لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ (18)

وَ يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلا مِنْ حَيْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِينَ (19)

فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطانُ لِيُبْدِيَ لَهُما ما وُورِيَ عَنْهُما مِنْ سَوْآتِهِما وَ قالَ ما نَهاكُما رَبُّكُما عَنْ هذِهِ الشَّجَرَةِ إِلاَّ أَنْ تَكُونا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونا مِنَ الْخالِدِينَ (20)

وَ قاسَمَهُما إِنِّي لَكُما لَمِنَ النَّاصِحِينَ (21)

فَدَلاَّهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا يَخْصِفانِ عَلَيْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَ ناداهُما رَبُّهُما أَ لَمْ أَنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَ أَقُلْ لَكُما إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُما عَدُوٌّ مُبِينٌ (22)

قالا رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ (23)

قالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى حِينٍ (24)

قالَ فِيها تَحْيَوْنَ وَ فِيها تَمُوتُونَ وَ مِنْها تُخْرَجُونَ (25)

يا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُوارِي سَوْآتِكُمْ وَ رِيشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَيْرٌ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ (26)

يا بَنِي آدَمَ لا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِيُرِيَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ يَراكُمْ هُوَ وَ قَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّياطِينَ أَوْلِياءَ لِلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ (27)

وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَيْها آباءَنا وَ اللَّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللَّهَ لا يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (28)

قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَ أَقِيمُوا وُجُوهَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ (29)

فَرِيقاً هَدى وَ فَرِيقاً حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّياطِينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ

(30)

يا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ (31)

قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا خالِصَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (32)

قُلْ إِنَّما حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ الْإِثْمَ وَ الْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (33)

وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ (34)

يا بَنِي آدَمَ إِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتِي فَمَنِ اتَّقى وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (35)

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ (36)

فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآياتِهِ أُولئِكَ يَنالُهُمْ نَصِيبُهُمْ مِنَ الْكِتابِ حَتَّى إِذا جاءَتْهُمْ رُسُلُنا يَتَوَفَّوْنَهُمْ قالُوا أَيْنَ ما كُنْتُمْ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قالُوا ضَلُّوا عَنَّا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرِينَ (37)

قالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ فِي النَّارِ كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فِيها جَمِيعاً قالَتْ أُخْراهُمْ لِأُولاهُمْ رَبَّنا هؤُلاءِ أَضَلُّونا فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ قالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَ لكِنْ لا تَعْلَمُونَ (38)

وَ قالَتْ أُولاهُمْ لِأُخْراهُمْ فَما كانَ لَكُمْ عَلَيْنا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ (39)

إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ وَ

كَذلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ (40)

لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهادٌ وَ مِنْ فَوْقِهِمْ غَواشٍ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ (41)

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيها خالِدُونَ (42)

وَ نَزَعْنا ما فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (43)

وَ نادى أَصْحابُ الْجَنَّةِ أَصْحابَ النَّارِ أَنْ قَدْ وَجَدْنا ما وَعَدَنا رَبُّنا حَقًّا فَهَلْ وَجَدْتُمْ ما وَعَدَ رَبُّكُمْ حَقًّا قالُوا نَعَمْ فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَنْ لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ (44)

الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ كافِرُونَ (45)

وَ بَيْنَهُما حِجابٌ وَ عَلَى الْأَعْرافِ رِجالٌ يَعْرِفُونَ كُلاًّ بِسِيماهُمْ وَ نادَوْا أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ لَمْ يَدْخُلُوها وَ هُمْ يَطْمَعُونَ (46)

وَ إِذا صُرِفَتْ أَبْصارُهُمْ تِلْقاءَ أَصْحابِ النَّارِ قالُوا رَبَّنا لا تَجْعَلْنا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (47)

وَ نادى أَصْحابُ الْأَعْرافِ رِجالاً يَعْرِفُونَهُمْ بِسِيماهُمْ قالُوا ما أَغْنى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَ ما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ (48)

أَ هؤُلاءِ الَّذِينَ أَقْسَمْتُمْ لا يَنالُهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَةٍ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لا خَوْفٌ عَلَيْكُمْ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ (49)

وَ نادى أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفِيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قالُوا إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُما عَلَى الْكافِرِينَ (50)

الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْواً وَ لَعِباً وَ غَرَّتْهُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا فَالْيَوْمَ نَنْساهُمْ كَما نَسُوا لِقاءَ يَوْمِهِمْ هذا وَ ما كانُوا بِآياتِنا يَجْحَدُونَ (51)

وَ لَقَدْ جِئْناهُمْ بِكِتابٍ فَصَّلْناهُ عَلى عِلْمٍ هُدىً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (52)

هَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ تَأْوِيلَهُ

يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَيَشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ (53)

إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ (54)

ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ (55)

وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ (56)

وَ هُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّياحَ بُشْراً بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذا أَقَلَّتْ سَحاباً ثِقالاً سُقْناهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَنْزَلْنا بِهِ الْماءَ فَأَخْرَجْنا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ كَذلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (57)

وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِي خَبُثَ لا يَخْرُجُ إِلاَّ نَكِداً كَذلِكَ نُصَرِّفُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ (58)

لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (59)

قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَراكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ (60)

قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِي ضَلالَةٌ وَ لكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ (61)

أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ أَنْصَحُ لَكُمْ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ (62)

أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَ لِتَتَّقُوا وَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (63)

فَكَذَّبُوهُ فَأَنْجَيْناهُ وَ الَّذِينَ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً عَمِينَ (64)

وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ هُوداً قالَ يا

قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ أَ فَلا تَتَّقُونَ (65)

قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَراكَ فِي سَفاهَةٍ وَ إِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ الْكاذِبِينَ (66)

قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِي سَفاهَةٌ وَ لكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ (67)

أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ أَنَا لَكُمْ ناصِحٌ أَمِينٌ (68)

أَ وَ عَجِبْتُمْ أَنْ جاءَكُمْ ذِكْرٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَلى رَجُلٍ مِنْكُمْ لِيُنْذِرَكُمْ وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ قَوْمِ نُوحٍ وَ زادَكُمْ فِي الْخَلْقِ بَصْطَةً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (69)

قالُوا أَ جِئْتَنا لِنَعْبُدَ اللَّهَ وَحْدَهُ وَ نَذَرَ ما كانَ يَعْبُدُ آباؤُنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (70)

قالَ قَدْ وَقَعَ عَلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ رِجْسٌ وَ غَضَبٌ أَ تُجادِلُونَنِي فِي أَسْماءٍ سَمَّيْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ ما نَزَّلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ (71)

فَأَنْجَيْناهُ وَ الَّذِينَ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَ قَطَعْنا دابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ ما كانُوا مُؤْمِنِينَ (72)

وَ إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ قَدْ جاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوها تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ وَ لا تَمَسُّوها بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (73)

وَ اذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفاءَ مِنْ بَعْدِ عادٍ وَ بَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِها قُصُوراً وَ تَنْحِتُونَ الْجِبالَ بُيُوتاً فَاذْكُرُوا آلاءَ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ (74)

قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ صالِحاً مُرْسَلٌ مِنْ رَبِّهِ قالُوا إِنَّا بِما أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ (75)

قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا بِالَّذِي آمَنْتُمْ بِهِ كافِرُونَ (76)

فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَ عَتَوْا عَنْ

أَمْرِ رَبِّهِمْ وَ قالُوا يا صالِحُ ائْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ (77)

فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دارِهِمْ جاثِمِينَ (78)

فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَ قالَ يا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسالَةَ رَبِّي وَ نَصَحْتُ لَكُمْ وَ لكِنْ لا تُحِبُّونَ النَّاصِحِينَ (79)

وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ أَ تَأْتُونَ الْفاحِشَةَ ما سَبَقَكُمْ بِها مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعالَمِينَ (80)

إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّساءِ بَلْ أَنْتُمْ قَوْمٌ مُسْرِفُونَ (81)

وَ ما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَنْ قالُوا أَخْرِجُوهُمْ مِنْ قَرْيَتِكُمْ إِنَّهُمْ أُناسٌ يَتَطَهَّرُونَ (82)

فَأَنْجَيْناهُ وَ أَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ كانَتْ مِنَ الْغابِرِينَ (83)

وَ أَمْطَرْنا عَلَيْهِمْ مَطَراً فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ (84)

وَ إِلى مَدْيَنَ أَخاهُمْ شُعَيْباً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ قَدْ جاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (85)

وَ لا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِراطٍ تُوعِدُونَ وَ تَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ تَبْغُونَها عِوَجاً وَ اذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَلِيلاً فَكَثَّرَكُمْ وَ انْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ (86)

وَ إِنْ كانَ طائِفَةٌ مِنْكُمْ آمَنُوا بِالَّذِي أُرْسِلْتُ بِهِ وَ طائِفَةٌ لَمْ يُؤْمِنُوا فَاصْبِرُوا حَتَّى يَحْكُمَ اللَّهُ بَيْنَنا وَ هُوَ خَيْرُ الْحاكِمِينَ (87)

قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَنُخْرِجَنَّكَ يا شُعَيْبُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَكَ مِنْ قَرْيَتِنا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنا قالَ أَ وَ لَوْ كُنَّا كارِهِينَ (88)

قَدِ افْتَرَيْنا عَلَى اللَّهِ كَذِباً إِنْ عُدْنا فِي مِلَّتِكُمْ بَعْدَ إِذْ نَجَّانَا اللَّهُ مِنْها وَ ما يَكُونُ لَنا أَنْ نَعُودَ فِيها إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ رَبُّنا وَسِعَ رَبُّنا كُلَّ شَيْءٍ عِلْماً

عَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْنا رَبَّنَا افْتَحْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَيْرُ الْفاتِحِينَ (89)

وَ قالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لَئِنِ اتَّبَعْتُمْ شُعَيْباً إِنَّكُمْ إِذاً لَخاسِرُونَ (90)

فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دارِهِمْ جاثِمِينَ (91)

الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً كَأَنْ لَمْ يَغْنَوْا فِيهَا الَّذِينَ كَذَّبُوا شُعَيْباً كانُوا هُمُ الْخاسِرِينَ (92)

فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَ قالَ يا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ نَصَحْتُ لَكُمْ فَكَيْفَ آسى عَلى قَوْمٍ كافِرِينَ (93)

وَ ما أَرْسَلْنا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَبِيٍّ إِلاَّ أَخَذْنا أَهْلَها بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ (94)

ثُمَّ بَدَّلْنا مَكانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى عَفَوْا وَ قالُوا قَدْ مَسَّ آباءَنَا الضَّرَّاءُ وَ السَّرَّاءُ فَأَخَذْناهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ (95)

وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ (96)

أَ فَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنا بَياتاً وَ هُمْ نائِمُونَ (97)

أَ وَ أَمِنَ أَهْلُ الْقُرى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنا ضُحًى وَ هُمْ يَلْعَبُونَ (98)

أَ فَأَمِنُوا مَكْرَ اللَّهِ فَلا يَأْمَنُ مَكْرَ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ (99)

أَ وَ لَمْ يَهْدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ أَهْلِها أَنْ لَوْ نَشاءُ أَصَبْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَ نَطْبَعُ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ (100)

تِلْكَ الْقُرى نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبائِها وَ لَقَدْ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَما كانُوا لِيُؤْمِنُوا بِما كَذَّبُوا مِنْ قَبْلُ كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى قُلُوبِ الْكافِرِينَ (101)

وَ ما وَجَدْنا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ وَ إِنْ وَجَدْنا أَكْثَرَهُمْ لَفاسِقِينَ (102)

ثُمَّ بَعَثْنا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسى بِآياتِنا إِلى فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِ فَظَلَمُوا بِها فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ (103)

وَ قالَ مُوسى يا فِرْعَوْنُ إِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ

(104)

حَقِيقٌ عَلى أَنْ لا أَقُولَ عَلَى اللَّهِ إِلاَّ الْحَقَّ قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَرْسِلْ مَعِيَ بَنِي إِسْرائِيلَ (105)

قالَ إِنْ كُنْتَ جِئْتَ بِآيَةٍ فَأْتِ بِها إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ (106)

فَأَلْقى عَصاهُ فَإِذا هِيَ ثُعْبانٌ مُبِينٌ (107)

وَ نَزَعَ يَدَهُ فَإِذا هِيَ بَيْضاءُ لِلنَّاظِرِينَ (108)

قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ عَلِيمٌ (109)

يُرِيدُ أَنْ يُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ فَما ذا تَأْمُرُونَ (110)

قالُوا أَرْجِهْ وَ أَخاهُ وَ أَرْسِلْ فِي الْمَدائِنِ حاشِرِينَ (111)

يَأْتُوكَ بِكُلِّ ساحِرٍ عَلِيمٍ (112)

وَ جاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ قالُوا إِنَّ لَنا لَأَجْراً إِنْ كُنَّا نَحْنُ الْغالِبِينَ (113)

قالَ نَعَمْ وَ إِنَّكُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ (114)

قالُوا يا مُوسى إِمَّا أَنْ تُلْقِيَ وَ إِمَّا أَنْ نَكُونَ نَحْنُ الْمُلْقِينَ (115)

قالَ أَلْقُوا فَلَمَّا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْيُنَ النَّاسِ وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ وَ جاؤُ بِسِحْرٍ عَظِيمٍ (116)

وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنْ أَلْقِ عَصاكَ فَإِذا هِيَ تَلْقَفُ ما يَأْفِكُونَ (117)

فَوَقَعَ الْحَقُّ وَ بَطَلَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (118)

فَغُلِبُوا هُنالِكَ وَ انْقَلَبُوا صاغِرِينَ (119)

وَ أُلْقِيَ السَّحَرَةُ ساجِدِينَ (120)

قالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِينَ (121)

رَبِّ مُوسى وَ هارُونَ (122)

قالَ فِرْعَوْنُ آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّ هذا لَمَكْرٌ مَكَرْتُمُوهُ فِي الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (123)

لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلافٍ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ (124)

قالُوا إِنَّا إِلى رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ (125)

وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِآياتِ رَبِّنا لَمَّا جاءَتْنا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ (126)

وَ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَ تَذَرُ مُوسى وَ قَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ يَذَرَكَ وَ آلِهَتَكَ قالَ سَنُقَتِّلُ أَبْناءَهُمْ وَ نَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ وَ إِنَّا فَوْقَهُمْ قاهِرُونَ (127)

قالَ

مُوسى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ (128)

قالُوا أُوذِينا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِيَنا وَ مِنْ بَعْدِ ما جِئْتَنا قالَ عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَ يَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ (129)

وَ لَقَدْ أَخَذْنا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ (130)

فَإِذا جاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قالُوا لَنا هذِهِ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسى وَ مَنْ مَعَهُ أَلا إِنَّما طائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ (131)

وَ قالُوا مَهْما تَأْتِنا بِهِ مِنْ آيَةٍ لِتَسْحَرَنا بِها فَما نَحْنُ لَكَ بِمُؤْمِنِينَ (132)

فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آياتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَ كانُوا قَوْماً مُجْرِمِينَ (133)

وَ لَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا يا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّكَ بِما عَهِدَ عِنْدَكَ لَئِنْ كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَنِي إِسْرائِيلَ (134)

فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ إِذا هُمْ يَنْكُثُونَ (135)

فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْناهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ كانُوا عَنْها غافِلِينَ (136)

وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا الَّتِي بارَكْنا فِيها وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى عَلى بَنِي إِسْرائِيلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما كانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما كانُوا يَعْرِشُونَ (137)

وَ جاوَزْنا بِبَنِي إِسْرائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلى أَصْنامٍ لَهُمْ قالُوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ (138)

إِنَّ هؤُلاءِ مُتَبَّرٌ ما هُمْ فِيهِ وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (139)

قالَ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِيكُمْ إِلهاً وَ هُوَ فَضَّلَكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ (140)

وَ إِذْ أَنْجَيْناكُمْ

مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ يُقَتِّلُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ (141)

وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ قالَ مُوسى لِأَخِيهِ هارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ (142)

وَ لَمَّا جاءَ مُوسى لِمِيقاتِنا وَ كَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ قالَ لَنْ تَرانِي وَ لكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكانَهُ فَسَوْفَ تَرانِي فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسى صَعِقاً فَلَمَّا أَفاقَ قالَ سُبْحانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ (143)

قالَ يا مُوسى إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسالاتِي وَ بِكَلامِي فَخُذْ ما آتَيْتُكَ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ (144)

وَ كَتَبْنا لَهُ فِي الْأَلْواحِ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَ تَفْصِيلاً لِكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْها بِقُوَّةٍ وَ أْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِها سَأُرِيكُمْ دارَ الْفاسِقِينَ (145)

سَأَصْرِفُ عَنْ آياتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها وَ إِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الرُّشْدِ لا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً وَ إِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ كانُوا عَنْها غافِلِينَ (146)

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ هَلْ يُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (147)

وَ اتَّخَذَ قَوْمُ مُوسى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لا يُكَلِّمُهُمْ وَ لا يَهْدِيهِمْ سَبِيلاً اتَّخَذُوهُ وَ كانُوا ظالِمِينَ (148)

وَ لَمَّا سُقِطَ فِي أَيْدِيهِمْ وَ رَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قالُوا لَئِنْ لَمْ يَرْحَمْنا رَبُّنا وَ يَغْفِرْ لَنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ (149)

وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ بِئْسَما خَلَفْتُمُونِي مِنْ

بَعْدِي أَ عَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ وَ أَلْقَى الْأَلْواحَ وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ قالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَ كادُوا يَقْتُلُونَنِي فَلا تُشْمِتْ بِيَ الْأَعْداءَ وَ لا تَجْعَلْنِي مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (150)

قالَ رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ لِأَخِي وَ أَدْخِلْنا فِي رَحْمَتِكَ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (151)

إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ (152)

وَ الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِها وَ آمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحِيمٌ (153)

وَ لَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ أَخَذَ الْأَلْواحَ وَ فِي نُسْخَتِها هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ (154)

وَ اخْتارَ مُوسى قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلاً لِمِيقاتِنا فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَكْتَهُمْ مِنْ قَبْلُ وَ إِيَّايَ أَ تُهْلِكُنا بِما فَعَلَ السُّفَهاءُ مِنَّا إِنْ هِيَ إِلاَّ فِتْنَتُكَ تُضِلُّ بِها مَنْ تَشاءُ وَ تَهْدِي مَنْ تَشاءُ أَنْتَ وَلِيُّنا فَاغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا وَ أَنْتَ خَيْرُ الْغافِرِينَ (155)

وَ اكْتُبْ لَنا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنا إِلَيْكَ قالَ عَذابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ الَّذِينَ هُمْ بِآياتِنا يُؤْمِنُونَ (156)

الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (157)

قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ

لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحيِي وَ يُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ كَلِماتِهِ وَ اتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ (158)

وَ مِنْ قَوْمِ مُوسى أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ (159)

وَ قَطَّعْناهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْباطاً أُمَماً وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى إِذِ اسْتَسْقاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْحَجَرَ فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُناسٍ مَشْرَبَهُمْ وَ ظَلَّلْنا عَلَيْهِمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (160)

وَ إِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ وَ كُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ (161)

فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلاً غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظْلِمُونَ (162)

وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (163)

وَ إِذْ قالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذاباً شَدِيداً قالُوا مَعْذِرَةً إِلى رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (164)

فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئِيسٍ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (165)

فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ ما نُهُوا عَنْهُ قُلْنا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خاسِئِينَ (166)

وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ مَنْ يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذابِ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقابِ وَ إِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ (167)

وَ قَطَّعْناهُمْ فِي الْأَرْضِ أُمَماً مِنْهُمُ الصَّالِحُونَ وَ مِنْهُمْ دُونَ ذلِكَ وَ بَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَ السَّيِّئاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (168)

فَخَلَفَ مِنْ

بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَرِثُوا الْكِتابَ يَأْخُذُونَ عَرَضَ هذَا الْأَدْنى وَ يَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنا وَ إِنْ يَأْتِهِمْ عَرَضٌ مِثْلُهُ يَأْخُذُوهُ أَ لَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِمْ مِيثاقُ الْكِتابِ أَنْ لا يَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلاَّ الْحَقَّ وَ دَرَسُوا ما فِيهِ وَ الدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (169)

وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ (170)

وَ إِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَ ظَنُّوا أَنَّهُ واقِعٌ بِهِمْ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْكُرُوا ما فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (171)

وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلى شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هذا غافِلِينَ (172)

أَوْ تَقُولُوا إِنَّما أَشْرَكَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ كُنَّا ذُرِّيَّةً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِكُنا بِما فَعَلَ الْمُبْطِلُونَ (173)

وَ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ وَ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (174)

وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ (175)

وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ذلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (176)

ساءَ مَثَلاً الْقَوْمُ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ أَنْفُسَهُمْ كانُوا يَظْلِمُونَ (177)

مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِي وَ مَنْ يُضْلِلْ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ (178)

وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ (179)

وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي

أَسْمائِهِ سَيُجْزَوْنَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (180)

وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ (181)

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ (182)

وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ (183)

أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ مُبِينٌ (184)

أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ وَ أَنْ عَسى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ (185)

مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هادِيَ لَهُ وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ (186)

يَسْئَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّي لا يُجَلِّيها لِوَقْتِها إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً يَسْئَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللَّهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ (187)

قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (188)

هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِيَسْكُنَ إِلَيْها فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلاً خَفِيفاً فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُما لَئِنْ آتَيْتَنا صالِحاً لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ (189)

فَلَمَّا آتاهُما صالِحاً جَعَلا لَهُ شُرَكاءَ فِيما آتاهُما فَتَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ (190)

أَ يُشْرِكُونَ ما لا يَخْلُقُ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ (191)

وَ لا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْراً وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (192)

وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى لا يَتَّبِعُوكُمْ سَواءٌ عَلَيْكُمْ أَ دَعَوْتُمُوهُمْ أَمْ أَنْتُمْ صامِتُونَ (193)

إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبادٌ أَمْثالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجِيبُوا لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (194)

أَ

لَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِها أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِها أَمْ لَهُمْ أَعْيُنٌ يُبْصِرُونَ بِها أَمْ لَهُمْ آذانٌ يَسْمَعُونَ بِها قُلِ ادْعُوا شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ كِيدُونِ فَلا تُنْظِرُونِ (195)

إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ (196)

وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (197)

وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى لا يَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَ هُمْ لا يُبْصِرُونَ (198)

خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِينَ (199)

وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (200)

إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ (201)

وَ إِخْوانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي الغَيِّ ثُمَّ لا يُقْصِرُونَ (202)

وَ إِذا لَمْ تَأْتِهِمْ بِآيَةٍ قالُوا لَوْ لا اجْتَبَيْتَها قُلْ إِنَّما أَتَّبِعُ ما يُوحى إِلَيَّ مِنْ رَبِّي هذا بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (203)

وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (204)

وَ اذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَ خِيفَةً وَ دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ وَ لا تَكُنْ مِنَ الْغافِلِينَ (205)

إِنَّ الَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ لا يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ يُسَبِّحُونَهُ وَ لَهُ يَسْجُدُونَ (206)

كه ما را بشناسد و ما او را بشناسيم وارد بهشت مى شود.(تفسير البرهان ج 2 ص 17.) اين سوره، بيشتر روى سخن با مشركين دارد و نيز مؤمنين، و از سرنوشت انسانها در طول تاريخ در رابطه با وفا به عهد خدائى و نيز فرجام كار انسان در آخرت، و عذاب و پاداش و عرش و ساعت و قرآن و ... سخن مى گويد و از آيه 148 به بعد، اشاره به رجعتى كه در قوم موسى بصورت گوساله پرستى پيدا شد مى كند. خطاب «يا بنى آدم چندين بار تكرار شده و لحن هشدار دهنده دارد. اين سوره در مكه و قبل از هجرت نازل شده و 206 آيه دارد.

مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَذِكْرى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِلْمُؤْمِنِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{اتَّبِعُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أُنْزِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْلِياءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قَلِيلاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {ما} حرف زائد {تَذَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَكَمْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَرْيَةٍ} تمييز، منصوب {أَهْلَكْناها} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَجاءَها} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَأْسُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل

در محل جر، مضاف اليه {بَياتاً} حال، منصوب {أَوْ} حرف عطف {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قائِلُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{فَما} (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {دَعْواهُمْ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَأْسُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {ظالِمِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف

{فَلَنَسْئَلَنَّ} (ف) حرف استيناف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أُرْسِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / نائب فاعل محذوف {وَلَنَسْئَلَنَّ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُرْسَلِينَ}

مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَلَنَقُصَّنَّ} (ف) حرف عطف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِعِلْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {غائِبِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَالْوَزْنُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَوْمَئِذٍ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (إذ) مضاف إليه {الْحَقُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {ثَقُلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {مَوازِينُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَأُولئِكَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْمُفْلِحُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {خَفَّتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {مَوازِينُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَأُولئِكَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل

رفع {خَسِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَظْلِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {مَكَّنَّاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَجَعَلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَعايِشَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قَلِيلاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {ما} حرف زائد {تَشْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَقَدْ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {خَلَقْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ثُمَّ} حرف عطف {صَوَّرْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه /

(نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ثُمَّ} حرف عطف {قُلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِلْمَلائِكَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اسْجُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِآدَمَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَسَجَدُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {إِبْلِيسَ} مستثنى، منصوب {لَمْ} حرف جزم {يَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {السَّاجِدِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَنَعَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَلاَّ} (أن) حرف نصب / حرف نفى غير عامل {تَسْجُدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَمَرْتُكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير

مستتر (هو) در تقدير {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَلَقْتَنِي} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {نارٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَخَلَقْتَهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {طِينٍ} اسم مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَاهْبِطْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَما} (ف) حرف تعليل / حرف نفى غير عامل {يَكُونُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْ} حرف نصب {تَتَكَبَّرَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / فاعل (يكون) محذوف {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَاخْرُجْ} (ف) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مِنَ} حرف جر {الصَّاغِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف

{قالَ} فعل ماضى،

مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَنْظِرْنِي} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {يُبْعَثُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مِنَ} حرف جر {الْمُنْظَرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَبِما} (ف) رابط جواب براى شرط / (ب) حرف قسم / حرف مصدرى {أَغْوَيْتَنِي} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لَأَقْعُدَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صِراطَكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْمُسْتَقِيمَ} نعت تابع

{ثُمَّ} حرف عطف {لَآتِيَنَّهُمْ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِنْ} حرف جر {بَيْنِ}

اسم مجرور يا در محل جر {أَيْدِيهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمِنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {خَلْفِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَعَنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {أَيْمانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَعَنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {شَمائِلِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَجِدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَكْثَرَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شاكِرِينَ} حال، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {اخْرُجْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَذْؤُماً} حال، منصوب {مَدْحُوراً} حال، منصوب {لَمَنْ} (ل) موطئه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَبِعَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَأَمْلَأَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {جَهَنَّمَ}

مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع

{وَيا} (و) حرف استيناف / (يا) حرف ندا {آدَمُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {اسْكُنْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَنْتَ} توكيد تابع {وَزَوْجُكَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْجَنَّةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَكُلا} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {حَيْثُ} اسم مجرور يا در محل جر {شِئْتُما} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقْرَبا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {هذِهِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الشَّجَرَةَ} بدل تابع {فَتَكُونا} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الظَّالِمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَوَسْوَسَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِيُبْدِيَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وُورِيَ}

فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْهُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {سَوْآتِهِما} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} حرف نفى غير عامل {نَهاكُما} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّكُما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَنْ} حرف جر {هذِهِ} اسم مجرور يا در محل جر {الشَّجَرَةِ} بدل تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {تَكُونا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مَلَكَيْنِ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {أَوْ} حرف نصب {تَكُونا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الْخالِدِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَقاسَمَهُما} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَكُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَمِنَ} (ل) حرف قسم / حرف جر {النَّاصِحِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف

{فَدَلاَّهُما} (ف)

حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِغُرُورٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَمَّا} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ذاقَا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الشَّجَرَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بَدَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {لَهُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سَوْآتُهُما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَطَفِقا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع، اسم طفق {يَخْصِفانِ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر طفق محذوف {عَلَيْهِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {وَرَقِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْجَنَّةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَناداهُما} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّهُما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {أَنْهَكُما} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَنْ} حرف

جر {تِلْكُمَا} اسم مجرور يا در محل جر {الشَّجَرَةِ} بدل تابع {وَأَقُلْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الشَّيْطانَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَكُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَدُوٌّ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مُبِينٌ} نعت تابع

{قالا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ظَلَمْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {لَمْ} حرف جزم {تَغْفِرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَتَرْحَمْنا} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مجزوم به سكون / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنَكُونَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْخاسِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {اهْبِطُوا} فعل امر، مبنى

بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَعْضُكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِبَعْضٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَدُوٌّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَلَكُمْ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {مُسْتَقَرٌّ} مبتدا مؤخّر {وَمَتاعٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {إِلى} حرف جر {حِينٍ} اسم مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَحْيَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَفِيها} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَمُوتُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَمِنْها} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُخْرَجُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{يا} (يا) حرف ندا {بَنِي} منادا، منصوب يا در محل نصب {آدَمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قَدْ} حرف تحقيق {أَنْزَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِباساً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُوارِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر

(هو) در تقدير {سَوْآتِكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَرِيشاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلِباسُ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {التَّقْوى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {آياتِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَذَّكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{يا} (يا) حرف ندا {بَنِي} منادا، منصوب يا در محل نصب {آدَمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف جزم {يَفْتِنَنَّكُمُ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {أَخْرَجَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَبَوَيْكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنَ} حرف جر {الْجَنَّةِ} اسم مجرور يا در محل جر {يَنْزِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْهُما} حرف

جر و اسم بعد از آن مجرور {لِباسَهُما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيُرِيَهُما} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَوْآتِهِما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {يَراكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {هُوَ} توكيد تابع {وَقَبِيلُهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {حَيْثُ} اسم مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {تَرَوْنَهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {جَعَلْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الشَّياطِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَوْلِياءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل

{وَإِذا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {فَعَلُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فاحِشَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَجَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آباءَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاللَّهُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَمَرَنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَأْمُرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {بِالْفَحْشاءِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَتَقُولُونَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{لا} حرف نفى غير عامل {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَمَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْقِسْطِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَقِيمُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وُجُوهَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَسْجِدٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَادْعُوهُ} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مُخْلِصِينَ} حال، منصوب {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الدِّينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {بَدَأَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {تَعُودُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَرِيقاً} مفعولٌ به مقدّم {هَدى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَفَرِيقاً} (و) حرف عطف / مفعولٌ به، منصوب يا

در محل نصب {حَقَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الضَّلالَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِنَّهُمُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {اتَّخَذُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الشَّياطِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَوْلِياءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَيَحْسَبُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {مُهْتَدُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{يا} (يا) حرف ندا {بَنِي} منادا، منصوب يا در محل نصب {آدَمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {خُذُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {زِينَتَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَسْجِدٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكُلُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَاشْرَبُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُسْرِفُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُحِبُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْمُسْرِفِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {زِينَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الَّتِي} نعت تابع {أَخْرَجَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِعِبادِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالطَّيِّباتِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مِنَ} حرف جر {الرِّزْقِ} اسم مجرور يا در محل جر {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْحَياةِ} اسم مجرور يا در

محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {خالِصَةً} حال، منصوب {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقِيامَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُفَصِّلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبِّيَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْفَواحِشَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} بدل تابع {ظَهَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بَطَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَالْإِثْمَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالْبَغْيَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحَقِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف نصب {تُشْرِكُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در

محل نصب {لَمْ} حرف جزم {يُنَزِّلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سُلْطاناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف نصب {تَقُولُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلِكُلِّ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُمَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {أَجَلٌ} مبتدا مؤخّر {فَإِذا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَجَلُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْتَأْخِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ساعَةً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَسْتَقْدِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{يا} (يا) حرف ندا {بَنِي} منادا، منصوب يا در محل نصب {آدَمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِمَّا} (إن) حرف جزم / (ما) حرف زائد {يَأْتِيَنَّكُمْ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه

/ (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رُسُلٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَقُصُّونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آياتِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَمَنِ} (ف) رابط جواب براى شرط / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {اتَّقى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَأَصْلَحَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {خَوْفٌ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَحْزَنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاسْتَكْبَرُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر

ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَصْحابُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر (الذين) {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خالِدُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{فَمَنْ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {أَوْ} حرف عطف {كَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَنالُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {نَصِيبُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنَ} حرف جر {الْكِتابِ} اسم مجرور يا در محل جر {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در

محل نصب، مفعولٌ به {رُسُلُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَتَوَفَّوْنَهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / خبر مقدّم محذوف {ما} مبتدا مؤخّر {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ضَلُّوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَشَهِدُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَنْفُسِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {كافِرِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف

{قالَ} فعل

ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ادْخُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {أُمَمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {قَدْ} حرف تحقيق {خَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنْ} حرف جر {قَبْلِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنَ} حرف جر {الْجِنِّ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْإِنْسِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فِي} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر {كُلَّما} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {دَخَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أُمَّةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لَعَنَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {أُخْتَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذَا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ادَّارَكُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَمِيعاً} حال، منصوب {قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أُخْراهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِأُولاهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در

محل جر، مضاف اليه {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هؤُلاءِ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَضَلُّونا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَآتِهِمْ} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَذاباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {ضِعْفاً} نعت تابع {مِنَ} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِكُلٍّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {ضِعْفٌ} مبتدا مؤخّر {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {لا} حرف نفى غير عامل {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَقالَتْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أُولاهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِأُخْراهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَما} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا

در تقدير {عَلَيْنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر زائد {فَضْلٍ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {فَذُوقُوا} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْعَذابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَكْسِبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاسْتَكْبَرُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لا} حرف نفى غير عامل {تُفَتَّحُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَبْوابُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {السَّماءِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَدْخُلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْجَنَّةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَتَّى} حرف نصب {يَلِجَ} فعل مضارع، منصوب

به فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْجَمَلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {سَمِّ} اسم مجرور يا در محل جر {الْخِياطِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَجْزِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُجْرِمِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر {جَهَنَّمَ} اسم مجرور يا در محل جر {مِهادٌ} مبتدا مؤخّر {وَمِنْ} (و) حرف عطف / خبر مقدّم محذوف / حرف جر {فَوْقِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غَواشٍ} مبتدا مؤخّر {وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَجْزِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الظَّالِمِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَعَمِلُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {نُكَلِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {نَفْساً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {وُسْعَها} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (ه)

ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَصْحابُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْجَنَّةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر (الذين) {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خالِدُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَنَزَعْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِي} حرف جر {صُدُورِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {غِلٍّ} اسم مجرور يا در محل جر {تَجْرِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {مِنْ} حرف جر {تَحْتِهِمُ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْأَنْهارُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْحَمْدُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الَّذِي} نعت تابع {هَدانا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِهذا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {لِنَهْتَدِيَ} (ل) حرف جحود و

نصب فرعى / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {لَوْلا} حرف شرط غير جازم {أَنْ} حرف نصب {هَدانَا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {جاءَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {رُسُلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّنا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَنُودُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {أَنْ} حرف تفسير {تِلْكُمُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْجَنَّةُ} بدل تابع {أُورِثْتُمُوها} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَنادى} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَصْحابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْجَنَّةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَصْحابَ}

مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف تفسير {قَدْ} حرف تحقيق {وَجَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {وَعَدَنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَقًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {فَهَلْ} (ف) حرف عطف / حرف استفهام {وَجَدْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {وَعَدَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَقًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {نَعَمْ} حرف جواب {فَأَذَّنَ} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُؤَذِّنٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بَيْنَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْ} حرف تفسير {لَعْنَةُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَى} حرف جر {الظَّالِمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{الَّذِينَ} مبتدا مقدّر يا محذوف يا در

محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {يَصُدُّونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَيَبْغُونَها} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عِوَجاً} حال، منصوب {وَهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِالْآخِرَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كافِرُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَبَيْنَهُما} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {حِجابٌ} مبتدا مؤخّر {وَعَلَى} (و) حرف عطف / حرف جر {الْأَعْرافِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {رِجالٌ} مبتدا مؤخّر {يَعْرِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كُلاًّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِسِيماهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنادَوْا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَصْحابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْجَنَّةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف تفسير {سَلامٌ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در

محل {لَمْ} حرف جزم {يَدْخُلُوها} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَهُمْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَطْمَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {صُرِفَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أَبْصارُهُمْ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تِلْقاءَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَصْحابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف جزم {تَجْعَلْنا} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الظَّالِمِينَ} نعت تابع

{وَنادى} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَصْحابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأَعْرافِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رِجالاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَعْرِفُونَهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير

متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِسِيماهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} حرف نفى غير عامل {أَغْنى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَمْعُكُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / حرف مصدرى {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَسْتَكْبِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{أَهؤُلاءِ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَقْسَمْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {لا} حرف نفى غير عامل {يَنالُهُمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بِرَحْمَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ادْخُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْجَنَّةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {خَوْفٌ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى

جنس، محذوف {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَحْزَنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَنادى} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَصْحابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {النَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَصْحابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْجَنَّةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف تفسير {أَفِيضُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنَ} حرف جر {الْماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَوْ} حرف عطف {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَزَقَكُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {حَرَّمَهُما} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {عَلَى} حرف جر {الْكافِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{الَّذِينَ} نعت تابع {اتَّخَذُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {دِينَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل

نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَهْواً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلَعِباً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَغَرَّتْهُمُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْحَياةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الدُّنْيا} نعت تابع {فَالْيَوْمَ} (ف) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نَنْساهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {نَسُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِقاءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَوْمِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} نعت تابع {وَما} (و) حرف عطف / حرف مصدرى {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَجْحَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {جِئْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِكِتابٍ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {فَصَّلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَلى} حرف جر {عِلْمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {هُدىً} حال، منصوب {وَرَحْمَةً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{هَلْ} حرف استفهام {يَنْظُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {تَأْوِيلَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَأْتِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {تَأْوِيلُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {نَسُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} محل جر {قَدْ} حرف تحقيق {جاءَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {رُسُلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّنا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَهَلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف استفهام {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن

مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {شُفَعاءَ} مبتدا مؤخّر {فَيَشْفَعُوا} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَوْ} حرف عطف {نُرَدُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {فَنَعْمَلَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {غَيْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {نَعْمَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {قَدْ} حرف تحقيق {خَسِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَضَلَّ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكُمُ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير

متصل در محل جر، مضاف اليه {اللَّهُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} نعت تابع {خَلَقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السَّماواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فِي} حرف جر {سِتَّةِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَيَّامٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {اسْتَوى} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {الْعَرْشِ} اسم مجرور يا در محل جر {يُغْشِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {اللَّيْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {النَّهارَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {يَطْلُبُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {حَثِيثاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {وَالشَّمْسَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالْقَمَرَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالنُّجُومَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُسَخَّراتٍ} حال، منصوب {بِأَمْرِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلا} حرف استفتاح {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْخَلْقُ} مبتدا مؤخّر {وَالْأَمْرُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {تَبارَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبُّ} نعت تابع {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{ادْعُوا} فعل امر،

مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَضَرُّعاً} حال، منصوب {وَخُفْيَةً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُحِبُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْمُعْتَدِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُفْسِدُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {إِصْلاحِها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَادْعُوهُ} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {خَوْفاً} حال، منصوب {وَطَمَعاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَحْمَتَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قَرِيبٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْمُحْسِنِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَهُوَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {يُرْسِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا

تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الرِّياحَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بُشْراً} حال، منصوب {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَدَيْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَحْمَتِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَقَلَّتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {سَحاباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثِقالاً} نعت تابع {سُقْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِبَلَدٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَيِّتٍ} نعت تابع {فَأَنْزَلْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْماءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَأَخْرَجْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {الثَّمَراتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُخْرِجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمَوْتى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى

ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَذَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَالْبَلَدُ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الطَّيِّبُ} نعت تابع {يَخْرُجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {نَباتُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِإِذْنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالَّذِي} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَبُثَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {يَخْرُجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {إِلاَّ} حرف استثنا {نَكِداً} حال، منصوب {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُصَرِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَشْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {أَرْسَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {نُوحاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلى} حرف

جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {اعْبُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} حرف نفى غير عامل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {إِلهٍ} مبتدا مؤخّر {غَيْرُهُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَخافُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَذابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَوْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَظِيمٍ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنَراكَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به

/ فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {فِي} حرف جر {ضَلالٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُبِينٍ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {لَيْسَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر ليس محذوف {ضَلالَةٌ} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {وَلكِنِّي} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم لكن {رَسُولٌ} خبر لكن، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّ} اسم مجرور يا در محل جر {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{أُبَلِّغُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {رِسالاتِ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْصَحُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَعْلَمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِنَ} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف

نفى غير عامل {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَوَعَجِبْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {جاءَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ذِكْرٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {رَجُلٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِيُنْذِرَكُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلِتَتَّقُوا} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَلَعَلَّكُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تُرْحَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر لعل محذوف

{فَكَذَّبُوهُ} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَأَنْجَيْناهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب،

مفعولٌ به {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مَعَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْفُلْكِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَأَغْرَقْنَا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قَوْماً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف {عَمِينَ} نعت تابع

{وَإِلى} (و) حرف استيناف / حرف جر {عادٍ} اسم مجرور يا در محل جر / فعل و فاعل محذوف {أَخاهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هُوداً} بدل تابع {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {اعْبُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} حرف نفى غير عامل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن

مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {إِلهٍ} مبتدا مؤخّر {غَيْرُهُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَفَلا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} نعت تابع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنَراكَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {فِي} حرف جر {سَفاهَةٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَإِنَّا} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنَظُنُّكَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {مِنَ} حرف جر {الْكاذِبِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل

نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَيْسَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر ليس محذوف {سَفاهَةٌ} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {وَلكِنِّي} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم لكن {رَسُولٌ} خبر لكن، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّ} اسم مجرور يا در محل جر {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{أُبَلِّغُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {رِسالاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنَا} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ناصِحٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَمِينٌ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{أَوَعَجِبْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {جاءَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {ذِكْرٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {رَجُلٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {لِيُنْذِرَكُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَاذْكُرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {جَعَلَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {خُلَفاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {بَعْدِ} اسم مجرور يا در محل جر {قَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {نُوحٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَزادَكُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {الْخَلْقِ} اسم مجرور يا در محل جر {بَصْطَةً} تمييز، منصوب {فَاذْكُرُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آلاءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تُفْلِحُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَجِئْتَنا} همزه (أ) حرف

استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِنَعْبُدَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَحْدَهُ} حال، منصوب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنَذَرَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَعْبُدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / مفعولٌ به محذوف {آباؤُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَأْتِنا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَعِدُنا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الصَّادِقِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

/ فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قَدْ} حرف تحقيق {وَقَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رِجْسٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَغَضَبٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَتُجادِلُونَنِي} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {أَسْماءٍ} اسم مجرور يا در محل جر {سَمَّيْتُمُوها} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَنْتُمْ} توكيد تابع {وَآباؤُكُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {نَزَّلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر زائد {سُلْطانٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَانْتَظِرُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مَعَكُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه

{مِنَ} حرف جر {الْمُنْتَظِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف

{فَأَنْجَيْناهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مَعَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِرَحْمَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقَطَعْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {دابِرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مُؤْمِنِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَإِلى} (و) حرف استيناف / حرف جر {ثَمُودَ} اسم مجرور يا در محل جر / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف {أَخاهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صالِحاً} بدل تابع {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل

نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {اعْبُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} حرف نفى غير عامل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {إِلهٍ} مبتدا مؤخّر {غَيْرُهُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَدْ} حرف تحقيق {جاءَتْكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَيِّنَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذِهِ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ناقَةُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آيَةً} حال، منصوب {فَذَرُوها} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {تَأْكُلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {فِي} حرف جر {أَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَمَسُّوها} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِسُوءٍ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {فَيَأْخُذَكُمْ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَذابٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَلِيمٌ} نعت تابع

{وَاذْكُرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {جَعَلَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {خُلَفاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {بَعْدِ} اسم مجرور يا در محل جر {عادٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَبَوَّأَكُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {تَتَّخِذُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {سُهُولِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُصُوراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَتَنْحِتُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْجِبالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بُيُوتاً} حال، منصوب {فَاذْكُرُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آلاءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در

محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَعْثَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {مُفْسِدِينَ} حال، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} نعت تابع {اسْتَكْبَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اسْتُضْعِفُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {لِمَنْ} بدل تابع {آمَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَتَعْلَمُونَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {صالِحاً} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {مُرْسَلٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{أُرْسِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُؤْمِنُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اسْتَكْبَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {بِالَّذِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آمَنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كافِرُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{فَعَقَرُوا} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {النَّاقَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَعَتَوْا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {أَمْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {صالِحُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {ائْتِنا} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد

از آن مجرور {تَعِدُنا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الْمُرْسَلِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{فَأَخَذَتْهُمُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الرَّجْفَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَأَصْبَحُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم أصبح {فِي} حرف جر {دارِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جاثِمِينَ} خبر أصبح، منصوب يا در محل نصب

{فَتَوَلَّى} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {أَبْلَغْتُكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رِسالَةَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در

محل جر، مضاف اليه {وَنَصَحْتُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {لا} حرف نفى غير عامل {تُحِبُّونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {النَّاصِحِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلُوطاً} (و) حرف استيناف / فعل و فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِذْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِقَوْمِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَتَأْتُونَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْفاحِشَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} حرف نفى غير عامل {سَبَقَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر زائد {أَحَدٍ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْعالَمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{إِنَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَتَأْتُونَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الرِّجالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَهْوَةً} مفعول

لأجله، منصوب {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {النِّساءِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَلْ} حرف ابتدا {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مُسْرِفُونَ} نعت تابع

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {جَوابَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {قَوْمِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / اسم كان محذوف {أَخْرِجُوهُمْ} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {قَرْيَتِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أُناسٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {يَتَطَهَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَأَنْجَيْناهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَأَهْلَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {امْرَأَتَهُ} مستثنى، منصوب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر

فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْغابِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَأَمْطَرْنا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَطَراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَانْظُرْ} (ف) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُجْرِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِلى} (و) حرف استيناف / حرف جر {مَدْيَنَ} اسم مجرور يا در محل جر / فعل و فاعل محذوف {أَخاهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شُعَيْباً} بدل تابع {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {اعْبُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} حرف نفى غير عامل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {إِلهٍ} مبتدا مؤخّر {غَيْرُهُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَدْ} حرف تحقيق {جاءَتْكُمْ} فعل

ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَيِّنَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَوْفُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْكَيْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْمِيزانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَبْخَسُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {النَّاسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَشْياءَهُمْ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُفْسِدُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {إِصْلاحِها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذلِكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مُؤْمِنِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقْعُدُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون

/ (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صِراطٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {تُوعِدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَتَصُدُّونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آمَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَتَبْغُونَها} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عِوَجاً} حال، منصوب {وَاذْكُرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قَلِيلاً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {فَكَثَّرَكُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَانْظُرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُفْسِدِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِنْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط جازم {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {طائِفَةٌ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {بِالَّذِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُرْسِلْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَطائِفَةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَمْ} حرف جزم {يُؤْمِنُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَاصْبِرُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَتَّى} حرف نصب {يَحْكُمَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بَيْنَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْحاكِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} نعت تابع {اسْتَكْبَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَنُخْرِجَنَّكَ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {شُعَيْبُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَعَكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {قَرْيَتِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْ} حرف عطف {لَتَعُودُنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) محذوف در محل رفع و فاعل / نون تأكيد ثقليه {فِي} حرف جر {مِلَّتِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَوَلَوْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حاليه / حرف شرط غير جازم {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {كارِهِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{قَدِ} حرف تحقيق {افْتَرَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {إِنْ} حرف

شرط جازم {عُدْنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {مِلَّتِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {إِذْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {نَجَّانَا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَكُونُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْ} حرف نصب {نَعُودَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / فاعل (يكون) محذوف {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {يَشاءَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبُّنا} نعت تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَسِعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عِلْماً} تمييز، منصوب {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {تَوَكَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنَا} منادا،

منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {افْتَحْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بَيْنَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {قَوْمِنا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَنْتَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْفاتِحِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} نعت تابع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَئِنِ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {اتَّبَعْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {شُعَيْباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِنَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {إِذاً} حرف جواب {لَخاسِرُونَ} (ل) حرف قسم / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{فَأَخَذَتْهُمُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الرَّجْفَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَأَصْبَحُوا}

(ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم أصبح {فِي} حرف جر {دارِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جاثِمِينَ} خبر أصبح، منصوب يا در محل نصب

{الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {شُعَيْباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَأَنْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / اسم كأن محذوف {لَمْ} حرف جزم {يَغْنَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كأن محذوف / خبر (الذين) {فِيهَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {شُعَيْباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْخاسِرِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر (الذين)

{فَتَوَلَّى} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف

تحقيق {أَبْلَغْتُكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رِسالاتِ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنَصَحْتُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَكَيْفَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حال، منصوب {آسى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلى} حرف جر {قَوْمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {كافِرِينَ} نعت تابع

{وَما} حرف نفى غير عامل {أَرْسَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {قَرْيَةٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر زائد {نَبِيٍّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {أَخَذْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَهْلَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْبَأْساءِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالضَّرَّاءِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَضَّرَّعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{ثُمَّ} حرف عطف {بَدَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه

/ (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَكانَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {السَّيِّئَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْحَسَنَةَ} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {حَتَّى} حرف غايه {عَفَوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قَدْ} حرف تحقيق {مَسَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {آباءَنَا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الضَّرَّاءُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَالسَّرَّاءُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَأَخَذْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَغْتَةً} حال، منصوب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَهْلَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {الْقُرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {وَاتَّقَوْا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل {لَفَتَحْنا} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَرَكاتٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَأَخَذْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَكْسِبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{أَفَأَمِنَ} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَهْلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْقُرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف نصب {يَأْتِيَهُمْ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَأْسُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَياتاً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {نائِمُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{أَوَأَمِنَ} همزه (أ) حرف استفهام

/ (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَهْلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْقُرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف نصب {يَأْتِيَهُمْ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَأْسُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ضُحًى} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَلْعَبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{أَفَأَمِنُوا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَكْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَلا} (ف) حرف تعليل / حرف نفى غير عامل {يَأْمَنُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {مَكْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {الْقَوْمُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْخاسِرُونَ} نعت تابع

{أَوَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف عطف / حرف جزم {يَهْدِ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَرِثُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْأَرْضَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل

نصب {مِنْ} حرف جر {بَعْدِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَهْلِها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْ} حرف مشبه بالفعل (أن) مخففّه از مثقلّه / (ه) محذوف و اسم إنْ مخفّفه {لَوْ} حرف شرط غير جازم {نَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {أَصَبْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِذُنُوبِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنَطْبَعُ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {عَلى} حرف جر {قُلُوبِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْمَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{تِلْكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقُرى} بدل تابع {نَقُصُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {أَنْبائِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَقَدْ} (و) حرف

قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {جاءَتْهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رُسُلُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْبَيِّناتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَما} (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {لِيُؤْمِنُوا} (ل) حرف جحود و نصب فرعى / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} محل جر {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَطْبَعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {قُلُوبِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْكافِرِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {وَجَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِأَكْثَرِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر زائد {عَهْدٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف تأكيد {وَجَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل {أَكْثَرَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَفاسِقِينَ} (ل) فارقه / مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{ثُمَّ} حرف عطف {بَعَثْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُوسى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلى} حرف جر {فِرْعَوْنَ} اسم مجرور يا در محل جر {وَمَلاَئِهِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَظَلَمُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَانْظُرْ} (ف) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُفْسِدِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَقالَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يا} (يا) حرف ندا {فِرْعَوْنُ} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {رَسُولٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{مِنْ} حرف جر {رَبِّ} اسم مجرور يا در محل جر {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{حَقِيقٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {أَنْ} حرف نصب {لا} حرف نفى غير عامل {أَقُولَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {الْحَقَّ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {قَدْ} حرف تحقيق {جِئْتُكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِبَيِّنَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَرْسِلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَعِيَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَنِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِسْرائِيلَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {جِئْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {بِآيَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَأْتِ} (ف) رابط جواب براى شرط /

فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنَ} حرف جر {الصَّادِقِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَأَلْقى} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَصاهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ثُعْبانٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مُبِينٌ} نعت تابع

{وَنَزَعَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَدَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بَيْضاءُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِلنَّاظِرِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {فِرْعَوْنَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَساحِرٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عَلِيمٌ} نعت تابع

{يُرِيدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه

ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَنْ} حرف نصب {يُخْرِجَكُمْ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {أَرْضِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَماذا} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ذا) خبر {تَأْمُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَرْجِهْ} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَأَخاهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَرْسِلْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِي} حرف جر {الْمَدائِنِ} اسم مجرور يا در محل جر {حاشِرِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{يَأْتُوكَ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ساحِرٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلِيمٍ} نعت تابع

{وَجاءَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {السَّحَرَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِرْعَوْنَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه /

(و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {لَأَجْراً} (ل) حرف مزحلقه / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {نَحْنُ} ضمير فصل بدون محل {الْغالِبِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {نَعَمْ} حرف جواب {وَإِنَّكُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَمِنَ} (ل) حرف مزحلقه / حرف جر {الْمُقَرَّبِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {مُوسى} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِمَّا} حرف تمييز {أَنْ} حرف نصب {تُلْقِيَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَإِمَّا} (و) حرف عطف / حرف تمييز {أَنْ} حرف نصب {نَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {نَحْنُ} ضمير فصل بدون محل {الْمُلْقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَلْقُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَلَمَّا} (ف) حرف

عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَلْقَوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {سَحَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَعْيُنَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {النَّاسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَاسْتَرْهَبُوهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَجاؤُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِسِحْرٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَظِيمٍ} نعت تابع

{وَأَوْحَيْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلى} حرف جر {مُوسى} اسم مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف تفسير {أَلْقِ} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَصاكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَلْقَفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَأْفِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{فَوَقَعَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

{الْحَقُّ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَبَطَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَغُلِبُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {هُنالِكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَانْقَلَبُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {صاغِرِينَ} حال، منصوب

{وَأُلْقِيَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {السَّحَرَةُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ساجِدِينَ} حال، منصوب

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آمَنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِرَبِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{رَبِّ} بدل تابع {مُوسى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَهارُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {فِرْعَوْنُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {آمَنْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{أَنْ} حرف نصب {آذَنَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَمَكْرٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مَكَرْتُمُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {الْمَدِينَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {لِتُخْرِجُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَهْلَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَسَوْفَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف استقبال {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{لَأُقَطِّعَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَيْدِيَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَرْجُلَكُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {خِلافٍ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {لَأُصَلِّبَنَّكُمْ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب،

مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {إِلى} حرف جر {رَبِّنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُنْقَلِبُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَنْقِمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {آمَنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّنا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَمَّا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب {أَفْرِغْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَتَوَفَّنا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مُسْلِمِينَ}

حال، منصوب

{وَقالَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمَلَأُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {فِرْعَوْنَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَتَذَرُ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مُوسى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَقَوْمَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيُفْسِدُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَيَذَرَكَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَآلِهَتَكَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَنُقَتِّلُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَبْناءَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنَسْتَحْيِي} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {نِساءَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنَّا} (و) حاليه / حرف مشبه

بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {فَوْقَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قاهِرُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِقَوْمِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {اسْتَعِينُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَاصْبِرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الْأَرْضَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {يُورِثُها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَنْ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {يَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {عِبادِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالْعاقِبَةُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلْمُتَّقِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه

/ (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أُوذِينا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {مِنْ} حرف جر {قَبْلِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف نصب {تَأْتِيَنا} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَمِنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {بَعْدِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} حرف مصدرى {جِئْتَنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَسى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكُمْ} اسم عسى، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْ} حرف نصب {يُهْلِكَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر عسى محذوف {عَدُوَّكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَسْتَخْلِفَكُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَيَنْظُرَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كَيْفَ} حال، منصوب {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون /

(و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {أَخَذْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِرْعَوْنَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِالسِّنِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَنَقْصٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مِنَ} حرف جر {الثَّمَراتِ} اسم مجرور يا در محل جر {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَذَّكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{فَإِذا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْحَسَنَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {هذِهِ} مبتدا مؤخّر {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تُصِبْهُمْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سَيِّئَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يَطَّيَّرُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِمُوسى} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مَعَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل

نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلا} حرف استفتاح {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {طائِرُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَلكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَكْثَرَهُمْ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{وَقالُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَهْما} مفعولٌ به جازم {تَأْتِنا} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {آيَةٍ} تمييز، منصوب {لِتَسْحَرَنا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَما} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {نَحْنُ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِمُؤْمِنِينَ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما،

منصوب يا در محل نصب

{فَأَرْسَلْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الطُّوفانَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْجَرادَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالْقُمَّلَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالضَّفادِعَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالدَّمَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {آياتٍ} حال، منصوب {مُفَصَّلاتٍ} نعت تابع {فَاسْتَكْبَرُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قَوْماً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {مُجْرِمِينَ} نعت تابع

{وَلَمَّا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَقَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الرِّجْزُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {مُوسَى} منادا، منصوب يا در محل نصب {ادْعُ} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (و) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبَّكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَهِدَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عِنْدَكَ}

ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {كَشَفْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {عَنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الرِّجْزَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَنُؤْمِنَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَنُرْسِلَنَّ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مَعَكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَنِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِسْرائِيلَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {كَشَفْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الرِّجْزَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلى} حرف جر {أَجَلٍ} اسم مجرور يا در محل جر {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بالِغُوهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذا} حرف مفاجأة {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَنْكُثُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير

يا محذوف يا در محل

{فَانْتَقَمْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَأَغْرَقْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {الْيَمِّ} اسم مجرور يا در محل جر {بِأَنَّهُمْ} (ب) حرف جر / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {غافِلِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَأَوْرَثْنَا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْقَوْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِينَ} نعت تابع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يُسْتَضْعَفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مَشارِقَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْأَرْضِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَمَغارِبَهَا} حرف عطف و اسم بعد از آن معطوف / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّتِي} نعت تابع {بارَكْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَتَمَّتْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {كَلِمَتُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْحُسْنى} نعت تابع {عَلى} حرف جر {بَنِي} اسم مجرور يا در محل جر {إِسْرائِيلَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {صَبَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَدَمَّرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَصْنَعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {فِرْعَوْنُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر كان، محذوف يا در تقدير {وَقَوْمُهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْرِشُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل /

خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَجاوَزْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِبَنِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِسْرائِيلَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْبَحْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَأَتَوْا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {قَوْمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {يَعْكُفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَصْنامٍ} اسم مجرور يا در محل جر {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {مُوسَى} منادا، منصوب يا در محل نصب {اجْعَلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلهاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {آلِهَةٌ} مبتدا مؤخّر {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {قَوْمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {تَجْهَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل

يا حرف نفى ناسخ {هؤُلاءِ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {مُتَبَّرٌ} خبر مقدّم {ما} مبتدا مؤخّر / خبر إنَّ محذوف {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَباطِلٌ} (و) حرف عطف / خبر مقدّم {ما} مبتدا مؤخّر {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَغَيْرَ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَبْغِيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {إِلهاً} تمييز، منصوب {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَضَّلَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَلَى} حرف جر {الْعالَمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَإِذْ} (و) حرف استيناف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنْجَيْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {آلِ} اسم مجرور يا در محل جر {فِرْعَوْنَ}

مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَسُومُونَكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سُوءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْعَذابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يُقَتِّلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَبْناءَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَسْتَحْيُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {نِساءَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَفِي} (و) حرف استيناف / حرف جر {ذلِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {بَلاءٌ} مبتدا مؤخّر {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَظِيمٌ} نعت تابع

{وَواعَدْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مُوسى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثَلاثِينَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {لَيْلَةً} تمييز، منصوب {وَأَتْمَمْناها} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِعَشْرٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَتَمَّ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مِيقاتُ} فاعل، مرفوع

يا در محل رفع {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَرْبَعِينَ} حال، منصوب {لَيْلَةً} تمييز، منصوب {وَقالَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِأَخِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هارُونَ} بدل تابع {اخْلُفْنِي} فعل امر مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِي} حرف جر {قَوْمِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَصْلِحْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {سَبِيلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْمُفْسِدِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَلَمَّا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِمِيقاتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكَلَّمَهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى

بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {أَرِنِي} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَنْظُرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَنْ} حرف نصب {تَرانِي} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَلكِنِ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {انْظُرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلَى} حرف جر {الْجَبَلِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَإِنِ} (ف) حرف عطف / حرف شرط جازم {اسْتَقَرَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَكانَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَسَوْفَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف استقبال {تَرانِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {تَجَلَّى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه

ظاهرى يا تقديرى {رَبُّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلْجَبَلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَعَلَهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {دَكًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَخَرَّ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {صَعِقاً} حال، منصوب {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَفاقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سُبْحانَكَ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تُبْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَنَا} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَوَّلُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْمُؤْمِنِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {مُوسى} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {اصْطَفَيْتُكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و

فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {عَلَى} حرف جر {النَّاسِ} اسم مجرور يا در محل جر {بِرِسالاتِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبِكَلامِي} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَخُذْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آتَيْتُكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَكُنْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الشَّاكِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَكَتَبْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {الْأَلْواحِ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَوْعِظَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَتَفْصِيلاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَخُذْها} (ف) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِقُوَّةٍ}

حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأْمُرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {قَوْمَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَأْخُذُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِأَحْسَنِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَأُرِيكُمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {دارَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْفاسِقِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{سَأَصْرِفُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَنْ} حرف جر {آياتِيَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَتَكَبَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحَقِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَرَوْا} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آيَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف جزم {يُؤْمِنُوا}

فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {سَبِيلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الرُّشْدِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف جزم {يَتَّخِذُوهُ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سَبِيلاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {سَبِيلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الغَيِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَتَّخِذُوهُ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سَبِيلاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِأَنَّهُمْ} (ب) حرف جر / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر أنَّ محذوف {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير

متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {غافِلِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلِقاءِ} حرف عطف / معطوف تابع {الْآخِرَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَبِطَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أَعْمالُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {هَلْ} حرف استفهام {يُجْزَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَاتَّخَذَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {قَوْمُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مُوسى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {حُلِيِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِجْلاً} مفعولٌ به، منصوب يا

در محل نصب {جَسَداً} نعت تابع {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {خُوارٌ} مبتدا مؤخّر {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُكَلِّمُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر أنَّ محذوف {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَهْدِيهِمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبِيلاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {اتَّخَذُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {ظالِمِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَلَمَّا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سُقِطَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {فِي} حرف جر {أَيْدِيهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / نائب فاعل محذوف {وَرَأَوْا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و

فاعل {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {قَدْ} حرف تحقيق {ضَلُّوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر أنَّ محذوف {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {لَمْ} حرف جزم {يَرْحَمْنا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَغْفِرْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَنَكُونَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْخاسِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلَمَّا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَجَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِلى} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غَضْبانَ} حال، منصوب {أَسِفاً} حال، منصوب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِئْسَما} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم / (ما) تمييز، منصوب / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {خَلَفْتُمُونِي} فعل ماضى، مبنى بر

سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {بَعْدِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَعَجِلْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَمْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَبِّكُمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَلْقَى} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْأَلْواحَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَخَذَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِرَأْسِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَخِيهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَجُرُّهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ابْنَ أُمَّ} منادا، منصوب يا در محل نصب {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الْقَوْمَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {اسْتَضْعَفُونِي} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {وَكادُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كاد {يَقْتُلُونَنِي} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر كاد محذوف {فَلا} (ف) حرف عطف / حرف جزم {تُشْمِتْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِيَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْأَعْداءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَجْعَلْنِي} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الظَّالِمِينَ} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {اغْفِرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلِأَخِي} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَدْخِلْنا} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به

/ فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِي} حرف جر {رَحْمَتِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْتَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَرْحَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الرَّاحِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {اتَّخَذُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْعِجْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سَيَنالُهُمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {غَضَبٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {مِنْ} حرف جر {رَبِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَذِلَّةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فِي} حرف جر {الْحَياةِ} اسم مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {وَكَذلِكَ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَجْزِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُفْتَرِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَمِلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {السَّيِّئاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثُمَّ} حرف عطف {تابُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {بَعْدِها} اسم مجرور

يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَآمَنُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {بَعْدِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَغَفُورٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع / خبر (الذين) {رَحِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَلَمَّا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سَكَتَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْ} حرف جر {مُوسَى} اسم مجرور يا در محل جر {الْغَضَبُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَخَذَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْأَلْواحَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَفِي} (و) حاليه / حرف جر {نُسْخَتِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {هُدىً} مبتدا مؤخّر {وَرَحْمَةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِرَبِّهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَرْهَبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا

محذوف يا در محل

{وَاخْتارَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَبْعِينَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {رَجُلاً} تمييز، منصوب {لِمِيقاتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَخَذَتْهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الرَّجْفَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَبِّ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {لَوْ} حرف شرط غير جازم {شِئْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَهْلَكْتَهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} اسم مجرور يا در محل جر {وَإِيَّايَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَتُهْلِكُنا} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَعَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {السُّفَهاءُ} فاعل،

مرفوع يا در محل رفع {مِنَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {فِتْنَتُكَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تُضِلُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَتَهْدِي} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَنْتَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَلِيُّنا} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَاغْفِرْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَارْحَمْنا} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَأَنْتَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْغافِرِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَاكْتُبْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت)

در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {هذِهِ} اسم مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} بدل تابع {حَسَنَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَفِي} (و) حرف عطف / حرف جر {الْآخِرَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {هُدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَذابِي} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أُصِيبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {وَرَحْمَتِي} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَسِعَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَسَأَكْتُبُها} (ف) رابط جواب براى شرط / (س) حرف استقبال

/ فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَيُؤْتُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الزَّكاةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{الَّذِينَ} بدل تابع {يَتَّبِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الرَّسُولَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {النَّبِيَّ} بدل تابع {الْأُمِّيَّ} نعت تابع {الَّذِي} نعت تابع {يَجِدُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مَكْتُوباً} حال، منصوب {عِنْدَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {التَّوْراةِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْإِنْجِيلِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يَأْمُرُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير

مستتر (هو) در تقدير {بِالْمَعْرُوفِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَنْهاهُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنِ} حرف جر {الْمُنْكَرِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَيُحِلُّ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الطَّيِّباتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَيُحَرِّمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْخَبائِثَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَيَضَعُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِصْرَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالْأَغْلالَ} حرف عطف و اسم بعد از آن معطوف {الَّتِي} نعت تابع {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَالَّذِينَ} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَعَزَّرُوهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَنَصَرُوهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَاتَّبَعُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {النُّورَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِي} نعت تابع {أُنْزِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَعَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْمُفْلِحُونَ} خبر براى (الذين)

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {يا أَيُّهَا} (يا) حرف ندا / منادا، منصوب يا در محل نصب / (ها) حرف تنبيه {النَّاسُ} بدل تابع {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {رَسُولُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَمِيعاً} حال، منصوب / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مُلْكُ} مبتدا مؤخّر {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و)

حرف عطف / معطوف تابع {لا} (لا)ى نفى جنس {إِلهَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} بدل تابع {يُحيِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَيُمِيتُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَآمِنُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَرَسُولِهِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {النَّبِيِّ} بدل تابع {الْأُمِّيِّ} نعت تابع {الَّذِي} نعت تابع {يُؤْمِنُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَكَلِماتِهِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاتَّبِعُوهُ} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَهْتَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَمِنْ} (و) حرف استيناف / حرف جر {قَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {مُوسى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {أُمَّةٌ} مبتدا مؤخّر {يَهْدُونَ}

فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَبِهِ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْدِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَقَطَّعْناهُمُ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اثْنَتَيْ} حال، منصوب {عَشْرَةَ} محلى از اعراب ندارد {أَسْباطاً} بدل تابع {أُمَماً} نعت تابع {وَأَوْحَيْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلى} حرف جر {مُوسى} اسم مجرور يا در محل جر {إِذِ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اسْتَسْقاهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قَوْمُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنِ} حرف تفسير {اضْرِبْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِعَصاكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْحَجَرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَانْبَجَسَتْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اثْنَتا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَشْرَةَ} محلى از اعراب ندارد {عَيْناً} تمييز، منصوب {قَدْ} حرف تحقيق

{عَلِمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {كُلُّ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أُناسٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَشْرَبَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَظَلَّلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْغَمامَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَنْزَلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْمَنَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالسَّلْوى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {كُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {طَيِّباتِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَزَقْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {ظَلَمُونا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به مقدّم / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَظْلِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَإِذْ} (و) حرف استيناف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قِيلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اسْكُنُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {هذِهِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْقَرْيَةَ} بدل تابع {وَكُلُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَيْثُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {شِئْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَقُولُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {حِطَّةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَادْخُلُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْبابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سُجَّداً} حال، منصوب {نَغْفِرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَطِيئاتِكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَنَزِيدُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن)

در تقدير {الْمُحْسِنِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَبَدَّلَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَوْلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {غَيْرَ} نعت تابع {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قِيلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَأَرْسَلْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رِجْزاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَظْلِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَسْئَلْهُمْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنِ} حرف جر {الْقَرْيَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {الَّتِي} نعت تابع {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {حاضِرَةَ} خبر كان، منصوب يا در

محل نصب {الْبَحْرِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَعْدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {السَّبْتِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {تَأْتِيهِمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {حِيتانُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {سَبْتِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شُرَّعاً} حال، منصوب {وَيَوْمَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْبِتُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لا} حرف نفى غير عامل {تَأْتِيهِمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَبْلُوهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْسُقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان،

محذوف يا در تقدير

{وَإِذْ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قالَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أُمَّةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِمَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَعِظُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قَوْماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُهْلِكُهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْ} حرف عطف {مُعَذِّبُهُمْ} معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَذاباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {شَدِيداً} نعت تابع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَعْذِرَةً} مفعول لأجله، منصوب {إِلى} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَعَلَّهُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نَسُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ذُكِّرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب

فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْجَيْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَنْهَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنِ} حرف جر {السُّوءِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَأَخَذْنَا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِعَذابٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَئِيسٍ} نعت تابع {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْسُقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {عَتَوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {نُهُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلْنا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُونُوا} فعل امر، مبنى بر حذف

نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {قِرَدَةً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {خاسِئِينَ} نعت تابع

{وَإِذْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَأَذَّنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَيَبْعَثَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْقِيامَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَسُومُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سُوءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْعَذابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَسَرِيعُ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الْعِقابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَإِنَّهُ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَغَفُورٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {رَحِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَقَطَّعْناهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {أُمَماً} حال، منصوب {مِنْهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الصَّالِحُونَ} مبتدا مؤخّر {وَمِنْهُمْ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {دُونَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ذلِكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَبَلَوْناهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِالْحَسَناتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالسَّيِّئاتِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَرْجِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{فَخَلَفَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خَلْفٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَرِثُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْكِتابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَأْخُذُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَرَضَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {هذَا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْأَدْنى} بدل تابع {وَيَقُولُونَ} (و)

حاليه / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {سَيُغْفَرُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَأْتِهِمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَرَضٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِثْلُهُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَأْخُذُوهُ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {يُؤْخَذْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِيثاقُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْكِتابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْ} حرف نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَقُولُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {الْحَقَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَدَرَسُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالدَّارُ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْآخِرَةُ} نعت تابع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا

در محل رفع {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَفَلا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَعْقِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُمَسِّكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْكِتابِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَقامُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّلاةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {نُضِيعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف / خبر (الذين) {أَجْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْمُصْلِحِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِذْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نَتَقْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْجَبَلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَوْقَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَأَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم كأنّ {ظُلَّةٌ} خبر كأنّ مرفوع {وَظَنُّوا}

(و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {واقِعٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {بِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خُذُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آتَيْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِقُوَّةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَاذْكُرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَإِذْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَخَذَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {بَنِي} اسم مجرور يا در محل جر {آدَمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {ظُهُورِهِمْ} بدل تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذُرِّيَّتَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب

يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَشْهَدَهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلى} حرف جر {أَنْفُسِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلَسْتُ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم ليس {بِرَبِّكُمْ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَلى} حرف جواب {شَهِدْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {تَقُولُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقِيامَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْ} حرف جر {هذا} اسم مجرور يا در محل جر {غافِلِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف

{أَوْ} حرف عطف {تَقُولُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَشْرَكَ} فعل ماضى، مبنى

بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {آباؤُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} اسم مجرور يا در محل جر {وَكُنَّا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {ذُرِّيَّةً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَفَتُهْلِكُنا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) رابط جواب براى شرط / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {فَعَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمُبْطِلُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُفَصِّلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلَعَلَّهُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَرْجِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَاتْلُ} (و) حرف استيناف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (و) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَبَأَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در

محل جر {آتَيْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {آياتِنا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَانْسَلَخَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَأَتْبَعَهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَكانَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْغاوِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شِئْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَرَفَعْناهُ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلكِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لكن {أَخْلَدَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر لكن محذوف {إِلَى} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَاتَّبَعَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى،

مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هَواهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَمَثَلُهُ} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كَمَثَلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْكَلْبِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {إِنْ} حرف شرط جازم {تَحْمِلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَلْهَثْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَوْ} حرف عطف {تَتْرُكْهُ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {يَلْهَثْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَثَلُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْقَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الَّذِينَ} نعت تابع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَاقْصُصِ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْقَصَصَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل

{يَتَفَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{ساءَ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَثَلاً} تمييز، منصوب / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقَوْمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} نعت تابع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْفُسَهُمْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به مقدّم / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَظْلِمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{مَنْ} مفعولٌ به جازم {يَهْدِ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَهُوَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْمُهْتَدِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَمَنْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به جازم {يُضْلِلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَأُولئِكَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْخاسِرُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {ذَرَأْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِجَهَنَّمَ} حرف جر و

اسم بعد از آن مجرور {كَثِيراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {الْجِنِّ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْإِنْسِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {قُلُوبٌ} مبتدا مؤخّر {لا} حرف نفى غير عامل {يَفْقَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَهُمْ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {أَعْيُنٌ} مبتدا مؤخّر {لا} حرف نفى غير عامل {يُبْصِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَهُمْ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {آذانٌ} مبتدا مؤخّر {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْمَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَالْأَنْعامِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بَلْ} حرف ابتدا {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَضَلُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُمُ} ضمير فصل بدون محل {الْغافِلُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَلِلَّهِ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْأَسْماءُ} مبتدا

مؤخّر {الْحُسْنى} نعت تابع {فَادْعُوهُ} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَذَرُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُلْحِدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {أَسْمائِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَيُجْزَوْنَ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَمِمَّنْ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {خَلَقْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أُمَّةٌ} مبتدا مؤخّر {يَهْدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَبِهِ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْدِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل

{وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَنَسْتَدْرِجُهُمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْ} حرف جر {حَيْثُ} اسم مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَأُمْلِي} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {كَيْدِي} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَتِينٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{أَوَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف عطف / حرف جزم {يَتَفَكَّرُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} حرف نفى غير عامل {بِصاحِبِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {جِنَّةٍ} مبتدا مؤخّر {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {نَذِيرٌ} خبر،

مرفوع يا در محل رفع {مُبِينٌ} نعت تابع

{أَوَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف عطف / حرف جزم {يَنْظُرُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {مَلَكُوتِ} اسم مجرور يا در محل جر {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {خَلَقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {شَيْءٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل (أن) مخففّه از مثقلّه / (ه) محذوف و اسم إنْ مخفّفه {عَسى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَنْ} حرف نصب {يَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير / فاعل (عسى) در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {قَدِ} حرف تحقيق {اقْتَرَبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَجَلُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَبِأَيِّ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَدِيثٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَعْدَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{مَنْ} مفعولٌ به جازم {يُضْلِلِ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {اللَّهُ} فاعل،

مرفوع يا در محل رفع {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / (لا)ى نفى جنس {هادِيَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَيَذَرُهُمْ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {طُغْيانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَعْمَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{يَسْئَلُونَكَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَنِ} حرف جر {السَّاعَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَيَّانَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / خبر مقدّم محذوف {مُرْساها} مبتدا مؤخّر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {عِلْمُها} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لا} حرف نفى غير عامل {يُجَلِّيها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِوَقْتِها}

حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ثَقُلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لا} حرف نفى غير عامل {تَأْتِيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {بَغْتَةً} حال، منصوب {يَسْئَلُونَكَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {كَأَنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم كأنّ {حَفِيٌّ} خبر كأنّ مرفوع {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {عِلْمُها} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَلكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَكْثَرَ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب {النَّاسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت

نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَمْلِكُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لِنَفْسِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {نَفْعاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {ضَرًّا} معطوف تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مستثنى، منصوب {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {كُنْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {أَعْلَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {الْغَيْبَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لاَسْتَكْثَرْتُ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {مِنَ} حرف جر {الْخَيْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {مَسَّنِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {السُّوءُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِنْ} حرف نفى غير عامل {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {نَذِيرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَبَشِيرٌ} (و) حرف عطف

/ معطوف تابع {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {خَلَقَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {نَفْسٍ} اسم مجرور يا در محل جر {واحِدَةٍ} نعت تابع {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زَوْجَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيَسْكُنَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {تَغَشَّاها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {حَمَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {حَمْلاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {خَفِيفاً} نعت تابع {فَمَرَّتْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَمَّا}

(ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَثْقَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {دَعَوَا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَبَّهُما} بدل تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {آتَيْتَنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {صالِحاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {لَنَكُونَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الشَّاكِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {آتاهُما} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {صالِحاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {جَعَلا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شُرَكاءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِيما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آتاهُما} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل

در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَتَعالَى} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{أَيُشْرِكُونَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَخْلُقُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُخْلَقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَسْتَطِيعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَصْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به مقدّم / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَنْصُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تَدْعُوهُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل

در محل نصب، مفعولٌ به {إِلَى} حرف جر {الْهُدى} اسم مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يَتَّبِعُوكُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {سَواءٌ} خبر مقدّم {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَدَعَوْتُمُوهُمْ} (أ) حرف مصدرى / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / مبتدا مؤخّر محذوف {أَمْ} حرف عطف {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {صامِتُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عِبادٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {أَمْثالُكُمْ} نعت تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَادْعُوهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَلْيَسْتَجِيبُوا} (ف) حرف عطف / (ل) امر / فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت)

ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {صادِقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{أَلَهُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {أَرْجُلٌ} مبتدا مؤخّر {يَمْشُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَمْ} حرف عطف {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {أَيْدٍ} مبتدا مؤخّر {يَبْطِشُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَمْ} حرف عطف {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {أَعْيُنٌ} مبتدا مؤخّر {يُبْصِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَمْ} حرف عطف {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {آذانٌ} مبتدا مؤخّر {يَسْمَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ادْعُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {شُرَكاءَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثُمَّ} حرف عطف {كِيدُونِ} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به {فَلا} (ف) حرف عطف / حرف جزم {تُنْظِرُونِ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {وَلِيِّيَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {اللَّهُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} نعت تابع {نَزَّلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْكِتابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَتَوَلَّى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الصَّالِحِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْتَطِيعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {نَصْرَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ

به مقدّم / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَنْصُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تَدْعُوهُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلَى} حرف جر {الْهُدى} اسم مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْمَعُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَتَراهُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {يَنْظُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يُبْصِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{خُذِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْعَفْوَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأْمُرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِالْعُرْفِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَعْرِضْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنِ} حرف جر {الْجاهِلِينَ} اسم مجرور يا در

محل جر

{وَإِمَّا} (و) حرف عطف / (إن) حرف شرط جازم / (ما) حرف زائد {يَنْزَغَنَّكَ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنَ} حرف جر {الشَّيْطانِ} اسم مجرور يا در محل جر {نَزْغٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَاسْتَعِذْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {سَمِيعٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عَلِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {اتَّقَوْا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {مَسَّهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {طائِفٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الشَّيْطانِ} اسم مجرور يا در محل جر {تَذَكَّرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُبْصِرُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِخْوانُهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَمُدُّونَهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون /

(و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فِي} حرف جر {الغَيِّ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {لا} حرف نفى غير عامل {يُقْصِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {لَمْ} حرف جزم {تَأْتِهِمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِآيَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَوْلاَ} حرف تحضيض {اجْتَبَيْتَها} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَتَّبِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُوحى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رَبِّي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بَصائِرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ}

حرف جر {رَبِّكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُدىً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَرَحْمَةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِذا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قُرِئَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْقُرْآنُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَاسْتَمِعُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَنْصِتُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تُرْحَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر لعل محذوف

{وَاذْكُرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {رَبَّكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {نَفْسِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَضَرُّعاً} مفعول لأجله، منصوب {وَخِيفَةً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَدُونَ} (و) حرف عطف / مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {الْجَهْرِ} مضاف اليه، مجرور

يا در محل جر {مِنَ} حرف جر {الْقَوْلِ} اسم مجرور يا در محل جر {بِالْغُدُوِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالْآصالِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْغافِلِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْتَكْبِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {عَنْ} حرف جر {عِبادَتِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُسَبِّحُونَهُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَلَهُ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَسْجُدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

kana daAAwahum ith jaahum ba/suna illa an qaloo inna kunna thalimeena

6.Falanas-alanna allatheena orsila ilayhim walanas-alanna almursaleena

7.Falanaqussanna AAalayhim biAAilmin wama kunna gha-ibeena

8.Waalwaznu yawma-ithini alhaqqu faman thaqulat mawazeenuhu faola-ika humu almuflihoona

9.Waman khaffat mawazeenuhu faola-ika allatheena khasiroo anfusahum bima kanoo bi-ayatina yathlimoona

10.Walaqad makkannakum fee al-ardi wajaAAalna lakum feeha maAAayisha qaleelan ma tashkuroona

11.Walaqad khalaqnakum thumma sawwarnakum thumma qulna lilmala-ikati osjudoo li-adama fasajadoo illa ibleesa lam yakun mina alssajideena

12.Qala ma manaAAaka alla tasjuda ith amartuka qala ana khayrun minhu khalaqtanee min narin wakhalaqtahu min teenin

13.Qala faihbit minha fama yakoonu laka an tatakabbara feeha faokhruj innaka mina alssaghireena

14.Qala anthirnee ila yawmi yubAAathoona

15.Qala innaka mina almunthareena

16.Qala fabima aghwaytanee laaqAAudanna lahum sirataka almustaqeema

17.Thumma laatiyannahum min bayni aydeehim wamin khalfihim waAAan aymanihim waAAan shama-ilihim wala tajidu aktharahum shakireena

18.Qala okhruj minha mathooman madhooran laman tabiAAaka minhum laamlaanna jahannama minkum ajmaAAeena

19.Waya adamu oskun anta wazawjuka aljannata fakula min haythu shi/tuma wala taqraba hathihi alshshajarata fatakoona mina alththalimeena

20.Fawaswasa lahuma alshshaytanu liyubdiya lahuma ma wooriya AAanhuma min saw-atihima waqala ma nahakuma rabbukuma AAan hathihi alshshajarati illa an takoona malakayni aw takoona mina alkhalideena

21.Waqasamahuma innee lakuma lamina alnnasiheena

22.Fadallahuma bighuroorin falamma thaqa alshshajarata badat lahuma saw-atuhuma watafiqa yakhsifani AAalayhima min waraqi aljannati wanadahuma rabbuhuma alam anhakuma AAan tilkuma alshshajarati waaqul lakuma inna alshshaytana lakuma AAaduwwun mubeenun

23.Qala rabbana thalamna anfusana wa-in lam taghfir lana watarhamna lanakoonanna mina alkhasireena

24.Qala ihbitoo baAAdukum libaAAdin AAaduwwun walakum fee al-ardi mustaqarrun wamataAAun ila heenin

25.Qala feeha tahyawna wafeeha tamootoona waminha tukhrajoona

26.Ya banee adama qad anzalna AAalaykum

libasan yuwaree saw-atikum wareeshan walibasu alttaqwa thalika khayrun thalika min ayati Allahi laAAallahum yaththakkaroona

27.Ya banee adama la yaftinannakumu alshshaytanu kama akhraja abawaykum mina aljannati yanziAAu AAanhuma libasahuma liyuriyahuma saw-atihima innahu yarakum huwa waqabeeluhu min haythu la tarawnahum inna jaAAalna alshshayateena awliyaa lillatheena la yu/minoona

28.Wa-itha faAAaloo fahishatan qaloo wajadna AAalayha abaana waAllahu amarana biha qul inna Allaha la ya/muru bialfahsha-i ataqooloona AAala Allahi ma la taAAlamoona

29.Qul amara rabbee bialqisti waaqeemoo wujoohakum AAinda kulli masjidin waodAAoohu mukhliseena lahu alddeena kama badaakum taAAoodoona

30.Fareeqan hada wafareeqan haqqa AAalayhimu alddalalatu innahumu ittakhathoo alshshayateena awliyaa min dooni Allahi wayahsaboona annahum muhtadoona

31.Ya banee adama khuthoo zeenatakum AAinda kulli masjidin wakuloo waishraboo wala tusrifoo innahu la yuhibbu almusrifeena

32.Qul man harrama zeenata Allahi allatee akhraja liAAibadihi waalttayyibati mina alrrizqi qul hiya lillatheena amanoo fee alhayati alddunya khalisatan yawma alqiyamati kathalika nufassilu al-ayati liqawmin yaAAlamoona

33.Qul innama harrama rabbiya alfawahisha ma thahara minha wama batana waal-ithma waalbaghya bighayri alhaqqi waan tushrikoo biAllahi ma lam yunazzil bihi sultanan waan taqooloo AAala Allahi ma la taAAlamoona

34.Walikulli ommatin ajalun fa-itha jaa ajaluhum la yasta/khiroona saAAatan wala yastaqdimoona

35.Ya banee adama imma ya/tiyannakum rusulun minkum yaqussoona AAalaykum ayatee famani ittaqa waaslaha fala khawfun AAalayhim wala hum yahzanoona

36.Waallatheena kaththaboo bi-ayatina waistakbaroo AAanha ola-ika as-habu alnnari hum feeha khalidoona

37.Faman athlamu mimmani iftara AAala Allahi kathiban aw kaththaba bi-ayatihi ola-ika yanaluhum naseebuhum mina alkitabi hatta itha jaat-hum rusuluna yatawaffawnahum qaloo ayna ma kuntum tadAAoona min dooni Allahi qaloo dalloo AAanna washahidoo AAala anfusihim annahum kanoo kafireena

38.Qala odkhuloo fee omamin qad khalat min

qablikum mina aljinni waal-insi fee alnnari kullama dakhalat ommatun laAAanat okhtaha hatta itha iddarakoo feeha jameeAAan qalat okhrahum li-oolahum rabbana haola-i adalloona faatihim AAathaban diAAfan mina alnnari qala likullin diAAfun walakin la taAAlamoona

39.Waqalat oolahum li-okhrahum fama kana lakum AAalayna min fadlin fathooqoo alAAathaba bima kuntum taksiboona

40.Inna allatheena kaththaboo bi-ayatina waistakbaroo AAanha la tufattahu lahum abwabu alssama-i wala yadkhuloona aljannata hatta yalija aljamalu fee sammi alkhiyati wakathalika najzee almujrimeena

41.Lahum min jahannama mihadun wamin fawqihim ghawashin wakathalika najzee alththalimeena

42.Waallatheena amanoo waAAamiloo alssalihati la nukallifu nafsan illa wusAAaha ola-ika as-habu aljannati hum feeha khalidoona

43.WanazaAAna ma fee sudoorihim min ghillin tajree min tahtihimu al-anharu waqaloo alhamdu lillahi allathee hadana lihatha wama kunna linahtadiya lawla an hadana Allahu laqad jaat rusulu rabbina bialhaqqi wanoodoo an tilkumu aljannatu oorithtumooha bima kuntum taAAmaloona

44.Wanada as-habu aljannati as-haba alnnari an qad wajadna ma waAAadana rabbuna haqqan fahal wajadtum ma waAAada rabbukum haqqan qaloo naAAam faaththana mu-aththinun baynahum an laAAnatu Allahi AAala alththalimeena

45.Allatheena yasuddoona AAan sabeeli Allahi wayabghoonaha AAiwajan wahum bial-akhirati kafiroona

46.Wabaynahuma hijabun waAAala al-aAArafi rijalun yaAArifoona kullan biseemahum wanadaw as-haba aljannati an salamun AAalaykum lam yadkhulooha wahum yatmaAAoona

47.Wa-itha surifat absaruhum tilqaa as-habi alnnari qaloo rabbana la tajAAalna maAAa alqawmi alththalimeena

48.Wanada as-habu al-aAArafi rijalan yaAArifoonahum biseemahum qaloo ma aghna AAankum jamAAukum wama kuntum tastakbiroona

49.Ahaola-i allatheena aqsamtum la yanaluhumu Allahu birahmatin odkhuloo aljannata la khawfun AAalaykum wala antum tahzanoona

50.Wanada as-habu alnari as-haba aljannati an afeedoo AAalayna mina alma-i aw mimma razaqakumu Allahu qaloo inna Allaha harramahuma AAala alkafireena

51.Allatheena ittakhathoo deenahum lahwan walaAAiban wagharrat-humu

alhayatu alddunya faalyawma nansahum kama nasoo liqaa yawmihim hatha wama kanoo bi-ayatina yajhadoona

52.Walaqad ji/nahum bikitabin fassalnahu AAala AAilmin hudan warahmatan liqawmin yu/minoona

53.Hal yanthuroona illa ta/weelahu yawma ya/tee ta/weeluhu yaqoolu allatheena nasoohu min qablu qad jaat rusulu rabbina bialhaqqi fahal lana min shufaAAaa fayashfaAAoo lana aw nuraddu fanaAAmala ghayra allathee kunna naAAmalu qad khasiroo anfusahum wadalla AAanhum ma kanoo yaftaroona

54.Inna rabbakumu Allahu allathee khalaqa alssamawati waal-arda fee sittati ayyamin thumma istawa AAala alAAarshi yughshee allayla alnnahara yatlubuhu hatheethan waalshshamsa waalqamara waalnnujooma musakhkharatin bi-amrihi ala lahu alkhalqu waal-amru tabaraka Allahu rabbu alAAalameena

55.OdAAoo rabbakum tadarruAAan wakhufyatan innahu la yuhibbu almuAAtadeena

56.Wala tufsidoo fee al-ardi baAAda islahiha waodAAoohu khawfan watamaAAan inna rahmata Allahi qareebun mina almuhsineena

57.Wahuwa allathee yursilu alrriyaha bushran bayna yaday rahmatihi hatta itha aqallat sahaban thiqalan suqnahu libaladin mayyitin faanzalna bihi almaa faakhrajna bihi min kulli alththamarati kathalika nukhriju almawta laAAallakum tathakkaroona

58.Waalbaladu alttayyibu yakhruju nabatuhu bi-ithni rabbihi waallathee khabutha la yakhruju illa nakidan kathalika nusarrifu al-ayati liqawmin yashkuroona

59.Laqad arsalna noohan ila qawmihi faqala ya qawmi oAAbudoo Allaha ma lakum min ilahin ghayruhu innee akhafu AAalaykum AAathaba yawmin AAatheemin

60.Qala almalao min qawmihi inna lanaraka fee dalalin mubeenin

61.Qala ya qawmi laysa bee dalalatun walakinnee rasoolun min rabbi alAAalameena

62.Oballighukum risalati rabbee waansahu lakum waaAAlamu mina Allahi ma la taAAlamoona

63.Awa AAajibtum an jaakum thikrun min rabbikum AAala rajulin minkum liyunthirakum walitattaqoo walaAAallakum turhamoona

64.Fakaththaboohu faanjaynahu waallatheena maAAahu fee alfulki waaghraqna allatheena kaththaboo bi-ayatina innahum kanoo qawman AAameena

65.Wa-ila AAadin akhahum hoodan qala ya qawmi oAAbudoo Allaha ma lakum min ilahin

ghayruhu afala tattaqoona

66.Qala almalao allatheena kafaroo min qawmihi inna lanaraka fee safahatin wa-inna lanathunnuka mina alkathibeena

67.Qala ya qawmi laysa bee safahatun walakinnee rasoolun min rabbi alAAalameena

68.Oballighukum risalati rabbee waana lakum nasihun ameenun

69.Awa AAajibtum an jaakum thikrun min rabbikum AAala rajulin minkum liyunthirakum waothkuroo ith jaAAalakum khulafaa min baAAdi qawmi noohin wazadakum fee alkhalqi bastatan faothkuroo alaa Allahi laAAallakum tuflihoona

70.Qaloo aji/tana linaAAbuda Allaha wahdahu wanathara ma kana yaAAbudu abaona fa/tina bima taAAiduna in kunta mina alssadiqeena

71.Qala qad waqaAAa AAalaykum min rabbikum rijsun waghadabun atujadiloonanee fee asma-in sammaytumooha antum waabaokum ma nazzala Allahu biha min sultanin faintathiroo innee maAAakum mina almuntathireena

72.Faanjaynahu waallatheena maAAahu birahmatin minna waqataAAna dabira allatheena kaththaboo bi-ayatina wama kanoo mu/mineena

73.Wa-ila thamooda akhahum salihan qala ya qawmi oAAbudoo Allaha ma lakum min ilahin ghayruhu qad jaatkum bayyinatun min rabbikum hathihi naqatu Allahi lakum ayatan fatharooha ta/kul fee ardi Allahi wala tamassooha bisoo-in faya/khuthakum AAathabun aleemun

74.Waothkuroo ith jaAAalakum khulafaa min baAAdi AAadin wabawwaakum fee al-ardi tattakhithoona min suhooliha qusooran watanhitoona aljibala buyootan faothkuroo alaa Allahi wala taAAthaw fee al-ardi mufsideena

75.Qala almalao allatheena istakbaroo min qawmihi lillatheena istudAAifoo liman amana minhum ataAAlamoona anna salihan mursalun min rabbihi qaloo inna bima orsila bihi mu/minoona

76.Qala allatheena istakbaroo inna biallathee amantum bihi kafiroona

77.FaAAaqaroo alnnaqata waAAataw AAan amri rabbihim waqaloo ya salihu i/tina bima taAAiduna in kunta mina almursaleena

78.Faakhathat-humu alrrajfatu faasbahoo fee darihim jathimeena

79.Fatawalla AAanhum waqala ya qawmi laqad ablaghtukum risalata rabbee wanasahtu lakum walakin la tuhibboona alnnasiheena

80.Walootan ith qala liqawmihi ata/toona alfahishata ma sabaqakum biha

min ahadin mina alAAalameena

81.Innakum lata/toona alrrijala shahwatan min dooni alnnisa-i bal antum qawmun musrifoona

82.Wama kana jawaba qawmihi illa an qaloo akhrijoohum min qaryatikum innahum onasun yatatahharoona

83.Faanjaynahu waahlahu illa imraatahu kanat mina alghabireena

84.Waamtarna AAalayhim mataran faonthur kayfa kana AAaqibatu almujrimeena

85.Wa-ila madyana akhahum shuAAayban qala ya qawmi oAAbudoo Allaha ma lakum min ilahin ghayruhu qad jaatkum bayyinatun min rabbikum faawfoo alkayla waalmeezana wala tabkhasoo alnnasa ashyaahum wala tufsidoo fee al-ardi baAAda islahiha thalikum khayrun lakum in kuntum mu/mineena

86.Wala taqAAudoo bikulli siratin tooAAidoona watasuddoona AAan sabeeli Allahi man amana bihi watabghoonaha AAiwajan waothkuroo ith kuntum qaleelan fakaththarakum waonthuroo kayfa kana AAaqibatu almufsideena

87.Wa-in kana ta-ifatun minkum amanoo biallathee orsiltu bihi wata-ifatun lam yu/minoo faisbiroo hatta yahkuma Allahu baynana wahuwa khayru alhakimeena

88.Qala almalao allatheena istakbaroo min qawmihi lanukhrijannaka ya shuAAaybu waallatheena amanoo maAAaka min qaryatina aw lataAAoodunna fee millatina qala awa law kunna kariheena

89.Qadi iftarayna AAala Allahi kathiban in AAudna fee millatikum baAAda ith najjana Allahu minha wama yakoonu lana an naAAooda feeha illa an yashaa Allahu rabbuna wasiAAa rabbuna kulla shay-in AAilman AAala Allahi tawakkalna rabbana iftah baynana wabayna qawmina bialhaqqi waanta khayru alfatiheena

90.Waqala almalao allatheena kafaroo min qawmihi la-ini ittabaAAtum shuAAayban innakum ithan lakhasiroona

91.Faakhathat-humu alrrajfatu faasbahoo fee darihim jathimeena

92.Allatheena kaththaboo shuAAayban kaan lam yaghnaw feeha allatheena kaththaboo shuAAayban kanoo humu alkhasireena

93.Fatawalla AAanhum waqala ya qawmi laqad ablaghtukum risalati rabbee wanasahtu lakum fakayfa asa AAala qawmin kafireena

94.Wama arsalna fee qaryatin min nabiyyin illa akhathna ahlaha bialba/sa-i waalddarra-i laAAallahum yaddarraAAoona

95.Thumma baddalna makana alssayyi-ati alhasanata hatta

AAafaw waqaloo qad massa abaana alddarrao waalssarrao faakhathnahum baghtatan wahum la yashAAuroona

96.Walaw anna ahla alqura amanoo waittaqaw lafatahna AAalayhim barakatin mina alssama-i waal-ardi walakin kaththaboo faakhathnahum bima kanoo yaksiboona

97.Afaamina ahlu alqura an ya/tiyahum ba/suna bayatan wahum na-imoona

98.Awa amina ahlu alqura an ya/tiyahum ba/suna duhan wahum yalAAaboona

99.Afaaminoo makra Allahi fala ya/manu makra Allahi illa alqawmu alkhasiroona

100.Awa lam yahdi lillatheena yarithoona al-arda min baAAdi ahliha an law nashao asabnahum bithunoobihim wanatbaAAu AAala quloobihim fahum la yasmaAAoona

101.Tilka alqura naqussu AAalayka min anba-iha walaqad jaat-hum rusuluhum bialbayyinati fama kanoo liyu/minoo bima kaththaboo min qablu kathalika yatbaAAu Allahu AAala quloobi alkafireena

102.Wama wajadna li-aktharihim min AAahdin wa-in wajadna aktharahum lafasiqeena

103.Thumma baAAathna min baAAdihim moosa bi-ayatina ila firAAawna wamala-ihi fathalamoo biha faonuthur kayfa kana AAaqibatu almufsideena

104.Waqala moosa ya firAAawnu innee rasoolun min rabbi alAAalameena

105.Haqeequn AAala an la aqoola AAala Allahi illa alhaqqa qad ji/tukum bibayyinatin min rabbikum faarsil maAAiya banee isra-eela

106.Qala in kunta ji/ta bi-ayatin fa/ti biha in kunta mina alssadiqeena

107.Faalqa AAasahu fa-itha hiya thuAAbanun mubeenun

108.WanazaAAa yadahu fa-itha hiya baydao lilnnathireena

109.Qala almalao min qawmi firAAawna inna hatha lasahirun AAaleemun

110.Yureedu an yukhrijakum min ardikum famatha ta/muroona

111.Qaloo arjih waakhahu waarsil fee almada-ini hashireena

112.Ya/tooka bikulli sahirin AAaleemin

113.Wajaa alssaharatu firAAawna qaloo inna lana laajran in kunna nahnu alghalibeena

114.Qala naAAam wa-innakum lamina almuqarrabeena

115.Qaloo ya moosa imma an tulqiya wa-imma an nakoona nahnu almulqeena

116.Qala alqoo falamma alqaw saharoo aAAyuna alnnasi waistarhaboohum wajaoo bisihrin AAatheemin

117.Waawhayna ila moosa an alqi AAasaka fa-itha hiya talqafu ma ya/fikoona

118.FawaqaAAa alhaqqu

wabatala ma kanoo yaAAmaloona

119.Faghuliboo hunalika wainqalaboo saghireena

120.Waolqiya alssaharatu sajideena

121.Qaloo amanna birabbi alAAalameena

122.Rabbi moosa waharoona

123.Qala firAAawnu amantum bihi qabla an athana lakum inna hatha lamakrun makartumoohu fee almadeenati litukhrijoo minha ahlaha fasawfa taAAlamoona

124.LaoqatiAAanna aydiyakum waarjulakum min khilafin thumma laosallibannakum ajmaAAeena

125.Qaloo inna ila rabbina munqaliboona

126.Wama tanqimu minna illa an amanna bi-ayati rabbina lamma jaatna rabbana afrigh AAalayna sabran watawaffana muslimeena

127.Waqala almalao min qawmi firAAawna atatharu moosa waqawmahu liyufsidoo fee al-ardi wayatharaka waalihataka qala sanuqattilu abnaahum wanastahyee nisaahum wa-inna fawqahum qahiroona

128.Qala moosa liqawmihi istaAAeenoo biAllahi waisbiroo inna al-arda lillahi yoorithuha man yashao min AAibadihi waalAAaqibatu lilmuttaqeena

129.Qaloo ootheena min qabli an ta/tiyana wamin baAAdi ma ji/tana qala AAasa rabbukum an yuhlika AAaduwwakum wayastakhlifakum fee al-ardi fayanthura kayfa taAAmaloona

130.Walaqad akhathna ala firAAawna bialssineena wanaqsin mina alththamarati laAAallahum yaththakkaroona

131.Fa-itha jaat-humu alhasanatu qaloo lana hathihi wa-in tusibhum sayyi-atun yattayyaroo bimoosa waman maAAahu ala innama ta-iruhum AAinda Allahi walakinna aktharahum la yaAAlamoona

132.Waqaloo mahma ta/tina bihi min ayatin litasharana biha fama nahnu laka bimu/mineena

133.Faarsalna AAalayhimu alttoofana waaljarada waalqummala waalddafadiAAa waalddama ayatin mufassalatin faistakbaroo wakanoo qawman mujrimeena

134.Walamma waqaAAa AAalayhimu alrrijzu qaloo ya moosa odAAu lana rabbaka bima AAahida AAindaka la-in kashafta AAanna alrrijza lanu/minanna laka walanursilanna maAAaka banee isra-eela

135.Falamma kashafna AAanhumu alrrijza ila ajalin hum balighoohu itha hum yankuthoona

136.Faintaqamna minhum faaghraqnahum fee alyammi bi-annahum kaththaboo bi-ayatina wakanoo AAanha ghafileena

137.Waawrathna alqawma allatheena kanoo yustadAAafoona mashariqa al-ardi wamagharibaha allatee barakna feeha watammat kalimatu rabbika alhusna AAala banee isra-eela bima sabaroo wadammarna ma kana yasnaAAu firAAawnu waqawmuhu wama kanoo

yaAArishoona

138.Wajawazna bibanee isra-eela albahra faataw AAala qawmin yaAAkufoona AAala asnamin lahum qaloo ya moosa ijAAal lana ilahan kama lahum alihatun qala innakum qawmun tajhaloona

139.Inna haola-i mutabbarun ma hum feehi wabatilun ma kanoo yaAAmaloona

140.Qala aghayra Allahi abgheekum ilahan wahuwa faddalakum AAala alAAalameena

141.Wa-ith anjaynakum min ali firAAawna yasoomoonakum soo-a alAAathabi yuqattiloona abnaakum wayastahyoona nisaakum wafee thalikum balaon min rabbikum AAatheemun

142.WawaAAadna moosa thalatheena laylatan waatmamnaha biAAashrin fatamma meeqatu rabbihi arbaAAeena laylatan waqala moosa li-akheehi haroona okhlufnee fee qawmee waaslih wala tattabiAA sabeela almufsideena

143.Walamma jaa moosa limeeqatina wakallamahu rabbuhu qala rabbi arinee anthur ilayka qala lan taranee walakini onthur ila aljabali fa-ini istaqarra makanahu fasawfa taranee falamma tajalla rabbuhu liljabali jaAAalahu dakkan wakharra moosa saAAiqan falamma afaqa qala subhanaka tubtu ilayka waana awwalu almu/mineena

144.Qala ya moosa innee istafaytuka AAala alnnasi birisalatee wabikalamee fakhuth ma ataytuka wakun mina alshshakireena

145.Wakatabna lahu fee al-alwahi min kulli shay-in mawAAithatan watafseelan likulli shay-in fakhuthha biquwwatin wa/mur qawmaka ya/khuthoo bi-ahsaniha saoreekum dara alfasiqeena

146.Saasrifu AAan ayatiya allatheena yatakabbaroona fee al-ardi bighayri alhaqqi wa-in yaraw kulla ayatin la yu/minoo biha wa-in yaraw sabeela alrrushdi la yattakhithoohu sabeelan wa-in yaraw sabeela alghayyi yattakhithoohu sabeelan thalika bi-annahum kaththaboo bi-ayatina wakanoo AAanha ghafileena

147.Waallatheena kaththaboo bi-ayatina waliqa-i al-akhirati habitat aAAmaluhum hal yujzawna illa ma kanoo yaAAmaloona

148.Waittakhatha qawmu moosa min baAAdihi min huliyyihim AAijlan jasadan lahu khuwarun alam yaraw annahu la yukallimuhum wala yahdeehim sabeelan ittakhathoohu wakanoo thalimeena

149.Walamma suqita fee aydeehim waraaw annahum qad dalloo qaloo la-in lam yarhamna rabbuna wayaghfir lana lanakoonanna mina alkhasireena

150.Walamma rajaAAa moosa ila qawmihi

ghadbana asifan qala bi/sama khalaftumoonee min baAAdee aAAajiltum amra rabbikum waalqa al-alwaha waakhatha bira/si akheehi yajurruhu ilayhi qala ibna omma inna alqawma istadAAafoonee wakadoo yaqtuloonanee fala tushmit biya al-aAAdaa wala tajAAalnee maAAa alqawmi alththalimeena

151.Qala rabbi ighfir lee wali-akhee waadkhilna fee rahmatika waanta arhamu alrrahimeena

152.Inna allatheena ittakhathoo alAAijla sayanaluhum ghadabun min rabbihim wathillatun fee alhayati alddunya wakathalika najzee almuftareena

153.Waallatheena AAamiloo alssayyi-ati thumma taboo min baAAdiha waamanoo inna rabbaka min baAAdiha laghafoorun raheemun

154.Walamma sakata AAan moosa alghadabu akhatha al-alwaha wafee nuskhatiha hudan warahmatun lillatheena hum lirabbihim yarhaboona

155.Waikhtara moosa qawmahu sabAAeena rajulan limeeqatina falamma akhathat-humu alrrajfatu qala rabbi law shi/ta ahlaktahum min qablu wa-iyyaya atuhlikuna bima faAAala alssufahao minna in hiya illa fitnatuka tudillu biha man tashao watahdee man tashao anta waliyyuna faighfir lana wairhamna waanta khayru alghafireena

156.Waoktub lana fee hathihi alddunya hasanatan wafee al-akhirati inna hudna ilayka qala AAathabee oseebu bihi man ashao warahmatee wasiAAat kulla shay-in fasaaktubuha lillatheena yattaqoona wayu/toona alzzakata waallatheena hum bi-ayatina yu/minoona

157.Allatheena yattabiAAoona alrrasoola alnnabiyya al-ommiyya allathee yajidoonahu maktooban AAindahum fee alttawrati waal-injeeli ya/muruhum bialmaAAroofi wayanhahum AAani almunkari wayuhillu lahumu alttayyibati wayuharrimu AAalayhimu alkhaba-itha wayadaAAu AAanhum israhum waal-aghlala allatee kanat AAalayhim faallatheena amanoo bihi waAAazzaroohu wanasaroohu waittabaAAoo alnnoora allathee onzila maAAahu ola-ika humu almuflihoona

158.Qul ya ayyuha alnnasu innee rasoolu Allahi ilaykum jameeAAan allathee lahu mulku alssamawati waal-ardi la ilaha illa huwa yuhyee wayumeetu faaminoo biAllahi warasoolihi alnnabiyyi al-ommiyyi allathee yu/minu biAllahi wakalimatihi waittabiAAoohu laAAallakum tahtadoona

159.Wamin qawmi moosa ommatun yahdoona bialhaqqi wabihi yaAAdiloona

160.WaqattaAAnahumu ithnatay AAashrata asbatan omaman waawhayna ila moosa ithi istasqahu qawmuhu ani

idrib biAAasaka alhajara fainbajasat minhu ithnata AAashrata AAaynan qad AAalima kullu onasin mashrabahum wathallalna AAalayhimu alghamama waanzalna AAalayhimu almanna waalssalwa kuloo min tayyibati ma razaqnakum wama thalamoona walakin kanoo anfusahum yathlimoona

161.Wa-ith qeela lahumu oskunoo hathihi alqaryata wakuloo minha haythu shi/tum waqooloo hittatun waodkhuloo albaba sujjadan naghfir lakum khatee-atikum sanazeedu almuhsineena

162.Fabaddala allatheena thalamoo minhum qawlan ghayra allathee qeela lahum faarsalna AAalayhim rijzan mina alssama-i bima kanoo yathlimoona

163.Wais-alhum AAani alqaryati allatee kanat hadirata albahri ith yaAAdoona fee alssabti ith ta/teehim heetanuhum yawma sabtihim shurraAAan wayawma la yasbitoona la ta/teehim kathalika nabloohum bima kanoo yafsuqoona

164.Wa-ith qalat ommatun minhum lima taAAithoona qawman Allahu muhlikuhum aw muAAaththibuhum AAathaban shadeedan qaloo maAAthiratan ila rabbikum walaAAallahum yattaqoona

165.Falamma nasoo ma thukkiroo bihi anjayna allatheena yanhawna AAani alssoo-i waakhathna allatheena thalamoo biAAathabin ba-eesin bima kanoo yafsuqoona

166.Falamma AAataw AAan ma nuhoo AAanhu qulna lahum koonoo qiradatan khasi-eena

167.Wa-ith taaththana rabbuka layabAAathanna AAalayhim ila yawmi alqiyamati man yasoomuhum soo-a alAAathabi inna rabbaka lasareeAAu alAAiqabi wa-innahu laghafoorun raheemun

168.WaqattaAAnahum fee al-ardi omaman minhumu alssalihoona waminhum doona thalika wabalawnahum bialhasanati waalssayyi-ati laAAallahum yarjiAAoona

169.Fakhalafa min baAAdihim khalfun warithoo alkitaba ya/khuthoona AAarada hatha al-adna wayaqooloona sayughfaru lana wa-in ya/tihim AAaradun mithluhu ya/khuthoohu alam yu/khath AAalayhim meethaqu alkitabi an la yaqooloo AAala Allahi illa alhaqqa wadarasoo ma feehi waalddaru al-akhiratu khayrun lillatheena yattaqoona afala taAAqiloona

170.Waallatheena yumassikoona bialkitabi waaqamoo alssalata inna la nudeeAAu ajra almusliheena

171.Wa-ith nataqna aljabala fawqahum kaannahu thullatun wathannoo annahu waqiAAun bihim khuthoo ma ataynakum biquwwatin waothkuroo ma feehi laAAallakum tattaqoona

172.Wa-ith akhatha rabbuka min banee adama min thuhoorihim thurriyyatahum waashhadahum

AAala anfusihim alastu birabbikum qaloo bala shahidna an taqooloo yawma alqiyamati inna kunna AAan hatha ghafileena

173.Aw taqooloo innama ashraka abaona min qablu wakunna thurriyyatan min baAAdihim afatuhlikuna bima faAAala almubtiloona

174.Wakathalika nufassilu al-ayati walaAAallahum yarjiAAoona

175.Waotlu AAalayhim nabaa allathee ataynahu ayatina fainsalakha minha faatbaAAahu alshshaytanu fakana mina alghaweena

176.Walaw shi/na larafaAAnahu biha walakinnahu akhlada ila al-ardi waittabaAAa hawahu famathaluhu kamathali alkalbi in tahmil AAalayhi yalhath aw tatruk-hu yalhath thalika mathalu alqawmi allatheena kaththaboo bi-ayatina faoqsusi alqasasa laAAallahum yatafakkaroona

177.Saa mathalan alqawmu allatheena kaththaboo bi-ayatina waanfusahum kanoo yathlimoona

178.Man yahdi Allahu fahuwa almuhtadee waman yudlil faola-ika humu alkhasiroona

179.Walaqad thara/na lijahannama katheeran mina aljinni waal-insi lahum quloobun la yafqahoona biha walahum aAAyunun la yubsiroona biha walahum athanun la yasmaAAoona biha ola-ika kaal-anAAami bal hum adallu ola-ika humu alghafiloona

180.Walillahi al-asmao alhusna faodAAoohu biha watharoo allatheena yulhidoona fee asma-ihi sayujzawna ma kanoo yaAAmaloona

181.Wamimman khalaqna ommatun yahdoona bialhaqqi wabihi yaAAdiloona

182.Waallatheena kaththaboo bi-ayatina sanastadrijuhum min haythu la yaAAlamoona

183.Waomlee lahum inna kaydee mateenun

184.Awa lam yatafakkaroo ma bisahibihim min jinnatin in huwa illa natheerun mubeenun

185.Awalam yanthuroo fee malakooti alssamawati waal-ardi wama khalaqa Allahu min shay-in waan AAasa an yakoona qadi iqtaraba ajaluhum fabi-ayyi hadeethin baAAdahu yu/minoona

186.Man yudlili Allahu fala hadiya lahu wayatharuhum fee tughyanihim yaAAmahoona

187.Yas-aloonaka AAani alssaAAati ayyana mursaha qul innama AAilmuha AAinda rabbee la yujalleeha liwaqtiha illa huwa thaqulat fee alssamawati waal-ardi la ta/teekum illa baghtatan yas-aloonaka kaannaka hafiyyun AAanha qul innama AAilmuha AAinda Allahi walakinna akthara alnnasi la yaAAlamoona

188.Qul la amliku linafsee nafAAan wala darran illa ma shaa Allahu walaw

kuntu aAAlamu alghayba laistakthartu mina alkhayri wama massaniya alssoo-o in ana illa natheerun wabasheerun liqawmin yu/minoona

189.Huwa allathee khalaqakum min nafsin wahidatin wajaAAala minha zawjaha liyaskuna ilayha falamma taghashshaha hamalat hamlan khafeefan famarrat bihi falamma athqalat daAAawa Allaha rabbahuma la-in ataytana salihan lanakoonanna mina alshshakireena

190.Falamma atahuma salihan jaAAala lahu shurakaa feema atahuma fataAAala Allahu AAamma yushrikoona

191.Ayushrikoona ma la yakhluqu shay-an wahum yukhlaqoona

192.Wala yastateeAAoona lahum nasran wala anfusahum yansuroona

193.Wa-in tadAAoohum ila alhuda la yattabiAAookum sawaon AAalaykum adaAAawtumoohum am antum samitoona

194.Inna allatheena tadAAoona min dooni Allahi AAibadun amthalukum faodAAoohum falyastajeeboo lakum in kuntum sadiqeena

195.Alahum arjulun yamshoona biha am lahum aydin yabtishoona biha am lahum aAAyunun yubsiroona biha am lahum athanun yasmaAAoona biha quli odAAoo shurakaakum thumma keedooni fala tunthirooni

196.Inna waliyyiya Allahu allathee nazzala alkitaba wahuwa yatawalla alssaliheena

197.Waallatheena tadAAoona min doonihi la yastateeAAoona nasrakum wala anfusahum yansuroona

198.Wa-in tadAAoohum ila alhuda la yasmaAAoo watarahum yanthuroona ilayka wahum la yubsiroona

199.Khuthi alAAafwa wa/mur bialAAurfi waaAArid AAani aljahileena

200.Wa-imma yanzaghannaka mina alshshaytani nazghun faistaAAith biAllahi innahu sameeAAun AAaleemun

201.Inna allatheena ittaqaw itha massahum ta-ifun mina alshshaytani tathakkaroo fa-itha hum mubsiroona

202.Wa-ikhwanuhum yamuddoonahum fee alghayyi thumma la yuqsiroona

203.Wa-itha lam ta/tihim bi-ayatin qaloo lawla ijtabaytaha qul innama attabiAAu ma yooha ilayya min rabbee hatha basa-iru min rabbikum wahudan warahmatun liqawmin yu/minoona

204.Wa-itha quri-a alqur-anu faistamiAAoo lahu waansitoo laAAallakum turhamoona

205.Waothkur rabbaka fee nafsika tadarruAAan wakheefatan wadoona aljahri mina alqawli bialghuduwwi waal-asali wala takun mina alghafileena

206.Inna allatheena AAinda rabbika la yastakbiroona AAan AAibadatihi wayusabbihoonahu walahu yasjudoona

ميم، صاد. (1)

كتابى است كه به سوى تو فرو فرستاده شده است -پس نبايد در سينه تو از ناحيه آن، تنگى باشد- تا به وسيله آن هشدار دهى و براى مؤمنان پندى باشد. (2)

آنچه را از جانب پروردگارتان به سوى شما فرو فرستاده شده است، پيروى كنيد؛ و جز او از معبودان [ديگر] پيروى مكنيد. چه اندك پند مى گيريد! (3)

و چه بسيار شهرها كه [مردمِ آن را به هلاكت رسانيديم، و در حالى كه به خواب شبانگاهى رفته يا نيمروز غنوده بودند، عذاب ما به آنها رسيد. (4)

و هنگامى كه عذاب ما بر آنان آمد سخنشان جز اين نبود كه گفتند: «راستى كه ما ستمكار بوديم.» (5)

پس، قطعاً از كسانى كه [پيامبران به سوى آنان فرستاده شده اند خواهيم پرسيد، و قطعاً از [خودِ] فرستادگان [نيز] خواهيم پرسيد. (6)

و از روى دانش به آنان گزارش خواهيم داد و ما [از احوال آنان غايب نبوده ايم. (7)

و در آن روز، سنجش [اعمال درست است. پس هر كس ميزانهاى [عمل او گران باشد، آنان خود رستگارانند. (8)

و هر كس ميزانهاى [عمل او سبك باشد، پس آنانند كه به خود زيان زده اند، چرا كه به آيات ما ستم كرده اند. (9)

و قطعاً شما را در زمين قدرت عمل داديم، و براى شما در آن، وسايل معيشت نهاديم، [اما] چه كم سپاسگزارى مى كنيد. (10)

و در حقيقت، شما را خلق كرديم، سپس به صورتگرى شما پرداختيم؛ آنگاه به فرشتگان گفتيم: «براى آدم سجده كنيد.» پس [همه سجده كردند، جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود. (11)

فرمود:

«چون تو را به سجده امر كردم چه چيز تو را باز داشت از اينكه سجده كنى؟» گفت: «من از او بهترم. مرا از آتشى آفريدى و او را از گِل آفريدى.» (12)

فرمود: «از آن [مقام فرو شو، تو را نرسد كه در آن [جايگاه تكبّر نمايى. پس بيرون شو كه تو از خوارشدگانى.» (13)

گفت: «مرا تا روزى كه [مردم برانگيخته خواهند شد مهلت ده.» (14)

فرمود: «تو از مهلت يافتگانى.» (15)

گفت: «پس به سبب آنكه مرا به بيراهه افكندى، من هم براى [فريفتن آنان حتماً بر سر راه راست تو خواهم نشست. (16)

«آنگاه از پيش رو و از پشت سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مى تازم، و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت.» (17)

فرمود: «نكوهيده و رانده، از آن [مقام بيرون شو؛ كه قطعاً هر كه از آنان از تو پيروى كند، جهنّم را از همه شما پر خواهم كرد.» (18)

«و اى آدم! تو با جفت خويش در آن باغ سكونت گير، و از هر جا كه خواهيد بخوريد، و[لى به اين درخت نزديك مشويد كه از ستمكاران خواهيد شد.» (19)

پس شيطان، آن دو را وسوسه كرد تا آنچه را از عورتهايشان برايشان پوشيده مانده بود، براى آنان نمايان گرداند؛ و گفت: «پروردگارتان شما را از اين درخت منع نكرد، جز [براى آنكه [مبادا] دو فرشته گرديد يا از [زمره جاودانان شويد.» (20)

و براى آن دو سوگند ياد كرد كه: من قطعاً از خيرخواهان شما هستم. (21)

پس آن دو را با فريب به سقوط

كشانيد؛ پس چون آن دو از [ميوه آن درختِ [ممنوع چشيدند، برهنگى هايشان بر آنان آشكار شد، و به چسبانيدن برگ هاى درختانِ بهشت بر خود آغاز كردند، و پروردگارشان بر آن دو بانگ بر زد: «مگر شما را از اين درخت منع نكردم و به شما نگفتم كه در حقيقت شيطان براى شما دشمنى آشكار است.» (22)

گفتند: «پروردگارا، ما بر خويشتن ستم كرديم، و اگر بر ما نبخشايى و به ما رحم نكنى، مسلماً از زيانكاران خواهيم بود.» (23)

فرمود: «فرود آييد، كه بعضى از شما دشمن بعضى [ديگر]يد؛ و براى شما در زمين، تا هنگامى [معيّن قرارگاه و برخوردارى است.» (24)

فرمود: «در آن زندگى مى كنيد و در آن مى ميريد و از آن برانگيخته خواهيد شد.» (25)

اى فرزندان آدم، در حقيقت، ما براى شما لباسى فرو فرستاديم كه عورتهاى شما را پوشيده مى دارد و [براى شما] زينتى است، و[لى بهترين جامه، [لباس تقوا است. اين از نشانه هاى [قدرت خداست، باشد كه متذكّر شوند. (26)

اى فرزندان آدم، زنهار تا شيطان شما را به فتنه نيندازد؛ چنانكه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون راند، و لباسشان را از ايشان بركند، تا عورتهايشان را بر آنان نمايان كند. در حقيقت، او و قبيله اش، شما را از آنجا كه آنها را نمى بينيد، مى بينند. ما شياطين را دوستان كسانى قرار داديم كه ايمان نمى آورند. (27)

و چون كار زشتى كنند، مى گويند: «پدران خود را بر آن يافتيم و خدا ما را بدان فرمان داده است.» بگو: «قطعاً خدا به كار زشت فرمان نمى دهد، آيا چيزى را كه

نمى دانيد به خدا نسبت مى دهيد؟» (28)

بگو: «پروردگارم به دادگرى فرمان داده است، و [اينكه در هر مسجدى روى خود را مستقيم [به سوى قبله كنيد، و در حالى كه دين خود را براى او خالص گردانيده ايد وى را بخوانيد، همان گونه كه شما را پديد آورد [به سوى او] برمى گرديد.» (29)

[در حالى كه گروهى را هدايت نموده، و گروهى گمراهى بر آنان ثابت شده است، زيرا آنان شياطين را به جاى خدا، دوستان [خود] گرفته اند و مى پندارند كه راه يافتگانند. (30)

اى فرزندان آدم، جامه خود را در هر نمازى برگيريد، و بخوريد و بياشاميد و[لى زياده روى مكنيد كه او اسرافكاران را دوست نمى دارد. (31)

[اى پيامبر] بگو: «زيورهايى را كه خدا براى بندگانش پديد آورده، و [نيز ] روزيهاى پاكيزه را چه كسى حرام گردانيده؟» بگو: «اين [نعمتها] در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آورده اند و روز قيامت [نيز ]خاصّ آنان مى باشد.» اين گونه آيات [خود] را براى گروهى كه مى دانند به روشنى بيان مى كنيم. (32)

بگو: «پروردگار من فقط زشتكاريها را -چه آشكارش [باشد] و چه پنهان- و گناه و ستم ناحق را حرام گردانيده است؛ و [نيز] اينكه چيزى را شريك خدا سازيد كه دليلى بر [حقّانيّت آن نازل نكرده؛ و اينكه چيزى را كه نمى دانيد به خدا نسبت دهيد. (33)

و براى هر امّتى اجلى است؛ پس چون اجلشان فرا رسد، نه [مى توانند] ساعتى آن را پس اندازند و نه پيش. (34)

اى فرزندان آدم، چون پيامبرانى از خودتان براى شما بيايند و آيات مرا بر شما بخوانند، پس هر كس به پرهيزگارى

و صلاح گرايد، نه بيمى بر آنان خواهد بود و نه اندوهگين مى شوند. (35)

و كسانى كه آيات ما را دروغ انگاشتند و از [پذيرش آنها تكبّر ورزيدند آنان همدم آتشند [و] در آن جاودانند. (36)

پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ بندد يا آيات او را تكذيب كند؟ اينان كسانى هستند كه نصيبشان از آنچه مقرّر شده به ايشان خواهد رسيد، تا آنگاه كه فرشتگان ما به سراغشان بيايند كه جانشان بستانند، مى گويند: «آنچه غير از خدا مى خوانديد كجاست؟» مى گويند: «از [چشم ما ناپديد شدند» و عليه خود گواهى مى دهند كه آنان كافر بودند. (37)

مى فرمايد: «در ميان امّتهايى از جنّ و انس، كه پيش از شما بوده اند، داخل آتش شويد.» هر بار كه امّتى [در آتش درآيد، همكيشان خود را لعنت كند، تا وقتى كه همگى در آن به هم پيوندند؛ [آنگاه پيروانشان در باره پيشوايانشان مى گويند: «پروردگارا، اينان ما را گمراه كردند، پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده.» [خدا] مى فرمايد: «براى هر كدام [عذاب دو چندان است ولى شما نمى دانيد.» (38)

و پيشوايانشان به پيروانشان مى گويند: «شما را بر ما امتيازى نيست. پس به سزاى آنچه به دست مى آورديد عذاب را بچشيد.» (39)

در حقيقت، كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند و از [پذيرفتن آنها تكبّر ورزيدند، درهاى آسمان را برايشان نمى گشايند و در بهشت درنمى آيند مگر آنكه شتر در سوراخ سوزن داخل شود. و بدينسان بزهكاران را كيفر مى دهيم. (40)

براى آنان از جهنّم بسترى و از بالايشان پوششهاست، و اين گونه بيدادگران را سزا مى دهيم. (41)

و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند -هيچ كسى را جز به قدر توانش تكليف نمى كنيم- آنان همدم بهشتند [كه در آن جاودانند. (42)

و هر گونه كينه اى را از سينه هايشان مى زداييم. از زير [قصرهاى شان نهرها جارى است، و مى گويند: «ستايش خدايى را كه ما را بدين [راه هدايت نمود، و اگر خدا ما را رهبرى نمى كرد ما خود هدايت نمى يافتيم. در حقيقت، فرستادگانِ پروردگارِ ما حق را آوردند.» و به آنان ندا داده مى شود كه اين همان بهشتى است كه آن را به [پاداش آنچه انجام مى داديد ميراث يافته ايد. (43)

و بهشتيان، دوزخيان را آواز مى دهند كه: «ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود درست يافتيم؛ آيا شما [نيز] آنچه را پروردگارتان وعده كرده بود راست و درست يافتيد؟» مى گويند: «آرى.» پس آوازدهنده اى ميان آنان آواز درمى دهد كه: «لعنت خدا بر ستمكاران باد.» (44)

همانان كه [مردم را] از راه خدا باز مى دارند و آن را كج مى خواهند و آنها آخرت را منكرند. (45)

و ميان آن دو [گروه ، حايلى است، و بر اعراف، مردانى هستند كه هر يك [از آن دو دسته را از سيمايشان مى شناسند، و بهشتيان را -كه هنوز وارد آن نشده و[لى [بدان اميد دارند- آواز مى دهند كه: «سلام بر شما.» (46)

و چون چشمانشان به سوى دوزخيان گردانيده شود، مى گويند: «پروردگارا، ما را در زمره گروه ستمكاران قرار مده.» (47)

و اهل اَعراف، مردانى را كه آنان را از سيمايشان مى شناسند، ندا مى دهند [و] مى گويند: «جمعيّت شما و آن [همه گردنكشى كه مى كرديد، به حال

شما سودى نداشت.» (48)

«آيا اينان همان كسان نبودند كه سوگند ياد مى كرديد كه خدا آنان را به رحمتى نخواهد رسانيد؟» « [اينك به بهشت درآييد. نه بيمى بر شماست و نه اندوهگين مى شويد.» (49)

و دوزخيان، بهشتيان را آواز مى دهند كه: «از آن آب يا از آنچه خدا روزىِ شما كرده، بر ما فرو ريزيد.» مى گويند: «خدا آنها را بر كافران حرام كرده است.» (50)

همانان كه دين خود را سرگرمى و بازى پنداشتند، و زندگى دنيا مغرورشان كرد. پس همان گونه كه آنان ديدار امروز خود را از ياد بردند، و آيات ما را انكار مى كردند، ما [هم امروز آنان را از ياد مى بريم. (51)

و در حقيقت، ما براى آنان كتابى آورديم كه آن را از روى دانش، روشن و شيوايش ساخته ايم، و براى گروهى كه ايمان مى آورند هدايت و رحمتى است. (52)

آيا [آنان جز در انتظار تأويل آنند؟ روزى كه تأويلش فرا رسد، كسانى كه آن را پيش از آن به فراموشى سپرده اند مى گويند: «حقاً فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند. پس آيا [امروز] ما را شفاعتگرانى هست كه براى ما شفاعت كنند يا [ممكن است به دنيا] بازگردانيده شويم، تا غير از آنچه انجام مى داديم انجام دهيم؟» به راستى كه [آنان به خويشتن زيان زدند، و آنچه را به دروغ مى ساختند از كف دادند. (53)

در حقيقت، پروردگار شما آن خدايى است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد؛ سپس بر عرش [جهاندارى استيلا يافت. روز را به شب -كه شتابان آن را مى طلبد- مى پوشاند، و [نيز] خورشيد و ماه و

ستارگان را كه به فرمان او رام شده اند [پديد آورد]. آگاه باش كه [عالم خلق و امر از آن اوست. فرخنده خدايى است پروردگار جهانيان. (54)

پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى دارد. (55)

و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد، و با بيم و اميد او را بخوانيد كه رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است. (56)

و اوست كه بادها را پيشاپيش [باران رحمتش مژده رسان مى فرستد، تا آن گاه كه ابرهاى گرانبار را بردارند، آن را به سوى سرزمينى مرده برانيم، و از آن، باران فرود آوريم؛ و از هر گونه ميوه اى [از خاك ]برآوريم. بدينسان مردگان را [نيز از قبرها] خارج مى سازيم، باشد كه شما متذكر شويد. (57)

و زمين پاك [و آماده ، گياهش به اذن پروردگارش برمى آيد؛ و آن [زمينى كه ناپاك [و نامناسب است [گياهش جز اندك و بى فايده برنمى آيد. اين گونه، آيات [خود] را براى گروهى كه شكر مى گزارند، گونه گون بيان مى كنيم. (58)

همانا نوح را به سوى قومش فرستاديم. پس گفت: «اى قوم من، خدا را بپرستيد كه براى شما معبودى جز او نيست، من از عذاب روزى سترگ بر شما بيمناكم.» (59)

سران قومش گفتند: «واقعاً ما تو را در گمراهى آشكارى مى بينيم.» (60)

گفت: «اى قوم من، هيچ گونه گمراهى در من نيست، بلكه من فرستاده اى از جانب پروردگار جهانيانم. (61)

پيامهاى پروردگارم را به شما مى رسانم و اندرزتان مى دهم و چيزهايى از خدا مى دانم كه [شما] نمى دانيد.» (62)

آيا تعجب كرديد كه بر مردى از خودتان، پندى از جانب پروردگارتان

براى شما آمده تا شما را بيم دهد و تا شما پرهيزگارى كنيد و باشد كه مورد رحمت قرار گيريد؟ (63)

پس او را تكذيب كردند، و ما او و كسانى را كه با وى در كشتى بودند نجات داديم؛ و كسانى را كه آيات ما را دروغ پنداشتند غرق كرديم، زيرا آنان گروهى كور[دل بودند. (64)

و به سوى عاد، برادرشان هود را [فرستاديم ؛ گفت: «اى قوم من، خدا را بپرستيد كه براى شما معبودى جز او نيست، پس آيا پرهيزگارى نمى كنيد؟» (65)

سران قومش كه كافر بودند گفتند: «در حقيقت، ما تو را در [نوعى سفاهت مى بينيم و جداً تو را از دروغگويان مى پنداريم.» (66)

گفت: «اى قوم من، در من سفاهتى نيست، ولى من فرستاده اى از جانب پروردگار جهانيانم. (67)

پيامهاى پروردگارم را به شما مى رسانم و براى شما خير خواهى امينم.» (68)

آيا تعجب كرديد كه بر مردى از خودتان، پندى از جانب پروردگارتان براى شما آمده تا شما را هشدار دهد؟ و به خاطر آوريد زمانى را كه [خداوند] شما را پس از قوم نوح، جانشينان [آنان قرار داد، و در خلقت، بر قوّت شما افزود. پس نعمتهاى خدا را به ياد آوريد، باشد كه رستگار شويد. (69)

گفتند: «آيا به سوى ما آمده اى كه تنها خدا را بپرستيم و آنچه را كه پدرانمان مى پرستيدند رها كنيم؟ اگر راست مى گويى، آنچه را به ما وعده مى دهى براى ما بياور.» (70)

گفت: «راستى كه عذاب و خشمى [سخت از پروردگارتان بر شما مقرر گرديده است. آيا در باره نامهايى كه خود و پدرانتان [براى بتها]

نامگذارى كرده ايد، و خدا بر [حقانيت آنها برهانى فرو نفرستاده با من مجادله مى كنيد؟ پس منتظر باشيد كه من [هم با شما از منتظرانم.» (71)

پس او و كسانى را كه با او بودند به رحمتى از خود رهانيديم؛ و كسانى را كه آيات ما را دروغ شمردند و مؤمن نبودند ريشه كن كرديم. (72)

و به سوى [قوم ثمود، صالح، برادرشان را [فرستاديم ؛ گفت: «اى قوم من، خدا را بپرستيد، براى شما معبودى جز او نيست؛ در حقيقت، براى شما از جانب پروردگارتان دليلى آشكار آمده است. اين، ماده شتر خدا براى شماست كه پديده اى شگرف است. پس آن را بگذاريد تا در زمين خدا بخورد و گزندى به او نرسانيد تا [مبادا] شما را عذابى دردناك فرو گيرد.» (73)

و به ياد آوريد هنگامى را كه شما را پس از [قوم عاد جانشينان [آنان گردانيد، و در زمين به شما جاىِ [مناسب داد. در دشتهاى آن [براى خود] كاخهايى اختيار مى كرديد، و از كوهها خانه هايى [زمستانى ]مى تراشيديد. پس نعمتهاى خدا را به ياد آوريد و در زمين سر به فساد برمداريد. (74)

سران قوم او كه استكبار مى ورزيدند، به مستضعفانى كه ايمان آورده بودند، گفتند: «آيا مى دانيد كه صالح از طرف پروردگارش فرستاده شده است؟» گفتند: «بى ترديد، ما به آنچه وى بدان رسالت يافته است مؤمنيم.» (75)

كسانى كه استكبار مى ورزيدند، گفتند: «ما به آنچه شما بدان ايمان آورده ايد كافريم.» (76)

پس آن ماده شتر را پى كردند و از فرمان پروردگار خود سرپيچيدند و گفتند: «اى صالح، اگر از پيامبرانى، آنچه را به ما وعده مى دهى براى

ما بياور.» (77)

آنگاه زمين لرزه آنان را فرو گرفت و در خانه هايشان از پا درآمدند. (78)

پس [صالح از ايشان روى برتافت و گفت: «اى قوم من، به راستى، من پيام پروردگارم را به شما رساندم و خير شما را خواستم ولى شما [خيرخواهان و نصيحتگران را دوست نمى داريد.» (79)

و لوط را [فرستاديم هنگامى كه به قوم خود گفت: «آيا آن كار زشت ى را مرتكب مى شويد، كه هيچ كس از جهانيان در آن بر شما پيشى نگرفته است؟ (80)

شما از روى شهوت، به جاى زنان با مردان درمى آميزيد، آرى، شما گروهى تجاوزكاريد.» (81)

ولى پاسخ قومش جز اين نبود كه گفتند: «آنان را از شهرتان بيرون كنيد، زيرا آنان كسانى اند كه به پاكى تظاهر مى كنند.» (82)

پس او و خانواده اش را -غير از زنش كه از زمره باقيماندگانِ [در خاكستر مواد گوگردى بود- نجات داديم. (83)

و بر سر آنان بارشى [از مواد گوگردى بارانيديم. پس ببين فرجام گنهكاران چسان بود. (84)

و به سوى [مردم مدين، برادرشان شعيب را [فرستاديم ؛ گفت: «اى قوم من، خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست. در حقيقت، شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است. پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد، و اموال مردم را كم مدهيد، و در زمين، پس از اصلاح آن فساد مكنيد. اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است.» (85)

و بر سر هر راهى منشينيد كه [مردم را] بترسانيد و كسى را كه ايمان به خدا آورده از راه خدا باز داريد و راه

او را كج بخواهيد؛ و به ياد آوريد هنگامى را كه اندك بوديد، پس شما را بسيار گردانيد، و بنگريد كه فرجام فسادكاران چگونه بوده است.» (86)

و اگر گروهى از شما به آنچه من بدان فرستاده شده ام ايمان آورده و گروه ديگر ايمان نياورده اند، صبر كنيد تا خدا ميان ما داورى كند [كه او بهترين داوران است.» (87)

سران قومش كه تكبر مى ورزيدند، گفتند: «اى شعيب، يا تو و كسانى را كه با تو ايمان آورده اند، از شهر خودمان بيرون خواهيم كرد؛ يا به كيش ما برگرديد.» گفت: «آيا هر چند كراهت داشته باشيم؟» (88)

اگر بعد از آنكه خدا ما را از آن نجات بخشيده [باز] به كيش شما برگرديم ، در حقيقت به خدا دروغ بسته ايم؛ و ما را سزاوار نيست كه به آن بازگرديم، مگر آنكه خدا، پروردگار ما بخواهد. [كه پروردگار ما از نظر دانش بر هر چيزى احاطه دارد. بر خدا توكل كرده ايم. بار پروردگارا، ميان ما و قوم ما به حق داورى كن كه تو بهترين داورانى.» (89)

و سران قومش كه كافر بودند گفتند: «اگر از شعيب پيروى كنيد، در اين صورت قطعاً زيانكاريد.» (90)

پس زمين لرزه آنان را فرو گرفت، و در خانه هايشان از پا درآمدند. (91)

كسانى كه شعيب را تكذيب كرده بودند، گويى خود در آن [ديار] سكونت نداشتند. كسانى كه شعيب را تكذيب كرده بودند، خود، همان زيانكاران بودند. (92)

پس [شعيب از ايشان روى برتافت و گفت: «اى قوم من، به راستى كه پيامهاى پروردگارم را به شما رسانيدم و پندتان دادم؛ ديگر چگونه بر گروهى كه كافرند دريغ

بخورم؟» (93)

و در هيچ شهرى، پيامبرى نفرستاديم مگر آنكه مردمش را به سختى و رنج دچار كرديم تا مگر به زارى درآيند. (94)

آنگاه به جاى بدى [=بلا]، نيكى [=نعمت قرار داديم تا انبوه شدند و گفتند: «پدران ما را [هم مسلماً به حكم طبيعت رنج و راحت مى رسيده است.» پس در حالى كه بى خبر بودند بناگاه [گريبان آنان را گرفتيم. (95)

و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند، قطعاً بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى گشوديم، ولى تكذيب كردند؛ پس به [كيفر] دستاوردشان [گريبان آنان را گرفتيم. (96)

آيا ساكنان شهرها ايمن شده اند از اينكه عذاب ما شامگاهان -در حالى كه به خواب فرو رفته اند- به آنان برسد؟ (97)

و آيا ساكنان شهرها ايمن شده اند از اينكه عذاب ما نيمروز -در حالى كه به بازى سرگرمند- به ايشان دررسد؟ (98)

آيا از مكر خدا خود را ايمن دانستند؟ [با آنكه جز مردم زيانكار [كسى خود را از مكر خدا ايمن نمى داند. (99)

مگر براى كسانى كه زمين را پس از ساكنان [پيشين آن به ارث مى برند، باز ننموده است كه اگر مى خواستيم آنان را به [كيفر] گناهانشان مى رسانديم و بر دلهايشان مُهر مى نهاديم تا ديگر نشنوند. (100)

اين شهرهاست كه برخى از خبرهاى آن را بر تو حكايت مى كنيم. در حقيقت، پيامبرانشان دلايل روشن برايشان آوردند. اما آنان به آنچه قبلاً تكذيب كرده بودند [باز] ايمان نمى آوردند. اين گونه خدا بر دلهاى كافران مُهر مى نهد. (101)

و در بيشتر آنان عهدى [استوار] نيافتيم و بيشترشان را جداً نافرمان يافتيم. (102)

آنگاه

بعد از آنان، موسى را با آيات خود به سوى فرعون و سران قومش فرستاديم. ولى آنها به آن [آيات كفر ورزيدند. پس ببين فرجام مفسدان چگونه بود. (103)

و موسى گفت: «اى فرعون، بى ترديد، من پيامبرى از سوى پروردگار جهانيانم.» (104)

شايسته است كه بر خدا جز [سخن حق نگويم. من در حقيقت دليلى روشن از سوى پروردگارتان براى شما آورده ام، پس فرزندان اسرائيل را همراه من بفرست. (105)

[فرعون گفت: «اگر معجزه اى آورده اى، پس اگر راست مى گويى آن را ارائه بده.» (106)

پس [موسى عصايش را افكند و بناگاه اژدهايى آشكار شد. (107)

و دست خود را [از گريبان بيرون كشيد و ناگهان براى تماشاگران سپيد [و درخشنده بود. (108)

سران قوم فرعون گفتند: «بى شك، اين [مرد] ساحرى داناست.» (109)

مى خواهد شما را از سرزمينتان بيرون كند. پس چه دستور مى دهيد؟ (110)

گفتند: «او و برادرش را بازداشت كن، و گردآورندگانى را به شهرها بفرست. (111)

تا هر ساحر دانايى را نزد تو آرند. (112)

و ساحران نزد فرعون آمدند [و] گفتند: «[آيا] اگر ما پيروز شويم براى ما پاداشى خواهد بود؟» (113)

گفت: «آرى، و مسلماً شما از مقربان [دربار من خواهيد بود.» (114)

گفتند: «اى موسى، آيا تو مى افكنى و يا اينكه ما مى افكنيم؟» (115)

گفت: «شما بيفكنيد.» و چون افكندند، ديدگان مردم را افسون كردند و آنان را به ترس انداختند و سحرى بزرگ در ميان آوردند. (116)

و به موسى وحى كرديم كه: «عصايت را بينداز»؛ پس [انداخت و اژدها شد] و ناگهان آنچه را به دروغ ساخته بودند فرو بلعيد. (117)

پس حقيقت آشكار گرديد و كارهايى كه مى كردند باطل شد. (118)

و در آنجا مغلوب و خوار گرديدند. (119)

و ساحران به سجده درافتادند. (120)

[و] گفتند: «به پروردگار جهانيان ايمان آورديم، (121)

پروردگار موسى و هارون. (122)

فرعون گفت: «آيا پيش از آنكه به شما رخصت دهم، به او ايمان آورديد؟ قطعاً اين نيرنگى است كه در شهر به راه انداخته ايد تا مردمش را از آن بيرون كنيد. پس به زودى خواهيد دانست.» (123)

دستها و پاهايتان را يكى از چپ و يكى از راست خواهم بريد سپس همه شما را به دار خواهم آويخت. (124)

گفتند: «ما به سوى پروردگارمان بازخواهيم گشت. (125)

و تو جز براى اين ما را به كيفر نمى رسانى كه ما به معجزات پروردگارمان -وقتى براى ما آمد- ايمان آورديم. پروردگارا، بر ما شكيبايى فرو ريز و ما را مسلمان بميران.» (126)

و سران قوم فرعون گفتند: «آيا موسى و قومش را رها مى كنى تا در اين سرزمين فساد كنند و [موسى تو و خدايانت را رها كند؟» [فرعون گفت: «بزودى پسرانشان را مى كُشيم و زنانشان را زنده نگاه مى داريم، و ما بر آنان مسلطيم.» (127)

موسى به قوم خود گفت: «از خدا يارى جوييد و پايدارى ورزيد، كه زمين از آنِ خداست؛ آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى دهد؛ و فرجام [نيك براى پرهيزگاران است.» (128)

[قوم موسى گفتند: «پيش از آنكه تو نزد ما بيايى و [حتى بعد از آنكه به سوى ما آمدى مورد آزار قرار گرفتيم.» گفت: «اميد است كه پروردگارتان دشمن شما را هلاك كند و

شما را روى زمين جانشين [آنان ]سازد؛ آنگاه بنگرد تا چگونه عمل مى كنيد.» (129)

و در حقيقت، ما فرعونيان را به خشكسالى و كمبود محصولات دچار كرديم باشد كه عبرت گيرند. (130)

پس هنگامى كه نيكى [و نعمت به آنان روى مى آورد مى گفتند: «اين براى [شايستگى خود ماست» و چون گزندى به آنان مى رسيد، به موسى و همراهانش شگون بد مى زدند. آگاه باشيد كه [سرچشمه ]بدشگونى آنان تنها نزد خداست [كه آنان را به بدى اعمالشان كيفر مى دهد]، ليكن بيشترشان نمى دانستند. (131)

و گفتند: «هر گونه پديده شگرفى كه به وسيله آن ما را افسون كنى براى ما بياورى، ما به تو ايمان آورنده نيستيم.» (132)

پس بر آنان طوفان و ملخ و كنه ريز و غوكها و خون را به صورت نشانه هايى آشكار فرستاديم و باز سركشى كردند و گروهى بدكار بودند. (133)

و هنگامى كه عذاب بر آنان فرود آمد، گفتند: «اى موسى، پروردگارت را به عهدى كه نزد تو دارد براى ما بخوان، اگر اين عذاب را از ما برطرف كنى حتماً به تو ايمان خواهيم آورد و بنى اسرائيل را قطعاً با تو روانه خواهيم ساخت.» (134)

و چون عذاب را -تا سررسيدى كه آنان بدان رسيدند- از آنها برداشتيم باز هم پيمان شكنى كردند. (135)

سرانجام از آنان انتقام گرفتيم و در دريا غرقشان ساختيم، چرا كه آيات ما را تكذيب كردند و از آنها غافل بودند. (136)

و به آن گروهى كه پيوسته تضعيف مى شدند، [بخشهاى باختر و خاورى سرزمين [فلسطين را -كه در آن بركت قرار داده بوديم- به ميراث عطا كرديم. و به پاس آنكه

صبر كردند، وعده نيكوى پروردگارت به فرزندان اسرائيل تحقق يافت، و آنچه را كه فرعون و قومش ساخته و افراشته بودند ويران كرديم. (137)

و فرزندان اسرائيل را از دريا گذرانديم. تا به قومى رسيدند كه بر [پرستش بتهاى خويش همت مى گماشتند. گفتند: «اى موسى، همان گونه كه براى آنان خدايانى است، براى ما [نيز] خدايى قرار ده.» گفت: «راستى شما نادانى مى كنيد.» (138)

در حقيقت، آنچه ايشان در آنند نابود [و زايل و آنچه انجام مى دادند باطل است. (139)

گفت: «آيا غير از خدا معبودى براى شما بجويم، با اينكه او شما را بر جهانيان برترى داده است؟» (140)

و [ياد كن هنگامى را كه شما را از فرعونيان نجات داديم كه شما را سخت شكنجه مى كردند: پسرانتان را مى كشتند و زنانتان را زنده باقى مى گذاشتند و در اين، براى شما آزمايشِ بزرگى از جانب پروردگارتان بود. (141)

و با موسى، سى شب وعده گذاشتيم و آن را با ده شب ديگر تمام كرديم. تا آنكه وقت معين پروردگارش در چهل شب به سر آمد. و موسى [هنگام رفتن به كوه طور] به برادرش هارون گفت: «در ميان قوم من جانشينم باش، و [كار آنان را] اصلاح كن، و راه فسادگران را پيروى مكن.» (142)

و چون موسى به ميعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض كرد: «پروردگارا، خود را به من بنماى تا بر تو بنگرم.» فرمود: «هرگز مرا نخواهى ديد، ليكن به كوه بنگر؛ پس اگر بر جاى خود قرار گرفت به زودى مرا خواهى ديد. « پس چون پروردگارش به كوه جلوه نمود، آن را

ريز ريز ساخت، و موسى بيهوش بر زمين افتاد، و چون به خود آمد، گفت: «تو منزهى! به درگاهت توبه كردم و من نخستين مؤمنانم.» (143)

فرمود: «اى موسى، تو را با رسالتها و با سخن گفتنم [با تو]، بر مردم [روزگار] برگزيدم؛ پس آنچه را به تو دادم بگير و از سپاسگزاران باش.» (144)

و در الواح [تورات براى او در هر موردى پندى، و براى هر چيزى تفصيلى نگاشتيم، پس [فرموديم:] «آن را به جدّ و جهد بگير و قوم خود را وادار كن كه بهترين آن را فرا گيرند، به زودى سراى نافرمانان را به شما مى نمايانم.» (145)

به زودى كسانى را كه در زمين، بناحق تكبّر مى ورزند، از آياتم رويگردان سازم [به طورى كه اگر هر نشانه اى را [از قدرت من بنگرند، بدان ايمان نياورند، و اگر راه صواب را ببينند آن را برنگزينند، و اگر راه گمراهى را ببينند آن را راه خود قرار دهند. اين بدان سبب است كه آنان آيات ما را دروغ انگاشته و غفلت ورزيدند. (146)

و كسانى كه آيات ما و ديدار آخرت را دروغ پنداشتند، اعمالشان تباه شده است. آيا جز در برابر آنچه مى كردند كيفر مى بينند؟ (147)

و قوم موسى پس از [عزيمت او، از زيورهاى خود مجسمه گوساله اى براى خود ساختند كه صداى گاو داشت. آيا نديدند كه آن [گوساله با ايشان سخن نمى گويد و راهى بدانها نمى نمايد؟ آن را [به پرستش ]گرفتند و ستمكار بودند. (148)

و چون انگشت ندامت گِزيدند و دانستند كه واقعاً گمراه شده اند گفتند: «اگر پروردگار ما به ما رحم نكند و

ما را نبخشايد قطعاً از زيانكاران خواهيم بود.» (149)

و چون موسى، خشمناك و اندوهگين به سوى قوم خود بازگشت، گفت: «پس از من چه بد جانشينى براى من بوديد! آيا بر فرمان پروردگارتان پيشى گرفتيد؟ و الواح را افكند و [موى سر برادرش را گرفت و او را به طرف خود كشيد. [هارون ] گفت: « اى فرزند مادرم، اين قوم، مرا ناتوان يافتند و چيزى نمانده بود كه مرا بكشند؛ پس مرا دشمن شاد مكن و مرا در شمار گروه ستمكاران قرار مده. (150)

[موسى گفت: «پروردگارا، من و برادرم را بيامرز و ما را در [پناه رحمت خود درآور، و تو مهربانترين مهربانانى.» (151)

آرى، كسانى كه گوساله را [به پرستش گرفتند، به زودى خشمى از پروردگارشان و ذلّتى در زندگى دنيا به ايشان خواهد رسيد؛ و ما اين گونه، دروغ پردازان را كيفر مى دهيم. (152)

و[لى كسانى كه مرتكب گناهان شدند، آنگاه توبه كردند و ايمان آوردند، قطعاً پروردگار تو پس از آن آمرزنده مهربان خواهد بود. (153)

و چون خشم موسى فرو نشست، الواح را برگرفت، و در رونويس آن، براى كسانى كه از پروردگارشان بيمناك بودند، هدايت و رحمتى بود. (154)

و موسى از ميان قوم خود هفتاد مرد براى ميعاد ما برگزيد، و چون زلزله، آنان را فرو گرفت، گفت: «پروردگارا، اگر مى خواستى، آنان را و مرا پيش از اين هلاك مى ساختى. آيا ما را به [سزاى آنچه كم خردان ما كرده اند هلاك مى كنى؟ اين جز آزمايش تو نيست؛ هر كه را بخواهى به وسيله آن گمراه و هر كه را بخواهى هدايت مى كنى؛ تو

سرور مايى؛ پس ما را بيامرز و به ما رحم كن، و تو بهترين آمرزندگانى.» (155)

«و براى ما در اين دنيا نيكى مقرّر فرما و در آخرت [نيز]، زيرا كه ما به سوى تو بازگشته ايم.» فرمود: «عذاب خود را به هر كس بخواهم مى رسانم، و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است؛ و به زودى آن را براى كسانى كه پرهيزگارى مى كنند و زكات مى دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مى آورند، مقرّر مى دارم.» (156)

همانان كه از اين فرستاده، پيامبر درس نخوانده -كه [نام او را نزد خود، در تورات و انجيل نوشته مى يابند- پيروى مى كنند؛ [همان پيامبرى كه آنان را به كار پسنديده فرمان مى دهد، و از كار ناپسند باز مى دارد، و براى آنان چيزهاى پاكيزه را حلال و چيزهاى ناپاك را بر ايشان حرام مى گرداند، و از [دوش آنان قيد و بندهايى را كه بر ايشان بوده است برمى دارد. پس كسانى كه به او ايمان آوردند و بزرگش داشتند و ياريش كردند و نورى را كه با او نازل شده است پيروى كردند، آنان همان رستگارانند. (157)

بگو: «اى مردم، من پيامبر خدا به سوى همه شما هستم، همان [خدايى كه فرمانروايى آسمانها و زمين از آن اوست. هيچ معبودى جز او نيست؛ كه زنده مى كند و مى ميراند. پس به خدا و فرستاده او -كه پيامبر درس نخوانده اى است كه به خدا و كلمات او ايمان دارد- بگرويد و او را پيروى كنيد، اميد كه هدايت شويد.» (158)

و از ميان قوم موسى جماعتى هستند كه به حق راهنمايى مى كنند و به حق داورى مى نمايند. (159)

و

آنان را به دوازده عشيره كه هر يك امتى بودند تقسيم كرديم، و به موسى -وقتى قومش از او آب خواستند- وحى كرديم كه با عصايت بر آن تخته سنگ بزن. پس، از آن، دوازده چشمه جوشيد. هر گروهى آبشخور خود را بشناخت؛ و ابر را بر فراز آنان سايبان كرديم، و گزانگبين و بلدرچين بر ايشان فرو فرستاديم. از چيزهاى پاكيزه اى كه روزيتان كرده ايم بخوريد. و بر ما ستم نكردند، ليكن بر خودشان ستم مى كردند. (160)

و [ياد كن هنگامى را كه بديشان گفته شد: «در اين شهر سكونت گزينيد، و از آن -هر جا كه خواستيد- بخوريد، و بگوييد: [خداوندا،] گناهان ما را فرو ريز. و سجده كنان از دروازه [شهر] درآييد، تا گناهان شما را بر شما ببخشاييم [و] به زودى بر [اجر] نيكوكاران بيفزاييم.» (161)

پس، كسانى از آنان كه ستم كردند، سخنى را كه به ايشان گفته شده بود به سخن ديگرى تبديل كردند. پس به سزاى آنكه ستم مى ورزيدند، عذابى از آسمان بر آنان فرو فرستاديم. (162)

و از اهالى آن شهرى كه كنار دريا بود، از ايشان جويا شو: آنگاه كه به [حكم روز شنبه تجاوز مى كردند؛ آنگاه كه روز شنبه آنان، ماهيهايشان روى آب مى آمدند، و روزهاى غير شنبه به سوى آنان نمى آمدند. اين گونه ما آنان را به سبب آنكه نافرمانى مى كردند، مى آزموديم. (163)

و آنگاه كه گروهى از ايشان گفتند: «براى چه قومى را كه خدا هلاك كننده ايشان است، يا آنان را به عذابى سخت عذاب خواهد كرد، پند مى دهيد؟» گفتند: «تا معذرتى پيش پروردگارتان باشد، و شايد كه آنان پرهيزگارى كنند.» (164)

پس

هنگامى كه آنچه را بدان تذكر داده شده بودند، از ياد بردند، كسانى را كه از [كارِ] بد باز مى داشتند نجات داديم؛ و كسانى را كه ستم كردند، به سزاى آنكه نافرمانى مى كردند، به عذابى شديد گرفتار كرديم. (165)

و چون از آنچه از آن نهى شده بودند سرپيچى كردند، به آنان گفتيم: «بوزينگانى رانده شده باشيد.» (166)

و [ياد كن هنگامى را كه پروردگارت اعلام داشت كه تا روز قيامت بر آنان [=يهوديان كسانى را خواهد گماشت كه بديشان عذاب سخت بچشانند. آرى، پروردگار تو زودكيفر است و همو آمرزنده بسيار مهربان است. (167)

و آنان را در زمين به صورت گروه هايى پراكنده ساختيم: برخى از آنان درستكارند و برخى از آنان جز اينند. و آنها را به خوشيها و ناخوشيها آزموديم، باشد كه ايشان بازگردند. (168)

آنگاه بعد از آنان، جانشينانى وارث كتاب [آسمانى شدند كه متاع اين دنياى پست را مى گيرند و مى گويند: «بخشيده خواهيم شد.» و اگر متاعى مانند آن به ايشان برسد [باز] آن را مى ستانند. آيا از آنان پيمان كتاب [آسمانى گرفته نشده كه جز به حق نسبت به خدا سخن نگويند، با اينكه آنچه را كه در آن [كتاب است آموخته اند؟ و سراى آخرت براى كسانى كه پروا پيشه مى كنند بهتر است. آيا باز تعقّل نمى كنيد؟ (169)

و كسانى كه به كتاب [آسمانى چنگ درمى زنند و نماز برپا داشته اند [بدانند كه ما اجر درستكاران را تباه نخواهيم كرد. (170)

و [ياد كن هنگامى را كه كوه [طور] را بر فرازشان سايبان آسا، برافراشتيم، و چنان پنداشتند كه [كوه بر سرشان فرو

خواهد افتاد. [و گفتيم:] آنچه را كه به شما داده ايم به جدّ و جهد بگيريد، و آنچه را در آن است به ياد داشته باشيد. شايد كه پرهيزگار شويد. (171)

و هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم، ذريه آنان را برگرفت و ايشان را بر خودشان گواه ساخت كه آيا پروردگار شما نيستم؟ گفتند: «چرا، گواهى داديم» تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين [امر] غافل بوديم. (172)

يا بگوييد پدران ما پيش از اين مشرك بوده اند و ما فرزندانى پس از ايشان بوديم. آيا ما را به خاطر آنچه باطل انديشان انجام داده اند هلاك مى كنى؟ (173)

و اينگونه آيات [خود] را به تفصيل بيان مى كنيم، و باشد كه آنان [به سوى حق بازگردند. (174)

و خبر آن كس را كه آيات خود را به او داده بوديم براى آنان بخوان كه از آن عارى گشت؛ آنگاه شيطان، او را دنبال كرد و از گمراهان شد. (175)

و اگر مى خواستيم، قدر او را به وسيله آن [آيات بالا مى برديم، اما او به زمين [=دنيا] گراييد و از هواى نَفْس خود پيروى كرد. از اين رو داستانش چون داستان سگ است [كه اگر بر آن حمله ور شوى زبان از كام برآورد، و اگر آن را رها كنى [باز هم زبان از كام برآورد. اين، مَثَل آن گروهى است كه آيات ما را تكذيب كردند. پس اين داستان را [براى آنان حكايت كن، شايد كه آنان بينديشند. (176)

چه زشت است داستان گروهى كه آيات ما را تكذيب و به خود ستم مى نمودند. (177)

هر كه را خدا هدايت كند،

او راه يافته است؛ و كسانى را كه گمراه نمايد، آنان خود زيانكارانند. (178)

و در حقيقت، بسيارى از جنّيان و آدميان را براى دوزخ آفريده ايم. [چرا كه دلهايى دارند كه با آن [حقايق را] دريافت نمى كنند، و چشمانى دارند كه با آنها نمى بينند، و گوشهايى دارند كه با آنها نمى شنوند. آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه ترند. [آرى،] آنها همان غافل ماندگانند. (179)

و نامهاى نيكو به خدا اختصاص دارد، پس او را با آنها بخوانيد، و كسانى را كه در مورد نامهاى او به كژى مى گرايند رها كنيد. زودا كه به [سزاى آنچه انجام مى دادند كيفر خواهند يافت. (180)

و از ميان كسانى كه آفريده ايم، گروهى هستند كه به حق هدايت مى كنند و به حق داورى مى نمايند. (181)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج، از جايى كه نمى دانند گريبانشان را خواهيم گرفت. (182)

و به آنان مهلت مى دهم، كه تدبير من استوار است. (183)

آيا نينديشيده اند كه همنشين آنان هيچ جنونى ندارد؟ او جز هشداردهنده اى آشكار نيست. (184)

آيا در ملكوت آسمانها و زمين و هر چيزى كه خدا آفريده است ننگريسته اند؛ و اينكه شايد هنگام مرگشان نزديك شده باشد؟ پس به كدام سخن، بعد از قرآن ايمان مى آورند؟ (185)

هر كه را خداوند گمراه كند، براى او هيچ رهبرى نيست، و آنان را در طغيانشان سرگردان وا مى گذارد. (186)

از تو در باره قيامت مى پرسند [كه وقوع آن چه وقت است؟ بگو: «علم آن، تنها نزد پروردگار من است. جز او [هيچ كس آن را به موقع خود آشكار نمى گرداند. [اين حادثه بر آسمانها و زمين گران

است، جز ناگهان به شما نمى رسد.» [باز] از تو مى پرسند گويا تو از [زمان وقوع آن آگاهى. بگو: «علم آن، تنها نزد خداست، ولى بيشتر مردم نمى دانند.» (187)

بگو: «جز آنچه خدا بخواهد، براى خودم اختيار سود و زيانى ندارم، و اگر غيب مى دانستم قطعاً خير بيشترى مى اندوختم و هرگز به من آسيبى نمى رسيد. من جز بيم دهنده و بشارتگر براى گروهى كه ايمان مى آورند، نيستم.» (188)

اوست آن كس كه شما را از نَفْس واحدى آفريد، و جفت وى را از آن پديد آورد تا بدان آرام گيرد. پس چون [آدم با او [حوّا] درآميخت باردار شد، بارى سبك. و [چندى با آن [بار سبك گذرانيد، و چون سنگين بار شد، خدا، پروردگار خود را خواندند كه اگر به ما [فرزندى شايسته عطا كنى قطعاً از سپاسگزاران خواهيم بود. (189)

و چون به آن دو، [فرزندى شايسته داد، در آنچه [خدا] به ايشان داده بود، براى او شريكانى قرار دادند، و خدا از آنچه [با او] شريك مى گردانند برتر است. (190)

آيا موجوداتى را [با او] شريك مى گردانند كه چيزى را نمى آفرينند و خودشان مخلوقند؟ (191)

و نمى توانند آنان را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند. (192)

و اگر آنها را به [راه هدايت فراخوانيد، از شما پيروى نمى كنند. چه آنها را بخوانيد يا خاموش بمانيد، براى شما يكسان است. (193)

در حقيقت، كسانى را كه به جاى خدا مى خوانيد، بندگانى امثال شما هستند. پس آنها را [در گرفتاريها] بخوانيد، اگر راست مى گوييد بايد شما را اجابت كنند. (194)

آيا آنها پاهايى دارند كه با آن راه

بروند، يا دستهايى دارند كه با آن كارى انجام دهند، يا چشمهايى دارند كه با آن بنگرند، يا گوشهايى دارند كه با آن بشنوند؟ بگو: «شريكان خود را بخوانيد؛ سپس در باره من حيله به كار بريد و مرا مهلت مدهيد.» (195)

بى ترديد، سرور من آن خدايى است كه قرآن را فرو فرستاده، و همو دوستدار شايستگان است. (196)

و كسانى را كه به جاى او مى خوانيد، نمى توانند شما را يارى كنند و نه خويشتن را يارى دهند. (197)

و اگر آنها را به [راه هدايت فرا خوانيد، نمى شنوند، و آنها را مى بينى كه به سوى تو مى نگرند در حالى كه نمى بينند. (198)

گذشت پيشه كن، و به [كار] پسنديده فرمان ده، و از نادانان رخ برتاب. (199)

و اگر از شيطان وسوسه اى به تو رسد، به خدا پناه بَر، زيرا كه او شنواى داناست. (200)

در حقيقت، كسانى كه [از خدا] پروا دارند، چون وسوسه اى از جانب شيطان بديشان رسد [خدا را] به ياد آورند و بناگاه بينا شوند. (201)

و يارانشان آنان را به گمراهى مى كشانند و كوتاهى نمى كنند. (202)

و هر گاه براى آنان آياتى نياورى، مى گويند: «چرا آن را خود برنگزيدى؟ « بگو: «من فقط آنچه را كه از پروردگارم به من وحى مى شود پيروى مى كنم. اين [قرآن رهنمودى است از جانب پروردگار شما و براى گروهى كه ايمان مى آورند هدايت و رحمتى است. (203)

و چون قرآن خوانده شود، گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد، اميد كه بر شما رحمت آيد. (204)

و در دل خويش، پروردگارت را بامدادان و شامگاهان با تضرع و ترس، بى صداى بلند،

ياد كن و از غافلان مباش. (205)

به يقين، كسانى كه نزد پروردگار تو هستند، از پرستش او تكبر نمى ورزند و او را به پاكى مى ستايند و براى او سجده مى كنند. (206)

بخاطر ظلم و ستمى كه نسبت به آيات ما مى كردند، از دست داده اند.

«10» ما تسلّط و مالكيّت و حكومت بر زمين را براى شما قرار داديم؛ و انواع وسايل زندگى را براى شما فراهم ساختيم؛ اما كمتر شكرگزارى مى كنيد!

«11» ما شما را آفريديم؛ سپس صورت بندى كرديم؛ بعد به فرشتگان گفتيم: (براى آدم خضوع كنيد!) آنها همه سجده كردند؛ جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود.

«12» [خداوند به او] فرمود: (در آن هنگام كه به تو فرمان دادم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده كنى؟) گفت: (من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريده اى و او را از گل!)

«13» گفت: (از آن [مقام و مرتبه ات] فرود آى! تو حقّ ندارى در آن [مقام و مرتبه] تكبّر كنى! بيرون رو، كه تو از افراد پست و كوچكى!

«14» گفت: (مرا تا روزى كه [مردم] برانگيخته مى شوند مهلت ده [و زنده بگذار!])

«15» فرمود: (تو از مهلت داده شدگانى!)

«16» گفت: (اكنون كه مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقيم تو، در برابر آنها كمين مى كنم!

«17» سپس از پيش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان مى روم؛ و بيشتر آنها را شكرگزار نخواهى يافت!)

«18» فرمود: (از آن [مقام]، با ننگ و عار و خوارى، بيرون رو! و سوگند ياد مى كنم كه هر كس از آنها از تو پيروى كند، جهنم را از شما همگى پر مى كنم!

«19» و اى آدم! تو و همسرت در بهشت ساكن شويد! و از هر جا كه خواستيد، بخوريد! امّا به اين درخت نزديك

نشويد، كه از ستمكاران خواهيد بود!)

«20» سپس شيطان آن دو را وسوسه كرد، تا آنچه را از اندامشان پنهان بود، آشكار سازد؛ و گفت: (پروردگارتان شما را از اين درخت نهى نكرده مگر بخاطر اينكه [اگر از آن بخوريد،] فرشته خواهيد شد، يا جاودانه [در بهشت] خواهيد ماند!)

«21» و براى آنها سوگند ياد كرد كه من براى شما از خيرخواهانم.

«22» و به اين ترتيب، آنها را با فريب [از مقامشان] فرودآورد. و هنگامى كه از آن درخت چشيدند، اندامشان [= عورتشان] بر آنها آشكار شد؛ و شروع كردند به قرار دادن برگهاى [درختان] بهشتى بر خود، تا آن را بپوشانند. و پروردگارشان آنها را نداد داد كه: (آيا شما را از آن درخت نهى نكردم؟! و نگفتم كه شيطان براى شما دشمن آشكارى است؟!)

«23» گفتند: (پروردگارا! ما به خويشتن ستم كرديم! و اگر ما را نبخشى و بر ما رحم نكنى، از زيانكاران خواهيم بود!)

«24» فرمود: ([از مقام خويش،] فرود آييد، در حالى كه بعضى از شما نسبت به بعض ديگر، دشمن خواهيد بود! [شيطان دشمن شماست، و شما دشمن او!] و براى شما در زمين، قرارگاه و وسيله بهره گيرى تا زمان معينى خواهد بود.)

«25» فرمود: (در آن [= زمين] زنده مى شويد؛ و در آن مى ميريد؛ و [در رستاخيز] از آن خارج خواهيد شد.)

«26» اى فرزندان آدم! لباسى براى شما فرستاديم كه اندام شما را مى پوشاند و مايه زينت شماست؛ اما لباس پرهيزگارى بهتر است! اينها [همه] از آيات خداست، تا متذكّر [نعمتهاى او] شوند!

«27» اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد، آن گونه كه پدر و

مادر شما را از بهشت بيرون كرد، و لباسشان را از تنشان بيرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد! چه اينكه او و همكارانش شما را مى بينند از جايى كه شما آنها را نمى بينيد؛ [امّا بدانيد] ما شياطين را اولياى كسانى قرار داديم كه ايمان نمى آورند!

«28» و هنگامى كه كار زشتى انجام مى دهند مى گويند: (پدران خود را بر اين عمل يافتيم؛ و خداوند ما را به آن دستور داده است!) بگو: (خداوند [هرگز] به كار زشت فرمان نمى دهد! آيا چيزى به خدا نسبت مى دهيد كه نمى دانيد؟!)

«29» بگو: (پروردگارم امر به عدالت كرده است؛ و توجّه خويش را در هر مسجد [و به هنگام عبادت] به سوى او كنيد! و او را بخوانيد، در حالى كه دين [خود] را براى او خالص گردانيد! [و بدانيد] همان گونه كه در آغاز شما را آفريد، [بار ديگر در رستاخيز] بازمى گرديد!

«30» جمعى را هدايت كرده؛ و جمعى [كه شايستگى نداشته اند،] گمراهى بر آنها مسلّم شده است. آنها [كسانى هستند كه] شياطين را به جاى خداوند، اولياى خود انتخاب كردند؛ و گمان مى كنند هدايت يافته اند!

«31» اى فرزندان آدم! زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد، با خود برداريد! و [از نعمتهاى الهى] بخوريد و بياشاميد، ولى اسراف نكنيد كه خداوند مسرفان را دوست نمى دارد!

«32» بگو: (چه كسى زينتهاى الهى را كه براى بندگان خود آفريده، و روزيهاى پاكيزه را حرام كرده است؟!) بگو: (اينها در زندگى دنيا، براى كسانى است كه ايمان آورده اند؛ [اگر چه ديگران نيز با آنها مشاركت دارند؛ ولى] در قيامت، خالص [براى مؤمنان] خواهد بود.) اين گونه آيات

[خود] را براى كسانى كه آگاهند، شرح مى دهيم!

«33» بگو: (خداوند، تنها اعمال زشت را، چه آشكار باشد چه پنهان، حرام كرده است؛ و [همچنين] گناه و ستم بناحق را؛ و اينكه چيزى را كه خداوند دليلى براى آن نازل نكرده، شريك او قرار دهيد؛ و به خدا مطلبى نسبت دهيد كه نمى دانيد.)

«34» براى هر قوم و جمعيّتى، زمان و سرآمد [معيّنى] است؛ و هنگامى كه سرآمد آنها فرا رسد، نه ساعتى از آن تأخير مى كنند، و نه بر آن پيشى مى گيرند.

«35» اى فرزندان آدم! اگر رسولانى از خود شما به سراغتان بيايند كه آيات مرا براى شما بازگو كنند، [از آنها پيروى كنيد؛] كسانى كه پرهيزگارى پيشه كنند و عمل صالح انجام دهند [و در اصلاح خويش و ديگران بكوشند]، نه ترسى بر آنهاست و نه غمناك مى شوند.

«36» و آنها كه آيات ما را تكذيب كنند، و در برابر آن تكبّر ورزند، اهل دوزخند؛ جاودانه در آن خواهند ماند.

«37» چه كسى ستمكارتر است از آنها كه بر خدا دروغ مى بندند، يا آيات او را تكذيب مى كنند؟! آنها نصيبشان را از آنچه مقدّر شده [از نعمتها و مواهب اين جهان] مى برند؛ تا زمانى كه فرستادگان ما [= فرشتگان قبض ارواح] به سراغشان روند و جانشان را بگيرند؛ از آنها مى پرسند: (كجايند معبودهايى كه غير از خدا مى خوانديد؟! [چرا به يارى شما نمى آيند؟!]) مى گويند: (آنها [همه] گم شدند [و از ما دور گشتند!]) و بر ضدّ خود گواهى مى دهند كه كافر بودند!

«38» [خداوند به آنها] مى گويد: (در صفّ گروه هاى مشابه خود از جنّ و انس در آتش وارد شويد!)

هر زمان كه گروهى وارد مى شوند، گروه ديگر را لعن مى كنند؛ تا همگى با ذلّت در آن قرار گيرند. [در اين هنگام] گروه پيروان درباره پيشوايان خود مى گويند: (خداوندا! اينها بودند كه ما را گمراه ساختند؛ پس كيفر آنها را از آتش دو برابر كن! [كيفرى براى گمراهيشان، و كيفرى بخاطر گمراه ساختن ما.]) مى فرمايد: (براى هر كدام [از شما] عذاب مضاعف است؛ ولى نمى دانيد! [چرا كه پيروان اگر گرد پيشوايان گمراه را نگرفته بودند، قدرتى بر اغواى مردم نداشتند.])

«39» و پيشوايان آنها به پيروان خود مى گويند: (شما امتيازى بر ما نداشتيد؛ پس بچشيد عذاب [الهى] را در برابر آنچه انجام مى داديد!

«40» كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، و در برابر آن تكبّر ورزيدند، [هرگز] درهاى آسمان به رويشان گشوده نمى شود؛ و [هيچ گاه] داخل بهشت نخواهند شد مگر اينكه شتر از سوراخ سوزن بگذرد! اين گونه، گنهكاران را جزا مى دهيم!

«41» براى آنها بسترى از [آتش] دوزخ، و روى آنها پوششهايى [از آن] است؛ و اينچنين ظالمان را جزا ميدهيم!

«42» و كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند - البته هيچ كس را جز به اندازه تواناييش تكليف نمى كنيم - آنها اهل بهشتند؛ و جاودانه در آن خواهند ماند.

«43» و آنچه در دلها از كينه و حسد دارند، برمى كنيم [تا در صفا و صميميّت با هم زندگى كنند]؛ و از زير [قصرها و درختان] آنها، نهرها جريان دارد؛ مى گويند: (ستايش مخصوص خداوندى است كه ما را به اين [همه نعمتها] رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدايت نكرده بود، ما [به اينها] راه نمى يافتيم! مسلّماً فرستادگان

پروردگار ما حق را آوردند!) و [در اين هنگام] به آنان ندا داده مى شود كه: (اين بهشت را در برابر اعمالى كه انجام مى داديد، به ارث برديد!)

«44» و بهشتيان دوزخيان را صدا مى زنند كه: (آنچه را پروردگارمان به ما وعده داده بود، همه را حق يافتيم؛ آيا شما هم آنچه را پروردگارتان به شما وعده داده بود حق يافتيد؟!) در اين هنگام، ندادهنده اى در ميان آنها ندا مى دهد كه: (لعنت خدا بر ستمگران باد!

«45» همانها كه [مردم را] از راه خدا بازمى دارند، و [با القاى شبهات] مى خواهند آن را كج و معوج نشان دهند؛ و آنها به آخرت كافرند!)

«46» و در ميان آن دو [= بهشتيان و دوزخيان]، حجابى است؛ و بر (اعراف) مردانى هستند كه هر يك از آن دو را از چهره شان مى شناسند؛ و به بهشتيان صدا مى زنند كه: (درود بر شما باد!) امّا داخل بهشت نمى شوند، در حالى كه اميد آن را دارند.

«47» و هنگامى كه چشمشان به دوزخيان مى افتد مى گويند: (پروردگارا! ما را با گروه ستمگران قرار مده!)

«48» و اصحاب اعراف، مردانى [از دوزخيان را] كه از سيمايشان آنها را مى شناسند، صدا مى زنند و مى گويند: ([ديديد كه] گردآورى شما [از مال و ثروت و آن و فرزند] و تكبّرهاى شما، به حالتان سودى نداد!)

«49» آيا اينها [= اين واماندگان بر اعراف] همانان نيستند كه سوگند ياد كرديد رحمت خدا هرگز شامل حالشان نخواهد شد؟! [ولى خداوند بخاطر ايمان و بعضى اعمال خيرشان، آنها را بخشيد؛ هم اكنون به آنها گفته مى شود:] داخل بهشت شويد، كه نه ترسى داريد و نه غمناك مى شويد!

«50» و دوزخيان،

بهشتيان را صدا مى زنند كه: ([محبّت كنيد] و مقدارى آب، يا از آنچه خدا به شما روزى داده، به ما ببخشيد!) آنها [در پاسخ] مى گويند: (خداوند اينها را بر كافران حرام كرده است!)

«51» همانها كه دين و آيين خود را سرگرمى و بازيچه گرفتند؛ و زندگى دنيا آنان را مغرور ساخت؛ امروز ما آنها را فراموش مى كنيم، همان گونه كه لقاى چنين روزى را فراموش كردند و آيات ما را انكار نمودند.

«52» ما كتابى براى آنها آورديم كه [اسرار و رموز] آن را با آگاهى شرح داديم؛ [كتابى] كه مايه هدايت و رحمت براى جمعيّتى است كه ايمان مى آورند.

«53» آيا آنها جز انتظار تأويل آيات [و فرا رسيدن تهديدهاى الهى] دارند؟ آن روز كه تأويل آنها فرا رسد، [كار از كار گذشته، و پشيمانى سودى ندارد؛ و] كسانى كه قبلاً آن را فراموش كرده بودند مى گويند: (فرستادگان پروردگار ما، حق را آوردند؛ آيا [امروز] شفيعانى براى ما وجود دارند كه براى ما شفاعت كنند؟ يا [به ما اجازه داده شود به دنيا] بازگرديم، و اعمالى غير از آنچه انجام مى داديم، انجام دهيم؟!) [ولى] آنها سرمايه وجود خود را از دست داده اند؛ و معبودهايى را كه به دروغ ساخته بودند، همگى از نظرشان گم مى شوند. [نه راه بازگشتى دارند، و نه شفيعانى!]

«54» پروردگار شما، خداوندى است كه آسمانها و زمين را در شش روز [= شش دوران] آفريد؛ سپس به تدبير جهان هستى پرداخت؛ با [پرده تاريك] شب، روز را مى پوشاند؛ و شب به دنبال روز، به سرعت در حركت است؛ و خورشيد و ماه و ستارگان را آفريد، كه مسخّر

فرمان او هستند. آگاه باشيد كه آفرينش و تدبير [جهان]، از آن او [و به فرمان او]ست! پر بركت [و زوال ناپذير] است خداوندى كه پروردگار جهانيان است!

«55» پروردگار خود را [آشكارا] از روى تضرّع، و در پنهانى، بخوانيد! [و از تجاوز، دست برداريد كه] او متجاوزان را دوست نمى دارد!

«56» و در زمين پس از اصلاح آن فساد نكنيد، و او را با بيم و اميد بخوانيد! [بيم از مسؤوليتها، و اميد به رحمتش. و نيكى كنيد] زيرا رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است!

«57» او كسى است كه بادها را بشارت دهنده در پيشاپيش [باران] رحمتش مى فرستد؛ تا ابرهاى سنگين بار را [بر دوش] كشند؛ [سپس] ما آنها را به سوى زمينهاى مرده مى فرستيم؛ و به وسيله آنها، آب [حياتبخش] را نازل مى كنيم؛ و با آن، از هرگونه ميوه اى [از خاك تيره] بيرون مى آوريم؛ اين گونه [كه زمينهاى مرده را زنده كرديم،] مردگان را [نيز در قيامت] زنده مى كنيم، شايد [با توجه به اين مثال] متذكّر شويد!

«58» سرزمين پاكيزه [و شيرين]، گياهش به فرمان پروردگار مى رويد؛ امّا سرزمينهاى بد طينت [و شوره زار]، جز گياه ناچيز و بى ارزش، از آن نمى رويد؛ اين گونه آيات [خود] را براى آنها كه شكرگزارند، بيان مى كنيم!

«59» ما نوح را به سوى قومش فرستاديم؛ او به آنان گفت: (اى قوم من! [تنها] خداوند يگانه را پرستش كنيد، كه معبودى جز او براى شما نيست! [و اگر غير او را عبادت كنيد،] من بر شما از عذاب روز بزرگى مى ترسم!)

«60» [ولى] اشراف قومش به او گفتند: (ما تو را در گمراهى آشكارى مى بينيم!)

«61» گفت: (اى قوم من!

هيچ گونه گمراهى در من نيست؛ ولى من فرستاده اى از جانب پروردگار جهانيانم!

«62» رسالتهاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى كنم؛ و خيرخواه شما هستم؛ و از خداوند چيزهايى مى دانم كه شما نمى دانيد.

«63» آيا تعجّب كرده ايد كه دستور آگاه كننده پروردگارتان به وسيله مردى از ميان شما به شما برسد، تا [از عواقب اعمال خلاف] بيمتان دهد، و [در پرتو اين دستور،] پرهيزگارى پيشه كنيد و شايد مشمول رحمت [الهى] گرديد؟!

«64» امّا سرانجام او را تكذيب كردند؛ و ما او و كسانى را كه با وى در كشتى بودند، رهايى بخشيديم؛ و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، غرق كرديم؛ چه اينكه آنها گروهى نابينا [و كوردل] بودند.

«65» و به سوى قوم عاد، برادرشان (هود) را [فرستاديم]؛ گفت: (اى قوم من! [تنها] خدا را پرستش كنيد، كه جز او معبودى براى شما نيست! آيا پرهيزگارى پيشه نمى كنيد؟!)

«66» اشراف كافر قوم او گفتند: (ما تو را در سفاهت [و نادانى و سبك مغزى] مى بينيم، و ما مسلّماً تو را از دروغگويان مى دانيم!)

«67» گرفت: (اى قوم من! هيچ گونه سفاهتى در من نيست؛ ولى فرستاده اى از طرف پروردگار جهانيانم.

«68» رسالتهاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى كنم؛ و من خيرخواه امينى براى شما هستم.

«69» آيا تعجّب كرده ايد كه دستور آگاه كننده پروردگارتان به وسيله مردى از ميان شما به شما برسد تا [از مجازات الهى] بيمتان دهد؟! و به ياد آوريد هنگامى كه شما را جانشينان قوم نوح قرار داد؛ و شما را از جهت خلقت [جسمانى] گسترش [و قدرت] داد؛ پس نعمتهاى خدا را به ياد آوريد، شايد رستگار

شويد!)

«70» گفتند: (آيا به سراغ ما آمده اى كه تنها خداى يگانه را بپرستيم، و آنچه را پدران ما مى پرستند، رها كنيم؟! پس اگر راست مى گوئى آنچه را [از بلا و عذاب الهى] به ما وعده مى دهى، بياور)!

«71» گفت: (پليدى و غضب پروردگارتان، شما را فرا گرفته است! آيا با من در مورد نامهايى مجادله مى كنيد كه شما و پدرانتان [بعنوان معبود و خدا، بر بتها] گذارده ايد، در حالى كه خداوند هيچ دليلى درباره آن نازل نكرده است؟! پس شما منتظر باشيد، من هم با شما انتظار مى كشم! [شما انتظار شكست من، و من انتظار عذاب الهى براى شما!])

«72» سرانجام، او و كسانى را كه با او بودند، برحمت خود نجات بخشيديم؛ و ريشه كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند و ايمان نياوردند، قطع كرديم!

«73» و به سوى [قوم] ثمود، برادرشان صالح را [فرستاديم]؛ گفت: (اى قوم من! [تنها] خدا را بپرستيد، كه جز او، معبودى براى شما نيست! دليل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده: اين (ناقه) الهى براى شما معجزه اى است؛ او را به حال خود واگذاريد كه در زمين خدا [از علفهاى بيابان] بخورد! و آن را آزار نرسانيد، كه عذاب دردناكى شما را خواهد گرفت!

«74» و به خاطر بياوريد كه شما را جانشينان قوم (عاد) قرار داد، و در زمين مستقر ساخت، كه در دشتهايش، قصرها براى خود بنا مى كنيد؛ و در كوه ها، براى خود خانه ها مى تراشيد! بنابر اين، نعمتهاى خدا را متذكر شويد! و در زمين، به فساد نكوشيد!)

«75» [ولى] اشراف متكبر قوم او، به مستضعفانى كه ايمان آورده بودند، گفتند: (آيا

[براستى] شما يقين داريد كه صالح از طرف پروردگارش فرستاده شده است؟!) آنها گفتند: (ما به آنچه او بدان مأموريت يافته، ايمان آورده ايم.)

«76» متكبران گفتند: ([ولى] ما به آنچه شما به آن ايمان آورده ايد، كافريم!)

«77» سپس (ناقه) را پى كردند، و از فرمان پروردگارشان سرپيچيدند؛ و گفتند: (اى صالح! اگر تو از فرستادگان [خدا] هستى، آنچه ما را با آن تهديد مى كنى، بياور!)

«78» سرانجام زمين لرزه آنها را فرا گرفت؛ و صبحگاهان، [تنها] جسم بى جانشان در خانه هاشان باقى مانده بود.

«79» [صالح] از آنها روى برتافت؛ و گفت: (اى قوم! من رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ كردم، و شرط خيرخواهى را انجام دادم، ولى [چه كنم كه] شما خيرخواهان را دوست نداريد!)

«80» و [به خاطر آوريد] لوط را، هنگامى كه به قوم خود گفت: (آيا عمل بسيار زشتى را انجام مى دهيد كه هيچيك از جهانيان، پيش از شما انجام نداده است؟!

«81» آيا شما از روى شهوت به سراغ مردان مى رويد، نه زنان؟! شما گروه اسرافكار [و منحرفى] هستيد!

«82» ولى پاسخ قومش چيزى جز اين نبود كه گفتند: (اينها را از شهر و ديار خود بيرون كنيد، كه اينها مردمى هستند كه پاكدامنى را مى طلبند [و با ما همصدا نيستند!])

«83» [چون كار به اينجا رسيد،] ما او و خاندانش را رهايى بخشيديم؛ جز همسرش، كه از بازماندگان [در شهر] بود.

«84» و [سپس چنان] بارانى [از سنگ] بر آنها فرستاديم؛ [كه آنها را در هم كوبيد و نابود ساخت.] پس بنگر سرانجام كار مجرمان چه شد!

«85» و به سوى مدين، برادرشان شعيب را [فرستاديم]؛ گفت: (اى قوم

من! خدا را بپرستيد، كه جز او معبودى نداريد! دليل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده است؛ بنابر اين، حق پيمانه و وزن را ادا كنيد! و از اموال مردم چيزى نكاهيد! و در روى زمين، بعد از آنكه [در پرتو ايمان و دعوت انبياء] اصلاح شده است، فساد نكنيد! اين براى شما بهتر است اگر با ايمان هستيد!

«86» و بر سر هر راه ننشينيد كه [مردم با ايمان را] تهديد كنيد و مؤمنان را از راه خدا باز داريد، و با [القاى شبهات،] آن را كج و معوج نشان دهيد! و به خاطر بياوريد زمانى را كه اندك بوديد، و او شما را فزونى داد! و بنگريد سرانجام مفسدان چگونه بود!

«87» و اگر گروهى از شما به آنچه من به آن فرستاده شده ام ايمان آورده اند، و گروهى ايمان نياورده اند، صبر كنيد تا خداوند ميان ما داورى كند، كه او بهترين داوران است!

«88» اشراف زورمند و متكبّر از قوم او گفتند: (اى شعيب! به يقين، تو و كسانى را كه به تو ايمان آورده اند، از شهر و ديار خود بيرون خواهيم كرد، يا به آيين ما بازگرديد!) كفت: (آيا [مى خواهيد ما را بازگردانيد] اگر چه مايل نباشيم؟!

«89» اگر ما به آيين شما بازگرديم، بعد از آنكه خدا ما را از آن نجات بخشيده، به خدا دروغ بسته ايم؛ و شايسته نيست كه ما به آن بازگرديم مگر اينكه خدايى كه پروردگار ماست بخواهد؛ علم پروردگار ما، به همه چيز احاطه دارد. تنها بر خدا توكل كرده ايم. پروردگارا! ميان ما و قوم ما بحق داورى كن، كه تو بهترين داورانى!)

«90» اشراف

زورمند از قوم او كه كافر شده بودند گفتند: (اگر از شعيب پيروى كنيد، شما هم زيانكار خواهيد شد!)

«91» سپس زمين لرزه آنها را فرا گرفت؛ و صبحگاهان بصورت اجسادى بى جان در خانه هاشان مانده بودند.

«92» آنها كه شعيب را تكذيب كردند، [آنچنان نابود شدند كه] گويا هرگز در آن [خانه ها] سكونت نداشتند! آنها كه شعيب را تكذيب كردند، زيانكار بودند!

«93» سپس از آنان روى برتافت و گفت: (اى قوم من! من رسالتهاى پروردگارم را به شما ابلاغ كردم و براى شما خيرخواهى نمودم؛ با اين حال، چگونه بر حال قوم بى ايمان تأسف بخورم؟!)

«94» و ما در هيچ شهر و آبادى پيامبرى نفرستاديم مگر اينكه اهل آن را به ناراحتيها و خسارتها گرفتار ساختيم؛ شايد [به خود آيند، و به سوى خدا] بازگردند و تضرع كنند!

«95» سپس [هنگامى كه اين هشدارها در آنان اثر نگذاشت]، نيكى [و فراوانى نعمت و رفاه] را به جاى بدى [و ناراحتى و گرفتارى] قرار داديم؛ آنچنان كه فزونى گرفتند، [و همه گونه نعمت و بركت يافتند، و مغرور شدند،] و گفتند: ([تنها ما نبوديم كه گرفتار اين مشكلات شديم؛] به پدران ما نيز ناراحتيهاى جسمى و مالى رسيد.) چون چنين شد، آنها را ناگهان [به سبب اعمالشان] گرفتيم [و مجازات كرديم]، در حالى كه نمى فهميدند.

«96» و اگر اهل شهرها و آباديها، ايمان مى آوردند و تقوا پيشه مى كردند، بركات آسمان و زمين را بر آنها مى گشوديم؛ ولى [آنها حق را] تكذيب كردند؛ ما هم آنان را به كيفر اعمالشان مجازات كرديم.

«97» آيا اهل اين آباديها، از اين ايمنند كه عذاب ما شبانه به سراغ آنها

بيايد در حالى كه در خواب باشند؟!

«98» آيا اهل اين آباديها، از اين ايمنند كه عذاب ما هنگام روز به سراغشان بيايد در حالى كه سرگرم بازى هستند؟!

«99» آيا آنها خود را از مكر الهى در امان مى دانند؟! در حالى كه جز زيانكاران، خود را از مكر [و مجازات] خدا ايمن نمى دانند!

«100» آيا كسانى كه وارث روى زمين بعد از صاحبان آن مى شوند، عبرت نمى گيرند كه اگر بخواهيم، آنها را نيز به گناهانشان هلاك مى كنيم، و بر دلهايشان مهر مى نهيم تا [صداى حق را] نشنوند؟!

«101» اينها، شهرها و آباديهايى است كه قسمتى از اخبار آن را براى تو شرح مى دهيم؛ پيامبرانشان دلايل روشن براى آنان آوردند؛ [ولى آنها چنان لجوج بودند كه] به آنچه قبلاً تكذيب كرده بودند، ايمان نمى آوردند! اين گونه خداوند بر دلهاى كافران مهر مى نهد [و بر اثر لجاجت و ادامه گناه، حس تشخيصشان را سلب مى كند]!

«102» و بيشتر آنها را بر سر پيمان خود نيافتيم؛ [بلكه] اكثر آنها را فاسق و گنهكار يافتيم!

«103» سپس بدنبال آنها [= پيامبران پيشين] موسى را با آيات خويش به سوى فرعون و اطرافيان او فرستاديم؛ اما آنها [با عدم پذيرش]، به آن [آيات] ظلم كردند. ببين عاقبت مفسدان چگونه بود!

«104» و موسى گفت: (اى فرعون! من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم.

«105» سزاوار است كه بر خدا جز حق نگويم. من دليل روشنى از پروردگارتان براى شما آورده ام؛ پس بنى اسرائيل را با من بفرست!)

«106» [فرعون] گفت: (اگر نشانه اى آورده اى، نشان بده اگر از راستگويانى!)

«107» [موسى] عصاى خود را افكند؛ ناگهان اژدهاى آشكارى شد!

«108» و دست

خود را [از گريبان] بيرون آورد؛ سفيد [و درخشان] براى بينندگان بود!

«109» اطرافيان فرعون گفتند: (بى شك، اين ساحرى ماهر و دانا است!

«110» مى خواهد شما را از سرزمينتان بيرون كند؛ [نظر شما چيست، و] در برابر او چه دستورى داريد؟)

«111» [سپس به فرعون] گفتند: ([كار] او و برادرش را به تأخير انداز، و جمع آورى كنندگان را به همه شهرها بفرست...

«112» تا هر ساحر دانا [و كارآزموده اى] را به خدمت تو بياورند!)

«113» ساحران نزد فرعون آمدند و گفتند: (آيا اگر ما پيروز گرديم، اجر و پاداش مهمى خواهيم داشت؟!)

«114» گفت: (آرى، و شما از مقربان خواهيد بود!)

«115» [روز مبارزه فرا رسيد. ساحران] گفتند: (اى موسى! يا تو [وسايل سحرت را] بيفكن، يا ما مى افكنيم!)

«116» گفت: (شما بيفكنيد!) و هنگامى [كه وسايل سحر خود را] افكندند، مردم را چشم بندى كردند و ترساندند؛ و سحر عظيمى پديد آوردند.

«117» [ما] به موسى وحى كرديم كه: (عصاى خود را بيفكن!) ناگهان [بصورت مار عظيمى در آمد كه] وسايل دروغين آنها را بسرعت برمى گرفت.

«118» [در اين هنگام،] حق آشكار شد؛ و آنچه آنها ساخته بودند، باطل گشت.

«119» و در آنجا [همگى] مغلوب شدند؛ و خوار و كوچك گشتند.

«120» و ساحران [بى اختيار] به سجده افتادند.

«121» و گفتند: (ما به پروردگار جهانيان ايمان آورديم؛

«122» پروردگار موسى و هارون!)

«123» فرعون گفت: (آيا پيش از آنكه به شما اجازه دهم، به او ايمان آورديد؟! حتماً اين نيرنگ و توطئه اى است كه در اين شهر [و ديار] چيده ايد، تا اهلش را از آن بيرون كنيد؛ ولى بزودى خواهيد دانست!

«124» سوگند مى خورم كه

دستها و پاهاى شما را بطور مخالف [= دست راست با پاى چپ، يا دست چپ با پاى راست] قطع مى كنم؛ سپس همگى را به دار مى آويزم!

«125» [ساحران] گفتند: ([مهم نيست،] ما به سوى پروردگارمان بازمى گرديم!

«126» انتقام تو از ما، تنها بخاطر اين است كه ما به آيات پروردگار خويش - هنگامى كه به سراغ ما آمد - ايمان آورديم. بار الها! صبر و استقامت بر ما فرو ريز! [و آخرين درجه شكيبائى را به ما مرحمت فرما!] و ما را مسلمان بميران!)

«127» و اشراف قوم فرعون [به او] گفتند: (آيا موسى و قومش را رها مى كنى كه در زمين فساد كنند، و تو و خدايانت را رها سازد؟!) گفت: (بزودى پسرانشان را مى كشيم، و دخترانشان را زنده نگه مى داريم [تا به ما خدمت كنند]؛ و ما بر آنها كاملاً مسلّطيم!)

«128» موسى به قوم خود گفت: (از خدا يارى جوييد، و استقامت پيشه كنيد، كه زمين از آن خداست، و آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد، واگذار مى كند؛ و سرانجام [نيك] براى پرهيزكاران است!)

«129» گفتند: (پيش از آنكه به سوى ما بيايى آزار ديديم، [هم اكنون] پس از آمدنت نيز آزار مى بينيم! [كى اين آزارها سر خواهد آمد؟]) گفت: (اميد است پروردگارتان دشمن شما را هلاك كند، و شما را در زمين جانشين [آنها] سازد، و بنگرد چگونه عمل مى كنيد!)

«130» و ما نزديكان فرعون [و قوم او] را به خشكسالى و كمبود ميوه ها گرفتار كرديم، شايد متذكر گردند!

«131» [اما آنها نه تنها پند نگرفتند، بلكه] هنگامى كه نيكى [و نعمت] به آنها مى رسيد، مى گفتند: (بخاطر

خود ماست.) ولى موقعى كه بدى [و بلا] به آنها مى رسيد، مى گفتند: (از شومى موسى و كسان اوست)! آگاه باشيد سرچشمه همه اينها، نزد خداست؛ ولى بيشتر آنها نمى دانند!

«132» و گفتند: (هر زمان نشانه و معجزه اى براى ما بياورى كه سحرمان كنى، ما به تو ايمان نمى آوريم!)

«133» سپس [بلاها را پشت سر هم بر آنها نازل كرديم:] طوفان و ملخ و آفت گياهى و قورباغه ها و خون را - كه نشانه هايى از هم جدا بودند - بر آنها فرستاديم؛ [ولى باز بيدار نشدند، و] تكبر ورزيدند، و جمعيّت گنهكارى بودند!

«134» هنگامى كه بلا بر آنها مسلط مى شد، مى گفتند: (اى موسى! از خدايت براى ما بخواه به عهدى كه با تو كرده، رفتار كند! اگر اين بلا را از ما مرتفع سازى، قطعاً به تو ايمان مى آوريم، و بنى اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد!)

«135» اما هنگامى كه بلا را، پس از مدت معينى كه به آن مى رسيدند، از آنها برمى داشتيم، پيمان خويش را مى شكستند!

«136» سرانجام از آنها انتقام گرفتيم، و آنان را در دريا غرق كرديم؛ زيرا آيات ما را تكذيب كردند، و از آن غافل بودند.

«137» و مشرقها و مغربهاى پر بركت زمين را به آن قومِ به ضعف كشانده شده [زير زنجير ظلم و ستم]، واگذار كرديم؛ و وعده نيك پروردگارت بر بنى اسرائيل، بخاطر صبر و استقامتى كه به خرج دادند، تحقّق يافت؛ و آنچه فرعون و فرعونيان [از كاخهاى مجلّل] مى ساختند، و آنچه از باغهاى داربست دار فراهم ساخته بودند، در هم كوبيديم!

«138» و بنى اسرائيل را [سالم] از دريا عبور داديم؛ [ناگاه] در راه

خود به گروهى رسيدند كه اطراف بتهايشان، با تواضع و خضوع، گرد آمده بودند. [در اين هنگام، بنى اسرائيل] به موسى گفتند: (تو هم براى ما معبودى قرار ده، همان گونه كه آنها معبودان [و خدايانى] دارند!) گفت: (شما جمعيّتى جاهل و نادان هستيد!

«139» اينها [را كه مى بينيد]، سرانجام كارشان نابودى است؛ و آنچه انجام مى دهند، باطل [و بيهوده] است.

«140» [سپس] گفت: (آيا غير از خداوند، مبعودى براى شما بطلبم؟! خدايى كه شما را بر جهانيان [و مردم عصرتان] برترى داد!)

«141» [به خاطر بياوريد] زمانى را كه از [چنگال] فرعونيان نجاتتان بخشيديم! آنها كه پيوسته شما را شكنجه مى دادند، پسرانتان را مى كشتند، و زنانتان را [براى خدمتگارى] زنده مى گذاشتند؛ و در اين، آزمايش بزرگى از سوى خدا براى شما بود.

«142» و ما با موسى، سى شب وعده گذاشتيم؛ سپس آن را با ده شب [ديگر] تكميل نموديم؛ به اين ترتيب، ميعاد پروردگارش [با او]، چهل شب تمام شد. و موسى به برادرش هارون گفت: (جانشين من در ميان قومم باش. و [آنها] را اصلاح كن! و از روش مفسدان، پيروى منما!)

«143» و هنگامى كه موسى به ميعادگاه ما آمد، و پروردگارش با او سخن گفت، عرض كرد: (پروردگارا! خودت را به من نشان ده، تا تو را ببينم!) گفت: (هرگز مرا نخواهى ديد! ولى به كوه بنگر، اگر در جاى خود ثابت ماند، مرا خواهى ديد!) اما هنگامى كه پروردگارش بر كوه جلوه كرد، آن را همسان خاك قرار داد؛ و موسى مدهوش به زمين افتاد. چون به هوش آمد، عرض كرد: (خداوندا! منزهى تو [از اينكه با چشم تو را

ببينم]! من به سوى تو بازگشتم! و من نخستين مؤمنانم!)

«144» [خداوند] فرمود: (اى موسى! من تو را با رسالتهاى خويش، و با سخن گفتنم [با تو]، بر مردم برترى دادم و برگزيدم؛ پس آنچه را به تو داده ام بگير و از شكرگزاران باش!)

«145» و براى او در الواح اندرزى از هر موضوعى نوشتيم؛ و بيانى از هر چيز كرديم - (پس آن را با جدّيت بگير! و به قوم خود بگو: به نيكوترين آنها عمل كنند! [و آنها كه به مخالفت برخيزند، كيفرشان دوزخ است؛] و بزودى جايگاه فاسقان را به شما نشان خواهم داد!)

«146» بزودى كسانى را كه در روى زمين بناحق تكبّر مى ورزند، از [ايمان به] آيات خود، منصرف مى سازم! آنها چنانند كه اگر هر آيه و نشانه اى را ببينند، به آن ايمان نمى آورند؛ اگر راه هدايت را ببينند، آن را راه خود انتخاب نمى كنند؛ و اگر طريق گمراهى را ببينند، آن را راه خود انتخاب مى كنند! [همه اينها] بخاطر آن است كه آيات ما را تكذيب كردند، و از آن غافل بودند!

«147» و كسانى كه آيات، و ديدار رستاخيز را تكذيب [و انكار] كنند، اعمالشان نابود مى گردد؛ آيا جز آنچه را عمل مى كردند پاداش داده مى شوند؟!

«148» قوم موسى بعد [از رفتن] او [به ميعادگاه خدا]، از زيورهاى خود گوساله اى ساختند؛ جسد بى جانى كه صداى گوساله داشت! آيا آنها نمى ديدند كه با آنان سخن نمى گويد، و به راه [راست] هدايتشان نمى كند؟! آن را [خداى خود] انتخاب كردند، و ظالم بودند!

«149» و هنگامى كه حقيقت به دستشان افتاد، و ديدند گمراه شده اند، گفتند: (اگر پروردگارمان به ما رحم

نكند، و ما را نيامرزد، بطور قطع از زيانكاران خواهيم بود!)

«150» و هنگامى كه موسى خشمگين و اندوهناك به سوى قوم خود بازگشت، گفت: (پس از من، بد جانشينانى برايم بوديد [و آيين مرا ضايع كرديد]! آيا درمورد فرمان پروردگارتان [و تمديد مدّت ميعاد او]، عجله نموديد [و زود قضاوت كرديد؟!]) سپس الواح را افكند، و سر برادر خود را گرفت [و با عصبانيت] به سوى خود كشيد؛ او گفت: (فرزند مادرم! اين گروه، مرا در فشار گذاردند و ناتوان كردند؛ و نزديك بود مرا بكشند، پس كارى نكن كه دشمنان مرا شماتت كنند و مرا با گروه ستمكاران قرار مده!)

«151» [موسى] گفت: (پروردگارا! من و برادرم را بيامرز، و ما را در رحمت خود داخل فرما، و تو مهربانترين مهربانانى!)

«152» كسانى كه گوساله را [معبود خود] قرار دادند، بزودى خشم پروردگارشان، و ذلّت در زندگى دنيا به آنها مى رسد؛ و اينچنين، كسانى را كه [بر خدا] افترا مى بندند، كيفر مى دهيم!

«153» و آنها كه گناه كردند، و بعد از آن توبه نمودند و ايمان آوردند، [اميد عفو او را دارند؛ زيرا] پروردگار تو، در پى اين كار، آمرزنده و مهربان است.

«154» هنگامى كه خشم موسى فرو نشست؛ الواح [تورات] را برگرفت؛ و در نوشته هاى آن، هدايت و رحمت براى كسانى بود كه از پروردگار خويش مى ترسند [و از مخالفت فرمانش بيم دارند].

«155» موسى از قوم خود، هفتاد تن از مردان را براى ميعادگاه ما برگزيد؛ و هنگامى كه زمين لرزه آنها را فرا گرفت [و هلاك شدند]، گفت: (پروردگارا! اگر مى خواستى، مى توانستى آنها و مرا پيش از اين

نيز هلاك كنى! آيا ما را به آنچه سفيهانمان انجام داده اند، [مجازات و] هلاك مى كنى؟! اين، جز آزمايش تو، چيز ديگر نيست؛ كه هر كس را بخواهى [و مستحق بدانى]، به وسيله آن گمراه مى سازى؛ و هر كس را بخواهى [و شايسته ببينى]، هدايت مى كنى! تو ولى مايى، و ما را بيامرز، بر ما رحم كن، و تو بهترين آمرزندگانى!

«156» و براى ما، در اين دنيا و سراى ديگر، نيكى مقرّر فرما؛ چه اينكه ما به سوى تو بازگشت كرده ايم! ([خداوند در برابر اين تقاضا، به موسى] گفت:) مجازاتم را به هر كس بخواهم مى رسانم؛ و رحمتم همه چيز را فراگرفته؛ و آن را براى آنها كه تقوا پيشه كنند، و زكات را بپردازند، و آنها كه به آيات ما ايمان مى آورند، مقرّر خواهم داشت!

«157» همانها كه از فرستاده [خدا]، پيامبر (امّى) پيروى مى كنند؛ پيامبرى كه صفاتش را، در تورات و انجيلى كه نزدشان است، مى يابند؛ آنها را به معروف دستور مى دهد، و از منكر باز ميدارد؛ اشيار پاكيزه را براى آنها حلال مى شمرد، و ناپاكيها را تحريم مى كند؛ و بارهاى سنگين، و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، [از دوش و گردنشان] بر مى دارد، پس كسانى كه به او ايمان آوردند، و حمايت و ياريش كردند، و از نورى كه با او نازل شده پيروى نمودند، آنان رستگارانند.

«158» بگو: (اى مردم! من فرستاده خدا به سوى همه شما هستم؛ همان خدايى كه حكومت آسمانها و زمين، از آن اوست؛ معبودى جز او نيست؛ زنده مى كند و مى ميراند؛ پس ايمان بياوريد به خدا و فرستاده اش، آن پيامبر درس نخوانده اى كه به

خدا و كلماتش ايمان دارد؛ و از او پيروى كنيد تا هدايت يابيد!)

«159» و از قوم موسى، گروهى هستند كه به سوى حق هدايت مى كنند؛ و به حق و عدالت حكم مى نمايند.

«160» ما آنها را به دوازده گروه - كه هر يك شاخه اى [از دودمان اسرائيل] بود - تقسيم كرديم. و هنگامى كه قوم موسى [در بيابان] از او تقاضاى آب كردند، به او وحى فرستاديم كه: (عصاى خود را بر سنگ بزن!) ناگهان دوازده چشمه از آن بيرون جست؛ آنچنان كه هر گروه، چشمه و آبشخور خود را مى شناخت. و ابر را بر سر آنها سايبان ساختيم؛ و بر آنها (مَن) و (سَلوى) فرستاديم؛ [و به آنان گفتيم:] از روزيهاى پاكيزه اى كه به شما داده ايم، بخوريد! [و شكر خدا را بجا آوريد! آنها نافرمانى و ستم كردند؛ ولى] به ما ستم نكردند، لكن به خودشان ستم مى نمودند.

«161» و [به خاطر بياوريد] هنگامى را كه به آنها گفته شد: (در اين شهر [= بيت المقدّس] ساكن شويد، و از هر جا [و به هر كيفيت] بخواهيد، از آن بخوريد [و بهره گيريد]! و بگوييد: خداوندا! گناهان ما را بريز! و از درِ [بيت المقدس] با تواضع وارد شويد! كه اگر چنين كنيد، گناهان شما را مى بخشم؛ و نيكوكاران را پاداش بيشتر خواهيم داد.)

«162» اما ستمگران آنها، اين سخن [و آن فرمانها] را، بغير آنچه به آنها گفته شده بود، تغيير دادند؛ از اين رو بخاطر ستمى كه روا ميداشتند، بلايى از آسمان بر آنها فرستاديم [و مجازاتشان كرديم].

«163» و از آنها درباره [سرگذشت] شهرى كه در ساحل دريا بود بپرس! زمانى

كه آنها در روزهاى شنبه، تجاوز [و نافرمانى] خدا مى كردند؛ همان هنگام كه ماهيانشان، روز شنبه [كه روز تعطيل و استراحت و عبادت بود، بر سطح آب،] آشكار مى شدند؛ امّا در غير روز شنبه، به سراغ آنها نمى آمدند؛ اين چنين آنها را به چيزى آزمايش كرديم كه نافرمانى مى كردند!

«164» و [به ياد آر] هنگامى را كه گروهى از آنها [به گروه ديگر] گفتند: (چرا جمعى [گنهكار] را اندرز مى دهيد كه سرانجام خداوند آنها را هلاك خواهد كرد، يا به عذاب شديدى گرفتار خواهد ساخت؟! [آنها را به حال خود واگذاريد تا نابود شوند!]) گفتند: ([اين اندرزها،] براى اعتذار [و رفع مسؤوليت] در پيشگاه پروردگار شماست؛ بعلاوه شايد آنها [بپذيرند، و از گناه باز ايستند، و] تقوا پيشه كنند!)

«165» امّا هنگامى كه تذكراتى را كه به آنها داده شده بود فراموش كردند، [لحظه عذاب فرا رسيد؛ و] نهى كنندگان از بدى را رهايى بخشيديم؛ و كسانى را كه ستم كردند، بخاطر نافرمانيشان به عذاب شديدى گرفتار ساختيم.

«166» [آرى،] هنگامى كه در برابر آنچه از آن نهى شده بودند سركشى كردند، به آنها گفتيم: (به شكل ميمونهايى طردشده در آييد!)

«167» و [نيز به خاطر بياور] هنگامى را كه پروردگارت اعلام كرد: تا دامنه قيامت، كسى را بر آنها مسلّط خواهد ساخت كه همواره آنها را در عذاب سختى قرار دهد؛ زيرا پروردگارت مجازاتش سريع، [و در عين حال، نسبت به توبه كاران] آمرزنده و مهربان است.

«168» و آنها را در زمين بصورت گروه هايى، پراكنده ساختيم؛ گروهى از آنها صالح، و گروهى ناصالحند. و آنها را با نيكى ها و بدى ها آزموديم، شايد بازگردند!

«169» پس

از آنها، فرزندانى جاى آنها را گرفتند كه وارث كتاب [آسمانى، تورات] شدند؛ [امّا با اين حال،] متاع اين دنياى پست را گرفته، [بر اطاعت فرمان خدا ترجيح مى دهند] و مى گويند: ([اگر ما گنهكاريم توبه مى كنيم و] بزودى بخشيده خواهيم شد!) اما اگر متاع ديگرى همانند آن به دستشان بيفتد، آن را [نيز] مى گيرند، [و باز حكم خدا را پشت سر مى افكنند.] آيا پيمان كتاب [خدا] از آنها گرفته نشده كه بر خدا [دروغ نبندند، و] جز حق نگويند، و آنان بارها آنرا خوانده اند؟! و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى فهميد؟!

«170» و آنها كه به كتاب [خدا] تمسّك جويند، و نماز را برپا دارند، [پاداش بزرگى خواهند داشت؛ زيرا] ما پاداش مصلحان را ضايع نخواهيم كرد!

«171» و [نيز به خاطر بياور] هنگامى كه كوه را همچون سايبانى بر فراز آنها بلند كرديم، آنچنان كه گمان كردند بر آنان فرود مى آمد؛ [و در همين حال، از آنها پيمان گرفتيم و گفتيم:] آنچه را [از احكام و دستورها] به شما داده ايم، با قوّت [و جديت] بگيريد! و آنچه در آن است، به ياد داشته باشيد، [و عمل كنيد،] تا پرهيزگار شويد!

«172» و [به خاطر بياور] زمانى را كه پروردگارت از پشت و صلب فرزندان آدم، ذريه آنها را برگرفت؛ و آنها را گواه بر خويشتن ساخت؛ [و فرمود:] (آيا من پروردگار شما نيستم؟) گفتند: (آرى، گواهى مى دهيم!) [چنين كرد مبادا] روز رستاخيز بگوييد: (ما از اين، غافل بوديم؛ [و از پيمان فطرى توحيد بى خبر مانديم])!

«173» يا بگوييد: (پدرانمان پيش از ما مشرك بودند، ما هم فرزندانى بعد از آنها بوديم؛ [و

چاره اى جز پيروى از آنان نداشتيم؛] آيا ما را به آنچه باطل گرايان انجام دادند مجازات مى كنى؟!)

«174» اين گونه، آيات را توضيح مى دهيم؛ و شايد به سوى حق بازگردند [و بدانند نداى توحيد در درون جانشان، از روز نخست بوده است]!

«175» و بر آنها بخوان سرگذشت آن كس را كه آيات خود را به او داديم؛ ولى [سرانجام] خود را از آن تهى ساخت و شيطان در پى او افتاد، و از گمراهان شد!

«176» و اگر مى خواستيم، [مقام] او را با اين آيات [و علوم و دانشها] بالا مى برديم؛ [اما اجبار، بر خلاف سنت ماست؛ پس او را به حال خود رها كرديم] و او به پستى گراييد، و از هواى نفس پيروى كرد! مثل او همچون سگ [هار] است كه اگر به او حمله كنى، دهانش را باز، و زبانش را برون مى آورد، و اگر او را به حال خود واگذارى، باز همين كار را مى كند؛ [گويى چنان تشنه دنياپرستى است كه هرگز سيراب نمى شود! [اين مثل گروهى است كه آيات ما را تكذيب كردند؛ اين داستانها را [براى آنها] بازگو كن، شايد بينديشند [و بيدار شوند]!

«177» چه بد مثلى دارند گروهى كه آيات ما را تكذيب كردند؛ و آنها تنها به خودشان ستم مى نمودند!

«178» آن كس را كه خدا هدايت كند، هدايت يافته [واقعى] اوست؛ و كسانى را كه [بخاطر اعمالشان] گمراه سازد، زيانكاران [واقعى] آنها هستند!

«179» به يقين، گروه بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم؛ آنها دلها [= عقلها] يى دارند كه با آن [انديشه نمى كنند، و] نمى فهمند؛ و چشمانى كه با آن نمى بينند؛

و گوشهايى كه با آن نمى شنوند؛ آنها همچون چهارپايانند؛ بلكه گمراهتر! اينان همان غافلانند [چرا كه با داشتن همه گونه امكانات هدايت، باز هم گمراهند]!

«180» و براى خدا، نامهاى نيك است؛ خدا را به آن [نامها] بخوانيد! و كسانى را كه در اسماء خدا تحريف مى كنند [و بر غير او مى نهند، و شريك برايش قائل مى شوند]، رها سازيد! آنها بزودى جزاى اعمالى را كه انجام مى دادند، مى بينند!

«181» و از آنها كه آفريديم، گروهى بحق هدايت مى كنند، و بحق اجراى عدالت مى نمايند.

«182» و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج از جائى كه نمى دانند، گرفتار مجازاتشان خواهيم كرد.

«183» و به آنها مهلت مى دهم [تا مجازاتشان دردناكتر باشد]؛ زيرا طرح و نقشه من، قوى [و حساب شده] است. [و هيچ كس را قدرت فرار از آن نيست.]

«184» آيا فكر نكردند كه همنشين آنها [= پيامبر] هيچ گونه [اثرى از] جنون ندارد؟! [پس چگونه چنين نسبت ناروايى به او مى دهند؟!] او فقط بيم دهنده آشكارى است [كه مردم را متوجه وظايفشان مى سازد].

«185» آيا در حكومت و نظام آسمانها و زمين، و آنچه خدا آفريده است، [از روى دقت و عبرت] نظر نيفكندند؟! [و آيا در اين نيز انديشه نكردند كه] شايد پايان زندگى آنها نزديك شده باشد؟! [اگر به اين كتاب آسمانى روشن ايمان نياورند،] بعد از آن به كدام سخن ايمان خواهند آورد؟!

«186» هر كس را خداوند [به جرم اعمال زشتش] گمراه سازد، هدايت كننده اى ندارد؛ و آنها را در طغيان و سركشى شان رها مى سازد، تا سرگردان شوند!

«187» درباره قيامت از تو سؤال مى كنند، كى فرامى رسد؟! بگو: (علمش فقط

نزد پروردگار من است؛ و هيچ كس جز او [نمى تواند] وقت آن را آشكار سازد؛ [اما قيام قيامت، حتى] در آسمانها و زمين، سنگين [و بسيار پر اهميت] است؛ و جز بطور ناگهانى، به سراغ شما نمى آيد!) [باز] از تو سؤال مى كنند، چنان كه گويى تو از زمان وقوع آن باخبرى! بگو: (علمش تنها نزد خداست؛ ولى بيشتر مردم نمى دانند.)

«188» بگو: (من مالك سود و زيان خويش نيستم، مگر آنچه را خدا بخواهد؛ [و از غيب و اسرار نهان نيز خبر ندارم، مگر آنچه خداوند اراده كند؛] و اگر از غيب باخبر بودم، سود فراوانى براى خود فراهم مى كردم، و هيچ بدى [و زيانى] به من نمى رسيد؛ من فقط بيم دهنده و بشارت دهنده ام براى گروهى كه ايمان مى آورند! [و آماده پذيرش حقند]

«189» او خدايى است كه [همه] شما را از يك فرد آفريد؛ و همسرش را نيز از جنس او قرار داد، تا در كنار او بياسايد. سپس هنگامى كه با او آميزش كرد، حملى سبك برداشت، كه با وجود آن، به كارهاى خود ادامه مى داد؛ و چون سنگين شد، هر دو از خداوند و پروردگار خود خواستند (اگر فرزند صالحى به ما دهى، از شاكران خواهيم بود!)

«190» اما هنگامى كه خداوند فرزند صالحى به آنها داد، [موجودات ديگر را در اين موهبت مؤثر دانستند؛ و] براى خدا، در اين نعمت كه به آنها بخشيده بود، همتايانى قائل شدند؛ خداوند برتر است از آنچه همتاى او قرار مى دهند!

«191» آيا موجوداتى را همتاى او قرارمى دهند كه چيزى را نمى آفرينند، و خودشان مخلوقند.

«192» و نمى توانند آنان را يارى كنند، و نه خودشان را يارى

مى دهند.

«193» و هرگاه آنها را به سوى هدايت دعوت كنيد، از شما پيروى نمى كنند؛ و براى شما يكسان است چه آنها را دعوت كنيد و چه خاموش باشيد؟!

«194» آنهايى را كه غير از خدا مى خوانيد [و پرستش مى كنيد]، بندگانى همچون خود شما هستند؛ آنها را بخوانيد، و اگر راست مى گوييد بايد به شما پاسخ دهند [و تقاضايتان را برآورند]!

«195» آيا [آنها حداقل همانند خود شما] پاهايى دارند كه با آن راه بروند؟! يا دستهايى دارند كه با آن چيزى را بگيرند [و كارى انجام دهند]؟! يا چشمانى دارند كه با آن ببينند؟! يا گوشهايى دارند كه با آن بشنوند؟! [نه، هرگز، هيچ كدام،] بگو: ([اكنون كه چنين است،] بتهاى خويش را كه شريك خدا قرار داده ايد [بر ضد من] بخوانيد، و براى من نقشه بكشيد، و لحظه اى مهلت ندهيد، [تا بدانيد كارى از آنها ساخته نيست]!

«196» ولى و سرپرست من، خدايى است كه اين كتاب را نازل كرده؛ و او همه صالحان را سرپرستى مى كند.

«197» و آنهايى را كه جز او مى خوانيد، نمى توانند ياريتان كنند، و نه [حتى] خودشان را يارى دهند؛

«198» و اگر آنها را به هدايت فرا خوانيد، سخنانتان را نمى شنوند! و آنها را مى بينى [كه با چشمهاى مصنوعيشان] به تو نگاه مى كنند، اما در حقيقت نمى بينند!)

«199» [به هر حال] با آنها مدارا كن و عذرشان را بپذير، و به نيكى ها دعوت نما، و از جاهلان روى بگردان [و با آنان ستيزه مكن]!

«200» و هرگاه وسوسه اى از شيطان به تو رسد، به خدا پناه بر؛ كه او شنونده و داناست!

«201» پرهيزگاران هنگامى كه گرفتار وسوسه هاى

شيطان شوند، به ياد [خدا و پاداش و كيفر او] مى افتند؛ و [در پرتو ياد او، راه حق را مى بينند و] ناگهان بينا مى گردند.

«202» و [ناپرهيزگاران را] برادرانشان [از شياطين] پيوسته در گمراهى پيش مى برند، و باز نمى ايستند!

«203» هنگامى كه [در نزول وحى تاخير افتد، و] آيه اى براى آنان نياورى، مى گويند: (چرا خودت [از پيش خود] آن را برنگزيدى؟!) بگو: (من تنها از چيزى پيروى مى كنم كه بر من وحى مى شود؛ اين وسيله بينايى از طرف پروردگارتان، و مايه هدايت و رحمت است براى جمعيّتى كه ايمان مى آورند.

«204» هنگامى كه قرآن خوانده شود، گوش فرا دهيد و خاموش باشيد؛ شايد مشمول رحمت خدا شويد!

«205» پروردگارت را در دل خود، از روى تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، ياد كن؛ و از غافلان مباش!

«206» آنها كه [در مقام قرب] نزد پروردگار تو هستند، [هيچ گاه] از عبادتش تكبر نمى ورزند، و او را تسبيح مى گويند، و برايش سجده مى كنند.

در استراحت و آرامش بودند، به آنان رسيد!! (4)

زمانى كه عذاب ما به سويشان آمد، اعترافشان جز اين نبود كه گفتند: قطعاً ما ستمكار بوده ايم. (5)

[روز قيامت] از كسانى كه پيامبران به سويشان فرستاده شده [درباره پذيرفتن و نپذيرفتن رسالت پيامبران]، و از شخص پيامبران [درباره تبليغ دين] به طور يقين پرسش خواهيم كرد. (6)

بى ترديد براى آنان [در آن روز، عقايد، اعمال و اخلاقشان را] از روى دانشى [دقيق و فراگير] بيان خواهيم كرد؛ [زيرا] ما هيچ گاه از آنان غايب نبوده ايم. (7)

ميزان [سنجش اعمال] در آن روز حق است؛ پس كسانى كه اعمال وزن شده آنان سنگين و با ارزش باشد، رستگارند. (8)

و كسانى كه اعمال وزن شده آنان سبك و بى ارزش باشد، به سبب اينكه همواره به آيات ما ستم مى ورزيدند، به خود زيان زده [و سرمايه وجودشان راتباه كرده]اند. (9)

و شما را در زمين جاى داديم، و در آن براى شما وسايل و ابزارزندگى قرار داديم، ولى بسيار اندك و كم، سپاس مى گزاريد. (10)

و شما را آفريديم، سپس شما را صورت گرى كرديم، آن گاه به فرشتگان گفتيم: بر آدم سجده كنيد؛ بى درنگ همه سجده كردند، جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود. (11)

خدا فرمود: هنگامى كه تو را امر كردم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده نكردى؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش پديد آورده اى و او را از گِل آفريدى. (12)

خدا فرمود: از اين جايگاه و منزلتت [كه عرصه فروتنى و فرمانبردارى است] فرود آى؛ زيرا تو را نرسد كه در اين جايگاه بلند، بزرگ منشى كنى

پس بيرون شو كه قطعاً از خوارشدگانى. (13)

گفت: مرا تا روزى كه [مردگان] برانگيخته شوند، مهلت ده. (14)

خدا فرمود: البته تو از مهلت يافتگانى. (15)

گفت: به سبب اينكه مرا به بيراهه و گمراهى انداختى، يقيناً بر سر راه راست تو [كه رهروانش را به سعادت ابدى مى رساند] در كمين آنان خواهم نشست. (16)

سپس از پيش رو و پشت سر و از طرف راست و از جانب چپشان بر آنان مى تازم و [تا جايى آنان را دچار وسوسه و اغواگرى مى كنم كه] بيشترشان را سپاس گزار نخواهى يافت. (17)

خدا فرمود: از اين جايگاه و منزلتت نكوهيده و مطرود بيرون شو كه قطعاً هر كه از آنان از تو پيروى كند، بى ترديد جهنم را از همه شما لبريز خواهم كرد. (18)

و [گفتيم:] اى آدم! تو و همسرت در اين بهشت سكونت گيريد، و از هر جا [و هر نوع ميوه اى] كه خواستيد بخوريد، و به اين درخت نزديك مشويد كه ازستمكاران [بر خود] خواهيد شد. (19)

پس شيطان، آن دو را وسوسه كرد تا آنچه از شرمگاه بدنشان بر آنان پوشيده بود نمايان كند، [وسوسه اش اين بود كه به هر دو] گفت: پروردگارتان شما را از اين درخت نهى نكرده مگر از اين جهت كه مبادا دو فرشته گرديد، يا از جاودانان شويد. (20)

و براى هر دو سوگند سخت و استوار ياد كرد كه يقيناً من براى شما از خير خواهانم [و قصد فريب شما را ندارم.] (21)

پس آن دو را با مكر و فريب از مقام و منزلتشان فرود آورد [و به خوردن درخت ممنوعه نزديك كرد]، هنگامى

كه از آن درخت چشيدند، شرمگاه بدنشان بر دو نفرشان نمايان شد و هر دو دست به كار چسبانيدن برگ [درختان] بهشت به خود شدند؛ و پروردگارشان بر آن دو بانگ زد: آيا من شما را از آن درخت نهى نكردم، وبه شما نگفتم: بى ترديد شيطان براى شما دشمنى آشكار است؟! (22)

گفتند: پروردگارا! ما بر خود ستم ورزيديم، و اگر ما را نيامرزى و به ما رحم نكنى مسلماً از زيانكاران خواهيم بود. (23)

خدا فرمود: از اين جايگاه و مقام فرود آييد، در حالى كه دشمن يكديگريد، و براى شما در زمين تا مدتى قرارگاه و مايه برخوردارى است. (24)

پروردگار فرمود: در آن زندگى مى كنيد، و در آن مى ميريد، و از آن بيرون مى آييد. (25)

اى فرزندان آدم! ما لباسى كه شرمگاهتان را مى پوشاند، و لباسى فاخر و گران كه مايه زينت و جمال است، براى شما نازل كرديم؛ و لباس تقوا [كه انسان را از آلودگى هاى ظاهر و باطن بازمى دارد] بهتر است، و اين [لباس كه با استفاده از آن انسان به سعادت ابدى مى رسد] از نشانه هاى خداست، باشد كه متذكّر [اين حقيقت] شوند. (26)

اى فرزندان آدم! شيطان، شما را نفريبد چنان كه پدر و مادرتان را [با فريبكاريش] از بهشت بيرون كرد، لباسشان را از اندامشان برمى كشيد تا شرمگاهشان را به آنان بنماياند، او و دار و دسته اش شما را از آنجا كه شما آنان را نمى بينيد مى بينند، ما شياطين را سرپرست و ياران كسانى قرار داديم كه ايمان نمى آورند. (27)

چون كار زشتى مرتكب مى شوند، مى گويند: پدرانمان را بر آن [كار] يافتيم و خدا ما را به آن

فرمان داده. بگو: يقيناً خدا به كار زشت فرمان نمى دهد، آيا چيزى را كه نمى دانيد [از روى جهل و نادانى] به خدا نسبت مى دهيد؟! (28)

بگو: پروردگارم به ميانه روى [در همه امور و به اجتناب از افراط و تفريط] فرمان داده و [امر فرموده]: در هر مسجدى [به هنگام عبادت] روى [دل] خود را [آن گونه] متوجه خدا كنيد [كه از هر چيزى غير او مُنقطع شود]، و او را در حالى كه ايمان و عبادت را براى وى از هر گونه شركى خالص مى كنيد بخوانيد؛ همان گونه كه شما را آفريد، [پس از مرگ به او] بازمى گرديد. (29)

در حالى كه گروهى را [به خاطر داشتن لياقت] هدايت كرد، و گروهى [به سبب نداشتن شايستگى] گمراهى بر آنان ثابت و قطعى شد، چون اينان شياطين را به جاى خدا سرپرستان و دوستان خود گرفتند، وگمان مى كنند كه راه يافتگانند!! (30)

اى فرزندان آدم! [هنگام هر نماز و] در هر مسجدى، آرايش و زينتِ [مادى و معنوى خود را متناسب با آن عمل و مكان] همراه خود برگيريد، و بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد؛ زيرا خدا اسراف كنندگان را دوست ندارد. (31)

بگو: زينت هاى خدا و روزى هاى پاكيزه اى را كه براى بندگانش پديد آورد، چه كسى حرام كرده؟! بگو: اين [زينتها و روزى هاى پاكيزه] در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آورده اند [البته اگر چه غير مؤمنان هم با آنان در بهره ورى شريكند، ولى] در قيامت فقط ويژه مؤمنان است؛ ما اين گونه آيات خود را براى گروهى كه مى دانند [و اهل دانش و بصيرت اند] بيان مى كنيم. (32)

بگو: پروردگارم فقط كارهاى زشت

را چه آشكارش باشد و چه پنهانش، و گناه و ستم ناحق را، و اينكه چيزى را كه خدا بر حقّانيّت آن دليلى نازل نكرده شريك او قرار دهيد، و اينكه امورى را از روى نادانى و جهالت به خدا نسبت دهيد، حرام كرده است. (33)

براى هر امتى زمانى [معين و اجلى محدود] است، هنگامى كه اجلشان سرآيد، نه ساعتى پس مى مانند و نه ساعتى پيش مى افتند. (34)

اى فرزندان آدم! چون پيامبرانى از جنس خودتان به سويتان آيند كه آياتم را بر شما بخوانند [به آنان ايمان آوريد و آياتم را عمل كنيد]؛ پس كسانى كه [از مخالفت با آنان] بپرهيزند و [مفاسد خود را] اصلاح كنند، نه بيمى بر آنان است و نه اندوهگين شوند. (35)

و آنان كه آيات ما را تكذيب كردند، و از پذيرفتن آنها تكبّر ورزيدند اهلِ آتش و در آن جاودانه اند. (36)

پس ستمكارتر از كسانى كه بر خدا دروغ مى بندند، يا آيات او را تكذيب مى كنند، كيست؟! آنانند كه سهمشان از آنچه كه [از نعمت ها] مقرّر و مقدّر شده به آنان مى رسد. تا هنگامى كه فرستادگان ما براى ستاندن جانشان به سويشان آيند، مى گويند: بت ها و معبودهايى كه به جاى خدا مى پرستيديد، كجايند؟ [تا شما را از سختى هاى مرگ و پس از آن نجات دهند] مى گويند: از دست ما رفتند؛ و بر ضد خود گواهى دهند كه كافر بوده اند. (37)

خدا مى فرمايد: شما هم در ميان گروه هايى از جن و انس كه پيش از شما بودند در آتش درآييد، هرگاه گروهى وارد شوند، هم مسلكان خود را لعنت كنند تا آنكه همه آنان با خفت و

خوارى در آتش جمع شوند، آن گاه پيروانشان درباره پيشوايانشان گويند: پروردگارا! اينان ما را به گمراهى كشيدند، پس عذابشان را از آتش، دو چندان گردان؛ خدا مى فرمايد: براى هر كدامتان دو چندان است، ولى نمى دانيد. (38)

و پيشوايانشان به پيروانشان گويند: شما را بر ماهيچ برترى و امتيازى نيست [كه عذابتان كمتر باشد] پس به كيفر آن اعمال زشتى كه مرتكب مى شديد، عذاب را بچشيد. (39)

قطعاً كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، و از پذيرفتن آنها تكبّر ورزيدند، درهاى آسمان [براى نزول رحمت] بر آنان گشوده نخواهد شد، و در بهشت هم وارد نمى شوند مگر آنكه شتر در سوراخ سوزن درآيد!! [پس هم چنانكه ورود شتر به سوراخ سوزن محال است، ورود آنان هم به بهشت محال است؛] اين گونه گنهكاران را كيفر مى دهيم. (40)

براى آنان بسترى از دوزخ و برفرازشان پوشش هايى از آتش است، و ما اين گونه ستمكاران را پاداش مى دهيم. (41)

و كسانى كه ايمان آوردند و [به اندازه طاقت خود] كارهاى شايسته انجام دادند، اهل بهشت اند و در آن جاودانه اند، [چرا كه] ما هيچ كس را جز به اندازه طاقتش تكليف نمى كنيم. (42)

و آنچه از كينه و خشم در سينه هاى آنان است، بَر مى كنيم [تا در بهشت با خوشى و سلامت كامل كنار هم زندگى كنند؛] از زير [كاخ ها و عمارت هاى]شان نهرها جارى است و مى گويند: و همه ستايش ها ويژه خداست كه ما را به اين [نعمت ها] هدايت كرد، و اگر خدا ما را هدايت نمى كرد هدايت نمى يافتيم، مسلماً پيامبران پروردگارمان حق را به سوى ما آوردند، و ندايشان مى دهند به پاداش اعمال شايسته اى كه همواره

انجام مى داديد، اين بهشت را به ارث برديد. (43)

و بهشتيان، دوزخيان را آواز مى دهند كه ما آنچه را كه پروردگارمان به ما وعده داده بود، حق يافتيم، آيا شما هم آنچه را كه پروردگارتان وعده داده بود، حق يافتيد؟ گويند: آرى؛ پس آواز دهنده اى در ميان آنان آواز دهد كه لعنت خدا بر ستمكاران باد. (44)

هم آنان كه مردم را همواره از راه خدا بازمى دارند و مى خواهند آن را [با وسوسه و اغواگرى] كج نشان دهند، و ايشان به روز قيامت كافرند. (45)

و ميان آن دو [گروه بهشتيان و دوزخيان] حائلى است، و بر اعراف، مردانى [با مقام و منزلت اند] كه هر كدام از دو گروه را به نشانه هايشان مى شناسند، و بهشتيان را كه وارد بهشت نشده اند، ولى ورود به آن را اميد دارند، آواز مى دهند كه درود بر شما. (46)

و چون بهشتيان، چشمانشان ناخواسته به سوى دوزخيان گردانده شود، گويند: پروردگارا! ما را با گروه ستمكاران قرار مده. (47)

و اهل اعراف مردانى را كه از نشانه هايشان مى شناسند، آواز مى دهند [و به عنوان سرزنش] مى گويند: [امكانات مادى و] جمعيت [انسانى] شما و تكبّرى كه مى ورزيديد، عذابى را از شما دفع نكرد. (48)

[سپس با توجه دادن دوزخيان به سوى اهل ايمان مى گويند:] آيا اينان كسانى نبودند كه در دنيا سوگند ياد مى كرديد كه خدا آنان را به رحمتى نمى رساند؟ [پس به مؤمنان مى گويند:] به بهشت در آييد كه نه بيمى بر شماست و نه اندوهگين مى شويد. (49)

و دوزخيان بهشتيان را آواز مى دهند كه از آب [خوشگوار] يا از آنچه خدا روزى شما فرموده بر ما فرو ريزيد. [بهشتيان] گويند:

خدا آب و نعمت هاى بهشتى را بر كافران حرام كرده است. (50)

آنان كه دينشان را سرگرمى و بازى گرفتند و زندگى دنيا آنان را فريفت، پس ما امروز از ياد مى بريمشان، همان گونه كه آنان ديدار امروزشان را از ياد بردند وهمواره آيات ما را انكار مى كردند. (51)

و براى آنان كتابى [عظيم و با ارزش] آورديم كه آن را از روى دانشى [گسترده و دقيق] بيان كرديم، در حالى كه براى گروهى كه ايمان آوردند، سراسر هدايت و رحمت است. (52)

آيا [منكران قرآن براى باور كردن آن] جز تحقّق وعده هايش را انتظار مى برند؟! روزى كه حقايق بيان شده در آن [به صورتى ظاهر و آشكار] بيايد، كسانى كه از پيش، آن را فراموش كرده بودند، مى گويند: يقيناً فرستادگان پروردگارمان حق را آوردند [ولى ما آن را نپذيرفتيم،] پس آيا [در چنين روزى] شفاعت كنندگانى براى ما هست كه ما را شفاعت كنند يا [به دنيا] بازگردانده مى شويم تا كارى غير آنچه انجام مى داديم، انجام دهيم؟! به راستى آنان [سرمايه] وجودشان را تباه كردند و آنچه را به دروغ [به عنوان شريك خدا به خدا] نسبت مى دادند [از دستشان رفت و] گم شد. (53)

به يقين پروردگار شما خداست كه آسمان ها و زمين را در شش روز آفريد، سپس بر تخت [فرمانروايى و تدبير امور آفرينش] چيره و مسلط شد، شب را در حالى كه همواره با شتابْ روز را مى جويد بر روز مى پوشاند، و خورشيد و ماه و ستارگان را كه مُسخّر فرمان اويند [پديد آورد]؛ آگاه باشيد كه آفريدن و فرمان [نافذ نسبت به همه موجودات] مخصوص اوست؛ هميشه سودمند و با

بركت است، پروردگار عالميان. (54)

پروردگارتان را از روى فروتنى و زارى و مخفيانه بخوانيد [و از آداب و شرايط دعا تجاوز نكنيد]؛ يقيناً خدا متجاوزان را دوست ندارد. (55)

و در زمين پس از اصلاح آن [به وسيله رسالت پيامبران] فساد مكنيد، و خدا را از روى بيم و اميد بخوانيد، كه يقيناً رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است. (56)

و اوست كه بادها را پيشاپيشِ [بارانِ] رحمتش به عنوان مژده دهنده مى فرستد تا هنگامى كه ابرهاى سنگين بار را بردارند، آن را به سوى سرزمينى مرده مى رانيم، پس به وسيله آن باران نازل مى كنيم و به وسيله باران از هر نوع ميوه [از زمين] بيرون مى آوريم [و] مردگان را نيز [در روز قيامت] اين گونه [از لابلاى گورها] بيرون مى آوريم، [باد، ابر، باران، زمين، روييدن گياهان و انواع ميوه ها را مثل زديم] تا متذكّر و يادآور [اراده و قدرت بى نهايت خدا] شويد. (57)

و زمين پاك است كه گياهش به اذن پروردگارش بيرون مى آيد، و زمينى كه ناپاك است، جز گياهى اندك و بى سود از آن بيرون نمى آيد؛ اين گونه نشانه ها را براى گروهى كه سپاس گزارند [به صورت هاى گوناگون] بيان مى كنيم. (58)

به يقين، نوح را به سوى قومش فرستاديم، پس به آنان گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد، كه شما را جز او معبودى نيست، من قطعاً از عذاب روزى بزرگ بر شما مى ترسم. (59)

اشراف و سران قومش گفتند: مسلماً ما تو را در گمراهى آشكار مى بينيم! (60)

گفت: اى قوم من! هيچ گمراهى و انحرافى در من نيست، بلكه من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (61)

پيام هاى پروردگارم

را به شما مى رسانم، و براى شما خيرخواهى مى كنم و از سوى خدا حقايقى را مى دانم كه شما نمى دانيد. (62)

آيا تعجب كرديد كه بر مردى از جنس خودتان معارفى از سوى پروردگارتان آمده تا شما را [از عذاب دنيا و آخرت] بيم دهد، و تا شما پرهيزكارى كنيد و براى اينكه مورد رحمت قرار گيريد؟! (63)

پس او را تكذيب كردند، ما هم او و كسانى كه در كشتى همراهش بودند، نجات داديم و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، غرق نموديم؛ زيرا آنان گروهى كوردل بودند. (64)

و به سوى قوم عاد، برادرشان هود را فرستاديم، گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه شما را جز او معبودى نيست، آيا [از زشتى ها] نمى پرهيزيد؟ (65)

اشراف و سران قومش كه كافر بودند گفتند: ما تو را در سبك مغزى و نادانى مى بينيم و تو را از دروغگويان مى پنداريم!! (66)

گفت: اى قوم من! در من هيچ سبك مغزى و نادانى نيست، بلكه من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (67)

پيام هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و براى شما خيرخواهى اَمينم. (68)

آيا تعجب كرديد كه بر مردى از جنس خودتان معارفى از سوى پروردگارتان آمده تا شما را [از عذاب دنيا و آخرت] بيم دهد؟! و به ياد آوريد كه شما را جانشينانى پس از قوم نوح قرار داد، و شما را در آفرينش [جسم و جان] نيرومندى و قدرت افزود، پس نعمت هاى خدا را به ياد آوريد تا رستگار شويد. (69)

گفتند: آيا به سوى ما آمده اى كه ما فقط خدا را بپرستيم، و آنچه را پدرانمان مى پرستيدند واگذاريم؟ اگر از

راستگويانى آنچه را از عذاب و گزند به ما وعده مى دهى براى ما بياور. (70)

گفت: يقيناً از سوى پروردگارتان بر شما عذاب و خشمى مقرّر شده، آيا درباره نام هاى [بى هويتى] كه خود و پدرانتان بت ها را به آن ناميده ايد، و خدا هيچ دليل و برهانى بر [حقّانيّت] آنان نازل نكرده با من مجادله و ستيزه مى كنيد؟ پس منتظر [عذاب خدا] باشيد و من هم با شما از منتظرانم. (71)

پس [هنگام نزول عذاب] او و كسانى را كه همراهش بودند به رحمتى از سوى خود نجات داديم و بنياد آنان كه آيات ما را تكذيب كردند و مؤمن نبودند، بركنديم. (72)

و به سوى قوم ثمود، برادرشان صالح را فرستاديم، گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه شما را جز او معبودى نيست، براى شما دليلى روشن از جانب پروردگارتان آمده است، اين ماده شتر [از سوى] خدا براى شما نشانه اى [بر صدق رسالت من] است، پس او را واگذاريد تا در زمين خدا بخورد و آزار و گزندى به او نرسانيد كه عذابى دردناك شما را خواهد گرفت. (73)

و به ياد آوريد كه خدا شما را جانشينانى پس از قوم عاد قرار داد، و در زمين، جاى [مناسبى] به شما بخشيد كه از مكان هاى هموارش براى خود قصرها بنا مى كنيد، و از كوه ها خانه هايى مى تراشيد، پس نعمت هاى خدا را ياد كنيد و در زمين تبهكارانه فتنه و آشوب برپا نكنيد. (74)

اشراف و سران قومش كه تكبّر و سركشى مى ورزيدند به مستضعفانى كه ايمان آورده بودند، گفتند: آيا شما يقين داريد كه صالح از سوى پروردگارش فرستاده شده؟ گفتند: به طور

يقين ما به آيينى كه فرستاده شده مؤمنيم. (75)

مستكبران گفتند: ما به آيينى كه شما به آن ايمان آورديد، كافريم! (76)

پس آن ماده شتر را پى كردند، و از فرمان پروردگارشان سرپيچى نمودند و به صالح گفتند: اگر از پيامبران هستى عذابى كه همواره به ما وعده مى دهى، بياور. (77)

پس زلزله اى سخت آنان را فرا گرفت، و در خانه هايشان [به رو درافتاده] جسمى بى جان شدند! (78)

پس صالح از آنان روى گرداند و گفت: اى قوم من! قطعاً من پيام پروردگارم را به شما رساندم، و برايتان خيرخواهى كردم، ولى شما خيرخواهان را دوست نداريد. (79)

و لوط را [به ياد آوريد] هنگامى كه به قومش گفت: آيا آن كار بسيار زشت و قبيح را كه هيچ كس از جهانيان در آن بر شما پيشى نگرفته است، مرتكب مى شويد؟! (80)

شما [بدون توجه به حقوق همسران و غافل از اينكه نعمت غريزه جنسى براى بقاى نسل است] از روى ميل شديدى كه به آن [كار بسيار زشت] داريد به سوى مردان مى آييد، [نه فقط در اين كار متجاوز از حدود انسانيّت هستيد] بلكه در امور ديگر هم گروهى زياده طلب هستيد. (81)

وپاسخ قومش جز اين نبود كه به يكديگر گفتند: اينان را از شهرتان بيرون كنيد؛ زيرا مردمانى اند كه همواره خود را پاك نشان مى دهند. (82)

پس او و اهلش را نجات داديم مگر همسرش كه از باقى ماندگان [در ميان كافران] بود. (83)

و بر آنان بارشى [بى نظير از سنگ هاى آتشين] بارانديم، پس با تأمل بنگر كه سرانجام گنهكاران چگونه بود؟! (84)

و به سوى مردم مدين، برادرشان شعيب را [فرستاديم،]

گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه شما را جز او معبودى نيست، يقيناً برهانى روشن از سوى پروردگارتان براى شما آمد، پس پيمانه و ترازو را تمام و كامل بدهيد، و از اجناس و اموال و حقوق مردم مكاهيد، و در زمين پس از اصلاح آن [به وسيله رسالت پيامبران] فساد مكنيد، اين [امور] براى شما بهتر است، اگر مؤمنيد. (85)

و بر سر هر راهى منشينيد كه كسانى را كه به خدا ايمان آورده اند [به مصادره اموال، شكنجه و باج خواهى] بترسانيد، و از راه خدا بازداريد، و بخواهيد آن را [با وسوسه و اغواگرى] كج نشان دهيد؛ و به ياد آورديد زمانى كه جمعيت اندكى بوديد، ولى [پروردگارتان] شما را فزونى داد، و با تأمل بنگريد كه سرانجام مفسدين و تبهكاران چگونه بود؟ (86)

و اگر گروهى از شما به آيينى كه من به آن فرستاده شده ام، ايمان آوردند و گروهى ايمان نياوردند، پس [شما مؤمنان] شكيبايى ورزيد تا خدا ميان ما داورى كند، كه او بهترين داوران است. (87)

اشراف و سران قومش كه [از پذيرفتن حق] تكبّر ورزيدند، گفتند: اى شعيب! مسلماً تو و كسانى را كه با تو ايمان آورده اند از شهرمان بيرون مى كنيم يا اينكه بى چون و چرا به آيين ما بازگرديد. گفت: آيا هر چند كه نفرت و كراهت [از آن آيين] داشته باشيم؟! (88)

اگر پس از آنكه خدا ما را از آن [آيين شرك آلود] نجات داده به آيين شما بازگرديم [و بگوييم: خدا داراى شريك و همتاست] يقيناً بر خدا دروغ بسته ايم؛ بنابراين امكان ندارد به آيين شما بازگرديم، مگر اينكه خدا كه

پروردگار ماست بخواهد [كه او هم مشرك شدن و كافر شدن كسى را هرگز نمى خواهد] پروردگار ما از نظر دانش بر همه چيز احاطه دارد، فقط بر خدا توكل كرديم. پروردگارا! ميان ما و قوم ما به حق داورى كن كه تو بهترين داورانى. (89)

و اشراف و سران كافر قومش [به مردم] گفتند: اگر از شعيب پيروى كنيد، مسلماً شما هم از زيانكارانيد. (90)

پس زلزله اى سخت آنان را فراگرفت و در خانه هايشان [به رو درافتاده] جسمى بى جان شدند! (91)

كسانى كه شعيب را تكذيب كردند [چنان نابود شدند كه] گويى در آن شهر سكونت نداشتند، [آرى،] آنان كه شعيب را تكذيب كردند، همان زيانكاران بودند. (92)

پس شعيب از آنان روى گردانيد و گفت: اى قوم من! يقيناً من پيام هاى پروردگارم را به شما رساندم، و براى شما خيرخواهى كردم، با اين حال چگونه بر گروهى كه كافرند دريغ و تأسف خورم؟ (93)

هيچ پيامبرى را در شهرى نفرستاديم مگر آنكه اهلش را [پس از تكذيب آن پيامبر] به تهيدستى و سختى و رنج و بيمارى دچار كرديم، باشد كه [به پيشگاه ما] فروتنى و زارى كنند. (94)

سپس [هنگامى كه اين مصايب، مايه بيدارى آنان نشد] به جاى آن مصايب، رفاه وفراوانى نعمت قرار داديم تا [ازنظر مال، ثروت، جمعيت و قدرت] فزونى يافتند، [بلكه بيدار شوند ولى رفاه و فراوانى نعمت در بيدار كردنشان مؤثّر نيفتاد] و گفتند: به پدران ما هم به طور طبيعى تهيدستى و سختى و رنج و بيمارى رسيد [و ربطى به رويارويى ما با پيامبران و خشم خدا نداشت]؛ پس به ناگاه آنان را در حالى

كه درك نمى كردند [به عذابى سخت و نابود كننده] گرفتيم. (95)

و اگر اهل شهرها و آبادى ها ايمان مى آوردند و پرهيزكارى پيشه مى كردند، يقيناً [درهاىِ] بركاتى از آسمان و زمين را بر آنان مى گشوديم، ولى [آيات الهى و پيامبران را] تكذيب كردند، ما هم آنان را به كيفر اعمالى كه همواره مرتكب مى شدند [به عذابى سخت] گرفتيم. (96)

آيا اهل شهرها ايمنند از اينكه هنگام شب، عذاب ما در حالى كه خوابند بر آنان درآيد؟! (97)

آيا اهل شهرها ايمنند از اينكه هنگام روز، عذاب ما در حالى كه سرگرم [امور دنيايى]اند بر آنان در آيد؟! (98)

آيا از عذاب و انتقام خدا ايمنند در حالى كه جز گروه زيانكاران خود را از عذاب و انتقام خدا ايمن نمى دانند؟! (99)

آيا [سرگذشت عبرت آموز پيشينيان] براى كسانى كه زمين را پس از صاحبانش به ارث مى برند، روشن نكرده كه اگر ما بخواهيم آنان را به كيفر گناهانشان مى رسانيم و بر دل هايشان مهر مى زنيم، پس آنان [دعوت حق را] نشنوند؟ (100)

اين شهرهاست كه بخشى از داستان هايش را براى تو بيان مى كنيم، و يقيناً پيامبرانشان براى آنان دلايل روشن آوردند، ولى آنان بر آن نبودند كه به حقايقى كه پيش از آمدن آن دلايل تكذيب كرده بودند ايمان بياورند؛ اين گونه خدا بر دل هاى كافران [به سزاى لجاجت وعنادشان] مُهر مى زند. (101)

و براى بيشتر آنان هيچ گونه پاى بندى وتعهدى [نسبت به وعده هايشان مبنى برايمان آوردن پس از ديدن معجزات ودلايل] نيافتيم، و در حقيقت بيشتر آنان را نافرمان [و پيمان شكن] يافتيم. (102)

سپس بعد از پيامبران گذشته موسى را با آيات خود به

سوى فرعون و اشراف و سران قومش فرستاديم؛ ولى آنان به آن آيات ستم ورزيدند. پس با تأمل بنگر كه سرانجام مفسدين و تبهكاران چگونه بود؟ (103)

وموسى گفت: اى فرعون! يقيناً من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (104)

سزوار است كه درباره خدا سخنى جز حق نگويم. بى ترديد من دليلى روشن [بر صدق رسالتم] از سوى پروردگارتان براى شما آورده ام، [از حكومت ظالمانه ات دست بردار] و بنى اسرائيل را [براى كوچ كردن از اين سرزمين] با من روانه كن. (105)

[فرعون] گفت: اگر [در ادعاى پيامبرى] از راستگويانى چنانچه معجزه اى آورده اى آن را ارائه كن. (106)

پس موسى عصايش را انداخت، پس به ناگاه اژدهايى آشكار شد. (107)

و دستش را از گريبانش بيرون كشيد كه ناگاه دست براى بينندگان سپيد و درخشان گشت. (108)

اشراف و سران قوم فرعون گفتند: قطعاً اين جادوگرى [زبردست و] داناست. (109)

مى خواهد شما را از سرزمينتان بيرون كند؛ اينك [درباره او] چه رأى و نظرى مى دهيد؟ (110)

گفتند: [مجازات] او و برادرش را به تأخير انداز و نيروهاى گردآورنده را به شهرها روانه كن. (111)

تا هر جادوگرى دانا را به نزد تو آورند. (112)

و جادوگران نزد فرعون آمدند [و] گفتند: آيا اگر پيروز شويم، حتماً براى ما پاداش و مزد قابل توجهى خواهد بود؟ (113)

گفت: آرى، و يقيناً از مقرّبان خواهيد بود. (114)

جادوگران گفتند: اى موسى! يا تو [چوب دست خود را] بينداز، يا اينكه ما مى اندازيم. (115)

[موسى] گفت: شما بيندازيد. هنگامى كه انداختند، چشم هاى مردم را جادو كردند و آنان را سخت ترساندند، و جادويى بزرگ و شگفت آور به ميان آوردند.

(116)

و به موسى وحى كرديم: عصايت را بينداز. ناگهان آنچه را جادوگران به دروغ بافته بودند، به سرعت بلعيد! (117)

پس حق ثابت شد و آنچه را همواره جادوگران [به عنوان سِحر] انجام مى دادند، باطل و پوچ گشت. (118)

پس [فرعونيان] در آنجا مغلوب شدند و با ذلت و خوارى بازگشتند. (119)

و جادوگران [با ديدن آن معجزه عظيم و باطل شدن سِحر خويش] به سجده افتادند. (120)

گفتند: [از روى حقيقت] به پروردگار جهانيان ايمان آورديم، (121)

پروردگار موسى و هارون. (122)

فرعون گفت: آيا پيش از آنكه من به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد؟! مسلماً اين توطئه و نيرنگى است كه [شما و موسى] در اين شهر برپا كرده ايد تا مردمش را از آن بيرون كنيد، ولى به زودى خواهيد دانست. (123)

قطعاً دست ها و پاهايتان را يكى از چپ و يكى از راست جدا مى كنم، سپس همه شما را به دار خواهم آويخت. (124)

گفتند: ما به سوى پروردگارمان بازمى گرديم [بنابراين ترسى از مجازات تو نداريم.] (125)

و تو ما را جز به اين سبب به كيفر نمى رسانى كه ما به آيات پروردگارمان هنگامى كه به سوى ما آمد، ايمان آورديم. [آن گاه به دعا روى آوردند و گفتند:] پروردگارا! صبر و شكيبايى بر ما فرو ريز و ما را در حالى كه تسليم [فرمان ها و احكامت] باشيم، بميران. (126)

اشراف و سران قوم فرعون گفتند: آيا موسى و قومش را رها مى كنى تا در اين سرزمين فساد و تباهى كنند و تو و معبودهايت را واگذارند؟ گفت: به زودى پسرانشان را به صورتى وسيع و گسترده به قتل

مى رسانيم و زنانشان را زنده مى گذاريم و ما بر آنان چيره و مُسلّطيم. (127)

موسى به قومش گفت: از خدا يارى بخواهيد، و شكيبايى ورزيد، يقيناً زمين در سيطره مالكيّت و فرمانروايى خداست، آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى بخشد، و سرانجام نيك، براى پرهيزكاران است. (128)

گفتند: پيش از آنكه تو نزد ما بيايى شكنجه و آزار شديم، و نيز پس از آنكه آمده اى [مورد شكنجه و آزاريم]. گفت: اميد است كه پروردگارتان دشمنانتان را نابود كند، و شما را در اين سرزمين، جانشين [آنان] گرداند، پس بنگرد كه شما [پس از فرعونيان] چگونه عمل مى كنيد؟ (129)

و فرعونيان را به قحطى و خشكسالى هاى متعدد و كمبود بسيار شديدِ بخشى از محصولات دچار نموديم تا متذكّر شوند. (130)

پس هنگامى كه رفاه و نعمت به آنان روى مى كرد، مى گفتند: اين به سبب [شايستگىِ] خود ماست، و چون گزند و آسيبى به آنان مى رسيد، به موسى و همراهانش فال بد مى زدند؛ آگاه باشيد كه [سررشته و] علت شومى و نحوست فرعونيان [كه عكس العمل زشتى هاى خود آنان است] نزد خداست، ولى بيشترشان نمى دانند. (131)

فرعونيان گفتند: [اى موسى! از دعوتت دست بردار كه] هر چه را به عنوان معجزه براى ما بياورى تا به وسيله آن ما را جادو كنى به تو ايمان نمى آوريم. (132)

پس ما توفان و هجوم ملخ و شپش و قورباغه و آلوده شدن وسايل زندگى را به خون كه عذاب هاى گوناگونى بود به سوى آنان فرستاديم، باز هم تكبّر و سركشى كردند و گروهى مجرم و گناهكار بودند. (133)

و هرگاه عذاب بر آنان فرود آمد، گفتند:

اى موسى! پروردگارت را به پيمانى كه با تو دارد [و آن مستجاب كردن دعاى توست] براى ما بخوان كه اگر اين عذاب را از مابرطرف كنى يقيناً به تو ايمان مى آوريم و بنى اسرائيل را با تو روانه مى كنيم. (134)

پس هنگامى كه عذاب را تا مدتى كه [مى بايد همه] آنان به پايان مهلتآن مى رسيدند از ايشان برطرف كرديم، به دور از انتظار پيمانشان را مى شكستند. (135)

نهايتاً به سبب اينكه آيات ما را تكذيب كردند، و از آنها غافل و بى خبر بودند، از آنان انتقام گرفتيم و در دريا غرقشان كرديم. (136)

و به آن گروهى كه همواره ناتوان و زبونشان شمرده بودند، نواحى شرقى و غربى آن سرزمين را كه در آن [از جهت فراوانى نعمت، ارزانى و حاصل خيزى] بركت قرار داده بوديم، بخشيديم؛ و وعده نيكوتر و زيباتر پروردگارت بر بنى اسرائيل به [پاداش] صبرى كه [بر سختى ها و بلاها] كردند تحقّق يافت، و آنچه را كه همواره فرعون وفرعونيان [از كاخ و قصرهاى مجلّل] و سايه بان هاى خوش نشين مى افراشتند، نابود كرديم. (137)

و بنى اسرائيل را از دريا [يى كه فرعونيان را در آن غرق كرديم] عبور داديم؛ پس به گروهى گذر كردند كه همواره بر پرستش بت هاى خود ملازمت داشتند، گفتند: اى موسى! همان گونه كه براى آنان معبودانى است، تو هم براى ما معبودى قرار بده!! موسى گفت: قطعاً شما گروهى هستيد كه جهالت و نادانى مى ورزيد. (138)

بى ترديد آنچه اينان در آن قرار دارند [وآن عقايد شرك آلود و آيين بت پرستى است] نابود شده و فاسد است، و آنچه همواره انجام مى دهند، باطل

و بيهوده است. (139)

[موسى با يك دنيا شگفتى و تعجب] گفت: آيا غير خدا را [كه هيچ گونه شايستگى پرستش ندارد] به عنوان معبود برايتان طلب كنم؟ در حالى كه اوست كه شما را بر جهانيان [روزگارتان] برترى داد. (140)

و [ياد كنيد] هنگامى را كه شما را از [چنگال ظالمانه] فرعونيان نجات داديم، هم آنان كه شما را به سخت ترين صورت شكنجه مى كردند، [و به شكلى گسترده] پسرانتان را مى كشتند، و زنانتان را [براى به عزا نشستن در مرگ پسران و بيگارى] زنده مى گذاشتند، و براى شما در اين [امور] آزمايشى بزرگ از سوى پروردگارتان بود. (141)

و با موسى [براى عبادتى ويژه و دريافت تورات] سى شب وعده گذاشتيم و آن را با [افزودن] ده شب كامل كرديم، پس ميعادگاه پروردگارش به چهل شب پايان گرفت، و موسى [هنگامى كه به ميعادگاه مى رفت] به برادرش هارون گفت: در ميان قومم جانشين من باش و به اصلاح برخيز و از راه و روش مفسدان پيروى مكن. (142)

زمانى كه موسى به ميعادگاه ما آمد، و پروردگارش با وى سخن گفت، عرض كرد: پروردگارا! جمال با كمال ذات بى نهايتت را [به قلب من] بنماى تا تو را [به رؤيت ويژه باطنى] بنگرم. خدا فرمود: هرگز مرا نخواهى ديد، ولى به اين كوه بنگر اگر [پس از جلوه من] بر جاى خود ثابت و برقرار ماند، تو هم مرا خواهى ديد. چون پروردگارش بر كوه جلوه كرد، آن را متلاشى نمود و موسى بى هوش شد، پس هنگامى كه به هوش آمد گفت: تو منزّهى [از اينكه مشاهده شوى،] به سويت بازگشتم، و من [در ميان

مردم اين روزگار] نخستين باور كننده [اين حقيقت كه هرگز ديده نمى شوى] هستم. (143)

[خدا] فرمود: اى موسى! من تو را به [ابلاغ] پيام هايم و به سخن گفتنم با تو بر همه مردم برگزيدم؛ پس آنچه را [از پيام هايم] به تو دادم، دريافت كن، [وبه كار بند] و از سپاس گزاران باش. (144)

و براى او در الواحِ [تورات] از هر چيزى [كه در باب دين مورد نياز مردم باشد] پندى و براى هر چيزى [كه تأمين كننده هدايت انسان ها باشد] سخنى روشن نوشتيم؛ پس [به او گفتيم:] آن را با قدرت[ى تمام و عزمى استوار] دريافت كن، [و به كار بند] و قوم خود را فرمان ده كه آن را به نيكوترين صورت دريافت كنند [و به كار بندند.] به زودى سراى فاسقان را [كه در دنيا ويرانى كاخ ها و خانه هاى آنان، و در آخرت دوزخ است] به شما نشان مى دهم. (145)

به زودى كسانى را كه در روى زمين به ناحق گردنكشى و تكبّر مى كنند از [فهم] آياتم بازمى دارم كه اگر هر آيه اى را ببينند، به آن ايمان نمى آورند و چون راه هدايت را مشاهده كنند، آن را راه و رسم زندگى نگيرند و اگر راه گمراهى را ببينند، آن را راه و روش خود گيرند؛ اين [بازداشتن از فهم آياتم] به سبب آن است كه آيات ما را تكذيب كردند و از آنها غافل و بى خبر بودند. (146)

و آنان كه آيات ما و ديدار آخرت را تكذيب كردند، اعمالشان تباه و بى اثر شد. آيا جز به آنچه همواره [بر طبق كفر و انحرافشان] انجام مى دادند، كيفر داده مى شوند؟! (147)

و قوم موسى

پس از [رفتن] او [به ميعادگاه پروردگار]، از زيورهاى خود مجسمه گوساله اى ساختند كه صداى گاو داشت! آيا نمى ديدند كه آن مجسمه با آنان سخن نمى گويد و آنان را به راهى هدايت نمى كند؟! [ولى با روشن بودن اين حقيقت كه مجسمه اى بيش نيست و هيچ كارى از دستش برنمى آيد] آن را [به عنوان معبودى براى پرستش] گرفتند و [در صورتى كه در اين انتخاب] از ستمكاران بودند. (148)

و هنگامى كه به شدت پشيمان شدند [و به باطل بودن گوساله پرستى آگاه گشتند] و دانستند كه قطعاً گمراه شده اند، گفتند: اگر پروردگارمان به ما رحم نكند و ما را نيامرزد، يقيناً از زيانكاران خواهيم بود. (149)

و هنگامى كه موسى [پس از آگاهى از آن پيش آمد خطرناك] خشمگين و بسيار اندوهناك به سوى قومش بازگشت، گفت: پس از من بد جانشينانى برايم بوديد، آيا [با پرستش گوساله] بر فرمان پروردگارتان [كه در تورات آمده] پيشى گرفتيد [و صبر نكرديد تا من بيايم و فرمان خدا را به شما ابلاغ كنم؟] و الواح را افكند و سر برادرش را گرفت [وبا خشم] او را به سوى خود مى كشيد. [هارون] گفت: اى فرزند مادرم! اين گروه مرا ناتوان وزبون شمردند، و نزديك بود مرا به قتل برسانند، پس مرا با مؤاخذه كردنم دشمنْ شاد مكن، و [هم طراز] باگروه ستمكاران قرار مده. (150)

[موسى] گفت: پروردگارا! مرا و برادرم را بيامرز، و ما را در رحمتت درآور، كه تو مهربان ترين مهربانانى. (151)

بى ترديد كسانى كه گوساله را [به پرستش] گرفتند، به زودى خشمى سخت از پروردگارشان، و خوارى و ذلتى در زندگى دنيا به آنان

خواهد رسيد؛ و اين گونه دروغ بافان را كيفر مى دهيم. (152)

و آنان كه مرتكب بدى ها شدند، سپس بعد از آن توبه كردند، وايمان آوردند [اميدوار باشند كه] يقيناً پروردگارت پس از آن [توبه وايمان] بسيار آمرزنده و مهربان است. (153)

وهنگامى كه خشم موسى فرو نشست، الواح را برگرفت، و در نوشته هايش براى كسانى كه از [مخالفت با فرمان هاى] پروردگارشان مى ترسند، هدايت ورحمت بود. (154)

موسى از ميان قومش هفتاد مرد را براى ميعادگاه ما بر گزيد؛ پس هنگامى كه [به سبب درخواست نابجايشان] آن زلزله شديد نابود كننده، آنان را فرا گرفت، گفت: پروردگارا! اگر مى خواستى مى توانستى همه آنان و مرا پيش از اين هلاك كنى [اى كاش پيش از اين هلاك مى كردى تا بنى اسرائيل گمان نكنند كه مرا در اين حادثه توطئه و مكرى بوده] آيا ما را به خاطر گناهى كه سبك مغزانمان مرتكب شدند، هلاك مى كنى؟ اين [حادثه] چيزى جز آزمايش تو نيست، هر كه را بخواهى [به آزمايشت] گمراه مى كنى، و هر كه را بخواهى هدايت مى نمايى، تو سرپرست و ياور مايى، ما را بيامرز و به ما رحم كن كه تو بهترين آمرزندگانى. (155)

و براى ما در اين دنيا و آخرت، نيكى مقرّر كن كه ما به سوى تو بازگشته ايم. خدا فرمود: عذابم را به هر كس بخواهم مى رسانم و رحمتم همه چيز را فرا گرفته است، پس به زودى آن را براى كسانى كه [از شرك، كفر، بت پرستى و ارتداد] مى پرهيزند و زكات مى پردازند و به آياتم ايمان مى آورند، مقرّر و لازم مى دارم. (156)

همان كسانى كه از اين رسول و پيامبر «ناخوانده درس»

كه او را نزد خود [با همه نشانه ها و اوصافش] در تورات وانجيل نگاشته مى يابند، پيروى مى كنند؛ پيامبرى كه آنان را به كارهاى شايسته فرمان مى دهد، و از اعمال زشت بازمى دارد، و پاكيزه ها را بر آنان حلال مى نمايد، و ناپاك ها را بر آنان حرام مى كند، و بارهاى تكاليف سنگين و زنجيره ها[ىِ جهل، بى خبرى و بدعت را] كه بر دوش عقل وجان آنان است برمى دارد؛ پس كسانى كه به او ايمان آوردند و او را [در برابر دشمنان] حمايت كردند و ياريش دادند و از نورى كه بر او نازل شده پيروى نمودند، فقط آنان رستگارانند. (157)

بگو: اى مردم! يقيناً من فرستاده خدا به سوى همه شمايم؛ خدايى كه مالكيّت و فرمانروايى آسمان ها و زمين فقط در سيطره اوست، جز او معبودى نيست، زنده مى كند و مى ميراند، پس به خدا و رسول او پيامبر ناخوانده درس كه به خدا و تمام سخنان او ايمان دارد، ايمان بياوريد، و از او پيروى كنيد تا هدايت يابيد. (158)

و از قوم موسى گروهى هستند كه مردم را با [موازين و روش هاى] حق هدايت مى كنند و به درستى و راستى داورى مى نمايند. (159)

و ما بنى اسرائيل را به دوازده قبيله كه هر يك امتى بودند، تقسيم كرديم، و به موسى هنگامى كه قومش از او درخواست آب كردند، وحى نموديم كه عصايت را بر اين سنگ بزن؛ در نتيجه دوازده چشمه از آن جوشيد؛ هر گروهى چشمه ويژه خود را شناخت؛ و ابر را بر سر آنان سايبان قرار داديم، و براى آنان منّ و سلوى [يعنى ترنجبين و مرغى مخصوص] نازل كرديم [و به آنان گفتيم:]

از روزى هاى پاكيزه اى كه به شما داديم، بخوريد. و [آنان با سرپيچى از فرمان هاى ما] بر ما ستم نكردند، ولى همواره بر خود ستم مى ورزيدند. (160)

و [ياد كنيد] هنگامى را كه به بنى اسرائيل گفته شد: در اين شهر [بيت المقدس] سكونت گزينيد، و از هر جا كه خواستيد [ازميوه و محصولاتش] بخوريد، و بگوييد: [خدايا! خواسته ما] ريزش گناهان است. و از دروازه [شهر يا درِ معبد] فروتنانه و سجده كنان درآييد، تا گناهانتان را بيامرزم، قطعاً [پاداش] نيكوكاران را بيفزايم. (161)

پس ستمكاران از آنان، سخنى را كه [بيرون دروازه شهر] به آنان گفته شده بود [پس از ورود به شهر] به سخنى ديگر تبديل كردند، [به جاى درخواست ريزش گناهان درخواست امور مادى نمودند] نهايتاً به كيفر ستمى كه همواره مرتكب مى شدند، عذابى از آسمان بر آنان فرستاديم. (162)

از آنان سرگذشت شهرى را كه در ساحل دريا بود بپرس، هنگامى كه [اهلش] در [روز تعطيلىِ] شنبه [از حكم خدا] تجاوز مى كردند؛ به اين صورت كه روز [تعطيلىِ] شنبه ماهى هايشان [به اراده خدا از اعماق آب به سوى ساحل مى آمدند و] به روى آب آشكار مى شدند و غير شنبه ها نمى آمدند [وآنان بر خلاف حكم خدا در تعطيلى شنبه به صيد مى پرداختند؛] اين گونه آنان را در برابر نافرمانى و فسقى كه همواره داشتند، آزمايش مى كرديم. (163)

و گروهى از بنى اسرائيل [كه در برابر بد كارى هاى ديگران ساكت بودند، به پند دهندگان خيرخواه و دلسوز] گفتند: چرا گروهى را كه خداهلاك كننده آنان يا عذاب كننده آنان به عذابى سخت است، پند مى دهيد؟ [پند دادن شما كارى نابجاست.] گفتند: براى اينكه در

پيشگاه پروردگارمان [نسبت به رفع مسؤوليت خود] حجت و عذر داشته باشيم و شايد آنان [از گناهانشان] بپرهيزند. (164)

پس چون پندى را كه به آنان داده شد، فراموش كردند [در لحظه نزول عذاب] پند دهندگانى كه مردم را از بدى ها بازمى داشتند، نجات داديم و آنان را كه ستم كردند به كيفر آنكه همواره نافرمانى مى كردند، به عذابى سخت گرفتيم. (165)

و هنگامى كه از آنچه نهى شدند سركشى كردند، به آنان گفتيم: به شكل بوزينگانى رانده شده درآييد! (166)

و [ياد كن] هنگامى را كه پروردگارت اعلام كرد كه بى ترديد تا روز قيامت كسانى را بر ضد يهوديان [متجاوز و سركش] برانگيزد و مسلط كند كه همواره عذابى سخت به آنان بچشاند؛ مسلماً پروردگارت زود كيفر و يقيناً [نسبت به تائبان] بسيار آمرزنده و مهربان است. (167)

و آنان را در زمين [به صورت] گروه گروه پراكنده كرديم، گروهى از آنان مردمى شايسته و گروهى از آنان غير شايسته اند، و آنان را با خوشى ها و سختى ها آزموديم، باشد كه [غير شايسته ها به صلاح، درستى، صواب و راستى] بازگردند. (168)

پس بعد از آنان جانشينانى [ناشايسته وگناهكار] كه كتاب [تورات] را به ارث بردند به جاى ايشان قرار گرفتند، [آنان] متاع پست و از دست رفتنى اين دنيا[ىِ زودگذر] را [از هر راه نامشروعى] به چنگ مى زنند و [به ناحق] مى گويند: به زودى آمرزيده خواهيم شد. و [به سبب دنياگرايى وغفلت از حقايق] اگر متاع نامشروعى ديگر همانند متاع اول به آنان برسد [باز هم] آن را به چنگ مى زنند؛ آيا از آنان در كتاب [تورات] در حالى كه آنچه را در آن است مكرر

خوانده و فهميده اند، پيمان [محكم و استوار] گرفته نشده است كه نسبت به خدا جز حق نگويند؟! [پس چرا آمرزشى كه بدون توبه از حرام خوارى و زشت كارى به آنان تعلق نمى گيرد به خدا نسبت مى دهند؟] و سراى آخرت براى كسانى كه [همواره از مال نامشروع و نسبت ناروا] مى پرهيزند، بهتر است؛ آيا نمى انديشيد؟ (169)

و آنان كه به كتاب [آسمانى] چنگ مى زنند [و عملاً به آياتش پاى بندند] و نماز را بر پا داشته اند [داراى پاداشند] يقيناً ما پاداش اصلاح گران را ضايع نمى كنيم. (170)

و [ياد كنيد] هنگامى [را] كه كوه [طور] را بركنديم، [و] چنان كه گويى سايبانى است بالاى سرشان قرار داديم و [به خاطرضعف ايمان] پنداشتند كه بر سرشان سقوط مى كند. [به آنان گفتيم:] آنچه [از كتاب، شريعت و احكام] به شما داده ايم با قدرت[ى تمام و عزمى استوار] بگيريد، و آنچه [از معارف و حقايق] در آن است متذكّر شويد [و فرا گيريد و همواره به خاطر داشته باشيد] تا [با عمل به آن] پرهيزكار شويد. (171)

و [به ياد آر] هنگامى را كه پروردگارت از صلب بنى آدم نسلشان را پديد آورد، و آنان را [در ارتباط با پروردگاريش] بر خودشان گواه گرفت [و فرمود:] آيا من پروردگار شما نيستم؟ [انسان ها با توجه به وابستگى وجودشان و وجود همه موجودات به پروردگارى و ربوبيّت حق] گفتند: آرى، گواهى داديم. [پس اقرار به پروردگارى خود را در اين دنيا از شما گرفتيم] تا روز قيامت نگوييد: ما از اين [حقيقت آشكار و روشن] بى خبر بوديم. (172)

يا نگوييد: پدرانمان پيش از ما مشرك بودند، و ما فرزندانى پس از

آنان بوديم [و راهى جز تقليد از آنان نداشتيم] آيا ما را به خاطر آنچه باطل گرايان انجام دادند، هلاك مى كنى؟ (173)

و اين گونه آيات را [مُستدل و منطقى] تفصيل و توضيح مى دهيم [تا تدبّر كنند] و براى اينكه [از شرك به توحيد] بازگردند. (174)

و سرگذشت كسى كه آيات خود را به او عطا كرديم و او عملاً از آنان جدا شد، براى آنان بخوان؛ پس شيطان او را دنبال كرد [تا به دامش انداخت] و در نتيجه از گمراهان شد. (175)

و اگر مى خواستيم [درجات و مقاماتش را] به وسيله آن آيات بالا مى برديم، ولى او به امور ناچيز مادى و لذت هاى زودگذرِ دنيايى تمايل پيدا كرد واز هواى نفسش پيروى نمود؛ پس داستانش چون داستان سگ است [كه] اگر به او هجوم برى، زبان از كام بيرون مى آورد، واگر به حال خودش واگذارى [باز هم] زبان از كام بيرون مى آورد. اين داستان گروهى است كه آيات ما را تكذيب كردند؛ پس اين داستان را [براى مردم] حكايت كن، شايد [نسبت به امور خويش] بينديشند. (176)

بد است داستان گروهى كه آيات ما را تكذيب كردند وهمواره به خود ستم روا مى داشتند. (177)

هر كه را خدا هدايت كند، پس او راه يافته واقعى است، و كسانى را كه [به سبب عناد و لجاجتشان] گمراه نمايد، پس فقط اينان زيانكارانند. (178)

و مسلماً بسيارى از جنّيان و آدميان را براى دوزخ آفريده ايم [زيرا] آنان را دل هايى است كه به وسيله آن [معارف الهى را] درنمى يابند، و چشمانى است كه توسط آن [حقايق و نشانه هاى حق را] نمى بينند، و گوش هايى است كه به

وسيله آن [سخن خدا و پيامبران را] نمى شنوند، آنان مانند چهارپايانند بلكه گمراه ترند؛ اينانند كه بى خبر و غافل [ازمعارف و آيات خداى]اند. (179)

و نيكوترين نام ها [به لحاظ معانى] ويژه خداست، پس او را با آن نام ها بخوانيد؛ و آنان كه در نام هاى خدا به انحراف مى گرايند [و او را با نام هايى كه نشان دهنده كاستى و نقص است، مى خوانند] رها كنيد؛ آنان به زودى به همان اعمالى كه همواره انجام مى دادند، جزا داده مى شوند. (180)

و از ميان كسانى كه آفريده ايم [يعنى جنّيان وآدميان] گروهى [هستند كه هم نوعان خود را] به حق هدايت مى كنند و به درستى و راستى داورى مى نمايند. (181)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج ازجايى كه نمى دانند [به ورطه سقوط و هلاكت مى كشانيم تا عاقبت به عذاب دنيا و آخرت دچار شوند.] (182)

و به آنان مهلت مى دهيم؛ [زيرا از سيطره قدرت ما بيرون رفتنى نيستند] يقيناً تدبير ونقشه من استوار است. (183)

آيا انديشه نكردند كه در همنشين آنان [يعنى پيامبر اسلام] هيچ نوع جنونى نيست؛ او فقط بيم دهنده اى آشكار [نسبت به سرانجام شوم بدكاران] است. (184)

آيا در [فرمانروايى و] مالكيّت [و ربوبيّت] بر آسمان ها و زمين و هر چيزى كه خدا آفريده و اينكه شايد پايان عمرشان نزديك شده باشد با تأمل ننگريسته اند؟ [و اگر به قرآن مجيد، اين كتاب هدايتگر ايمان نياورند] پس بعد ازآن به كدام سخن ايمان مى آورند؟! (185)

براى كسانى كه خدا [به سبب لجاجت و عنادشان] گمراهشان كند، هدايت كننده اى نيست؛ و آنان را در سركشى و تجاوزشان وامى گذارد تا در [گمراهى شان] سرگردان و حيران

بمانند. (186)

همواره درباره قيامت از تو مى پرسند كه وقوع آن چه وقت است؟ بگو: دانش آن فقط نزد پروردگار من است، غير او آن را در وقت معينش آشكار نمى كند؛ [تحملِ اين حادثه عظيم و هولناك،] بر آسمان ها و زمين سنگين و دشوار است، جز به طور ناگهانى بر شما نمى آيد. آن گونه از تو مى پرسند كه گويا تو از وقت وقوعش به شدت كنجكاوى كرده اى [و كاملاً از آن آگاهى]، بگو: دانش آن فقط نزد خداست، ولى بيشتر مردم نمى دانند [كه اين دانش، مخصوص به خدا و فقط در اختيار اوست.] (187)

بگو: من قدرتِ [جلبِ] سودى و [دفعِ] زيانى را از خود ندارم جز آنچه خدا خواهد، و [غيب هم نمى دانم] اگر غيب مى دانستم، يقيناً براى خود ازهر خيرى فراوان و بسيار فراهم مى كردم وهيچ گزند وآسيبى به من نمى رسيد؛ من فقط براى گروهى كه ايمان مى آورند، بيم دهنده و مژده رسانم. (188)

او كسى است كه شما را از يك تن آفريد، و همسرش را از او پديد آورد تا در كنارش آرامش يابد؛ پس هنگامى كه مرد با زن آميزش نمود، زن به حملى سبك حامله شد، پس با آن حمل سبك، زندگى را ادامه داد؛ پس چون سنگين بار شد، زن و شوهر پروردگارشان را خواندند كه اگر به ما فرزندى تندرست و سالم عطا كنى، مسلماً از سپاس گزاران خواهيم بود. (189)

پس هنگامى كه به آن زن و شوهر فرزندى تندرست و سالم داد [غير از خدا را در اعطاى اين نعمت مؤثر دانستند، از اين جهت] براى خدا در كنار نعمتى كه به آنان عطا كرده بود،

شريكان وهمتايانى قرار دادند!! پس خدا برتر و والاتر از آن است كه برايش شريكان و همتايان قرار دهند. (190)

آيا موجوداتى را شريك او قرار مى دهند كه قدرت ندارند كمترين چيزى را بيافرينند و خودشان آفريده مى شوند؟! (191)

و [اين شريكانى كه براى خدا قرار مى دهند] نه مى توانند پرستش كنندگان خود را يارى دهند، ونه قدرت دارند خودشان را يارى كنند. (192)

و اگر آن شريكان را به سوى هدايت بخوانيد، از شما پيروى نمى كنند، براى شما يكسان است كه آنان را بخوانيد يا خاموش باشيد [در هر صورت چيزى از آنان نصيب شما نمى شود.] (193)

يقيناً كسانى را كه به جاى خدا مى پرستيد بندگان و مملوكانى ناتوانْ چون شما هستند؛ پس اگر راستگوييد [كه مى توانند در زندگى شما مؤثر باشند] آنان را [در گرفتارى ها و نيازمندى هاى خود] بخوانيد پس [هنگامى كه بخوانيد [بايد شما را اجابت كنند] ولى خود مى دانيد كه در هيچ موردى جواب شما را نمى دهند.] (194)

آيا آنها پاهايى دارند كه با آن راه روند، يا دست هايى دارند كه با آن بگيرند، يا چشم هايى دارند كه با آن ببينند، يا گوش هايى دارند كه با آن بشنوند؟! بگو: شريكان خود را [به كمك خويش] بخوانيد، سپس [بر ضدِّ من هر توطئه و] نيرنگى [داريد] به كار گيريد و [براى نابودى من لحظه اى مرا [مهلت ندهيد] تا براى شما ثابت شود كه هيچ كارى در هيچ زمينه اى از غير خدا برنمى آيد.] (195)

يقيناً سرپرست و يار من خدايى است كه قرآن را نازل كرده و او همواره شايستگان را سرپرستى و يارى مى كند. (196)

و كسانى را كه به جاى خدا مى خوانيد، نه

مى توانند شما را يارى دهند و نه خود را يارى رسانند. (197)

و اگر آنان را به سوى هدايت دعوت كنيد، نمى شنوند و آنان را مى بينى كه به سوى تو مى نگرند در حالى كه نمى بينند. (198)

عفو و گذشت را پيشه كن، و به كار پسنديده فرمان ده، و از نادانان روى بگردان. (199)

و اگر [وسوسه اى از سوى] شيطان، تو را [به خشم بر مردم و تركِ مهربانى و ملاطفت] تحريك كند، به خدا پناه جوى؛ زيرا خدا شنوا و داناست. (200)

مسلماً كسانى كه [نسبت به گناهان، معاصى و آلودگى هاى ظاهرى وباطنى] تقوا ورزيده اند، هرگاه وسوسه هايى از سوى شيطان به آنان رسد [خدا و قيامت را] ياد كنند، پس بى درنگ بينا شوند [و از دام وسوسه هايش نجات يابند.] (201)

و برادران بى تقوايان [كه شياطين هستند] همواره آنان را به عمق گمراهى مى كشانند؛ سپس [در به گمراهى كشيدنشان] كوتاهى نمى ورزند. (202)

و هرگاه براى مخالفان [به سبب تأخير وحى] آيه اى نياورى [بر پايه گمان پوچ و باطلشان كه قرآن را از پيش خود مى آورى] مى گويند: چرا آيه اى از نزد خود انتخاب نكردى [تا براى ما بياورى]؟ بگو: من فقط آنچه از سوى پروردگارم به من وحى مى شود، پيروى مى كنم. اين قرآن دلايلى روشن از سوى پروردگار شماست و براى گروهى كه ايمان مى آورند، سراسر هدايت و رحمت است. (203)

و هنگامى كه قرآن خوانده شود، به آن گوش فرا دهيد و سكوت كنيد تا مشمول رحمت شويد. (204)

و پروردگارت را در دل خود بامدادان و شامگاهان از روى فروتنى و زارى و بيم و ترس به صدايى آرام وآهسته ياد كن و [نسبت

به ذكر خدا] از بى خبران مباش. (205)

يقيناً مقرّبان و نزديكان خدا هيچ گاه از عبادت و بندگى اش تكبّر نمى ورزند، وهمواره او را تسبيح مى گويند، و پيوسته براى او سجده مى كنند. (206)

به حقيقت زيان رسانيده و ستمكرده اند چون به آيات و رسولان خدا ظلم كردند (9)

و همانا ما شما فرزندان آدم را در زمين تمكين و اقتدار بخشيديم و در آن برشما معاش و روزى از هرگونه نعمت مقرر داشتيم ليكن اندكى از شما شكر نعمتهاى خداى را بجا مياريد (10)

و همانا شما آدميان را بيافريديم و آنگاه كه بدين صورت كامل آراستيم فرشتگان را به سجده آدم مامور كرديم همه سجده كردند جز شيطان كه از جمله سجده كنندگان يعنى در حقيقت از نوع فرشتگان نبود (11)

خداى متعال بدو فرمود چه چيز تو را مانع از سجده آدم شد كه چون تو را امر كردم نافرمانى كردى پاسخ داد كه من از او بهترم كه مرا از آتش و او را از خاك آفريده اى (12)

خدا به شيطان فرمود از اين مقام فرود آ كه تو را نرسد كه بزرگى و نخوت ورزى بيرون شو كه تو از زمره پستترين فرومايگانى (13)

شيطان گفت حال كه رانده درگاه شدم پس مرا تا به روزى كه خلايق براى جزاى نيك و بدشان برانگيخته شوند مهلت ده (14)

خدا فرمود البته مهلت خواهى داشت (15)

شيطان مذهب جبر را بنياد كرد و گفت كه چون تو مرا گمراه كردى من نيز بندگانت را از راه راست كه شرع و آئين تست گمراه گردانم (16)

آنگاه از پيش روى و از پشت سر و طرف راست و چپ آنان در مى آيم و هر يك از قواى عامله و ادراكى آنها را بميل باطل ميكشم تا بيشتر آنان شكر نعمتت بجاى نياورند (17)

خدا شيطان را گفت بيرون شو كه تو رانده درگاه مائى و هر كه از فرزندان آدم تو را پيروى كند جهنم را از تو و آنان بيقين پر ميگردانم (18)

و اى آدم تو با جفتت در بهشت منزل گزينيد و از هر چه بخواهيد تناول كنيد ليك نزديك اين درخت نرويد درخت گندم يا انگور يا سيب يا غيره كه بد عمل شده و بر خويش ستم خواهيد كرد (19)

آنگاه شيطان آدم و حوا هر دو را بوسوسه فريب داد تا زشتيهاى پوشيده آنان پديدار شود و بدروغ گفت خدا شما را از اين نهى نكرد جز براى اينكه مبادا در بهشت دو پادشاه شويد يا عمر جاودان يابيد (20)

و بر آن سوگند ياد كرد كه من خيرخواه شما هستم شما را بخير و صلاح دلالت مى كنم (21)

پس راهنمائى به فريب و دروغ كرد تا چون از آن درخت تناول كردند زشتيهايشان مانند عورات و ساير زشتيهاى پنهان آشكار گرديد و بر آن شدند كه از برگ درختان بهشت خود را بپوشانند و خدا ندا كرد كه آيا من شما را از اين درخت منع نكردم و نگفتم كه شيطان سخت دشمن شماست؟ با وى مخالفت كنيد (22)

گفتند خدايا ما در پيروى شيطان بر خويش ستم كرديم و اگر تو ما را نبخشى و بما رحمت و رصفت نفرمائى سخت از زيانكاران عالم شده ايم (23)

خدا گفت از بهشت فرود آئيد كه برخى با برخى ديگر مخالف و دشمنيد و زمين تاهنگامى معين يعنى وقت مرگ و قيامت جايگاه شماست (24)

خدا گفت در اين زمين زندگانى

كنيد و در آن بميريد و هم از آن باز برانگيخته گرديد (25)

اى فرزندان آدم ما لباسى كه سر عورت شما كند و جامه هاى زيبا و نرم كه به آن تن را بيارائيد براى شما فرستاديم و بر شما باد به لباس تقوى كه تقوى نيكوترين جامه شماست اين سخنان همه از آيات خداست به شما فرستاديم كه شايد خدا را ياد آريد و الطاف بى حد او را فراموش مكنيد (26)

اى فرزندان آدم مبادا شيطان شما را فريب دهد چنانكه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد جامه عزت را از تن آنان بركند و قبايح آنان را در نظرشان پديد آورد همانا آن شيطان و خويشان و بستگانش شما را مى بينند در صورتى كه شما آنها را نمى بينيد ما نوع شياطين را دوستدار آنان كه بخدا ايمان نمياورند قرار داده ايم (27)

گويند ما پدران خود را بدين كار يافته ايم و خدا ما را بر آن امر نمود بگو اى پيغمبر هرگز خدا امر به اعمال زشت نكند جز آنكه آنچه را از جهل و نادانى شماخود و پدرانتان ميكنيد به خدا مى بنديد (28)

بگو اى رسول ما پروردگار من شما را به عدل و درستى امر كرده نه به اعمال زشت و نيز فرموده كه در هر عبادت روى بحضرت او آريد و خدا را از سر اخلاص بخوانيد و در كار خدا ريا و دغل نكنيد كه چنانكه شما را در اول بيافريد ديگر بار در محشر بسويش بازآئيد (29)

گروهى بطاعت خدا ره نورد هدايت و گروهى به پيروى شيطان ثابت

در گمراهى شدند چون خدا را گذارده و شيطان را بدوستى اختيار كردند و به باطل گمان ميكردند كه به راه راست هدايت يافته اند (30)

اى فرزندان آدم زيورهاى خود در مقام عبادت بخود برگيريد و هم از نعمتهاى خدا بخوريد و بياشاميد و اسراف مكنيد كه خدا مسرفان را كه اندازه نگاه ندارند دوست نميدارد (31)

بگو اى پيغمبر چه كسى زينتهاى خدا را كه براى بندگان خود آفريده حرام كرده و از صرف رزق حلال و پاكيزه منع كرده؟ بگو اين نعمتها در دنيا براى اهل ايمانست و خالص اينها يعنى لذات كامل بدون الم و نيكوتر از اينها در آخرت بر آنان خواهد بود ما آيات خود را براى افزايش ايمان اهل دانش چنين روشن بيان ميكنيم (32)

بگو اى پيغمبر كه خداى من هر گونه اعمال زشت را چه در آشكار و چه در نهان منع فرموده و گناهكارى و ظلم بناحق و شرك به خدا را كه بر آن شرك هيچ دليلى نداريد و اينكه چيزى را كه نميدانيد از جهالت بخدا نسبت دهيد همه را حرام كرده است (33)

هر قومى را دوره اى و اجل معينى است كه چون فرا رسد لحظه اى مقدم و موخر نتواند كرد (34)

اى فرزندان آدم چون پيغمبرانى از جنس شما بيايند و آيات مرا براى شما بيان كنند پس هر كه تقوى پيشه كرد و بكار شايسته شتافت هيچ ترس و اندوهى از گذشته و آينده در دنيا و عقبى بر آنها نخواهد بود (35)

و آنانكه آيات خدا را تكذيب كرده و از اطاعت او سركشى و تكبر نمودند

آنها اهل دوزخند و در آن جاويد بقهر خدا معذب خواهند بود (36)

پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خداى دروغ بندد يا آيات خدا را تكذيب كند بدروغ نسبت دهد آنان از كتاب قضا و قدر الهى يا از نامه اعمال به كيفر خويش خواهند رسيد تا هنگامى كه فرستادگان ما ملك الموت و فرشتگان قبض روح بر او فرا رسند كه قبض روح او كنند به آنان گويند چه شدند آنهائى كه به جاى خدا به ربوبيت ميخوانديد مانند بتان جمادى و غير جمادى و هواهاى نفسانى پاسخ دهند كه آنها همه از نظر ما ناپديد و نابود شدند و آنها بر زيان خويش گواهى دهند كه كافربوده و راه هدايت نپيموده اند (37)

خداوند گويد شما هم در آن گروه از جن و انس كه پيش از شما به دوزخ شدند داخل شويد در آن وقت هر قومى از آنانكه بدوزخ شوند قوم ديگرى را از هم كيشان خود لعن كنند تا آنگاه كه همه را آتش دوزخ فرا گيرد و آنگاه زمره آخرين با فرقه اول يا مرئوسين با رئيسان گويند كه خدايا اينان يعنى روسا ما را گمراه كردند پس عذابشان را در آتش افزون و شديدتر و مضاعف گردان خدا گويد همه را عذاب مضاعف باستحقاق و به قدر گناه خود است و ليكن شما بر آن آگاه نيستيد (38)

و گروه مقدم به طايفه موخر پاسخ دهند كه شما را بر ما برترى نباشد ما و شما در گناه يكسانيم پس بانها خطاب شود كه بچشيد عذاب آتش قهر خدا را كه به كيفر آنچه از

اعمال ناشايسته مرتكب شده ايد (39)

همانا آنان كه آيات خدا را تكذيب كنند و از كبر و نخوت سر بر آن فرود نياورند هرگز درهاى آسمان بروى آنان باز نشود و به بهشت درنيايند تا آنكه شتر در چشمه سوزن درآيد يعنى داخل شدنشان به بهشت بدان ماند كه شتر به چشمه سوزن رود و اين در عادت محال باشد و اينگونه گنهكاران متكبر را مجازات سخت خواهيم كرد (40)

بر آنان در دوزخ بسترها گسترده و سراپرده ها افراشته اند و اين است جزاى ستمكاران عالم (41)

و آنان كه ايمان آوردند و بقدر وسع در كار نيك و شايسته كوشيدند زيرا ما كسى را بيش از وسع تكليف نكنيم آنها اهل بهشت و جاودان در آن متنعمند (42)

و زنگار كينه و حسد و هر خوى زشت را از آئينه دل بهشتيان بزدائيم و در بهشتبر زير قصرهايشان نهرها جارى شود و چون آن همه نعمتهاى بهشتى مشاهده كنند گويند ستايش خداى را كه ما را بر اين مقام رهنمائى كرد كه اگر هدايت و لطف الهى نبود ما بخود در اين مقام راه نمى يافتيم همانا رسولان خدا ما را بر اين مقام بحق رهبرى كردند آنگاه بر اهل بهشت ندا كنند كه اين است بهشتى كه از اعمال صالح خود به ارث يافتيد (43)

و آنگاه بهشتيان دوزخيان را ندا كنند كه آنچه پيغمبران بما وعده دادند از مقامات بهشتى ما بحق و حقيقت يافتيم آيا شما نيز بدانچه وعده دادند از عذاب دوزخبه حقيقت رسيديد؟ گويند بلى ما هم بسزاى خود رسيديم آنگاه ميان آنها مناديئى ندا كند كه

لعنت خدا بر ستمكاران عالم باد (44)

آنهائى كه بندگان خدا را از راه خدا باز ميدارند و راه كج را ميطلبند و يابشبهه راه راست مردم را كج مى كنند و آنها به قيامت ايمان ندارند (45)

و ميان اين دو گروه بهشتيان و دوزخيان حجاب و پرده ايست از سرشت نيك و بد كه مانع ديدار يكديگر است و بر اعراف يعنى جايگاهى ميان دوزخ و بهشت مردانى هستند كه همه به سيمايشان شناخته شوند برخى از مفسرين گفتند اهل اعراف گناهكارانى هستند كه به عفو و بخشش خدا اميدوارند و در انتظار و آرزوى آن هستند كه مشمول رحمت حق شوند (46)

و چون نظر آنها يعنى صعرافيان بر اهل دوزخ افتد از وحشت بخدا پناه برند و گويند پروردگارا منزل ما را با اين ستمكاران بيك جاى قرار مده (47)

و اهل صعراف مردانى را كه به سيمايشان ميشناسند آواز دهند و گويند ديديد كه جمع مال و جاه و آنچه بر آن فخر و تكبر ميكرديد بحال شما اصلا سودمند نبود (48)

آيا آنهائى از مومنان كه سوگند ياد ميكرديد كه خدا آنان را مشمول عنايت و رحمتخود نميگرداند اكنون مقامشان را مى بينيد؟ به همانها امروز خطاب شود كه در بهشت بى هيچ خوف و انديشه و بى هيچگونه حزن و اندوه داخل شويد (49)

و اهل دوزخ بهشتيان را آواز كنند كه ما را از آبهاى گوارا و از نعم بهشتى كه خدا روزى شما كرده بهره مند كنيد آنها پاسخ دهند كه خدا اين آب و طعام رابر كافران حرام گردانيده است (50)

آنهائى كه دين خدا

را فسوس و بازيچه گرفتند و متاع حيات دنيا آنها را مغرور و غافل كرد امروز ما هم آنها را برحمت در نظر نمى آوريم چنانكه آنان چنين روزشان را بخاطر نياوردند و آيات ما را راجع بقيامت انكار كردند (51)

و ما بر مردمان كتابى فرستاديم كه در آن هر چيز را بر اساس علم و دانش تفصيل داديم براى هدايت آن گروه كه ايمان مياورند (52)

كافران كه به آيات خدا و قيامت ايمان نمياورند آيا در انتظار چيستند مگر آنكه تاويل آيات و مال اعمال آنها هنگام مرگ يا ظهور قيامت به آنان برسد و آن روز كه خلايق تاويل آيات و عاقبت كار را مشاهده كنند كسانى كه اين روز را فراموش كرده بودند با حال تاسف خواهند گفت افسوس كه رسولان خدا با روشنترين برهانحق را براى ما بيان كردند كاش مخالفت نميكرديم يا امروز كسى بشفاعت ما برميخاست يا بار ديگر بدنيا باز مى گشتيم كه غير از اين اعمال زشت به اعمال صالحى ميپرداختيم در آن هنگام آن كافران خود را در زيان سخت بينند و آنچه در دنيا ميبافتند بنگرند كه همه نابود شده است (53)

پروردگار شما آن خدائى است كه آسمانها و زمين را در شش روز خلق كرد آنگاه بخلقتعرش پرداخت روز را به پرده شب درپوشاند كه با شتاب در پى آن پويد و خورشيد و ماه و ستارگان به امر او مسخر گرديد اى بندگان آگاه باشيد كه ملك آفرينش خاص خداست و حكم نافذ فرمان اوست كه منزه و بلند مرتبه و آفريننده عالميان است (54)

خداى خود را به تضرع

و زارى و به صداى آهسته كه به اخلاص نزديك است بخوانيد و بر خلق ستم مكنيد كه خدا هرگز ستمكاران را دوست نميدارد (55)

هرگز در روى زمين پس از آنكه كار آن بامر حق و شرع رسول حق نظم و صلاح يافتبه فساد و تباه كارى برنخيزيد و خدا را هم از راه ترس هم از روى اميد بخوانيد كه البته رحمت او به نيكوكاران نزديك است (56)

او خدائيست كه بادها را به بشارت باران رحمت خويش در پيش فرستد تا چون بار ابرهاى سنگين را بردارند ما آنها را بشهر و ديارى كه از بى زبى مرده است برانيم و بدان سبب باران فرو فرستيم كه تا هرگونه ثمر و حاصل از آن برآوريم هم اينگونه كه گياه را از زمين مرده ميرويانيم مردگان را هم از خاك برانگيزيم باشد كه بر اهوال قيامت خود متذكر گرديد (57)

زمين پاك نيكو گياهش به اذن خدا نيكو برآيد و زمين خشن ناپاك بيرون نياوردجز گياه اندك و كم ثمر اينگونه ما آيات قدرت را هر نوع مى گردانيم و بهربيان توضيح ميدهيم براى قومى كه شكر خدا بجاى آرند (58)

نوح را كه براى بيان توحيد بقومش فرستاديم گفت اى قوم خداى يكتا را پرستيد كه جز او شما را خدائى نيست من بر شما سخت از عذاب بزرگ قيامت ميترسم (59)

گروهى از قومش گفتند كه ما تو را سخت در گمراهى مى بينيم (60)

در پاسخ آنان گفت اى قوم من اصلا در گمراهى نيستم شما بخطا ميرويد لكن من رسول رب العالمينم (61)

پيغام خدا را بشما ميرسانم و

بشما نصيحت و اندرز ميكنم و از خدا و وحى الهى بامورى آگاهم مانند قيامت و حساب و كيفر اعمال كه شما آگاه نيستيد (62)

آيا تعجب كرده و در نظر شما شگفت انگيز است كه مردى از جانب خدا بياد آورى شما فرستاده شده تا مگر شما را از عذاب قيامت بترساند تا پرهيزكار شويد باشد كه مورد لطف خدا گرديد؟ (63)

چون آن رسول يعنى نوح آمد او را تكذيب كردند ما هم او و پيروانش را در كشتى نجات نشانديم و آنان كه آيات الهى را تكذيب كردند به درياى هلاك غرق كرديم كه مردمى بسيار نادان و كوردل بودند (64)

و بقوم عاد برادرشان يعنى مردى از آن قوم هود را فرستاديم بانها گفت اى قومخدا را بيكتائى پرستيد كه جز او شما را خدائى نيست آيا اندرز مرا گوش نكرده و پرهيزكار نمى شويد؟ (65)

گروهى از قومش كه كافر شدند گفتند ما تو را سفيه و بى خرد مى يابيم و گمان ميكنيمكه تو سخت از دروغگويان باشى (66)

پاسخ داد كه اى قوم مرا سفاهتى نيست گمان شما باطل است ليكن من راستگو و رسول رب العالمينم (67)

پيغام خدا را بشما ميرسانم و من براى شما ناصح و خيرخواهى مشفق و امينم (68)

آيا تعجب كرده ايد كه مردى از جانب خدا بياد آورى شما فرستاده شده تا شما رااز هول و عذاب قيامت بترساند و اى مردم متذكر باشيد و فراموش مكنيد كه خداشما را پس از هلاك قوم نوح جانشين آن گروه كرد و در خلقت و نعمت شما بيفزودپس اى قوم انواع نعمتهاى خدا

را بياد آريد شايد اطاعت كنيد و رستگار شويد (69)

قوم هود گفتند آيا تو بر آن بسوى ما آمده اى كه خدا را بيكتائى پرستيم و ازبتهائى كه پدران ما مى پرستند اعراض كنيم؟ اينكار نخواهيم كرد تو اگر راست ميگوئى هر عذابى كه بما بر بت پرستى وعده ميدهى زود بانجام رسان (70)

هود پاسخ داد كه در اينصورت پليدى و خيانت غضب خدا بر شما حتم گرديده آيا بامن كه شما را بخداى يكتا ميخوانم مجادله ميكنيد و بالفاظ بى معنى و اسماء بى مسمائى كه وهم و خيال باطل شما و پدرانتان بر آن بتان نهاده ايد با حق بخصومت برميخيزيد؟ و حال آنكه خدا در آن بتان هيچ حقيقت و برهانى ننهاده پس شما بايستى درانتظار عذاب خدا باشيد كه من نيز بر شما انتظار عذاب دارم (71)

موقع عذاب كه رسيد ما هود و پيروانش را برحمت خود از عذاب رهانيديم و آنانكه آيات و رسول ما را تكذيب كردند و ايمان نياوردند همه را هلاك گردانيديم (72)

و بر قوم ثمود برادرشان صالح را برسالت فرستاديم گفت اى قوم خداى را پرستيد كه جز او شما را خدائى نيست اكنون معجزى واضح و آشكار از طرف خدا آمد اينناقه خداست كه شما را آيت و معجزيست بزرگ او را واگذاريد تا در زمين خدا چراكند و قصد سوئى درباره او مكنيد كه به عذابى دردناك گرفتار خواهيد شد (73)

متذكر باشيد و فراموش نكنيد كه شما را پس از هلاك قوم عاد خدا جانشين اقوامسلف نمود و در زمين منزل داد تا از اراضى سهله خاك نرم قصرهاى

عالى و از كوه سخت بتراشيدن سنگ منزلهاى محكم بنا كنيد پس نعمتهاى خدا را ياد كنيد و درزمين به فساد و تبه كارى برنخيزيد (74)

روسا و گردنكشان قوم صالح با ضعفا و فقيرانى كه باو ايمان آوردند به تمسخر گفتند آيا شما اعتقاد داريد كه صالح را خدا برسالت فرستاده مومنان جواب دادندبلى ما بر اين عالم و مطمئنيم ما بى هيچ شك به آئينى كه از طرف خدا بر او فرستاده شده ايمان داريم (75)

متكبران بى ايمان گفتند ما هم بى هيچ شك بانچه شما ايمان داريد كافريم (76)

آنگاه ناقه صالح را پى كردند و از امر خدا سرباز زدند و با پيغمبرشان صالح ازروى تهكم و تمسخر گفتند كه اى صالح اگر تو از رسولان خدائى اكنون عذابى كه بر پى كردن ناقه و نافرمانى خدا ما را وعده كردى بيار (77)

پس زلزله اى بر آنها آغاز گرديد تا آنكه همه در خانه هاى خود از پاى درآمدند برخى مفسرين گفتند علامات عذاب بر آنها آمد و پس از سه روز هلاك شدند (78)

چون علائم عذاب رسيد صالح از آنان روى گردانيد و از ايمان آنها نااميد شد و گفت اى قوم من ابلاغ رسالت از خداى خود نمودم و شما را نصيحت كردم ليكن شمااز جهل و غرور ناصحان را دوست نميداريد (79)

و لوط را برسالت فرستاديم كه بقوم خود گفت آيا عمل زشتى كه پيش از شما هيچكس بدان مبادرت نكرده بجا مى آوريد (80)

شما آنان را ترك كرده و با مردان سخت شهوت ميرانيد آرى كه شما قومى فاسد و نابكاريد (81)

آن قوم پيغمبر خود لوط را پاسخى ندادند جز آنكه گفتند او را از شهر بيرون كنيد كه او و پيروانش مردمى هستند كه اين كار را پليد دانسته و از آن تنزه ميجويند (82)

ما هم او و اهل بيتش همه را از بلاى قومش نجات داديم مگر آن او كه آن زن زشتكار و از بازماندگان در عذاب بود (83)

و بر آن قوم بارانى از سنگ فروباريديم بنگر كه مذل كار بدكاران چيست (84)

و باهل مدين برادر آنها شعيب را فرستاديم گفت اى قوم خداى را بپرستيد كه شما را جز او خدائى نيست اكنون كه از جانب پروردگار بر شما برهانى روشن آمد كم نفروشيد و گران فروشى را ترك گوئيد و در سنجش كيل و وزن با مردم عدل و درستى پيشه كنيد كم نفروشيد و در زمين پس از آنكه قوانين آسمانى بنظم و صلاحتان آمد بفساد برنخيزيد اينكار يعنى خدا را به يگانگى پرستيدن و با خلق به عدالت كوشيدن و در وزن خيانت نكردن براى سعادت شما بسيار بهتر است اگر بخدا و روزقيامت ايمان داريد (85)

و بهر طريق در كمين گمراه كردن خلق و ترسانيدن و بازداشتن مردم از راه خدا برنياييد تا هر كس بخدا ايمان آورده براه كج و ضلالت اندازيد و اى مسلمين شما هم بياد آريد زمانى را كه عده قليلى بوديد و دشمنان بسيار خدا بر عده شما افزود و بر دشمن غلبه داد تا شكر خدا كنيد و دقيق بنگريد عاقبت حال مفسدان چگونه بود كه همه هلاك شدند تا شما از عمل آنها بپرهيزيد (86)

و شعيب

بمومنان گفت اگر بانچه من از طرف خدا مامور به تبليغ آن شده ام گروهى ايمان آوردند و گروهى ايمان نياورده و به خصومت برخاستند شما مومنان كه ايمان آورده ايد صبر پيشه كنيد تا خدا ميان ما و آنها داورى كند كه او بهترين دادگرانست (87)

گروهى از قوم شعيب گفتند ما تو و پيروانت را از شهر خويش بيرون ميكنيم مگر آنكه بكيش ما برگرديد شعيب گفت با اين نفرت كه ما از آئين شما داريم رجوع ما به آن محال است (88)

اگر ما بدين شما كه طريقه شرك و ظلم و جهل و فساد است برگرديم با وجود آنكه خدا ما را از آن نجات داده همانا بخدا افتراء و دروغ بسته ايم و هرگز نشود كه ما بائين جاهلانه باطل شما رجوع كنيم مگر آنكه مشيت خدا قرار گيرد كه او پروردگار ماست و بمصالح ما آگاهست و ما بر او توكل كنيم و از او فتح و فيروزى طلبيم پروردگارا تو در نزاع بين ما و امت، بحق ما را فاتح گردان كه تو بهترين فتح و فيروزى بخشنده اى (89)

گروهى از كافران امتش مردم را تهديد كرده و گفتند اى مردم اگر پيروى شعيب كنيد البته در زيان و ذلت خواهيد افتاد (90)

پس زلزله بر آن منكران آغاز گرديد شب را صبح كردند در حالى كه در خانه هاى خودبخاك هلاك افتادند (91)

آنانكه شعيب را تكذيب كردند هلاك شدند و اثرى از آنها باقى نماند و بجاى آنكه پيروان شعيب را زيان كار ميخواندند خود زيانكار شدند (92)

شعيب پس از آنكه دعوت كرد و

از ايمان آوردن قومش نااميد شد از آن مردم بى ايمان روى گردانيد و گفت اى قوم من بشما ابلاغ رسالتهاى خدا كردم و براى اتمام حجتشما را اندرز و نصيحت نمودم اكنون كه كافر شديد من چرا بر هلاك كافران غمگين باشم (93)

ما هيچ پيغمبرى به هيچ شهر و ديارى نفرستاديم مگر آنكه اهلش را به شدائد و محن مبتلا ساختيم تا مگر توبه كرده و بدرگاه خدا تضرع و زارى كنند (94)

سپس آن سختيها را باسايش و خوشى مبدل كرديم تا بكلى حال خود را فراموش كرده و گفتند آن رنج و محن به پدران ما رسيد و ما از آن ايمنيم ما هم بناگاه آنان را به كيفر اعمالشان عقاب كرديم در حالى كه از توجه به آن عقاب غافل بودند (95)

و چنانچه مردم شهر و ديار همه ايمان آورده و پرهيزكار ميشدند همانا ما درهاى بركات آسمان و زمين را برروى آنها ميگشوديم و ليكن چون آيات و پيغمبران ما را تكذيب كردند ما هم آنان را سخت به كيفر كردار زشتشان رسانيديم (96)

آيا اهل شهر و ديار كه به نافرمانى خدا و اعمال نكوهيده مشغولند از آن ايمنند كه شبانگاه كه در خوابند عذاب ما آنها را فرا گيرد (97)

آيا اهل شهر و ديار كه از ياد خدا و طاعت او غافلند از آن ايمنند كه به روز كه سرگرم بازيچه دنيا هستند عذاب ما آنان را فرا رسد (98)

آيا از مكر خدا يعنى آزمايش و مجازات خدا غافل و ايمن گرديده اند كه از آن مكر و انتقام البته كسى غافل نشود مگر

مردم جاهل مغرور زيانكار (99)

آيا اين مردمى را كه بعد از اقوامى كه همه مردند وارث زمين شدند خدا آگاه نفرموده كه اگر ما بخواهيم به كيفر گناهانشان ميرسانيم و بر دلهايشان مهر مى نهيم كه فهم حقايق نكنند و بگوش دل چيزى از آيات خدا نشنوند و از آن پند نگيرند (100)

اينست شهرهائى كه ما بر تو اخبار اهلش بيان كرديم همه را رسولان حق با ادله روشن آمد چون از پيش آنها را تكذيب كرده بودند و بانان ايمان نياوردند همچنين خدا هم بشقاوت كفر و عناد دلهاى كافران را مهر كرد (101)

اكثر مردمان را در عهد استوار نديديم بلكه بيشتر را عهدشكن و بزهكار يافتيم (102)

بعد از آن رسولان باز ما موسى را با آيات و ادله روشن بسوى فرعون و قومش فرستاديم آنها هم با آن آيات مخالفت و سركشى كردند پس ما آنان را به كيفر ستمگرى و فساد هلاك كرديم بنگر تا عاقبت بروزگاران تبه كاران چه رسيد؟ (103)

و موسى خطاب كرد كه اى فرعون محققا بدان كه من فرستاده خداى عالميانم (104)

سزاوار آنم كه از طرف خدا چيزى جز بحق بخلق نگويم دليلى بس روشن معجزه بسيار آشكار و حجتى محكم و استوار از جانب پروردگار عالم براى شما آوردم پس تو اى فرعون بنى اسرائيل را با من بفرست و از آزار آنان دست بدار (105)

فرعون پاسخ داد كه اى موسى اگر دليلى براى صدق خود در دعوى رسالت دارى بيار (106)

موسى هم عصاى خود را بيفكند بناگاه آن عصا اژدهايى عظيم پديدار گرديد (107)

و دست از جيب

خود برآورد كه ناگاه بينندگان را آفتابى تابان بود (108)

گروهى از قوم، فرعون را گفتند كه اين شخص ساحرى سخت ماهر و داناست (109)

اراده آن دارد كه شما را از سرزمين خود بيرون كند اكنون در كار او چه دستور ميدهيد (110)

پس از مشاوره در امر موسى قوم بفرعون چنين گفتند كه موسى و برادرش هارون رازمانى بازدار و اشخاصى بشهرها بفرست (111)

تا ساحران زبردست دانا را بحضور تو جمع آورند و سحر او را باطل كنند (112)

فرعون را اين راى پسند افتاد و براى جمع آورى ساحران به شهرها كس فرستاد عده بسيارى ساحران بحضور فرعون گرد آمده و فرعون را گفتند اگر بر موسى غالب آئيم براى ما اجر و مزد شايان خواهد بود؟ (113)

فرعون پاسخ داد بلى و علاوه بر آن نزد من از مقربان خواهيد گشت (114)

آنگاه كه موعد عمل رسيد ساحران به موسى گفتند اكنون خواهى نخست تو عصاى خودبيفكن يا ما بساط سحر خويش بيندازيم (115)

موسى براى اطمينان بخود و اثبات حقانيت خويش پيش دستى را بساحران داد و گفت شما اول اسباب خود بيفكنيد چون بساط خود انداختند بجادوگرى چشم خلق بربستند كه مردم سخت هراسان شدند و سحرى بس عظيم و هول انگيز برانگيختند (116)

و به موسى وحى نموديم كه عصاى خود را بيفكن چون عصا انداخت معجزه او هر چه ساحران بافته و در نظرها پديد آورده بودند يكباره همه را ببلعيد (117)

پس بظهور آن معجزه حق ثابت شد و اعمال ساحران همه باطل گرديد (118)

عاقبت ساحران با وجود آن سحر بزرگ از آنجا مغلوب

و خوار بازگشتند (119)

و در مقابل قدرت خدا و عظمت معجزه موسى بسجده افتادند (120)

و گفتند ما ايمان آورديم بخداى عالميان (121)

خداى موسى و هارون (122)

فرعون سخت بر آشفت و گفت چگونه پيش از دستور و اجازه من باو ايمان آورديد همانادر اينكار مكرى انديشيده ايد و سياستى كه مردم اين شهر را با موسى بر عليه من متفق كرده و از شهر بيرون كنيد پس بزودى خواهيد دانست كه شما را چه سخت كيفر دهم (123)

دست و پاى شما را يكى از راست و يكى از چپ بريده و آنگاه همه را بدار خواهم آويخت (124)

ساحران گفتند از مرگ نميترسيم زيرا بعد از مرگ بسوى خداى خود باز ميگرديم (125)

كينه و انتقام تو از ما بجرم آنست كه ما بايات خدا و رسول او چون براى هدايتما آمد ايمان آورديم بار خدايا بما صبر و شكيبائى ده و ما را بائين اسلام يعنى با تسليم و رضاى به حكم خدا بميران (126)

جمعى از سران قوم بفرعون گفتند آيا موسى و قومش را واگذارى تا در اين سرزمين فساد كنند و تو و خدايان تو را رها كنند فرعون گفت بزودى بپاداش و كيفر آنها پسرانشان را كشته و آنان را زنده گذارم و در رنج و عذاب خدمت و اسارت نگاه دارم ما بر آنها غالب و بر هلاك ايشان مقتدريم (127)

موسى بقوم خود گفت از خدا يارى خواهيد و صبر كنيد كه زمين ملك خداست و او بهركس از بندگان خواهد واگذارد و حسن عاقبت و فيروزى مخصوص اهل تقوى است (128)

قوم موسى

باو گفتند كه ما هم پيش از آمدن تو برسالت و هم بعد از آن در هر دو زمان برنج و شكنجه دشمن بوده ايم موسى گفت غم مخوريد اميد است كه خدا دشمنشما را هلاك نمايد و شما را در زمين جانشين او كند آنگاه در مقام امتحان بنگردتا شما چه خواهيد كرد (129)

و فرعونيان را سخت بقحط و تنگى معاش و نقص و آفت بر كشت و آرع مبتلا كرديمتا شايد متذكر شوند و دست از ظلم بخلق و مخالفت با حق بردارند (130)

پس آنگاه كه نيكوئى و پيش آمد خوشى بانها ميرسيد بشايستگى خود نسبت ميدادند و هرگاه بدى و پيش آمد ناگوارى مانند قحط و سختى بر آنها ميامد فال بد بموسى و همراهانش مى زدند يعنى ظهور موسى و امتش را بفال بد بر خود ميگرفتند آگاه باشند كه فال بد آنها نزد خداست يعنى رنج و سختى ها كه بر آنان پيش آيد كيفر از جانب خداست ليكن اكثر آنها بر اين آگاه نيستند كه هر حادثه بامر اوست (131)

و فرعونيان بموسى گفتند اگر تو آيات و معجزاتى آورده اى كه ما را بدان سحر كنى بدان كه هرگز ما ايمان نخواهيم آورد (132)

پس آنگاه به كيفر كفرشان بر آنها طوفان و ملخ و شپشك و وزغ و خون خون شدن آب آن نشانهاى آشكار قهر و غضب را فرستاديم باز طريق كبر و گردنكشى پيش گرفتند و قومى گناهكار بودند (133)

و چون بلا بر آنها واقع شد بموسى گفتند كه از خدا بعهدى كه تراست بخواه تا اين عذاب و بلا را از

ما دور كند بنابر اين پيمان كه اگر رفع بلا كردى البته ايمان بتو مى آوريم و بنى اسرائيل را بهمراهى و متابعت تو ميفرستيم (134)

پس چون بلا را از سر آنها رفع كرديم تا مدتى كه متعهد شدند ايمان آورند مدت كه بپايان رسيد باز پيمان را شكستند (135)

ما هم از آنان انتقام كشيديم و آنها را بدريا غرق كرديم بكيفر آنكه آيات ما را تكذيب كرده و از آن غفلت و اعراض نمودند (136)

و ما پس از آوال ملك فرعون طايفه اى را كه فرعونيان ذليل و ناتوان مى داشتند وارث مشرق و مغرب زمين با بركت مصر و شامات گردانيديم و احسان خدا بر بنى اسرائيل بحد كمال رسيد به پاداش صبرى كه در مصائب كردند و فرعون و قومش را با آن صنايع و عمارات و كاخ با عظمت نابود و هلاك نموديم (137)

و بنى اسرائيل را از دريا بساحل سلامت رسانيديم. پس بقومى كه به پرستش بتان خود متوقف بودند برخورده و بائين بت پرستى از جهل مايل شدند و گفتند اى موسى براى ما خدائى مثل خدايانى كه اين بت پرستان راست كه ديدنى و محسوس است مقرر كن موسى در جواب تقاضاى جاهلانه قوم گفت شما سخت مردم نادانى هستيد (138)

خدايانى كه اين جماعت بت پرستانراست فانى و عقايد و آئينشان باطل است (139)

موسى گفت آيا غير خدا را بخدائى ميطلبيد در صورتى كه خداست كه شما را بر عالميان برترى و فضيلت بخشيد (140)

ياد آريد هنگامى را كه فرعونيان شما را سخت به عذاب و شكنجه ميداشتند پسرانتان را كشته

و آنان را زنده باسارت و خدمتگارى مى گماشتند و اين شما را از جانبخدا امتحان و تنبيه بزرگى بود (141)

و ما با موسى سى شب وعده قرار داديم چون پايان يافت ده شب ديگر بر آن افزوديم تا آنكه زمان وعده بچهل شب تكميل شد براى وعده كه رفت به برادر خود هارون گفت تو اكنون پيشواى قوم من باش و راه صلاح پيش گير و پيرو اهل فساد مباش (142)

و چون قوم تقاضاى ديدن خدا كردند موسى با هفتاد نفر بزرگان قومش كه انتخاب شده بودند وقت معين بوعده گاه ما آمد و خدا باوى سخن گفت موسى به تقاضاى جاهلان قوم خود عرض كرد كه خدايا خود را بمن اشكار بنما كه بى حجاب جمال تو را مشاهده كنم خدا در پاسخ او فرمود كه مرا تا ابد نخواهى ديد و ليكن در كوه بنگر اگر كوه طور بدان صلابت هنگام تجلى بجاى خود برقرار تواند ماند تو نيز مرا خواهى ديد پس آنگاه كه تجلى خدا بر كوه تابش كرد كوه رامندك و متلاشى ساخت و موسى بيهوش افتاد سپس كه بهوش آمد عرض كرد خدايا تو منزه و برترى از رويت و حس جسمانى و از چنين انديشه بدرگاه تو توبه كردم من از قوم خود اول كسى هستم كه بتو و تنزه ذات پاك تو از هر آلايش جسمانى ايمان دارم (143)

خدا فرمود اى موسى من تو را براى اينكه پيغامهاى مرا بخلق برسانى برگزيدم و بكلام و همصحبتى خويش انتخاب كردم پس آنچه را كه بتو فرستادم كاملا فرا گير و شكر و سپاس الهى

را بجاى آور (144)

و در الواح تورات آسمانى از هر موضوع براى نصايح و پند و هم تحقيق هر چيز براى علم و معرفت بموسى نوشتيم و دستور داديم كه حقايق و احكام آن را بقوت عقل و ايمان فرا گير و قوم را دستور ده كه نيكوتر مطالب آن را اخذ كنند و از طعن فاسقان نينديشيد كه پستى مقام و منزلت فاسقان را بزودى بشما نشان خواهيم داد (145)

من آنان را كه در زمين بناحق و از روى كبر دعوى بزرگى كنند از آيات رحمتم روگردان و معرض گردانم كه هر آيتى بينند به آن ايمان نياورند و اگر راه رشد و هدايت يابند آن راه نه پيموده و به عكس اگر راه جهل و گمراهى يابند پيش گيرند اين ضلالت آنها بدين جهت بود كه آيات خدا را تكذيب كردند و از فهم آن غافل و معرض شدند (146)

و آنان كه آيات آسمانى ما و لقاء عالم آخرت را تكذيب كردند اعمالشان كه جزبراى دنيا نبود تباه و باطل شود و به عقاب اعمال باطل معذب شوند آيا در محكمه عدل خدا جز آنچه كردند كيفر آنها خواهد بود؟ (147)

قوم موسى بعد از او يعنى بعد از رفتن او بطور براى وعده حق مجسمه گوساله اى كه صدائى و خوارى داشت از طلا و زيورهاى خود ساخته و پرستيدند آيا نديدند كه آن مجسمه بيروح با آنها سخنى نميگويد و براهى آنها را هدايت نميكند؟ آرى ديدند و از جهل و عناد باز پى آن گوساله گرفتند و مردمى سخت دل و ستمكار بودند (148)

و چون از

آن عمل پرستش گوساله از پشيمانى پشت دست به دندان گرفتند و ديدند كه درست گمراهند با خود گفتند اگر خدا ما را نبخشد و از ما نگذرد سخت از زيانكاران عالم خواهيم بود (149)

و چون موسى به سوى قوم خود بازگشت بحال خشم و تاسف بقوم گفت شما پس از من بسياربد حفظ الغيب من كرديد آيا در امر خداى خود عجله كرديد و الواح را بزمين انداخت و از فرط غضب سر برادرش هارون را بسوى خود كشيد هارون گفت اى جان برادر اى فرزند مادرم بر من خشمگين مباش كه من با نهايت كوشش و فداكارى در كار هدايت قوم بودم آنها مرا خوار و زبون داشتند تا آنجا كه بس با قوم خصومت و ممانعت كردم نزديك بود مرا بقتل رسانند پس تو بخشم خود دشمنان را بر من شاد مگردان و مرا در عداد مردم ستمكار مشمار (150)

موسى بر او شفقت كرد و گفت پروردگارا من و برادر مرا بيامرز و در پل رحمت خود داخل گردان كه تو مهربانترين مهربانان عالمى (151)

آنانكه گوساله را به پرستش گرفتند آتش قهر و غضب خدا را در آخرت و ذلت و خوارى در حيات دنيا محققا بانها خواهد رسيد و همچنان ما دروغگويان را كيفر خواهيم كرد (152)

آنانكه مرتكب عمل زشت شدند و پس از آن عمل بد توبه كردند و باخلاص ايمان آوردند خداى تو بر آنها بعد از توبه بيقين بخشنده و مهربان است (153)

و چون غضب موسى فرو نشست الواح تورات را برگرفت كه در صحيفه آن تورات هدايت و رحمت الهى بود بر

آن گروهى كه از قهر خداى خود ميترسند (154)

و موسى هفتاد مرد از قوم خود براى وعده گاه خدا انتخاب كرد بجرم درخواست ديدن خدا به چشم آنها را صاعقه قهر درگرفت موسى در آن حال گفت پروردگارا اگر مشيت نافذت تعلق گرفته بود كه همه آنها و مرا هلاك كنى كاش پيشتر از وعده ميكردى كه قوم نپندارند من بر هلاكت آنهائى كه انتخاب كردم سياست و مكرى انديشيدم آيا ما را بفعل سفيهان ما كه درخواست جاهلانه كردند هلاك خواهى كرد؟ اين كار جز فتنه و امتحان تو نيست كه در اين امتحان هر كه را خواهى گمراه و هر كه را خواهى هدايت ميكنى توئى مولاى ما پس بحكم ربوبيت بر ما ببخش و ترحم كن كه توئى بهترين آمرزندگان عالم (155)

و سرنوشت ما را هم در اين دنيا و هم در عالم آخرت نيكوئى و ثواب مقدر فرما كه ما بسوى تو هدايت يافته ايم و بتو گرويده ايم خدا در پاسخ درخواست موسى فرمود اى موسى بدان كه عذاب من بهر كه خواهم رسد و ليكن رحمت من همه موجودات را فرا گرفته و البته براى آنانكه راه تقوى پيش گيرند و زكات مال خود بفقيران ميدهند و بايات خدا ميگروند آن رحمت را مخصوص بر آنها حتم و لازم خواهيم كرد (156)

آنانكه پيروى كنند از رسول ختمى و پيغمبر امى كه در تورات و انجيلى كه در دست آنهاست نام و نشانش را و اوصافش را نگاشته مييابند كه آن رسول آنها را امر بهر نيكوئى و نهى از هر زشتى خواهد كرد و بر آنان

هر طعام پاكيزه و مطبوع را حلال و هر پليد منفور را حرام ميگرداند و احكام پررنج و مشقتى را كه ازجهل و هوا چون زنجير بگردن خود نهاده اند همه را برميدارد و دين آسان و موافق فطرت بر خلق مياورد پس آنان كه باو گرويدند و از او حرمت و عزت نگاه داشتند و يارى او كردند و نورى را كه باو نازل شد پيروى نمودند يعنى به قرآنى كه روشن كن دلهاى تاريك است عمل كردند آن گروه به حقيقت رستگاران عالمند (157)

اى رسول ما بخلق بگو كه من بدون استثنار بر همه شما جنس بشر رسول خدايم آن خدائى كه آسمانها و زمين همه ملك اوست هيچ خدائى جز او نيست كه او زنده ميكند و ميميراند يعنى جان بخشى و جان ستانى بدست خداست نه بدست طبيعت پس اى مردم بايد ايمان بخدا آريد و به رسول او پيغمبر امى كه از هيچ كس جز خدا تعليم نگرفته آن پيغمبرى كه بس به خدا و سخنان خدا گرويد شما بايد پيرو او شويد تا هدايت يابيد (158)

جماعتى از قوم موسى بدين حق هدايت جسته و بدان دين بازميگردند يعنى مسلمان مى شوند و مردم را هم بدين اسلام و قرآن دعوت ميكنند (159)

قوم موسى را به دوازده سبب منشعب كرديم كه هر سبطى طايفه اى باشند و چون امت موسى در آن بيابان بى زب از او آب طلبيدند كه از عطش نجات يابند به موسى وحى كرديم كه عصاى خود را بر سنگ آن چون زد دوازده چشمه آب از آن سنگ جارى شد كه هر

چشمه بيك طايفه مخصوص گرديد و هر قبيله آبشخور خود را دانستند اين معجزه اى بود كه به موسى كرامت شد و يكى ديگر آنكه ما بواسطه ابر بر سر آنها سايه افكنديم و نيز براى قوت و روزى آنها من و سلوى - مرغ و ترنجبين - فرستاديم تا تغذيه كنند و از لذيذ و پاكيزه قوتى كه روزيشان كرديم گفتيم تناول كنيد و از حكم خداتجاوز نكنيد و بخلق ظلم و ستم روا مداريد نشنيدند و ستمگر شدند و آنها نه بر ما بلكه بر خويش ستم كردند (160)

و چون به قوم موسى امر شد كه در اين شهر بيت المقدس مسكن كنيد و از هر چه خواستيد از طعامهاى اين شهر تناول كنيد و بر اين در بتواضع و سجده درآئيد و در دعا بگوئيد كه پروردگارا گناهان ما را بريز تا از ظلم و خطاهاى شما درگذريم كه ما نيكوكاران را فزونتر احسان ميكنيم (161)

آنگاه ستمكاران بر خلاف آنچه بانها دستور داده شد رفتار كردند ما هم به كيفر مخالفت و ستمكارى بر آنها از آسمان عذابى سخت فرود آوريم (162)

و اى رسول بنى اسرائيل را از آن قريه كه در ساحل دريا بود ده ايله و مدين بازپرس كه از حكم تعطيل شنبه چرا تجاوز كردند آنگاه كه براى امتحان به روز شنبه ماهيان در مشارع پيرامون دريا پديدار شده و در غير آن روز اصلش پديد نمى آمدند بدين گونه ما آنان را بعمل فسق و نافرمانى آزمايش كرديم (163)

و چون پند و موعظه ناصحين در آنها اثرى نكرد جمعى از آن گروه گفتند چرا

قومى را كه از جانب خدا به هلاك و يا به عذاب سخت محكومند با آنكه وعظ و پند بى اثر است باز موعظه ميكنيد، ناصحان گفتند پند ما معذرت و اتمام حجت است ازجانب پروردگار و ديگر آنكه شايد اثر كند و تقوى پيشه كنند (164)

و چون هر چه بانها تذكر داده شد در آن غفلت ورزيدند و موعظه ناصحان نشنيدند ما هم آن جماعت كه نصيحت ميكردند و خلق را از كار بد منع مينمودند نجات بخشيديم و آنانكه ظلم و ستمكارى كردند به كيفر فسقشان به بدترين عذاب گرفتار كرديم (165)

آنگاه كه سركشى و تكبر كرده و آنچه ممنوع بود مرتكب شدند ما هم آنها را مسخكرديم و گفتيم بشكل بوزينه شويد كه بسى دور و بازمانده از رحمت خدا باشيد (166)

و آن هنگام امر نافذ خداى تو بر اين قرار گرفت كه تا روز قيامت كسى را بعقوبت و عذاب سخت بر آنها برانگيزد كه پروردگار تو همانا زود كيفر كننده ستمكاران و به خلق بسيار بخشنده و مهربانست (167)

و بنى اسرائيل را در روى زمين بشعبى متفرق ساختيم بعضى از آنها صالح و درستكار و برخى بخلاف آن خيانت پيشه اند و آنها را به خوبيها و بديها چون فقر و غنا و دارائى و عجز و ناتوانى و رنج و آسايش و جنگ و صلح بيازموديم باشد كه بحكم حق باز گردند (168)

پس از آنكه پيشينيانشان درگذشتند اخلاف و بازماندگانشان كه وارث كتاب آسمانى شدند خدا و آخرت را بكلى فراموش كرده و متاع پست دنيا را برگزيدند و هر گناه كه كردند گفتند

ما بخشيده خواهيم شد و چنانچه مثل آن مال از متاع دنيا كه يافتند باز از هر راه حرام و خيانت بيابند بحرص و آز برگيرند. آيا از آنان پيمان كتاب آسمانى گرفته نشد كه بخدا جز حرف حق و سخن راست نسبت ندهند و آنچه در كتابست درس گيرند و عمل كنند؟ و بدانيد كه منزل ابدى آخرت و نعمتهاى بهشتى براى مردم پرهيزكار بسى بهتر از متاع فانى دنيا است آيا تعقل نميكنيد (169)

آنانكه متوسل بكتاب آسمانى شدند و نماز بپا داشتند بانها مزد حسن عمل داده خواهد شد كه ما اجر درستكاران را ضايع نخواهيم گذاشت (170)

و بياد آرند يهودان آنگاه كه بر اسلافشان كوه طور را مانند قطعه ابرها بر فراز آنها برانگيختيم كه پنداشتند بر آنها فرو خواهد افتاد و امر كرديم كه دستور توراتى كه بشما آمد با قوت ايمان و عقيده محكم اخذ كنيد و آنچه در آن مذكور است متذكر باشيد كه پرهيزگار شويد (171)

و اى رسول ما بياد آر و خلق را متذكر ساز هنگامى كه خداى تو از پشت فرزندان آدم ذريه آنها را برگرفت و آنها را بر خود گواه ساخت كه من پروردگار شما نيستم؟ همه گفتند بلى ما به خدائى تو گواهى دهيم برخى مفسرين گفتند مراد ظهور ارواح فرزندان آدم است در نشا ذر و عالم روح و گواهى آنها بنور تجرد و شهود به توحيد خدا و ربانيت او در عوالم ملك و ملكوت كه ديگر در روز قيامت يعنى روز قيام حقايق و آوال اوهام و اعراض دنيا نگوئيد ما از اين واقعه قيامت و يااز

معرفت و يكتائى خدا غافل بوديم (172)

يا آنكه بگوئيد كه چون منحصرا پدران ما بدين شرك بودند و ما هم فرزندان بعداز آنها بوديم پس پيروى پدران خود كرديم آيا بعمل زشت اهل باطل ما را به هلاكت خواهى رسانيد؟ (173)

و بدينگونه ما آيات خود را تفصيل ميدهيم باشد كه مردم از غفلت و جهالت و راه باطل بخداپرستى و معرفت و طاعت حق بازگردند (174)

و اى رسول ما بخوان بر اين مردم بر قوم يهود حكايت آن كس بلعم باعور را كه ما آيات خود را باو عطا كرديم از آن آيات به عصيان سرپيچيد چنانچه شيطان او را تعقيب كرد و از گمراهان عالم گرديد (175)

و اگر ما بمشيت نافذ خود ميخواستيم به آن آيات او را رفعت مقام مى بخشيديم ليكن او بزمين تن فروماند و پيرو هواى نفس گرديد و در اين صورت مثل او و حكايت حال او به سگى ماند كه اگر از او تعقيب كنى و يا او را بحال خود واگذارى به عوعو زبان كشد يعنى چنين كسى كه از روى علم و پس از اتمام حجت به هواى نفسميل كند از انديشه هاى زشت خود در عذاب شقاوتست اى رسول ما اينست مثل مردمى كه آيات خدا را بعد از علم بدان تكذيب كردند اين حكايت بخلق بگو باشد كه براى نجات خود به فكر آيند (176)

مثل حال گروهى كه به عناد و تكبر آيات ما را تكذيب كردند بسيار بوضع بدى متمثل شود و آنها نه بغير خود بلكه به خويش ستم ميكنند (177)

هر كه را خدا هدايت فرمود

هم اوست كه هدايت يافته و آنهائى كه او گمراه كند يعنى پس از اتمام حجت به گمراهى واگذارد هم آنان زيانكاران عالمند (178)

و محققا بسيارى از جن و انس را براى جهنم واگذارديم كه آنها بسور اختيار خودجهنم پليدى و اخلاق و اعمال زشت و افكار و عقايد فاسد را گزيدند چه آنكه آنها را دلهائيست بى ادراك و معرفت و ديده هاى بى نور بصيرت و گوش هائى ناشنواى حقيقت آنها مانند چهارپايانند بلكه بسى گمراه ترند زيرا قوه ادراك مصلحت و مفسده داشتند و باز عمل نكردند آنها همان مردمى هستند كه از خدا و قيامت و عاقبت كار خود به بازيچه دنيا غافل شدند (179)

خدا را نامهاى نيكوست بانها خدا را بخوانيد و آنانكه در نامهاى او كفر و عناد ميورزند بخود واگذاريد كه بزودى بكردار بدشان مجازات خواهند شد (180)

و از خلقى كه آفريده ايم فرقه اى بحق هدايت مييابند و از باطل هميشه به حق باز ميگردند در تفاسير شيعه آمده كه مراد از اين فرقه پيشوايان دين و ائمه معصومين عليهم السلاماند (181)

و آنانكه آيات ما را تكذيب كردند بزودى آنها را بعذاب و هلاكت مى افكنيم از جائى كه فهم آن نكنند برخى مفسرين گفتند كه يعنى آنها به نعمت و ملك و مال مغرور و غافل و هواپرست ميشوند پس تدريجا مستحق عقاب خدا شوند اين معنى استدراج است. (182)

روزى چند بانها مهلت دهيم تا در اين مهلت حقيقت خود و پليدى خويش را آشكار كنند كه همانا مكر و عقاب ما بس شديد بانها فرا رسد (183)

اما اين مردم

فكر نكردند كه صاحب آنها را يعنى رسولى كه خدا برهبرى آنان فرستاد و در كمال عقل و دانائى است هرگز جنونى كه مردم جاهل يا مغرض باو نسبت ميدهند اصلا در او نيست او ترساننده خلق است از اهوال قيامت به بيانى روشن (184)

آيا فكر و نظر در ملكوت و قواى آسمانها و زمين نميكنند و در هر چه خدا آفريده نمينگرند تا بقدرت و حكمت خدا و عاقبت عالم قيامت بينا و دانا شوند و چون اجل و مرگ آنها بسا باشد كه به آنان بسيار نزديك شود آنگاه به چه حديثى بعد از اين كتاب مبارك آسمانى ايمان خواهند آورد (185)

هر كه را خدا گمراه خواست هيچ كس رهنماى او نباشد و چنين گمراه را خدا پس از اتمام حجت بخود واگذارد تا در طغيان و سركشى بحيرت و ضلالت بماند (186)

اى رسول ما از تو احوال و ساعت قيامت را سوال خواهند كرد كه چه وقت فرا خواهد رسيد پاسخ ده كه علم آن نزد رب من و خداى من است كسى بجز او نداند آن ساعت شانش در آسمانها و زمين بسى سنگين و عظيم است نيايد شما را مگر ناگهانى از تو ميپرسند گوئى تو كاملا بدان آگاهى بگو علم آن ساعت محققا نزد خداست ليكناكثر مردم بر اين حقيقت آگاه نيستند (187)

اى رسول ما به مردم بگو كه من مالك نفع و ضرر خويش نيستم مگر آنچه خدا بر من خواسته و اگر من از غيب جز آنچه بوحى ميدانم آگاه بودم بر خير و نفع خود هميشه ميافزودم و هيچگاه زيان و رنج

نميديدم من نيستم مگر رسولى ترساننده بدان و بشارت دهنده گروهى كه اهل ايمانند (188)

اوست خدائى كه همه شما را از يكتن بيافريد و از او نيز جفتش را مقرر داشت تا باو انس و آرام گيرد و چون باو خلوت كرد نزديكى كرد بارى سبك برداشت پس آن بار حمل چندى در رحم بزيست تا سنگين شد كه آنگاه هر دو يعنى پدر و مادر خدا را خواندند كه اى پروردگار ما اگر بما فرزندى صالح عطا كردى بر اين نعمت البته از شكرگزاران تو خواهيم بود (189)

پس چون به آن پدر و مادر فرزندى صالح عطا شد فرزندان مشرك شدند يا آنها را شريكان خود در آنچه به آنها عطا گرديد قرار دادند يعنى آن فرزند را در نعمتهائى مانند علم و احساسات و مال دنيا و نعم ظاهر و باطن كه از جانب خدا بانها عطاشده بود مثل خود و شريك خويش دانسته و از هر جهت مانند خويش يافتند پس هر كه از فرزندان آدم بخدا نسبت فرزند دهد چون نصارى و يهود كه عيسى و عزير را فرزند خدا شمردند يا كفار قريش كه فرشتگان را دختران خدا خواندند شريك و مثل براى خدا ثابت كرده و چنين كسى مشرك است و خداى تعالى برتر است از آنچه بر او مشركان گويند در اين آيه جمعى بحيرت افتاده و شرك را بادم و حوا نسبت داده انددر صورتى كه آدم برگزيده خداست إن الله اصطفى آدم مشرك كه مردود خداست نخواهد بود و هر كه بشرك آدم تفسير كرده در معنى آيه به غلط افتاده و بخلاف ظاهر

قرآن و خلاف عقل و خلاف نص صريح كه انبياء را منزه از شرك ميداند تفسير كرده است (190)

آيا اين چيز كه هيچ موجود را خلق نتواند كرد و خود مخلوق خداست شريك خدا قرار ميدهند؟ (191)

در صورتى كه آنها نه هرگز به مشركان و نه بخود يارى توانند كرد (192)

و اگر آنها را يعنى بت پرستان را به راه هدايت بخوانيد پيروى شما مومنان نخواهند كرد پس خواندن و نخواندن آنها براه خدا شما را يكسان است (193)

غير خدا هر آن كس شما مشركان و يهود و نصارى بخدائى ميخوانيد مانند بتان و عيسى و عزير و غيره بحقيقت همه مثل شما بندگانى فانى و فقير و محتاج هستند اگر در دعوى خود راستگوئيد از آنها بخواهيد تا مشكلات و حوائج شما را روا كنند (194)

در صورتى كه آنها از شما عاجزترند زيرا آن بتان را نه پائى است كه راهى پيمايند نه دستى كه از آستين قدرت بيرون آرند نه چشم و گوشى كه به آن ببينند و بشنوند اى رسول ما به مشركان بگو شريكان باطل خود را بخوانيد و هر حيلت كه با من ميتوانيد بكار بريد تا مرا مغلوب كنيد بى آنكه هيچ مرا مهلت بدهيد (195)

مرا دوست و ياور به حقيقت خدائى است كه اين كتاب قرآن را فرستاده و البته اويار و ياور نيكوكاران است (196)

آنهائى را كه شما خدا ميخوانيد جز خداى يكتا هيچ يك قدرت بر يارى شما بلكه بر يارى خود ندارند (197)

و اگر آنها را براه هدايت خوانيد نخواهند شنيد يعنى بتان چون گوش و بت

پرستان چون هوش ندارند دعوت اسلام را نپذيرند و اى رسول ما يا اى اهل عقل و بينش تو مى بينى كه آنها بتان يا بت پرستان در تو مينگرند و حق را نمى بينند (198)

اى رسول ما طريقه عفو و بخشش پيش گير و امت را به نيكوكارى امر كن و چنانچه نپذيرند از مردم نادان روى بگردان كه بر تو جز دعوت و اتمام حجت نيست (199)

و چنانچه بخواهد از طرف شيطان انس و جن در تو وسوسه و جنبشى پديد آيد به خدا پناه بر كه او به حقيقت شنوا و داناست (200)

چون اهل تقوى را از شيطان وسوسه و خيالى به دل فرا رسد هماندم خدا را بياد آرند و همان لحظه بصيرت و بينائى پيدا كنند (201)

و شياطين انس و جن برادرانشان را يعنى مردم فاسق متكبر هواپرست را براه ضلالت و گمراهى ميكشند و هيچ در گمراه كردن بدكاران تقصير نميكنند (202)

و هر زمان كه تو اى رسول آيتى بر آنها بر مخالفان دين نياوردى بر تو اعتراض كنند كه چرا آيتى فراهم نساختى در پاسخ بگو من پيروى غير آنچه از خدايم بوحى رسد نخواهم كرد اين است يعنى اين آيات قرآنست مايه بصيرتها از جانب پروردگار شما و هدايت و رحمت براى گروهى كه ايمان آورند (203)

و چون قرآن قرائت شود همه گوش بدان فرا دهيد و سكوت كنيد تا حقايق و نصايح قرآن را فهم كنيد باشد كه مورد لطف و رحمت حق شويد (204)

خداى خود را با تضرع و پنهانى و بى آنكه آواز بركشى در دل خود

در صبح و شامياد كن و از غافلان مباش يكدم از ياد خدا غافل مشو (205)

ارواح و فرشتگانى كه در حضور پروردگار تواند هيچگاه از بندگى خدا سركشى نكنند و پيوسته به تسبيح و تنزيه ذات احديت و به سجده او مشغولند (206)

انكار خود،) به آيات ما ستم مى كردند. (9)

و همانا در زمين به شما تمكّن داديم و براى شما در آن، (انواع) وسايل زندگى را فراهم ساختيم، (امّا شما) اندك شكرگزارى مى كنيد. (10)

و همانا ما شما را آفريديم، سپس به صورت بندى و چهره نگارى شما پرداختيم، آنگاه به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده كنيد. پس همه سجده كردند، جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود. (11)

(خداوند به ابليس) فرمود: وقتى كه من (به سجده) فرمانت دادم، چه چيز تو را از سجده كردن باز داشت؟ (شيطان) گفت: من از او بهترم، مرا از آتش و او را از گِل آفريدى. (12)

(خداوند به شيطان) فرمود: از اين (جايگاه) فرود آى! تو را نرسد كه در آن جايگاه تكبّر كنى، پس بيرون شو كه قطعاً تو از خوار شدگانى. (13)

(ابليس، به جاى توبه و عذرخواهى) گفت: تا روزى كه مردم برانگيخته مى شوند، مرا مهلت بده. (14)

(خداوند) فرمود: همانا تو از مهلت يافتگانى. (15)

(شيطان) گفت: پس به خاطر آنكه مرا گمراه كردى، من هم براى (فريب دادن) آنان حتماً بر سر راه راست تو (به كمين) خواهم نشست. (16)

سپس از روبرو و از پشت سر و از راست و چپشان بر آنان مى تازم و بيشتر آنان را سپاسگزار نخواهى يافت. (17)

(خداوند) فرمود: از اين جايگاه، با ذلّت و سرشكستگى بيرون رو! سوگند ياد مى كنم كه هر كس از آنها پيرو تو شود، به يقين دوزخ را از همه ى شما پر خواهم كرد. (18)

و اى آدم! تو و همسرت در آن باغ (بهشت گونه) ساكن شو و از (هرگونه و هرچه و)

هرجا خواستيد بخوريد، و(لى) نزديك اين درخت نشويد كه از ستمكاران (بر خويش) خواهيد شد. (19)

پس شيطان، آن دو (آدم و همسرش) را وسوسه كرد تا آنچه را از زشتى (عورت)شان از آن دو مخفى بود، برايشان آشكار سازد و گفت: پروردگارتان شما را از (خوردن) اين درخت نهى نكرده مگر براى اين كه مبادا دو فرشته شويد يا از جاودانان شويد (و حيات ابدى بيابيد). (20)

و (شيطان براى آن كه وسوسه اش تأثير كند،) براى آن دو سوگند ياد كرد كه به راستى من از خيرخواهان شمايم. (21)

پس شيطان آن دو را با فريب و حيله به سقوط (و پرتگاه گناه) كشاند، پس چون از آن درخت (نهى شده) چشيدند، زشتى برهنگى شان براى آنان آشكار شد و به (پوشاندن خويش با) چسباندن برگ درختان بهشت بر خود پرداختند و خداوند ندايشان داد: آيا شما را از آن درخت نهى نكردم و به شما نگفتم كه شيطان براى شما دشمنى آشكار است؟! (22)

(آدم و حوّا) گفتند: پروردگارا! ما بر خويشتن ستم كرديم و اگر ما را نبخشايى و رحم نكنى، قطعاً از زيانكاران خواهيم بود. (23)

(خداوند) فرمود: فرود آييد، بعضى از شما دشمن بعض ديگريد و تا مدّتى (معيّن) براى شما در زمين جايگاه و وسيله ى بهره گيرى خواهد بود. (24)

(او) فرمود: در اين زمين زندگى مى كنيد و در آن مى ميريد و از آن (براى محاسبه ى روز قيامت،) بيرون آورده مى شويد. (25)

اى فرزندان آدم! همانا بر شما لباسى فرو فرستاديم تا هم زشتى (برهنگى) شما را بپوشاند و هم زيورى باشد، و(لى) لباس تقوا همانا بهتر است. آن، از نشانه هاى

خداست، باشد كه آنان پند گيرند (و متذكّر شوند). (26)

اى فرزندان آدم! مبادا شيطان فريبتان دهد، آنگونه كه پدر و مادرِ (نخستين) شما را از بهشت بيرون كرد، (با وسوسه ى خوردن از آن درخت) لباس را از تن آن دو بركند تا عورت هايشان را بر آنان آشكار سازد. همانا شيطان و گروهش شما را از آنجا كه شما آنها را نمى بينيد مى بينند. ما شياطين را دوستان و سرپرستان كسانى كه ايمان نمى آورند قرار داديم. (27)

و هرگاه كار زشتى كنند، (در توجيه آن) گويند: ما پدران خود را بر اين كار يافتيم و خداوند ما را به آن دستور داده است. بگو: خداوند هرگز به كارهاى زشت فرمان نمى دهد. آيا چيزى را كه نمى دانيد به خدا نسبت مى دهيد؟ (28)

بگو: پرودگارم به عدل و داد فرمان داده و اينكه نزد هر مسجدى (هنگام نماز) روى خويش را به سوى او بداريد و او را بخوانيد، در حالى كه دين را براى او خالص مى سازيد. آنگونه كه شما را در آغاز آفريد، باز خواهيد گشت. (29)

(خداوند) گروهى را هدايت فرمود، و(لى) گروهى، گمراهى بر آنان سزوار است، زيرا آنان به جاى خداوند، شيطان ها را سرپرست خويش گرفته اند و مى پندارند كه آنان راه يافته گانند. (30)

اى فرزندان آدم! نزد هر مسجد (به هنگام نماز، لباس و) زينت هاى خود را برگيريد و بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد، همانا خداوند اسراف كاران را دوست ندارد. (31)

بگو: چه كسى زينت هايى را كه خداوند براى بندگانش پديد آورده و (همچنين) رزقهاى پاكيزه و دلپسند را بر خود حرام كرده است؟ بگو: اين (نعمت ها) در زندگى دنيا براى مؤمنان

است، (اگر چه كافران هم بهره مندند،) در حالى كه روز قيامت مخصوص (مؤمنان) است. ما اين گونه آيات خود را براى گروهى كه مى دانند به تفصيل بيان مى نمائيم. (32)

(اى پيامبر!) بگو: همانا پروردگارم كارهاى زشت و زننده، چه آشكار و چه پنهان، و گناه و ستم و سركشى به ناحق و شريك قرار دادن چيزى براى خدا كه او دليلى بر حقّانيّت آن نازل نكرده، و نسبت دادن آنچه را نمى دانيد به خداوند، (همه را) حرام كرده است. (33)

و براى هر امّتى اجل و سرآمدى است. پس هرگاه اجلشان فرا رسيد، نه مى توانند لحظه اى تأخير اندازند و نه پيشى گيرند. (34)

اى فرزندان آدم! هرگاه پيامبرانى از خودتان به سوى شما بيايند كه آيات مرا بر شما بازگو كنند (از آنها پيروى كنيد)، پس كسانى كه تقوا و صلاح پيشه كنند، هيچ ترسى بر آنان نيست و آنان اندوهگين نمى شوند. (35)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كنند و از روى استكبار از آن سرپيچى نمايند، آنان همدم آتشند و هميشه در آن خواهند بود. (36)

پس كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد، يا آيات او را تكذيب كند؟ آنان بهره ى خود را از (دنيا به مقدارى كه در) كتاب (الهى كه براى آنان نوشته شده) خواهند برد، تا آنكه چون فرستادگان ما براى گرفتن جانشان به سراغ آنان آيند، گويند: كجاست آنچه (و آنكه) به جاى خداوند مى خوانديد؟ گويند: همه از ديد ما ناپديد و نابود شدند. و آنان عليه خود شهادت مى دهند كه كافر بوده اند. (37)

(خداوند، پس از اعترافشان به كفر در لحظه ى مرگ) مى فرمايد: شما

نيز در ميان گروه هايى از جن و انس، كه پيش از شما بوده اند، به دوزخ داخل شويد. هرگاه گروهى وارد (جهنّم) شود، گروه هم كيش خود را لعن و نفرين كند، تا آنكه همه يكجا در دوزخ بهم رسند. آنگاه گروه متأخّر درباره ى گروه قبلى گويد: خدايا! اينان بودند كه ما را گمراه كردند، پس عذابى دو چندان از آتش دوزخ برايشان بياور (كيفرى براى گمراهى خودشان و كيفرى براى گمراه ساختن ما. خداوند) مى فرمايد: براى هر كدام، (عذابى) دو برابر است، ولى نمى دانيد. (38)

و گروه پيشگام (در عذاب)، به پيروان مى گويند: شما هيچ برترى بر ما نداريد، پس عذاب را به خاطر آنچه كسب مى كرديد بچشيد. (39)

همانا كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند و مستكبرانه از آن اعراض كردند، درهاى (رحمت) آسمان به روى آنان بازنمى شود و به بهشت وارد نمى شوند، تا آنكه شتر از سوراخ سوزن بگذرد (يعنى نشدنى است)، و اين گونه مجرمان را كيفر مى دهيم. (40)

براى مجرمان، از جهنّم بسترهايى است و از بالاى سرشان پوشش هايى (از آتش)، و اينگونه ستمگران را كيفر مى دهيم. (41)

و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند، (هر اندازه عمل كرده اند مى پذيريم، زيرا) هيچ كس را جز به مقدار توانش تكليف نمى كنيم. آنان همدم بهشتند، همانان در آن جاودانند. (42)

و هرگونه كينه اى را كه در سينه هاى آنان بود بركنده و زدوديم (تا در صفا و صميميّت با هم زندگى كنند)، از زير (قصرهاى)شان نهرها جارى است و مى گويند: خدا را شكر كه ما را به اين (راه) هدايت كرد و اگر خداوند هدايتمان نمى كرد، ما (به خودى خود) هدايت نمى شديم.

بى شك فرستادگان پروردگارمان به راستى و درستى به سراغ ما آمدند و به آنان (هدايت يافتگان) خطاب مى شود: اين همان بهشتى است كه به خاطر عملكردتان وارث آن شده ايد. (43)

و اهل بهشت، دوزخيان را صدا زنند كه ما آنچه را پروردگارمان وعده داده بود، حق و راست يافتيم (و به آن رسيديم)، آيا شما وعده هاى پروردگارتان را حق يافتيد؟ (ما در لذّت و نعمتيم، آيا شما هم در رنج و عذابيد؟) گويند: آرى. پس منادى ميان آنان اعلام كند كه لعنت خدا بر ستمكاران باد. (44)

(ستمگران) آنان اند كه (مردم را) از راه خدا بازمى دارند و (با القاى شبهات) مى خواهند آن را كج و منحرف نشان دهند و همانان به آخرت، كافرند. (45)

و ميان آن دو (بهشتيان و دوزخيان) حجابى است و بر اعراف، (بلندى ميان دوزخ و بهشت) مردانى هستند (از اولياى خدا) كه همه (اهل بهشت و جهنّم) را از سيمايشان مى شناسند و بهشتيان را كه هنوز به بهشت وارد نشده اند، ولى اميدوارند، ندا مى دهند كه سلام بر شما باد. (46)

و هرگاه چشمان آنان (اهل اعراف كه هنوز به بهشت نرفته اند) ناخواسته به سوى دوزخيان گردانده شود گويند: پروردگارا! ما را همراه ظالمان قرار مده. (47)

و اصحاب اعراف، (اولياى خدا كه ميان بهشت و جهنّم بر جايگاه بلندى مستقرّند) مردانى (از اهل دوزخ) را كه به سيمايشان مى شناسند، ندا مى دهند و مى گويند: جمعيّت و جمع آورى شما (از مال، مقام، همسر و فرزند) و آنچه همواره بدان تكبّر مى كرديد، به حال شما سودى ندا شت. (48)

(به مستكبران خطاب مى شود:) آيا اينان (بهشتيان)، همان كسانند كه (شما در دنيا) سوگند ياد

كرديد رحمت الهى شامل حالشان نمى شود؟ (اكنون ببينيد كه به آنان گفته مى شود:) وارد بهشت شويد، بى آنكه خوفى بر شما باشد يا اندوهگين شويد. (49)

و دوزخيان اهل بهشت را ندا دهند و گويند: كمى از آب يا از آنچه خداوند روزى شما كرده است بر ما فرو ريزيد! (بهشتيان) گويند: خداوند اين آب و نعمت ها را بر كافران حرام كرده است. (50)

كسانى كه (در دنيا) دين خويش را به بازى و سرگرمى گرفتند و زندگى دنيوى مغرورشان ساخت، پس همان گونه كه آنان ديدار اين روزشان را فراموش كرده و آيات ما را انكار مى كردند، (ما نيز) امروز آنان را به فراموشى مى سپاريم. (51)

و حال آنكه در حقيقت ما برايشان كتابى آورديم كه آن را بر اساس علم (آگاهانه)، تفصيل داديم تا هدايت و رحمتى براى اهل ايمان باشد. (52)

آيا (كافران،) جز تأويل كتاب (تحقّق تهديدهاى قرآن)، انتظار ديگرى دارند؟ روزى كه تأويل كتاب (در قيامت و نشانه هاى حساب و كتاب) فرارسد، كسانى كه آن روز را از پيش (در دنيا) فراموش كرده بودند، خواهند گفت: همانا رسولان پروردگارمان براى ما حق را آوردند، (ولى ما نپذيرفتيم) آيا براى ما شفعانى هست تا شفاعتمان كنند يا (ممكن است) ما به دنيا بازگردانده شويم تا كارى جز آنچه مى كرديم انجام دهيم؟ (اين حسرت ها بى فايده است،) قطعاً آنان سرمايه خود را باخته و آنچه به دروغ مى ساختند (و بت ها را شفيعان خود مى پنداشتند)، از كف دادند. (53)

همانا پروردگار شما خداوندى است كه در شش روز (و دوران) آسمان ها و زمين را آفريد و سپس بر عرش (جايگاه قدرت و تدبير جهان) مستولى

شد. او روز را به وسيله ى شب كه به سرعت آن را دنبال مى كند مى پوشاند و خورشيد و ماه و ستارگان را (آفريد) كه تسليم فرمان اويند. آگ اه باشيد كه آفرينش و تدبير تنها از آنِ اوست! خجسته و مبارك است خداوندى كه پروردگار جهانيان است. (54)

پروردگارتان را با تضرّع و پنهانى بخوانيد، قطعاً او تجاوزگران را دوست ندارد. (55)

پس از اصلاح زمين، در آن دست به فساد نزنيد و خداوند را با بيم و اميد بخوانيد، قطعاً رحمت خداوند به نيكوكاران نزديك است. (56)

و اوست كه بادها را پيشاپيشِ (باران) رحمتش به بشارت مى فرستد، تا آنكه (باد) ابرهاى سنگين (پر آب) را به آسانى حمل كند (و آن را) به سوى سرزمين مرده روانه كنيم، پس به اين وسيله آب (باران) نازل كرديم و به واسطه ى آن هرگونه ميوه اى را (از زمين) رويانديم و برآورديم. مردگان را نيز اين گونه (از زمين) بيرون خواهيم آورد، باشد كه شما (با ديدن حيات زمين پس از مرگ) متذكّر شويد. (57)

و سرزمين پاك (و آماده)، گياهش به اذن پروردگارش بيرون مى آيد. امّازمينى كه خبيث (و شوره زار) است، جز محصولى اندك و بى فايده بيرون نمى دهد. ما اين چنين آيات خويش را براى گروه شكرگزار، گونه گون بيان مى كنيم. (58)

همانا نوح را به سوى قومش فرستاديم. پس به مردم گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه جز او براى شما خدا و معبودى نيست. همانا من بر شما از عذاب روزى بزرگ بيمناكم. (59)

سران قوم او گفتند: همانا ما تو را در گمراهى آشكارى مى بينيم. (60)

(نوح) گفت: اى قوم من! در من

هيچگونه انحراف و گمراهى نيست، بلكه من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (61)

پيام هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و خيرخواه و دلسوز شمايم و از (جانب) خدا چيزهايى مى دانم كه شما نمى دانيد. (62)

آيا تعجّب كرديد كه از سوى پروردگارتان مايه ى تذكّرى بر مردى از شما بيايد تا شما را بيم دهد و تا شما تقوا پيشه كنيد و شايد كه مورد رحمت قرار گيريد؟ (63)

سرانجام او (نوح) را تكذيب كردند. پس او و كسانى را كه در كشتى با او بودند، نجات داديم و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند غرق كرديم. زيرا آنان گروهى كوردل بودند. (64)

و به سوى قوم عاد، برادرشان هود را فرستاديم، گفت: اى قوم من! خدا را بپرستيد كه شما را معبودى جز او نيست، آيا تقوا پيشه نمى كنيد؟ (65)

(در پاسخ دعوت هود،) سران كافر قوم او گفتند: همانا ما قطعاً تو را در سفاهت و بى خردى مى بينيم و به طور حتم تو را از دروغگويان مى پنداريم. (66)

(هود در پاسخ جسارتشان) فرمود: اى قوم من! در من هيچ سفاهت و سبك مغزى نيست، بلكه من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (67)

من پيام هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و براى شما خيرخواهى امينم. (68)

آيا تعجّب كرديد كه بر مردى از خودتان، مايه ى تذكّرى از سوى پروردگارتان آمده تا او شما را (از عواقب گناهان و انحراف ها) بيم دهد؟ و به ياد آوريد هنگامى را كه خداوند، شما را پس از قوم نوح جانشينان آنها قرار داد و شما را در آفرينش توانايى افزود، پس نعمت هاى خدا را به ياد آوريد، باشد كه رستگار

شويد. (69)

(قوم عاد به حضرت هود) گفتند: آيا به سوى ما آمده اى كه فقط خدا را به بپرستيم و آنچه را پدران ما مى پرستيدند رها كنيم؟ اگر از راستگويانى، پس آنچه (از عذاب الهى) به ما وعده مى دهى بر ما بياور. (70)

(حضرت هود، با ديدن سرسختى قوم عاد) گفت: پليدى و خشم و عقوبت از سوى پروردگارتان بر شما حتمى شد. آيا با من درباره ى نام هايى جدل مى كنيد كه شما و نياكانتان بر آن (بت ها) نهاده ايد؟ خداوند نسبت به حقّانيّت معبودهاى شما برهانى نازل نكرده است. پس منتظر (قهر الهى) باشيد، من هم با شما از منتظرانم. (71)

پس هود و همراهان (فكرى و عملى) او را به رحمتى از خود نجات داديم، و كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند و مؤمن نبودند، ريشه كن كرديم. (72)

و به سوى قوم ثمود، برادرشان صالح را (فرستاديم. او نيز مثل حضرت نوح و هود در دعوت مردم به توحيد) گفت: اى قوم من! (تنها) خدا را بپرستيد، براى شما معبودى جز او نيست. همانا از طرف پروردگارتان معجزه و دليلى آشكار براى شما آمده است. اين شتر ماده (از جانب) خداوند براى شما آيه و نشانه است، (مزاحم آن نشويد و) بگذاريد در زمين خدا بچرد، و گزندى به آن نرسانيد كه عذابى دردناك شما را خواهد گرفت. (73)

و به ياد آوريد هنگامى كه خداوند شما را پس از (هلاكت) قوم عاد، جانشينان (آنان) ساخت و در زمين شما را جايگاه (مناسب) داد. از قسمت هاى هموار زمين قصرها مى سازيد و كوه ها را براى ساختن خانه ها مى تراشيديد. پس الطاف و نعمت هاى خداوند را ياد

كنيد و در زمين فس اد نكنيد. (74)

سران مستكبر قوم صالح، به مستضعفانى كه ايمان آورده بودند، گفتند: آيا علم داريد كه صالح ازطرف پروردگارش فرستاده شده است؟ (مؤمنان در پاسخ به ايجاد شك و ترديد آنان) گفتند: قطعاً ما به آنچه بر او فرستاده شده است، ايمان داريم. (75)

كسانى كه استكبار ورزيدند گفتند: همانا ما به آنچه شما بدان ايمان آورده ايد، كافريم. (76)

پس (مستكبران) ناقه را پى كرده (و كشتند) و از فرمان پروردگارشان سرپيچى كردند و گفتند: اى صالح! اگر از فرستادگان خدايى، پس عذابى را كه وعده مى دهى براى ما بياور. (77)

ناگاه زمين لرزه شديد آنان را فراگرفت، پس شب را به صبح آوردند، در حالى كه در خانه هايشان به رو افتادند (و مردند). (78)

پس (صالح) از آنان روى برگرداند و گفت: اى قوم من! همانا پيام پروردگارم را به شما رساندم و براى شما خيرخواهى كردم، ولى شما دلسوزان و خيرخواهان را دوست نداريد. (79)

و (به خاطر آور) لوط را (كه براى هدايت مردم فرستاديم) آنگاه كه به قوم خود گفت: آيا آن كار زشت را انجام مى دهيد كه هيچ يك از جهانيان در آن بر شما پيشى نگرفته است؟ (80)

همانا شما به جاى زنان، براى شهوت سراغ مردان مى رويد، بلكه شما قومى اسراف كاريد. (81)

و جواب قوم لوط، جز اين نبود كه گفتند: آنان را از آبادى خود بيرون كنيد، زيرا آنان مردمى هستند كه پاكدامنى را مى طلبند (و با ما نيستند). (82)

پس ما لوط و خاندان او را به جز همسرش، كه از بازماندگان (در عذاب) بود، نجات بخشيديم. (83)

و ما

بارانى (از سنگ) بر آنان بارانديم. پس بنگر كه سرانجام گنه كاران چه شد؟ (84)

و به سوى (مردم) مَديَن، برادرشان شعيب را (فرستاديم. آن حضرت) گفت: اى قوم من! (تنها) خدا را بپرستيد، جز او خدايى براى شما نيست. همانا از طرف پروردگارتان (معجزه و) دليلى روشن براى شما آمده است. پس پيمانه و ترازو را (در داد و ستدها) تمام ادا كنيد و كالاهاى مردم را كم نگذاريد و در زمين پس از آنكه اصلاح گشته فساد نكنيد. اين (رهنمودها) برايتان بهتر است، اگر مؤمن باشيد. (85)

و بر سر هر راهى منشينيد تا مؤمنان را تهديد كنيد و (آنان را) از راه خدا، كه كج جلوه مى دهيد بازداريد و ياد كنيد زمانى را كه اندك بوديد، پس خداوند شما را بسيار گرداند و بنگريد كه عاقبت مفسدان چگونه بود! (86)

و اگر گروهى از شما به آنچه من براى آن فرستاده شده ام ايمان آورده و گروهى ايمان نياورده اند، پس (عجله نكنيد كه لطف و قهر خدا چه شد؟) صبر كنيد تا خداوند ميان ما داورى كند و او بهترين داوران است. (87)

سران مستكبر قوم شعيب گفتند: اى شعيب! حتماً تو و كسانى را كه با تو ايمان آورده اند، از آبادى مان بيرون خواهيم كرد، مگر آنكه به آئين ما برگرديد. (شعيب) گفت: گرچه بى رغبت باشيم؟ (88)

(شعيب به مخالفان گفت:) اگر پس از آنكه خداوند ما را از آيين شما نجات داد، دوباره به آن برگرديم بى گمان بر خدا دروغ بسته ايم، ما را نسزد كه به آيين شما برگرديم، مگر آنكه خدا بخواهد كه او پروردگار ماست (خدا هم هرگز چنين نخواهد خواست). پروردگارِ

ما بر هر چيز احاطه ى علمى دارد، ما بر خداوند توكّل كرده ايم. پروردگارا! ميان ما و قوم ما به حق داورى و راهگشايى كن كه تو بهترين داوران و راهگشايانى. (89)

سران و اشراف قوم شعيب كه كفر ورزيدند، گفتند: اگر از شعيب پيروى كنيد، قطعاً زيانكار خواهيد بود. (90)

پس (به كيفر عنادشان) زمين لرزه شديدى آنان را فراگرفت، پس شب را به صبح آوردند، در حالى كه در خانه هاى خود به زانو در افتادند (و مردند). (91)

كسانى كه شعيب را تكذيب كردند، (چنان هلاك شدند كه) گويا در آن خانه ها سكونتى نداشته اند. آنان كه شعيب را تكذيب كردند، همانها زيانكاران هستند. (92)

پس شعيب از آنان روى گرداند و گفت: اى قوم من! پيام هاى پروردگارم را به شما رساندم و برايتان خيرخواهى كردم، پس چگونه بر (سرنوشت) قوم كافر تأسّف بخورم؟ (93)

و هيچ پيامبرى را در هيچ آبادى نفرستاديم، مگر آنكه مردم آنجا را گرفتار سختى ها و بلاها ساختيم، تا شايد به زارى (و توبه) درآيند. (94)

سپس به جاى ناخوشى، خوشى قرار داديم تا آنكه فزونى يافته و انبوه شدند و گفتند: به پدران ما نيز (به طور طبيعى) رنجها و خوشى ها رسيده بود (و اين حوادث تلخ و شيرين، نشانه ى قهر يا لطف خدا نيست). پس آنان را ناگهانى (با قهر خود) گرفتيم، در حالى كه درك نمى كردن د. (95)

و اگر مردم شهرها و آبادى ها ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند، قطعاً (درهاى) بركات آسمان و زمين را بر آنان مى گشوديم، ولى آنان (آيات ما را) تكذيب كردند، پس ما هم به خاطر عملكردشان آنان را (با قهر

خود) گرفتيم. (96)

آيا اهل آبادى ها (خود را در امان مى بينند و) ايمن هستند از اينكه قهر و عذاب ما شامگاهان در حالى كه خفته اند به آنان برسد؟ (97)

يا آنكه اهل آبادى ها در امان هستند از اينكه قهر و عذاب ما در روز، در حالى كه سرگرم بازى اند به آنان وارد شود؟ (98)

پس آيا از مكر خدا (و عذاب ناگهانى او) ايمن شدند؟ با آنكه جز افراد زيانكار، كسى احساس ايمنى از مكر خدا نمى كند. (99)

آيا (سرگذشت پيشينيان،) براى وارثان بعدى اين حقيقت را روشن نكرد كه اگر بخواهيم، آنان را نيز به خاطر گناهانشان هلاك مى كنيم و بر دلهايشان مُهر مى زنيم كه (حق را) نشنوند. (100)

آن آبادى هايى است كه گوشه اى از اخبار آنها را بر تو بازگو مى كنيم، همانا پيامبرانشان همراه با معجزات و دلائل روشن به سراغ آنان آمدند، امّا آنان بر آن نبودند كه به آنچه از قبل تكذيب كرده بودند، ايمان بياورند. اين گونه خداوند بر دلهاى كافران مُهر مى زند. (101)

و براى بيشترشان هيچ (پايبندى و) عهدى نيافتيم و همانا بيشترشان را فاسق و نافرمان يافتيم. (102)

سپس موسى را پس از آن پيامبران پيشين، همراه با آيات و معجزات خود به سوى فرعون و سران (قوم) او مبعوث كرديم، امّا آنان به آيات ما ستم كردند (و كفر ورزيدند)، پس بنگر كه پايان كار مفسدان چگونه است؟! (103)

و موسى گفت: اى فرعون! بى ترديد من فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم. (104)

سزاوار است كه درباره ى خداوند جز سخن حق نگويم (و نسبت ندهم)، همانا من از سوى پروردگارتان براى شما دليلى روشن (معجزه اى) آورده ام، پس

بنى اسرائيل را همراه من بفرست. (105)

(فرعون) گفت: اگر از راستگويانى و (مى توانى معجزه اى بياورى يا) معجزه اى آورده اى، آن را به ميان بياور. (106)

پس (موسى) عصاى خود را افكند، كه ناگهان به صورت اژدهايى نمايان شد. (107)

و (موسى) دست خود را (از گريبانش) بيرون آورد، پس ناگهان آن (دست) براى بينندگان سفيد و درخشان مى نمود. (108)

اشراف و اطرافيان قوم فرعون گفتند: همانا او (موسى) ساحرى بسيار ماهر و داناست. (109)

(آنان گفتند: موسى) مى خواهد شما را از سرزمينتان آواره و بيرون كند (و سرزمين شما را اشغال نمايد)، پس (در اين مورد) چه دستور مى دهيد؟ (110)

(اطرافيان فرعون) گفتند: (مجازات) او و برادرش را به تأخير انداز و مأموران را در شهرها براى جمع كردن (ساحران) بفرست. (111)

تا هر ساحر دانا و كارآزموده اى را نزد تو بياورند. (112)

و (پس از فراخوانى،) ساحران نزد فرعون آمدند، (و) گفتند: اگر ما پيروز شويم، آيا براى ما پاداشى هست؟ (113)

(فرعون) گفت: آرى! و (علاوه بر آن،) شما از مقرّبان (درگاه من) خواهيد بود. (114)

(جادوگران) گفتند: اى موسى! آيا (نخست تو وسيله سحرت را) مى افكنى و يا ما افكنده (جادوى خود) باشيم؟ (115)

(موسى با تكيه بر نصرت الهى) گفت: (نخست شما) بيفكنيد. پس همين كه (ابزار جادوى خود را) افكندند، چشم هاى مردم را افسون كردند و خواستند (با اين چشم بندى) ترس و وحشتى در مردم پديد آورند و سحرى بزرگ را به صحنه آوردند. (116)

و به موسى وحى كرديم كه عصايت را بيفكن. (همين كه افكند اژدها شد و) ناگهان (وسائل و) جادوهاى دروغين ساحران را بلعيد. (117)

پس (بدين سان)

حق، آشكار شد (و نبوّت موسى تأييد گرديد) و آنچه (كه ساحران) مى كردند، باطل و بيهوده گرديد. (118)

پس (ساحران و فرعونيان) همانجا مغلوب شدند و خوار و زبون برگشتند. (119)

و جادوگران به سجده درافتادند. (120)

(ساحران) گفتند: به پروردگار جهانيان ايمان آورديم. (121)

(همان) پروردگار موسى و هارون. (122)

فرعون (به ساحران) گفت: آيا پيش از آن كه به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد؟ قطعاً اين نيرنگى است كه شما درباره ى اين شهر انديشيده ايد تا اهلش را از آن بيرون كنيد. پس به زودى خواهيد فهميد! (كه با چه كسى طرف هستيد و چه كيفرى خواهيد شد.) (123)

حتماً دست و پاهايتان را بر خلاف يكديگر (يكى از راست و يكى از چپ) قطع خواهم كرد، سپس همه ى شما را به دار خواهم كشيد. (124)

(ساحران در پاسخ) گفتند: (مهم نيست، هرچه مى خواهى بكن) همانا ما به سوى پروردگارمان بازمى گرديم. (125)

و (اى فرعون!) تو از ما انتقام نمى كشى جز براى اينكه ما به آيات (و معجزات) پروردگارمان كه براى ما آمد ايمان آورده ايم. پرودگارا! بر ما صبر و شكيبايى فرو ريز و ما را مسلمان و فرمان بردار بميران. (126)

و اشراف قوم فرعون (به او) گفتند: آيا موسى و قومش را رها مى كنى تا در اين زمين فساد نمايند و موسى، تو و خدايانت را رها كند؟! (فرعون) گفت: به زودى پسرانشان را مى كشيم و زنانشان را (براى كنيزى) زنده نگاه مى داريم و ما بر آنان تسلّط كامل داريم. (127)

موسى به قوم خود گفت: از خداوند يارى بجوييد و صبر و مقاومت كنيد، زيرا زمين از آنِ خداوند است

كه آن را به هر يك از بندگانش كه بخواهد به ارث مى گذارد و فرجام (نيك) از آنِ پرهيزكاران است. (128)

(قوم موسى) گفتند: هم پيش از آنكه نزد ما بيايى آزار مى شديم و هم پس از آنكه آمدى! (پس چه بايد كرد؟) موسى گفت: اميد است پروردگارتان دشمن شما را نابود كند و شما را در اين زمين، جانشين آنان سازد تا ببيند شما چگونه عمل مى كنيد. (129)

و همانا ما طرفداران فرعون را به قحطى و خشكسالى و كمبود محصولات گرفتار كرديم، باشد كه متذكّر شوند (و از راه انحرافى خود دست بردارند). (130)

پس هرگاه خوبى و خوشى به سراغشان مى آمد، مى گفتند: اين حقّ (ما و به خاطر لياقت) ماست، ولى اگر تلخى و بدى به آنان مى رسيد، به موسى و پيروانش فال بد مى زدند، بدانيد كه سرچشمه ى شومى هايشان نزد خداست (و اوست كه آنان را به خاطر رفتار بدشان كيفر مى دهد)، ولى اكثرشان نمى دانند. (131)

و (فرعونيان به موسى) گفتند: هرگونه آيه و معجزه اى بياورى، تا با آن ما را جادو كنى، ما به تو ايمان نمى آوريم. (132)

پس ما بر آنان طوفان و (هجوم) ملخ و حيوانات كوچك و قورباغه ها و (جريان) خون را به صورت نشانه هاى جدا جدا، فرستاديم، امّا باز هم تكبّر ورزيدند و آنان گروهى بدكار بودند. (133)

و چون بلا و بدبختى بر آنان واقع شد، (نزد موسى آمده) گفتند: اى موسى! براى ما نزد پروردگارت به خاطر عهدى كه نزد تو دارد (و دعاى تو را مستجاب مى كند)، دعا كن كه اگر اين بلا را از ما برگردانى، قطعاً به تو ايمان مى آوريم و حتماً

بنى اسرائيل را (آزاد كرده و) با تو روانه مى كنيم. (134)

پس همين كه نكبت و بدبختى را (به خاطر دعاى موسى) از آنان تا مدّتى كه بايد به آن مى رسيدند برداشتيم، باز هم پيمان خود را مى شكستند. (135)

سرانجام از آنان انتقام گرفته و در دريا غرقشان ساختيم، زيرا آيات ما را تكذيب كردند و از آنها غافل بودند. (136)

و بخش هاى شرقى و غربى سرزمين (فلسطين) را كه در آن بركت قرار داده بوديم به قومى كه پيوسته تضعيف مى شدند به ميراث داديم و وعده ى نيكوى پروردگارت درباره ى (پيروزى) بنى اسرائيل، به خاطر صبرشان تحقّق يافت و آنچه را فرعون و قومش (از كاخ) ساخته و آنچه را افراشته بودند ويران كرديم. (137)

و بنى اسرائيل را از دريا گذرانديم، تا به قومى برخوردند كه بر پرستش بت هاى خويش پايبند بودند، (با ديدن اين صحنه) گفتند: اى موسى! براى ما خدايى قرار بده، همان گونه كه براى اينان معبودها (و بت هايى) است. موسى گفت: براستى، شما گروهى نادان (و جهالت پيشه) هست يد. (138)

(موسى گفت:) همانا آنچه اين قوم در آنند (از كفر و شرك)، نابودشدنى است و آنچه انجام مى دهند باطل است. (139)

گفت: آيا معبودى غير خدا براى شما بجويم، در حالى كه او شما را بر مردم اين زمانه برترى داده است؟! (140)

و (به ياد آوريد) زمانى كه شما را از چنگال فرعونيان نجات داديم، كه شما را سخت شكنجه مى كردند، پسران شما را مى كشتند و زنان شما را (براى خدمت گزارى و بردگى) زنده نگه مى داشتند و در اين ناگوارى ها، آزمايش بزرگى از سوى پروردگارتان براى شما بود. (141)

و ما

با موسى، سى شب (در كوه طور، براى نزول تورات و آيات الهى) وعده گذاشتيم و آن را با (افزودن) ده شب كامل كرديم، پس ميعاد پروردگارش چهل شب كامل شد و موسى (پيش از رفتن به اين وعده گاه) به برادرش هارون گفت: در ميان امّت من جانشين من باش (و كار مردم را) اصلاح كن و از راه و روش مفسدان پيروى مكن! (142)

و چون موسى به ميقات و وعده گاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، (موسى) گفت: پروردگارا! خودت را به من نشان ده تا به تو بنگرم! (خداوند) فرمود: هرگز مرا نخواهى ديد، ولى به اين كوه بنگر، اگر در جاى خود برقرار ماند، پس به زودى مرا خواهى ديد. پس چون پروردگار موسى بر كوه تجلّى و جلوه نمود (و پرتوى از عظمت خود را بر كوه افكند)، كوه را متلاشى كرد و موسى مدهوش بر زمين افتاد. پس چون به هوش آمد گفت: (خداوندا!) تو منزّهى (كه ديده شوى)، من به سوى تو بازگشتم و من نخستين مؤمن هستم. (143)

(خداوند) فرمود: اى موسى! من تو را بر مردم با پيام هايم و سخنم برگزيده ام، پس آنچه (از الواح و تورات) به تو دادم بگير و از سپاسگزاران باش. (144)

و در الواح (تورات) براى موسى، در هر موردى پندى و براى هر چيز تفصيلى نوشتيم. (اى موسى!) آنها را با قوّت بگير و به قوم خود فرمان بده كه بهترين آنها (مثلاً از ميان عفو و قصاص، عفو) را بگيرند. به زودى جايگاه فاسقان را به شما نشان مى دهم. (145)

به زودى كسانى را كه بناحق در

زمين تكبّر مى ورزند، از (ايمان به) آيات خود منصرف مى سازم، (به گونه اى كه) اگر هر نشانه اى (از قدرت ما را) ببينند، ايمان نمى آورند و اگر راه رشد را ببينند، آن را برنمى گزينند و اگر راه انحراف را ببينند، آن را راه خود گيرند. اين بدان جهت است كه آنان آيات ما را تكذيب كردند و همواره از آنها غافل بودند. (146)

و كسانى كه آيات ما و ديدار قيامت را تكذيب كردند، اعمالشان نابود است، آيا جز آنچه عمل مى كردند، مجازات خواهند شد؟ (147)

و قوم موسى پس از (رفتن) او (به كوه طور) از زيورهاى خود مجسّمه ى گوساله اى (ساختند و به پرستش) گرفتند كه صداى گاو داشت، آيا نديدند كه آن (گوساله) با آنان سخن نمى گويد و به راهى هدايتشان نمى كند؟ آن را (به پرستش) گرفتند در حالى كه ستمكار بودند. (148)

و چون (ارزش گوساله پرستى) در نزدشان سقوط كرد (و پشيمان شدند) و ديدند كه قطعاً گمراه شده اند، گفتند: البتّه اگر پروردگارمان به ما رحم نكند و ما را نبخشايد، ما از زيانكاران خواهيم بود. (149)

و همين كه موسى (از كوه طور) به سوى قوم خود برگشت (و گوساله پرستى آنان را ديد)، به حال خشم و تأسّف گفت: پس از من بد جانشينانى برايم بوديد، آيا بر فرمان پروردگارتان (كه ده شب ماندن مرا تمديد كرد)، پيشى گرفتيد؟ (و صبر نكرديد تا از كوه طور برگردم.) آنگاه الواح (تورات) را (به كنارى) افكند و (از شدّت غضب، موى) سر برادرش را گرفت و به سوى خود كشيد. (هارون) گفت: اى فرزند مادرم! حقيقت اين است كه اين گروه مرا در ضعف قرار

داده (به حرفم گوش ندادند) و نزديك بود مرا بكشند. پس (من بى گناهم و) كارى نكن كه دشمنان را به شماتتم برخيزاند (و شاد شوند) و مرا با ستمگران قرار مده. (150)

(چون خشم موسى فرو نشست) گفت: پروردگارا! من و برادرم را بيامرز و ما را در رحمت خويش وارد كن و تو مهربان ترين مهربانانى. (151)

قطعاً كسانى كه گوساله را (به پرستش) گرفتند، به زودى خشمى از سوى پروردگارشان و ذلّتى در زندگى دنيا به آنان خواهد رسيد و اين گونه دروغ پردازان را كيفر مى دهيم. (152)

و كسانى كه مرتكب بدى ها و گناهان شده و پس از آن توبه كرده و ايمان آورند، پس از آن توبه، بى گمان پروردگارت آمرزنده و مهربان است. (153)

و چون خشم موسى فرو نشست، الواح را (از زمين) برگرفت و در نوشته هاى آن براى كسانى كه از پروردگارشان بيم دارند، هدايت و رحمتى است. (154)

و موسى براى (آمدن به) ميعادگاه ما، از قوم خود هفتاد مرد را برگزيد. پس همين كه (در پى درخواست ديدن خدا) زمين لرزه آنان را فرا گرفت گفت: پروردگارا! اگر مى خواستى، مى توانستى آنها و مرا پيش از اين (آمدن به طور) بميرانى، آيا ما را به خاطر كارهاى بى خردان ما هلاك مى كنى؟ اين صحنه جز آزمايشى از جانب تو نيست كه با آن، هر كه را (سزاوار بدانى و) بخواهى گمراه مى كنى و هر كه را بخواهى (و لايق بدانى) هدايت مى كنى، تو ولى و سرپرست مايى، پس ما را ببخشاى و بر ما رحم كن، كه تو بهترين آمرزندگانى. (155)

(خداوندا!) براى ما در اين دنيا و در آخرت، خير

و نيكى مقرّر كن كه ما به سوى تو رهنمون و بازگشت كرده ايم. (خداوند) فرمود: عذابم را به هر كس كه بخواهم (و مستحق باشد) مى رسانم، و(لى) رحمتم همه چيز را فرا گرفته است، پس به زودى آن (رحمتم) را براى كسانى كه تقوى دارند و زكات مى دهند و آنان كه به آيات ما ايمان مى آورند، مقرّر مى دارم. (156)

(رحمت الهى، شامل كسانى است كه علاوه بر ايمان، زكات و تقوا،) از رسول و پيامبر درس نخوانده اى پيروى مى كنند كه (نام و نشانه هاى او را) نزد خويش در تورات و انجيل نوشته مى يابند. (پيامبرى كه) آنان را به نيكى فرمان مى دهد و از زشتى بازمى دارد و آنچه را پاكيزه و پسنديده است برايشان حلال مى كند و پليدى ها را بر ايشان حرام مى كند و از آنان بار گران (تكاليف سخت) و بندهايى را كه بر آنان بوده برمى دارد (و آزادشان مى كند). پس آنان كه به او ايمان آورده و او را گرامى داشته و يارى كنند و از (قرآن) نورى كه همراه او نازل شده است پيروى كنند، آنان همان رستگارانند. (157)

بگو: اى مردم! همانا من فرستاده ى خداوند به سوى شما، هستگى هستم، آن (خدايى) كه حكومت آسمان ها و زمين از آن اوست، هيچ معبودى جز او نيست، زنده مى كند و مى ميراند، پس به خداوند و پيامبر او (همان) پيامبر درس ناخوانده اى كه به خداوند و گفتار او ايمان دارد، ايمان بياوريد و از او پيروى كنيد، باشد كه هدايت يابيد. (158)

و از قوم موسى، گروهى مردم را به حق راهنمايى مى كنند و به حق، دادگرى مى كنند. (159)

و آنان (قوم موسى) را به

دوازده گروه تقسيم كرديم كه هر يك شاخه اى از دودمان بنى اسرائيل و اُمّتى بودند، و به موسى آنگاه كه قومش از او آب طلبيدند، وحى كرديم كه عصاى خود را بر آن سنگ بزن، پس از آن سنگ، دوازده چشمه جوشيد (و به اطراف سرازير شد، آن گونه كه) هر گروه آبشخور (سهم آب) خود را به خوبى شناختند. و ابر را بر فراز آنان سايه بان ساختيم و «مَن» و «سَلوى» (دو نوع خوراكى) بر آنان نازل كرديم (و به آنان گفتيم:) از پاكيزه هايى كه روزى شما كرده ايم، بخوريد. آنان (با ناسپاسى خود) بر ما ستم نكردند، بلكه بر خو يشتن ستم كردند. (160)

و (به ياد آوريد) آن هنگام كه به آنان (بنى اسرائيل) گفته شد در اين آبادى (بيت المقدّس) ساكن شويد و از (نعمت هاى) آن در هر نقطه و هرگونه كه مى خواهيد بخوريد (و به عنوان استغفار از آن همه بهانه جويى و آزار موسى) بگوييد: «حطّة» (خدايا! گناهان ما را فرو گذار) و سجده كنان از درب (بيت المقدّس) وارد شويد تا خطاهاى شما را ببخشاييم، ما به زودى (پاداشِ) نيكوكاران را مى افزاييم. (161)

پس ستمكاران آنان (بنى اسرائيل)، آنچه را به آنان گفته شده بود، بر سخنى ديگر تغيير دادند، ما هم به خاطر ستم پيشگى آنان، عذابى آسمانى بر آنان فرستاديم. (162)

و (اى پيامبر!) از آنان درباره ى (مردم) آن آبادى كه كنار دريا بود سؤال كن! آنگاه كه (به قانون،) در روز شنبه تجاوز مى كردند، هنگامى كه روز تعطيلى (شنبه)، ماهى ها (به روى آب در) كناره هاى دريا به نزد آنان مى آمدند، و(لى) روزى كه تعطيل نبودند، ماهيان آشكار نمى شدند. ما اين گونه آنان را به

خاطر تجاوز و فسقشان آزمايش مى كرديم. (163)

و (به ياد آور) زمانى كه گروهى از آنان (بنى اسرائيل، به گروه ديگر كه نهى از منكر مى كردند) گفتند: چرا شما قومى را موعظه مى كنيد كه خدا هلاك كننده ى ايشان است، يا عذاب كننده ى آنان بر عذابى سخت است؟ گفتند: براى آنكه عذرى باشد نزد پروردگارتان و شايد آنها نيز تقوا پيشه كنند. (164)

پس چون تذكّرى را كه به آنان داده شده بود فراموش كردند، كسانى را كه نهى از منكر مى كردند نجات داديم و ستمگران را به سزاى نافرمانى كه همواره انجام مى دادند، به عذابى سخت گرفتيم. (165)

پس چون از آنچه نهى شده بودند تجاوز كردند، به آنان گفتيم: به شكل ميمون هاى طرد شده در آييد. (166)

و (به ياد آور) آنگاه كه پروردگارت اعلام كرد: همانا تا روز قيامت، كسى را بر آنان (بنى اسرائيل) مسلّط خواهد كرد كه آنان را پيوسته عذاب سخت دهد. همانا پروردگارت زود عقوبت مى كند و شكّى نيست كه او (در برابر توبه كنندگان) بخشاينده و مهربان است. (167)

و ما آنان (بنى اسرائيل) را در زمين به صورت اُمّت ها و گروه هايى پراكنده ساختيم، بعضى از آنان صالحند و برخى (لجوج و حيله گر و) غيرصالح، و آنان را با نيكى ها و بدى ها آزموديم، شايد كه برگردند. (168)

پس از آنان، فرزندانى (ناصالح) جانشينان آنها شدند كه كتاب آسمانى (تورات) را به ارث بردند (ولى قدر آن را ندانستند)، متاع ناپايدار اين دنيا را مى گرفتند (و با رها كردن قانون خدا) مى گفتند: به زودى ما بخشوده خواهيم شد. و اگر بار ديگر همان منافع مادّى پيش آى د، باز هم آن را مى گيرند (و قانون خدا

را رها مى كنند). آيا از آنان در كتاب آسمانى، پيمان گرفته نشده كه جز حق، نسبتى به خدا ندهند؟ با اينكه مطالب آن كتاب و پيمان را بارها (به صورت درس) خوانده اند، (ولى در عمل، دنيا پرستند) در حالى كه خانه آخرت براى اهل تقوا بهتر است. آيا تعقّل نمى كنيد؟ (169)

و كسانى كه به كتاب (آسمانى) تمسّك مى جويند و نماز را به پا داشته اند (بدانند كه ما) قطعاً پاداش اصلاحگران را تباه نخواهيم كرد. (170)

و (به ياد آور) زمانى كه كوه (طور) را از جاى كنده، همچون سايبانى بالاى سرشان قرار داديم و گمان كردند كه آن بر سرشان خواهد افتاد، (در آن حال، به آنان گفتيم:) آنچه را (از احكام و دستورها) به شما داديم، قدرتمندانه و جدّى بگيريد و آنچه را در آن است به ياد آو ريد (و عمل كنيد) باشد كه اهل تقوا شويد. (171)

و (به ياد آور) زمانى كه پروردگارت، از پشت بنى آدم، فرزندان و ذرّيّه آنان را بر گرفت و آنان را گواه بر خودشان ساخت (و فرمود:) آيا من پروردگار شما نيستم؟ گفتند: بلى، ما گواهى داديم (كه تو پروردگار مايى، اين اقرار گرفتن از ذريّه ى آدم براى آن بود) تا در روز قيامت نگوييد: ما از اين، غافل بوديم. (172)

يا نگوييد: پدران ما پيش از ما مشرك بودند و ما نيز فرزندانى از پس آنان بوديم (و ناچار راهشان را ادامه داديم)؟ آيا ما را به خاطر عملكرد اهل باطل، مجازات و هلاك مى كنى؟ (173)

و ما اين گونه آيات خويش را روشن بيان مى كنيم (تا بدانند نور توحيد، از آغاز در سرشت

آنان بوده است) و شايد آنان (به سوى خداوند و فطرت پاك توحيدى) بازگردند. (174)

و بر آنان، داستانِ آن كس (بَلعَم باعورا) را بخوان كه آيات خود (از علم به معارف و اجابت دعا و صدور برخى كرامات) را به او داده بوديم، پس او (ناسپاسانه) خود را از آن آيات جدا ساخت، پس شيطان او را در پى خويش كشيد تا از گمراهان شد. (175)

و اگر مى خواستيم، (قدر و ارزش) او را به وسيله ى آيات (و علومى كه به او داده بوديم) بالا مى برديم، ولى او به زمين (و مادّيات) چسبيد و از هوس خود پيروى كرد. پس مَثَل او مَثَل سگ است كه اگر به آن حمله كنى دهان باز كرده و پارس مى كند و زبان بيرون مى آورد و اگر او را واگذارى، باز چنين مى كند (هميشه دهان دنياپرستان باز است،) اين، مَثَل كسانى است كه آيات ما را تكذيب كردند. پس اين داستان را (برايشان) بازگو، باشد كه بينديشند. (176)

چه بد مَثَلى دارند كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند. و(لى) آنان تنها به خودشان ستم مى كردند. (177)

هر كه را خدا هدايت كند، تنها اوست هدايت يافته، و هر كه را گمراه كند، پس آنان همان زيانكارانند. (178)

و همانا بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم، (كه سرانجامشان به آنجا مى كشد، چرا كه) آنان دلهايى دارند كه با آن حق را درك نمى كنند و چشمانى دارند كه با آن نمى بينند و گوشهايى دارند كه با آن نمى شنوند، آنان همچون چهارپايان، بلكه گمراه ترند، آنان همان غافلانند. (179)

و نيكوترين نام ها براى خداوند است، پس خداوند را با

آنها بخوانيد. و كسانى را كه در اسم هاى خدا به كژى و مجادله ميل دارند (و به جنگ و ستيزه مى پردازند و صفات خدا را بر غير او مى نهند) رهاكنيد. آنان به زودى به كيفر آنچه مى كردند، خواهند رسيد. (180)

و از كسانى كه آفريده ايم، گروهى (ديگران را) به حق هدايت مى كنند و به آن حكم مى كنند. (181)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج، آنان را از جايى كه ندانند، گرفتار خواهيم كرد. (182)

و به آنان مهلت مى دهم (تا پيمانه پر شود،) همانا تدبير من محكم و استوار است (و هيچ كس را قدرت فرار از آن نيست). (183)

آيا آنان فكر نكردند كه هم نشين آنان (پيامبر اسلام،) هيچگونه جنون ندارد؟ او جز هشداردهنده اى آشكار نيست. (184)

آيا در ملكوتِ آسمان ها و زمين و هرچه خدا آفريده، به دقّت نمى نگرند (تا بدانند آفرينش همه ى آنها هدفدار است، نه بيهوده) و اينكه شايد زمان (مرگ) آنان نزديك شده باشد؟ پس بعد از اين (آيات روشن)، به كدام سخن ايمان خواهند آورد؟ (185)

هر كه را خداوند (به خاطر فسق و اعمالش) گمراه كند، براى او هيچ هدايتگرى نيست، و آنان را در سركشى و طغيانشان رها مى كند تا سرگردان شوند. (186)

از تو درباره ى قيامت مى پرسند كه چه وقت به پا مى شود؟ بگو: علم آن تنها نزد پروردگار من است، جز او كسى نمى تواند زمان آن را آشكار سازد. (فرا رسيدن قيامت،) در آسمان ها و زمين سنگين است، جز به صورت ناگهانى پيش نمى آيد. از تو چنان مى پرسند كه گويا از (زمان) آن آگاهى كامل دارى! بگو: علم آن تنها نزد

خداست، ولى بيشتر مردم نمى دانند. (187)

بگو: من مالك هيچ سود و زيانى براى خودم نيستم، مگر آنچه را خدا بخواهد (و از غيب و اسرار نهان نيز خبر ندارم، مگر هر چه خدا بخواهد) و اگر غيب مى دانستم، منافع زيادى براى خودم فراهم مى كردم و هرگز به من زيانى نمى رسيد. من جز هشداردهنده و بشارت دهنده براى گرو هى كه ايمان مى آورند نيستم. (188)

او خدايى است كه شما را از يك نفس (جان) آفريد و همسرش را از (نوع) او قرار داد تا بدان آرام گيرد. پس چون با او بياميخت، بارى سبك بر گرفت (و باردار شد) و (مدّتى) با آن سر كرد، چون زن سنگين شد، آن دو (زن و شوهر) از خداوند، پروردگارشان، درخواست كرده (و گفتند:) كه اگر فرزند شايسته اى به ما بدهى، قطعاً از سپاسگزاران خواهيم بود. (189)

پس چون (خداوند) به آن دو، فرزندى صالح داد، آنان در آنچه به ايشان عطا نمود، براى خدا شريكانى قرار دادند، ولى خداوند از آنچه كه آنان شريك او قرار مى دهند، برتر است. (190)

آيا چيزهايى را شريك خدا قرار مى دهند كه چيزى نمى آفرينند و خودشان نيز مخلوقند؟! (191)

و (اين معبودها) قدرت يارى آنان را ندارند و حتّى خودشان را هم نمى توانند حمايت كنند. (192)

و اگر معبودها را به هدايت فرا خوانيد، از شما پيروى نمى كنند، بر شما يكسان است كه آنها را دعوت كنيد يا ساكت باشيد! (193)

همانا كسانى را كه به جاى خدا مى خوانيد (و مى پرستيد)، بندگانى (آفريده هايى) همچون خود شمايند. پس اگر راست مى گوييد، آنان را بخوانيد، تا آنان جوابتان را بدهند. (194)

آيا آنان

(معبودها)، پاهايى دارند كه با آن راه بروند، يا دست هايى دارند كه با آن قدرت نمايى كنند، يا چشم هايى دارند كه با آنها ببينند، يا گوشهايى دارند كه با آنها بشنوند؟ (اى پيامبر!) بگو: شريك هاى (خيالى) خودتان را بخوانيد و عليه من نقشه بكشيد و هيچ مهلت هم به من ندهيد! (تا بدانيد كارى از آنها ساخته نيست). (195)

همانا ولى و سرپرست من، خدايى است كه اين كتاب آسمانى را نازل كرده است و او همه ى صالحان را سرپرستى (و هدايت) مى كند. (196)

(بت ها) و كسانى كه به جاى خدا مى خوانيد (و مى پرستيد)، نه مى توانند شما را يارى نمايند و نه خود را يارى مى كنند. (197)

و اگر آنان (بت پرستان يا بت ها) را به هدايت فراخوانى، نمى شنوند و مى بينى كه آنان به تو نگاه مى كنند، و حال آنكه نمى بينند (گويا به تو مى نگرند، ولى نگاهشان خالى از هرگونه شعور و دقّت است). (198)

عفو و ميانه روى را پيشه كن (عذر مردم را بپذير و بر آنان آسان بگير)، و به كارهاى عقل پسند و نيكو فرمان بده، و از جاهلان اعراض كن. (199)

و اگر از طرف شيطان (و شيطان صفتان) كمترين وسوسه و تحريك و سوءنيّتى به تو رسيد، پس به خداوند پناه آور، كه قطعاً او شنوا و داناست. (200)

همانا كسانى كه تقوا پيشه كرده اند، هرگاه وسوسه هاى) شيطانى به آنان نزديك شود، متوجّه مى شوند (و خدا را ياد مى كنند)، آنگاه بينا مى گردند. (201)

و برادرانشان، (شيطان صفتان گمراه،) آنان را در انحراف مى كشند و نگه مى دارند و هيچ كوتاهى نمى كنند. (202)

و هرگاه آيه اى براى آنان نياورى (و چند روزى تلاوت وحى

قطع شود)، مى گويند: چرا آيه اى برنگزيدى؟ بگو: من فقط چيزى را پيروى مى كنم كه از سوى پروردگارم بر من وحى مى شود. اين (قرآن) بصيرت هايى از سوى پروردگارتان است و براى كسانى كه ايمان آورند، مايه ى هدايت و رحمت است. (203)

و هرگاه قرآن خوانده شود، به آن گوش دهيد و ساكت شويد (تا بشنويد)، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد. (204)

و پروردگارت را از روى خوف و تضرّع، آهسته و آرام در دل خود و در هر صبح و شام ياد كن و از غافلان مباش. (205)

همانا كسانى كه مقرّبان درگاه پروردگارت هستند، از پرستش او سر بازنمى زنند، او را تسبيح مى گويند و براى او سجده مى كنند. (206)

هرآينه [احوالشان را] بر آنان از روى دانش - دانشى گسترده و تمام - بر گوييم، و ما [از آنان] غايب - دور و بى خبر - نبوديم. (7)

و سنجش كردارها در آن روز - رستاخيز - حق است، پس هر كه كردارهاى سنجيده او گران و سنگين باشد، ايشانند رستگاران. (8)

و هر كه كردارهاى سنجيده او سبك باشد، آنانند كه به سبب آنكه به آيات ما ستم - انكار - مى كردند به خويشتن زيان زدند - خود را تباه ساختند -. (9)

و هرآينه شما را در زمين جاى داديم و براى شما در آن اسباب زندگى فراهم ساختيم، [اما] اندك سپاس مى گزاريد. (10)

و هرآينه شما را بيافريديم سپس شما را در [زهدانها] صورتگرى كرديم، آنگاه به فرشتگان گفتيم آدم را سجده كنيد، پس سجده كردند مگر ابليس كه از سجده آرندگان نبود. (11)

[خداى] گفت: چه باز داشت تو را كه سجده نكنى آنگاه كه به تو فرمان دادم؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفريدى و او را از گل. (12)

فرمود: پس، از اين جايگاه فرو شو، تو را نرسد كه در آن بزرگ منشى كنى، پس بيرون رو كه تو از خوار شدگانى. (13)

گفت: مرا تا روزى كه برانگيخته شوند مهلت ده. (14)

گفت: تو از مهلت يافتگانى. (15)

گفت: پس به سبب آنكه مرا به راه هلاكت افكندى - يا از رحمت خود بى بهره و نااميد ساختى - هرآينه آنان را در راه راست تو [به كمين] مى نشينم (16)

آنگاه بديشان از پيش روى و از پشت سر و از راست و چپشان در

آيم، و [چنان كنم كه] بيشترشان را سپاسگزار [نعمت خود] نيابى. (17)

فرمود: از اينجا بيرون رو، نكوهيده و رانده شده، هر كه از آنان تو را پيروى كند هرآينه دوزخ را از همه شما پر خواهم كرد. (18)

و اى آدم، تو و همسرت در بهشت جاى گزينيد و از هر جا كه خواهيد بخوريد و نزديك اين درخت مشويد كه از ستم كاران خواهيد شد. (19)

پس شيطان آن دو را وسوسه كرد تا شرمگاهشان را كه از آنان پوشيده بود در نظرشان نمايان سازد و گفت: خداوندتان شما را از اين درخت باز نداشت مگر براى آنكه مبادا دو فرشته شويد يا جاويدان باشيد. (20)

و براى آن دو سوگند خورد كه من شما را هرآينه از نيك خواهانم. (21)

پس آن دو را به فريبى [از آن پايه بلند] فرود آورد، و چون از آن درخت بچشيدند ايشان را شرمگاهشان پديدار شد و شروع كردند از برگهاى بهشت بر [شرمگاه] خويش چسبانيدن، و خداوندشان آن دو را ندا كرد كه مگر شما را از آن درخت باز نداشتم و به شما نگفتم كه شيطان شما را دشمنى هويداست (22)

گفتند: بار خدايا، به خويشتن ستم كرديم و اگر ما را نيامرزى و نبخشايى براستى از زيان كاران باشيم. (23)

فرمود: [از اينجا] فرو رويد، برخى از شما دشمن برخى ديگريد، و شما را در زمين قرارگاه و برخوردارى باشد تا هنگامى - مرگ -. (24)

[و] فرمود: در آن (زمين) زيست مى كنيد و در آن مى ميريد و از آن بيرون آورده مى شويد - به هنگام رستاخيز براى حساب و جزا -. (25)

اى فرزندان

آدم، همانا بر شما جامه اى فرو فرستاديم كه شرمگاه شما را بپوشاند و هم زيبايى و زيور باشد، و جامه پرهيزگارى، اين بهتر است. اين از نشانه هاى خداست، باشد كه ياد كنند و پند گيرند. (26)

اى فرزندان آدم، مبادا شيطان فريبتان دهد [و شما را از راه راست بيرون برد] چنانكه پدر و مادرتان را از بهشت بيرون كرد در حالى كه جامه شان را از آنها بر مى كند تا شرمگاهشان را بديشان بنمايد. او و گروه او از جايى كه آنها را نمى بينيد شما را مى بينند. ما شيطانها را دوستان و سرپرستان كسانى ساخته ايم كه ايمان نمى آورند. (27)

و چون كار زشتى كنند گويند: پدرانمان را بر آن يافتيم و خدا ما را بدان فرمان داده است، بگو: خدا به زشتكارى فرمان نمى دهد، آيا بر خدا چيزى مى گوييد كه نمى دانيد (28)

بگو: پروردگار من به انصاف و داد فرمان داده و اينكه روى [و توجه] خويش نزد هر مسجدى [و هنگام هر نمازى به سوى او] فراداريد، و او را بخوانيد در حالى كه دين را ويژه او كرده باشيد - براى او انباز نگيريد -، همچنانكه در آغاز بيافريدتان باز مى گرديد. (29)

گروهى را راه نموده و گروهى گمراهى بر آنها روا شده است، زيرا كه آنان شيطانها را به جاى خدا دوستان و سرپرستان گرفتند و مى پندارند كه راه يافتگانند. (30)

اى فرزندان آدم، نزد هر مسجدى - به هنگام نماز - آرايش خويش - جامه و آنچه مايه آراستگى است - فراگيريد، و بخوريد و بياشاميد و اسراف مكنيد، كه خدا اسراف كاران را دوست ندارد. (31)

بگو: چه كسى آرايشى را

كه خدا براى بندگان خود پديد آورده و روزى هاى پاكيزه را حرام كرده است؟ بگو: اينها در زندگى دنيا براى مومنان است - ولى كفار هم بهره مندند - در حالى كه در روز رستاخيز ويژه ايشان است. بدين گونه آيات - سخنان خود - را براى گروهى كه بدانند به تفصيل بيان مى كنيم. (32)

بگو: همانا پروردگارم زشتكارى ها را، چه آشكار آنها و چه پنهان، و گناهكارى و ستم و سركشى به ناحق را حرام كرده، و اين كه چيزى را با خدا انباز گيريد كه بدان دليل و حجتى فرو نفرستاده، و اين كه بر خدا آنچه نمى دانيد بگوييد. (33)

و هر گروهى را مدتى است. پس چون مدتشان به سر آيد نه ساعتى درنگ توانند كرد و نه پيشى گيرند. (34)

اى فرزندان آدم، چنانچه پيامبرانى از خودتان نزد شما آيند كه آيات مرا بر شما بخوانند، پس آنان كه پرهيزگارى كنند و به شايستگى آيند نه بيمى بر آنهاست و نه اندوه خورند (35)

و كسانى كه آيات - نشانه ها و سخنان - ما را دروغ انگارند و از آنها به گردن كشى روى برتابند اينان دوزخيانند كه در آن جاودانه باشند. (36)

پس ستم كارتر از آن كيست كه بر خدا دروغى سازد - براى او انباز گيرد - يا آيات - نشانه ها و سخنان - او را دروغ شمرد؟ اينانند كه بهره شان از كتاب - سرنوشت و كيفرى كه براى آنها نوشته شده - بديشان رسد، تا چون فرستادگان ما - فرشتگان مرگ - نزدشان آيند كه جانشان بگيرند، گويند: كجايند آنچه جز خدا مى خوانديد؟ گويند: از ما گم و ناپديد شدند،

و بر خويشتن گواهى دهند كه كافر بوده اند. (37)

[خداى] فرمايد: با گروه هايى از پريان و آدميان كه پيش از شما گذشتند در آتش دوزخ رويد، هر گاه كه گروهى در آيد گروه همكيش خود را نفرين كند، تا چون همگى در آن به هم رسند گروه پسين - پيروان - درباره گروه پيشين - رهبران خود - گويند: خداوندا، اينان ما را گمراه كردند، پس آنها را دو چندان عذاب آتش بده. [خداى] گويد: هر كدام را [عذاب] دو چندان است وليكن نمى دانيد. (38)

و گروه پيشين به گروه پسين گويند: شما را بر ما هيچ برترى نيست - تا بدان سبب در خور تخفيف عذاب باشيد - پس عذاب را به سزاى آنچه مى كرديد بچشيد. (39)

همانا كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند و از آنها به گردن كشى روى برتافتند درهاى آسمان - عالم ملكوت - را براى آنان نگشايند و به بهشت در نشوند تا شتر در سوراخ سوزن در آيد - كه اين هم ناشدنى است -، و گناهكاران را چنين كيفر مى دهيم. (40)

آنان را از دوزخ بسترى است و از بالاى سرشان پوششهايى [از آتش] است، و ستم كاران را چنين كيفر مى دهيم. (41)

و كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند [هر اندازه عمل نيك كرده اند بپذيريم، كه] هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف ننهيم. ايشان بهشتيانند و در آن جاودانه باشند (42)

و هر چه از كينه و دشمنى در دلهاى ايشان بود بر كنيم، از زير [كوشكهاى] آنان جوى ها روان است و گويند: سپاس و ستايش خداى راست كه ما را

بدين [جايگاه و نعمتها] راه نمود و اگر خدا ما را راه ننموده بود راه نمى يافتيم. هرآينه فرستادگان پروردگارمان براستى و درستى آمدند. و ايشان را آواز دهند كه اين را به پاداش آنچه مى كرديد به شما ميراث داده اند. (43)

و بهشتيان، دوزخيان را آواز دهند كه همانا ما آنچه را پروردگارمان به ما وعده داد راست و درست يافتيم، آيا شما هم آنچه را پروردگارتان وعده داد راست و درست يافتيد؟ گويند: آرى، آنگاه آوازدهنده اى در ميانشان آواز دهد كه لعنت خدا بر ستم كاران باد (44)

همانها كه [مردم را] از راه خدا باز مى دارند و آن را كج و ناراست مى جويند - برآنند كه آن را كج جلوه دهند - و به جهان واپسين كافرند. (45)

و ميان آن دو گروه - بهشتيان و دوزخيان - پرده اى است و بر اعراف - فراز آن پرده - مردانى هستند كه همه را به نشان چهره هاشان مى شناسند و بهشتيان را كه هنوز به بهشت نرفته اند ولى اميد مى دارند آواز دهند كه درود بر شما باد! (46)

و چون ديدگانشان - ديدگان بهشتيانى كه هنوز به بهشت نرفته اند - سوى دوزخيان گردانده شود، گويند: پروردگارا، ما را با گروه ستم كاران قرار مده. (47)

و آنان كه بر اعرافند، مردانى را كه به نشان چهره هاشان مى شناسند آواز دهند، گويند: فراهم آمدن شما - جمعيت شما يا گرد آوردن اموالتان - و آن گردن كشى و بزرگ منشى كه مى نموديد هيچ به كارتان نيامد. (48)

آيا اينان - بهشتيان - همان كسانند كه سوگند مى خورديد كه خدا رحمتى - بخشايش و نعمتى - به ايشان نرساند؟ [اى بهشتيان] به

بهشت در آييد نه بيمى بر شماست و نه اندوه مى داريد. (49)

و دوزخيان بهشتيان را آواز دهند كه از آب يا از آنچه خداوند روزيتان كرده بر ما فرو ريزيد. گويند: خداوند اين دو را بر كافران حرام كرده است (50)

آنان كه دين خود را به سرگرمى و بازى گرفتند و زندگى دنيا آنان را بفريفت. پس امروز آنها را از ياد مى بريم - فرو مى گذاريم - به سزاى آنكه آنها ديدار امروزشان را از ياد بردند و آيات ما را انكار مى كردند. (51)

و هرآينه كتابى بديشان آورديم كه آن را از روى دانش به تفصيل بيان كرديم تا براى گروهى كه ايمان مى آورند راهنمايى و بخشايشى باشد. (52)

آيا جز تاويل آن - تحقق و وقوع وعده هاى قرآن، از رستاخيز و حساب و جزا - را انتظار مى برند؟ آن روز كه تاويل آن فرارسد آنها كه از پيش آن را فراموش كردند گويند: همانا فرستادگان پروردگارمان براستى و درستى آمدند، آيا ما را شفيعانى هست كه از بهر ما شفاعت كنند، يا باز گردانده شويم و جز آن كنيم كه مى كرديم؟ براستى كه خويشتن را زيان كردند و آنچه به دروغ مى ساختند - يعنى بتها كه شفيعان خود مى پنداشتند - از آنها گم شد. (53)

همانا پروردگارتان خدايى است كه آسمانها و زمين را در شش روز - شش دوره - بيافريد سپس بر عرش - در مقام استيلاء و تدبير امور جهان - بر آمد، شب را به روز مى پوشاند كه شتابان در پى آن است، و خورشيد و ماه و ستارگان را [بيافريد] در حالى كه رام فرمان اويند،

آگاه باشيد كه آفريدن و فرمان ويژه اوست. بسى بزرگ و بزرگوار - يا با بركت در آفرينش خويش - است خداى، پروردگار جهانيان. (54)

پروردگارتان را به زارى و نهانى بخوانيد، [و از اندازه مگذريد] كه او از اندازه در گذرندگان را دوست ندارد. (55)

و در زمين پس از به سامان آوردنش تباهى مكنيد، و او را با بيم و اميد بخوانيد، زيرا كه مهر و بخشايش خداوند به نيكوكاران نزديك است. (56)

و اوست كه بادها را پيشاپيش بخشايش خود - يعنى باران - مژده دهنده مى فرستد، تا چون ابرهاى گرانبار را بردارند آن را به سرزمين مرده برانيم آنگاه آب را به آن (سرزمين) فرو فرستيم، پس با آن (آب) از هر گونه ميوه اى بيرون آريم، همچنين مردگان را بيرون آريم، شايد كه ياد كنيد و پند گيريد. (57)

و سرزمين پاك گياهش به خواست پروردگارش، بيرون آيد - يعنى فراوان و پربار - و زمين ناپاك گياهش بيرون نيايد مگر اندكى. بدينسان آيات را براى گروهى كه سپاس مى دارند گونه گون بيان مى كنيم. (58)

هرآينه نوح را به نزد قومش فرستاديم، گفت: اى قوم من، خداى را بپرستيد كه شما را جز او خدايى نيست، همانا من از عذاب روزى بزرگ بر شما بيمناكم. (59)

مهتران قومش گفتند: هرآينه تو را در گمراهى آشكار مى بينيم. (60)

گفت: اى قوم من، مرا گمراهيى نيست، بلكه فرستاده اى از پروردگار جهانيانم، (61)

پيامهاى پروردگارم را به شما مى رسانم و شما را نيك خواهى مى كنم و از خدا چيزها مى دانم - درباره پاداش مطيعان و كيفر عاصيان - كه شما نمى دانيد. (62)

آيا شگفتى نموديد

از اينكه شما را از پروردگارتان بر [زبان] مردى از شما يادآورى و پندى آمده است تا شما را بيم دهد و تا پرهيزگارى كنيد و شايد در خور رحمت گرديد (63)

پس او را دروغ زن شمردند، پس او و كسانى را كه با او در كشتى بودند رهانيديم و كسانى را كه آيات - نشانه ها و سخنان - ما را دروغ پنداشتند غرق كرديم، زيرا گروهى كوردل بودند. (64)

و به قوم عاد برادرشان هود را [فرستاديم]، گفت: اى قوم من، خداى را بپرستيد كه شما را جز او خدايى نيست، آيا نمى پرهيزيد؟ (65)

مهتران قوم او كه كافر شده بودند گفتند: بى گمان تو را در بى خردى مى بينيم و همانا تو را از دروغ زنان مى پنداريم. (66)

گفت: اى قوم، مرا بى خرديى نيست، بلكه فرستاده اى از سوى پروردگار جهانيانم، (67)

پيامهاى پروردگارم را به شما مى رسانم و شما را نيك خواهى امينم. (68)

آيا شگفتى نموديد از اينكه شما را از پروردگارتان بر [زبان] مردى از شما يادآورى و پندى آمده است تا شما را بيم دهد؟ و به ياد آريد آنگاه كه پس از قوم نوح شما را جانشين [آنها] كرد و شما را در آفرينش [تن، نيرومندى] افزود، پس نعمتهاى خدا را ياد كنيد تا شايد رستگار شويد. (69)

گفتند: آيا سوى ما آمده اى تا خدا را به تنهايى بپرستيم و آنچه را پدرانمان مى پرستيدند واگذاريم؟ پس اگر از راستگويانى آنچه ما را وعده مى دهى - يعنى عذاب خدا - به ما آر. (70)

گفت: بى گمان عذابى و خشمى از جانب خدايتان بر شما فرو آمد. آيا درباره نامهايى - بى محتوا و بدون واقعيت

- كه شما و پدرانتان [بر بتان] نهاده ايد و خدا درباره آنها هيچ حجتى فرو نفرستاده است با من ستيزه مى كنيد؟! پس در انتظار [عذاب] باشيد، من هم با شما در انتظارم. (71)

پس او و آنها را كه با او بودند به مهر و بخشايش خويش رهانيديم و بنياد كسانى را كه آيات - نشانه ها و سخنان - ما را دروغ انگاشتند و مومن نبودند برانداختيم. (72)

و به قوم ثمود برادرشان صالح را [فرستاديم]. گفت: اى قوم من، خداى را بپرستيد كه شما را جز او خدايى نيست. همانا شما را حجتى روشن و هويدا از جانب پروردگارتان آمد، اين ماده شتر خداى، شما را آيتى است، پس او را واگذاريد تا در زمين خدا بخورد و هيچ بدى به او نرسانيد كه شما را عذابى دردناك فرا خواهد گرفت. (73)

و ياد كنيد آنگاه كه شما را از پس [قوم] عاد جانشين [آنها] كرد و شما را در اين سرزمين جاى داد كه از جاهاى نرم و هموار آن كوشكها مى سازيد و كوه ها را براى ساختن خانه ها مى تراشيد، پس نعمتهاى خدا را به ياد آريد و در زمين به تباه كارى مكوشيد. (74)

مهتران قوم او كه گردن كشى مى كردند به ناتوان شمرده شدگان، به همانها كه ايمان آورده بودند، گفتند: آيا شما مى دانيد كه صالح فرستاده اى است از سوى پروردگار خويش؟ گفتند: ما بدانچه او بدان فرستاده شده ايمان داريم. (75)

آنان كه گردن كشى كردند گفتند: ما بدانچه شما بدان ايمان آورده ايد كافريم. (76)

پس ماده شتر را پى كردند - كشتند - و از فرمان پروردگارشان سر برتافتند و گفتند: اى صالح،

اگر از فرستادگانى آنچه ما را وعده مى دهى به ما آر. (77)

پس زمين لرزه - در اثر صاعقه آسمانى - آنان را بگرفت تا در خانه هاى خويش به رو در افتادند - و مردند -. (78)

پس [صالح] از آنان روى گردانيد و گفت: اى قوم من، هرآينه پيام پروردگارم را به شما رساندم و براى شما نيك خواهى كردم وليكن شما نيك خواهان را دوست نداريد. (79)

و لوط را [ياد كن] آنگاه كه قوم خود را گفت: آيا كار زشت و پليد مى كنيد كه هيچ يك از مردم جهان پيش از شما نكرده است؟ (80)

هرآينه شما از روى شهوت به جاى زنان به مردان در مى آييد، بلكه شما گروهى گزافكاريد. (81)

و پاسخ قومش جز اين نبود كه گفتند: اينها را از شهرتان بيرون كنيد، كه اينها مردمى پاكيزگى ورزند. (82)

پس او و كسانش را رهانيديم مگر زنش را كه از ماندگان بود - و هلاك شد -. (83)

و بر آنها بارانى - از سنگهاى آتشين - بارانيديم، پس بنگر كه سرانجام بزه كاران چگونه بود. (84)

و به سوى [مردم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم]. گفت: اى قوم من، خداى را بپرستيد كه شما را جز او خدايى نيست. هرآينه شما را از سوى پروردگارتان دليلى روشن و هويدا آمده است، پس پيمانه و ترازو را تمام دهيد و كالاهاى مردم را مكاهيد، و در زمين پس از به سامان آوردنش تباه كارى مكنيد. اين براى شما بهتر است، اگر ايمان داشته باشيد (85)

و به هر راهى منشينيد تا بترسانيد و باز داريد از راه خدا كسانى را كه به او

ايمان آورده اند در حالى كه آن (راه) را كج مى خواهيد - جلوه مى دهيد -، و به ياد آريد آنگاه كه اندكى بوديد پس شما را بسيار گردانيد و بنگريد كه سرانجام تباه كاران چگونه بود. (86)

و اگر گروهى از شما بدانچه به آن فرستاده شده ام ايمان آوردند و گروهى ايمان نياوردند، پس صبر كنيد تا خدا ميان ما داورى كند، و او بهترين داوران است. (87)

مهتران قوم او كه گردن كشى كردند گفتند: اى شعيب، بى گمان تو و كسانى را كه با تو ايمان آورده اند از شهرمان بيرون مى كنيم يا به كيش ما بازگرديد. گفت: و گرچه ناخواه باشيم (88)

اگر به كيش شما بازگرديم پس از آنكه خداوند ما را از آن رهايى داد، بى گمان بر خدا دروغ بسته باشيم، و ما را نشايد كه به آن بازگرديم مگر آنكه خدا، پروردگار ما، بخواهد. دانش پروردگار ما هر چيزى را فراگرفته است. بر خدا توكل كرديم. پروردگارا، ميان ما و قوم ما به حق داورى كن - يا: راهى بگشاى - كه تو بهترين داورانى - يا: راهگشايانى -. (89)

و مهتران قوم او كه كافر شدند گفتند: اگر از شعيب پيروى كنيد آنگاه شما هرآينه زيان كاريد. (90)

پس زمين لرزه - در اثر صاعقه آسمانى - آنان را بگرفت تا در خانه هاى خويش به رو در افتادند [و مردند]. (91)

كسانى كه شعيب را دروغگو شمردند گويى هرگز در آنجا نبودند. آنها كه شعيب را دروغگو شمردند همانها زيان كار بودند. (92)

پس، از آنها روى گردانيد و گفت: اى قوم من، هرآينه پيامهاى پروردگارم را به شما رسانيدم و شما را نيك خواهى كردم،

پس چگونه بر گروهى كافر اندوه برم (93)

و ما هيچ پيامبرى را در هيچ آبادى و شهرى نفرستاديم مگر آنكه مردم آن را به سختى - بينوايى - و گزند - بيمارى - گرفتار كرديم تا شايد زارى كنند. (94)

سپس به جاى بدى - سختى و رنج - نيكى - فراخى و خوشى - آورديم تا فزونى يافتند و گفتند: پدران ما را نيز سختى و راحت رسيد، پس آنها را ناگهان، در حالى كه آگاهى نداشتند - كه عذاب بر آنان فرو خواهد آمد -، بگرفتيم. (95)

و اگر مردم آبادى ها ايمان آورده و پرهيزگارى كرده بودند هرآينه بركتها - نيكى ها و نعمتها - از آسمان و زمين بر آنان مى گشاديم وليكن [پيامها و نشانه هاى ما را] دروغ شمردند، پس آنها را به سزاى آنچه مى كردند گرفتار ساختيم. (96)

پس آيا مردم آبادى ها ايمنند از اينكه شب هنگامى كه خفته اند عذاب ما به آنها برسد؟ (97)

و آيا مردم آبادى ها ايمنند از اينكه نيمروز هنگامى كه سرگرم بازى اند عذاب ما به آنها برسد؟ (98)

پس آيا از مكر - ناگاه گرفتن - خدا ايمنند؟ و از مكر خداى جز مردم زيان كار ايمن نمى نشينند. (99)

و آيا [سرگذشتهاى پيشينيان] براى كسانى كه زمين را پس از [هلاك] مردمش به ارث مى برند ره ننمود [و روشن نساخت] كه اگر بخواهيم آنان را به گناهانشان گرفتار مى سازيم و بر دلهاشان مهر مى نهيم پس [حق را] نمى شنوند (100)

اين آبادى ها و شهرهاست كه از خبرهاى آنها بر تو مى خوانيم، و هرآينه پيامبرانشان با نشانه هاى روشن و هويدا بديشان آمدند، اما بر آن نبودند كه به آنچه

از پيش دروغ شمردند ايمان بياورند، اينچنين خدا بر دلهاى كافران مهر مى نهد. (101)

و بيشترشان را پايبند هيچ عهد و پيمانى نيافتيم، و هرآينه بيشترشان را بدكاران و بيرون شوندگان از فرمان يافتيم. (102)

سپس از پس ايشان - پيامبران گذشته - موسى را با نشانه هاى خويش به سوى فرعون و مهتران [قوم] او فرستاديم، اما به آن نشانه ها ستم - انكار - كردند، پس بنگر كه سرانجام تباه كاران چگونه بود. (103)

و موسى گفت: اى فرعون، من فرستاده اى از پروردگار جهانيانم، (104)

سزاوارم كه بر خدا جز راست و درست سخن نگويم، همانا شما را از پروردگارتان نشانه و دليلى روشن آورده ام، پس فرزندان اسرائيل را با من بفرست. (105)

[فرعون] گفت: اگر تو با نشانه اى آمده اى آن را بيار، اگر از راستگويانى. (106)

پس عصاى خود را بيفكند كه ناگاه اژدهايى هويدا شد، (107)

و دست خويش [از گريبان] بيرون آورد، پس آن براى بينندگان سفيد و تابان مى نمود. (108)

مهتران قوم فرعون گفتند: همانا اين جادوگرى داناست، (109)

مى خواهد شما را از سرزمينتان بيرون كند، اينك چه راى مى دهيد؟ (110)

گفتند: [كار] او و برادرش را واپس دار و گردآوران را در شهرها فرست، (111)

تا هر جادوگر دانا را نزد تو آرند. (112)

جادوگران نزد فرعون آمده گفتند: اگر ما پيروز شديم بى گمان ما را مزدى هست. (113)

گفت: آرى، و هرآينه شما از نزديكان [درگاه من] خواهيد بود. (114)

گفتند: اى موسى، تو مى افكنى يا ما بيفكنيم؟ (115)

گفت: شما بيفكنيد، و چون بيفكندند، چشمهاى مردم را جادو كردند و آنان را سخت ترسانيدند و جادويى بزرگ آوردند. (116)

و ما به موسى وحى كرديم كه عصايت را بيفكن، ناگاه آن عصا آنچه را [به جادو و دروغ] ساخته بودند مى بلعيد. (117)

پس حق پديدار شد و آنچه آنها مى كردند نابود گشت، (118)

و [فرعونيان] در آنجا شكست خوردند و خوار و زبون گشتند. (119)

و جادوگران به سجده افكنده شدند. (120)

گفتند: به خداوند جهانيان ايمان آورديم، (121)

خداوند موسى و هارون. (122)

فرعون گفت: پيش از آنكه شما را رخصت دهم به او ايمان آورديد؟! اين ترفندى است كه در اين شهر انديشيده ايد تا مردمش را از آنجا بيرون كنيد، پس بزودى خواهيد دانست. (123)

هرآينه دستها و پاهاى شما را به خلاف يكديگر - يكى از راست و يكى از چپ - ببرم، سپس همه شما را بر دار كشم. (124)

گفتند: ما به پروردگار خويش باز مى گرديم، (125)

و تو هيچ خشم و كينه اى از ما به دل ندارى مگر اينكه به نشانه هاى پروردگارمان آنگاه كه ما را بيامد ايمان آورديم. پروردگارا، بر ما شكيبايى فرو ريز و ما را مسلمان - گردن نهاده و فرمانبردار - بميران. (126)

و مهتران قوم فرعون گفتند: آيا موسى و قوم او را وا مى گذارى تا در اين سرزمين تباهى كنند و تو و خدايانت را فرو گذارند؟ گفت: هرآينه پسرانشان را خواهيم كشت و زنانشان را زنده نگه خواهيم داشت و ما بر آنها چيره ايم. (127)

موسى قوم خود را گفت: از خدا يارى بخواهيد و شكيبايى ورزيد، كه زمين از آن خداست، آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد به ميراث مى دهد، و سرانجام [نيك] - پيروزى يا بهشت

- پرهيزگاران راست. (128)

[بنى اسرائيل] گفتند: پيش از آنكه نزد ما بيايى و پس از آنكه آمدى آزار و رنج ديده ايم. [موسى] گفت: اميد است كه پروردگارتان دشمن شما را نابود كند و شما را در اين سرزمين جانشين [آنها] سازد، آنگاه بنگرد كه چگونه رفتار مى كنيد. (129)

و هرآينه فرعونيان را به خشكسالها و كاهش ميوه ها - محصولات - گرفتار كرديم، شايد پند گيرند. (130)

و چون نيكى - نعمتى - بديشان مى رسيد، مى گفتند: اين از آن ماست - ما شايسته و سزاوار آنيم - و اگر بدى و گزندى به ايشان مى رسيد، به موسى و كسانى كه با او بودند شگون بد مى زدند، آگاه باشيد كه همانا سرنوشت نيك و بدشان نزد خداست ولى بيشترشان نمى دانند. (131)

و گفتند: [اى موسى،] هر نشانه اى - معجزه اى - كه به ما بيارى تا ما را بدان جادو كنى، تو را باور نخواهيم داشت. (132)

پس بر آنها طوفان و ملخ و شپش و غوكان و خون، نشانه هاى جدا - و با فاصله -. فرستاديم، باز هم گردن كشى كردند و گروهى بزه كار بودند. (133)

و چون عذاب بر آنان فرو آمد، گفتند: اى موسى، خداى خويش را به آن پيمانى كه با تو دارد - كه چون او را بخوانى اجابت كند - بخوان، كه اگر اين عذاب را از ما بردارى براستى به تو ايمان مى آوريم و بى گمان فرزندان اسرائيل را با تو مى فرستيم. (134)

پس چون عذاب را تا سر آمدى كه بايد بدان مى رسيدند از آنها برداشتيم باز هم پيمان شكنى مى كردند. (135)

پس، از آنان كين ستانديم و آنها را در دريا

غرق كرديم زيرا كه نشانه هاى ما را دروغ پنداشتند و از آن غافل بودند. (136)

و به مردمى كه ناتوان و زبون شمرده مى شدند خاورها و باخترهاى آن سرزمين را كه در آنها بركت نهاديم به ميراث داديم و سخن - يعنى وعده - نيكوى پروردگار تو بر فرزندان اسرائيل به پاداش آن شكيبايى كه كردند انجام يافت. و آنچه را فرعون و قوم او مى ساختند - از بناها و كوشكها - و آنچه را بر مى افراشتند - از داربستها و سايبانها - ويران كرديم. (137)

و فرزندان اسرائيل را از دريا گذرانديم، پس بر گروهى در آمدند كه بر بتانى كه داشتند [به پرستش] گرد آمده و روى آورده بودند، گفتند: اى موسى، براى ما خدايى قرار ده چنانكه آنها را خدايانى است. گفت: شما گروهى هستيد كه نادانى مى كنيد. (138)

همانا آنچه اينان در آنند - كفر و شرك - نابود شونده است و آنچه مى كردند بيهوده و تباه است. (139)

گفت: آيا بجز خداى يكتا براى شما خدايى ديگر بجويم و حال آنكه اوست كه شما را بر جهانيان - مردمان زمانه - برترى داد؟ (140)

و [به ياد آريد] آنگاه كه شما را از فرعونيان رهانيديم، كه شما را به خوارى سخت شكنجه مى كردند، پسرانتان را مى كشتند و زنانتان را زنده مى گذاشتند، و شما را در اين [گرفتارى] آزمونى بزرگ از پروردگارتان بود. (141)

و با موسى سى شب وعده نهاديم و آن را به ده شب ديگر كامل كرديم پس هنگام وعده پروردگارش به چهل شب - شبانه روز - تمام شد. و موسى به برادر خود هارون گفت: در

ميان قوم من جانشين من باش و به صلاح و سامان كوش و راه تباه كاران را پيروى مكن. (142)

و چون موسى به وعده گاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت - بى ميانجى -، گفت: پروردگارا [خود را] به من بنماى تا به تو بنگرم. گفت: هرگز مرا نخواهى ديد، وليكن به اين كوه بنگر، پس اگر در جاى خود قرار و آرام داشت مرا خواهى ديد. و چون پروردگارش بر آن كوه تجلى كرد، آن را خرد و پراكنده ساخت و موسى مدهوش بيفتاد، و چون به هوش باز آمد، گفت: [بار خدايا،] تو پاكى، به تو بازگشتم و من نخستين باور دارنده ام. (143)

[خداى] گفت: اى موسى، من تو را با پيامهاى خويش و گفتارم - سخن گفتن بى ميانجى - بر مردمان برگزيدم، پس آنچه به تو دادم فراگير و از سپاسداران باش. (144)

و براى او در آن لوحها از هر گونه پندى و شرح هر چيزى نوشتيم. پس [او را گفتيم:] آن را با همه نيرو فراگير و قوم خود را بفرماى تا بهترينش را فراگيرند - كار بندند -، زودا كه سراى نافرمانان بدكار را به شما بنمايم. (145)

بزودى كسانى را كه در زمين به ناحق بزرگ منشى مى كنند از آيات خويش بگردانم، و اگر هر آيه اى ببينند بدان ايمان نياورند و اگر راه رشد - رهيابى به راه راست و كمال - را ببينند آن را پيش نگيرند و اگر راه كژى و گمراهى را ببينند آن را پيش گيرند. اين از آن روست كه آيات ما را دروغ انگاشتند و از آن غافل بودند. (146)

و كسانى كه آيات ما و ديدار آن جهان را دروغ پنداشتند كارهايشان تباه و نابود شد. آيا جز آنچه مى كردند پاداش مى يابند؟ (147)

و قوم موسى از پس [رفتن] او [به طور] از زيورهاشان پيكر بى جان گوساله اى برگرفتند - ساختند و پرستيدند - كه بانگى داشت. آيا نديدند كه آن [گوساله] با آنها سخن نمى گويد و بديشان راهى نمى نمايد؟ آن را [به خدايى] گرفتند در حالى كه ستم كار بودند - زيرا مى دانستند كه آن خدا نيست -. (148)

و چون [آن زيان كارى] در دستشان افتاد - به خود آمدند و پشيمان و شرمنده شدند - و ديدند - يعنى دانستند - كه همانا گمراه شده اند، گفتند: اگر پروردگارمان ما را نبخشايد و نيامرزد، هرآينه از زيان كاران باشيم. (149)

و چون موسى با خشم و اندوه به قوم خود باز گشت، گفت: مرا پس از رفتنم بد جانشينى كرديد، آيا از فرمان پروردگارتان شتاب كرديد؟ - چرا به پرستش گوساله پيشى گرفتيد و صبر نكرديد تا باز آيم و فرمان پروردگار را برسانم؟ - و لوحها را بيفكند و سر برادر خود را گرفته به سوى خويش مى كشيد. [برادرش] گفت: پسر مادرم! اين قوم مرا بيچاره و ناتوان شمردند و نزديك بود مرا بكشند. پس دشمنان را به سبب [سرزنش] من شادمان مگردان و مرا با گروه ستم كاران در شمار ميار. (150)

گفت: پروردگارا، مرا و برادرم را بيامرز و ما را در مهر و بخشايش خود در آر، كه تو مهربانترين مهربانانى. (151)

همانا كسانى كه گوساله را [به خدايى] گرفتند بزودى خشمى از خدايشان و خواريى در زندگى دنيا به آنها رسد، و

دروغ پردازان را اين گونه كيفر مى دهيم. (152)

و كسانى كه بدى ها كردند و پس از آن توبه نمودند و ايمان آوردند همانا پروردگار تو از آن پس آمرزگار و مهربان است. (153)

و چون خشم موسى فرو نشست آن لوحها بر گرفت، و در نوشته آن براى كسانى كه از پروردگارشان بيم دارند راهنمايى و بخشايشى بود. (154)

و موسى از قوم خود هفتاد مرد براى وعده گاه ما برگزيد، پس چون - پس از درخواست ديدن خداوند - زلزله آنان را بگرفت، گفت: پروردگارا، اگر مى خواستى آنها را پيش از اين هلاك مى كردى و مرا نيز، آيا ما را بدانچه بى خردان ما كردند هلاك مى كنى؟ اين نيست مگر آزمون تو، هر كه را بخواهى بدان گمراه مى كنى و هر كه را بخواهى راه مى نمايى، تو سرپرست و ياور مايى، پس ما را بيامرز و بر ما ببخشاى و تو بهترين آمرزندگانى (155)

و براى ما در اين جهان نيكويى بنويس و در آن جهان نيز، كه ما به تو بازگشتيم. [خداى] گفت: عذابم را به هر كه بخواهم مى رسانم، و مهر و بخشايشم همه چيز را فراگرفته است، پس زودا كه آن را براى كسانى بنويسم كه پرهيزگارى مى كنند و زكات مى دهند و به آيات ما مى گروند (156)

آنان كه پيروى مى كنند آن فرستاده پيامبر درس ناخوانده و خط نانوشته اى را كه [نام و نشانه هاى] او را نزد خويش در تورات و انجيل نوشته مى يابند، آنان را به نيكى فرمان مى دهد و از بدى باز مى دارد، و چيزهاى پاكيزه را برايشان حلال و پليدى ها را بر آنها حرام مى كند، و بار گرانشان -

تكاليف سخت و دشوار - و بند و زنجيرشان - امور دست و پا گير - را از آنها فرو مى نهد - آزادشان مى كند -، پس كسانى كه به او گرويدند و او را بزرگ و گرامى داشتند و يارى اش كردند و از آن نورى كه با او فرو آمده - قرآن - پيروى نمودند، ايشانند رستگاران. (157)

بگو: اى مردم، من فرستاده خدا به همه شما هستم، آن [خدايى] كه او راست پادشاهى آسمانها و زمين، خدايى جز او نيست، زنده مى كند و مى ميراند. پس به خدا و فرستاده او، آن پيامبر درس ناخوانده و خط نانوشته اى كه به خدا و سخنان او ايمان دارد، ايمان بياوريد و او را پيروى كنيد باشد كه راه يابيد. (158)

و از قوم موسى گروهى اند كه [مردم را] به حق راه مى نمايند و بدان [وسيله] دادگرى مى كنند. (159)

و آنان را به دوازده گروه - كه هر يك شاخه اى از نوادگان يعقوب بودند - بخش كرديم، و به موسى هنگامى كه قوم وى از او آب خواستند وحى كرديم كه عصايت را بر سنگ بزن، پس دوازده چشمه از آن جوشيد، هر گروهى آبشخور خويش را بشناخت. و ابر را بر آنان سايبان ساختيم، و بر آنان من و سلوى - دو نوع خوراكى - فرو فرستاديم، [و گفتيم:] از پاكيزه هاى آنچه روزيتان كرديم بخوريد. و بر ما ستم نكردند بلكه بر خويشتن ستم مى كردند. (160)

و [ياد كن] آنگاه كه به آنان گفته شد در اين شهر - اريحا يا بيت المقدس - جاى گيريد و از نعمت آن هر جا كه خواهيد بخوريد و گوييد:

[خدايا،] گناهان ما را فرو نه، و سجده كنان - به نشانه سپاسگزارى، يا سرها فرو داشته به نشانه فروتنى - از دروازه در آييد تا گناهانتان را بيامرزيم. زودا كه نيكوكاران را [پاداش نيك] بيفزاييم. (161)

اما كسانى از آنها كه ستم كردند سخنى جز آن كه به آنان گفته شده بود به جاى آن گفتند، پس به سزاى آنكه ستم مى كردند عذابى از آسمان بر آنها فرستاديم. (162)

و آنان را از [مردم] شهرى كه كنار دريا بود - ايله، از بلاد فلسطين ميان مدين و طور كنار درياى طبريه - بپرس، آنگاه كه درباره شنبه از اندازه در مى گذشتند - حكم روز شنبه را رعايت نمى كردند -، هنگامى كه ماهيانشان در روز شنبه آشكارا - بر روى آب - و به انبوهى نزد آنها مى آمدند و روزى كه شنبه نمى گرفتند به نزدشان نمى آمدند. اين گونه آنان را به سبب آنكه نافرمانى مى كردند مى آزموديم. (163)

و آنگاه كه گروهى از آنان گفتند: چرا گروهى را پند مى دهيد كه خدا هلاككننده آنهاست يا عذابكننده آنها به عذابى سخت است؟ گفتند: تا عذرى باشد نزد پروردگارتان، و شايد كه پرهيزگارى كنند. (164)

پس چون پندى را كه به آنها داده شده بود فراموش كردند، كسانى را كه از بدى - نافرمانى، يعنى شكار ماهى در روز شنبه - باز مى داشتند رهانيديم و كسانى را كه ستم كردند به سزاى نافرمانى كه مى كردند به عذابى سخت بگرفتيم. (165)

و چون از [ترك] آنچه از آن باز داشته شدند سرپيچى كردند، به آنان گفتيم: بوزينگان و رانده شدگان باشيد. (166)

و [ياد كن] آنگاه كه پروردگار تو اعلام

نمود كه هرآينه تا روز رستاخيز [پيوسته] كسى را بر آنها برانگيزاند و بگمارد كه عذاب سخت را به آنها بچشاند. همانا پروردگار تو زود كيفر است، و هم او آمرزگار و مهربان است. (167)

و آنها را در زمين گروه گروه پراكنده كرديم، از آنان برخى شايستگانند و برخى فروتر از آن - كه عوام يهودند -. و آنها را به نيكى ها و بدى ها - خوشى ها و ناخوشى ها - بيازموديم شايد بازگردند. (168)

پس، از پى ايشان - كه نيكان و دادگران بودند - آيندگانى [بدكار] جانشين شدند كه كتاب - تورات - را به ميراث بردند، كالاى ناپايدار اين جهان فروتر - دنيا - را مى ستانند و گويند بزودى ما را بيامرزند، و اگر كالايى همانند آن بديشان رسد - و پيش آيد - آن را نيز مى گيرند، آيا از آنان در آن كتاب، كه آنچه را در آن است خوانده اند، پيمان گرفته نشد كه بر خدا جز راست و درست نگويند؟ و سراى واپسين براى كسانى كه پرهيزگارى كنند بهتر است. آيا خرد را به كار نمى بنديد (169)

و كسانى كه به كتاب [خدا] چنگ در زنند و نماز به پاى بدارند، براستى ما مزد شايسته كاران را تباه نمى كنيم. (170)

و [ياد كن] آنگاه كه كوه را بركنديم و بالاى سرشان برديم كه گويى سايبانى است و پنداشتند كه بر سرشان افتادنى است، [گفتيم:] آنچه را به شما داديم - يعنى كتاب - با همه نيرو بگيريد و آنچه را در آن است به ياد آريد شايد پرهيزگار شويد. (171)

و [ياد كن] آنگاه كه پروردگار تو از فرزندان آدم، از

پشتهاى ايشان، فرزندانشان را گرفت و آنان را بر خودشان گواه كرد، [گفت:] آيا من پروردگار شما نيستم؟ گفتند: چرا، گواه شديم، [و اين گواهى را گرفتيم] تا روز رستاخيز نگوييد كه ما از آن بى خبر بوديم. (172)

يا نگوييد كه پدران ما از پيش شرك آوردند و ما فرزندانى از پس آنان بوديم، آيا ما را به سزاى آنچه كج روان و تبهكاران - كافران - كردند هلاك مى كنى؟! (173)

و اين گونه، آيات - سخنان خويش - را به تفصيل بيان مى كنيم [تا آيات ما را بفهمند] و شايد باز گردند. (174)

و بر آنان خبر آن كس - بلعم باعورا - را بر خوان كه آيتهاى خويش - برخى كرامات يا اجابت دعا - را به وى داديم و او از آنها بيرون رفت - خود را از دانش آن برهنه ساخت - پس شيطان در پى او افتاد تا از گمراهان گشت. (175)

و اگر مى خواستيم هرآينه او را بدانها - آن آيتها - [به جايگاهى بلند] بر مى داشتيم، وليكن او به زمين - دنيا و مال و جاه آن - چسبيد و كام و خواهش دل خود را پيروى كرد. پس داستان او چون داستان سگ است، اگر بر او بتازى زبان از دهان بيرون آرد يا واگذاريش باز زبان از دهان آويخته دارد. اين است داستان گروهى كه آيات ما را دروغ انگاشتند، پس اين سرگذشت را [بر آنان] بازگو، شايد بينديشند. (176)

بد نمونه اى هستند گروهى كه آيات ما را دروغ شمردند و به خويشتن ستم مى كردند. (177)

هر كه را خداى راه نمايد او راه يافته است، و

هر كه را گمراه كند آنانند زيان كاران. (178)

و هرآينه بسيارى از پريان و آدميان را براى دوزخ بيافريديم - سرانجامشان به دوزخ مى رسد -، [زيرا] دلهايى دارند كه به آن [حق را] در نمى يابند، و چشمهايى دارند كه به آن [حق را] نمى بينند، و گوشهايى دارند كه به آن [حق را] نمى شنوند. اينان بسان چارپايانند بلكه گمراه ترند، همينانند غافلان. (179)

و نيكوترين نامها خداى راست، پس او را بدانها بخوانيد، و كسانى را كه درباره نامهاى او به كژى ميل مى كنند - يا به گفت وگو و ستيزه مى پردازند - واگذاريد. بزودى [به سزاى] آنچه مى كردند كيفر داده شوند. (180)

و از آنان كه بيافريديم گروهى هستند كه [مردم را] به حق راه مى نمايند و بدان [وسيله] به عدل و داد رفتار مى كنند. (181)

و كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند، اندك اندك از جايى كه ندانند [به كيفر خود] گرفتارشان خواهيم ساخت. (182)

و آنان را مهلت مى دهم زيرا كه تدبير من استوار است. (183)

آيا نينديشيدند كه در يارشان - رسول ما - هيچ گونه ديوانگى نيست؟ او جز بيم دهنده اى آشكارا نيست. (184)

آيا در ملكوت - پادشاهى و فرمانروايى - آسمانها و زمين و هر چه خداى آفريده است نمى نگرند، و اينكه شايد سر آمد - مرگ - ايشان نزديك شده باشد؟ پس به كدام سخن پس از اين - قرآن - ايمان خواهند آورد (185)

كسى را كه خدا گمراه كند او را راه نمايى نيست، و آنان را وا مى گذارد تا در سركشى خويش سرگشته و كوردل بمانند. (186)

تو را از رستاخيز پرسند، كه فرارسيدن آن كى باشد؟

بگو: دانش آن تنها نزد پروردگار من است، جز او آن را به هنگامش آشكار نكند. [فرا رسيدن آن] در آسمانها و زمين گران است، فرا نرسد شما را مگر ناگاه. از تو چنان مى پرسند كه گويا از آن آگاهى. بگو: دانش آن تنها نزد خداست، ولى بيشتر مردم نمى دانند. (187)

بگو: من مالك هيچ سود و زيانى براى خويش نيستم - من براى خود جلب سود و دفع زيان نتوانم - مگر آنچه خداى خواهد، و اگر غيب مى دانستم هرآينه نيكى و خواسته بسيار گرد مى كردم، و هيچ بدى و گزندى به من نمى رسيد. من جز بيم دهنده و نويد رسانى براى مردمى كه ايمان بياورند نيستم. (188)

اوست كه شما را از يك تن آفريد و همسر او را از [نوع] او پديد كرد تا بدو آرام گيرد. و چون بر او در آمد بار گرفت بارى سبك، پس با آن [مدتى] گذرانيد. و چون گرانبار گشت، آن دو پروردگار خويش را خواندند كه اگر ما را فرزندى نيك و شايسته - تندرست - دهى بى گمان از سپاسگزاران خواهيم بود. (189)

پس چون آن دو را فرزندى نيك و شايسته - تندرست - داد در آنچه ايشان را بداد براى او شريكانى قرار دادند، همانا خدا از آنچه [با او] شريك مى سازند برتر است. (190)

آيا چيزهايى را [با خدا] شريك مى سازند كه هيچ چيزى را نمى آفرينند و خود آفريده مى شوند؟! (191)

و نه مى توانند آنان را يارى دهند و نه خودشان را يارى توانند كرد، (192)

و اگر [شما مشركان] آنها - بتان - را به راه راست بخوانيد شما را پيروى نكنند.

بر شما يكسان است كه آنها را بخوانيد يا خاموش باشيد (193)

همانا كسانى را كه به جاى خداى يكتا مى خوانيد بندگانى - آفريدگانى - مانند شمايند. پس آنها را بخوانيد كه اگر راستگوييد بايد شما را پاسخ دهند. (194)

آيا آنها را پاهايى هست كه با آن بروند، يا آنها را دستهايى هست كه با آن بگيرند - داد و ستد و حمله و دفاع كنند -، يا آنها را چشمهايى هست كه با آن ببينند، يا آنها را گوشهايى هست كه با آن بشنوند. بگو: انبازان خود را - كه براى خدا ساخته ايد - بخوانيد آنگاه درباره من هر ترفند و نيرنگى كه توانيد به كار بريد و مرا مهلت مدهيد (195)

همانا دوست و سرپرست من خداى يكتاست كه [اين] كتاب را فرو فرستاد و او نيكان و شايستگان را سرپرستى و كارسازى مى كند. (196)

و آنان كه به جاى او مى خوانيد - بتها - نه مى توانند شما را يارى كنند و نه خود را يارى مى كنند، (197)

و اگر آنها را به راه راست بخوانيد نمى شنوند، و مى بينى كه به تو مى نگرند و حال آنكه نمى بينند. (198)

عفو را پيشه كن - كار را بر مردم آسان گير و گذشت و ميانه روى را پيشه ساز - و به كار نيك و پسنديده فرمان ده و از نادانان و نابخردان روى بگردان. (199)

و اگر وسوسه اى از شيطان تو را برانگيزاند به خداى پناه بر، كه او شنوا و داناست. (200)

كسانى كه پرهيزگارى كردند چون وسوسه اى از شيطان به آنان رسد [خداى را] ياد كنند، پس آنگاه بينايان باشند. (201)

و برادرانشان - برادران كافران و مشركان يعنى شياطين - آنان را در گمراهى مى كشند، و هيچ كوتاهى نمى كنند. (202)

و چون آيتى بديشان نياورى، گويند: چرا آيتى فراهم نساختى، بگو: فقط چيزى را پيروى مى كنم كه از سوى پروردگارم به من وحى مى شود. اين [قرآن] بينشها و حجتهاى روشن از پروردگار شماست و رهنمونى و بخشايشى است براى مردمى كه ايمان دارند. (203)

و چون قرآن خوانند بدان گوش فرا داريد و خاموش باشيد شايد درخور رحمت شويد. (204)

و پروردگارت را در درون خويش به زارى و بيم و بدون آواى بلند گفتار، بامدادان و شبانگاهان ياد كن و از غافلان مباش. (205)

همانا آنان كه نزد پروردگار تواند - فرشتگان و مقربان - از پرستش او سرپيچى و گردن كشى نكنند و وى را به پاكى مى ستايند و او را سجده مى آرند. (206)

كه فرستاده شده اند سوال خواهيم كرد. (6)

و از هر چه كرده اند با آگاهي تمام برايشان حكايت خواهيم كرد، زيرا ما هرگز غايب نبوده ايم. (7)

در آن روز، وزن كردن به حق خواهد بود. آنها كه ترازويشان سنگين است رستگارانند. (8)

آنان كه ترازوي اعمالشان سبك گشته است كساني هستند كه به آيات ما ايمان نياورده بودند و از اين رو به خود زيان رسانيده اند. (9)

در زمين جايگاهتان داديم و راههاي معيشتتان را در آن قرار داديم. و چه اندك سپاس مي گزاريد. (10)

و شما را بيافريديم، و صورت بخشيديم، آنگاه به فرشتگان گفتيم: آدم را سجده كنيد. همه ، جز ابليس، سجده كردند و ابليس در شمار سجده كنندگان نبود. (11)

خدا گفت: وقتي تو را به سجده فرمان دادم، چه چيز تو را از آن باز داشت؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفريده اي و او را از گل. (12)

گفت: از اين مقام فرو شو. تو را چه رسد كه در آن گردنكشي كني . بيرون رو كه تو از خوار شدگاني . (13)

گفت: مرا تا روز قيامت كه زنده مي شوند مهلت ده . (14)

گفت: تو از مهلت يافتگاني . (15)

گفت: حال كه مرا نوميد ساخته اي ، من هم ايشان را از راه راست تو منحرف مي كنم. (16)

آنگاه از پيش و از پس و از چپ و از راست بر آنها مي تازم. و بيشترينشان را شكرگزار نخواهي يافت. (17)

گفت: از اينجا بيرون شو، منفور مطرود. از كساني كه پيروي تو گزينند و از همه

شما جهنم را خواهم انباشت. (18)

اي آدم، تو و همسرت در بهشت مكان گيريد. از هرجا كه خواهيد بخوريد ولي به اين درخت نزديك مشويد كه در شمار بر خويش ستمكنندگان خواهيد شد. (19)

پس شيطان آن دو را وسوسه كرد، تا شرمگاهشان را كه از آنها پوشيده بود در نظرشان آشكار كند. و گفت: پروردگارتان شما را از اين درخت منع كرد تا مباد از فرشتگان يا جاويدانان شويد. (20)

و برايشان سوگند خورد كه نيكخواه شمايم. (21)

و آن دو را بفريفت و به پستي افكند. چون از آن درخت خوردند شرمگاههايشان آشكار شد و به پوشيدن خويش از برگهاي بهشت پرداختند. پروردگارشان ندا داد: آيا شما را از آن درخت منع نكرده بودم و نگفته بودم كه شيطان به آشكارا دشمن شماست. (22)

گفتند: اي پروردگار ما، به خود ستم كرديم و اگر ما را نيامرزي و بر ما رحمت نياوري از زيان ديدگان خواهيم بود. (23)

گفت: فرو شويد، برخي دشمن برخي ديگر، و تا روز قيامت زمين قرارگاه و جاي تمتع شما خواهد بود. (24)

گفت: در آنجا زندگي خواهيد كرد و در آنجا خواهيد مرد و از آن بيرون آورده شويد. (25)

اي فرزندان آدم، براي شما جامه اي فرستاديم تا شرمگاهتان را بپوشد و نيز جامه زينت. و جامه پرهيزگاري از هر جامه اي بهتر است. و اين يكي از آيات خداست، باشد كه پند گيرند. (26)

اي فرزندان آدم، شيطان شما را نفريبد، همچنان كه پدر و مادرتان را از بهشت بيرون راند، لباس از تنشان كند تا شرمگاهشان را به ايشان بنماياند. او و قبيله

اش از جايي كه آنها را نمي بينيد شما را مي بينند. ما شيطانها را دوستان كساني قرار داديم كه ايمان نمي آورند. (27)

چون كار زشتي كنند، گويند: پدران خود را نيز چنين يافته ايم و خدا ما را بدان فرمان داده است. بگو: خدا به زشتكاري فرمان نمي دهد. چرا چيزهايي به خدا نسبت مي دهيد كه نمي دانيد. (28)

بگو: پروردگار من به عدل فرمان داده است، و به هنگام هر نماز روي به جانب او داريد و او را با ايمان خالص بخوانيد. و همچنان كه شما را آفريده است باز مي گرديد. (29)

فرقه اي را هدايت كرده و فرقه اي گمراهي را درخورند. اينان شيطانها را به جاي خدا به دوستي گرفتند و مي پندارند كه هدايت يافته اند. (30)

اي فرزندان آدم، به هنگام هر عبادت لباس خود بپوشيد. و نيز بخوريد و بياشاميد ولي اسراف مكنيد، كه خدا اسرافكاران را دوست نمي دارد. (31)

بگو: چه كسي لباسهايي را كه خدا براي بندگانش پديد آورده ، و خوردنيهاي خوش طعم را حرام كرده است؟ بگو: اين چيزها در اين دنيا براي كساني است كه ايمان آورده اند و در روز قيامت نيز خاص آنها باشد. آيات خدا را براي دانايان اينچنين به تفصيل بيان مي كنيم. (32)

بگو: پروردگار من زشتكاريها را چه آشكار باشند و چه پنهان و نيز گناهان و افزوني جستن به ناحق را، حرام كرده است، و نيز حرام است چيزي را شريك خدا سازيد كه هيچ دليلي بر وجود آن نازل نشده است، يا درباره خدا چيزهايي بگوييد كه نمي دانيد. (33)

هر امتي را مدت عمري است. چون اجلشان فراز آيد، يك ساعت پيش و پس نشوند. (34)

اي فرزندان آدم، هرگاه پيامبراني از خود شما بيايند و آيات مرا بر شما بخوانند، كساني كه پرهيزگاري كنند و به صلاح آيند بيمي بر آنها نيست و خود غمگين نمي شوند. (35)

و آنها كه آيات ما را به دروغ نسبت داده و از آن سر برتافته اند اهل جهنمند و جاودانه در آن خواهند بود. (36)

كيست ستمكارتر از آن كه به خدا دروغ بندد يا آيات او را دروغ انگارد؟ نصيبي كه برايشان مقرر شده به آنها خواهد رسيد. آنگاه كه فرستادگان ما بيايند تا جانشان را بگيرند، مي پرسند: آن چيزهايي كه به جاي خدا پرستش مي كرديد، اكنون كجايند؟ گويند: تباه شدند و از دست ما رفتند. و در اين حال به زيان خود شهادت دهند، كه كافر بوده اند. (37)

گويد: به ميان امتهايي كه پيش از شما بوده اند، از جن و انس، در آتش داخل شويد. هر امتي كه به آتش داخل شود امت همكيش خود را لعنت كند. تا چون همگي در آنجا گرد آيند، گروههايي كه پيرو بوده اند درباره گروههايي كه پيشوا بوده اند گويند: پروردگارا، اينان ما را گمراه كردند، دوچندان در آتش عذابشان كن. گويد: عذاب همه دو چندان است ولي شما نمي دانيد. (38)

پيشوايان به پيروان گويند: شما را بر ما هيچ برتري نيست، اينك به كيفر كارهايي كه كرده بوديد عذاب را بچشيد. (39)

درهاي آسمان بر روي كساني كه آيات ما را تكذيب كرده اند و از آنها سر برتافته اند،

گشوده نخواهد شد و به بهشت در نخواهند آمد تا آنگاه كه شتر از سوراخ سوزن بگذرد. و مجرمان را اينچنين كيفر مي دهيم. (40)

بستري از آتش جهنم در زير و پوششي از آتش جهنم بر روي دارند. و ستمكاران را اينچنين كيفر مي دهيم. (41)

به هيچ كس جز اندازه توانش تكليف نمي كنيم. آنان كه ايمان آورده اند و كارهاي نيكو كرده اند اهل بهشتند و در آنجا جاويدانند. (42)

و هر گونه كينه اي را از دلشان بر مي كنيم. نهرها در زير پايشان جاري است. گويند: سپاس خدايي را كه ما را بدين راه رهبري كرده و اگر ما را رهبري نكرده بود، راه خويش نمي يافتيم. رسولان پروردگار ما به حق آمدند. و آنگاه ايشان را ندا دهند كه با پاداش كارهايي كه مي كرديد اين بهشت را به شما داده اند. (43)

بهشتيان دوزخيان را آواز دهند كه ما به حقيقت يافتيم آنچه را كه پروردگارمان وعده داده بود، آيا شما نيز به حقيقت يافته ايد آنچه را كه پروردگارتان وعده داده بود؟ گويند: آري . آنگاه آوازدهنده اي در آن ميان آواز دهد كه لعنت خدا بر كافران باد (44)

آنان كه از راه خدا روي بر مي گردانند و آن را كجروي مي پندارند و به قيامت ايمان ندارند. (45)

و ميانشان حايلي است، و بر اعراف مرداني هستند كه همه را به نشانيشان مي شناسند و اهل بهشت را آواز مي دهند كه سلام بر شما باد. اينان هرچند طمع بهشت دارند ولي هنوز بدان داخل نشده اند. (46)

چون چشم به جانب دوزخيان گردانند

گويند: اي پروردگار ما، ما را در شمار ستمكاران قرار مده . (47)

ساكنان اعراف مرداني را كه از نشانيشان مي شناسند آواز دهند و گويند: آن خواسته كه گرد آورده بوديد و آن همه سركشي كه داشتيد شما را فايده اي نبخشيد. (48)

آيا اينان همان كسانند كه شما سوگند خورده بوديد كه رحمت خداوند نصيبشان نمي شود؟ داخل در بهشت شويد، نه بيمي بر شماست و نه غمگين مي شويد. (49)

دوزخيان بهشتيان را آواز دهند كه اندكي آب يا از چيزهايي كه خدا به شما ارزاني كرده است بر ما فرو ريزيد. گويند: خدا آنها را بر كافران حرام كرده است. (50)

امروز آنان را كه دين خويش لهو و بازيچه پنداشتند و زندگي دنيا فريبشان داده بود فراموش مي كنيم، همچنان كه آنها نيز رسيدن به اين روز را از ياد برده بودند و آيات ما را تكذيب مي كردند. (51)

براي هدايت مومنان و بخشايش به ايشان كتابي آورديم كه در آن هرچيز را از روي دانش به تفصيل بيان كرده ايم. (52)

آيا جز نتيجه اعمال انتظاري دارند؟ روزي كه نتيجه اعمال پديدار شود، كساني كه آن روز را از ياد برده بودند مي گويند: پيامبران پروردگار ما به حق آمدند. آيا شفيعاني هستند كه ما را شفاعت كنند؟ يا آنكه كسي هست كه ما را بازگرداند تا كارهاي ديگري جز آن كارها كه مي كرديم، انجام دهيم؟ به خود زيان رسانيدند و آن بتان را كه به دروغ ساخته بودند اينك از دست داده اند. (53)

پروردگار شما الله است كه آسمانها و زمين را در شش روز

آفريد. پس به عرش پرداخت. شب را در روز مي پوشاند و روز شتابان آن را مي طلبد. و آفتاب و ماه و ستارگان مسخر فرمان او هستند. آگاه باشيد كه او راست آفرينش و فرمانروايي . خدا آن پروردگار جهانيان به غايت بزرگ است. (54)

پروردگارتان را با تضرع و در نهان بخوانيد، زيرا او متجاوزان سركش را دوست ندارد. (55)

در زمين آنگاه كه به صلاح آمده است فساد مكنيد. و خدا را از روي بيم و اميد بخوانيد. و رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است. (56)

و اوست كه پيشاپيش رحمت خود بادها را به بشارت مي فرستد. چون بادها ابرهاي گرانبار را بردارند، ما آن را به سرزمينهاي مرده روان سازيم و از آن باران مي فرستيم و به باران هر گونه ثمره اي را مي رويانيم.مردگان را نيز اينچنين زنده مي گردانيم شايد پند گيريد. (57)

و سرزمين خوب گياه آن به فرمان پروردگارش مي رويد، و زمين بد جز اندك گياهي از آن پديد نمي آيد. براي مردمي كه سپاس مي گويند آيات خدا را اينچنين گونه گون بيان مي كنيم. (58)

نوح را بر قومش به رسالت فرستاديم. گفت: اي قوم من، الله را بپرستيد، شما را خدايي جز او نيست، من از عذاب روزي بزرگ بر شما بيمناكم. (59)

مهتران قومش گفتند: تو را به آشكارا در گمراهي مي بينيم. (60)

گفت: اي قوم من، گمراهي را در من راهي نيست، من پيامبري از جانب پروردگار جهانيانم. (61)

پيامهاي پروردگارم را به شما مي رسانم و شما را اندرز مي دهم و از خدا، آن مي دانم

كه شما نمي دانيد. (62)

آيا از اينكه بر مردي از خودتان از جانب پروردگارتان وحي نازل شده است تا شما را بترساند و پرهيزگاري كنيد و كاري كند كه مورد رحمت قرار گيريد، به شگفت آمده ايد. (63)

پس تكذيبش كردند و ما او و كساني را كه با او در كشتي بودند رهانيديم و آنان را كه آيات ما را دروغ مي انگاشتند غرقه ساختيم، كه مردمي بي بصيرت بودند. (64)

و بر قوم عاد، برادرشان هود را فرستاديم. گفت: اي قوم من، الله را بپرستيد كه شما را جز او خدايي نيست، و چرا نمي پرهيزيد. (65)

مهتران قوم او كه كافر شده بودند، گفتند: مي بينيم كه به بي خردي گرفتار شده اي و پنداريم كه از دروغگويان باشي . (66)

گفت: اي قوم من، در من نشاني از بي خردي نيست، من پيامبر پروردگار جهانيانم. (67)

پيامهاي پروردگارم را به شما مي رسانم و شما را اندرزگويي امينم. (68)

آيا از اينكه بر مردي از خودتان از جانب پروردگارتان وحي نازل شده است تا شما را بترساند، تعجب مي كنيد؟ به ياد آريد آن زمان را كه شما را جانشين قوم نوح ساخت و به جسم فزوني داد. پس نعمتهاي خدا را به ياد آوريد، باشد كه رستگار گرديد. (69)

گفتند: آيا نزد ما آمده اي تا تنها الله را بپرستيم و آنچه را كه پدرانمان مي پرستيدند رها كنيم؟ اگر راست مي گويي آنچه را كه به ما وعده مي دهي بياور. (70)

گفت: عذاب و خشم پروردگارتان حتما بر شما نازل خواهد شد. آيا درباره اين بتهايي كه

خود و پدرانتان بدين نامها ناميده ايد و خدا هيچ دليلي بر آنها نازل نساخته است، با من ستيزه مي كنيد؟ به انتظار بمانيد من هم با شما به انتظار مي مانم. (71)

هود و همراهانش را به پايمردي رحمت خويش رهانيديم و كساني را كه آيات ما را تكذيب كردند و ايمان نياورده بودند از ريشه بركنديم. (72)

بر قوم ثمود، برادرشان صالح را فرستاديم. گفت: اي قوم من، الله را بپرستيد، شما را هيچ خدايي جز او نيست، از جانب خدا براي شما نشانه اي آشكار آمد. اين ماده شتر خدا، برايتان نشانه اي است. رهايش كنيد تا در زمين خدا بچرد و هيچ آسيبي به او نرسانيد كه عذابي دردآور شما را فرا خواهد گرفت. (73)

به ياد آريد آن زمان را كه شما را جانشينان قوم عاد كرد و در اين زمين جاي داد تا بر روي خاكش قصرها برافرازيد و در كوهستانهايش خانه هايي بكنيد. نعمتهاي خدا را ياد كنيد و در زمين تبهكاري و فساد مكنيد. (74)

مهتران قومش كه گردنكشي مي كردند، به زبون شدگان قوم كه ايمان آورده بودند گفتند: آيا مي دانيد كه صالح از جانب پروردگارش آمده است؟ گفتند: ما به آييني كه بدان مامور شده ايمان داريم. (75)

گردنكشان گفتند: ما به كسي كه شما ايمان آورده ايد ايمان نمي آوريم. (76)

پس ماده شتر را پي كردند و از فرمان پروردگارشان سر باززدند و گفتند: اي صالح، اگر پيامبر هستي آنچه را به ما وعده مي دهي بياور. (77)

پس زلزله اي سخت آنان را فرو گرفت و در خانه هاي خود برجاي

مردند. (78)

صالح از آنان روي برگردانيد و گفت: اي قوم من، رسالت پروردگارم را به شما رسانيدم و اندرزتان دادم ولي شما نيكخواهان را دوست نداريد. (79)

و لوط را فرستاديم. آنگاه به قوم خود گفت: چرا كاري زشت مي كنيد، كه هيچ كس از مردم جهان پيش از شما نكرده است. (80)

شما به جاي زنان با مردان شهوت مي رانيد. شما مردمي تجاوزكار هستيد. (81)

جواب قوم او جز اين نبود كه گفتند: آنها را از قريه خود برانيد كه آنان مردمي هستند كه از كار ما بيزاري مي جويند. (82)

لوط و خاندانش را نجات داديم. جز زنش كه با ديگران در شهر ماند. (83)

بر آنها باراني باريديم، بنگر كه عاقبت مجرمان چگونه بود. (84)

و بر مردم مدين برادرشان شعيب را فرستاديم. گفت: اي قوم من، الله را بپرستيد، شما را خدايي جز او نيست، از جانب پروردگارتان نشانه اي روشن آمده است. پيمانه و ترازو را تمام ادا كنيد و به مردم كم مفروشيد و از آن پس كه زمين به صلاح آمده است در آن فساد مكنيد، كه اگر ايمان آورده ايد، اين برايتان بهتر است. (85)

و بر سر راهها منشينيد تا مومنان به خدا را بترسانيد و از راه خدا بازداريد و به كجروي واداريد. و به ياد آريد آنگاه كه اندك بوديد، خدا بر شمار شما افزود. و بنگريد كه عاقبت مفسدان چگونه بوده است. (86)

اگر گروهي از شما به آنچه من از جانب خدا بدان مبعوث شده ام، ايمان آورده اند و گروهي هنوز ايمان نياورده اند، صبر كنيد تا خدا ميان

ما حكم كند كه او بهترين داوران است. (87)

مهتران قومش كه سركشي پيشه كرده بودند گفتند: اي شعيب، تو و كساني را كه به تو ايمان آورده اند از قريه خويش مي رانيم مگر آنكه به آيين ما برگرديد. گفت: و هرچند از آن كراهت داشته باشيم. (88)

پس از آنكه خدا ما را از كيش شما رهانيده است اگر بدان باز گرديم، بر خدا دروغ بسته باشيم، و ما ديگر بار بدان كيش باز نمي گرديم، مگر آنكه خدا آن پروردگارما خواسته باشد. زيرا علم پروردگار ما بر همه چيز احاطه دارد. ما بر خدا توكل مي كنيم. اي پروردگار ما، ميان ما و قوم ما به حق، راهي بگشا كه تو بهترين راهگشايان هستي . (89)

مهتران قومش كه كافر بودند، گفتند: اگر از شعيب پيروي كنيد سخت زيان كرده ايد. (90)

پس زلزله اي سخت آنان را فرو گرفت و در خانه هاي خود بر جاي مردند. (91)

آنان كه شعيب را به دروغگويي نسبت دادند، گويي كه هرگز در آن ديار نبوده اند. آنان كه شعيب را به دروغگويي نسبت دادند خود زيان كردند. (92)

پس، از آنها رويگردان شد و گفت: اي قوم من، هر آينه پيامهاي پروردگارم را به شما رسانيدم و اندرزتان دادم. چگونه بر مردمي كافر اندوهگين شوم. (93)

و ما هيچ پيامبري را به هيچ قريه اي نفرستاديم مگر آنكه ساكنانش را به سختي و بيماري گرفتار كرديم، باشد كه تضرع كنند. (94)

آنگاه جاي بلا و محنت را به خوشي و خوبي سپرديم، تا شمارشان افزون شد و گفتند: آن پدران ما بودند با

سختي و بهروزي . ناگهان آنان را بي خبر فرو گرفتيم. (95)

اگر مردم قريه ها ايمان آورده و پرهيزگاري پيشه كرده بودند بركات آسمان و زمين را به رويشان مي گشوديم، ولي پيامبران را به دروغگويي نسبت دادند. ما نيز به كيفر كردارشان مواخذه شان كرديم. (96)

آيا مردم قريه ها پنداشتند از اينكه عذاب ما شب هنگام كه به خواب رفته اند بر سر آنها بيايد، درامانند. (97)

و آيا مردم قريه ها پنداشتند از اينكه عذاب ما به هنگام چاشت كه به بازيچه مشغولند بر سر آنها بيايد، درامانند. (98)

آيا پنداشتند كه از مكر خدا درامانند؟ از مكر خدا جز زيانكاران ايمن ننشينند. (99)

آيا براي آنان كه زمين را از پيشينيان به ارث برده اند، باز ننموده است كه اگر بخواهيم آنها را نيز به كيفر گناهانشان به عقوبت مي رسانيم و بر دلهايشان مهر مي نهيم تا شنيدن نتوانند. (100)

اينها قريه هايي است كه ما اخبارشان را بر تو حكايت كنيم. پيامبرانشان با دلايل روشن آمدند. و به آن چيزها كه از آن پيش دروغ خوانده بودند، ايمان نياوردند. و خدا بر دلهاي كافران اينچنين مهر مي نهد. (101)

در بيشترينشان وفاي به عهد نيافتيم و بيشترين را جز نافرمانان نديديم. (102)

بعد از آنها موسي را با آياتمان بر فرعون و قومش مبعوث داشتيم. به خلافش برخاستند. اينك بنگر كه عاقبت مفسدان چگونه بوده است. (103)

موسي گفت: اي فرعون، من پيامبري از جانب پروردگار عالميانم. (104)

شايسته است كه درباره خدا جز به راستي سخن نگويم. من همراه با معجزه اي از جانب پروردگارتان آمده ام.

بني اسرائيل را با من بفرست. (105)

گفت: اگر راست مي گويي و معجزه اي به همراه داري ، آن را بياور. (106)

عصايش را انداخت، اژدهايي راستين شد. (107)

و دستش را بيرون آورد، در نظر آنان كه مي ديدند سفيد و درخشان بود. (108)

مهتران قوم فرعون گفتند: اين جادوگري است دانا. (109)

مي خواهد شما را از سرزمينتان بيرون كند، چه مي فرماييد. (110)

گفتند: او و برادرش را نگهدار و كسان به شهرها بفرست. (111)

تا همه جادوگران دانا را نزد تو بياورند. (112)

جادوگران نزد فرعون آمدند و گفتند: اگر غلبه يابيم، ما را پاداشي هست. (113)

گفت: آري ، و شما از مقربان خواهيد بود. (114)

گفتند: اي موسي ، آيا نخست تو مي افكني ، يا ما بيفكنيم. (115)

گفت: شما بيفكنيد. چون افكندند، ديدگان مردم را جادو كردند و آنان را ترسانيدند و جادويي عظيم آوردند. (116)

و به موسي وحي كرديم كه عصاي خود را بيفكن. به ناگاه ديدند كه همه جادوهايشان را مي بلعد. (117)

پس حق به ثبوت رسيد و كارهاي آنان باطل شد. (118)

در همان جا مغلوب شدند، و خوار و زبون بازگشتند. (119)

جادوگران به سجده وادار شدند. (120)

گفتند: به پروردگار جهانيان ايمان آورديم، (121)

پروردگار موسي و هارون. (122)

فرعون گفت: آيا پيش از آنكه من به شما رخصت دهم به او ايمان آورديد؟ اين حيله اي است كه درباره اين شهر انديشيده ايد تا مردمش را بيرون كنيد. به زودي خواهيد دانست. (123)

دستها و پاهايتان را به خلاف يكديگر خواهم بريد و همگي تان را برادر خواهم

كرد. (124)

گفتند: ما به نزد پروردگارمان باز مي گرديم. (125)

خشم بر ما نمي گيري ، جز آنكه چون نشانه هاي پروردگارمان بر ما آشكار شد به آنها ايمان آورديم. اي پروردگار ما، بر ما شكيبايي ببار و ما را مسلمان بميران. (126)

مهتران قوم فرعون گفتند: آيا موسي و قومش را مي گذاري تا در زمين فساد كنند و تو و خدايانت را ترك گويد؟ گفت: پسرانشان را خواهم كشت و زنانشان را زنده خواهم گذاشت. ما بالاتر از ايشانيم و بر آنها غلبه مي يابيم. (127)

موسي به قومش گفت: از خدا مدد جوييد و صبر پيشه سازيد كه اين زمين از آن خداست و به هر كس از بندگانش كه بخواهد آن را به ميراث مي دهد. و سرانجام نيك از آن پرهيزگاران است. (128)

گفتند: پيش از آنكه تو بيايي در رنج بوديم و پس از آنكه آمدي باز در رنجيم. گفت: اميد است كه پروردگارتان دشمنتان را هلاك كند و شما را در روي زمين جانشين او گرداند. آنگاه بنگرد كه چه مي كنيد. (129)

قوم فرعون را به قحط و نقصان محصول مبتلا كرديم، شايد پند گيرند. (130)

چون نيكيي نصيبشان مي شد مي گفتند: حق ماست. و چون بديي به آنها مي رسيد، موسي و همراهانش را بدشگون مي دانستند. آگاه باشيد، آن نيك و بد كه به ايشان رسد از خداست، ولي بيشترينشان نمي دانند. (131)

و گفتند: هر گونه نشانه اي براي ما بياوري كه ما را بدان مسحور كني به تو ايمان نخواهيم آورد. (132)

ما نيز بر آنها نشانه هايي آشكار و گوناگون

چون طوفان و ملخ و شپش و قورباغه و خون فرستاديم. باز سركشي كردند، كه مردمي مجرم بودند. (133)

و چون عذاب بر آنها فرود آمد، گفتند: اي موسي ، بدان عهدي كه خدا را با تو هست او را بخوان، كه اگر اين عذاب از ما دور كني به تو ايمان مي آوريم و بني اسرائيل را با تو مي فرستيم. (134)

چون تا آن زمان كه قرار نهاده بودند عذاب را از آنها دور كرديم، پيمان خود را شكستند. (135)

پس، از ايشان انتقام گرفتيم و در دريا غرقشان كرديم. زيرا آيات ما را دروغ مي انگاشتند و از آنها غفلت مي ورزيدند. (136)

و به آن مردمي كه به ناتواني افتاده بودند، شرق و غرب آن سرزمين را كه بركت داده بوديم به ميراث داديم، و وعده نيكويي كه پروردگار تو به بني اسرائيل داده بود بدان سبب كه شكيبايي ورزيده بودند، به كمال رسيد و هر چه را فرعون و قومش مي ساختند و كاخهايي را كه بر مي افراشتند ويران كرديم. (137)

و بني اسرائيل را از دريا گذرانيديم. بر قومي گذشتند كه به پرستش بتهاي خود دل بسته بودند. گفتند: اي موسي ، همان طور كه آنها را خداياني است براي ما هم خدايي بساز. گفت: شما مردمي بي خرد هستيد. (138)

آنچه اينان در آنند، نابود شونده و كاري كه مي كنند باطل است. (139)

گفت: آيا جز الله ، برايتان خدايي بجويم، و حال آنكه اوست كه شما را بر جهانيان برتري بخشيد. (140)

و شما را از آل فرعون رهانيديم. به عذابهاي سختتان مي آزردند، پسرانتان

را مي كشتند و زنانتان را زنده مي گذاشتند و در اين از جانب پروردگارتان آزمايشي بزرگ بود. (141)

سي شب با موسي وعده نهاديم و ده شب ديگر بر آن افزوديم تا وعده پروردگارش چهل شب كامل شد. و موسي به برادرش هارون گفت: بر قوم من جانشين من باش و راه صلاح پيش گير و به طريق مفسدان مرو. (142)

چون موسي به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت: اي پروردگار من، بنماي ، تا در تو نظر كنم. گفت: هرگز مرا نخواهي ديد. به آن كوه بنگر، اگر بر جاي خود قرار يافت، تو نيز مرا خواهي ديد. چون پروردگارش بر كوه تجلي كرد، كوه را خرد كرد و موسي بيهوش بيفتاد. چون به هوش آمد گفت: تو منزهي ، به تو بازگشتم و من نخستين مومنانم. (143)

گفت: اي موسي ، من تو را به پيامهايم و سخن گفتنم از ميان مردم برگزيدم، پس آنچه را به تو داده ام فراگير و از سپاسگزاران باش. (144)

براي او در آن الواح هر گونه اندرز و تفصيل هرچيز را نوشتيم. پس گفتيم: آن را به نيرومندي بگير، و قومت را بفرماي تا به بهترين آن عمل كنند، به زودي جايگاه نافرمانان را به شما نشان دهم. (145)

آن كساني را كه به ناحق در زمين سركشي مي كنند، زودا كه از آيات خويش رويگردان سازم، چنان كه هر آيتي را كه ببينند ايمان نياورند و اگر طريق هدايت ببينند از آن نروند و اگر طريق گمراهي ببينند از آن بروند. زيرا اينان آيات را دروغ انگاشتند و از

آن غفلت ورزيدند. (146)

و اعمال آنان كه آيات ما و ديدار قيامت را دروغ انگاشتند، ناچيز شد. آيا جز در مقابل كردارشان كيفر خواهند ديد. (147)

قوم موسي بعد از او از زيورهايشان تنديس گوساله اي ساختند كه بانگ مي كرد. آيا نمي بينند كه آن گوساله با آنها سخن نمي گويد و ايشان را به هيچ راهي هدايت نمي كند؟ آن را به خدايي گرفتند و بر خود ستم كردند. (148)

و چون از آن كار پشيمان شدند و ديدند كه در گمراهي افتاده اند، گفتند: اگر پروردگارمان به ما رحم نكند و ما را نيامرزد، در زمره زيان كردگان خواهيم بود. (149)

چون موسي خشمگين و اندوهناك نزد قوم خود بازگشت، گفت: در غيبت من چه بد جانشيناني بوديد. چرا بر فرمان پروردگار خود پيشي گرفتيد؟ و الواح را بر زمين افكند، و موي برادرش را گرفت و به سوي خود كشيد. هارون گفت: اي پسر مادرم، اين قوم مرا زبون يافتند و نزديك بود كه مرا بكشند، مرا دشمنكام مكن و در شمار ستمكاران مياور. (150)

گفت: اي پروردگار من، مرا و برادرم را بيامرز و ما را در رحمت خويش داخل كن كه تو مهربانترين مهرباناني . (151)

آنان كه گوساله را برگزيدند به زودي به غضب پروردگارشان گرفتار خواهند شد و در زندگاني اين جهاني به خواري خواهند افتاد. دروغسازان را اينچنين كيفر مي دهيم. (152)

آنان كه مرتكب كارهاي بد شدند، آنگاه توبه كردند و ايمان آوردند، بدانند كه پروردگار تو پس از توبه ، آمرزنده و مهربان است. (153)

چون خشم موسي فرو نشست، الواح را برگرفت.

و در نوشته هاي آن، براي آنهايي كه از پروردگارشان بيمناكند، هدايت و رحمت بود. (154)

موسي براي وعده گاه ما از ميان قومش هفتاد مرد را برگزيد. چون زلزله آنها را فرو گرفت، گفت: اي پروردگار من، اگر مي خواستي ايشان را و مرا پيش از اين هلاك مي كردي . آيا به خاطر اعمالي كه بي خردان ما انجام داده اند ما را به هلاكت مي رساني ؟ و اين جز امتحان تو نيست. هر كس را بخواهي بدان گمراه مي كني و هر كس را بخواهي هدايت. تو ياور ما هستي ، ما را بيامرز و بر ما ببخشاي كه تو بهترين آمرزندگاني . (155)

براي ما در دنيا و آخرت نيكي بنويس. ما به سوي تو بازگشته ايم گفت: عذاب خود را به هر كس كه بخواهم مي رسانم و رحمت من همه چيز را در بر مي گيرد. آن را براي كساني كه پرهيزگاري مي كنند و زكات مي دهند و به آيات ما ايمان مي آورند مقرر خواهم داشت. (156)

آنان كه از اين رسول، اين پيامبر امي كه نامش را در تورات و انجيل خود نوشته مي يابند، پيروي مي كنند -آن كه به نيكي فرمانشان مي دهد و از ناشايست بازشان مي دارد و چيزهاي پاكيزه را بر آنها حلال مي كند و چيزهاي ناپاك را حرام و بار گرانشان را از دوششان بر مي دارد و بند و زنجيرشان را مي گشايد. پس كساني كه به او ايمان آوردند و حرمتش را نگاه داشتند و ياريش كردند و از آن كتاب كه بر او نازل كرده

ايم پيروي كردند، رستگارانند. (157)

بگو: اي مردم، من فرستاده خدا بر همه شما هستم. آن خدايي كه فرمانروايي آسمانها و زمين از آن اوست و هيچ خدايي جز او نيست. زنده مي كند و مي ميراند. پس به خدا و رسول او، آن پيامبر امي كه به خدا و كلمات او ايمان دارد، ايمان بياوريد و از او پيروي كنيد، باشد كه هدايت شويد. (158)

گروهي از قوم موسي هستند كه مردم را به حق راه مي نمايند و به عدالت رفتار مي كنند. (159)

بني اسرائيل را به دوازده سبط تقسيم كرديم. و چون قوم موسي از او آب خواستند به او وحي كرديم كه عصايت را بر سنگ بزن. از آن سنگ دوازده چشمه روان شد. و هر گروه آبشخور خويش را بشناخت. و ابر را سايبانشان ساختيم و برايشان من و سلوي نازل كرديم. بخوريد از اين چيزهاي پاكيزه كه بر شما روزي داده ايم. و آنان به ما ستم نكردند بلكه به خودشان ستم مي كردند. (160)

و به آنان گفته شد كه در اين قريه سكونت كنيد و هرجا هرچه خواهيد بخوريد و بگوييد كه گناهان ما را بريز و سجده كنان از دروازه داخل شويد، تا گناهانتان را بيامرزيم. به پاداش نيكوكاران خواهيم افزود. (161)

از ميان آنان، آن گروه كه بر خود ستم كرده بودند سخني را كه به آنها گفته شده بود ديگر كردند. پس به كيفر ستمي كه مي كردند برايشان از آسمان عذاب فرستاديم. (162)

درباره آن قريه نزديك به دريا از ايشان بپرس. آنگاه كه در روز شنبه سنت مي شكستند. زيرا در

روزي كه شنبه مي كردند ماهيان آشكار بر روي آب مي آمدند و روزي كه شنبه نمي كردند نمي آمدند. اينان را كه مردمي نافرمان بودند اينچنين مي آزموديم. (163)

و آنگاه كه گروهي از ايشان گفتند: چرا قومي را پند مي دهيد كه خدا هلاكشان خواهد كرد و به عذابي دردناك مبتلا خواهد ساخت؟ گفتند: تا ما را نزد پروردگارتان عذري باشد. و باشد كه پرهيزگار شوند. (164)

چون اندرزي را كه به آنها داده شده بود فراموش كردند، آنان را كه از بدي پرهيز مي كردند نجات داديم و گنهكاران را به سبب گناهشان به عذابي سخت فرو گرفتيم. (165)

و چون از ترك چيزي كه از آن منعشان كرده بودند سرپيچي كردند. گفتيم: بوزينگاني مطرود شويد. (166)

و پروردگار تو اعلام كرد كه كسي را بر آنان بگمارد كه تا به روز قيامت به عذابي ناگوار معذبشان گرداند. هر آينه پروردگار تو زود عقوبت مي كند و نيز آمرزنده و مهربان است. (167)

آنان را گروه گروه در زمين تقسيم كرديم، بعضي نيكوكار و بعضي جز آن. و به نيكيها و بديها آزموديم، شايد باز گردند. (168)

بعد از اينان گروهي به جايشان نشستند و وارث آن كتاب شدند كه به متاع دنيوي دل بستند و گفتند كه به زودي آمرزيده مي شويم. و اگر همانند آن باز هم متاعي بيابند برگيرند. آيا از ايشان پيمان نگرفته اند كه درباره خدا جز به راستي سخن نگويند، حال آنكه آنچه در آن كتاب آمده بود خوانده بودند؟ سراي آخرت براي كساني كه مي پرهيزند بهتر است. آيا تعقل نمي كنيد. (169)

آنان كه

به كتاب خدا تمسك مي جويند و نماز مي گزارند بدانند كه پاداش نيكوكاران را تباه نمي سازيم. (170)

و كوه را برفراز سرشان چون سايباني نگه داشتيم و مي پنداشتند كه اكنون بر سرشان خواهد افتاد. كتابي را كه به شما داده ايم با نيرومندي بگيريد و هر چه را كه در آن آمده است به ياد داريد، باشد كه پرهيزگار شويد (171)

و پروردگار تو از پشت بني آدم فرزندانشان را بيرون آورد. و آنان را بر خودشان گواه گرفت و پرسيد: آيا من پروردگارتان نيستم؟ گفتند: آري ، گواهي مي دهيم. تا در روز قيامت نگوييد كه ما از آن بي خبر بوديم. (172)

يا نگوييد كه پدران ما پيش از اين مشرك بودند و ما نسلي بوديم بعد از آنها و آيا به سبب كاري كه گمراهان كرده بودند ما را به هلاكت مي رساني . (173)

آيات را اينچنين به روشني بيان مي كنيم، شايد باز گردند. (174)

خبر آن مرد را برايشان بخوان كه آيات خويش را به او عطا كرده بوديم و او از آن علم عاري گشت و شيطان در پي اش افتاد و در زمره گمراهان درآمد. (175)

اگر خواسته بوديم به سبب آن علم كه به او داده بوديم رفعتش مي بخشيديم، ولي او در زمين بماند و از پي هواي خويش رفت. مثل او چون مثل آن سگ است كه اگر به او حمله كني زبان از دهان بيرون آرد و اگر رهايش كني باز هم زبان از دهان بيرون آرد. مثل آنان كه آيات را دروغ انگاشتند نيز چنين است. قصه را بگوي

، شايد به انديشه فرو روند. (176)

بد است مثل مردمي كه آيات ما را دروغ انگاشتند و به خود ستم روا مي داشتند. (177)

هر كس را كه خداي راه نمايد، راه خويش بيابد. و آنان را كه گمراه سازد زيانكار شوند. (178)

براي جهنم بسياري از جن و انس را بيافريديم. ايشان را دلهايي است كه بدان نمي فهمند و چشمهايي است كه بدان نمي بينند و گوشهايي است كه بدان نمي شنوند. اينان همانند چارپايانند حتي گمراه تر از آنهايند. اينان خود غافلانند. (179)

از آن خداوند است نيكوترين نامها. بدان نامهايش بخوانيد. آنها را كه به نامهاي خدا الحاد مي ورزند واگذاريد. اينان به كيفر اعمال خود خواهند رسيد. (180)

از آفريدگان ما گروهي هستند كه به حق راه مي نمايند و به عدالت رفتار مي كنند. (181)

و آنان را كه آيات ما را دروغ انگاشتند، از راهي كه خود نمي دانند به تدريج خوارشان مي سازيم. (182)

و به آنها مهلت دهم، كه تدبير من استوار است. (183)

آيا فكر نكرده اند كه در يارشان نشاني از ديوانگي نيست و او به آشكارا بيمدهنده است. (184)

آيا در ملكوت آسمانها و زمين و چيزهايي كه خدا آفريده است نمي انديشند؟ و شايد كه مرگشان نزديك باشد. و بعد از قرآن كدام سخن را باور دارند. (185)

هر كس را كه خدا گمراه كند هيچ راهنمايي برايش نيست. و آنان را وا مي گذارد تا همچنان در سركشي خويش سرگردان بمانند. (186)

درباره قيامت از تو مي پرسند كه چه وقت فرا مي رسد. بگو: علم آن نزد پروردگار من

است. تنها اوست كه چون زمانش فرا رسد آشكارش مي سازد. فرا رسيدن آن بر آسمانيان و زمينيان پوشيده است، جز به ناگهان بر شما نيايد. چنان از تو مي پرسند كه گويي تو از آن آگاهي . بگو: علم آن نزد خداست ولي بيشتر مردم نمي دانند. (187)

بگو: من مالك سود و زيان خود نيستم، مگر آنچه خدا بخواهد. و اگر علم غيب مي دانستم بر خير خود بسي مي افزودم و هيچ شري به من نمي رسيد. من كسي جز بيمدهنده و مژده دهنده اي براي مومنان نيستم. (188)

اوست كه همه شما را از يك تن بيافريد. و از آن يك تن زنش را نيز بيافريد تا به او آرامش يابد. چون با او در آميخت، به باري سبك بارور شد و مدتي با آن سر كرد. و چون بار سنگيني گرديد، آن دو، الله پروردگار خويش را بخواندند كه اگر ما را فرزندي صالح دهي از سپاسگزاران خواهيم بود. (189)

چون خدا آن دو را فرزندي صالح داد، براي او در آنچه به آنها عطا كرده بود شريكاني انگاشتند، حال آنكه خدا از هر چه با او شريك مي سازند برتر است (190)

آيا شريك خدا مي سازند چيزهايي را كه نمي توانند هيچ چيز بيافرينند و خود مخلوق هستند. (191)

نه مي توانند ياريشان كنند و نه مي توانند به ياري خود برخيزند. (192)

اگر آنها را به راه هدايت بخواني ، از شما پيروي نخواهند كرد. برايتان يكسان است چه دعوتشان كنيد و چه خاموشي پيشه سازيد. (193)

آنهايي كه جز الله به خدايي مي خوانيد، بندگاني چون

شمايند. اگر راست مي گوييد، آنها را بخوانيد، بايد شما را اجابت كنند (194)

آيا آنها را پاهايي هست كه با آن راه بروند يا آنها را دستهايي هست كه با آن حمله كنند يا چشمهايي هست كه با آن ببينند يا گوشهايي هست كه با آن بشنوند؟ بگو: شريكانتان را بخوانيد و بر ضد من تدبير كنيد و مرا مهلت مدهيد. (195)

ياور من الله است كه اين كتاب را نازل كرده و او دوست شايستگان است. (196)

آنان را كه به جاي الله به خدايي مي خوانيد، نه شما را مي توانند ياري كنند و نه خود را. (197)

و اگر آنها را به راه هدايت بخواني نمي شنوند و مي بيني كه به تو مي نگرند ولي گويي كه نمي بينند. (198)

عفو را پيشه كن و به نيكي فرمان ده و از جاهلان اعراض كن. (199)

و اگر از جانب شيطان در تو وسوسه اي پديد آمد به خدا پناه ببر. زيرا او شنوا و داناست. (200)

كساني كه پرهيزگاري مي كنند چون از شيطان وسوسه اي به آنها برسد، خدا را ياد مي كنند، و در دم بصيرت يابند. (201)

و برادرانشان ايشان را به ضلالت مي كشند و از عمل خويش باز نمي ايستند. (202)

چون آيه اي برايشان نياوري ، گويند: چرا از خود چيزي نمي گويي ؟ بگو: من پيرو چيزي هستم كه از پروردگارم به من وحي مي شود. و اين حجتهايي است از جانب پروردگارتان و رهنمود و رحمت است براي مردمي كه ايمان مي آورند. (203)

چون قرآن خوانده شود به آن گوش فرا

دهيد و خاموش باشيد. شايد مشمول رحمت خدا شويد. (204)

پروردگارت را در دل خود به تضرع و ترس، بي آنكه صداي خود بلند كني ، هر صبح و شام ياد كن و از غافلان مباش. (205)

هر آينه آنان كه در نزد پروردگار تو هستند از پرستش او سر نمي تابند و تسبيحش مي گويند و برايش سجده مي كنند. (206)

تمكن داده بوديم و برايتان در آن انواع معاش پديد آورده بوديم، چه اندك سپاس مى گزاريد (10)

و به راستى كه شما را آفريديم و صورت و سامان بخشيديم، آنگاه به فرشتگان گفتيم بر آدم سجده بريد، همه سجده بردند مگر ابليس كه از سجده كنندگان نبود (11)

فرمود چون تو را امر به سجده كردم چه چيز تو را بازداشت كه سجده نكردى؟ گفت براى اينكه من بهتر از او هستم، مرا از آتش آفريده اى و او را از گل (12)

فرمود پس از آنجا [بهشت يا آسمان] پايين رو كه تو را نرسد كه در آن بزرگى بفروشى، بيرون شو كه تو خرد و خوارى (13)

گفت [پس] تا روزى كه [مردمان] برانگيخته شوند مرا مهلت ده (14)

فرمود تو از مهلت يافتگانى (15)

گفت پروردگارا از آنجا كه مرا فريفتى، بر سر راه راست تو در كمين آنان [بندگان] مى نشينم (16)

آنگاه از پيش و پس و راست و چپشان به سروقتشان مى روم، و بيشترشان را سپاسگزار نخواهى يافت (17)

فرمود از آنجا نكوهيده و سرشكسته بيرون شو [و بدان كه] جهنم را از پيروان تو و همگى شما آكنده خواهم ساخت (18)

و اى آدم تو و همسرت در بهشت بياراميد و از هر جا [هر چه] كه خواستيد بخوريد، ولى به اين درخت نزديك نشويد وگرنه از ستمكاران خواهيد بود (19)

آنگاه شيطان آنان را وسوسه كرد تا سرانجام عورتشان را كه از ديد آنان پوشيده بود، آشكار كند، و گفت پروردگارتان شما را از اين درخت نهى نكرد مگر از آن روى كه [با خوردن از ميوه آن] دو فرشته

شويد يا از جاودانگان گرديد (20)

و براى آنان سوگند ياد كرد كه من از خيرخواهان شما هستم (21)

آنگاه آنان را فريبكارانه به طمع انداخت و چون از [ميوه] آن درخت خوردند، عورتهايشان بر آنان آشكار شد و بر آنها از برگ [درختان] بهشتى مى چسباندند [تا پوشيده شود] و پروردگارشان به آنان ندا در داد كه مگر شما را از اين درخت نهى نكرده بودم و به شما نگفته بودم كه شيطان دشمن آشكار شماست (22)

گفتند پروردگارا بر خود ستم كرده ايم و اگر بر ما نبخشايى و رحمت نياورى بى شك از زيانكاران خواهيم بود (23)

فرمود پايين رويد - برخى دشمن برخى ديگر - و در روى زمين تا وقت معين آرامشگاه و بهره مندى داريد (24)

فرمود در همانجا زندگى مى كنيد و همانجا مى ميريد و از همانجا شما را برمى انگيزند (25)

اى فرزندان آدم، به راستى كه براى شما لباسى پديد آورديم تا هم عورت شما را بپوشاند و هم مايه تجمل باشد، ولى لباس تقوا بهتر است، اين از آيات الهى است باشد كه پند گيرند (26)

اى فرزندان آدم، شيطان شما را نفريبد، چنانكه پدر و مادر [نخستين] شما را از بهشت آواره كرد و لباس آنان را از آنان بركند تا عورتشان را بر ايشان آشكار كند، او و همانندانش شما را از جايى كه شما آنان را نمى بينيد، مى بينند، ما شياطين را سرور نامومنان گردانده ايم (27)

و [اينان] چون كار ناشايستى انجام دهند گويند پدران خود را بر همين شيوه يافته ايم، و خداوند ما را به آن فرمان داده است، بگو بى گمان خداوند به ناشايستى فرمان نمى دهد، آيا چيزى

را كه نمى دانيد [به دروغ] به خداوند نسبت مى دهيد (28)

بگو پروردگارم به دادگرى فرمان داده است، و در هر مسجدى روى دلتان را به سوى او بداريد، و او را - در حالى كه دينتان را براى او پاك و پيراسته مى داريد - بخوانيد، [و بدانيد] همچنانكه شما را آفريد، [به سوى او] باز خواهيد گشت (29)

گروهى را رهنمود و گروهى را گمراهى سزاوار است، چرا كه اينان شياطين را به جاى خداوند سرور و معبود خود گرفتند و گمان مى كنند كه ره يافته اند (30)

اى فرزندان آدم زينت [: پوشاك] خود را در هر مسجد برگيريد و بخوريد و بياشاميد ولى اسراف مكنيد چرا كه او اسرافكاران را دوست ندارد (31)

بگو چه كسى زينت الهى را كه براى بندگانش پديد آورده، و رزق پاكيزه او را حرام كرده است؟ بگو اينها در زندگانى دنيا براى مومنان [و نامومنان] است و در روز قيامت نيز خاص مومنان است، بدينسان آيات خود را براى اهل معرفت به روشنى بيان مى كنيم (32)

بگو همانا پروردگارم ناشايستى ها را، چه آشكار باشد چه پنهان، حرام كرده است، و نيز گناه و سركشى ناحق را و اينكه براى خداوند شريك بياوريد - كه در اين باره هيچ حجت و برهانى نفرستاده است - و نيز اينكه آنچه نمى دانيد به خداوند دروغ ببنديد (33)

و هر امتى را اجلى است، چون اجلشان فرارسد نه ساعتى پس افتند و نه ساعتى پيش افتند (34)

اى فرزندان آدم، چون پيامبرانى از خودتان به سوى شما آمدند و آيات مرا بر شما خواندند [بدانيد كه] كسانى كه تقوا و صلاح پيشه كنند،

نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين شوند (35)

و كسانى كه آيات ما را دروغ انگارند و در برابر آنها تكبر ورزند، اينان دوزخى اند و جاودانه درآنند (36)

پس كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد و آيات او را دروغ انگارد، اينان كسانى هستند كه بهره اى كه در كتاب [لوح محفوظ] برايشان مقرر است به ايشان مى رسد، تا آنكه فرشتگان ما به سراغشان مى آيند و جانشان را مى گيرند و [به آنان] گويند كجاست آنچه به جاى خداوند مى پرستيديد؟ پاسخ دهند ايشان از نظر ما ناپديد شدند، و بر خود گواهى دهند كه كافر بوده اند (37)

گويد به ميان امتهايى از جن و انس كه پيش از شما بوده اند، در آتش جهنم وارد شويد، هرگاه امتى وارد شود همانندش را لعنت كند، تا همه در آن به همديگر رسند، [آنگاه] پيروان درباره پيشوايانشان گويند پروردگارا اينان ما را گمراه كردند، به ايشان دو چندان از عذاب جهنم بده، فرمايد براى همه دو چندان هست ولى نمى دانيد (38)

و پيشوايان آنان به پيروانشان گويند شما هيچ برترى بر ما نداريد، پس عذاب را به خاطر كار و كردارتان بچشيد (39)

كسانى كه آيات ما را دروغ انگاشتند و در برابر آن تكبر ورزيدند، درهاى آسمان بر آنان گشوده نگردد و وارد بهشت نشوند مگر آنكه شتر وارد سوراخ سوزن شود، و بدينسان گناهكاران را كيفر مى دهيم (40)

بسترها و بالاپوشهايشان از آتش جهنم است، و بدينسان ستمكاران [و مشركان] را كيفر مى دهيم (41)

و كسانى كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند، اينان بهشتى اند و در آن جاودانه خواهند ماند، و ما بر

هيچ كس جز به اندازه توانش تكليف نمى كنيم (42)

و از سينه هاى آنان هر كينه اى كه باشد مى زداييم، جويباران از فرودست آنان جارى است و گويند سپاس خداى را كه ما را به اينجا رهنمون شد و اگر خداوند راهبر نمى شد، هرگز راه نمى يافتيم، بى شك فرستادگان پروردگارمان به راستى و درستى آمدند، و ندا داده شود كه اينك اين بهشتى است كه به خاطر كار و كردارتان به شما رسيده است (43)

و بهشتيان دوزخيان را ندا دهند كه ما وعده پروردگارمان را راست و درست يافتيم، آيا شما هم آنچه پروردگارتان وعده داده بود راست و درست يافتيد؟ گويند آرى، آنگاه آوازدهنده اى در ميان آنان آواز در دهد كه لعنت الهى بر ستمگران باد (44)

كسانى كه از راه خدا باز مى دارند و آن را ناهموار و ناهنجار مى شمارند و منكر آخرت هستند (45)

و بين آنان حايلى است و بر روى اعراف [: بلندى ها] مردانى هستند كه همگان را به سيمايشان مى شناسند، و بهشتيان را ندا دهند كه سلام بر شما باد، اينان هنوز وارد آن [بهشت] نشده اند، اما اميد مى برند (46)

و چون چشمان آنان به جانب دوزخيان افتد گويند پروردگارا ما را در زمره [اين] قوم ستمكار مياور (47)

و اهل اعراف مردانى را كه به نشانه هايشان مى شناسند ندا دهند و گويند مالاندوزى شما و تكبر ورزيدنتان به كارتان نيامد (48)

آيا هم اينان بودند كه شما سوگند ياد مى كرديد كه خداوند مشمول رحمت خود قرارشان نمى دهد؟ [و خطاب به آنان گويند] وارد بهشت شويد، نه بيمى بر شماست و نه اندوهگين شويد (49)

و دوزخيان بهشتيان را ندا دهند كه

از آب يا آنچه خداوند بهره مندتان ساخته است به ما ببخشيد، گويند خداوند اينها را بر كافران حرام گردانده است (50)

كسانى كه دينشان را به بازيچه گرفتند و زندگانى دنيا فريبشان داد، امروز آنان را فراموش مى كنيم چرا كه ديدار چنين روزشان را فراموش كردند و آيات ما را انكار مى كردند (51)

و به راستى كه براى آنان كتابى آورده ايم كه از روى علم، روشن و شيوايش ساخته ايم، و رهنمود و رحمتى است براى اهل ايمان (52)

فقط منتظر سرانجام آن هستند، روزى كه سرانجام آن درآيد، كسانى كه پيشتر آن را فراموش كرده بودند، گويند بى شك فرستادگان پروردگارمان حق و حقيقت را آوردند آيا شفيعانى داريم كه براى ما شفاعت كنند يا [به دنيا] بازگردانده شويم و [اين بار] كارى جز آنچه مى كرديم در پيش بگيريم؟ به راستى كه به خود زيان زدند و بر ساخته هايشان نابود گرديد (53)

همانا پروردگار شما كسى است كه آسمانها و زمين را در شش روز آفريد، سپس [ملكوتش كامل شد و] بر عرش استيلاء يافت، شب را به روز [و روز را به شب] - كه آن را شتابان مى جويد - مى پوشاند، و خورشيد و ماه و ستارگان را [آفريد] كه رام شده فرمان اويند، بدانيد كه خلق و امر او راست، بزرگا خداوندا كه پروردگار جهانيان است (54)

پروردگارتان را به زارى و پنهانى بخوانيد، كه او از حد درگذرندگان را دوست ندارد (55)

و در اين سرزمين پس از آنكه به صلاح آمده است، فتنه و فساد مكنيد، و او را با بيم و اميد بخوانيد كه رحمت الهى به نيكوكاران نزديك است (56)

و او كسى است كه بادها را پيشاپيش رحمتش [باران] مژده بخش مى فرستد، تا آنكه ابرهاى گرانبار را [همراه] بردارد و آن را به سوى زمين بايرى برانيم و از آن آب [باران] فرو فرستيم و به آن هر ميوه اى برآوريم، مردگان را نيز بدينسان برانگيزانيم، باشد كه پند گيريد (57)

و زمين پاك گياهش به اذن پروردگارش مى رويد و آنچه پليد است جز [حاصلى] ناچيز برنياورد، بدينسان آيات [خود] را براى سپاسگزاران گونه گون بيان مى داريم (58)

به راستى كه نوح را به سوى قومش فرستاديم پس آنگاه گفت اى قوم من خداوند را كه خدايى جز او نداريد بپرستيد، كه من بر شما از عذاب روزى سترگ مى ترسم (59)

بزرگان قومش گفتند ما تو را در گمراهى آشكار مى بينيم (60)

گفت اى قوم من، در من هيچگونه گمراهى نيست، بلكه من پيامبرى از سوى پروردگار جهانيان هستم (61)

كه پيامهاى پروردگارم را به شما برسانم و خير و صلاح شما را بجويم، و من از جانب خداوند چيزهايى مى دانم كه شما نمى دانيد (62)

آيا تعجب كرده ايد كه از سوى پروردگارتان پندى بر مردى از قوم خودتان براى شما نازل شده باشد تا شما را هشدار دهد و پروا و پرهيز پيشه كنيد، و باشد كه مشمول رحمت او شويد (63)

آنگاه او را دروغگو انگاشتند و ما او و كسانى را كه در كشتى همراهش بودند نجات داديم و دروغانگاران آيات خود را غرق كرديم كه قومى كوردل بودند (64)

و به سوى قوم عاد برادرشان هود را [فرستاديم]، گفت اى قوم من خداوند را كه خدايى جز او نداريد بپرستيد، آيا پروا

نمى كنيد؟ (65)

بزرگان قومش كه كفر ورزيده بودند گفتند ما تو را دچار بى خردى مى بينيم و ما تو را از دروغگويان مى دانيم (66)

گفت اى قوم من در من هيچگونه بى خردى نيست بلكه من پيامبرى از سوى پروردگار جهانيان هستم (67)

كه پيامهاى پروردگارم را به شما مى رسانم و من براى شما خيرخواهى امينم (68)

آيا تعجب كرده ايد كه از سوى پروردگارتان پندى بر مردم از قوم خودتان براى شما نازل شده باشد تا شما را هشدار دهد، و ياد كنيد كه شما را بعد از قوم نوح جانشين كرد و به شما توانايى بسيار بخشيد، پس نعمتهاى الهى را ياد كنيد، باشد كه رستگار شويد (69)

گفتند آيا به سراغ ما آمده اى تا فقط خدا را بپرستيم و آنچه پدرانمان مى پرستيدند رها كنيم؟ اگر راست مى گويى آنچه [از عذاب] به ما وعده مى دهى هماكنون [بر سر ما] بياور (70)

گفت به راستى كه عذاب و غضبى از جانب پروردگارتان بر شما مقرر گرديده است، آيا با من درباره نامهايى كه شما خودتان و پدرانتان نهاده ايد، و خداوند هيچ حجت و برهانى بر آن نازل نكرده است، مجادله مى كنيد؟ منتظر باشيد كه من هم همراه شما از منتظران خواهم بود (71)

آنگاه او و همراهان او را به رحمت خويش نجات داديم و ريشه دروغانگاران آيات خود را بركنديم، و آنان مومن نبودند (72)

و به سوى قوم ثمود برادرشان صالح را [فرستاديم] [كه به آنان] گفت اى قوم من، خداوند را كه خدايى جز او نداريد بپرستيد، به راستى كه پديده اى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است، اين شتر خداست كه معجزه اى براى

شماست پس رهايش كنيد كه در زمين خدا [بچرد و هر چه خواست] بخورد و به او آسيبى نرسانيد كه عذابى دردناك گريبانگيرتان مى شود (73)

و ياد كنيد كه شما را پس از قوم عاد جانشين قرار داد و در اين سرزمين جاى داد كه در بخشهاى هموار و هامونش قصرهايى مى ساختيد و از كوه ها براى خود خانه هايى مى تراشيديد، پس نعمتهاى الهى را ياد كنيد و در اين سرزمين فتنه و فساد برپا مكنيد (74)

بزرگان قومش كه استكبار مى ورزيدند، به مومنان مستضعف مى گفتند آيا مطمئنيد كه صالح از سوى پروردگارش به پيامبرى فرستاده شده است؟ [ايشان در پاسخ] مى گفتند [آرى] ما به رسالت او مومن هستيم (75)

استكبارپيشگان مى گفتند ما به آنچه شما ايمان داريد، اعتقادى نداريم (76)

آنگاه شتر را پى كردند و از فرمان پروردگارشان سر پيچيدند و گفتند اى صالح اگر از پيامبرانى آنچه از عذاب به ما وعده مى دهى [بر سر ما] بياور (77)

آنگاه زلزله ايشان را فرو گرفت و در خانه شان از پا درآمدند (78)

[صالح] از آنان رويگردان شد و گفت اى قوم من، به راستى كه پيام پروردگارم را به شما رساندم و خير شما را خواستم، ولى شما خيرخواهان [و اندرزگويان] را دوست نداريد (79)

و لوط را [به پيامبرى فرستاديم] كه به قومش مى گفت آيا عمل ناشايستى را كه پيش از شما هيچكس از جهانيان مرتكب نشده است، مرتكب مى شويد (80)

شما از روى شهوت، با مردان، به جاى زنان مى آميزيد، آرى شما قومى تجاوزكار هستيد (81)

و پاسخ قوم او جز اين نبود كه مى گفتند آنان را از شهرتان برانيد كه مردمانى منزه

طلب هستند (82)

آنگاه او و خانواده اش را نجات داديم، مگر زنش را كه از واپس ماندگان بود (83)

و بر آنان بارانى [از سنگ] بارانديم، بنگر كه سرانجام گناهكاران چگونه بود (84)

و به سوى [قوم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم] كه گفت اى قوم من خداوند را كه خدايى جز او نداريد بپرستيد، به راستى كه حكم روشنى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است، پس پيمانه و ترازو را درست بداريد [و تمام بدهيد] و به مردم اجناسشان را كم ندهيد، و در اين سرزمين پس از آنكه به صلاح آمده است، فتنه و فساد نكنيد كه اگر مومن باشيد اين برايتان بهتر است (85)

بر سر هر راهى [به كمين مردم] منشينيد كه [مردم را] بترسانيد، و هر كسى را كه ايمان دارد از راه خدا بازداريد و آن را ناهموار و ناهنجار مشماريد، و ياد كنيد كه زمانى اندك شمار بوديد و او افزونتان كرد، و بنگريد كه سرانجام اهل فساد چگونه بود (86)

و اگر گروهى از شما به پيام من ايمان آوردند و گروهى ايمان نياوردند صبر كنيد كه خداوند در ميان ما داورى كند و او بهترين داوران است (87)

بزرگان قوم او كه استكبار ورزيده بودند گفتند اى شعيب تو و كسانى را كه همراه تو ايمان آورده اند از شهرمان بيرون مى كنيم مگر آنكه به آيين ما بازمى گرديد، گفت حتى اگر دلمان نخواهد (88)

اگر به آيين شما - پس از آنكه خداوند از آن نجاتمان داده است - بازگرديم، به راستى كه بر خداوند دروغ بسته ايم، و ما را نسزد كه به آن بازگرديم، مگر آنكه

خدا، پروردگارمان بخواهد، كه علم او همه چيز را فراگير است، بر خدا توكل كرديم، پروردگارا بين ما و قوممان به حق داورى كن كه تو بهترين داورانى (89)

و بزرگان قومش كه كفرورزيده بودند، گفتند اگر از شعيب پيروى كنيد، در آن صورت زيانكار خواهيد بود (90)

آنگاه زلزله آنان را فروگرفت و در خانه شان از پا درآمدند (91)

گويى دروغگوانگاران شعيب، هرگز در آن [سرزمين] نبوده اند، دروغگوانگاران شعيب زيانكار بوده اند (92)

آنگاه [شعيب] از آنان رويگردان شد و گفت اى قوم من، به راستى كه پيامهاى پروردگارم را به شما رساندم و خير شما را خواستم، پس چگونه بر قوم كافر دريغ بخورم (93)

و هيچ پيامبرى به هيچ شهرى نفرستاديم مگر آنكه اهل آن را به تنگدستى و ناخوشى دچار كرديم، تا زارى و خاكسارى كنند (94)

سپس به جاى ناخوشى، خوشى آورديم تا آنكه انبوه شدند و گفتند به راستى به پدران ما هم [به همينگونه، از گردش روزگار] رنج و راحت مى رسيد، آنگاه آنان را ناگهان - در حالى كه بى خبر بودند - فرو گرفتيم (95)

و اگر اهل آن شهرها ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند، بر آنان [درهاى] بركات آسمان و زمين مى گشوديم، ولى [آيات و پيامهاى ما را] دروغ انگاشتند، آنگاه به خاطر كار و كردارشان ايشان را فروگرفتيم (96)

آيا اهل شهرها ايمنند از اينكه عذاب ما شبانه به سراغشان بيايد و ايشان خفته باشند؟ (97)

يا ايمنند اهل شهرها كه عذاب ما در روز به هنگامى كه سرگرم بازى اند به سراغشان بيايد؟ (98)

آيا از مكر الهى ايمنند؟ در صورتى كه جز زيانكاران كسى

از مكر الهى [به خيال خويش] ايمن نيست (99)

آيا براى كسانى كه اين سرزمين را پس از اهل آن به ارث برده اند، روشن نشده است كه اگر بخواهيم به كيفر گناهانشان گرفتارشان سازيم؟ و بر دلهايشان مهر مى نهيم، آنگاه [پندى] نمى شنوند (100)

اين شهرهايى است كه از اخبارش بر تو مى خوانيم، و به راستى كه پيامبرانشان براى آنان معجزات آوردند و آنان بر آن نبودند كه به چيزى كه از پيش انكار كرده بودند، ايمان بياورند، بدينسان خداوند بر دلهاى كافران مهر مى نهد (101)

و در اكثرشان وفاى به عهد نيافتيم، و اكثرشان را نافرمان يافتيم (102)

سپس بعد از آنان موسى را همراه با معجزات خويش به سوى فرعون و بزرگان قومش فرستاديم و در حق آيات ما ستم كردند، بنگر كه سرانجام اهل فساد چگونه بوده است (103)

و موسى گفت اى فرعون من پيامبرى از سوى پروردگار جهانيانم (104)

سزاوار است كه به خداوند جز سخن حق نسبت ندهم، به راستى كه معجزه اى از سوى پروردگارتان برايتان آورده ام، پس بنى اسرائيل را همراه من بفرست (105)

گفت اگر راست مى گويى كه معجزه اى آورده اى آن را [به ميان] بياور (106)

آنگاه عصايش را در انداخت و ناگهان به صورت اژدهايى آشكار درآمد (107)

و دستش را [از گريبانش] بيرون آورد، و ناگهان سپيد و درخشان در ديد تماشاگران پديدار شد (108)

بزرگان قوم فرعون گفتند اين [مرد] جادوگرى داناست (109)

مى خواهد شما را از سرزمينتان آواره كند، تا راى شما چه باشد (110)

گفتند او و برادرش را [به نحوى] بازدار و گردآورندگان [جادوگران] را به شهرها بفرست (111)

تا هر جادوگر

دانايى را به حضورت بياورند (112)

و [سرانجام] جادوگران به نزد فرعون آمدند [و] گفتند آيا اگر ما پيروز شويم، پاداشى داريم؟ (113)

[فرعون] گفت آرى و از نزديكان [من] خواهيد بود (114)

گفتند اى موسى اول تو مى اندازى يا ما بايد اندازنده باشيم؟ (115)

گفت شما بيندازيد، و چون درانداختند، مردمان را چشمبندى كردند و به هول و هراس انداختند و جادويى سترگ به ميان آوردند (116)

و [ما] به موسى وحى كرديم كه عصايت را بينداز، [انداخت و اژدها شد] و ناگهان برساخته هايشان را فرو بلعيد (117)

آنگاه حق برقرار شد و كار و كوشش آنان بر باد رفت (118)

و آنجا بود كه شكست خوردند و خرد و خوار شدند (119)

و جادوگران به سجده درافتادند (120)

گفتند به پروردگار جهانيان ايمان آورديم (121)

پروردگار موسى و هارون (122)

فرعون گفت آيا پيش از آنكه من به شما اجازه دهم به او ايمان آورديد؟ اين مكرى است كه در شهر با همديگر سگاليده ايد تا اهل شهر را از آن آواره كنيد، به زودى خواهيد دانست (123)

كه دستان و پاهايتان را در خلاف جهت همديگر خواهم بريد، سپس همگى تان را به دار خواهم زد (124)

گفتند [هر چه مى خواهى بكن] ما به پروردگارمان روى آورده ايم (125)

و فقط از آن روى با ما كينه مى ورزى كه به آيات پروردگارمان، به هنگامى كه بر ما ظاهر شد، ايمان آورده ايم، پروردگارا بر ما [باران] صبر فرو ريز و ما را مسلمان بميران (126)

بزرگان قوم فرعون گفتند آيا موسى و قومش را رها مى كنى كه در اين سرزمين فساد برپا كنند، و تو و

خدايانت را رها كنند؟ گفت به زودى پسرانشان را خواهيم كشت و زنان [و دختران]شان را [براى كنيزى] زنده خواهيم گذاشت و ما بر آنان چيره ايم (127)

موسى به قومش گفت از خداوند مدد بجوييد و شكيبايى كنيد، چرا كه زمين از آن خداوند است، به هر كس از بندگانش كه بخواهد به ميراث مى دهد و نيك سرانجامى از آن پرهيزگاران است (128)

گفتند پيش از آنكه نزد ما بيايى و پس از آنكه نزد ما آمدى همچنان آزار و اذيت ديده ايم [پس چه بايد كرد؟] [موسى] گفت چه بسا پروردگارتان دشمنتان را نابود كند و شما را در اين سرزمين جانشين گرداند، و بنگرد تا چه مى كنيد (129)

و به راستى كه فرعونيان را گرفتار قحطسال و كاهش محصولات كرديم، تا پند پذيرند (130)

آنگاه چون به آنان خوشى مى رسيد مى گفتند سزاوار اين هستيم، و چون ناخوشى فرا مى رسيد، به موسى و همراهان او فال بد مى زدند، بدانيد كه فال [نيك و بد]شان با خداست ولى بيشترشان نمى دانند (131)

و گفتند هر پديده شگرفى كه براى ما بياورى كه ما را با آن جادو كنى بدان كه ما به تو ايمان نمى آوريم (132)

آنگاه بر سر آنان [بلاى] طوفان و ملخ و شپش و وزغ و [باران] خون فرستاديم كه پديده هاى روشن و گوناگونى بود، آنگاه [باز هم] سركشى كردند و قومى گناهكار بودند (133)

و چون بلا بر سرشان آمد گفتند اى موسى براى ما از پروردگارت بخواه كه با پيمانى كه با تو دارد [بر ما رحمت آورد] كه اگر بلا را از ما بگردانى، به تو ايمان مى آوريم و بنى اسرائيل

را همراهت مى فرستيم (134)

آنگاه چون بلا را - تا زمانى كه به سر رساندند - از آنان گردانديم، باز پيمانشكنى كردند (135)

سپس از آنان انتقام گرفتيم و آنان را در دريا غرقه ساختيم چرا كه آيات ما را دروغ انگاشته و از آنها غافل بودند (136)

و آن قوم را كه مستضعف بودند، وارث مشرقها و مغربهاى سرزمينى ساختيم كه به آن بركت بخشيده بوديم، و [بدين گونه] به خاطر صبرى كه كرده بودند وعده نيكوى پروردگارت در حق بنى اسرائيل تحقق يافت و آنچه فرعون و قومش ساخته و برآورده بودند، نابود كرديم (137)

و بنى اسرائيل را از دريا گذرانديم، آنگاه به سروقت قومى رسيدند كه به پرستش بتانشان مى پرداختند، [بنى اسرائيل] گفتند اى موسى براى ما خدايى قرار بده چنانكه آنان خدايانى دارند. گفت به راستى قومى نادان هستيد (138)

اينان بنياد كارشان بر باد است و آنچه مى كنند باطل است (139)

گفت آيا جز خداوند را خداى شما بپسندم، و حال آنكه او شما را بر جهانيان [هم زمانتان] برترى بخشيده است (140)

و چنين بود كه شما را [از دست] فرعونيان رهانيديم كه عذابى سخت به شما مى چشانيدند، پسرانتان را مى كشتند و زنان [و دختران]تان را [براى كنيزى] زنده نگاه مى داشتند و در آن آزمونى بزرگ از سوى پروردگارتان بود (141)

و با موسى سى شب وعده گذاشتيم، و آن را به ده شب ديگر پايان بخشيديم، چندانكه ميقات پروردگارش چهل شب كامل شد، و موسى به برادرش هارون گفت در ميان قوم من جانشين من باش و در اصلاح بكوش و از راه و روش اهل فساد

پيروى مكن (142)

و چون موسى به ميعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت پروردگارا خود را به من بنمايان تا بر تو بنگرم، فرمود هرگز مرا نخواهى ديد، ولى [اگر اصرار مى ورزى] به آن كوه بنگر، اگر در جايش استوار ماند، مرا خواهى ديد، و چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، آن را پخش و پريشان كرد و موسى بيهوش در افتاد، سپس چون به خود آمد گفت پاكا كه تويى، به درگاهت توبه كردم و من نخستين مومن [به اين حقيقت] هستم (143)

فرمود اى موسى [بدان كه] من تو را به پيامها و كلام خويش بر مردمان برگزيدم، آنچه به تو مى بخشم بگير و از سپاسگزاران باش (144)

و در الواح [تورات] هر گونه پند و روشنگرى در هر باب براى او نوشته ايم، پس آن را به جد و جهد بگير و به قومت دستور بده كه احكام نيكوى آن را دريافت [و به آن عمل] كنند، زودا كه سراى نافرمانان را به شما نشان دهم (145)

كسانى را كه به ناحق در اين سرزمين تكبر مى ورزند از آيات خود باز مى دارم و هر پديده اى و نشانه اى كه ببينند به آن ايمان نمى آورند و اگر راه رستگارى را ببينند آن را در پيش نمى گيرند و اگر گمراهه را ببينند آن را در پيش مى گيرند، اين از آن است كه آيات ما را دروغ انگاشتند و از آن غافل بودند (146)

و دروغ دارندگان آيات ما و لقاى آن جهانى، اعمالشان باطل شده است، آيا جز در برابر كار و كردارشان جزا مى يابند؟ (147)

و قوم موسى در غياب او

از آرايه هايشان پيكر گوساله اى ساختند و پرداختند كه بانگى داشت، آيا نمى ديدند كه با آنان سخن نمى گويد و راهى به ايشان نمى نماياند؟ آن را به پرستش گرفتند و مشرك شدند (148)

و چون پشيمان شدند و ديدند كه گمراه شده اند گفتند اگر پروردگارمان بر ما رحمت نياورد و ما را نبخشايد، بى شك از زيانكاران خواهيم بود (149)

و چون موسى [آگاه شد و] خشمناك و اندوهگين به سوى قومش بازگشت گفت در پشتسر من چه بد رفتار كرديد، چرا مهلت نداديد فرمان پروردگارتان برسد، و الواح [تورات] را بينداخت و سر برادرش را [در دست] گرفت و به سوى خود كشيد. [هارون] گفت اى پسر مادرم، اين قوم مرا زار و زبون كردند و نزديك بود كه مرا بكشند، مرا دشمنشاد مكن، و مرا در زمره ستمكاران قرار مده (150)

موسى [آرام گرفت و] گفت پروردگارا مرا و برادرم را بيامرز و ما را در [پناه] رحمت خود درآور، و تو مهربانترين مهربانانى (151)

كسانى كه گوساله را به پرستش گرفتند زودا كه گرفتار خشم پروردگارشان و در زندگانى دنيا دچار خوارى شوند، و بدينسان افترازنندگان را جزا مى دهيم (152)

و كسانى كه دست به ناشايستى ها زده اند، سپس توبه كرده اند و ايمان آورده اند، بى گمان پروردگارت پس از آن آمرزگار مهربان است (153)

و چون خشم موسى خاموش شد، الواح را برگرفت، و در نسخه آن براى خداترسان رهنمود و رحمت بود (154)

و موسى از ميان قومش هفتاد مرد را براى ميعاد ما برگزيد [كه درخواست رويت الهى را داشتند] آنگاه چون به زلزله گرفتار شدند، موسى گفت پروردگارا اگر مى خواستى ايشان و مرا پيشاپيش

هلاك مى كردى. آيا ما را به خاطر آنچه كمخردان ما كردند نابود مى كنى؟ اين جز آزمون تو نيست كه هر كس را كه بخواهى به آن گمراه و هر كس را كه بخواهى به آن هدايت مى كنى، تو سرور مايى، پس ما را بيامرز و بر ما رحمت آور و تو بهترين آمرزشگرانى (155)

و در اين جهان و در آخرت براى ما نيكى بنويس كه ما به سوى تو بازگشته ايم، فرمود عذاب خود را به هر آن كس كه بخواهم مى رسانم و رحمت من همه چيز را فراگير است، پس براى كسانى كه تقوا مى ورزند و زكات مى پردازند، و كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، آن [رحمت] را مقرر مى دارم (156)

كسانى كه از فرستاده و پيامبر امى پيروى مى كنند، كه نام [و نشان] او را در تورات و انجيل كه در نزدشان است، نوشته مى يابند، [همو] كه آنان را به نيكى فرمان مى دهد و از ناشايستى باز مى دارد، و پاكيزه ها را بر آنان حلال و پليدها را حرام مى دارد، و از آنان قيد و بندهاى [پيمانهاى] سنگين را كه بر آنان مقرر شده بود بر مى دارد، و كسانى كه به او ايمان آورده و او را گرامى داشته و يارى كرده اند و از نورى كه همراه او نازل شده پيروى مى كنند، اينان رستگارند (157)

بگو اى مردم من پيامبر الهى به سوى همه شما هستم، همان [خدايى] كه فرمانروايى آسمانها و زمين از آن اوست، خدايى جز او نيست، كه زنده مى دارد و مى ميراند، پس به خداوند و فرستاده اش، پيامبر امى، كه به خدا و كلمات او ايمان دارد، ايمان بياوريد، و

از او پيروى كنيد باشد كه هدايت يابيد (158)

و از قوم موسى گروهى هستند كه به حق راه مى نمايند و به حق داد مى دهند (159)

و ايشان را به دوازده سبط و امت تقسيم كرديم، و چون قوم موسى از او آب خواستند به او وحى كرديم كه با عصايت به سنگ بزن، آنگاه از آن دوازده چشمه شكافت، و هر گروهى [از اسباط] آبشخور خود را شناختند و ابر را سايبانشان گردانديم و برايشان من و سلوى فرو فرستاديم [و گفتيم] از روزى پاكيزه اى كه به شما بخشيده ايم بخوريد و بر ما ستم نكردند، بلكه بر خويشتن ستم كردند (160)

چنين بود كه به ايشان گفته شد در اين شهر سكنا كنيد و هرگونه كه خواستيد [از نعمتهاى آن] بخوريد و [براى عذرخواهى] حطه بگوييد و از آن دروازه فروتنانه وارد شويد تا گناهان شما را ببخشيم و پاداش نيكوكاران را خواهيم افزود (161)

آنگاه ستمكارانشان سخن را به چيزى جز آنچه به آنان گفته شده بود، تبديل كردند، سپس بر سر آنان به كيفر ستمكاريشان عذابى از آسمان فرو فرستاديم (162)

و از ايشان درباره [اهالى] شهرى كه در كنار دريا بود بپرس كه در روز شنبه كه بايد حرمت [سبت] را نگه مى داشتند، بر ايشان ماهى هايشان [بر روى آب] پديدار مى آمد، تجاوز مى كردند [و حرمت سبت را مى شكستند] و [بر عكس] روزى كه سبت نمى داشتند برايشان [ماهى بر روى آب] نمى آمد. بدينسان ايشان را به نافرمانيشان مى آزماييم (163)

و چون گروهى از ايشان گفتند چرا قومى را پند مى دهيد كه خداوند هلاككننده يا عذابكننده آنان به عذابى شديد است؟ گفتند اين

[در حكم] معذرتى به درگاه پروردگار شماست و باشد كه پروا پيشه كنند (164)

و چون پندى را كه به ايشان داده بودند، از ياد بردند، كسانى را كه ناهيان از منكر بودند نجات داديم و ستمكاران را به عذابى شديد گرفتار كرديم چرا كه نافرمانى كرده بودند (165)

و چون در برابر آنچه از آن نهى شده بودند، گردنكشى كردند، فرموديمشان كه بوزينگان مطرود باشيد (166)

و ياد كن كه پروردگارت فرمود كه بر آنان كسى را تا روز قيامت خواهد گماشت كه به آنان سختترين عذاب را بچشاند، كه پروردگارت زودكيفر است و همو آمرزگار مهربان است (167)

و ايشان را به صورت امتهايى در آن سرزمين تقسيم كرديم، بعضى از ايشان صالحاند و بعضى جز آن، و آنان را به خوشى ها و ناخوشى ها آزموديم باشد كه [به راه حق] بازگردند (168)

و پس از آنان جانشينان [ناصالحى] آمدند كه كتاب آسمانى را از پيشينيان فرا ستاندند [ولى] متاع زندگى دنيوى را طلب كردند و ادعا كردند كه به زودى آمرزيده خواهيم شد، و حال آنكه اگر متاعى همانند آن به دستشان مى آمد، باز همچنان آن را مى ربودند، آيا از آنان در كتاب آسمانى پيمان گرفته نشده است كه بر خداوند جز راستى و درستى نسبت ندهند و در آن آموزش هم يافته اند و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى انديشيد (169)

و كسانى كه به كتاب آسمانى تمسك مى جويند و نماز برپا مى دارند [بدانند كه] ما پاداش نيكوكاران را ضايع نمى گذاريم (170)

و چنين بود كه كوه [طور] را بر سر آنان برافراشتيم، گويى سايبانى بود. و گمان بردند بر آنان

فرو خواهد افتاد [و گفتيم] آنچه به شما داده ايم به جد و جهد بگيريد و آنچه در آن هست به خاطر بسپاريد باشد كه پروا پيشه كنيد (171)

و چون پروردگارت زاد و رود بنى آدم را از پشتهاى ايشان برگرفت، و آنان را بر خودشان گواه گرفت [و پرسيد] آيا پروردگار شما نيستم؟ گفتند چرا، شهادت مى دهيم. تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين [حقيقت] بى خبر بوديم (172)

يا مبادا بگوييد همانا پدران ما در گذشته شرك آورده بودند و ما زاد و رودى از پى ايشان بوديم، آيا ما را به خاطر كارى كه باطلانديشان كرده اند هلاك مى كنى (173)

و بدينسان آيات [خود] را به روشنى بيان مى داريم، باشد كه [به راه حق] بازگردند (174)

و بر آنان خبر كسى را بخوان كه به او [علم] آيات خود را بخشيده بوديم و از آن عارى شد و شيطان در پى او افتاد و آنگاه از گمراهان شد (175)

و اگر مى خواستيم قدر او را به خاطر آن [علمش به آيات] بلند مى داشتيم، ولى او به دنيا [و پستى] گراييد و از هواى نفس خويش پيروى كرد، آرى داستان او همچون داستان سگ است كه اگر بر او حمله آورى، زبان از دهان بيرون مى آورد و اگر هم او را [به حال خود] واگذارى باز زبان از دهان بيرون مى آورد، اين داستان دروغانگاران آيات ماست، پس برايشان اين پند و داستان را بخوان باشد كه انديشه كنند (176)

دروغانگاران آيات ما بد سرانجامى داشتند و بر خود ستم مى كردند (177)

كسى كه خداوند هدايتش كند ره يافته است، و كسانى كه او بيراه گذاردشان،

آنانند كه زيانكارند (178)

و به راستى بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريده ايم [چرا كه] دلهايى دارند كه با آن در نمى يابند، و ديدگانى دارند كه با آن نمى بينند، و گوشهايى دارند كه با آن نمى شنوند، اينان همچون چارپايانند، بلكه گمراه تر، اينان غافلانند (179)

و خداى را نامهاى نيكوست، پس او را با آنها بخوانيد، و كسانى را كه در نامهاى او كجروى مى كنند، واگذاريد، به زودى به جزاى كار و كردار خويش مى رسند (180)

و از آفريدگان ما گروهى هستند كه به حق راه مى نمايند و به حق داد مى دهند (181)

و دروغ انگاران آيات خود را آهسته آهسته، به نحوى كه درنيابند، فرو مى گيريم (182)

و آنان را مهلت مى دهم چرا كه مكر من متين است (183)

آيا نينديشيده اند كه همسخن آنان جنونى ندارد، و جز هشداردهنده اى آشكار نيست (184)

آيا در ملكوت آسمانها و زمين و آنچه خداوند آفريده است، ننگريسته اند، و اينكه چه بسا اجلشان نزديك شده باشد، آنگاه بعد از آن [قرآن] به چه سخنى ايمان مى آورند (185)

كسى كه خداوند بيراه گذاردش، رهنمايى ندارد و آنان را در طغيانشان سرگشته وامى گذارد (186)

از تو درباره قيامت مى پرسند كه استقرار آن چه وقت است؟ بگو علم آن نزد پروردگار من است، هيچكس جز او هنگام آن را آشكار نمى سازد، اين امر بر اهل آسمانها و زمين دشوار است، [قيامت] جز ناگهان به سراغ شما نمى آيد، از تو مى پرسند چنانكه گويا تو از چون و چند آن آگاهى، بگو همانا علم آن با خداوند است ولى بيشتر مردم نمى دانند (187)

بگو كه براى خود اختيار سود و زيانى ندارم

مگر آنچه خدا بخواهد، و اگر غيب مى دانستم خير فراوان براى خود كسب مى كردم و هيچ ناگوارى به من نمى رسيد، من كسى جز هشداردهنده و مژده آور اهل ايمان نيستم (188)

او كسى است كه شما را از تن يگانه اى آفريد و همسرش را از او پديد آورد تا در كنار او آرام گيرد، و چون [آدم] با او [حوا] آميزش كرد، بارى سبك گرفت و با آن آسان به سر مى برد و چون گرانبار شد، هردو خداوند، پروردگارشان را به دعا خواندند كه اگر به ما فرزند سالم و شايسته اى عطا كنى از سپاسگزاران خواهيم بود (189)

و چون به آن دو، فرزندى سالم و شايسته عطا كرد، آن دو در عطاى او، براى او شريكانى قائل شدند، ولى خداوند از آنچه شرك مى آورند منزه است (190)

آيا چيزهايى را شريك او مى آورند كه چيزى نمى آفرينند و خود آفريده شده اند (191)

و نمى توانند به ايشان و نه به خودشان يارى اى برسانند (192)

و اگر ايشان را به [راه] هدايت بخوانيد از شما پيروى نمى كنند، براى شما يكسان است، چه ايشان را بخوانيد چه آنكه خاموش باشيد (193)

كسانى را كه در برابر و به جاى خداوند مى خوانيد بندگانى مانند شما هستند، بخوانيدشان و اگر راست مى گوييد بايد كه پاسخ شما را بدهند (194)

آيا پاهايى دارند كه با آن راه روند؟ يا دستانى دارند كه با آن كارى انجام دهند، يا چشمانى دارند كه با آن ببينند؟ يا گوشهايى دارند كه با آن بشنوند؟ بگو شريكانى را كه قائليد بخوانيد، سپس در حق من هرچه خواهيد بسگاليد و مرا مهلت ندهيد (195)

سرور من خداوند

است كه [اين] كتاب آسمانى را فرو فرستاده است و او دوستدار شايستگان است (196)

و كسانى كه در برابر و به جاى او [خداوند] مى خوانيد، نمى توانند به شما و نه به خودشان يارى اى برسانند (197)

و اگر ايشان را به [راه] هدايت بخوانيد نمى شنوند و مى نگريشان كه به سوى تو مى نگرند ولى نمى بينند (198)

عفو پيشه كن و به نيكى فرمان ده و از نادانان روى بگردان (199)

و اگر وسوسه اى از سوى شيطان تو را به وسواس انداخت، به خداوند پناه ببر كه او شنواى داناست (200)

پرهيزگاران هرگاه خيالى شيطانى عارضشان شود، ياد [خدا] كنند، و آنگاه ديده ور شوند (201)

و ياران [شيطان صفت آن ديگران] آنان را در گمراهى بدارند و هيچ فرو نگذارند (202)

و چون براى آنان آيه اى نياورى گويند چرا از خود برنمى سازى؟ بگو فقط از آنچه از سوى پروردگارم به من وحى مى شود پيروى مى كنم، اين روشنگرى هايى از سوى پروردگارتان و رهنمود و رحمتى براى اهل ايمان است (203)

و چون قرآن خوانند به آن گوش بسپاريد و [در برابر آن] خاموش باشيد، باشد كه مشمول رحمت شويد (204)

و پروردگارت را در بامدادان و شامگاهان در دلت به زارى و ترس و بدون بانگ برداشتن، ياد كن و از غافلان مباش (205)

كسانى كه نزد پروردگارت هستند [تقرب دارند] از عبادت او گردنكشى نمى كنند و او را تسبيح مى گويند و بر او سجده مى برند (206)

كنيد آنچه را فرستاده شده است بسوى شما از پروردگارتان و پيروى نكنيد جز آن دوستانى را چه كم يادآور مى شويد (3)

و بسا شهرى كه نابودش ساختيم پس بيامدش خشم ما شبانگاه يا به خواب نيمروز بودند (4)

پس نبود سخن ايشان هنگامى كه بيامدشان خشم ما جز آنكه گفتند همانا بوديم ما ستمگران (5)

پس خواهيم پرسيد آنان را كه به سويشان فرستاده شد و خواهيم پرسيد از فرستادگان (6)

سپس هرآينه فرامى خوانيم بر ايشان به دانش و نبوديم ما غائبان (7)

و سنجش در آن روز حق است پس آنكه سنگين شود ترازوهايش آنانند رستگاران (8)

و آنكه سبك گردد ترازوهايش آنانند كه زيان كردند خويشتن را بدانچه بودند به آيتهاى ما ستم مى كردند (9)

همانا جايگزين ساختيم شما را در زمين و نهاديم در آن روزى هائى براى شما چه كم شكرگزاريد (10)

و همانا آفريديمتان پس صورتگريتان كرديم و سپس گفتيم به فرشتگان سجده كنيد براى آدم پس سجده كردند جز ابليس كه نشد از سجده كنندگان (11)

گفت چه چيز بازداشتت كه سجده نياوردى گاهى كه فرموديمت گفت كه من بهترم از او مرا از آتش آفريدى و او را از گل (12)

گفت فرود شو از آن نرسد تو را كه كبر ورزى در آن پس برون شو كه توئى از سرافكندگان (13)

گفت مهلتم ده تا روزى كه برانگيخته شوند (14)

گفت همانا توئى از مهلت دادگان (15)

گفت پس بدانكه مرا گمراه كردى همانا در كمينشان نشينم بر راه راست تو (16)

سپس بر ايشان درآيم از پيش رويشان و از پشت سرشان و از راستها و چپهاى ايشان

و نيابى بيشتر ايشان را شكرگزاران (17)

گفت برون شو از آن نكوهيده سرافكنده هر آنكه تو را پيروى كند از ايشان همانا پر سازم دوزخ را از شما همگى (18)

و اى آدم بيارام تو و همسرت در بهشت پس بخوريد از هرجا خواهيد و نزديك نشويد بدين درخت كه مى شويد از ستمگران (19)

پس بفريفتشان شيطان تا بنماياند بديشان آنچه را نهان بود از ايشان از عورتهاى ايشان و گفت همانا نهى نكرده است شما را پروردگارتان از اين درخت مگر تا نباشيد دو فرشته يا باشيد از جاودانان (20)

و سوگند آوردشان كه منم براى شما از اندرزدهندگان (21)

پس سرنگونشان ساخت به فريب تا گاهى كه چشيدند از آن درخت پديدار شد براى ايشان عورتهاشان و آغاز كردند گرد مى آوردند بر خود از برگهاى بهشت و بانگ زد بديشان پروردگارشان كه آيا نهى نكردم شما را از اين درخت و نگفتم به شما كه شيطان براى شما دشمنى است آشكار (22)

گفتند بار پروردگارا ستم كرديم خويش را و اگر نيامرزى ما را و رحم نكنى بر ما هرآينه باشيم از زيانكاران (23)

گفت فرودشويد گروهى از شما دشمن گروهى و شما را است در زمين قرارگاه و بهره اى تا زمانى (24)

گفت در آن زندگى مى كنيد و در آن مى ميريد و از آن بيرون آورده شويد (25)

اى فرزندان آدم همانا فرستاديم بر شما جامه كه بپوشد عورتهاى شما را و ساز و برگى و لباس پرهيزكارى بهتر است اين است از آيتهاى خدا شايد يادآور شوند (26)

اى فرزندان آدم نفريبد شما را شيطان چنانكه برون كرد پدر و

مادر شما را از بهشت برمى كند از ايشان رخت ايشان را تا بنمايد بديشان عورتهاى ايشان را همانا بينند شما را او و كسانش چنانكه نبيندشان همانا گردانيديم شياطين را دوستانى براى آنان كه ايمان نمى آورند (27)

و هرگاه فحشائى (ناشايسته اى) مرتكب شوند گويند يافتيم بر آن پدران خويش و خدايمان بدان فرمود بگو همانا خدا امر نكند به فحشاء آيا بر خدا گوئيد آنچه را نمى دانيد (28)

بگو پروردگارم امر كرده است به دادگرى و راست كنيد روى هاى خود را نزد هر پرستشگاهى و بخوانيدش پاك دارندگان براى او دين را بدانسان كه آغازتان كرده است برمى گرديد (29)

گروهى را هدايت كرد و بر گروهى بيفتاد گمراهى همانا ايشان برگرفتند شياطين را دوستانى جز خدا و پنداشتند كه ايشانند هدايت يابندگان (30)

اى فرزندان آدم برگيريد زينت خود را نزد هر پرستشگاهى و بخوريد و بياشاميد و اسراف نكنيد كه خدا دوست ندارد اسراف كنندگان را (31)

بگو كه حرام كرده است زينت خدا آن را كه برون آورده است براى بندگان خويش و پاكيزه ها را از روزى بگو آنها از آن كسانى است كه ايمان آوردند در زندگانى دنيا مخصوص بديشان در روز رستاخيز چنين تفصيل دهيم آيتها را براى گروهى كه مى دانند (32)

بگو جز اين نيست كه حرام كرده است پروردگار من فواحش را آنچه آشكار است از آنها و آنچه نهان و گناه و ستمگرى را به ناحق و آنكه شريك براى خدا گردانيد آنرا كه نفرستاده است بدان فرمانروايى و آنكه گوئيد بر خدا آنچه را نمى دانيد (33)

و براى هر ملتى است سرآمدى كه هرگاه رسدشان سرآمدشان نه دير كنند ساعتى

و نه پيشى گيرند (34)

اى فرزندان آدم اگر بيايد شما را فرستادگانى از شما كه فروخوانند بر شما آيتهاى مرا پس آنكه پرهيزكارى كند و اصلاح كند نيست بيمى بر ايشان و نه اندوهگين شوند (35)

و آنان كه تكذيب كنند آيتهاى ما را و سرپيچند از آنها آنانند ياران آتش ايشانند در آن جاودانان (36)

پس كيست ستمگرتر از آنكه دروغ بندد بر خدا يا دروغ پندارد آيتهاى او را اينان را رسد بهره ايشان از كتاب تا گاهى كه درآيند بر ايشان فرستادگان ما يابندشان گويند كجا است آنكه بوديد مى خوانديد جز خدا گويند گم شدند از ما و گواهى دادند بر خويشتن كه ايشان كافران (37)

گفت درآئيد در ملتهائى كه گذشتند پيش از شما از پرى و آدمى در آتش هرگاه درآيد ملتى لعن كند ديگرى را تا گاهى كه گردآيند همگى در آن گويد آخرينشان براى اولين پروردگارا اينان گمراهمان كردند پس بده ايشان را عذابى دوبرابر در آتش گويد براى هركدام است دوبرابر ليكن نمى دانيد (38)

و گويد اولينشان براى آخرينشان نبود شما را برترى بر ما پس بچشيد عذاب را بدانچه بوديد فراهم مى كرديد (39)

همانا آنان كه تكذيب كردند آيتهاى ما را و سرپيچيدند از آنها گشوده نشود براى ايشان درهاى آسمان و درنيايند به بهشت تا برود اشتر در سوراخ سوزن بدينسان كيفر دهيم به گنهكاران (40)

ايشان را است در دوزخ آرامگاه هائى و از فرازشان پوشهايى و چنين كيفر دهيم ستمكاران را (41)

و آنان كه ايمان آوردند و كردار شايسته كردند تكليف نكنيم كس را جز به اندازه توانائيش آنانند ياران بهشت ايشانند

در آن جاودانان (42)

و برانداختيم آنچه در سينه هاى ايشان است از كينه روان شود از زير ايشان جوى ها و گويند سپاس خداوندى را كه ما را بدين هدايت نمود و نبوديم هدايت يابيم اگر نه هدايت مى كرد ما را خدا همانا آمدند فرستادگان پروردگار ما به حق و خوانده شدند كه اينك بهشت ارث داده شديدش بدانچه بوديد مى كرديد (43)

و بانگ برآوردند ياران بهشت به ياران آتش كه همانا يافتيم آنچه وعده داد به ما پروردگار ما حق آيا يافتيد آنچه وعده داده به شما پروردگارتان حق گفتند بلى پس بانگ داد بانگ دهنده اى ميان ايشان كه لعنت خدا باد بر ستمگران (44)

آنان كه بازدارند از راه خدا و خواهندش كج و ايشانند به آخرت كافران (45)

و ميان ايشان است حجابى و بر اعرافند مردانى كه بشناسند هركدام را به سيماى ايشان و ندا كردند ياران بهشت را كه سلام بر شما درون نشدندش حالى كه طمع داشتند (46)

و هرگاه گردانيده شود روى هاى ايشان بسوى ياران آتش گويند پروردگارا نگردان ما را با گروه ستمكاران (47)

و بانگ دهند ياران اعراف مردانى را كه بشناسندشان به سيماشان گويند بى نيازتان نكرد گردآوردنتان و آنچه بوديد كبر مى ورزيديد (48)

آيا اينانند آنان كه سوگند آورديد كه نرساندشان خدا به رحمتى درآئيد بهشت را نيست بر شما بيمى و نه اندوهگين شويد (49)

و خواندند ياران آتش ياران بهشت را كه بريزيد بر ما از آب يا از آنچه روزيتان داده است خدا گويند همانا حرام كرده است خدا آنها را بر كافران (50)

آنان كه گرفتند دين خود را هوسرانى و بازيچه

و بفريفتشان زندگى دنيا پس امروز فراموششان كنيم بدانسان كه فراموش كردند رسيدنشان را بدين روز و آنكه بودند آيتهاى ما را انكار مى كردند (51)

و همانا آورديمشان به كتابى كه تفصيلش داديم بر دانش هدايت و رحمتى براى قومى كه ايمان آرند (52)

آيا انتظارى جز تأويل آن دارند روزى كه رسد تأويلش گويند آنان كه فراموشش نمودند از پيش همانا بيامد فرستادگان پروردگار ما به حقّ آيا ما را است شفيعانى كه شفاعت كنند براى ما يا بازگردانيده شويم تا بكنيم جز آنچه را بوديم مى كرديم همانا زيان كردند خويشتن را و گم شد از ايشان آنچه بودند دروغ مى بستند (53)

همانا پروردگار شما خداوندى است كه آفريد آسمانها و زمين را در شش روز سپس پرداخت به عرش مى پوشاند (فرامى گيرد) شب را به روز كه در پى آن است به شتاب و مهر و ماه و ستارگان مسخّرند به فرمانش همانا او راست آفرينش و امر بزرگ است خداوند پروردگار جهانيان (54)

بخوانيد پروردگار خويش را به زارى و نهان كه او دوست ندارد تجاوزگران را (55)

و فساد نكنيد در زمين پس از اصلاحش و بخوانيدش از راه بيم و اميد همانا رحمت خدا نزديك است به نيكوكاران (56)

و او است آنكه فرستد بادها را مژده اى پيش روى رحمتش تا گاهى كه بردارند ابرهائى سنگين برانيمش بسوى شهرى مُرده تا فرود آريم بدان آب را پس برون آوريم بدان از هر ميوه بدينسان برون آوريم مردگان را شايد يادآور شويد (57)

و شهر پاك برون آيد رستنيش به اذن پروردگارش و آنى كه پليد است برون نيايد جز ناچيزى پست

بدينسان بگردانيم آيتها را براى قومى كه شكرگزارند (58)

همانا فرستاديم نوح را بسوى قوم او پس گفت اى قوم پرستش كنيد خدا را نيست شما را خدائى جز او همانا بيمناكم بر شما از عذاب روزى بزرگ (59)

گفتند توده قومش هر آينه مى بينيمت در گمراهى آشكار (60)

گفت اى قوم نيست به من گمراهى اى ليكن منم فرستاده از پروردگار جهانيان (61)

كه مى رسانم به شما پيامهاى پروردگار خويش را و اندرز گويم شما را و مى دانم از خدا آنچه نمى دانيد (62)

و آيا شگفت مانديد كه بيامدتان يادآوريى از پروردگارتان بر مردى از شما كه بيم دهد شما را و تا پرهيزكارى كنيد و شايد رحم آورده شويد (63)

پس دروغگويش شمردند پس نجاتش داديم و آنان را كه با وى بودند در كشتى و غرق كرديم آنان را كه تكذيب كردند آيتهاى ما را چه همانا بودند گروهى كوران (64)

و بسوى عاد برادرشان هود را گفت اى قوم پرستش كنيد خدا را نيستتان خدائى جز او آيا نمى ترسيد (65)

گفتند گروهى كه كفر ورزيدند از قومش مى نگريمت همانا در بى خردى و پنداريمت هر آينه از دروغگويان (66)

گفت اى قوم نيست به من بى خردى و ليكن منم فرستاده از پروردگار جهانيان (67)

كه مى رسانم به شما پيامهاى پروردگار خود را و منم براى شما اندرزگوئى امين (68)

و آيا شگفت مانديد كه آمد شما را يادآوريى از پروردگارتان بر مردى از شما تا بيمتان دهد و ياد بياوريد گاهى را كه گردانيدتان جانشينانى پس از قوم نوح و بيفزودتان سطبرى در آفرينش پس ياد آريد نعمتهاى خدا را شايد رستگار شويد

(69)

گفتند آيا ما را آمدى كه پرستش كنيم خداى را تنها و رها كنيم آنچه را مى پرستيدند پدران ما پس بياور ما را آنچه به ما وعده دهى اگر هستى از راستگويان (70)

گفت همانا افتاد بر شما از پروردگارتان چرك و خشم آيا با من مى ستيزيد در نامهائى كه ناميديد آنها را شما و پدران شما نفرستاده است خدا بدانها فرمانروائيى پس منتظر باشيد كه منم با شما از منتظران (71)

پس نجات داديم او و آنان كه با وى بودند به رحمتى از ما و بريديم دنباله آنان را كه تكذيب كردند آيتهاى ما را و نبودند مؤمنان (72)

و بسوى ثمود برادر ايشان صالح را گفت اى قوم من پرستش كنيد خدا را نيست شما را خدائى جز او همانا بيامدتان نشانى اى از پروردگار شما اينك اشتر خدا آيتى براى شما پس بگذاريدش بچرد در زمين خدا و گردش به بدى نگرديد كه مى گيرد شما را عذابى دردناك (73)

و ياد آريد هنگامى را كه گردانيدتان جانشينانى پس از عاد و جايگزينتان كرد در زمين كه مى گرفتيد از هموارهاى آن كاخهائى و مى بريديد از كوه ها خانه هائى پس ياد آريد نعمتهاى خدا را و نكوشيد در زمين تبهكاران (74)

گفتند آن گروه كه كبر ورزيدند از قومش بدانان كه ناتوان شمرده شدند بدانان كه ايمان آوردند از ايشان آيا دانيد كه صالح است فرستاده اى از پروردگار خود گفتند مائيم بدانچه او فرستاده شده است بدان ايمان آرندگان (75)

گفتند آنان كه كبر ورزيدند مائيم بدانچه شما ايمان آورديد بدان كافران (76)

پس پى كردند شتر را و سركشى نمودند از فرمان پروردگار خود

و گفتند اى صالح بيار ما را آنچه وعده دهى به ما اگر هستى از فرستادگان (77)

پس بگرفتشان زمين لرزشى كه گرديدند در خانه خود مردگان (78)

پس پشت كرد بديشان و گفت اى قوم همانا ابلاغ كردم به شما پيام پروردگار خود را و اندرزتان گفتم ليكن نيستيد دوستدار اندرزگويان (79)

و لوط را هنگامى كه گفت به قوم خود آيا فحشاء (ننگ) آوريد كه پيشى نگرفته است شما را بدان كسى از جهانيان (80)

همانا شما بر مردان به شهوت درآئيد نه زنان بلكه شمائيد گروهى اسراف كنندگان (81)

و نبود پاسخ قومش جز آنكه گفتند برون رانيدشان از شهر خود كه اينانند مردمى پاكيزگى جويان (82)

پس نجات داديم او و خاندانش را مگر همسرش كه شد از گذشتگان (83)

و باريديم بر آنان بارانى پس بنگر چگونه شد فرجام گنهكاران (84)

و بسوى مَديَن برادرشان شعيب را گفت اى قوم پرستش كنيد خدا را نيستتان خداوندى جز او همانا بيامد شما را نشانه اى از پروردگار شما پس تمام دهيد پيمانه و سنجش را و كم ندهيد به مردم چيزهاى ايشان را و تبهكارى نكنيد در زمين پس از اصلاحش اين بهتر است براى شما اگر هستيد مؤمنان (85)

و ننشينيد بر هر راهى تا بترسانيد و بازداريد از راه خدا هر كه را ايمان بدان آورده است و بخواهيدش كج و ياد آريد هنگامى را كه كم بوديد پس بيفزودتان و بنگريد چگونه بود فرجام تبهكاران (86)

و اگر باشند گروهى از شما ايمان آورده بدانچه فرستاده شدم بدان و گروهى ايمان نياورده باشند پس صبر كنيد تا حكم كند خدا

ميان ما و او است بهترين حكم كنندگان (87)

گفتند گروهى كه كبر ورزيدند از قومش هر آينه برون رانيمت اى شعيب و آنان را كه ايمان آوردند با تو از شهر خود مگر برگرديد در ملت ما گفت آيا هرچند باشيم ناخوش دارندگان (88)

همانا بسته ايم بر خدا دروغى را اگر بازگرديم در ملت شما پس از آنكه نجاتمان داد خدا از آن و نرسد ما را كه بازگرديم در آن مگر بخواهد خدا پروردگار ما فراگرفته است پروردگار ما همه چيز را به دانش بر خدا توكل كرديم پروردگار ما بگشاى ميان ما و قوم ما به حقّ و توئى بهترين گشايندگان (89)

و گفتند آن گروه كه كافر شدند از قومش اگر پيروى كنيد شعيب را همانا شمائيد در آن هنگام زيانكاران (90)

پس بگرفتشان زمين لرزش كه گرديدند در خانه خود مردگان (91)

آنان كه تكذيب كردند شعيب را گوئيا نشيمن نگزيدند در آن آنان كه تكذيب كردند شعيب را بودند زيانكاران (92)

پس روى گردانيد از ايشان و گفت اى قوم همانا ابلاغ نمودم به شما پيامهاى پروردگار خود را و اندرز گفتم شما را پس چگونه افسوس خورم بر گروه كافران (93)

و نفرستاديم در شهرى پيمبرى را جز آنكه گرفتيم مردمش را به سختى و رنج شايد به زارى آيند (94)

سپس تبديل كرديم به جاى بدى نيكى را تا برآسودند و گفتند همانا رسيده است به پدران ما رنج و سختى پس گرفتيمشان ناگهان حالى كه نمى دانستند (95)

و اگر مردم شهرها ايمان مى آوردند و پرهيزكارى مى نمودند هر آينه مى گشوديم بر ايشان بركتهائى را از آسمان و زمين ليكن تكذيب

نمودند پس گرفتيمشان بدانچه بودند دست مى آوردند (96)

آيا ايمن شدند مردم شهرها كه بيايدشان خشم ما شبانه حالى كه ايشانند به خواب اندران (97)

يا ايمن شدند مردم شهرها كه بيايدشان خشم ما روزانه حالى كه آنانند بازى كنان (98)

پس آيا ايمن شدند مكر خدا را كه ايمن نشود مكر خدا را جز گروه زيانكاران (99)

آيا رهبرى نشد براى آنان كه ارث مى برند زمين را پس از اهلش كه اگر مى خواستيم هر آينه مى گرفتيمشان به گناهانشان و مهر مى زديم بر دلهاى ايشان چنانكه نشنوند (100)

اين شهرها مى سرائيم بر تو از داستانهاى آنها و همانا بيامدشان فرستادگانشان به نشانى ها پس نبودند كه ايمان آرند بدانچه تكذيب كردند از پيش بدينگونه مهر نهد خدا بر دلهاى كافران (101)

و نيافتيم براى بيشترشان عهدى و بيافتيم بيشترشان را نافرمانان (102)

سپس برانگيختيم پس از ايشان موسى را به آيتهاى ما بسوى فرعون و قومش پس ستم نمودند بدانها بنگر تا چگونه شد فرجام تبهكاران (103)

و گفت موسى اى فرعون همانا منم فرستاده از پروردگار جهانيان (104)

سزاوارم بر آنكه نگويم بر خدا جز حقّ را همانا آوردم شما را نشانى از پروردگار شما پس بفرست با من بنى اسرائيل را (105)

گفت اگر آيتى آورده اى پس بيارش اگر هستى از راستگويان (106)

پس بيفكند عصايش را ناگاه آن اژدهائى است آشكار (107)

و برآورد دستش را ناگهان آن پرتوى است براى بينندگان (108)

گفتند توده اى از قوم فرعون اين است جادوگرى دانشمند (109)

كه خواهد برون راند شما را از سرزمينتان تا چه امر كنيد (110)

گفتند بگذار او و برادرش را و بفرست

در شهرها گردآورندگان (111)

تا آرندت به هر جادوگرى دانا (112)

و بر فرعون درآمدند جادوگران گفتند همانا ما را است پاداشى اگر شديم پيروزمندان (113)

گفت آرى و همانا شمائيد از مقربان (114)

گفتند اى موسى يا تو افكن و يا ما باشيم افكنندگان (115)

گفت بيفكنيد پس گاهى كه افكندند افسون نمودند (بستند) ديدگان مردم را و بترساندندشان و آوردند جادوئى گران (116)

و وحى نموديم به موسى كه بيفكن عصاى خويش را ناگهان فروبرد آنچه را دروغ آورند (117)

پس بيامد حقّ و باطل شد آنچه بودند مى كردند (118)

پس شكست خوردند در آن هنگام و بازگشتند سرافكندگان (119)

و بيفتادند جادوگران سجده كنندگان (120)

گفتند ايمان آورديم به پروردگار جهانيان (121)

پروردگار موسى و هارون (122)

گفت فرعون آيا ايمان آورديد بدو پيش از آنكه اذنتان دهم همانا آن نيرنگى است كه شما در شهر باختيد تا برون رانيد از آن مردمش را زود است بدانيد (123)

همانا سخت ببرّم دستها و پاهاى شما را از برابر (دست راست پاى چپ) سپس به دارتان كشم همگى (124)

گفتند همانا مائيم بسوى پروردگار خود بازگشت كنان (125)

و كين نورزى با ما جز بدانكه ايمان آورديم به آيتهاى پروردگار ما گاهى كه بيامدند ما را پروردگارا بريز بر ما شكيبائى را و درياب ما را مسلمانان (126)

و گفتند توده اى از قوم فرعون آيا مى گذارى موسى و قومش را تا فساد كنند در زمين و بگذاردت تو و خدايانت را گفت بزودى زار بكشيم فرزندان ايشان را و بگذاريم زنانشان را و همانا مائيم بر فراز ايشان نيرومندان (127)

گفت موسى به قوم خود كمك

جوئيد از خدا و شكيبا شويد همانا زمين از آن خدا است ارث دهدش به هر كه از بندگان خود كه خواهد و پايان است براى پرهيزكاران (128)

گفتند آزرده شديم پيش از آنكه بيائى ما را و پس از آنكه بيامدى ما را گفت اميد است پروردگار شما نابود كند دشمن شما را و جانشينان سازد در زمين تا بنگرد چگونه مى كنيد (129)

و هر آينه بگرفتيم خاندان فرعون را به قحطى و كاهشى از ميوه ها شايد يادآور شوند (130)

پس گاهى كه بيامدشان خوشى گفتند از آنِ ما است اين و اگر مى رسيدشان بدى شوم مى گرفتند موسى را و آنان را كه با وى بودند همانا شومى ايشان نزد خدا است ليكن بيشترشان نمى دانند (131)

و گفتند هرچند بيارى ما را آيتى كه ما را بدان افسون كنى نباشيم به تو ايمان آرندگان (132)

پس فرستاديم بر ايشان طوفان و ملخ و شپشه (آفتى كه در گندم به هم رسد) و غوك و خون را آيتهائى جدا جدا پس كبر ورزيدند و شدند قومى گنهكاران (133)

و هنگامى كه افتاد بر ايشان چرك گفتند اى موسى بخوان براى ما پروردگار خويش را بدانچه به نزد تو سپرده است كه اگر بردارى از ما چرك را هر آينه ايمان آريم به تو و با تو فرستيم بنى اسرائيل را (134)

و هنگامى كه برداشتيم از ايشان چرك را تا سرآمدى كه ايشانند بدان رسنده ناگهان ايشانند پيمان شكنان (135)

پس كين كشيديم از ايشان و غرقشان نموديم در دريا بدانچه تكذيب كردند آيتهاى ما را و بودند از آنها غفلت كنان (136)

و ارث داديم به گروهى كه

ناتوان شمرده مى شدند خاورها و باخترهاى زمين را كه در آنها بركت نهاديم و انجام گرفت سخن پروردگارت نكوى بر بنى اسرائيل بدانچه شكيبا شدند و واژگون ساختيم آنچه را مى ساختند فرعون و قومش و آنچه مى افراشتند (137)

و گذرانديم بنى اسرائيل را از دريا تا رسيدند به قومى كه گرد مى آمدند بر بتانى از آن خود گفتند اى موسى قرار ده براى ما خدائى چنانكه براى اينان است خدايانى گفت هر آينه شمائيد گروهى نادانان (138)

همانا اينان تباه است آنچه در آن اندرند و باطل است آنچه مى كنند (139)

گفت آيا جز خدا براى شما خدائى جويم و او برترى داده است شما را بر جهانيان (140)

و هنگامى كه نجات داديم شما را از خاندان فرعون كه روا مى داشتند بر شما عذاب زشت را به سختى مى كشتند فرزندان شما را و مى گذاشتند زنان شما را و در اين بود بلائى از پروردگار شما گران (141)

و وعده نهاديم با موسى سى شب و تكميل آن كرديم به ده تا تا تمام شد ميعاد پروردگار او چهل شب و گفت موسى به برادرش هارون جانشينم باش در قومم و اصلاح كن و پيروى مكن از راه فسادكاران (142)

و هنگامى كه آمد موسى به وعده گاه ما و سخن گفت با او پروردگارش گفت پروردگارا مرا بنمايان كه بنگرم بسوى تو گفت هرگز نخواهى مرا ديد و ليكن بنگر بسوى كوه تا اگر آرام گرفت بر جاى خود بزودى مرا بينى پس گاهى كه تابيد پروردگار او به كوه گردانيدش هموار (پست) و بيفتاد موسى بيهوش و هنگامى كه به هوش آمد گفت منزّهى تو بازگشتم بسوى

تو و منم نخستين ايمان آرندگان (143)

گفت اى موسى همانا برگزيدمت بر مردم به پيامهاى خود و به سخن خود پس برگير آنچه را به تو دادم و باش از شكرگزاران (144)

و نوشتيم برايش در الواح از هر چيزى اندرز و تفصيلى براى همه چيز پس برگير آن را به نيرو و بفرماى قومت را تا گيرند بهترين آن را بزودى بنمايانم شما را خانه فاسقان (145)

بزودى بازگردانم از آيتهاى خود آنان را كه تكبّر كنند در زمين به ناحقّ و اگر بينند هر آيتى ايمان نيارند بدان و اگر بينند راه رهبرى را نگيرندش راه و اگر بينند راه گمراهى را گيرندش راه اين بدان است كه تكذيب كردند آيتهاى ما را و بودند از آنها غافلان (146)

و آنان كه تكذيب كردند به آيتهاى ما و رسيدن آخرت تباه شده است اعمال ايشان آيا پاداش داده مى شوند جز آنچه را بودند مى كردند (147)

و برگرفتند قوم موسى پس از او از زيور خود گوساله اى را كالبدى كه او راست بانگى آيا نديدند كه سخن نگويد با ايشان و نه رهبريشان كند به راهى برگرفتندش و بودند ستمگران (148)

و هنگامى كه افتاد در دست ايشان و ديدند كه گمراه شدند گفتند اگر رحم نكند بر ما پروردگار ما و نيامرزد ما را همانا باشيم از زيانكاران (149)

و هنگاميكه برگشت موسى بسوى قوم خود خشمگين اسفناك گفت چه زشت است آنچه جانشينم ساختيد (بجاى آورديد) پس از من آيا شتاب گرفتيد امر پروردگار خود را و افكند الواح را و بگرفت سر برادر خويش را مى كشيدش بسوى خود گفت اى فرزند

مادر همانا قومم ناتوانم گرفتند و نزديك شد بكشندم پس شادكام نگردان به من دشمنان را و نگردانم با گروه ستمكاران (150)

گفت پروردگارا بيامرز براى من و برادرم و درآور ما را به رحمت خود و توئى مهربانترين مهربانان (151)

همانا آنان كه برگرفتند گوساله را بزودى رسدشان خشمى از پروردگارشان و خواريى در زندگانى دنيا و چنين كيفر دهيم به دروغ آوران (152)

و آنان كه بدى ها كرده اند پس توبه كردند از آن پس و ايمان آوردند همانا پروردگار تو است پس از آن آمرزنده مهربان (153)

و هنگامى كه فرونشست از موسى خشم بگرفت الواح را و در نسخه آنها هدايت و رحمتى است براى آنان كه از پروردگار خويشند هراسان (154)

و برگزيد موسى قومش را هفتاد مرد براى وعده گاه ما و هنگامى كه بگرفتشان لرزش گفت پروردگارا اگر مى خواستى نابود مى كردى ايشان را و مرا از پيش آيا ما را نابود كنى بدانچه بى خردان از ما كردند نيست اين جز فتنه تو (آزمايش تو) گمراه كنى بدان هر كه را خواهى و هدايت كنى هر كه خواهى توئى سرپرست ما پس بيامرز ما را و رحم كن بر ما و توئى بهترين آمرزندگان (155)

و بنويس براى ما در اين دنيا نيكى و در آخرت نيكى همانا هدايت شديم بسوى تو گفت عذاب من رسانم بدان هر كه را خواهم و رحمتم فراگرفته است همه چيز را زود است بنويسمش براى آنان كه پرهيزكارى كنند و بدهند آكا را و آنان كه به آيتهاى ما ايمان آرند (156)

آنان كه پيروى كنند پيمبر فرستاده درس ناخوانده اى را كه مى يابندش نوشته

نزد ايشان در توراة و انجيل امرشان كند به نيكى و نهيشان كند از بدى و حلال كند براى ايشان پاكها را و حرام كند بر ايشان پليدها را و بنهد از ايشان بارشان و آن زنجيرهائى را كه بر ايشان بوده است پس آنان كه ايمان بدو آوردند و ارجمندش (گراميش) داشتند و ياريش كردند و پيروى كردند روشنائى را كه با او فرستاده شده است آنانند رستگاران (157)

بگو اى مردم منم فرستاده خدا بسوى شما همگى آنچنان خدائى كه وى را است پادشاهى آسمانها و زمين نيست خدائى جز او زنده كند و بميراند پس ايمان آريد به خدا و فرستاده او آن پيمبر درس ناخوانده كه ايمان مى آورد به خدا و سخنان او و پيرويش كنيد شايد هدايت يابيد (158)

و از قوم موسى امّتى است كه هدايت كنند به حقّ و بدان دادگرى كنند (159)

و بخش كرديم آنان را دوازده سبط (نبيره گان) امّتهائى و وحى نموديم به موسى هنگامى كه آب از او خواستند قومش كه بنواز عصاى خويش را به سنگ پس برجهيد از آن دوازده چشمه دانستند هر مردمى آبشخور خود را و سايه افكنديم بر ايشان با ابر و فرود آورديم بر ايشان مَنّ و سَلوى (نان و مرغ بريان) بخوريد از پاكهاى آنچه به شما روزى داديم و ستم نكردند بر ما و ليكن بودند خويشتن را ستم كنندگان (160)

و هنگامى كه گفته شد بديشان سكونت كنيد در اين شهر و بخوريد از آن هرجا خواهيد و بگوئيد حطّه (كاهشى) و درآئيد در را سجده كنان مى آمرزيم براى شما گناهان شما را و بزودى فزونى دهيم

به نكوكاران (161)

پس تبديل كردند آنان كه ستم كردند از ايشان سخن را بجز آنچه بديشان گفته شد پس فرستاديم بر ايشان چركى را از آسمان بدانچه بودند ستم مى كردند (162)

و بپرسشان از شهرى كه كنار دريا بود گاهى كه تجاوز مى كردند در روز شنبه چرا كه مى آمدشان ماهى هاشان روز شنبه ايشان بر روى آب و روزى كه جز شنبه بود نمى آمدندشان بدينگونه آزموديمشان بدانچه بودند نافرمانى مى كردند (163)

و هنگامى كه گروهى از ايشان گفتند چرا اندرز گوئيد قومى را كه خداست نابودكننده آنان يا عذاب كننده ايشان عذابى سخت گفتند پوزشى بسوى پروردگار شما و شايد پرهيزكارى كنند (164)

تا گاهى كه فراموش كردند آنچه را يادآورى شدند نجات داديم آنان را كه نهى مى كردند از بدى و گرفتيم آنان را كه ستم كردند به عذابى زشت بدانچه بودند نافرمانى مى كردند (165)

پس گاهى كه سرپيچيدند از آنچه نهى شدند از آن گفتيم بديشان بشويد بوزينه گانى راندگان (166)

و هنگامى كه اعلام كرد پروردگار تو كه برانگيزاند بر ايشان تا روز قيامت آن را كه بچشاندشان شكنجه اى بد همانا پروردگار تو شتابنده است در عقوبت و هر آينه او است آمرزنده مهربان (167)

و بخش كرديمشان در زمين ملّتهائى از ايشانند شايستگان و از ايشانند جز آن و آزموديمشان به خوبى ها و بدى ها شايد بازگردند (168)

پس جانشين شد پس از ايشان جانشينانى كه ارث بردند كتاب را مى گيرند بهره اين كوتاه (پست يا نزديك) را و گويند بزودى آمرزش شود براى ما و اگر بيايدشان بهره اى همانند آن برگيرندش آيا گرفته نشد بر ايشان پيمان كتاب كه نگوئيد بر خدا جز

حقّ را و خواندند آنچه را در آن بود و خانه آخرت بهتر است براى آنان كه پرهيزكارى كنند آيا بخرد نمى يابيد (169)

و آنان كه مى گيرند كتاب را (چنگ مى زنند) به كتاب و بپا مى دارند نماز را همانا تباه ننمائيم پاداش اصلاح كنندگان را (170)

و هنگامى كه بالا برديم كوه را فراز ايشان مانند سايبانى و پنداشتندش فرودآينده بر خويش بگيريد آنچه را به شما داديم به قوّت و ياد آريد آنچه را در آن است شايد پرهيزكارى كنيد (171)

و هنگامى كه بگرفت پروردگار تو از فرزندان آدم از پشتهاى ايشان نژاد ايشان را و گواهشان گرفت بر خويشتن آيا نيستم پروردگار شما گفتند بلى گواهى داديم تا نگوئيد روز قيامت بوديم ما از اين ناآگاهان (172)

يا گوئيد جز اين نيست كه شرك ورزيدند پدران ما از پيش و بوديم نژادى پس از ايشان آيا تباه كنى ما را بدانچه كردند نادرستان (173)

و بدينسان تفصيل دهيم آيتها را و شايد ايشان بازگردند (174)

و بخوان بر ايشان داستان آن را كه داديمش آيتهاى خود را پس برهنه گشت (برون شد) از آنها سپس شيطان پيروش گرفت و شد از گمراهان (175)

و اگر مى خواستيم هر آينه بالا مى برديمش بدانها ليكن او بسوى زمين گرائيد و پيروى كرد هوس خود را پس مثَل او مانند سگ است كه اگر آهنگش كنى زبان از كام درآرد و اگر بگذاريش زبان از كام درآرد (فروهلد) اين است مثَل گروهى كه تكذيب نمودند آيتهاى ما را پس بخوان داستانها را شايد انديشه كنند (176)

چه زشت است مثَل قومى كه تكذيب كردند آيتهاى ما و

بودند خويشتن را ستم مى كردند (177)

آن را كه خدا هدايت كند او است هدايت شده و آنان را كه گمراه كند آنانند زيانكاران (178)

و همانا بيافريديم براى دوزخ بسيارى از پرى و آدمى را آنان را است دلهائى كه درنيابند بدانها و آنان را است ديدگانى كه نبينند بدانها و آنان را است گوشهائى كه نشنوند بدانها آنانند مانند دامها بلكه گمراه تر آنانند ناآگاهان (179)

و خدا را است نامهاى نكو پس بخوانيدش بدانها و بگذاريد آنان را كه كجروى كنند در نامهاى او بزودى پاداش داده شوند آنچه را بودند مى كردند (180)

و از آنان كه آفريديم ملّتى است كه هدايت كنند به حقّ و بدان دادگرى كنند (181)

و آنان كه دروغ پنداشتند آيتهاى ما را زود است به استدراج (به آهستگى ناگهان) گيريمشان از آنجا كه ندانند (182)

و مهلتشان دهيم كه همانا نيرنگ من است استوار (183)

آيا نينديشيدند كه نيست بر رفيقشان ديوانگيى نيست او جز ترساننده آشكار (184)

آيا ننگريستند در پادشاهى هاى آسمانها و زمين و آنچه مى آفريده است خدا از چيزها و آنكه شايد نزديك شده باشد سرآمد ايشان پس به كدام سخن پس از اين ايمان مى آورند (185)

آن را كه گمراه كند خدا نيستش راهنمائى و بگذاردشان در سركشى خود فرو روند (186)

پرسندت از ساعت چه وقت است لنگرگاه آن بگو جز اين نيست كه علم آن نزد پروردگار من است پديدارش نسازد به هنگامش جز او سنگين است در آسمانها و زمين نيايدتان مگر ناگهان پرسندت چنانكه گوئى تو آگاهى از آن بگو جز اين نيست كه علمش نزد خدا است ليكن

بيشتر مردم نمى دانند (187)

بگو دارا نيستم براى خويشتن سود و نه زيانى جز آنچه خدا خواهد و اگر داناى ناپيدا مى بودم هر آينه فراوان مى گرفتم از خوبى و به من نمى رسيد بدى نيستم من مگر بيم دهنده و نويددهنده براى گروهى كه ايمان آرند (188)

او است آنكه آفريد شما را از يك تن و قرار داد از او جفتش را تا آرامش گيرد بدو سپس هنگامى كه بر او درآمد برداشت بارى سبك پس بگذشت بر آن تا گاهى كه سنگين شد خواندند پروردگار خويش را كه اگر ما را صالحى (شايسته) دهى باشيم از شكرگزاران (189)

ولى هنگامى كه داد بديشان صالحى (شايسته) و قرار دادند شريكانى براى او در آنچه بديشان داد همانا برتر است خدا از آنچه شرك مى ورزند (190)

آيا شريك كنند آنان را كه نيافرند چيزى را و خود آفريده شوند (191)

و نتوانندشان ياريى و نه خويشتن را يارى اى كنند (192)

و اگر بسوى هدايتشان خوانيد پيرويتان نكنند يكسان است بر شما بخوانيد ايشان را يا باشيد خموشان (193)

همانا آنان را كه جز خدا مى خوانيد بندگانيند مانند شما پس بخوانيدشان تا اجابت كنند شما را اگر هستيد راستگويان (194)

آيا آنان را است پاهائى كه روان گردند بدانها يا آنان را است دستهائى كه آهنگ كنند بدانها يا آنان را است ديدگانى كه بينند بدانها يا آنان را است گوشهائى كه بشنوند بدانها بگو بخوانيد شريكان خويش را پس نيرنگ با من كنيد و مهلتم ندهيد (195)

همانا يار (دوست و سرپرست و پشتيبان) من خداوندى است كه فرستاد كتاب را و او است سرپرست شايستگان (196)

و آنان را كه جز او خوانيد نتوانند شما را يارى كردن و نه خويشتن را يارى كنند (197)

و اگر خوانيشان بسوى هدايت نشنوند و بينيشان مى نگرند بسوى تو و ليكن نمى بينند (198)

بگير گذشت را و امر كن به خوبى و روى بگردان از نادانان (199)

و اگر برانگيزدت از شيطان انگيزشى پس پناهنده شو به خدا همانا او است شنواى دانا (200)

همانا آنان كه پرهيزكارى كرده اند هرگاه آهنگشان كند رهگذارى از شيطان يادآور شوند ناگاه ايشانند بينايان (201)

و برادران شياطين را فروبرند شياطين در گمراهى سپس كوتاه نمى آيند (202)

و هرگاه نياوريشان آيتى گويند چرا آيتى نساختى بگو پيروى نكنم جز آنچه را وحى شود به من از پروردگار من اينك بينشهائى از پروردگارتان و هدايت و رحمتى براى گروهى كه ايمان آرند (203)

و گاهى كه خوانده شود قرآن گوش دهيد بدان و خموشى گزينيد شايد رحم كرده شويد (204)

و ياد كن پروردگار خويش را درون خود به زارى و ترس و پست تر از گفتار بلند بامدادان و شبانگاه و نباش از غافلان (205)

همانا آنان كه نزد پروردگار تواند كبر نورزند از پرستش او و مى ستايندش و براى او سجده مى كنند (206)

besides Him. Little is the admonition that you take!

4 How many a town We have destroyed! Our punishment came to it at night, or while they were taking a midday nap.

5 Then their cry, when Our punishment overtook them, was only that they said, ‘We have indeed been wrongdoers!’

6 We will surely question those to whom the apostles were sent, and We will surely question the apostles.

7 Then We will surely recount to them with knowledge, for We had not been absent.

8 The weighing [of deeds] on that Day is a truth. As for those whose deeds weigh heavy in the scales—it is they who are the felicitous.

9 As for those whose deeds weigh light in the scales,—it is they who have ruined their souls, because they used to wrong Our signs.

10 Certainly We have established you on the earth, and made in it [various] means of livelihood for you. Little do you thank.

11 Certainly We created you, then We formed you, then We said to the angels, ‘Pros-trate before Adam.’ So they [all] prostrated, but not Iblis: he was not among those who prostrated.

12 Said He, ‘What prevented you from prostrating, when I commanded you?’ ‘I am better than him,’ he said. ‘You created me from fire and You created him from clay.’

13 ‘Get down from it!’ He said. ‘It is not for you to be arrogant therein. Begone! You are indeed among the degraded ones.’

14 He said, ‘Respite me till the day

they will be resurrected.’

15 Said He, ‘You are indeed among the reprieved.’

16 ‘As You have consigned me to perversity,’ he said, ‘I will surely lie in wait for them on Your straight path.

17 Then I will come at them from their front and from their rear, and from their right and their left, and You will not find most of them to be grateful.’

18 Said He, ‘Begone hence, blameful, banished! Whoever of them follows you, I will surely fill hell with you all.’

19 [Then He said to Adam,] ‘O Adam, dwell with your mate in paradise, and eat thereof whence you wish; but do not approach this tree, lest you should be among the wrongdoers.’

20 Then Satan tempted them, to expose to them what was hidden from them of their nakedness, and he said, ‘Your Lord has only forbidden you from this tree lest you should become angels, or lest you become immortal.’

21 And he swore to them, ‘I am indeed your well-wisher.’

22 Thus he brought about their fall by deception. So when they tasted of the tree, their nakedness became exposed to them, and they began to stitch over themselves with the leaves of paradise. Their Lord called out to them, ‘Did I not forbid you from that tree, and tell you, ‘‘Satan is indeed your manifest enemy?’’ ’

23 They said, ‘Our Lord, we have wronged ourselves! If You do not forgive us and have mercy upon us, we will surely be among the losers.’

24 He said, ‘Get down, being enemies of one another! On the earth shall be your abode and sustenance for a time.’

25 He said, ‘In it you will live, and in it you will die; and from it you will be raised [from the dead].’

26 ‘O Children of Adam! We have certainly sent down to you garments to cover your nakedness, and for adornment. Yet the garment of Godwariness—that is the best.’ That is [one] of Allah’s signs, so that they may take admonition.

27 ‘O Children of Adam! Do not let Satan tempt you, like he expelled your parents from paradise, stripping them of their garments to expose to them their nakedness. Indeed he sees you—he and his hosts—whence you do not see them. We have indeed made the devils friends of those who have no faith.’

28 When they commit an indecency, they say, ‘We found our fathers practising it, and Allah has enjoined it upon us.’ Say, ‘Indeed Allah does not enjoin indecencies. Do you attribute to Allah what you do not know?’

29 Say, ‘My Lord has enjoined justice,’ and [He has enjoined,] ‘Set your heart [on Him] at every occasion of prayer, and invoke Him, putting your exclusive faith in Him. Even as He brought you forth in the beginning, so will you return.’

30 A part [of mankind] He has guided and a part has deserved [to be consigned to] error, for they took devils for guardians instead of Allah, and supposed they were guided.

31 O

Children of Adam! Put on your adornment on every occasion of prayer, and eat and drink, but do not waste; indeed He does not like the wasteful.

32 Say, ‘Who has forbidden the adornment of Allah which He has brought forth for His servants, and the good things of [His] provision?’ Say, ‘These are for the faithful in the life of this world, and exclusively for them on the Day of Resurrection.’ Thus do We elaborate the signs for a people who have knowledge.

33 Say, ‘My Lord has only forbidden indecencies, the outward among them and the inward ones, and sin and undue aggression, and that you should ascribe to Allah part-ners for which He has not sent down any authority, and that you should attribute to Allah what you do not know.

34 There is a [preordained] time for every nation: when their time comes, they shall not defer it by a single hour nor shall they advance it.

35 O Children of Adam! If there come to you apostles from among yourselves, re-counting to you My signs, then those who are Godwary and righteous will have no fear, nor will they grieve.

36 But those who deny Our signs and are disdainful of them, they shall be the inmates of the Fire and they shall remain in it [forever].

37 So who is a greater wrongdoer than him who fabricates a lie against Allah, or denies His signs? Their share, as decreed in the Book, shall reach them. When Our messen-gers come

to take them away, they will say, ‘Where is that which you used to invoke besides Allah?’ They will say, ‘They have forsaken us,’ and they will testify against themselves that they were faithless.

38 He will say, ‘Enter, along with the nations who passed before you of jinn and hu-mans, into the Fire!’ Every time that a nation enters [hell], it will curse its sister [na-tion]. When they all rejoin in it, the last of them will say about the first of them, ‘Our Lord, it was they who led us astray; so give them a double punishment of the Fire.’ He will say, ‘It is double for each [of you], but you do not know.’

39 And the first of them will say to the last of them, ‘You have no advantage over us! So taste the punishment because of what you used to earn.’

40 Indeed, those who deny Our signs and are disdainful of them—the gates of the heaven will not be opened for them, nor shall they enter paradise until the camel passes through the needle’s eye, and thus do We requite the guilty.

41 They shall have hell for their resting place, and over them shall be sheets [of fire], and thus do We requite the wrongdoers.

42 As for those who have faith and do righteous deeds—We task no soul except ac-cording to its capacity—they shall be the inhabitants of paradise, and they shall remain in it [forever].

43 We will remove whatever rancour there is in their

breasts, and streams will run for them. They will say, ‘All praise belongs to Allah, who guided us to this. We would have never been guided had not Allah guided us. Our Lord’s apostles had certainly brought the truth.’ And the call would be made to them: ‘This is paradise, which you have been given to inherit because of what you used to do!’

44 The inhabitants of paradise will call out to the inmates of the Fire, ‘We found what our Lord promised us to be true; did you find what your Lord promised you to be true?’ ‘Yes,’ they will say. Then a caller will announce in their midst, ‘May Allah’s curse be on the wrongdoers!’

45 —Those who bar [others] from the way of Allah, and seek to make it crooked, and disbelieve in the Hereafter.

46 And there will be a veil between them. And on the Elevations will be certain men who recognize each of them by their mark. They will call out to the inhabitants of paradise, ‘Peace be to you!’ (They will not have entered it, though they would be eager to do so.

47 And when their look is turned toward the inmates of the Fire, they will say, ‘Our Lord, do not put us among the wrongdoing lot!’)

48 And the occupants of the Elevations will call out to certain men whom they recog-nize by their marks, ‘Your rallying did not avail you, nor what you used to disdain.

49 Are these the ones concerning whom

you swore that Allah will not extend them any mercy?’ ‘Enter paradise! You shall have no fear, nor shall you grieve.’

50 The inmates of the Fire will call out to the inhabitants of paradise, ‘Pour on us some water, or something of what Allah has provided you.’ They will say, ‘Allah has indeed forbidden these two to the faithless!’

51 Those who took their religion for diversion and play and whom the life of the world had deceived. So today We will forget them as they forgot the encounter of this day of theirs, and as they used to impugn Our signs.

52 Certainly We have brought them a Book, which We have elaborated with knowl-edge, as a guidance and mercy for a people who have faith.

53 Do they await anything but its fulfillment? The day when its fulfillment comes, those who had forgotten it before will say, ‘Our Lord’s apostles had certainly brought the truth. If only we had some intercessors to intercede for us, or we would be re-turned, so that we may do differently from what we did!’ They have certainly ruined their souls, and what they used to fabricate has forsaken them.

54 Indeed your Lord is Allah, who created the heavens and the earth in six days, and then settled on the Throne. He draws the night’s cover over the day, which pursues it swiftly, and [He created] the sun, the moon, and the stars, [all of them] disposed by His command. Look! All creation and command belong

to Him. Blessed is Allah, the Lord of all the worlds.

55 Supplicate your Lord, beseechingly and secretly. Indeed He does not like the trans-gressors.

56 And do not cause corruption on the earth after its restoration, and supplicate Him with fear and hope: indeed Allah’s mercy is close to the virtuous.

57 It is He who sends forth the winds as harbingers of His mercy. When they bear [rain-]laden clouds, We drive them toward a dead land and send down water on it, and with it We bring forth all kinds of crops. Thus shall We raise the dead; maybe you will take admonition.

58 The good land—its vegetation comes out by the permission of its Lord, and as for that which is bad, it does not come out except sparsely. Thus do We paraphrase the signs variously for a people who give thanks.

59 Certainly We sent Noah to his people. He said, ‘O my people, worship Allah! You have no other god besides Him. Indeed I fear for you the punishment of a tremendous day.’

60 The elite of his people said, ‘Indeed we see you in manifest error.’

61 He said, ‘O my people, I am not in error. Rather I am an apostle from the Lord of all the worlds.

62 I communicate to you the messages of my Lord, and I am your well-wisher, and I know from Allah what you do not know.

63 Do you consider it odd that a reminder from your Lord should come to

you through a man from among yourselves, to warn you so that you may be Godwary and so that you may receive His mercy?’

64 But they denied him. So We delivered him and those who were with him in the ark, and We drowned those who denied Our signs. Indeed they were a blind lot.

65 And to [the people of] ‘Aad, Hud, their brother. He said, ‘O my people, worship Allah! You have no other god besides Him. Will you not then be wary [of Him]?’

66 The elite of his people who were faithless said, ‘Indeed we see you to be in folly, and indeed we consider you to be a liar.’

67 He said, ‘O my people, I am not in folly. Rather I am an apostle from the Lord of all the worlds.

68 I communicate to you the messages of my Lord and I am a trustworthy well-wisher for you.

69 Do you consider it odd that there should come to you a reminder from your Lord through a man from among yourselves, so that he may warn you? Remember when He made you successors after the people of Noah, and increased you vastly in creation. So remember Allah’s bounties so that you may be felicitous.’

70 They said, ‘Have you come to [tell] us that we should worship Allah alone and abandon what our fathers have been worshiping? Then bring us what you threaten us with, should you be truthful.’

71 He said, ‘There has become due against

you a punishment and wrath from your Lord. Do you dispute with me regarding names which you have named—you and your fathers—for which Allah has not sent down any authority? So wait! I too am waiting along with you.’

72 Then We delivered him and those who were with him by a mercy from Us, and We rooted out those who denied Our signs and were not faithful.

73 And to [the people of] Thamud, Salih, their brother. He said, ‘O my people, wor-ship Allah! You have no other god besides Him. There has certainly come to you a manifest proof from your Lord. This she-camel of Allah is a sign for you. Let her alone to graze [freely] in Allah’s land, and do not cause her any harm, for then you shall be seized by a painful punishment.

74 Remember when He made you successors after [the people of] ‘Aad, and settled you in the land: you build palaces in its plains, and hew houses out of the mountains. So remember Allah’s bounties, and do not act wickedly on the earth, causing corrup-tion.’

75 The elite of his people who were arrogant said to those who were abased—to those among them who had faith—‘Do you know that Salih has been sent by his Lord?’ They said, ‘We indeed believe in what he has been sent with.’

76 Those who were arrogant said, ‘We indeed disbelieve in what you have believed.’

77 So they hamstrung the She-camel and defied the command of their Lord, and

they said, ‘O Salih, bring us what you threaten us with, if you are one of the apostles.’

78 So the earthquake seized them, and they lay lifeless prostrate in their homes.

79 So he abandoned them [to their fate], and said, ‘O my people! Certainly I commu-nicated to you the message of my Lord, and I was your well-wisher, but you did not like well-wishers.’

80 And Lot, when he said to his people, ‘What! Do you commit an outrage none in the world ever committed before you?!

81 Indeed you come to men with desire instead of women! Rather you are a profligate lot.’

82 But the only answer of his people was that they said, ‘Expel them from your town! They are indeed a puritanical lot.’

83 So We delivered him and his family, except his wife; she was one of those who remained behind.

84 Then We poured down upon them a rain [of stones]. So observe how was the fate of the guilty!

85 And to [the people of] Midian, Shu‘ayb, their brother. He said, ‘O my people, wor-ship Allah! You have no other god besides Him. There has certainly come to you a manifest proof from your Lord. Observe fully the measure and the balance, and do not cheat the people of their goods, and do not cause corruption on the earth after its restoration. That is better for you, if you are faithful.

86 And do not lie in wait on every road to threaten and bar from

the way of Allah those who have faith in Him, seeking to make it crooked. And remember when you were few, and He multiplied you, and observe how was the fate of the agents of cor-ruption.

87 If a group of you have believed in what I have been sent with, and a group have not believed, be patient until Allah judges between us, and He is the best of judges.’

88 The elite of his people who were arrogant said, ‘O Shu‘ayb, we will surely expel you and the faithful who are with you from our town, or else you shall revert to our creed.’ He said, ‘What! Even if we should be unwilling?!

89 We would be fabricating a lie against Allah should we revert to your creed after Allah had delivered us from it. It does not behoove us to return to it, unless Allah, our Lord, should wish so. Our Lord embraces all things in [His] knowledge. In Allah we have put our trust.’ ‘Our Lord! Judge justly between us and our people, and You are the best of judges!’

90 The elite of his people who were faithless said, ‘If you follow Shu‘ayb, you will indeed be losers.’

91 So the earthquake seized them, and they lay lifeless prostrate in their homes.

92 Those who impugned Shu‘ayb became as if they had never lived there. Those who impugned Shu‘ayb were themselves the losers.

93 So he abandoned them [to their fate] and said, ‘O my people! Certainly I communi-cated to

you the messages of my Lord, and I was your well-wisher. So how should I grieve for a faithless lot?’

94 We did not send a prophet to any town without visiting its people with stress and distress so that they might entreat [for Allah’s forgiveness].

95 Then We changed the ill [conditions] to good until they multiplied [in numbers] and said, ‘Adversity and ease befell our fathers [too].’ Then We seized them suddenly while they were unaware.

96 If the people of the towns had been faithful and Godwary, We would have opened to them blessings from the heaven and the earth. But they denied; so We seized them because of what they used to earn.

97 Do the people of the towns feel secure from Our punishment overtaking them at night while they are asleep?

98 Do the people of the towns feel secure from Our punishment overtaking them at midday while they are playing around?

99 Do they feel secure from Allah’s devising? No one feels secure from Allah’s devis-ing except the people who are losers.

100 Does it not dawn upon those who inherited the earth after its [former] inhabitants that if We wish We will punish them for their sins, and set a seal on their hearts so they would not hear?

101 These are the towns some of whose accounts We recount to you. Their apostles certainly brought them manifest proofs, but they were not the ones to believe in what they had denied earlier. Thus does Allah put

a seal on the hearts of the faithless.

102 We did not find in most of them any [loyalty to] covenants. Indeed We found most of them to be transgressors.

103 Then after them We sent Moses with Our signs to Pharaoh and his elite, but they wronged them. So observe how was the fate of the agents of corruption!

104 And Moses said, ‘O Pharaoh, I am indeed an apostle from the Lord of all the worlds.

105 It behooves me to say nothing about Allah except the truth. I certainly bring you a manifest proof from your Lord. So let the Children of Israel go with me.’

106 He said, ‘If you have brought a sign, produce it, should you be truthful.’

107 Thereat he threw down his staff, and behold, it became a manifest python.

108 Then he drew out his hand, and behold, it was white to the onlookers.

109 The elite of Pharaoh’s people said, ‘This is indeed an expert magician;

110 he seeks to expel you from your land.’ ‘So what do you advise?’

111 They said, ‘Put him and his brother off for a while, and send heralds to the cities,

112 to bring you every expert magician.’

113 And the magicians came to Pharaoh. They said, ‘We shall indeed have a reward if we were to be the victors?’

114 He said, ‘Of course! And indeed you shall be among those near [to me].’

115 They said, ‘O Moses, will you throw [first], or shall we throw?’

116 He said, ‘Throw [yours].’ So when they threw, they bewitched the people’s eyes and overawed them, producing a tremendous magic.

117 And We signalled to Moses: ‘Throw down your staff.’ And behold, it was swallow-ing what they had faked.

118 So the truth came out, and what they had wrought was reduced to naught.

119 Thereat they were vanquished, and they retreated, humiliated.

120 And the magicians fell down in prostration.

121 They said, ‘We have believed in the Lord of all the worlds,

122 the Lord of Moses and Aaron.’

123 Pharaoh said, ‘Do you profess faith in Him before I may permit you? It is indeed a plot you have devised in the city to expel its people from it. Soon you will know [the consequences]!

124 Surely I will cut off your hands and feet on opposite sides, and then I will surely crucify all of you.’

125 They said, ‘Indeed we shall return to our Lord.

126 You are vindictive toward us only because we have believed in the signs of our Lord, when they came to us.’ ‘Our Lord! Pour patience upon us, and grant us to die as muslims.’

127 The elite of Pharaoh’s people said, ‘Will you leave Moses and his people to cause corruption in the land, and to abandon you and your gods?’ He said, ‘We will kill their sons and spare their women, and indeed we are dominant over them.’

128 Moses said to his people, ‘Turn to Allah for help and be patient.

The earth indeed belongs to Allah, and He gives its inheritance to whomever He wishes of His servants, and the outcome will be in favour of the Godwary.’

129 They said, ‘We were tormented before you came to us and [also] after you came to us.’ He said, ‘Maybe your Lord will destroy your enemy and make you successors in the land, and then He will see how you act.’

130 Certainly We afflicted Pharaoh’s clan with droughts and loss of produce, so that they may take admonition.

131 But whenever any good came to them, they would say, ‘This is our due.’ And if any ill visited them, they took it for ill omens attending Moses and those who were with him. (Look! Indeed the cause of their ill omens is with Allah, but most of them do not know.)

132 And they said, ‘Whatever sign you may bring us to bewitch us, we are not going to believe you.’

133 So We sent against them a flood and locusts, lice, frogs and blood, as distinct signs. But they acted arrogantly, and they were a guilty lot.

134 Whenever a plague fell upon them, they would say, ‘O Moses, invoke your Lord for us by the covenant He has made with you. If you remove the plague from us, we will certainly believe in you and let the Children of Israel go along with you.’

135 But when We had removed the plague from them until a term that they should have completed, behold,

they broke their promise.

136 So We took vengeance on them and drowned them in the sea, for they denied Our signs and were oblivious to them.

137 We made the people who were abased the heirs to the east and west of the land which We had blessed, and your Lord’s best word [of promise] was fulfilled for the Children of Israel because of their patience, and We destroyed what Pharaoh and his people had built and what they used to erect.

138 We carried the Children of Israel across the sea, whereat they came upon a people cleaving to certain idols that they had. They said, ‘O Moses, make for us a god like the gods that they have.’ He said, ‘You are indeed an ignorant lot.

139 What they are engaged in is indeed bound to perish, and what they have been doing shall come to naught.’

140 He said, ‘Shall I find you a god other than Allah, while He has graced you over all the nations?’

141 And when We delivered you from Pharaoh’s clan who inflicted on you a terrible torment, slaughtering your sons and sparing your women, and there was a great test in that from your Lord.

142 And We made an appointment with Moses for thirty nights, and completed them with ten [more]; thus the tryst of his Lord was completed in forty nights. And Moses said to Aaron, his brother, ‘Be my successor among my people, and set things right and do not follow the

way of the agents of corruption.’

143 When Moses arrived at Our tryst and his Lord spoke to him, he said, ‘My Lord, show [Yourself] to me, that I may look at You!’ He said, ‘You shall not see Me. But look at the mountain: if it abides in its place, then you will see Me.’ So when his Lord disclosed Himself to the mountain, He levelled it, and Moses fell down swooning. And when he recovered, he said, ‘Immaculate are You! I turn to You in penitence, and I am the first of the faithful.’

144 He said, ‘O Moses, I have chosen you over the people with My messages and My speech. So take what I give you, and be among the grateful.’

145 And We wrote for him in the Tablets advice concerning all things and an elabora-tion of all things, [and We said], ‘Hold on to them with power, and bid your people to hold on to the best of [what is in] them. Soon I shall show you the abode of the trans-gressors.

146 Soon I shall turn away from My signs those who are unduly arrogant in the earth: [even] though they should see every sign, they will not believe in it, and if they see the way of rectitude they will not take it as [their] way, and if they see the way of error they will take it as [their] way. That is because they deny Our signs and are oblivious to them.’

147 Those who deny

Our signs and the encounter of the Hereafter, their works have failed. Shall they be requited except for what they used to do?

148 The people of Moses took up in his absence a calf [cast] from their ornaments—a body that gave out a lowing sound. Did they not regard that it did not speak to them, nor did it guide them to any way? They took it up [for worship] and they were wrong-doers.

149 But when they became remorseful and realised they had gone astray, they said, ‘Should our Lord have no mercy on us, and forgive us, we will be surely among the losers.’

150 And when Moses returned to his people, angry and indignant, he said, ‘Evil has been your conduct in my absence! Would you hasten on the edict of your Lord?’ He threw down the tablets and seized his brother by the head, pulling him towards him-self. He said, ‘Son of my mother, indeed this people thought me to be weak, and they were about to kill me. So do not let the enemies gloat over me, and do not take me with the wrongdoing lot.’

151 He said, ‘My Lord, forgive me and my brother, and admit us into Your mercy, for You are the most merciful of the merciful.

152 Indeed those who took up the calf [for worship] shall be overtaken by their Lord’s wrath and abasement in the life of the world.’ Thus do We requite the fabricators [of lies].

153 Yet [to] those who

commit misdeeds but repent after that, and believe,—indeed, after that, your Lord shall surely be all-forgiving, all-merciful.

154 And when Moses’ indignation abated, he picked up the tablets whose inscriptions contained guidance and mercy for those who are in awe of their Lord.

155 Moses chose seventy men from his people for Our tryst, and when the earthquake seized them, he said, ‘My Lord, had You wished, You would have destroyed them and me before. Will You destroy us because of what the fools amongst us have done? It is only Your test by which You lead astray whomever You wish and guide whomever You wish. You are our master, so forgive us and have mercy on us, for You are the best of those who forgive.

156 And appoint goodness for us in this world and the Hereafter, for indeed we have come back to You.’ Said He, ‘I visit My punishment on whomever I wish, but My mercy embraces all things. Soon I shall appoint it for those who are Godwary and give the zakat and those who believe in Our signs

157 —those who follow the Apostle, the uninstructed prophet, whose mention they find written with them in the Torah and the Evangel, who bids them to do what is right and forbids them from what is wrong, makes lawful to them all the good things and forbids them from all vicious things, and relieves them of their burdens and the shackles that were upon them —those who believe in him, honour

him, and help him and follow the light that has been sent down with him, they are the felicitous.’

158 Say, ‘O mankind! I am the Apostle of Allah to you all, [of Him] to whom belongs the kingdom of the heavens and the earth. There is no god except Him. He gives life and brings death.’ So have faith in Allah and His Apostle, the uninstructed prophet, who has faith in Allah and His words, and follow him so that you may be guided.

159 Among the people of Moses is a nation who guide [the people] by the truth and do justice thereby.

160 We split them up into twelve tribal communities, and We revealed to Moses, when his people asked him for water, [saying], ‘Strike the rock with your staff,’ whereat twelve fountains gushed forth from it. Every tribe came to know its drinking-place. And We shaded them with clouds, and We sent down to them manna and quails: ‘Eat of the good things We have provided you.’ And they did not wrong Us, but they used to wrong [only] themselves.

161 And when they were told, ‘Settle in this town and eat thereof whence you wish; and say, ‘‘Relieve [us of the burden of our sins],’’ and enter prostrating at the gate, that We may forgive your iniquities, and soon We shall enhance the virtuous.’

162 But the wrongdoers changed the saying with other than what they had been told. So We sent against them a plague from the sky because

of the wrongs they used to commit.

163 Ask them about the town that was situated on the seaside, when they violated the Sabbath, when their fish would come to them on the Sabbath day, visibly on the shore, but on days when they were not keeping Sabbath they would not come to them. Thus did We test them because of the transgressions they used to commit.

164 When a group of them said, ‘Why do you advise a people whom Allah will destroy or punish with a severe punishment?’ They said, ‘As an excuse before your Lord, and [with the hope] that they may be Godwary.’

165 So when they forgot what they had been reminded of We delivered those who forbade evil [conduct] and seized the wrongdoers with a terrible punishment because of the transgressions they used to commit.

166 When they defied [the command pertaining to] what they were forbidden from, We said to them, ‘Be you spurned apes.’

167 And when your Lord proclaimed that He would surely send against them, until the Day of Resurrection, those who would inflict on them a terrible punishment. Indeed your Lord is swift in retribution, and indeed He is all-forgiving, all-merciful.

168 We dispersed them into communities around the earth: some of them were right-eous, and some of them otherwise, and We tested them with good and bad [times] so that they may come back.

169 Then they were succeeded by an evil posterity which inherited the Book: they grab the transitory gains of

this lower world, and say, ‘It will be forgiven us.’ And if similar transitory gains were to come their way, they would grab them too. Was not the cove-nant of the Book taken with them that they shall not attribute anything to Allah except the truth? They have studied what is in it, and [know that] the abode of the Hereafter is better for those who are Godwary. Do you not apply reason?

170 As for those who hold fast to the Book and maintain the prayer—indeed We do not waste the reward of those who bring about reform.

171 When We plucked the mountain [and held it] above them as if it were a canopy (and they thought it was about to fall on them): ‘Hold on with power to what We have given you and remember that which is in it, so that you may be Godwary.’

172 When your Lord took from the Children of Adam, from their loins, their descen-dants and made them bear witness over themselves, [He said to them,] ‘Am I not your Lord?’ They said, ‘Yes indeed! We bear witness.’ [This,] lest you should say on the Day of Resurrection, ‘Indeed we were unaware of this,’

173 or lest you should say, ‘Our fathers ascribed partners [to Allah] before [us] and we were descendants after them. Will You then destroy us because of what the falsifi-ers have done?’

174 Thus do We elaborate the signs, so that they may come back.

175 Relate to them an account of

him to whom We gave Our signs, but he cast them off. Thereupon Satan pursued him, and he became one of the perverse.

176 Had We wished, We would have surely raised him by their means, but he clung to the earth and followed his [base] desires. So his parable is that of a dog: if you make for it, it lolls out its tongue, and if you let it alone, it lolls out its tongue. Such is the parable of the people who deny Our signs. So recount these narratives, so that they may reflect.

177 Evil is the parable of the people who deny Our signs and wrong themselves.

178 Whomever Allah guides is rightly guided, and whomever He leads astray—it is they who are the losers.

179 Certainly We have created for hell many of the jinn and humans: they have hearts with which they do not understand, they have eyes with which they do not see, they have ears with which they do not hear. They are like cattle; rather they are more astray. It is they who are the heedless.

180 To Allah belong the Best Names, so supplicate Him by them, and abandon those who commit sacrilege in His names. Soon they shall be requited for what they used to do.

181 Among those We have created are a nation who guide by the truth and do justice thereby.

182 As for those who deny Our signs, We will draw them imperceptibly [into ruin], whence they do not know.

183 And I will grant them respite, for My devising is indeed sure.

184 Have they not reflected that there is no madness in their companion, [and that] he is just a manifest warner?

185 Have they not contemplated the dominions of the heavens and the earth, and whatever things Allah has created, and that maybe their time has already drawn near? So what discourse will they believe after this?!

186 Whomever Allah leads astray has no guide, and He leaves them bewildered in their rebellion.

187 They question you concerning the Hour, when will it set in? Say, ‘Its knowledge is only with my Lord: none except Him shall manifest it at its time. It will weigh heavy on the heavens and the earth. It will not overtake you but suddenly.’ They ask you as if you were in the know of it. Say, ‘Its knowledge is only with Allah, but most people do not know.’

188 Say, ‘I have no control over any benefit for myself nor [over] any harm except what Allah may wish. Had I known the Unseen, I would have acquired much good, and no ill would have befallen me. I am only a warner and a bearer of good news to a people who have faith.’

189 It is He who created you from a single soul, and made from it its mate, that he might find comfort with her. So when he had covered her, she bore a light burden and passed [some time] with it. When she

had grown heavy, they both invoked Allah, their Lord: ‘If You give us a healthy [child], we will be surely grateful.’

190 Then when He gave them a healthy [child], they ascribed partners to Him in what He had given them. Exalted is Allah above [having] any partners that they ascribe [to Him]!

191 Do they ascribe [to Him] partners that create nothing and have been created themselves,

192 and can neither help them, nor help themselves?

193 And if you call them to guidance, they will not follow you: it is the same to you whether you call them or whether you are silent.

194 Indeed those whom you invoke besides Allah are creatures like you. So invoke them: they should answer you, if you are truthful.

195 Do they have any feet to walk with? Do they have any hands to grasp with? Do they have any eyes to see with? Do they have any ears to hear with? Say, ‘Invoke your partners [that you ascribe to Allah] and try out your stratagems against me without granting me any respite.

196 My guardian is indeed Allah who sent down the Book, and He takes care of the righteous.

197 Those whom you invoke besides Him can neither help you, nor help themselves.’

198 If you call them to guidance, they will not hear. You see them observing you, but they do not perceive.

199 Adopt [a policy of] excusing [the faults of people], bid what is right, and turn away from the ignorant.

200 Should a temptation from Satan disturb you, invoke the protection of Allah; indeed He is all-hearing, all-knowing.

201 When those who are Godwary are touched by a visitation of Satan, they remem-ber [Allah] and, behold, they perceive.

202 But their brethren, they draw them into error, and then they do not spare [any harm].

203 When you do not bring them a sign, they say, ‘Why do you not improvise one?’ Say, ‘I only follow what is revealed to me from my Lord; these are insights from your Lord, and a guidance and mercy for a people who have faith.’

204 When the Qur’an is recited, listen to it and be silent, maybe you will receive [Al-lah’s] mercy.

205 And remember your Lord within your heart beseechingly and reverentially, without being loud, morning and evening, and do not be among the heedless.

206 Indeed those who are [stationed] near your Lord do not disdain to worship Him. They glorify Him and prostrate to Him.

them, was nothing but that they said: Surely we were unjust. (5)

Most certainly then We will question those to whom (the messengers) were sent, and most certainly We will also question the messengers; (6)

Then most certainly We will relate to them with knowledge, and We were not absent. (7)

And the measuring out on that day will be just; then as for him whose measure (of good deeds) is heavy, those are they who shall be successful; (8)

And as for him whose measure (of good deeds) is light those are they who have made their souls suffer loss because they disbelieved in Our communications. (9)

And certainly We have established you in the earth and made in it means of livelihood for you; little it is that you give thanks. (10)

And certainly We created you, then We fashioned you, then We said to the angels: Prostrate to Adam. So they did prostrate except Iblis; he was not of those who prostrated. (11)

He said: What hindered you so that you did not prostrate when I commanded you? He said: I am better than he: Thou hast created me of fire, while him Thou didst create of dust. (12)

He said: Then get forth from this (state), for it does not befit you to behave proudly therein. Go forth, therefore, surely you are of the abject ones. (13)

He said: Respite me until the day when they are raised up. (14)

He said: Surely you are of the respited ones. (15)

He

said: As Thou hast caused me to remain disappointed I will certainly lie in wait for them in Thy straight path. (16)

Then I will certainly come to them from before them and from behind them, and from their right-hand side and from their left-hand side; and Thou shalt not find most of them thankful. (17)

He said: Get out of this (state), despised, driven away; whoever of them will follow you, I will certainly fill hell with you all. (18)

And (We said): O Adam! Dwell you and your wife in the garden; so eat from where you desire, but do not go near this tree, for then you will be of the unjust. (19)

But the Shaitan made an evil suggestion to them that he might make manifest to them what had been hidden from them of their evil inclinations, and he said: Your Lord has not forbidden you this tree except that you may not both become two angels or that yo (20)

And he swore to them both: Most surely I am a sincere adviser to you. (21)

Then he caused them to fall by deceit; so when they tasted of the tree, their evil inclinations became manifest to them, and they both began to cover themselves with the leaves of the garden; and their Lord called out to them: Did I not forbid you both fr (22)

They said: Our Lord! We have been unjust to ourselves, and if Thou forgive us not, and have (not) mercy on us, we

shall certainly be of the losers. (23)

He said: Get forth, some of you, the enemies of others, and there is for you in the earth an abode and a provision for a time. (24)

He (also) said: Therein shall you live, and therein shall you die, and from it shall you be raised. (25)

O children of Adam! We have indeed sent down to you clothing to cover your shame, and (clothing) for beauty and clothing that guards (against evil), that is the best. This is of the communications of Allah that they may be mindful. (26)

O children of Adam! let not the Shaitan cause you to fall into affliction as he expelled your parents from the garden, pulling off from them both their clothing that he might show them their evil inclinations, he surely sees you, he as well as his host, f (27)

And when they commit an indecency they say: We found our fathers doing this, and Allah has enjoined it on us. Say: Surely Allah does not enjoin indecency; do you say against Allah what you do not know? (28)

Say: My Lord has enjoined justice, and set upright your faces at every time of prayer and call on Him, being sincere to Him in obedience; as He brought you forth in the beginning, so shall you also return. (29)

A part has He guided aright and (as for another) part, error is justly their due, surely they took the Shaitans for guardians beside Allah, and they think that

they are followers of the right (30)

O children of Adam! attend to your embellishments at every time of prayer, and eat and drink and be not extravagant; surely He does not love the extravagant. (31)

Say: Who has prohibited the embellishment of Allah which He has brought forth for His servants and the good provisions? Say: These are for the believers in the life of this world, purely (theirs) on the resurrection day; thus do We make the communications (32)

Say: My Lord has only prohibited indecencies, those of them that are apparent as well as those that are concealed, and sin and rebellion without justice, and that you associate with Allah that for which He has not sent down any authority, and that you say (33)

And for every nation there is a doom, so when their doom is come they shall not remain behind the least while, nor shall they go before. (34)

O children of Adam! if there come to you messengers from among you relating to you My communications, then whoever shall guard (against evil) and act aright-- they shall have no fear nor shall they grieve. (35)

And (as for) those who reject Our communications and turn away from them haughtily-- these are the inmates of the fire they shall abide in it. (36)

Who is then more unjust than he who forges a lie against Allah or rejects His communications? (As for) those, their portion of the Book shall reach them, until when Our messengers come to them

causing them to die, they shall say: Where is that which you u (37)

He will say: Enter into fire among the nations that have passed away before you from among jinn and men; whenever a nation shall enter, it shall curse its sister, until when they have all come up with one another into it; the last of them shall say with r (38)

And the foremost of them will say to the last of them: So you have no preference over us; therefore taste the chastisement for what you earned. (39)

Surely (as for) those who reject Our communications and turn away from them haughtily, the doors of heaven shall not be opened for them, nor shall they enter the garden until the camel pass through the eye of the needle; and thus do We reward the guilty. (40)

They shall have a bed of hell-fire and from above them coverings (of it); and thus do We reward the unjust. (41)

And (as for) those who believe and do good We do not impose on any soul a duty except to the extent of its ability-- they are the dwellers of the garden; in it they shall abide. (42)

And We will remove whatever of ill-feeling is in their breasts; the rivers shall flow beneath them and they shall say: All praise is due to Allah Who guided us to this, and we would not have found the way had it not been that Allah had guided us; certainl (43)

And the dwellers

of the garden will call out to the inmates of the fire: Surely we have found what our Lord promised us to be true; have you too found what your Lord promised to be true? They will say: Yes. Then a crier will cry out among them that the cu (44)

Who hinder (people) from Allah's way and seek to make it crooked, and they are disbelievers in the hereafter. (45)

And between the two there shall be a veil, and on the most elevated places there shall be men who know all by their marks, and they shall call out to the dwellers of the garden: Peace be on you; they shall not have yet entered it, though they hope. (46)

And when their eyes shall be turned towards the inmates of the fire, they shall say: Our Lord! place us not with the unjust (47)

And the dwellers of the most elevated places shall ca!l out to men whom they will recognize by their marks saying: Of no avail were to you your amassings and your behaving haughtily: (48)

Are these they about whom you swore that Allah will not bestow mercy on them? Enter the garden; you shall have no fear, nor shall you grieve. (49)

And the inmates of the fire shall call out to the dwellers of the garden, saying: Pour on us some water or of that which Allah has given you. They shall say: Surely Allah has prohibited them both to the unbelievers. (50)

Who take their religion

for an idle sport and a play and this life's world deceives them; so today We forsake them, as they neglected the meeting of this day of theirs and as they denied Our communications. (51)

And certainly We have brought them a Book which We have made clear with knowledge, a guidance and a mercy for a people who believe. (52)

Do they wait for aught but its final sequel? On the day when its final sequel comes about, those who neglected it before will say: Indeed the messengers of our Lord brought the truth; are there for us then any intercessors so that they should intercede on (53)

Surely your Lord is Allah, Who created the heavens and the earth in six periods of time, and He is firm in power; He throws the veil of night over the day, which it pursues incessantly; and (He created) the sun and the moon and the stars, made subservient (54)

Call on your Lord humbly and secretly; surely He does not love those who exceed the limits. (55)

And do not make mischief in the earth after its reformation, and call on Him fearing and hoping; surely the mercy of Allah is nigh to those who do good (to others). (56)

And He it is Who sends forth the winds bearing good news before His mercy, until, when they bring up a laden cloud, We drive it to a dead land, then We send down water on it, then bring forth with it of fruits of

all kinds; thus shall We bring forth the d (57)

And as for the good land, its vegetation springs forth (abundantly) by the permission of its Lord, and (as for) that which is inferior (its herbage) comes forth but scantily; thus do We repeat the communications for a people who give thanks. (58)

Certainly We sent Nuh to his people, so he said: O my people! serve Allah, you have no god other than Him; surely I fear for you the chastisement of a grievous day. (59)

The chiefs of his people said: Most surely we see you in clear error. (60)

He said: O my people! there is no error in me, but I am an messenger from the Lord of the worlds. (61)

I deliver to you the messages of my Lord, and I offer you good advice and I know from Allah what you do not know. (62)

What! do you wonder that a reminder has come to you from your Lord through a man from among you, that he might warn you and that you might guard (against evil) and so that mercy may be shown to you? (63)

But they called him a liar, so We delivered him and those with him in the ark, and We drowned those who rejected Our communications; surely they were a blind people. (64)

And to Ad (We sent) their brother Hud. He said: O my people! serve Allah, you have no god other than Him; will you not then guard (against evil)? (65)

The chiefs of those who disbelieved from among his people said: Most surely we see you in folly, and most surely we think you to be of the liars. (66)

He said: O my people! there is no folly in me, but I am an messenger of the Lord of the worlds. (67)

I deliver to you the messages of my Lord and I am a faithful adviser to you: (68)

What! do you wonder that a reminder has come to you from your Lord through a man from among you that he might warn you? And remember when He made you successors after Nuh's people and increased you in excellence in respect of make; therefore remember the (69)

They said: Have you come to us that we may serve Allah alone and give up what our fathers used to serve? Then bring to us what you threaten us with, if you are of the truthful ones. (70)

He said: Indeed uncleanness and wrath from your Lord have lighted upon you; what! do you dispute with me about names which you and your fathers have given? Allah has not sent any authority for them; wait then, I too with you will be of those who wait. (71)

So We delivered him and those with him by mercy from Us, and We cut off the last of those who rejected Our communications and were not believers. (72)

And to Samood (We sent) their brother Salih. He said: O my people! serve Allah, you have no god

other than Him; clear proof indeed has come to you from your Lord; this is (as) Allah's she-camel for you-- a sign, therefore leave her alone to pasture on All (73)

And remember when He made you successors after Ad and settled you in the land-- you make mansions on its plains and hew out houses in the mountains-- remember therefore Allah's benefits and do not act corruptly in the land, making mischief. (74)

The chief of those who behaved proudly among his people said to those who were considered weak, to those who believed from among them: Do you know that Salih is sent by his Lord? They said: Surely we are believers in what he has been sent with (75)

Those who were haughty said: Surely we are deniers of what you believe in. (76)

So they slew the she-camel and revolted against their Lord's commandment, and they said: O Salih! bring us what you threatened us with, if you are one of the messengers. (77)

Then the earthquake overtook them, so they became motionless bodies in their abode. (78)

Then he turned away from them and said: O my people I did certainly deliver to you the message of my Lord, and I gave you good advice, but you do not love those who give good advice. (79)

And (We sent) Lut when he said to his people: What! do you commit an indecency which any one in the world has not done before you? (80)

Most surely you come to males

in lust besides females; nay you are an extravagant people. (81)

And the answer of his people was no other than that they said: Turn them out of your town, surely they are a people who seek to purify (themselves). (82)

So We delivered him and his followers, except his wife; she was of those who remained behind. (83)

And We rained upon them a rain; consider then what was the end of the guilty. (84)

And to Madyan (We sent) their brother Shu'aib. He said: O my people! serve Allah, you have no god other than Him; clear proof indeed has come to you from your Lord, therefore give full measure and weight and do not diminish to men their things, and do not (85)

And do not lie in wait in every path, threatening and turning away from Allah's way him who believes in Him and seeking to make it crooked; and remember when you were few then He multiplied you, and consider what was the end of the mischief-makers. (86)

And if there is a party of you who believe in that with which am sent, and another party who do not believe, then wait patiently until Allah judges between us; and He is the best of the Judges. (87)

The chiefs, those who were proud from among his people said: We will most certainly turn you out, O Shu'aib, and (also; those who believe with you, from our town, or you shall come back to our faith. He said: What! though

we dislike (it)? (88)

Indeed we shall have forged a lie against Allah If we go back to your religion after Allah has delivered us from It, and it befits us not that we should go back to it, except if Allah our Lord please: Our Lord comprehends all things :n His knowledge; in A (89)

And the chiefs of those who disbelieved from among his people said: If you follow Shu'aib, you shall then most surely be losers (90)

Then the earthquake overtook them, so they became motionless bodies in their abode. (91)

Those who called Shu'aib a liar were as though they had never dwelt therein; those who called Shu'aib a liar, they were the losers. (92)

So he turned away from them and said: O my people! certainly I delivered to you the messages of my Lord and I gave you good advice; how shall I then be sorry for an unbelieving people? (93)

And We did not send a prophet in a town but We overtook its people with distress and affliction in order that they might humble themselves. (94)

Then We gave them good in the place of evil until they became many and said: Distress and happiness did indeed befall our fathers. Then We took them by surprise while they did not perceive. (95)

And if the people of the towns had believed and guarded (against evil) We would certainly have opened up for them blessings from the heaven and the earth, but they rejected, so We overtook them

for what they had earned. (96)

What! do the people of the towns then feel secure from Our punishment coming to them by night while they sleep? (97)

What! do the people of the towns feel secure from Our punishment coming to them in the morning while they play? (98)

What! do they then feel secure from Allah's plan? But none feels secure from Allah's plan except the people who shall perish. (99)

Is it not clear to those who inherit the earth after its (former) residents that if We please We would afflict them on account of their faults and set a seal on their hearts so they would not hear. (100)

These towns-- We relate to you some of their stories, and certainly their messengers came to them with clear arguments, but they would not believe in what they rejected at first; thus does Allah set a seal over the hearts of the unbelievers (101)

And We did not find in most of them any (faithfulness to) covenant, and We found most of them to be certainly transgressors. (102)

Then we raised after them Musa with Our communications to Firon and his chiefs, but they disbelieved in them; consider then what was the end of the mischief makers. (103)

And Musa said: O Firon! surely I am a messenger from the Lord of the worlds: (104)

(I am) worthy of not saying anything about Allah except the truth: I have come to you indeed with clear proof from your Lord, therefore send with

me the children of Israel (105)

He said: If you have come with a sign, then bring it, if you are of the truthful ones. (106)

So he threw his rod, then lo! it was a clear serpent. (107)

And he drew forth his hand, and lo! it was white to the beholders. (108)

The chiefs of Firon's people said: most surely this is an enchanter possessed of knowledge: (109)

He intends to turn you out of your land. What counsel do you then give? (110)

They said: Put him off and his brother, and send collectors into the cities: (111)

That they may bring to you every enchanter possessed of knowledge. (112)

And the enchanters came to Firon (and) said: We must surely have a reward if we are the prevailing ones. (113)

He said: Yes, and you shall certainly be of those who are near (to me). (114)

They said: O Musa! will you cast, or shall we be the first to cast? (115)

He said: Cast. So when they cast, they deceived the people's eyes and frightened them, and they produced a mighty enchantment. (116)

And We revealed to Musa, saying: Cast your rod; then lo! it devoured the lies they told. (117)

So the truth was established, and what they did became null. (118)

Thus they were vanquished there, and they went back abased. (119)

And the enchanters were thrown down, prostrating (themselves). (120)

They said: We believe in the Lord of the worlds, (121)

The Lord of Musa and Haroun.

(122)

Firon said: Do you believe in Him before I have given you permission? Surely this is a plot which you have secretly devised in this city, that you may turn out of it its people, but you shall know: (123)

I will certainly cut off your hands and your feet on opposite sides, then will I crucify you all together. (124)

They said: Surely to our Lord shall we go back: (125)

And you do not take revenge on us except because we have believed in the communications of our Lord when they came to us! Our Lord: Pour out upon us patience and cause us to die in submission. (126)

And the chiefs of Firon's people said: Do you leave Musa and his people to make mischief in the land and to forsake you and your gods? He said: We will slay their sons and spare their women, and surely we are masters over them. (127)

Musa said to his people: Ask help from Allah and be patient; surely the land is Allah's; He causes such of His servants to inherit it as He pleases, and the end is for those who guard (against evil). (128)

They said: We have been persecuted before you came to us and since you have come to us. He said: It may be that your Lord will destroy your enemy and make you rulers in the land, then He will see how you act. (129)

And certainly We overtook Firon's people with droughts and diminution of fruits

that they may be mindful. (130)

But when good befell them they said: This is due to us; and when evil afflicted them, they attributed it to the ill-luck of Musa and those with him; surely their evil fortune is only from Allah but most of them do not know. (131)

And they said: Whatever sign you may bring to us to charm us with it-- we will not believe in you. (132)

Therefore We sent upon them widespread death, and the locusts and the lice and the frog and the blood, clear signs; but they behaved haughtily and they were a guilty people. (133)

And when the plague fell upon them, they said: O Musa! pray for us to your Lord as He has promised with you, if you remove the plague from us, we will certainly believe in you and we will certainly send away with you the children of Israel. (134)

But when We removed the plague from them till a term which they should attain lo! they broke (the promise). (135)

Therefore We inflicted retribution on them and drowned them in the sea because they rejected Our signs and were heedless of them. (136)

And We made the people who were deemed weak to mhent the eastern lands and the western ones which We had blessed; and the good word of your Lord was fulfilled in the children of Israel because they bore up (sufferings) patiently; and We utterly destroyed (137)

And We made the children of Israel to pass the

sea; then they came upon a people who kept to the worship of their idols They said: O Musa! make for us a god as they have (their) gods He said: Surely you are a people acting ignorantly: (138)

(As to) these, surely that about which they are shall be brought to naught and that which they do is vain. (139)

He said: What! shall I seek for you a god other than Allah while He has made you excel (all) created things? (140)

And when We delivered you from Firon's people who subjected you to severe torment, killing your sons and sparing your women, and in this there was a great trial from your Lord. (141)

And We appointed with Musa a time of thirty nights and completed them with ten (more), so the appointed time of his Lord was complete forty nights, and Musa said to his brother Haroun: Take my place among my people, and act well and do not follow the way (142)

And when Musa came at Our appointed time and his Lord spoke to him, he said: My Lord! show me (Thyself), so that I may look upon Thee. He said: You cannot (bear to) see Me but look at the mountain, if it remains firm in its place, then will you see Me; bu (143)

He said: O Musa! surely I have chosen you above the people with My messages and with My words, therefore take hold of what I give to you and be of the grateful

ones. (144)

And We ordained for him in the tablets admonition of every kind and clear explanation of all things; so take hold of them with firmness and enjoin your people to take hold of what is best thereof; I will show you the abode of the transgressors. (145)

I will turn away from My communications those who are unjustly proud in the earth; and if they see every sign they will not believe in It; and if they see the way of rectitude they do not take It for a way, and if they see the way of error. they take it f (146)

And (as to) those who reject Our communications and the meeting of the hereafter, their deeds are null. Shall they be rewarded except for what they have done? (147)

And Musa's people made of their ornaments a calf after him, a (mere) body, which gave a mooing sound. What! could they not see that it did not speak to them nor guide them m the way? They took it (for worship) and they were unjust. (148)

And when they repented and saw that they had gone astray, they said: If our Lord show not mercy to us and forgive us we shall certainly be of the losers. (149)

And when Musa returned to his people, wrathful (and) in violent grief, he said: Evil is it that you have done after me; did you turn away from the bidding of your Lord? And he threw down the tablets and seized his

brother by the head, dragging him towards (150)

He said: My Lord! forgive me and my brother and cause us to enter into Thy mercy, and Thou art the most Merciful of the merciful ones. (151)

(As for) those who took the calf (for a god), surely wrath from their Lord and disgrace in this world's life shall overtake them, and thus do We recompense the devisers of lies. (152)

And (as to) those who do evil deeds, then repent after that and believe, your Lord after that is most surely Forgiving, Merciful. (153)

And when Musa's anger calmed down he took up the tablets, and in the writing thereof was guidance and mercy for those who fear for the sake of their Lord. (154)

And Musa chose out of his people seventy men for Our appointment; so when the earthquake overtook them, he said: My Lord! if Thou hadst pleased, Thou hadst destroyed them before and myself (too); wilt Thou destroy us for what the fools among us have done? (155)

And ordain for us good in this world's life and m the hereafter, for surely we turn to Thee. He said: (As for) My chastisement, I will afflict with it whom I please, and My mercy encompasses all things; so I will ordain it (specially) for those who guard (156)

Those who follow the Messenger-Prophet, the Ummi, whom they find written down with them in the Taurat and the Injeel (who) enjoins them good and forbids them evil, and makes lawful to them

the good things and makes unlawful to them impure things, and remo (157)

Say: O people! surely I am the Messenger of Allah to you all, of Him Whose is the kingdom of the heavens and the earth there is no god but He; He brings to life and causes to die therefore believe in Allah and His messenger, the Ummi Prophet who believes (158)

And of Musa's people was a party who guided (people) with the truth, and thereby did they do justice. (159)

And We divided them into twelve tribes, as nations; and We revealed to Musa when his people asked him for water: Strike the rock with your staff, so outnowed from it twelve springs; each tribe knew its drinking place; and We made the clouds to give shade (160)

And when it was said to them: Reside in this town and eat from it wherever you wish, and say, Put down from us our heavy burdens: and enter the gate making obeisance, We will forgive you your wrongs: We will give more to those who do good (to others). (161)

But those who were unjust among them changed it for a saying other than that which had been spoken to them; so We sent upon them a pestilence from heaven because they were unjust. (162)

And ask them about the town which stood by the sea; when they exceeded the limits of the Sabbath, when their fish came to them on the day of their Sabbath, appearing on the surface of

the water, and on the day on which they did not keep the Sabbath they d (163)

And when a party of them said: Why do you admonish a with a severe chastisement? They said: To be free from blame before your Lord, and that haply they may guard (against evil). (164)

So when they neglected what they had been reminded of, We delivered those who forbade evil and We overtook those who were unjust with an evil chastisement because they transgressed. (165)

Therefore when they revoltingly persisted in what they had been forbidden, We said to them: Be (as) apes, despised and hated. (166)

And when your Lord announced that He would certainly send against them to the day of resurrection those who would subject them to severe torment; most surely your Lord is quick to requite (evil) and most surely He is Forgiving, Merciful. (167)

And We cut them up on the earth into parties, (some) of them being righteous and (others) of them falling short of that, and We tried them with blessings and misfortunes that they might turn. (168)

Then there came after them an evil posterity who inherited the Book, taking only the frail good of this low life and saying: It will be forgiven us. And if the like good came to them, they would take it (too). Was not a promise taken from them in the Book (169)

And (as for) those who hold fast by the Book and keep up prayer, surely We do not waste the

reward of the right doers. (170)

And when We shook the mountain over them as if it were a covering overhead, and they thought that it was going to fall down upon them: Take hold of what We have given you with firmness, and be mindful of what is in it, so that you may guard (against evil) (171)

And when your Lord brought forth from the children of Adam, from their backs, their descendants, and made them bear witness against their own souls: Am I not your Lord? They said: Yes! we bear witness. Lest you should say on the day of resurrection: Surel (172)

Or you should say: Only our fathers associated others (with Allah) before, and we were an offspring after them: Wilt Thou then destroy us for what the vain doers did? (173)

And thus do We make clear the communications, and that haply they might return. (174)

And recite to them the narrative of him to whom We give Our communications, but he withdraws himself from them, so the Shaitan overtakes him, so he is of those who go astray. (175)

And if We had pleased, We would certainly have exalted him thereby; but he clung to the earth and followed his low desire, so his parable is as the parable of the dog; if you attack him he lolls out his tongue; and if you leave him alone he lolls out his (176)

Evil is the likeness of the people who reject Our communications and are unjust to their

own souls. (177)

Whomsoever Allah guides, he is the one who follows the right way; and whomsoever He causes to err, these are the losers. (178)

And certainly We have created for hell many of the jinn and the men; they have hearts with which they do not understand, and they have eyes with which they do not see, and they have ears with which they do not hear; they are as cattle, nay, they are in wo (179)

And Allah's are the best names, therefore call on Him thereby, and leave alone those who violate the sanctity of His names; they shall be recompensed for what they did. (180)

And of those whom We have created are a people who guide with the truth and thereby they do justice. (181)

And (as to) those who reject Our communications, We draw them near (to destruction) by degrees from whence they know not. (182)

And I grant them respite; surely My scheme is effective. (183)

Do they not reflect that their companion has not unsoundness in mind; he is only a plain warner. (184)

Do they not consider the kingdom of the heavens and the earth and whatever things Allah has created, and that may be their doom shall have drawn nigh; what announcement would they then believe in after this? (185)

Whomsoever Allah causes to err, there is no guide for him; and He leaves them alone in their inordinacy, blindly wandering on. (186)

They ask you about the hour, when will be its taking

place? Say: The knowledge of it is only with my Lord; none but He shall manifest it at its time; it will be momentous in the heavens and the earth; it will not come on you but of a sudden. They ask you (187)

Say: I do not control any benefit or harm for my own soul except as Allah please; and had I known the unseen I would have had much of good and no evil would have touched me; I am nothing but a warner and the giver of good news to a people who believe. (188)

He it is Who created you from a single being, and of the same (kind) did He make his mate, that he might incline to her; so when he covers her she bears a light burden, then moves about with it; but when it grows heavy, they both call upon Allah, their Lo (189)

But when He gives them a good one, thcy set up with Him associates in what He has given them; but high is Allah above what they associate (with Him). (190)

What! they associate (with Him) that which does not create any thing, while they are themselves created! (191)

And they have no power to give them help, nor can they help themselves. (192)

And if you invite them to guidance, they will not follow you; it is the same to you whether you invite them or you are silent. (193)

Surely those whom you call on besides Allah are in a

state of subjugation like yourselves; therefore call on them, then let them answer you if you are truthful. (194)

Have they feet with which they walk, or have they hands with which they hold, or have they eyes with which they see, or have they ears with which they hear? Say: Call your associates, then make a struggle (to prevail) against me and give me no respite. (195)

Surely my guardian is Allah, Who revealed the Book, and He befriends the good. (196)

And those whom you call upon besides Him are not able to help you, nor can they help themselves. (197)

And if you invite them to guidance, they do not hear; and you see them looking towards you, yet they do not see. (198)

Take to forgiveness and enjoin good and turn aside from the ignorant. (199)

And if a false imputation from the Shaitan afflict you, seek refuge in Allah; surely He is Hearing, Knowing. (200)

Surely those who guard (against evil), when a visitation from the Shaitan afflicts them they become mindful, then lo! they see. (201)

And their brethren increase them in error, then they cease not. (202)

And when you bring them not a revelation they say: Why do you not forge it? Say: I only follow what is revealed to me from my Lord; these are clear proofs from your Lord and a guidance and a mercy for a people who believe. (203)

And when the Quran is recited, then listen to it and remain silent, that

mercy may be shown to you. (204)

And remember your Lord within yourself humbly and fearing and in a voice not loud in the morning and the evening and be not of the heedless ones. (205)

Surely those who are with your Lord are not too proud to serve Him, and they declare His glory and prostrate in humility before Him. (206)

and granted you means by which to live on it. Yet seldom are you grateful!

(11) We created you (all); then We shaped you. Then We told the angels: "Bow down before Adam". They bowed down on their knees except for Diabolis; he was no one to bow down on his knees!

(12) He said: "What prevents you from bowing down when I have commanded you to [do so]?" He said: "I am better than he is; You created me from fire, while You created him from clay."

(13) He said: "Clear out of here; you have no reason to act so proud about it. Get out; you are such a petty person!"

(14) He said: "Let me wait until the day when they are raised up again."

(15) He said: "You are one who will be allowed to wait."

(16) He said: "Since you have let me wander off, I'll waylay them along Your Straight Road;

(17) then I'll come at them from in front of them and from behind them, on their right and on their left. You will not find that most of them are grateful."

(18) He said: "Get out of here, despised, rejected! I'll fill Hell with all of those who follow you.

(19) "And Adam, settle down in the garden, you and your wife. Eat wherever you wish; yet do not approach this tree lest either of you should become wrongdoers."

(20) So Satan whispered to them to show them both their private parts which had gone unnoticed by

either of them. He said: "Your Lord only forbids you this tree so that you will not become two angels, or lest you both become immortal."

(21) He swore to them: "I am a sincere counsellor with both of you!"

(22) He led them on by deceiving [them]. Once they had tasted the tree['s fruit], their private parts became apparent to both of them, and they started to patch together leaves from the Garden for themselves. Their Lord called out to them: "Did I not forbid you that tree and tell you both that Satan is an open enemy of yours?"

(23) They said: "Our Lord, we have harmed ourselves! If You do not forgive us and grant us mercy, we'll be losers."

(24) He said: "Clear out! You will become one another's enemies. Yet you may have a residence on earth and enjoyment for a while."

(25) He [further] said: "You will live on it and you will die on it, and from it will you be brought forth [again].

(26) "Children of Adam, We have sent you down clothing with which to conceal your private parts and to dress up in. Yet the clothing of heedfulness is best !" That is one of God's signs, so that they may bear it in mind.

(27) Children of Adam, do not let Satan tempt you just as he turned your two ancestors out of the Garden, stripping them of their clothing in order to show them their private parts. He and his tribe watch you

from where you do not see them! We have placed devils as patrons for those who do not believe.

(28) Whenever they perform any obscene act they say: "We found out our forefathers were performing it, and God has ordered us to do so." SAY: "God does not order any sexual misconduct. Do you say something you do not know about God?"

(29) SAY: "My Lord has ordered me to play fair. Keep your faces set towards every place of prayer and appeal to Him sincerely; religion belongs to Him. Even as He started you off, so will you return.

(30) One party has He guided while another party ought to be allowed to go astray: they have adopted the devils as patrons instead of God, and reckon they are guided!

(31) Children of Adam, wear your best clothes to every place of worship! Eat and drink, yet do not overdo things; He does not love the extravagant.

(32) SAY: "Who has forbidden God's amenities which He has produced for His servants, and the wholesome things from [His] provision?" SAY: "On Resurrection Day they will be [reserved] exclusively for those who have believed during worldly life." Thus do We set forth signs for folk who know.

(33) SAY: "My Lord has only forbidden shocking deeds whether they are flagrant or kept hidden; and vice and sedition without any right to do so; and that you should associate anything with God for which He has not sent down any authority; and that you should say something

you do not know concerning God.

(34) Every nation has its term; so whenever their deadline comes, they will not postpone it for an hour, nor will they advance it.

(35) Children of Adam, whenever any messengers from among yourselves come to relate My signs to you, then anyone who does his duty and reforms will have no fear nor need they feel saddened;

(36) while those who reject My signs and act too haughty towards them will become inmates of the Fire; they will remain there for ever.

(37) Who is more in the wrong than someone who invents a lie about God or rejects His signs? Those will have their portion from the Book presented to them so that when Our messengers come to carry them off, they will say: "Where are whatever you used to appeal to instead of to God?" They will say: "They have left us in the lurch," and so they shall testify against themselves as to how they have been disbelievers.

(38) He will say: "Enter the Fire along with the nations of sprites and humankind who have passed away before you." Every time some nation enters it, it will curse its sister[- nation] until, when they have all caught up with one another, the last of them will say to the first: "Our Lord, these [people] have misled us, so give them double torment from the Fire!" He will say: "Each shall have double, even though you do not realize it."

(39) The first of them will

tell the last: "What advantage have you over us? Taste torment because of what you have earned!"

(40) Heaven's gates will not swing open for those who reject Our signs and feel too proud for them, nor will they enter the Garden until a camel can be led through the eye of a needle. Thus We reward criminals:

(41) They will have a couch in Hell while over them there will hang awnings. Thus We reward wrongdoers!

(42) Those who believe and perform honorable deeds [will find] We never assign any soul more than it can cope with. Those will become inhabitants of the Garden; they will live in it for ever.

(43) We will strip away any rancor [that lingers] in their breasts. Rivers will flow beneath them and they will say: "Praise be to God Who led us to this! We would never have been guided if God had not led us on. Our Lord's messengers have brought the Truth." They will hear someone call out: "Here is the Garden you have inherited because of what you have done!"

(44) The inhabitants of the Garden will call out to the inmates of the Fire: "We have found out that what our Lord promised us is true. Have you found what your Lord promised you to be true?" They will say: "Yes!" So an announcer among them will call out: "God's curse rests on wrongdoers

(45) who obstruct God's path and try to make it crooked, and are disbelievers in the Hereafter."

(46) Between

them both there will hang a curtain, while on the Heights above there will be men who recognize everyone by their features. They will call out to the inhabitants of the Garden: "Peace be upon you!" They have not yet entered it even though they long to.

(47) When their sight is shifted towards the inmates of the Fire, they will say: "Our Lord, do not place us alongside such wrongdoing folk!"

(48) The Companions on the Heights will call out to some men whom they will recognize by their features; they will say: "How did all your storing things up and how proud you acted benefit you?

(49) Are you those who swore that God would not confer any mercy on them? Enter the Garden; there is no [need] for you to fear nor should you feel saddened."

(50) The inmates of the Fire will call out to the inhabitants of the Garden: "Pour some water over us, or anything God has provided you with!" They will say: "God has forbidden either of them to disbelievers

(51) who have taken their religion as a pastime and for amusement; worldly life has lured them on." Today We shall forget them just as they forgot about meeting on this day of theirs. Did they not repudiate Our signs?

(52) We have given them the Book; We have spelled it out knowingly as a guideline and mercy for folk who believe.

(53) Are they only waiting for it to be interpreted? The day its interpretation comes along,

those who have already forgotten it will say: "Our Lord's messengers did bring the Truth! Have we any intercessors to intercede for us? Or should we be sent back, then we would act so differently from the way we have been acting." They have lost their souls and what they have been inventing has left them in the lurch.

(54) Your Lord is God, Who created Heaven and Earth in six days; then He mounted on the Throne. He wraps night up with daytime, seeking it automatically. The sun, moon and stars are regulated by His command. Surely creation and authority belong to Him. Blessed be God, Lord of the Universe!

(55) Appeal to your Lord beseeching and in private; He does not love those who are aggressive.

(56) Do not spoil things on earth once they have been improved. Appeal to Him out of fear and expectation; God's mercy lies close to those who act kindly.

(57) He is the One Who sends winds to announce His mercy directly, so that whenever they lift up heavy clouds, We drive them along to a dead countryside and send down water from them; and thus We bring forth every kind of fruit. Thus We bring forth the dead too so you may bear this in mind.

(58) A good land brings forth its plants with its Lord's permission, while whatever is sterile will produce only grudgingly. Thus We spell out signs for folk who act grateful.

(59) We sent Noah to his people, and he said:

"My folk, serve God [Alone]; you have no other deity than Him. I fear the torment of an awful day for you!"

(60) The elders of his people said: "We see you are in obvious error."

(61) He said: "My folk, no trace of error lies in me, but I am a messenger from the Lord of the Universe.

(62) I transmit my Lord's messages to you, and counsel you sincerely. I know something you do not know about God.

(63) Are you surprised that a Reminder should come to you from your Lord through one of your own men, so He may warn you and you will do your duty, and in order that you may receive mercy?"

(64) Yet they said he was lying, so We saved him and those who were along with him in the Ark. We let those who rejected Our signs drown; they were such blind folk!

(65) To 'Ad [there was sent] their brother Hud: "O my people, serve God [Alone]. You have no other deity than Him. Will you not do your duty?"

(66) The elders who disbelieved among his folk said: "We see you are [full] of nonsense, and think you are a liar!"

(67) He said: "My people, there is no nonsense in me, but I am a messenger from the Lord of the Universe!

(68) I transmit my Lord's messages to you; I am a trustworthy counsellor for you.

(69) Are you surprised that a Reminder from your Lord should come to you through

one of your own men, so that He may warn you? Remember when He set you up as overlords following Noah's folk, and made you grow so very tall. Remember God's benefits so that you may prosper."

(70) They said: "Have you come to us so we will worship God Alone and forsake whatever our forefathers have been serving? Bring us whatever you threaten us with if you are so truthful."

(71) He said: "A blight plus wrath from your Lord have already fallen on you. Are you arguing with me about some names that you and your forefathers have made up? God has not sent down any authority for them. Just wait: I am waiting alongside you."

(72) So We saved him and those who stood with him through mercy from Ourself, and We cut off the last remnant of those who rejected Our signs and were not believers.

(73) To Thamud [there was sent] their brother Salih. He said: "My folk, worship God! You have no other deity than Him. A proof has come to you from your Lord: this camel belonging to God is a sign for you, so leave her grazing on God's earth and do not let any harm touch her lest some painful torment should overtake you.

(74) Remember when He set you up as overlords after 'Ad, and settled you down on the earth. You occupy palaces on its plains and carve houses out of the mountains. Remember God's benefits and do not cause havoc on earth like

mischief makers."

(75) The elders among his people who acted proudly told the ones they considered helpless, even though they still believed: "Do you know whether Salih is an emissary from his Lord?" They said: "We are believers in whatever he has been sent with."

(76) Those who acted proudly said: "We are disbelievers in what you believe in."

(77) So they hamstrung the camel, objected to their Lord's command, and said: "Salih, bring us what you promise us with if you are an emissary!"

(78) A tremor caught them; so one morning they lay cowering in their home.

(79) He turned away from them and said: "My people, I have delivered my Lord's message to you and counselled you sincerely, but you do not like sincere advisors."

(80) And there was Lot when he told his people: "Do you indulge in a sexual practice such as no one in the Universe has ever indulged in previously?

(81) You approach men lustfully instead of women! Rather you are dissipated folk."

(82) His people's answer was merely to say: "Run them out of your town: they are persons who are trying to keep pure."

(83) We saved him and his family except for his wife; she was one of those who lagged behind.

(84) We sent a rain down on them: look how the outcome was for such criminals!

(85) To Midian [We sent] their brother Shu,ayb. He said: "My people, worship God [Alone]! You have no other deity besides Him. A token has come to

you from your Lord, so offer full measure and weight, and do not undersell people in their dealings nor spoil things on earth once it has been set right; that will be best for you if you are believers.

(86) Do not lurk along every road, threatening and blocking anyone off from God's way who believes in Him, and seeking to make it crooked. Remember how few you were and He increased you. See what the outcome was for those who act depraved.

(87) If there is a faction of you who believe in what I have been sent with, and another faction which does not so believe, still be patient until God judges between us. He is the best of Judges."

(88) The elders among his people who had acted proudly said: "We'll run you out of our town, Shu'ayb, as well as those who believe along with you; or else you will return to our sect!" He said: "Even though we detest it?

(89) We'd invent a lie about God if we returned to your sect now after God has saved us from it. There is no means for us to return to it unless God our Lord should wish us to; our Lord comprises everything in knowledge. On God have we relied. Our Lord, really deliver us from our own people; You are the best Deliverer."

(90) The elders among his people who disbelieved said: "If you follow Shu'ayb, you will then be losers."

(91) So the Tremor caught them, and one