خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (12)

وَ لَهُ ما سَكَنَ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (13)

قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ يُطْعِمُ وَ لا يُطْعَمُ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ وَ لا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ (14)

قُلْ إِنِّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (15)

مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ ذلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ (16)

وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (17)

وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ (18)

قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرى قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ (19)

الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْرِفُونَهُ كَما يَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمُ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ (20)

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآياتِهِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ (21)

وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ (22)

ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ إِلاَّ أَنْ قالُوا وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكِينَ (23)

انْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ (24)

وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَ جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤْمِنُوا بِها حَتَّى إِذا جاؤُكَ يُجادِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هذا إِلاَّ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ (25)

وَ هُمْ يَنْهَوْنَ عَنْهُ وَ

يَنْأَوْنَ عَنْهُ وَ إِنْ يُهْلِكُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُرُونَ (26)

وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقالُوا يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ (27)

بَلْ بَدا لَهُمْ ما كانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ (28)

وَ قالُوا إِنْ هِيَ إِلاَّ حَياتُنَا الدُّنْيا وَ ما نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ (29)

وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلى رَبِّهِمْ قالَ أَ لَيْسَ هذا بِالْحَقِّ قالُوا بَلى وَ رَبِّنا قالَ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ (30)

قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ حَتَّى إِذا جاءَتْهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً قالُوا يا حَسْرَتَنا عَلى ما فَرَّطْنا فِيها وَ هُمْ يَحْمِلُونَ أَوْزارَهُمْ عَلى ظُهُورِهِمْ أَلا ساءَ ما يَزِرُونَ (31)

وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (32)

قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ (33)

وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّى أَتاهُمْ نَصْرُنا وَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ وَ لَقَدْ جاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَ (34)

وَ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْراضُهُمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقاً فِي الْأَرْضِ أَوْ سُلَّماً فِي السَّماءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدى فَلا تَكُونَنَّ مِنَ الْجاهِلِينَ (35)

إِنَّما يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ وَ الْمَوْتى يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ ثُمَّ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ (36)

وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ عَلى أَنْ يُنَزِّلَ آيَةً وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ (37)

وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ يَطِيرُ بِجَناحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ

أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِي الْكِتابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ (38)

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا صُمٌّ وَ بُكْمٌ فِي الظُّلُماتِ مَنْ يَشَأِ اللَّهُ يُضْلِلْهُ وَ مَنْ يَشَأْ يَجْعَلْهُ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ (39)

قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْكُمُ السَّاعَةُ أَ غَيْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (40)

بَلْ إِيَّاهُ تَدْعُونَ فَيَكْشِفُ ما تَدْعُونَ إِلَيْهِ إِنْ شاءَ وَ تَنْسَوْنَ ما تُشْرِكُونَ (41)

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ (42)

فَلَوْ لا إِذْ جاءَهُمْ بَأْسُنا تَضَرَّعُوا وَ لكِنْ قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (43)

فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَيْءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ (44)

فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ (45)

قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَخَذَ اللَّهُ سَمْعَكُمْ وَ أَبْصارَكُمْ وَ خَتَمَ عَلى قُلُوبِكُمْ مَنْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُمْ بِهِ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآياتِ ثُمَّ هُمْ يَصْدِفُونَ (46)

قُلْ أَ رَأَيْتَكُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُ اللَّهِ بَغْتَةً أَوْ جَهْرَةً هَلْ يُهْلَكُ إِلاَّ الْقَوْمُ الظَّالِمُونَ (47)

وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ فَمَنْ آمَنَ وَ أَصْلَحَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (48)

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا يَمَسُّهُمُ الْعَذابُ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (49)

قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزائِنُ اللَّهِ وَ لا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَ لا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ ما يُوحى إِلَيَّ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمى وَ الْبَصِيرُ أَ فَلا تَتَفَكَّرُونَ (50)

وَ أَنْذِرْ بِهِ الَّذِينَ يَخافُونَ أَنْ يُحْشَرُوا إِلى رَبِّهِمْ لَيْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (51)

وَ لا تَطْرُدِ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَيْكَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ وَ ما مِنْ حِسابِكَ عَلَيْهِمْ مِنْ شَيْءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَكُونَ مِنَ الظَّالِمِينَ (52)

وَ كَذلِكَ فَتَنَّا بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لِيَقُولُوا أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنْ بَيْنِنا أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِالشَّاكِرِينَ (53)

وَ إِذا جاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (54)

وَ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ وَ لِتَسْتَبِينَ سَبِيلُ الْمُجْرِمِينَ (55)

قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ (56)

قُلْ إِنِّي عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ كَذَّبْتُمْ بِهِ ما عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَ هُوَ خَيْرُ الْفاصِلِينَ (57)

قُلْ لَوْ أَنَّ عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ لَقُضِيَ الْأَمْرُ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِالظَّالِمِينَ (58)

وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ (59)

وَ هُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَ يَعْلَمُ ما جَرَحْتُمْ بِالنَّهارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (60)

وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ يُرْسِلُ عَلَيْكُمْ حَفَظَةً حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا يُفَرِّطُونَ (61)

ثُمَّ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ أَلا لَهُ الْحُكْمُ وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحاسِبِينَ (62)

قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ

ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ (63)

قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ (64)

قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعاً وَ يُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ (65)

وَ كَذَّبَ بِهِ قَوْمُكَ وَ هُوَ الْحَقُّ قُلْ لَسْتُ عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ (66)

لِكُلِّ نَبَإٍ مُسْتَقَرٌّ وَ سَوْفَ تَعْلَمُونَ (67)

وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ وَ إِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (68)

وَ ما عَلَى الَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْءٍ وَ لكِنْ ذِكْرى لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (69)

وَ ذَرِ الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَعِباً وَ لَهْواً وَ غَرَّتْهُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ ذَكِّرْ بِهِ أَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِما كَسَبَتْ لَيْسَ لَها مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيٌّ وَ لا شَفِيعٌ وَ إِنْ تَعْدِلْ كُلَّ عَدْلٍ لا يُؤْخَذْ مِنْها أُولئِكَ الَّذِينَ أُبْسِلُوا بِما كَسَبُوا لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَمِيمٍ وَ عَذابٌ أَلِيمٌ بِما كانُوا يَكْفُرُونَ (70)

قُلْ أَ نَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُنا وَ لا يَضُرُّنا وَ نُرَدُّ عَلى أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانَا اللَّهُ كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّياطِينُ فِي الْأَرْضِ حَيْرانَ لَهُ أَصْحابٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنا قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدى وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمِينَ (71)

وَ أَنْ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ اتَّقُوهُ وَ هُوَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (72)

وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ قَوْلُهُ الْحَقُّ وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ عالِمُ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ وَ هُوَ الْحَكِيمُ

الْخَبِيرُ (73)

وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ لِأَبِيهِ آزَرَ أَ تَتَّخِذُ أَصْناماً آلِهَةً إِنِّي أَراكَ وَ قَوْمَكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ (74)

وَ كَذلِكَ نُرِي إِبْراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ (75)

فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأى كَوْكَباً قالَ هذا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ (76)

فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بازِغاً قالَ هذا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لَئِنْ لَمْ يَهْدِنِي رَبِّي لَأَكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ (77)

فَلَمَّا رَأَى الشَّمْسَ بازِغَةً قالَ هذا رَبِّي هذا أَكْبَرُ فَلَمَّا أَفَلَتْ قالَ يا قَوْمِ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ (78)

إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ (79)

وَ حاجَّهُ قَوْمُهُ قالَ أَ تُحاجُّونِّي فِي اللَّهِ وَ قَدْ هَدانِ وَ لا أَخافُ ما تُشْرِكُونَ بِهِ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ رَبِّي شَيْئاً وَسِعَ رَبِّي كُلَّ شَيْءٍ عِلْماً أَ فَلا تَتَذَكَّرُونَ (80)

وَ كَيْفَ أَخافُ ما أَشْرَكْتُمْ وَ لا تَخافُونَ أَنَّكُمْ أَشْرَكْتُمْ بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ عَلَيْكُمْ سُلْطاناً فَأَيُّ الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (81)

الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ (82)

وَ تِلْكَ حُجَّتُنا آتَيْناها إِبْراهِيمَ عَلى قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجاتٍ مَنْ نَشاءُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ (83)

وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنا وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ (84)

وَ زَكَرِيَّا وَ يَحْيى وَ عِيسى وَ إِلْياسَ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ (85)

وَ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ يُونُسَ وَ لُوطاً وَ كلاًّ فَضَّلْنا عَلَى الْعالَمِينَ (86)

وَ مِنْ آبائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوانِهِمْ وَ اجْتَبَيْناهُمْ

وَ هَدَيْناهُمْ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ (87)

ذلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ لَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (88)

أُولئِكَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ فَإِنْ يَكْفُرْ بِها هؤُلاءِ فَقَدْ وَكَّلْنا بِها قَوْماً لَيْسُوا بِها بِكافِرِينَ (89)

أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرى لِلْعالَمِينَ (90)

وَ ما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى بَشَرٍ مِنْ شَيْءٍ قُلْ مَنْ أَنْزَلَ الْكِتابَ الَّذِي جاءَ بِهِ مُوسى نُوراً وَ هُدىً لِلنَّاسِ تَجْعَلُونَهُ قَراطِيسَ تُبْدُونَها وَ تُخْفُونَ كَثِيراً وَ عُلِّمْتُمْ ما لَمْ تَعْلَمُوا أَنْتُمْ وَ لا آباؤُكُمْ قُلِ اللَّهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِي خَوْضِهِمْ يَلْعَبُونَ (91)

وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى وَ مَنْ حَوْلَها وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ (92)

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ الْمَلائِكَةُ باسِطُوا أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَ كُنْتُمْ عَنْ آياتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ (93)

وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ تَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ وَ ما نَرى مَعَكُمْ شُفَعاءَكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكاءُ لَقَدْ تَقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَ ضَلَّ عَنْكُمْ ما كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ (94)

إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذلِكُمُ اللَّهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ (95)

فالِقُ الْإِصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَناً

وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ (96)

وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (97)

وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ (98)

وَ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَراكِباً وَ مِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها قِنْوانٌ دانِيَةٌ وَ جَنَّاتٍ مِنْ أَعْنابٍ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشْتَبِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ انْظُرُوا إِلى ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ إِنَّ فِي ذلِكُمْ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (99)

وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ الْجِنَّ وَ خَلَقَهُمْ وَ خَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَ بَناتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا يَصِفُونَ (100)

بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنَّى يَكُونُ لَهُ وَلَدٌ وَ لَمْ تَكُنْ لَهُ صاحِبَةٌ وَ خَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (101)

ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوهُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ (102)

لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ (103)

قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ (104)

وَ كَذلِكَ نُصَرِّفُ الْآياتِ وَ لِيَقُولُوا دَرَسْتَ وَ لِنُبَيِّنَهُ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (105)

اتَّبِعْ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ (106)

وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكُوا وَ ما جَعَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ (107)

وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ كَذلِكَ زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ مَرْجِعُهُمْ

فَيُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ (108)

وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَتْهُمْ آيَةٌ لَيُؤْمِنُنَّ بِها قُلْ إِنَّمَا الْآياتُ عِنْدَ اللَّهِ وَ ما يُشْعِرُكُمْ أَنَّها إِذا جاءَتْ لا يُؤْمِنُونَ (109)

وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ كَما لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ (110)

وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَيْهِمُ الْمَلائِكَةَ وَ كَلَّمَهُمُ الْمَوْتى وَ حَشَرْنا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلاً ما كانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ (111)

وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَياطِينَ الْإِنْسِ وَ الْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً وَ لَوْ شاءَ رَبُّكَ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما يَفْتَرُونَ (112)

وَ لِتَصْغى إِلَيْهِ أَفْئِدَةُ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ لِيَرْضَوْهُ وَ لِيَقْتَرِفُوا ما هُمْ مُقْتَرِفُونَ (113)

أَ فَغَيْرَ اللَّهِ أَبْتَغِي حَكَماً وَ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتابَ مُفَصَّلاً وَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ فَلا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ (114)

وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (115)

وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ (116)

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ مَنْ يَضِلُّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ (117)

فَكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كُنْتُمْ بِآياتِهِ مُؤْمِنِينَ (118)

وَ ما لَكُمْ أَلاَّ تَأْكُلُوا مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَكُمْ ما حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ وَ إِنَّ كَثِيراً لَيُضِلُّونَ بِأَهْوائِهِمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِينَ (119)

وَ ذَرُوا ظاهِرَ الْإِثْمِ وَ باطِنَهُ إِنَّ الَّذِينَ يَكْسِبُونَ الْإِثْمَ سَيُجْزَوْنَ بِما كانُوا يَقْتَرِفُونَ (120)

وَ لا

تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ وَ إِنَّ الشَّياطِينَ لَيُوحُونَ إِلى أَوْلِيائِهِمْ لِيُجادِلُوكُمْ وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ (121)

أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُماتِ لَيْسَ بِخارِجٍ مِنْها كَذلِكَ زُيِّنَ لِلْكافِرِينَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ (122)

وَ كَذلِكَ جَعَلْنا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكابِرَ مُجْرِمِيها لِيَمْكُرُوا فِيها وَ ما يَمْكُرُونَ إِلاَّ بِأَنْفُسِهِمْ وَ ما يَشْعُرُونَ (123)

وَ إِذا جاءَتْهُمْ آيَةٌ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتى مِثْلَ ما أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما كانُوا يَمْكُرُونَ (124)

فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ كَذلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ (125)

وَ هذا صِراطُ رَبِّكَ مُسْتَقِيماً قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ (126)

لَهُمْ دارُ السَّلامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ هُوَ وَلِيُّهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ (127)

وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً يا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَ قالَ أَوْلِياؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنا بِبَعْضٍ وَ بَلَغْنا أَجَلَنَا الَّذِي أَجَّلْتَ لَنا قالَ النَّارُ مَثْواكُمْ خالِدِينَ فِيها إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَلِيمٌ (128)

وَ كَذلِكَ نُوَلِّي بَعْضَ الظَّالِمِينَ بَعْضاً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ (129)

يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَ لَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتِي وَ يُنْذِرُونَكُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا قالُوا شَهِدْنا عَلى أَنْفُسِنا وَ غَرَّتْهُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ شَهِدُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كانُوا كافِرِينَ (130)

ذلِكَ أَنْ لَمْ يَكُنْ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُها غافِلُونَ (131)

وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا

عَمِلُوا وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ (132)

وَ رَبُّكَ الْغَنِيُّ ذُو الرَّحْمَةِ إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِكُمْ ما يَشاءُ كَما أَنْشَأَكُمْ مِنْ ذُرِّيَّةِ قَوْمٍ آخَرِينَ (133)

إِنَّ ما تُوعَدُونَ لَآتٍ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ (134)

قُلْ يا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلى مَكانَتِكُمْ إِنِّي عامِلٌ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ تَكُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ (135)

وَ جَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَ الْأَنْعامِ نَصِيباً فَقالُوا هذا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَ هذا لِشُرَكائِنا فَما كانَ لِشُرَكائِهِمْ فَلا يَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَ ما كانَ لِلَّهِ فَهُوَ يَصِلُ إِلى شُرَكائِهِمْ ساءَ ما يَحْكُمُونَ (136)

وَ كَذلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلادِهِمْ شُرَكاؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَ لِيَلْبِسُوا عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ ما فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ ما يَفْتَرُونَ (137)

وَ قالُوا هذِهِ أَنْعامٌ وَ حَرْثٌ حِجْرٌ لا يَطْعَمُها إِلاَّ مَنْ نَشاءُ بِزَعْمِهِمْ وَ أَنْعامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُها وَ أَنْعامٌ لا يَذْكُرُونَ اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا افْتِراءً عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِمْ بِما كانُوا يَفْتَرُونَ (138)

وَ قالُوا ما فِي بُطُونِ هذِهِ الْأَنْعامِ خالِصَةٌ لِذُكُورِنا وَ مُحَرَّمٌ عَلى أَزْواجِنا وَ إِنْ يَكُنْ مَيْتَةً فَهُمْ فِيهِ شُرَكاءُ سَيَجْزِيهِمْ وَصْفَهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ (139)

قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ قَتَلُوا أَوْلادَهُمْ سَفَهاً بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ حَرَّمُوا ما رَزَقَهُمُ اللَّهُ افْتِراءً عَلَى اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ (140)

وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشاتٍ وَ غَيْرَ مَعْرُوشاتٍ وَ النَّخْلَ وَ الزَّرْعَ مُخْتَلِفاً أُكُلُهُ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُتَشابِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصادِهِ وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ (141)

وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ

إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)

ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (143)

وَ مِنَ الْإِبِلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ وَصَّاكُمُ اللَّهُ بِهذا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (144)

قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (145)

وَ عَلَى الَّذِينَ هادُوا حَرَّمْنا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما إِلاَّ ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوايا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذلِكَ جَزَيْناهُمْ بِبَغْيِهِمْ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ (146)

فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ رَبُّكُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ وَ لا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ (147)

سَيَقُولُ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَكْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَيْءٍ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذاقُوا بَأْسَنا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ تَخْرُصُونَ (148)

قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ فَلَوْ شاءَ لَهَداكُمْ أَجْمَعِينَ (149)

قُلْ هَلُمَّ شُهَداءَكُمُ الَّذِينَ يَشْهَدُونَ أَنَّ اللَّهَ حَرَّمَ هذا فَإِنْ شَهِدُوا فَلا تَشْهَدْ مَعَهُمْ وَ لا تَتَّبِعْ أَهْواءَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ وَ هُمْ بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ (150)

قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئاً وَ

بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً وَ لا تَقْتُلُوا أَوْلادَكُمْ مِنْ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لا تَقْرَبُوا الْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (151)

وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ لا نُكَلِّفُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها وَ إِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبى وَ بِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (152)

وَ أَنَّ هذا صِراطِي مُسْتَقِيماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (153)

ثُمَّ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ تَماماً عَلَى الَّذِي أَحْسَنَ وَ تَفْصِيلاً لِكُلِّ شَيْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً لَعَلَّهُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ (154)

وَ هذا كِتابٌ أَنْزَلْناهُ مُبارَكٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ اتَّقُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (155)

أَنْ تَقُولُوا إِنَّما أُنْزِلَ الْكِتابُ عَلى طائِفَتَيْنِ مِنْ قَبْلِنا وَ إِنْ كُنَّا عَنْ دِراسَتِهِمْ لَغافِلِينَ (156)

أَوْ تَقُولُوا لَوْ أَنَّا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْكِتابُ لَكُنَّا أَهْدى مِنْهُمْ فَقَدْ جاءَكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَ هُدىً وَ رَحْمَةٌ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَذَّبَ بِآياتِ اللَّهِ وَ صَدَفَ عَنْها سَنَجْزِي الَّذِينَ يَصْدِفُونَ عَنْ آياتِنا سُوءَ الْعَذابِ بِما كانُوا يَصْدِفُونَ (157)

هَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ أَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آياتِ رَبِّكَ لا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمانِها خَيْراً قُلِ انْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ (158)

إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْءٍ إِنَّما أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِما كانُوا يَفْعَلُونَ (159)

مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ

فَلا يُجْزى إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ (160)

قُلْ إِنَّنِي هَدانِي رَبِّي إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ دِيناً قِيَماً مِلَّةَ إِبْراهِيمَ حَنِيفاً وَ ما كانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ (161)

قُلْ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ (162)

لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ (163)

قُلْ أَ غَيْرَ اللَّهِ أَبْغِي رَبًّا وَ هُوَ رَبُّ كُلِّ شَيْءٍ وَ لا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ إِلاَّ عَلَيْها وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ (164)

وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ الْأَرْضِ وَ رَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِيَبْلُوَكُمْ فِي ما آتاكُمْ إِنَّ رَبَّكَ سَرِيعُ الْعِقابِ وَ إِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ (165)

كار وا دارد! ما حاضريم اموال خود را با تو تقسيم كنيم و تو را به نان و نوا و ثروت برسانيم. در عوض، تو نيز به آيين اصلى ما باز گرد. آن چه بخواهى در اختيارت خواهيم گذاشت. در اين حال، آيات ذيل نازل شد و فرمود:

بگو: آيا جز خدا را ولى خود برگزينم، در حالى كه او، آفريننده ى آسمان ها و زمين است و اوست كه روزى مى دهد و از كسى روزى نمى گيرد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم و (خداوند به من دستور داده كه) از مشركان نباش «» بگو من (نيز) اگر از پروردگارم نافرمانى كنم، از عذاب آن روز بزرگ (رستاخيز) مى ترسم «» آن كس كه مجازات الهى در آن روز به او نرسد، خداوند او را مشمول رحمت خويش ساخته و اين پيروزى آشكارى است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 170؛ نمونه ى بينات، ص 326؛ مجمع البيان، ج 8 ص 31.

ماديات منشأ وابستگى ها

شأن نزول آيه هاى 14 تا 16 سوره ى انعام

مشركانِ مكه از مبارزه ى پيامبر با بُت پرستى، احساس خطر مى كردند. زيرا در صورت موفقيت پيامبر قدرت و ثروت آنان بر باد مى رفت. از اين رو، به هر حيله اى دست زدند، تا پيامبر را از دعوت به آيين يكتاپرستى باز دارند. آنان مى دانستند بيشتر وابستگى هاى آدمى در زندگى به دليل نيازهاى مادى است كه افراد را به خضوع در برابر اربابان زر و زور وا مى دارد و تا سرحد پرستش، افراد را به كرنش مى كشاند. بنابراين، گروهى از آنان خدمت پيامبر آمدند و گفتند: اى محمّد! ما مى دانيم تو چرا آيين نياكان خود را ترك گفته اى، تو يتيمى بودى كه در

فقر بزرگ شدى و عاملى جز فقر نمى تواند تو را به اين كار وا دارد! ما حاضريم اموال خود را با تو تقسيم كنيم و تو را به نان و نوا و ثروت برسانيم. در عوض، تو نيز به آيين اصلى ما باز گرد. آن چه بخواهى در اختيارت خواهيم گذاشت. در اين حال، آيات ذيل نازل شد و فرمود:

بگو: آيا جز خدا را ولى خود برگزينم، در حالى كه او، آفريننده ى آسمان ها و زمين است و اوست كه روزى مى دهد و از كسى روزى نمى گيرد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم و (خداوند به من دستور داده كه) از مشركان نباش «» بگو من (نيز) اگر از پروردگارم نافرمانى كنم، از عذاب آن روز بزرگ (رستاخيز) مى ترسم «» آن كس كه مجازات الهى در آن روز به او نرسد، خداوند او را مشمول رحمت خويش ساخته و اين پيروزى آشكارى است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 170؛ نمونه ى بينات، ص 326؛ مجمع البيان، ج 8 ص 31.

ماديات منشأ وابستگى ها

شأن نزول آيه هاى 14 تا 16 سوره ى انعام

مشركانِ مكه از مبارزه ى پيامبر با بُت پرستى، احساس خطر مى كردند. زيرا در صورت موفقيت پيامبر قدرت و ثروت آنان بر باد مى رفت. از اين رو، به هر حيله اى دست زدند، تا پيامبر را از دعوت به آيين يكتاپرستى باز دارند. آنان مى دانستند بيشتر وابستگى هاى آدمى در زندگى به دليل نيازهاى مادى است كه افراد را به خضوع در برابر اربابان زر و زور وا مى دارد و تا سرحد پرستش، افراد را به كرنش مى كشاند. بنابراين، گروهى از آنان خدمت پيامبر آمدند و گفتند: اى محمّد! ما مى دانيم تو

چرا آيين نياكان خود را ترك گفته اى، تو يتيمى بودى كه در فقر بزرگ شدى و عاملى جز فقر نمى تواند تو را به اين كار وا دارد! ما حاضريم اموال خود را با تو تقسيم كنيم و تو را به نان و نوا و ثروت برسانيم. در عوض، تو نيز به آيين اصلى ما باز گرد. آن چه بخواهى در اختيارت خواهيم گذاشت. در اين حال، آيات ذيل نازل شد و فرمود:

بگو: آيا جز خدا را ولى خود برگزينم، در حالى كه او، آفريننده ى آسمان ها و زمين است و اوست كه روزى مى دهد و از كسى روزى نمى گيرد. بگو: من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم و (خداوند به من دستور داده كه) از مشركان نباش «» بگو من (نيز) اگر از پروردگارم نافرمانى كنم، از عذاب آن روز بزرگ (رستاخيز) مى ترسم «» آن كس كه مجازات الهى در آن روز به او نرسد، خداوند او را مشمول رحمت خويش ساخته و اين پيروزى آشكارى است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 170؛ نمونه ى بينات، ص 326؛ مجمع البيان، ج 8 ص 31.

بالاترين شاهد

شأن نزول آيه هاى 19 و 20 سوره ى انعام

زمانى، پيامبر گرامى تنهاى تنها بود و يار و ياورى نداشت. يارانِ اندك او نيز از فشار و آزار و اذيت و زخم زبان مشركان در امان نبودند. دشمنى يهود و نصارا و دشمنى و زخم زبان مشركان، حضرت را در تنگناى نگران كننده اى قرار داده بود. پيامبر براى خروج از اين وضعيت، بيش از هر زمانى به تقويت روحى نياز داشت. در اين حال، شمارى از مشركان مكه نزد پيامبر آمدند و همانند گذشته با

طعنه گفتند: آيا به راستى تو پيامبر هستى؟! ما چگونه پيامبرى تو را بپذيريم و از تو پيروى كنيم در حالى كه ما كسى را همراه تو نمى بينيم؟ حتى از يهود و نصارا درباره ى تو تحقيق كرديم. آنان نيز بر اساس تورات و انجيل، تو را تكذيب مى كنند. مشركان لجوج كه چشم بر هم نهاده و اين همه نشانه هاى حقانيت حضرت محمد صلى الله عليه و آله را ناديده گرفته بودند، از ايشان درخواست شاهد كردند و گفتند: دست كم كسى را به ما نشان ده كه بر رسالت تو گواه باشد. در اين هنگام آيات ذيل نازل شد و بزرگ ترين شاهد را به آنان معرفى كرد:

بگو: بالاترين گواهى، گواهىِ كيست؟ بگو: خداوند، گواه ميان من و شماست و (بهترين دليل آن، اين است كه) اين قرآن را بر من وحى كرده است تا شما و همه ى كسانى را كه اين قرآن به آن ها مى رسد، انذار كنم. آيا به راستى شما گواهى مى دهيد كه خدايان ديگرى در جنب خدا است؟ بگو: من هرگز چنين گواهى نمى دهم. او است خداوند يگانه ى يكتا و من از آن چه براى او شريك قرار داده ايد، بيزارم «» آنانى كه كتاب آسمانى به ايشان داده ايم، او را به خوبى مى شناسند، همان گونه كه فرزندان خود را مى شناسند. تنها كسانى كه به خود زيان زده اند، ايمان نمى آورند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 178؛ شأن نزول آيات، ص 252؛ نمونه ى بينات، ص 326؛ مجمع البيان، ج 8، ص37.

بالاترين شاهد

شأن نزول آيه هاى 19 و 20 سوره ى انعام

زمانى، پيامبر گرامى تنهاى تنها بود و يار و ياورى نداشت. يارانِ اندك او نيز از فشار و آزار و اذيت و

زخم زبان مشركان در امان نبودند. دشمنى يهود و نصارا و دشمنى و زخم زبان مشركان، حضرت را در تنگناى نگران كننده اى قرار داده بود. پيامبر براى خروج از اين وضعيت، بيش از هر زمانى به تقويت روحى نياز داشت. در اين حال، شمارى از مشركان مكه نزد پيامبر آمدند و همانند گذشته با طعنه گفتند: آيا به راستى تو پيامبر هستى؟! ما چگونه پيامبرى تو را بپذيريم و از تو پيروى كنيم در حالى كه ما كسى را همراه تو نمى بينيم؟ حتى از يهود و نصارا درباره ى تو تحقيق كرديم. آنان نيز بر اساس تورات و انجيل، تو را تكذيب مى كنند. مشركان لجوج كه چشم بر هم نهاده و اين همه نشانه هاى حقانيت حضرت محمد صلى الله عليه و آله را ناديده گرفته بودند، از ايشان درخواست شاهد كردند و گفتند: دست كم كسى را به ما نشان ده كه بر رسالت تو گواه باشد. در اين هنگام آيات ذيل نازل شد و بزرگ ترين شاهد را به آنان معرفى كرد:

بگو: بالاترين گواهى، گواهىِ كيست؟ بگو: خداوند، گواه ميان من و شماست و (بهترين دليل آن، اين است كه) اين قرآن را بر من وحى كرده است تا شما و همه ى كسانى را كه اين قرآن به آن ها مى رسد، انذار كنم. آيا به راستى شما گواهى مى دهيد كه خدايان ديگرى در جنب خدا است؟ بگو: من هرگز چنين گواهى نمى دهم. او است خداوند يگانه ى يكتا و من از آن چه براى او شريك قرار داده ايد، بيزارم «» آنانى كه كتاب آسمانى به ايشان داده ايم، او را به خوبى مى شناسند، همان گونه كه فرزندان خود را مى شناسند. تنها كسانى كه به خود زيان

زده اند، ايمان نمى آورند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 178؛ شأن نزول آيات، ص 252؛ نمونه ى بينات، ص 326؛ مجمع البيان، ج 8، ص37.

نفوذناپذيران نادان

شأن نزول آيه ى 25 سوره ى انعام

برخى سران مشركان هم چون، ابوسفيان، وليد بن حرب، عتبه، شيبه و نضر بن حارث با اين كه بيشترين دشمنى را با پيامبر و كتاب او قرآن از خود نشان مى دادند، امّا دوست داشتند با دقت، آيات قرآن را بشنوند و از مفاد آن آگاه شوند. آنان هريك، شبانه، پنهانى و بدون آگاهى ديگرى، خود را به نزديك منزل پيامبر رساندند. در حالى كه پيامبر، آيات قرآنى را با صدايى دل نشين تلاوت مى كرد، آنان گوش فرا مى دادند. با اين كه شنيدن آيات الهى بر دل هاى آنان تأثير نمى گذاشت، امّا اين كار را ادامه مى دادند و هنگام بازگشت به خانه ها، همديگر را مى ديدند. آنان براى جلوگيرى از اين رسوايى، از هم مى پرسيدند: درباره ى محمّد صلى الله عليه و آله چه عقيده اى دارى؟ آيا چيزى از آيات قرآن را درك كردى؟ سپس در پاسخ، پيامبر را تكذيب و آمدن خود را در آن دلِ شب، به گونه اى توجيه مى كردند. در اين ميان، نضر ابن حارث كه داستان رستم و اسفنديار را از ايرانيان شنيده بود و هميشه براى اعراب حكايت مى كرد، گفت: اين آيات مانند همان افسانه هايى است كه من براى شما نقل مى كردم. در اين جا آيه ى 25 سوره ى انعام نازل شد و از نافهمى آنان سخن گفت؛

وضع روانى بعضى افراد در برابر شنيدن حقايق، اين گونه است كه كم ترين انعطافى از خود نشان نمى دهند. حتى گاهى به دشمنى با آن نيز بر مى خيزند و با وصله هاى ناجور، خود و ديگران را از آن دور

نگه مى دارند.

پاره اى از آنان به تو گوش فرا مى دهند، ولى بر دل هاى آنان پرده افكنده ايم تا آن را نفهمند و در گوش شان، سنگينى قرار داده ايم و (آنان آن قدر لجوجند) كه اگر همه ى نشانه هاى حق را ببينند، ايمان نمى آورند، تا آن جا كه وقتى به سراغ تو مى آيند، با تو به پرخاش گرى بر مى خيزند و كافران مى گويند اين كتاب چيزى جز افسانه هاى پيشينيان نيست «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 190؛ شأن نزول آيات، ص 252؛ مجمع البيان، ج 8، ص 43؛ نمونه ى بينات، ص327.

دل جويى از مبلغان وظيفه شناس

شأن نزول آيه ى 33 سوره ى انعام

در شبان گاهى، «ابوجهل»، «ابوسفيان» و «اخنس بن شريق» بدون آن كه از حضور يكديگر آگاه باشند، براى شنيدن سخنان پيامبر در گوشه اى، پنهان شدند. آنان تا صبح، تلاوت آيات قرآن را گوش فرا دادند. هنگام صبح و در راه بازگشت، به هم رسيدند و هركدام براى ديگرى، عذر خود را شرح داد. آنان با هم عهد كردند كه اين كار را تكرار نكنند، چون افشاى اين خبر سبب گرايش جوانان به حضرت محمد صلى الله عليه و آله خواهد شد. شب ديگر هر كدام به گمان اين كه تنها خواهد بود، براى شنيدن آيات قرآن به نزديكى خانه ى پيامبر آمدند، امّا هنگام بازگشت، همديگر را يافتند و به سرزنش يكديگر پرداختند. دوباره پيمان بستند كه تكرار نشود. در شب سوم نيز اين عمل تكرار شد. صبح آن روز، «اخنس بن شريق» با ناراحتى، عصاى خود را برداشت و به سراغ ابوسفيان آمد و به او گفت: با صراحت، عقيده ات را درباره ى سخنانى كه از محمد شنيدى، بگو. وى به او گفت: من بعضى از آيات را خوب درك كردم و

مضمون آن را فهميدم، ولى معنى و مقصود بعضى آيات را نفهميدم. وى سپس برخاست و به سراغ ابوجهل آمد و همان سؤال را پرسيد. ابوجهل در پاسخ گفت: حقيقت اين است كه ما و فرزندان عبد مناف در رياست با هم رقابت داريم. آنان، مردم را اطعام كردند، ما نيز اطعام كرديم و در همه ى بخشش ها، دوش به دوش يكديگر پيش رفتيم. اكنون آنان مى گويند: ما پيامبرى داريم كه وحى آسمانى بر او نازل مى شود. ما چگونه در اين موضوع با آنان رقابت كنيم؟ به خدا سوگند! هرگز به او ايمان نخواهيم آورد، با اين كه او راست مى گويد و هرگز دروغ نگفته است. در اين جا آيه ى 33 سوره ى انعام نازل شد و خداوند از رسول خدا كه وظيفه ى تبليغ بر دوش دارد در برابر نسبتهاى نارواى كفار دل جويى كرد.

مى دانيم كه گفتار آنان تو را غمگين مى كند، ولى (غم مخور و بدان) آنان، تو را تكذيب نمى كنند، بلكه ستم كاران، آيات خدا را انكار مى كنند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 209؛ شأن نزول آيات، ص 254؛ مجمع البيان، ج 8، ص 69؛ نمونه بينات، ص 330.

مردگان زنده نما

شأن نزول آيه هاى 35 و 36 سوره ى انعام

فكر و روح پيامبر گرامى اسلام لحظه اى آرام نداشت. ولى از گمراهى و لجاجت مشركان پيوسته ناراحت و پريشان بود و مى كوشيد به هر وسيله اى، آنان را به صف مؤمنان بكشاند.

«حارث بن عامر» يكى از كسانى بود كه توجه پيامبر را به خود معطوف كرده بود. پيامبر براى اين كه او اسلام را برگزيند و آيين بت پرستى را وا نهد، بسيار كوشيد. بارها از او دعوت كرد و با او به

گفت وگو پرداخت. امّا وى كه به دليل دامنه ى گناه و پافشارى بر آن، به مرحله ى نابينايى و ناشنوايى معنوى رسيده و شقاوت و بدبختى از هر سو دامن گير او شده بود، حق را نپذيرفت. بنابراين، كوشش پيامبر بى نتيجه ماند و او از پذيرش اسلام خوددارى كرد. اين امر بر رسول خدا گران آمد و بر نگرانى او افزوده شد. در اين جا آيه ى 35 و 36 سوره ى انعام براى دلدارى پيامبر نازل شد. اين آيه به پيامبر اعلام كرد كه دعوت و آموزه هاى تو هيچ گونه نقصى ندارد، بلكه نقص از ناحيه ى خود آنان است. اگر خدا بخواهد مى تواند همه ى آنان را در برابر دعوت تو تسليم كند، امّا ايمان اجبارى بيهوده است، ما بشر را براى رسيدن به تكامل، بر اساس اختيار و آزادى اراده آفريده ايم:

و اگر اعراض آنان بر تو سنگين است، اگر مى توانى، نقبى در زمين بزن يا نردبانى به آسمان بگذار، تا آيه ى (معجزه ى) ديگرى براى آنان بياورى (اين كار را بكن) (ولى بدان اين لجوجان ايمان نمى آورند) امّا اگر خدا بخواهد آنان را (به اجبار) بر هدايت گرد خواهد آورد. پس هرگز از جاهلان نباش «» تنها كسانى (دعوت تو را) اجابت مى كنند كه گوش شنوا دارند. امّا مُردگان (و آنان كه روح انسانى را از دست داده اند، ايمان نمى آورند و) خدا، آنان را (در قيامت) مبعوث مى كند. سپس به سوى او باز مى گرداند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 214؛ نمونه ى بينات، ص 331؛ مجمع البيان، ج 8، ص 73.

مردگان زنده نما

شأن نزول آيه هاى 35 و 36 سوره ى انعام

فكر و روح پيامبر گرامى اسلام لحظه اى آرام نداشت. ولى از گمراهى و

لجاجت مشركان پيوسته ناراحت و پريشان بود و مى كوشيد به هر وسيله اى، آنان را به صف مؤمنان بكشاند.

«حارث بن عامر» يكى از كسانى بود كه توجه پيامبر را به خود معطوف كرده بود. پيامبر براى اين كه او اسلام را برگزيند و آيين بت پرستى را وا نهد، بسيار كوشيد. بارها از او دعوت كرد و با او به گفت وگو پرداخت. امّا وى كه به دليل دامنه ى گناه و پافشارى بر آن، به مرحله ى نابينايى و ناشنوايى معنوى رسيده و شقاوت و بدبختى از هر سو دامن گير او شده بود، حق را نپذيرفت. بنابراين، كوشش پيامبر بى نتيجه ماند و او از پذيرش اسلام خوددارى كرد. اين امر بر رسول خدا گران آمد و بر نگرانى او افزوده شد. در اين جا آيه ى 35 و 36 سوره ى انعام براى دلدارى پيامبر نازل شد. اين آيه به پيامبر اعلام كرد كه دعوت و آموزه هاى تو هيچ گونه نقصى ندارد، بلكه نقص از ناحيه ى خود آنان است. اگر خدا بخواهد مى تواند همه ى آنان را در برابر دعوت تو تسليم كند، امّا ايمان اجبارى بيهوده است، ما بشر را براى رسيدن به تكامل، بر اساس اختيار و آزادى اراده آفريده ايم:

و اگر اعراض آنان بر تو سنگين است، اگر مى توانى، نقبى در زمين بزن يا نردبانى به آسمان بگذار، تا آيه ى (معجزه ى) ديگرى براى آنان بياورى (اين كار را بكن) (ولى بدان اين لجوجان ايمان نمى آورند) امّا اگر خدا بخواهد آنان را (به اجبار) بر هدايت گرد خواهد آورد. پس هرگز از جاهلان نباش «» تنها كسانى (دعوت تو را) اجابت مى كنند كه گوش شنوا دارند. امّا مُردگان (و آنان كه روح انسانى

را از دست داده اند، ايمان نمى آورند و) خدا، آنان را (در قيامت) مبعوث مى كند. سپس به سوى او باز مى گرداند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 214؛ نمونه ى بينات، ص 331؛ مجمع البيان، ج 8، ص 73.

گرفتارى زودگذر يا عذاب هميشگى

شأن نزول آيه هاى 47 سوره ى انعام

آن گاه كه فشار مشركان در مكه به اوج خود رسيد، پيامبر و مسلمانان براى در امان ماندن از آزار مشركان به مدينه هجرت كردند. هرچند آنان در مدينه از پشتيبانى مالى انصار برخوردار شدند، اما در وضعيت سختى به سر مى بردند. آنان سرپناهى نداشتند و از كم ترين امكانات رفاهى و بهداشتى برخوردار نبودند. بعضى روزها را تنها با يك دانه خرما، پشت سر مى گذاشتند. همه ى اين مسايل سبب شد به بيمارى هاى گوناگونى دچار شوند. با اين حال، تحمل مى كردند و تنها نزد پيامبر از مشكلات و بيمارى هاى خود سخن مى گفتند. آيه ى 47 سوره ى انعام نازل شد و يادآورى كرد كه اين گونه گرفتارى ها، زودگذر است، زيرا اين مسايل به دليل تغيير آب و هواى اين جهان و نواقص مربوط به آن بوده و زودگذر است. اما عذاب دردناك و گرفتارى جهانِ ديگر كه براى ستم كاران آماده شده، ماندنى و هميشگى است. خداوند با اين آيه به مسلمانان دلدارى داد و با يادآورى عذاب آخرت، از سختى گرفتارى هاى آنان كاست:

بگو: آيا انديشيده ايد كه اگر عذاب خدا به طور ناگهانى (و پنهانى) يا آشكارا به سراغ شما بيايد، كسى جز جمعيت ستم كار هلاك مى شوند؟ «» (1)

پاورقى:

(1) همان، ص 84.

مبارزه با انديشه ى طبقاتى

شأن نزول آيه هاى 52 و 53 سوره ى انعام

پيامبر در ميان جمعى از يارانش از جمله سلمان، خباب، بلال، صهيب و عمار

كه گرد او حلقه زده بودند، نشسته بود و با آنان از بهشت و جهنم سخن مى گفت. اقرع بن حابس و عيينة بن حصين كه از اشراف قريش بودند و افكار طبقاتى در سر داشتند با جمعى، بر پيامبر مى گذشتند. آنان چون گفت و گوى گرم پيامبر را با اين گروه فقير ديدند، مغرورانه گفتند: اى محمد! آيا به اين ها دلخوش كرده اى؟ مگر ممكن است ما پيرو اين ها شويم؟ چه خوب است اين ها را از خود دور كنى! ما اگر به تو ايمان آوريم، نمى توانيم با اين ها يك جا باشيم. سران عرب نزد تو مى آيند و از اين كه ما را با اين ها ببينند، خجالت مى كشيم. چه اشكال دارد كه ما را جداگانه نزد خود بپذيرى و آن ها را در مجلس ديگرى؟

در اين جا آيه ى 52 و 53 سوره ى انعام نازل شد و اين پيشنهاد را رد كرد. پيامبر پس از شنيدن اين آيات، خود را به يارانش نزديك كرد و از آن پس، بيشتر با آنان نشست و برخاست مى كرد. ايشان در جمله اى فرمود: خدا را مى ستايم كه پيش از مرگ، به من دستور داد تا با گروهى از امت خويش شكيبايى كنم و در حيات و مرگ با آنان باشم:

آنان كه صبح و شام خدا را مى خوانند، در حالى كه خشنودى خدا را مى خواهند، از خود دور مكن. نه حساب آنان بر تو است و نه حساب تو بر آنان، تا انان را طرد كنى و از ستم گران باشى «» و اين چنين بعضى از ايشان را با بعض ديگر آزموديم (توان گران را به وسيله ى فقيران) تا بگويند آيا اين ها هستند كه خداوند از ميان ما (برگزيده

و) بر آنان منت گذارده (و نعمت ايمان به ايشان بخشيده است) آيا خداوند شاكران را بهتر نمى شناسد؟ «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 251؛ مجمع البيان، ج 8، ص 102؛ شأن نزول آيات، ص 255؛ نمونه ى بينات، ص 335.

مبارزه با انديشه ى طبقاتى

شأن نزول آيه هاى 52 و 53 سوره ى انعام

پيامبر در ميان جمعى از يارانش از جمله سلمان، خباب، بلال، صهيب و عمار كه گرد او حلقه زده بودند، نشسته بود و با آنان از بهشت و جهنم سخن مى گفت. اقرع بن حابس و عيينة بن حصين كه از اشراف قريش بودند و افكار طبقاتى در سر داشتند با جمعى، بر پيامبر مى گذشتند. آنان چون گفت و گوى گرم پيامبر را با اين گروه فقير ديدند، مغرورانه گفتند: اى محمد! آيا به اين ها دلخوش كرده اى؟ مگر ممكن است ما پيرو اين ها شويم؟ چه خوب است اين ها را از خود دور كنى! ما اگر به تو ايمان آوريم، نمى توانيم با اين ها يك جا باشيم. سران عرب نزد تو مى آيند و از اين كه ما را با اين ها ببينند، خجالت مى كشيم. چه اشكال دارد كه ما را جداگانه نزد خود بپذيرى و آن ها را در مجلس ديگرى؟

در اين جا آيه ى 52 و 53 سوره ى انعام نازل شد و اين پيشنهاد را رد كرد. پيامبر پس از شنيدن اين آيات، خود را به يارانش نزديك كرد و از آن پس، بيشتر با آنان نشست و برخاست مى كرد. ايشان در جمله اى فرمود: خدا را مى ستايم كه پيش از مرگ، به من دستور داد تا با گروهى از امت خويش شكيبايى كنم و در حيات و مرگ با آنان باشم:

آنان كه صبح

و شام خدا را مى خوانند، در حالى كه خشنودى خدا را مى خواهند، از خود دور مكن. نه حساب آنان بر تو است و نه حساب تو بر آنان، تا انان را طرد كنى و از ستم گران باشى «» و اين چنين بعضى از ايشان را با بعض ديگر آزموديم (توان گران را به وسيله ى فقيران) تا بگويند آيا اين ها هستند كه خداوند از ميان ما (برگزيده و) بر آنان منت گذارده (و نعمت ايمان به ايشان بخشيده است) آيا خداوند شاكران را بهتر نمى شناسد؟ «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 251؛ مجمع البيان، ج 8، ص 102؛ شأن نزول آيات، ص 255؛ نمونه ى بينات، ص 335.

شركت در مجلس گناه تنها با هدف نصيحت

شأن نزول آيه ى 69 سوره ى انعام

خداوند در آيه ى 68 سوره ى انعام به پيامبر دستور داد هنگامى كه ديدى مخالفان لجوج و بى منطق، آيات خدا را مسخره مى كنند، از آنان روى بگردان، تا از اين كار صرف نظر كنند و به سخنان ديگرى بپردازند. با نزول اين آيه، مسلمانان از هم نشينى با كفار و مسخره كنندگان آيات الهى نهى شدند. جمعى از مسلمانان گفتند: يا رسول اللّه! اگر بخواهيم در همه جا، به اين دستور عمل كنيم و از مجالس آنان دورى گزينيم، بايد هرگز به مسجد الحرام نرويم و خانه ى خدا را طواف نكنيم؛ زيرا آنان در گوشه و كنار مسجد پراكنده اند. اگر در هر گوشه از مسجدالحرام، اندكى توقف كنيم، ممكن است سخنان باطل آنان را درباره ى آيات الهى بشنويم. در اين هنگام، آيه ى ذيل نازل شد و به مسلمانان دستور داد كه در اين موارد، مشركان را نصيحت كنند و تا توان دارند

بر ارشاد و راهنمايى آنان بپردازند:

و اگر افراد پرهيزگار (براى ارشاد و اندرز با آن ها بنشينند) چيزى از حساب (و گناه) آن ها برايشان نيست، ولى (اينكار تنها بايد) براى متذكّر ساختن آنان باشد. شايد (بشنوند و) پرهيزكارى پيشه كنند «» (1)

پاورقى:

(1) نمونه ى بينات، ص 339؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 287؛ مجمع البيان، ج 8، ص 136.

مجازات مدعيان دروغين رهبرى

شأن نزول آيه ى 93 سوره ى انعام

عبدالله بن سعد، برادر رضاعى عثمان بن عفان، چون خط خوبى داشت، آيات وحى را براى پيامبر مى نگاشت. او به ميل خود، آيات الهى را جابه جا مى كرد. براى مثال، اگر به او گفته مى شد بنويسيد: (عليما حكيما) خودسرانه (غفورا رحيما) مى نوشت و اگر گفته مى شد بنويسيد: (غفورا رحيما) باز به ميل خود (عليما حكيما) مى نوشت. اين مرد سپس مرتد شد و در مكه به مشركان پيوست. او در آن جا مدعى شد آن چه بر محمد صلى الله عليه و آله نازل مى شده است، من بر او وحى مى كردم. در اين جا آيه ى 93 سوره ى انعام نازل شد و ادعاى وحى او بر پيامبر را، دادن نسبت دروغ به خدا و بزرگ ترين ستم دانست. در واقع، با اين جمله، خود را مافوق پيامبر معرفى كرده بود. پيامبر پس از فتح مكه، دستور قتل او را صادر كرد، ولى عثمان دست او را گرفت و نزد پيامبر آورد. عثمان از رسول خدا خواست كه او را ببخشد، ولى پيامبر سكوت كرد. با پافشارى عثمان، پيامبراز او چشم پوشيد. هنگامى كه عثمان و عبداللّه رفتند، رسول خدا به اصحاب فرمود: مگر نگفته بودم كه هرجا او را ديديد، بكشيد؟ مردى گفت: يا رسول اللّه! اگر اشاره مى كرديد، او را مى كشيم.

پيامبر فرمود: پيامبران با اشاره، كسى را نمى كشند. بعدها همين شخص از سوى عثمان، حاكم مصر شد. به دليل ستم هاى فراوان او، مردم مصر براى شكايت به دربار عثمان مى آمدند. در پى بى توجهى عثمان به خواسته ى مردم، آنان نيز بر عثمان شوريدند و او را كشتند:

چه كسى ستم كار است از كسى كه دروغى به خدا ببندد يا بگويد به من، وحى فرستاده شده است، در حالى كه به او، وحى نشده باشد و كسى كه بگويد: من هم مانند آن چه خدا نازل كرده است، نازل مى كنم و كاش مى ديدى هنگامى كه (اين) ستم كاران در شدايد مرگ فرو رفته اند و فرشتگان دست ها را گشوده اند، به آنان مى گويند: جان خود را خارج سازيد. امروز مجازات خوار كننده اى در برابر دروغ هايى كه به خدا بستيد و در برابر آيات او تكبر ورزيديد، خواهيد ديد (در آن روز به حال آنان تأسف خواهى خورد) «» (1)

پاورقى:

(1) نمونه ى بينات، ص 343؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 348؛ شأن نزول آيات، ص 260؛ مجمع البيان، ج 8، ص 188.

لجاجت و بى ايمانى

شأن نزول آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله براى اثبات يگانگى خدا و نفى شرك و بت پرستى، دلايل منطقى بى شمارى ارايه كرده بود. با اين حال، گروهى از مشركان لجوج و بهانه جو تسليم نشدند و معجزه هاى عجيب و غريبى از پيامبر تقاضا كردند. آنان به پيامبر گفتند: تو مى گويى موسى را عصايى بود كه به سنگ مى زد و دوازده چشمه از آن آشكار مى شد. هم چنين مى گويى عيسى، مردگان را زنده مى كرد و قوم ثمود را شترى بود كه از دل كوه بيرون آمده بود. تو هم معجزه اى نظير آنان

بياور، تا تو را تصديق كنيم و به تو ايمان آوريم. پيامبر فرمود: براى نمونه چه مى خواهيد تا براى شما بياورم؟ گفتند: كوه صفا را طلا كن و بعضى از مردگان ما را به دنيا برگردان تا از آنان بپرسيم كه تو بر حقى يا بر باطل، آن گاه فرشتگان را به ما نشان ده تا به رسالت تو گواهى دهند يا اين كه خدا و فرشتگان را دسته دسته نزد ما بياور تا ما آنان را ببينيم و آيين تو را باور كنيم. پيامبر كه تا آن زمان معجزه هاى بسيارى از خود نشان داده بود، براى اتمام حجت و باقى نگذاشتن هيچ عذر و بهانه اى براى آنها فرمود: در اين صورت، مرا تصديق خواهيد كرد؟ گفتند: آرى، به خدا سوگند! همه از تو پيروى خواهيم كرد. مسلمانان چون پافشارى مشركان را ديدند، از پيامبر خواستند بعضى از اين پيشنهادها را كه معقول و ممكن است، از خدا بخواهد تا آنان ايمان بياورند. پيامبر به پاخاست و از خدا خواست كه كوه صفا را طلا كند. جبرييل نازل شد و گفت: اگر بخواهى، آن كوه را طلا مى كنم، ولى اگر ايمان نياورند، آنان را عذاب مى كنيم. اما اگر به خواسته ى آنان ترتيب اثر داده نشود و آنان را به حال خود واگذارى، ممكن است بعضى از آنان در آينده توبه كنند و راه حق را پيش گيرند. پيامبر پذيرفت و آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام نازل شد:

با پافشارى بسيار به خدا سوگند ياد كردند كه اگر نشانه اى (معجزه اى) براى آنان بيايد، حتما به آن ايمان مى آورند. بگو: معجزه ها از ناحيه ى خداست (و در اختيار من نيست

كه به ميل شما معجزه بياورم) و شما نمى دانيد كه آن ها پس از آمدن معجزات (باز) ايمان نمى آورند «» و ما دل ها و ديدگان آنان را واژگون مى سازيم، چنان كه در آغاز به آن ايمان نياوردند و آنان را در حال طغيان و سركشى به حال خود وا مى گذاريم تا سرگردان شوند «» و (حتى) اگر فرشتگان را بر آنها نازل مى كرديم؛ و مردگان با آنان سخن مى گفتند، و همه چيز را در برابر آنها جمع مى نموديم، هرگز ايمان نمى آوردند؛ مگر آنكه خدا بخواهد؛ ولى بيشتر آنها نمى دانند. (1)

پاورقى:

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 226؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 398؛ شأن نزول آيات، ص 263؛ نمونه ى بينات، ص 346.

لجاجت و بى ايمانى

شأن نزول آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله براى اثبات يگانگى خدا و نفى شرك و بت پرستى، دلايل منطقى بى شمارى ارايه كرده بود. با اين حال، گروهى از مشركان لجوج و بهانه جو تسليم نشدند و معجزه هاى عجيب و غريبى از پيامبر تقاضا كردند. آنان به پيامبر گفتند: تو مى گويى موسى را عصايى بود كه به سنگ مى زد و دوازده چشمه از آن آشكار مى شد. هم چنين مى گويى عيسى، مردگان را زنده مى كرد و قوم ثمود را شترى بود كه از دل كوه بيرون آمده بود. تو هم معجزه اى نظير آنان بياور، تا تو را تصديق كنيم و به تو ايمان آوريم. پيامبر فرمود: براى نمونه چه مى خواهيد تا براى شما بياورم؟ گفتند: كوه صفا را طلا كن و بعضى از مردگان ما را به دنيا برگردان تا از آنان بپرسيم كه تو بر حقى يا بر باطل، آن گاه فرشتگان را به ما نشان

ده تا به رسالت تو گواهى دهند يا اين كه خدا و فرشتگان را دسته دسته نزد ما بياور تا ما آنان را ببينيم و آيين تو را باور كنيم. پيامبر كه تا آن زمان معجزه هاى بسيارى از خود نشان داده بود، براى اتمام حجت و باقى نگذاشتن هيچ عذر و بهانه اى براى آنها فرمود: در اين صورت، مرا تصديق خواهيد كرد؟ گفتند: آرى، به خدا سوگند! همه از تو پيروى خواهيم كرد. مسلمانان چون پافشارى مشركان را ديدند، از پيامبر خواستند بعضى از اين پيشنهادها را كه معقول و ممكن است، از خدا بخواهد تا آنان ايمان بياورند. پيامبر به پاخاست و از خدا خواست كه كوه صفا را طلا كند. جبرييل نازل شد و گفت: اگر بخواهى، آن كوه را طلا مى كنم، ولى اگر ايمان نياورند، آنان را عذاب مى كنيم. اما اگر به خواسته ى آنان ترتيب اثر داده نشود و آنان را به حال خود واگذارى، ممكن است بعضى از آنان در آينده توبه كنند و راه حق را پيش گيرند. پيامبر پذيرفت و آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام نازل شد:

با پافشارى بسيار به خدا سوگند ياد كردند كه اگر نشانه اى (معجزه اى) براى آنان بيايد، حتما به آن ايمان مى آورند. بگو: معجزه ها از ناحيه ى خداست (و در اختيار من نيست كه به ميل شما معجزه بياورم) و شما نمى دانيد كه آن ها پس از آمدن معجزات (باز) ايمان نمى آورند «» و ما دل ها و ديدگان آنان را واژگون مى سازيم، چنان كه در آغاز به آن ايمان نياوردند و آنان را در حال طغيان و سركشى به حال خود وا مى گذاريم تا سرگردان شوند «»

و (حتى) اگر فرشتگان را بر آنها نازل مى كرديم؛ و مردگان با آنان سخن مى گفتند، و همه چيز را در برابر آنها جمع مى نموديم، هرگز ايمان نمى آوردند؛ مگر آنكه خدا بخواهد؛ ولى بيشتر آنها نمى دانند. (1)

پاورقى:

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 226؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 398؛ شأن نزول آيات، ص 263؛ نمونه ى بينات، ص 346.

لجاجت و بى ايمانى

شأن نزول آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله براى اثبات يگانگى خدا و نفى شرك و بت پرستى، دلايل منطقى بى شمارى ارايه كرده بود. با اين حال، گروهى از مشركان لجوج و بهانه جو تسليم نشدند و معجزه هاى عجيب و غريبى از پيامبر تقاضا كردند. آنان به پيامبر گفتند: تو مى گويى موسى را عصايى بود كه به سنگ مى زد و دوازده چشمه از آن آشكار مى شد. هم چنين مى گويى عيسى، مردگان را زنده مى كرد و قوم ثمود را شترى بود كه از دل كوه بيرون آمده بود. تو هم معجزه اى نظير آنان بياور، تا تو را تصديق كنيم و به تو ايمان آوريم. پيامبر فرمود: براى نمونه چه مى خواهيد تا براى شما بياورم؟ گفتند: كوه صفا را طلا كن و بعضى از مردگان ما را به دنيا برگردان تا از آنان بپرسيم كه تو بر حقى يا بر باطل، آن گاه فرشتگان را به ما نشان ده تا به رسالت تو گواهى دهند يا اين كه خدا و فرشتگان را دسته دسته نزد ما بياور تا ما آنان را ببينيم و آيين تو را باور كنيم. پيامبر كه تا آن زمان معجزه هاى بسيارى از خود نشان داده بود، براى اتمام حجت و باقى نگذاشتن هيچ عذر و بهانه اى براى آنها

فرمود: در اين صورت، مرا تصديق خواهيد كرد؟ گفتند: آرى، به خدا سوگند! همه از تو پيروى خواهيم كرد. مسلمانان چون پافشارى مشركان را ديدند، از پيامبر خواستند بعضى از اين پيشنهادها را كه معقول و ممكن است، از خدا بخواهد تا آنان ايمان بياورند. پيامبر به پاخاست و از خدا خواست كه كوه صفا را طلا كند. جبرييل نازل شد و گفت: اگر بخواهى، آن كوه را طلا مى كنم، ولى اگر ايمان نياورند، آنان را عذاب مى كنيم. اما اگر به خواسته ى آنان ترتيب اثر داده نشود و آنان را به حال خود واگذارى، ممكن است بعضى از آنان در آينده توبه كنند و راه حق را پيش گيرند. پيامبر پذيرفت و آيه هاى 109 تا 111 سوره ى انعام نازل شد:

با پافشارى بسيار به خدا سوگند ياد كردند كه اگر نشانه اى (معجزه اى) براى آنان بيايد، حتما به آن ايمان مى آورند. بگو: معجزه ها از ناحيه ى خداست (و در اختيار من نيست كه به ميل شما معجزه بياورم) و شما نمى دانيد كه آن ها پس از آمدن معجزات (باز) ايمان نمى آورند «» و ما دل ها و ديدگان آنان را واژگون مى سازيم، چنان كه در آغاز به آن ايمان نياوردند و آنان را در حال طغيان و سركشى به حال خود وا مى گذاريم تا سرگردان شوند «» و (حتى) اگر فرشتگان را بر آنها نازل مى كرديم؛ و مردگان با آنان سخن مى گفتند، و همه چيز را در برابر آنها جمع مى نموديم، هرگز ايمان نمى آوردند؛ مگر آنكه خدا بخواهد؛ ولى بيشتر آنها نمى دانند. (1)

پاورقى:

(1) مجمع البيان، ج 8، ص 226؛ تفسير نمونه، ج 5، ص 398؛ شأن نزول آيات، ص 263؛

نمونه ى بينات، ص 346.

ايمان و كفر يا نور ظلمت

شأن نزول آيه ى 122 سوره ى انعام

«ابوجهل» از دشمنان سرسخت اسلام بود و نسبت به پيامبر كينه ى بسيار به دل داشت. او هر آزارى را به آن حضرت روا مى داشت و هر بى ادبى را درحق او جايز مى دانست. با اين حال، پيامبر با سكوت و بى اعتنايى، واكنشى از خود نشان نمى داد و همين بى اعتنايى بر خشم و نفرت ابوجهل مى افزود. روزى تصميم گرفت با بدترين اهانت و بى ادبى، پيامبر را به واكنش وا دارد و عصبانى سازد. مقدارى شكمبه و روده هاى گوسفندى را برداشت و هنگامى كه از كنار پيامبر مى گذشت، آن را به سوى رسول اللّه پرتاب كرد. سر و صورت آن حضرت آلوده شد. بعضى مسلمانان به كمك آن حضرت شتافتند و او را پاك كردند. همه مى انديشيدند پيامبر در آن لحظه، با ابوجهل مقابله به مثل مى كند و واكنش نشان مى دهد. امّا سكوت پيامبر، همگان را به شگفتى وا داشت. خبر اين بى ادبى در شهر مكه پيچيد و به حمزه، عموى شجاع پيامبر رسيد. وى براى شكار به بيابان رفته بود. حمزه كه تا آن روز اظهار اسلام نكرده بود، با شنيدن اين خبر، سخت برآشفت و از بيابان، يكسره به سراغ ابوجهل رفت. حمزه بى آن كه با ابوجهل سخنى بگويد، با كمانى كه در دست داشت، بر سر او كوبيد. ابوجهل خون آلود شد ولى با تمام نفوذى كه در ميان قوم و عشيره ى خود و مردم مكه داشت، واكنش نشان نداد.

وى به گوشه اى خزيد و در برابر حمزه به تضرع افتاد و با ترس و لرز گفت: اى ابا يعلى (كنيه ى حمزه)!

آيا نمى بينى كه در قرآن محمد صلى الله عليه و آله به ما نسبت نادانى داده است. محمد صلى الله عليه و آله بتان ما را دشنام مى دهد و با دين نياكان خود، مخالفت مى ورزد. حمزه گفت: از شما ديوانه تر كيست كه به جاى اللّه، سنگ را مى پرستيد؟ آن گاه حمزه نزد پيامبر آمد و كلمه ى شهادتين را بر زبان آورد و گفت: من گواهى مى دهم كه خدايى جز الله كه او را شريك و مانندى نيست، وجود ندارد و شهادت مى دهم كه محمّد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده ى اوست. او اسلام را پذيرفت و از آن روز به طور رسمى به عنوان افسر رشيد اسلام تا واپسين دم، از آيين آسمانى محمد صلى الله عليه و آله پشتيبانى كرد. آيه ى ذيل نازل شد و وضع ايمان آوردن حمزه و پافشارى ابوجهل را در كفر و فساد مشخص ساخت:

آيا كسى كه مرده بود، سپس او را زنده كرديم و نورى بر او قرار داديم، كه با آن در ميان مردم، راه برود، همانند كسى است كه در ظلمت ها باشد و از آن خارج نگردد، اين چنين براى كافران اعمال (زشتى) كه انجام مى دادند، تزيين شده (و زيبا جلوه كرده) است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 5، ص 424؛ شأن نزول آيات، ص 265؛ نمونه ى بينات، ص 350؛ مجمع البيان، ج 8، ص 256.

تابع {خَلَقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السَّماواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الظُّلُماتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالنُّورَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {ثُمَّ} حرف عطف {الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِرَبِّهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَعْدِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {خَلَقَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {طِينٍ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {قَضى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَجَلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَأَجَلٌ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُسَمًّى} نعت تابع {عِنْدَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ثُمَّ} حرف عطف

{أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَمْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَفِي} (و) حرف عطف / حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {يَعْلَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سِرَّكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَجَهْرَكُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَعْلَمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَكْسِبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {تَأْتِيهِمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر زائد {آيَةٍ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {آياتِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {مُعْرِضِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{فَقَدْ} (ف) حرف تعليل / حرف تحقيق {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَمَّا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَسَوْفَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف استقبال {يَأْتِيهِمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَنْباءُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَسْتَهْزِؤُنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كَمْ} مفعولٌ به مقدّم {أَهْلَكْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَبْلِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {قَرْنٍ} تمييز، منصوب {مَكَّنَّاهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {ما} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {لَمْ} حرف جزم {نُمَكِّنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَرْسَلْنَا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {السَّماءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِدْراراً} حال، منصوب {وَجَعَلْنَا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْأَنْهارَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَجْرِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنْ} حرف جر {تَحْتِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَهْلَكْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِذُنُوبِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْشَأْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَرْناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آخَرِينَ} نعت تابع

{وَلَوْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط جازم {نَزَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير

متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كِتاباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِي} حرف جر {قِرْطاسٍ} اسم مجرور يا در محل جر {فَلَمَسُوهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِأَيْدِيهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَقالَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {سِحْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مُبِينٌ} نعت تابع

{وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَوْلا} حرف تحضيض {أُنْزِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَلَكٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلَوْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط غير جازم {أَنْزَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَلَكاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَقُضِيَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْأَمْرُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ثُمَّ} حرف عطف {لا} حرف نفى غير عامل {يُنْظَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون /

(و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {جَعَلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مَلَكاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {لَجَعَلْناهُ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَجُلاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلَلَبَسْنا} (و) حرف عطف / (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {يَلْبِسُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَقَدِ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {اسْتُهْزِئَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِرُسُلٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / نائب فاعل محذوف {مِنْ} حرف جر {قَبْلِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَحاقَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِالَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سَخِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل (حاق) در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير

متصل در محل رفع، اسم كان {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَسْتَهْزِؤُنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {سِيرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {انْظُرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كَيْفَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْمُكَذِّبِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِمَنْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {ما} مبتدا مؤخّر {فِي} حرف جر {السَّماواتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {كَتَبَ} مبتدا مؤخّر / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلى} حرف جر {نَفْسِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الرَّحْمَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَيَجْمَعَنَّكُمْ} (ل) حرف جواب / فعل مضارع، مبنى بر فتحه

/ نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلى} حرف جر {يَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْقِيامَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} (لا)ى نفى جنس {رَيْبَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَسِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف زائد / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل / خبر براى (الذين)

{وَلَهُ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {ما} مبتدا مؤخّر {سَكَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {اللَّيْلِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالنَّهارِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {السَّمِيعُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْعَلِيمُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَغَيْرَ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{أَتَّخِذُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {وَلِيًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {فاطِرِ} بدل تابع {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُطْعِمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يُطْعَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أُمِرْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {أَنْ} حرف نصب {أَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَوَّلَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {مَنْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَسْلَمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَكُونَنَّ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُشْرِكِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل،

ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَخافُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {إِنْ} حرف شرط جازم {عَصَيْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {رَبِّي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَذابَ} مفعولٌ به (اخاف)، منصوب يا در محل نصب {يَوْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَظِيمٍ} نعت تابع

{مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {يُصْرَفْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَوْمَئِذٍ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (أذ) مضاف إليه {فَقَدْ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف تحقيق {رَحِمَهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَذلِكَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْفَوْزُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْمُبِينُ} نعت تابع

{وَإِنْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط جازم {يَمْسَسْكَ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بِضُرٍّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / (لا)ى

نفى جنس {كاشِفَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} بدل تابع {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَمْسَسْكَ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِخَيْرٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَهُوَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قَدِيرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَهُوَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقاهِرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَوْقَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {عِبادِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْحَكِيمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْخَبِيرُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَيُّ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَكْبَرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {شَهادَةً} تمييز، منصوب {قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {شَهِيدٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بَيْنِي} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل

در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنَكُمْ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأُوحِيَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هذَا} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْقُرْآنُ} بدل تابع {لِأُنْذِرَكُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع (ك) {بَلَغَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَإِنَّكُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَتَشْهَدُونَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {آلِهَةً} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {أُخْرى} نعت تابع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَشْهَدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت)

در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلهٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {واحِدٌ} نعت تابع {وَإِنَّنِي} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {بَرِيءٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آتَيْناهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْكِتابَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {يَعْرِفُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {كَما} حرف جر و مصدر {يَعْرِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَبْناءَهُمُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَسِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَهُمْ} (ف) حرف زائد / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به

ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل / خبر براى (الذين)

{وَمَنْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَوْ} حرف عطف {كَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُفْلِحُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الظَّالِمُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف

{وَيَوْمَ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نَحْشُرُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {جَمِيعاً} حال، منصوب {ثُمَّ} حرف عطف {نَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَشْرَكُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در

محل نصب / خبر مقدّم محذوف {شُرَكاؤُكُمُ} مبتدا مؤخّر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} نعت تابع {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَزْعُمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{ثُمَّ} حرف عطف {لَمْ} حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {فِتْنَتُهُمْ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {وَاللَّهِ} (و) حرف قسم / اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّنا} نعت تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مُشْرِكِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{انْظُرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} حال، منصوب {كَذَبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَنْفُسِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَضَلَّ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در

محل رفع، اسم كان {يَفْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَمِنْهُمْ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مَنْ} مبتدا مؤخّر {يَسْتَمِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَجَعَلْنا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {قُلُوبِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَكِنَّةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {يَفْقَهُوهُ} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَفِي} (و) حرف عطف / حرف جر {آذانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَقْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَرَوْا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آيَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا

در محل نصب {جاؤُكَ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {يُجادِلُونَكَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {يَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {أَساطِيرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْأَوَّلِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَنْهَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَنْأَوْنَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنْ} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {يُهْلِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْفُسَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حاليه / حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَوْ}

(و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {تَرى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وُقِفُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَلَى} حرف جر {النَّارِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَقالُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {لَيْتَنا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم ليت {نُرَدُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر ليت محذوف {وَلا} (و) معيّه / حرف نفى غير عامل {نُكَذِّبَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّنا} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنَكُونَ} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُؤْمِنِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{بَلْ} حرف اضراب {بَدا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يُخْفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به

ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} اسم مجرور يا در محل جر {وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {رُدُّوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {لَعادُوا} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُهُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنَّهُمْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَكاذِبُونَ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {حَياتُنَا} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الدُّنْيا} نعت تابع {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {نَحْنُ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {بِمَبْعُوثِينَ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب

{وَلَوْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط غير جازم {تَرى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل

نصب {وُقِفُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَلى} حرف جر {رَبِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَلَيْسَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {هذا} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {بِالْحَقِّ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَلى} حرف جواب {وَرَبِّنا} (و) حرف قسم / اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَذُوقُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْعَذابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَكْفُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قَدْ} حرف تحقيق {خَسِرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِلِقاءِ} حرف جر و اسم

بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {السَّاعَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بَغْتَةً} حال، منصوب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {حَسْرَتَنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {فَرَّطْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَحْمِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَوْزارَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {ظُهُورِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلا} حرف تنبيه {ساءَ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يَزِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَمَا} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {الْحَياةُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الدُّنْيا} نعت تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {لَعِبٌ} خبر، مرفوع يا در

محل رفع {وَلَهْوٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلَلدَّارُ} (و) حرف عطف / (ل) حرف ابتدا / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْآخِرَةُ} نعت تابع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّذِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَفَلا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {تَعْقِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{قَدْ} حرف تحقيق {نَعْلَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَيَحْزُنُكَ} (ل) حرف مزحلقه / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الَّذِي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {يَقُولُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَإِنَّهُمْ} (ف) حرف تعليل / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُكَذِّبُونَكَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر إنَّ محذوف {وَلكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الظَّالِمِينَ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَجْحَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{وَلَقَدْ} (و) حرف عطف / (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {كُذِّبَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {رُسُلٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَبْلِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَصَبَرُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {ما} حرف مصدرى {كُذِّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَأُوذُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {حَتَّى} حرف جر {أَتاهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {نَصْرُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / (لا)ى نفى جنس {مُبَدِّلَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لِكَلِماتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {جاءَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {نَبَإِ} اسم مجرور يا

در محل جر {الْمُرْسَلِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كَبُرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِعْراضُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَإِنِ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف شرط جازم {اسْتَطَعْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {تَبْتَغِيَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {نَفَقاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَوْ} حرف عطف {سُلَّماً} معطوف تابع {فِي} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَتَأْتِيَهُمْ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِآيَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لَجَمَعَهُمْ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {الْهُدى} اسم مجرور يا در محل

جر {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تَكُونَنَّ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْجاهِلِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {يَسْتَجِيبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يَسْمَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَالْمَوْتى} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَبْعَثُهُمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ثُمَّ} حرف عطف {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُرْجَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{وَقالُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَوْلا} حرف تحضيض {نُزِّلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آيَةٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {قادِرٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا

در محل رفع {عَلى} حرف جر {أَنْ} حرف نصب {يُنَزِّلَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {آيَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَكْثَرَهُمْ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {مِنْ} حرف جر زائد {دَابَّةٍ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {طائِرٍ} معطوف تابع {يَطِيرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِجَناحَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {أُمَمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَمْثالُكُمْ} نعت تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {فَرَّطْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْكِتابِ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثُمَّ} حرف عطف {إِلى} حرف جر {رَبِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُحْشَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون

/ (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صُمٌّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَبُكْمٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فِي} حرف جر {الظُّلُماتِ} اسم مجرور يا در محل جر {مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {يَشَأِ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يُضْلِلْهُ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {يَشَأْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَجْعَلْهُ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلى} حرف جر {صِراطٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُسْتَقِيمٍ} نعت تابع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَرَأَيْتَكُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) حرف خطاب {إِنْ} حرف شرط جازم {أَتاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب،

مفعولٌ به {عَذابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَوْ} حرف عطف {أَتَتْكُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {السَّاعَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَغَيْرَ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {صادِقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{بَلْ} حرف اضراب {إِيَّاهُ} مفعولٌ به مقدّم {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَيَكْشِفُ} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَتَنْسَوْنَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب /

حرف تحقيق {أَرْسَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلى} حرف جر {أُمَمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {قَبْلِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَخَذْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِالْبَأْساءِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالضَّرَّاءِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَتَضَرَّعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{فَلَوْلا} (ف) حرف عطف / حرف تنديم {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَأْسُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَضَرَّعُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {قَسَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {قُلُوبُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَزَيَّنَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل

رفع {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نَسُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ذُكِّرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَتَحْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَبْوابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {فَرِحُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُوتُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {أَخَذْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَغْتَةً} حال، منصوب {فَإِذا} (ف) حرف عطف / حرف مفاجأة {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُبْلِسُونَ} خبر، مرفوع يا

در محل رفع

{فَقُطِعَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {دابِرُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْقَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الَّذِينَ} نعت تابع {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَالْحَمْدُ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {رَبِّ} نعت تابع {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَرَأَيْتُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {إِنْ} حرف شرط جازم {أَخَذَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {سَمْعَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَبْصارَكُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَخَتَمَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلى} حرف جر {قُلُوبِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلهٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {غَيْرُ} نعت تابع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَأْتِيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {انْظُرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} حال، منصوب {نُصَرِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ثُمَّ} حرف عطف {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَصْدِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَرَأَيْتَكُمْ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) حرف خطاب {إِنْ} حرف شرط جازم {أَتاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَذابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَغْتَةً} حال، منصوب {أَوْ} حرف عطف {جَهْرَةً} معطوف تابع {هَلْ} حرف استفهام {يُهْلَكُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {إِلاَّ} حرف استثنا {الْقَوْمُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الظَّالِمُونَ} نعت تابع

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {نُرْسِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُرْسَلِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {مُبَشِّرِينَ} حال، منصوب {وَمُنْذِرِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَمَنْ} (ف) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل

رفع و مبتدا {آمَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَأَصْلَحَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نفى غير عامل {خَوْفٌ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَحْزَنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَمَسُّهُمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْعَذابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْسُقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير

مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِنْدِي} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {خَزائِنُ} مبتدا مؤخّر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَعْلَمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {الْغَيْبَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مَلَكٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {إِنْ} حرف نفى غير عامل {أَتَّبِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُوحى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هَلْ} حرف استفهام {يَسْتَوِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الْأَعْمى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَالْبَصِيرُ} (و) حرف عطف /

معطوف تابع {أَفَلا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَتَفَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَأَنْذِرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَخافُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يُحْشَرُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلى} حرف جر {رَبِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَيْسَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر ليس محذوف {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلِيٌّ} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {شَفِيعٌ} معطوف تابع {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَطْرُدِ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل

در محل رفع و فاعل {رَبَّهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْغَداةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالْعَشِيِّ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُرِيدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَجْهَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر {حِسابِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مبتدا مؤخّر {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {مِنْ} حرف جر {حِسابِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مبتدا مؤخّر {فَتَطْرُدَهُمْ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فَتَكُونَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الظَّالِمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَتَنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل {بَعْضَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِبَعْضٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِيَقُولُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَهؤُلاءِ} همزه (أ) حرف استفهام / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَنَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {بَيْنِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَلَيْسَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {بِأَعْلَمَ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب {بِالشَّاكِرِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَقُلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {سَلامٌ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع

{عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {كَتَبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {نَفْسِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الرَّحْمَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {عَمِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل / خبر إنَّ محذوف {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سُوءاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِجَهالَةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ثُمَّ} حرف عطف {تابَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {بَعْدِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَصْلَحَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَأَنَّهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {غَفُورٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {رَحِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف

جر و اسم بعد از آن مجرور {نُفَصِّلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلِتَسْتَبِينَ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {سَبِيلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْمُجْرِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {نُهِيتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر إنَّ محذوف {أَنْ} حرف نصب {أَعْبُدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَتَّبِعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَهْواءَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَدْ} حرف تحقيق {ضَلَلْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {إِذاً} حرف جواب {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى

ناسخ {أَنَا} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْمُهْتَدِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر ما محذوف

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {عَلى} حرف جر {بَيِّنَةٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {مِنْ} حرف جر {رَبِّي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكَذَّبْتُمْ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} حرف نفى غير عامل {عِنْدِي} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {ما} مبتدا مؤخّر {تَسْتَعْجِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنِ} حرف نفى غير عامل {الْحُكْمُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَقُصُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْحَقَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْفاصِلِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر

سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَوْ} حرف شرط غير جازم {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {عِنْدِي} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر إنَّ محذوف {ما} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {تَسْتَعْجِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَقُضِيَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْأَمْرُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بَيْنِي} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنَكُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاللَّهُ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِالظَّالِمِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَعِنْدَهُ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {مَفاتِحُ} مبتدا مؤخّر {الْغَيْبِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَيَعْلَمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا

در محل نصب {فِي} حرف جر {الْبَرِّ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالْبَحْرِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَسْقُطُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {مِنْ} حرف جر زائد {وَرَقَةٍ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {يَعْلَمُها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {حَبَّةٍ} معطوف تابع {فِي} حرف جر {ظُلُماتِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْأَرْضِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {رَطْبٍ} معطوف تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يابِسٍ} معطوف تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {فِي} حرف جر {كِتابٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُبِينٍ} نعت تابع

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {يَتَوَفَّاكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِاللَّيْلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَعْلَمُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {جَرَحْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِالنَّهارِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ثُمَّ} حرف عطف {يَبْعَثُكُمْ} فعل

مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِيُقْضى} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَجَلٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مُسَمًّى} نعت تابع {ثُمَّ} حرف عطف {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مَرْجِعُكُمْ} مبتدا مؤخّر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثُمَّ} حرف عطف {يُنَبِّئُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقاهِرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَوْقَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {عِبادِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُرْسِلُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَفَظَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَ} فعل

ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَحَدَكُمُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْمَوْتُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {تَوَفَّتْهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رُسُلُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يُفَرِّطُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{ثُمَّ} حرف عطف {رُدُّوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {مَوْلاهُمُ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْحَقِّ} نعت ثان (دوم) تابع {أَلا} حرف تنبيه {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْحُكْمُ} مبتدا مؤخّر {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَسْرَعُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْحاسِبِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُنَجِّيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْ} حرف جر {ظُلُماتِ} اسم

مجرور يا در محل جر {الْبَرِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْبَحْرِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {تَدْعُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {تَضَرُّعاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {وَخُفْيَةً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {أَنْجانا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {هذِهِ} اسم مجرور يا در محل جر {لَنَكُونَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الشَّاكِرِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُنَجِّيكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمِنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {كَرْبٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا

محذوف يا در محل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقادِرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {أَنْ} حرف نصب {يَبْعَثَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَذاباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {فَوْقِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْ} حرف عطف {مِنْ} حرف جر {تَحْتِ} اسم مجرور يا در محل جر {أَرْجُلِكُمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْ} حرف نصب {يَلْبِسَكُمْ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {شِيَعاً} حال، منصوب {وَيُذِيقَ} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَعْضَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَأْسَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {بَعْضٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {انْظُرْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {كَيْفَ} حال، منصوب {نُصَرِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير

متصل در محل نصب، اسم لعل {يَفْقَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَكَذَّبَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَوْمُكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْحَقُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَسْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم ليس {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِوَكِيلٍ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب

{لِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَبَإٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {مُسْتَقَرٌّ} مبتدا مؤخّر {وَسَوْفَ} (و) حرف استيناف / حرف استقبال {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِذا} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَأَيْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَخُوضُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {آياتِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَعْرِضْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل

امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَتَّى} حرف غايه {يَخُوضُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {حَدِيثٍ} اسم مجرور يا در محل جر {غَيْرِهِ} نعت تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِمَّا} (و) حرف عطف / (ان) حرف شرط جازم / (ما) حرف زائد {يُنْسِيَنَّكَ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تَقْعُدْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الذِّكْرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقَوْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الظَّالِمِينَ} نعت تابع

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {عَلَى} حرف جر {الَّذِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {حِسابِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مبتدا مؤخّر {وَلكِنْ} (و) حرف عطف / حرف استدراك {ذِكْرى} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم

لعل {يَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَذَرِ} (و) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اتَّخَذُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {دِينَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَعِباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلَهْواً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَغَرَّتْهُمُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْحَياةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الدُّنْيا} نعت تابع {وَذَكِّرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْ} حرف نصب {تُبْسَلَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {نَفْسٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَسَبَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {لَيْسَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر ليس محذوف {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلِيٌّ} اسم ليس، مرفوع يا در محل رفع {وَلا} (و) حرف عطف

/ حرف نفى غير عامل {شَفِيعٌ} معطوف تابع {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تَعْدِلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {كُلَّ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {عَدْلٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْخَذْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / نائب فاعل محذوف {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أُبْسِلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَسَبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {شَرابٌ} مبتدا مؤخّر {مِنْ} حرف جر {حَمِيمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَعَذابٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَلِيمٌ} نعت تابع {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَكْفُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَنَدْعُوا} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَنْفَعُنا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يَضُرُّنا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَنُرَدُّ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {عَلى} حرف جر {أَعْقابِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بَعْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {إِذْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {هَدانَا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَالَّذِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اسْتَهْوَتْهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الشَّياطِينُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {حَيْرانَ} حال، منصوب {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {أَصْحابٌ} مبتدا مؤخّر {يَدْعُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلَى} حرف جر {الْهُدَى} اسم مجرور يا در محل

جر {ائْتِنا} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هُدَى} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {هُوَ} ضمير فصل بدون محل {الْهُدى} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {وَأُمِرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِنُسْلِمَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لِرَبِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{وَأَنْ} (و) حرف عطف / حرف مصدرى {أَقِيمُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّلاةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَاتَّقُوهُ} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَهُوَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُحْشَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {خَلَقَ} فعل ماضى، مبنى

بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السَّماواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَوْمَ} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / خبر مقدّم محذوف {يَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كُنْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فَيَكُونُ} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قَوْلُهُ} مبتدا مؤخّر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْحَقُّ} نعت تابع {وَلَهُ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْمُلْكُ} مبتدا مؤخّر {يَوْمَ} بدل تابع {يُنْفَخُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {فِي} حرف جر {الصُّورِ} اسم مجرور يا در محل جر / نائب فاعل محذوف / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {عالِمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْغَيْبِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالشَّهادَةِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْحَكِيمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْخَبِيرُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِذْ} (و) حرف استيناف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِبْراهِيمُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِأَبِيهِ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آزَرَ} بدل تابع {أَتَتَّخِذُ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَصْناماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {آلِهَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَراكَ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {وَقَوْمَكَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {ضَلالٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُبِينٍ} نعت تابع

{وَكَذلِكَ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُرِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {إِبْراهِيمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَلَكُوتَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلِيَكُونَ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُوقِنِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جَنَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْهِ} حرف

جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّيْلُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَأى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كَوْكَباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَفَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أُحِبُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {الْآفِلِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَأَى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْقَمَرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بازِغاً} حال، منصوب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَفَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى /

فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {لَمْ} حرف جزم {يَهْدِنِي} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَأَكُونَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْقَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {الضَّالِّينَ} نعت تابع

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَأَى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الشَّمْسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بازِغَةً} حال، منصوب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَكْبَرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَفَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا}

(يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / (ي) محذوفه در محل جر، مضاف اليه {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {بَرِيءٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {وَجَّهْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {وَجْهِيَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلَّذِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَطَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {السَّماواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْأَرْضَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حَنِيفاً} حال، منصوب {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر {الْمُشْرِكِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَحاجَّهُ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قَوْمُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَتُحاجُّونِّي} همزه (أ) حرف

استفهام / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَقَدْ} (و) حاليه / حرف تحقيق {هَدانِ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {أَخافُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تُشْرِكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {يَشاءَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَسِعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عِلْماً} تمييز، منصوب {أَفَلا} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {تَتَذَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَكَيْفَ} (و) حرف عطف / حال،

منصوب {أَخافُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَشْرَكْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَلا} (و) حاليه / حرف نفى غير عامل {تَخافُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {أَشْرَكْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَمْ} حرف جزم {يُنَزِّلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سُلْطاناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَأَيُّ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْفَرِيقَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَحَقُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِالْأَمْنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{الَّذِينَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل {وَلَمْ} (و) حرف عطف / حرف جزم {يَلْبِسُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِيمانَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِظُلْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْأَمْنُ} مبتدا مؤخّر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل / خبر براى (الذين) {وَهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مُهْتَدُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَتِلْكَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {حُجَّتُنا} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آتَيْناها} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِبْراهِيمَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {عَلى} حرف جر {قَوْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {نَرْفَعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {دَرَجاتٍ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل

جر، مضاف اليه {حَكِيمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عَلِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَوَهَبْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِسْحاقَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَيَعْقُوبَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {كُلاًّ} مفعولٌ به مقدّم {هَدَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَنُوحاً} (و) حرف عطف / مفعولٌ به مقدّم {هَدَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} اسم مجرور يا در محل جر {وَمِنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {ذُرِّيَّتِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {داوُدَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَسُلَيْمانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَأَيُّوبَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيُوسُفَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَمُوسى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَهارُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَكَذلِكَ} (و) حرف اعتراض / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَجْزِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُحْسِنِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَزَكَرِيَّا} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيَحْيى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَعِيسى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَإِلْياسَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {كُلٌّ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنَ} حرف جر

{الصَّالِحِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَإِسْماعِيلَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالْيَسَعَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيُونُسَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلُوطاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَكلاًّ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به مقدّم {فَضَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {الْعالَمِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَمِنْ} (و) حرف عطف / حرف جر {آبائِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَذُرِّيَّاتِهِمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَإِخْوانِهِمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَاجْتَبَيْناهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَهَدَيْناهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلى} حرف جر {صِراطٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُسْتَقِيمٍ} نعت تابع

{ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُدَى} خبر، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَهْدِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل،

ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {عِبادِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {أَشْرَكُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَحَبِطَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {آتَيْناهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْكِتابَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَالْحُكْمَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالنُّبُوَّةَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَإِنْ} (ف) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَكْفُرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هؤُلاءِ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَقَدْ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف تحقيق {وَكَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قَوْماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَيْسُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و)

ضمير متصل در محل رفع، اسم ليس {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِكافِرِينَ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب

{أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {هَدَى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَبِهُداهُمُ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {اقْتَدِهْ} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / حرف سكت / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَسْئَلُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَجْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِنْ} حرف نفى غير عامل {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {ذِكْرى} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِلْعالَمِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {قَدَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَقَّ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {قَدْرِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در

محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} حرف نفى غير عامل {أَنْزَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {بَشَرٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الْكِتابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِي} نعت تابع {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {نُوراً} حال، منصوب {وَهُدىً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِلنَّاسِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَجْعَلُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {قَراطِيسَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {تُبْدُونَها} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَتُخْفُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كَثِيراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَعُلِّمْتُمْ} (و) حاليه /

فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَمْ} حرف جزم {تَعْلَمُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْتُمْ} توكيد تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {آباؤُكُمْ} معطوف تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ثُمَّ} حرف عطف {ذَرْهُمْ} فعل امر مبنى بر سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِي} حرف جر {خَوْضِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَلْعَبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَهذا} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كِتابٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مُبارَكٌ} نعت تابع {مُصَدِّقُ} نعت ثان (دوم) تابع {الَّذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَدَيْهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلِتُنْذِرَ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى

/ فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أُمَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْقُرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حَوْلَها} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْآخِرَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {صَلاتِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُحافِظُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{وَمَنْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَوْ} حرف عطف {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أُوحِيَ} فعل ماضى،

مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / نائب فاعل محذوف {وَلَمْ} (و) حاليه / حرف جزم {يُوحَ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْءٌ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَمَنْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَأُنْزِلُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مِثْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَنْزَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلَوْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط غير جازم {تَرى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِذِ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الظَّالِمُونَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {غَمَراتِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْمَوْتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَالْمَلائِكَةُ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {باسِطُوا} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَيْدِيهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَخْرِجُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْفُسَكُمُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك)

ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْيَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {تُجْزَوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَذابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْهُونِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَقُولُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {غَيْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْحَقِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكُنْتُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْ} حرف جر {آياتِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {تَسْتَكْبِرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {جِئْتُمُونا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فُرادى} حال، منصوب {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {خَلَقْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

/ (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَوَّلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {مَرَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَتَرَكْتُمْ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {خَوَّلْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَراءَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ظُهُورِكُمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {نَرى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مَعَكُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شُفَعاءَكُمُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} نعت تابع {زَعَمْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {فِيكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شُرَكاءُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {تَقَطَّعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَيْنَكُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در

محل جر، مضاف اليه {وَضَلَّ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {تَزْعُمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {فالِقُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الْحَبِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالنَّوى} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُخْرِجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْحَيَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {الْمَيِّتِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَمُخْرِجُ} (و) حرف عطف / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْمَيِّتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مِنَ} حرف جر {الْحَيِّ} اسم مجرور يا در محل جر {ذلِكُمُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَأَنَّى} (ف) رابط جواب براى شرط / حال، منصوب {تُؤْفَكُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل

{فالِقُ} مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْإِصْباحِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَجَعَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى /

فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {اللَّيْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سَكَناً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَالشَّمْسَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالْقَمَرَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حُسْباناً} عطف (سكناً) {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَقْدِيرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْعَزِيزِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْعَلِيمِ} بدل تابع

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {جَعَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَكُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {النُّجُومَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِتَهْتَدُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {ظُلُماتِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْبَرِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْبَحْرِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {قَدْ} حرف تحقيق {فَصَّلْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْشَأَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {نَفْسٍ} اسم مجرور يا در محل جر {واحِدَةٍ} نعت تابع / (ف) حرف عطف / خبر مقدّم محذوف {فَمُسْتَقَرٌّ} مبتدا مؤخّر {وَمُسْتَوْدَعٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {قَدْ} حرف تحقيق {فَصَّلْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَفْقَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {ماءً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَأَخْرَجْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَباتَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَأَخْرَجْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَضِراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نُخْرِجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَبًّا}

مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مُتَراكِباً} نعت تابع {وَمِنَ} (و) حرف عطف / حرف جر {النَّخْلِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر {طَلْعِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قِنْوانٌ} مبتدا مؤخّر {دانِيَةٌ} نعت تابع {وَجَنَّاتٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مِنْ} حرف جر {أَعْنابٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَالزَّيْتُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالرُّمَّانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُشْتَبِهاً} حال، منصوب {وَغَيْرَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُتَشابِهٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {انْظُرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلى} حرف جر {ثَمَرِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَثْمَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَيَنْعِهِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {فِي} حرف جر {ذلِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {لَآياتٍ} (ل) حرف ابتدا / اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَجَعَلُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و

فاعل {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شُرَكاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْجِنَّ} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {وَخَلَقَهُمْ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَخَرَقُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَنِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَبَناتٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِلْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {سُبْحانَهُ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَتَعالى} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَصِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{بَدِيعُ} مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَنَّى} حال، منصوب {يَكُونُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلَدٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلَمْ} (و) حاليه / حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن

مجرور {صاحِبَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَخَلَقَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلِيمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{ذلِكُمُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {رَبُّكُمْ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} (لا)ى نفى جنس {إِلهَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} بدل تابع {خالِقُ} بدل تابع {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَاعْبُدُوهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكِيلٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{لا} حرف نفى غير عامل {تُدْرِكُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْأَبْصارُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در

محل رفع {يُدْرِكُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الْأَبْصارَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {اللَّطِيفُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْخَبِيرُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قَدْ} حرف تحقيق {جاءَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَصائِرُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَمَنْ} (ف) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {أَبْصَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَلِنَفْسِهِ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {عَمِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَعَلَيْها} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَنَا} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِحَفِيظٍ} (ب) حرف

جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {نُصَرِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلِيَقُولُوا} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {دَرَسْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَلِنُبَيِّنَهُ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{اتَّبِعْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أُوحِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {رَبِّكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} (لا)ى نفى جنس {إِلهَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِلاَّ} حرف استثنا {هُوَ} بدل تابع {وَأَعْرِضْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنِ}

حرف جر {الْمُشْرِكِينَ} اسم مجرور يا در محل جر

{وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ما} حرف نفى غير عامل {أَشْرَكُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {جَعَلْناكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حَفِيظاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَنْتَ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِوَكِيلٍ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب

{وَلا} (و) حرف استيناف / حرف جزم {تَسُبُّوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَيَسُبُّوا} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اللَّهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَدْواً} مفعول لأجله، منصوب {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِلْمٍ} مضاف اليه،

مجرور يا در محل جر {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زَيَّنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُمَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَمَلَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثُمَّ} حرف عطف {إِلى} حرف جر {رَبِّهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {مَرْجِعُهُمْ} مبتدا مؤخّر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَيُنَبِّئُهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَأَقْسَمُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَهْدَ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {أَيْمانِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَئِنْ} (ل) موطئه / حرف شرط جازم {جاءَتْهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ

به {آيَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لَيُؤْمِنُنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / نون تأكيد ثقليه {بِها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّمَا} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {الْآياتُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَما} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُشْعِرُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنَّها} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {لا} حرف نفى زائد {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف

{وَنُقَلِّبُ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَفْئِدَتَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَبْصارَهُمْ} حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل

در محل جر، مضاف اليه {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {لَمْ} حرف جزم {يُؤْمِنُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَوَّلَ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {مَرَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَنَذَرُهُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {فِي} حرف جر {طُغْيانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَعْمَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلَوْ} (و) حرف استيناف / حرف شرط غير جازم {أَنَّنا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {نَزَّلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {إِلَيْهِمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْمَلائِكَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَكَلَّمَهُمُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْمَوْتى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَحَشَرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قُبُلاً} حال،

منصوب {ما} حرف نفى غير عامل {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {لِيُؤْمِنُوا} (ل) حرف جحود و نصب فرعى / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {يَشاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلكِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَكْثَرَهُمْ} اسم لكن، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَجْهَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لكن محذوف

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَعَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَبِيٍّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَدُوًّا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {شَياطِينَ} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {الْإِنْسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْجِنِّ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُوحِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلى} حرف جر {بَعْضٍ} اسم مجرور يا در محل جر {زُخْرُفَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْقَوْلِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {غُرُوراً} مفعول لأجله، منصوب

{وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {فَعَلُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَذَرْهُمْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَما} (و) معيّه / مفعولٌ معه، منصوب {يَفْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَلِتَصْغى} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَفْئِدَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْآخِرَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلِيَرْضَوْهُ} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَلِيَقْتَرِفُوا} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {هُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل

رفع {مُقْتَرِفُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{أَفَغَيْرَ} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف عطف / مفعولٌ به مقدّم {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَبْتَغِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {حَكَماً} تمييز، منصوب {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْكُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْكِتابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مُفَصَّلاً} حال، منصوب {وَالَّذِينَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آتَيْناهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْكِتابَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {يَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {مُنَزَّلٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تَكُونَنَّ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / اسم كان، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُمْتَرِينَ} اسم

مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَتَمَّتْ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {كَلِمَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صِدْقاً} حال، منصوب {وَعَدْلاً} حرف عطف و اسم بعد از آن معطوف {لا} (لا)ى نفى جنس {مُبَدِّلَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لِكَلِماتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {السَّمِيعُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْعَلِيمُ} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تُطِعْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَكْثَرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَنْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {يُضِلُّوكَ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنْ} حرف نفى غير عامل {يَتَّبِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {الظَّنَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {هُمْ}

مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {يَخْرُصُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هُوَ} ضمير فصل بدون محل {أَعْلَمُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَضِلُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِالْمُهْتَدِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{فَكُلُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذُكِرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اسْمُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {بِآياتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُؤْمِنِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَما} (و) حرف عطف / مبتدا،

مرفوع يا در محل رفع {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَلاَّ} (أن) حرف نصب / حرف نفى غير عامل {تَأْكُلُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذُكِرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اسْمُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقَدْ} (و) حاليه / حرف تحقيق {فَصَّلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {مَا} مستثنى، منصوب {اضْطُرِرْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {كَثِيراً} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَيُضِلُّونَ} (ل) تأكيد / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {بِأَهْوائِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{عِلْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هُوَ} ضمير فصل بدون محل {أَعْلَمُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {بِالْمُعْتَدِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور

{وَذَرُوا} (و) حرف استيناف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ظاهِرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْإِثْمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَباطِنَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {يَكْسِبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْإِثْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سَيُجْزَوْنَ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر إنَّ محذوف {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَقْتَرِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَأْكُلُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَمْ} حرف جزم {يُذْكَرِ} فعل مضارع، مجزوم

به سكون {اسْمُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَإِنَّهُ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَفِسْقٌ} (ل) تأكيد / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {وَإِنَّ} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الشَّياطِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لَيُوحُونَ} (ل) تأكيد / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {إِلى} حرف جر {أَوْلِيائِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيُجادِلُوكُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {أَطَعْتُمُوهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِنَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَمُشْرِكُونَ} (ل) تأكيد / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{أَوَمَنْ} همزه (أ) حرف استفهام / (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَيْتاً} خبر كان، منصوب يا در

محل نصب / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَأَحْيَيْناهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَجَعَلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُوراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَمْشِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {النَّاسِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَمَنْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَثَلُهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الظُّلُماتِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لَيْسَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم ليس، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِخارِجٍ} (ب) حرف جر زائد / خبر ليس، منصوب يا در محل نصب {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زُيِّنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لِلْكافِرِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَكَذلِكَ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جَعَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {قَرْيَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَكابِرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مُجْرِمِيها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيَمْكُرُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {يَمْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {بِأَنْفُسِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حاليه / حرف نفى غير عامل {يَشْعُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَتْهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {آيَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَنْ} حرف نصب {نُؤْمِنَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر

(نحن) در تقدير {حَتَّى} حرف نصب {نُؤْتى} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِثْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أُوتِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رُسُلُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {حَيْثُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَجْعَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رِسالَتَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَيُصِيبُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَجْرَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {صَغارٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَعَذابٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {شَدِيدٌ} نعت تابع {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَمْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {يُرِدِ} فعل مضارع، مجزوم

به سكون {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنْ} حرف نصب {يَهْدِيَهُ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَشْرَحْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {صَدْرَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلْإِسْلامِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {يُرِدْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنْ} حرف نصب {يُضِلَّهُ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَجْعَلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {صَدْرَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ضَيِّقاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {حَرَجاً} نعت تابع {كَأَنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {يَصَّعَّدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَجْعَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الرِّجْسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل

نصب {عَلَى} حرف جر {الَّذِينَ} اسم مجرور يا در محل جر {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَهذا} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {صِراطُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُسْتَقِيماً} حال، منصوب {قَدْ} حرف تحقيق {فَصَّلْنَا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْآياتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِقَوْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَذَّكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {دارُ} مبتدا مؤخّر {السَّلامِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَبِّهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَلِيُّهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَيَوْمَ} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل

نصب {يَحْشُرُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {جَمِيعاً} حال، منصوب {يا} (يا) حرف ندا {مَعْشَرَ} منادا، منصوب يا در محل نصب {الْجِنِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قَدِ} حرف تحقيق {اسْتَكْثَرْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {مِنَ} حرف جر {الْإِنْسِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَقالَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَوْلِياؤُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنَ} حرف جر {الْإِنْسِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبَّنَا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {اسْتَمْتَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُنا} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِبَعْضٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَبَلَغْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَجَلَنَا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِي} نعت تابع {أَجَّلْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {النَّارُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَثْواكُمْ} خبر، مرفوع يا

در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خالِدِينَ} حال، منصوب {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مستثنى، منصوب {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَكِيمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عَلِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُوَلِّي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بَعْضَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الظَّالِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَعْضاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَكْسِبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{يا} (يا) حرف ندا {مَعْشَرَ} منادا، منصوب يا در محل نصب {الْجِنِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْإِنْسِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {يَأْتِكُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رُسُلٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {يَقُصُّونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {آياتِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُنْذِرُونَكُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِقاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {يَوْمِكُمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} بدل تابع {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {شَهِدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَنْفُسِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَغَرَّتْهُمُ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْحَياةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الدُّنْيا} نعت تابع {وَشَهِدُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَنْفُسِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع،

اسم كان {كافِرِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنَّ محذوف

{ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَنْ} حرف مشبه بالفعل (أن) مخففّه از مثقلّه / (ه) محذوف و اسم إنْ مخفّفه {لَمْ} حرف جزم {يَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {رَبُّكَ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُهْلِكَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {الْقُرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف / خبر (ذلك) {بِظُلْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَأَهْلُها} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غافِلُونَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع

{وَلِكُلٍّ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {دَرَجاتٌ} مبتدا مؤخّر {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَمِلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبُّكَ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِغافِلٍ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب {عَمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَرَبُّكَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْغَنِيُّ} نعت تابع {ذُو} نعت تابع {الرَّحْمَةِ}

مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنْ} حرف شرط جازم {يَشَأْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يُذْهِبْكُمْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَيَسْتَخْلِفْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {بَعْدِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كَما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْشَأَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {ذُرِّيَّةِ} اسم مجرور يا در محل جر {قَوْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {آخَرِينَ} نعت تابع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {ما} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {تُوعَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {لَآتٍ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {وَما} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَنْتُمْ} اسم ما، مرفوع يا در محل رفع {بِمُعْجِزِينَ} (ب) حرف جر زائد / خبر ما، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر

(أنت) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {قَوْمِ} منادا، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {اعْمَلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {مَكانَتِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {عامِلٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {فَسَوْفَ} (ف) حرف تعليل / حرف استقبال {تَعْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {تَكُونُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {عاقِبَةُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الدَّارِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُفْلِحُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الظَّالِمُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف

{وَجَعَلُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذَرَأَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْحَرْثِ} اسم مجرور يا

در محل جر {وَالْأَنْعامِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {نَصِيباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَقالُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِزَعْمِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهذا} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِشُرَكائِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَما} (ف) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِشُرَكائِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نفى غير عامل {يَصِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَما} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور /

خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَهُوَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَصِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {إِلى} حرف جر {شُرَكائِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ساءَ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {ما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يَحْكُمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زَيَّنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لِكَثِيرٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنَ} حرف جر {الْمُشْرِكِينَ} اسم مجرور يا در محل جر {قَتْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَوْلادِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {شُرَكاؤُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِيُرْدُوهُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَلِيَلْبِسُوا} (و) حرف عطف / (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {دِينَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه)

ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَوْ} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ما} حرف نفى غير عامل {فَعَلُوهُ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَذَرْهُمْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَما} (و) معيّه / مفعولٌ معه، منصوب {يَفْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل

{وَقالُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {هذِهِ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَنْعامٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَحَرْثٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حِجْرٌ} نعت تابع {لا} حرف نفى غير عامل {يَطْعَمُها} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلاَّ} حرف استثنا {مَنْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {نَشاءُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بِزَعْمِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْعامٌ} (و) حرف عطف / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {حُرِّمَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {ظُهُورُها} نائب فاعل،

مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَنْعامٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لا} حرف نفى غير عامل {يَذْكُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اسْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَلَيْهَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتِراءً} مفعول لأجله، منصوب {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سَيَجْزِيهِمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْتَرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَقالُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {بُطُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {هذِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الْأَنْعامِ} بدل تابع {خالِصَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِذُكُورِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمُحَرَّمٌ} حرف عطف و اسم بعد از آن معطوف {عَلى} حرف جر {أَزْواجِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنْ} (و)

حرف عطف / حرف شرط جازم {يَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَيْتَةً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {فَهُمْ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شُرَكاءُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {سَيَجْزِيهِمْ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَصْفَهُمْ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {حَكِيمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {عَلِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{قَدْ} حرف تحقيق {خَسِرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قَتَلُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَوْلادَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَفَهاً} مفعول لأجله، منصوب {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِلْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَحَرَّمُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَزَقَهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در

محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {افْتِراءً} مفعول لأجله، منصوب {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {قَدْ} حرف تحقيق {ضَلُّوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مُهْتَدِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَهُوَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْشَأَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {جَنَّاتٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَعْرُوشاتٍ} نعت تابع {وَغَيْرَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مَعْرُوشاتٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالنَّخْلَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالزَّرْعَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُخْتَلِفاً} حال، منصوب {أُكُلُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالزَّيْتُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَالرُّمَّانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُتَشابِهاً} حال، منصوب {وَغَيْرَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {مُتَشابِهٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {ثَمَرِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَثْمَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل،

ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَآتُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَقَّهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {حَصادِهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُسْرِفُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {يُحِبُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْمُسْرِفِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَمِنَ} (و) حرف عطف / حرف جر {الْأَنْعامِ} اسم مجرور يا در محل جر {حَمُولَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَفَرْشاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {كُلُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَزَقَكُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {خُطُواتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الشَّيْطانِ} مضاف اليه، مجرور

يا در محل جر {إِنَّهُ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَدُوٌّ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {مُبِينٌ} نعت تابع

{ثَمانِيَةَ} بدل تابع {أَزْواجٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مِنَ} حرف جر {الضَّأْنِ} اسم مجرور يا در محل جر {اثْنَيْنِ} بدل تابع {وَمِنَ} (و) حرف عطف / حرف جر {الْمَعْزِ} اسم مجرور يا در محل جر {اثْنَيْنِ} بدل تابع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {آلذَّكَرَيْنِ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَمِ} حرف عطف {الْأُنْثَيَيْنِ} معطوف تابع {أَمَّا} (أم) حرف عطف / (ما) معطوف تابع {اشْتَمَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَرْحامُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأُنْثَيَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {نَبِّئُونِي} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِعِلْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف شرط جازم {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {صادِقِينَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَمِنَ} (و) حرف عطف / حرف جر {الْإِبِلِ} اسم مجرور يا در محل جر {اثْنَيْنِ} بدل تابع {وَمِنَ} (و) حرف عطف /

حرف جر {الْبَقَرِ} اسم مجرور يا در محل جر {اثْنَيْنِ} بدل تابع {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {آلذَّكَرَيْنِ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَمِ} حرف عطف {الْأُنْثَيَيْنِ} معطوف تابع {أَمَّا} (أم) حرف عطف / (ما) معطوف تابع {اشْتَمَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَرْحامُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأُنْثَيَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَمْ} حرف عطف {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {شُهَداءَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {وَصَّاكُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {بِهذا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لِيُضِلَّ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {النَّاسَ} مفعولٌ به، منصوب

يا در محل نصب {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عِلْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَهْدِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {الْقَوْمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الظَّالِمِينَ} نعت تابع

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لا} حرف نفى غير عامل {أَجِدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {فِي} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {أُوحِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُحَرَّماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَلى} حرف جر {طاعِمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {يَطْعَمُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {يَكُونَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَيْتَةً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {أَوْ} حرف عطف {دَماً} معطوف تابع {مَسْفُوحاً} نعت تابع {أَوْ} حرف عطف {لَحْمَ} معطوف تابع {خِنزِيرٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَإِنَّهُ} (ف) حرف تعليل / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل

در محل نصب، اسم إنّ {رِجْسٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {أَوْ} حرف عطف {فِسْقاً} عطف (معيه) {أُهِلَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَمَنِ} (ف) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {اضْطُرَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {غَيْرَ} حال، منصوب {باغٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {عادٍ} معطوف تابع {فَإِنَّ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غَفُورٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {رَحِيمٌ} خبر إنَّ ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع

{وَعَلَى} (و) حرف استيناف / حرف جر {الَّذِينَ} اسم مجرور يا در محل جر {هادُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَرَّمْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ذِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ظُفُرٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَمِنَ} (و) حرف عطف / حرف جر {الْبَقَرِ} اسم مجرور يا در

محل جر {وَالْغَنَمِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {حَرَّمْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شُحُومَهُما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف استثنا {ما} مستثنى، منصوب {حَمَلَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {ظُهُورُهُما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوِ} حرف عطف {الْحَوايا} معطوف تابع {أَوْ} حرف عطف {مَا} مستثنى، منصوب {اخْتَلَطَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِعَظْمٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {جَزَيْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِبَغْيِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنَّا} (و) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَصادِقُونَ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{فَإِنْ} (ف) حرف عطف / حرف شرط جازم {كَذَّبُوكَ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَقُلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر مبنى بر سكون

/ فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {رَبُّكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذُو} خبر، مرفوع يا در محل رفع {رَحْمَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {واسِعَةٍ} نعت تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يُرَدُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {بَأْسُهُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَنِ} حرف جر {الْقَوْمِ} اسم مجرور يا در محل جر {الْمُجْرِمِينَ} نعت تابع

{سَيَقُولُ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَشْرَكُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَوْ} حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {ما} حرف نفى غير عامل {أَشْرَكْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {آباؤُنا} معطوف تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {حَرَّمْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر زائد {شَيْءٍ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {قَبْلِهِمْ} اسم مجرور يا در محل

جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَتَّى} حرف غايه {ذاقُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَأْسَنا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هَلْ} حرف استفهام {عِنْدَكُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر زائد {عِلْمٍ} مبتدا مؤخّر {فَتُخْرِجُوهُ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنْ} حرف نفى غير عامل {تَتَّبِعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {الظَّنَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَنْتُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {تَخْرُصُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فَلِلَّهِ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {الْحُجَّةُ} مبتدا مؤخّر {الْبالِغَةُ} نعت تابع {فَلَوْ} (ف) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى

بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهَداكُمْ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَجْمَعِينَ} توكيد تابع (ك)

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هَلُمَّ} اسم فعل / فاعل، ضمير مستتر (أنتم) در تقدير {شُهَداءَكُمُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} نعت تابع {يَشْهَدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {اللَّهَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {هذا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَإِنْ} (ف) حرف عطف / حرف شرط جازم {شَهِدُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تَشْهَدْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَعَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَهْواءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {كَذَّبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و)

ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَالَّذِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لا} حرف نفى غير عامل {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْآخِرَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بِرَبِّهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَعْدِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {تَعالَوْا} فعل امر (جامد) {أَتْلُ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (و) / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَلاَّ} (أن) حرف تفسير / حرف جزم {تُشْرِكُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَبِالْوالِدَيْنِ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِحْساناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف

/ حرف جزم {تَقْتُلُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَوْلادَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {إِمْلاقٍ} اسم مجرور يا در محل جر {نَحْنُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {نَرْزُقُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {وَإِيَّاهُمْ} (و) حرف عطف / عطف (ك) {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقْرَبُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْفَواحِشَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {ما} بدل تابع {ظَهَرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بَطَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقْتُلُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {النَّفْسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّتِي} نعت تابع {حَرَّمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِلاَّ} حرف استثنا {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذلِكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَصَّاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى /

(ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَعْقِلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقْرَبُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْيَتِيمِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {بِالَّتِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {هِيَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَحْسَنُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {حَتَّى} حرف نصب {يَبْلُغَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَشُدَّهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَأَوْفُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الْكَيْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَالْمِيزانَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {بِالْقِسْطِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لا} حرف نفى غير عامل {نُكَلِّفُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {نَفْساً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {وُسْعَها} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل

نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قُلْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {فَاعْدِلُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَلَوْ} (و) حاليه / حرف شرط غير جازم {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ذا} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {قُرْبى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَبِعَهْدِ} (و) حرف عطف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَوْفُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ذلِكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَصَّاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَذَكَّرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَأَنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {هذا} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {صِراطِي} خبر أنَّ، مرفوع يا در محل رفع / (ي)

ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُسْتَقِيماً} حال، منصوب {فَاتَّبِعُوهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَتَّبِعُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {السُّبُلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَتَفَرَّقَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {بِكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَنْ} حرف جر {سَبِيلِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذلِكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَصَّاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تَتَّقُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{ثُمَّ} حرف استيناف {آتَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مُوسَى} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْكِتابَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {تَماماً} مفعول لأجله، منصوب {عَلَى} حرف جر {الَّذِي} اسم مجرور يا در محل

جر {أَحْسَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَتَفْصِيلاً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لِكُلِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَهُدىً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَرَحْمَةً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَعَلَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {بِلِقاءِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُؤْمِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر لعل محذوف

{وَهذا} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {كِتابٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {أَنْزَلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مُبارَكٌ} نعت تابع {فَاتَّبِعُوهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَاتَّقُوا} (و) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَعَلَّكُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {تُرْحَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر لعل محذوف

{أَنْ} حرف نصب {تَقُولُوا} فعل مضارع،

منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أُنْزِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْكِتابُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {طائِفَتَيْنِ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {قَبْلِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل (إن) مخففّه از مثقلّه / اسم إنْ (نا) {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {عَنْ} حرف جر {دِراسَتِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَغافِلِينَ} (ل) فارقه / خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر إنْ محذوف

{أَوْ} حرف نصب {تَقُولُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَوْ} حرف شرط غير جازم {أَنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {أُنْزِلَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {عَلَيْنَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْكِتابُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع / خبر إنَّ محذوف {لَكُنَّا} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {أَهْدى} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَقَدْ} (ف) حرف تعليل / حرف تحقيق {جاءَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

/ (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بَيِّنَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُدىً} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَرَحْمَةٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَذَّبَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَصَدَفَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سَنَجْزِي} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَصْدِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْ} حرف جر {آياتِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سُوءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْعَذابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَصْدِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع

و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{هَلْ} حرف استفهام {يَنْظُرُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {تَأْتِيَهُمُ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْمَلائِكَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَوْ} حرف نصب {يَأْتِيَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْ} حرف نصب {يَأْتِيَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {آياتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَأْتِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {بَعْضُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {آياتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {يَنْفَعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {نَفْساً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِيمانُها} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَمْ} حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {آمَنَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير

/ خبر كان، محذوف يا در تقدير {مِنْ} حرف جر {قَبْلُ} محل جر {أَوْ} حرف عطف {كَسَبَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {فِي} حرف جر {إِيمانِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خَيْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {انْتَظِرُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مُنْتَظِرُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {فَرَّقُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {دِينَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكانُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {شِيَعاً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {لَسْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم ليس {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر ليس محذوف / خبر إنَّ محذوف {فِي} حرف جر {شَيْءٍ} اسم مجرور يا در محل جر {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَمْرُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلَى}

حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {ثُمَّ} حرف عطف {يُنَبِّئُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {يَفْعَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{مَنْ} اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِالْحَسَنَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلَهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {عَشْرُ} مبتدا مؤخّر {أَمْثالِها} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {بِالسَّيِّئَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نفى غير عامل {يُجْزى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلاَّ} حرف استثنا {مِثْلَها} مفعولٌ به،

منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُمْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لا} حرف نفى غير عامل {يُظْلَمُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّنِي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {هَدانِي} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر إنَّ محذوف {إِلى} حرف جر {صِراطٍ} اسم مجرور يا در محل جر {مُسْتَقِيمٍ} نعت تابع / فعل و فاعل محذوف {دِيناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قِيَماً} نعت تابع {مِلَّةَ} بدل تابع {إِبْراهِيمَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَنِيفاً} حال، منصوب {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْمُشْرِكِينَ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {صَلاتِي} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَنُسُكِي}

(و) حرف عطف / معطوف تابع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَحْيايَ} حرف عطف / معطوف تابع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَمَماتِي} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {رَبِّ} نعت تابع {الْعالَمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{لا} (لا)ى نفى جنس {شَرِيكَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَبِذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أُمِرْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {وَأَنَا} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَوَّلُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْمُسْلِمِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَغَيْرَ} همزه (أ) حرف استفهام / مفعولٌ به مقدّم {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَبْغِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {رَبًّا} تمييز، منصوب {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رَبُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {كُلِّ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَلا} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {تَكْسِبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {كُلُّ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {نَفْسٍ}

مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِلاَّ} حرف استثنا {عَلَيْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {تَزِرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {وازِرَةٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وِزْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أُخْرى} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {إِلى} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر مقدّم محذوف {مَرْجِعُكُمْ} مبتدا مؤخّر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَيُنَبِّئُكُمْ} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كُنْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تَخْتَلِفُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير

{وَهُوَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِي} خبر، مرفوع يا در محل رفع {جَعَلَكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {خَلائِفَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {الْأَرْضِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَرَفَعَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا

تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَعْضَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَوْقَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَعْضٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {دَرَجاتٍ} بدل تابع {لِيَبْلُوَكُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {آتاكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {رَبَّكَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَرِيعُ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {الْعِقابِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَإِنَّهُ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَغَفُورٌ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {رَحِيمٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع

ma kanoo bihi yastahzi-oona

6.Alam yaraw kam ahlakna min qablihim min qarnin makkannahum fee al-ardi ma lam numakkin lakum waarsalna alssamaa AAalayhim midraran wajaAAalna al-anhara tajree min tahtihim faahlaknahum bithunoobihim waansha/na min baAAdihim qarnan akhareena

7.Walaw nazzalna AAalayka kitaban fee qirtasin falamasoohu bi-aydeehim laqala allatheena kafaroo in hatha illa sihrun mubeenun

8.Waqaloo lawla onzila AAalayhi malakun walaw anzalna malakan laqudiya al-amru thumma la yuntharoona

9.Walaw jaAAalnahu malakan lajaAAalnahu rajulan walalabasna AAalayhim ma yalbisoona

10.Walaqadi istuhzi-a birusulin min qablika fahaqa biallatheena sakhiroo minhum ma kanoo bihi yastahzi-oona

11.Qul seeroo fee al-ardi thumma onthuroo kayfa kana AAaqibatu almukaththibeena

12.Qul liman ma fee alssamawati waal-ardi qul lillahi kataba AAala nafsihi alrrahmata layajmaAAannakum ila yawmi alqiyamati la rayba feehi allatheena khasiroo anfusahum fahum la yu/minoona

13.Walahu ma sakana fee allayli waalnnahari wahuwa alssameeAAu alAAaleemu

14.Qul aghayra Allahi attakhithu waliyyan fatiri alssamawati waal-ardi wahuwa yutAAimu wala yutAAamu qul innee omirtu an akoona awwala man aslama wala takoonanna mina almushrikeena

15.Qul innee akhafu in AAasaytu rabbee AAathaba yawmin AAatheemin

16.Man yusraf AAanhu yawma-ithin faqad rahimahu wathalika alfawzu almubeenu

17.Wa-in yamsaska Allahu bidurrin fala kashifa lahu illa huwa wa-in yamsaska bikhayrin fahuwa AAala kulli shay-in qadeerun

18.Wahuwa alqahiru fawqa AAibadihi wahuwa alhakeemu alkhabeeru

19.Qul ayyu shay-in akbaru shahadatan quli Allahu shaheedun baynee wabaynakum waoohiya ilayya hatha alqur-anu li-onthirakum bihi waman balagha a-innakum latashhadoona anna maAAa Allahi alihatan okhra qul la ashhadu qul innama huwa ilahun wahidun wa-innanee baree-on mimma tushrikoona

20.Allatheena ataynahumu alkitaba yaAArifoonahu kama yaAArifoona abnaahum allatheena khasiroo anfusahum fahum la yu/minoona

21.Waman athlamu mimmani iftara AAala Allahi kathiban aw kaththaba

bi-ayatihi innahu la yuflihu alththalimoona

22.Wayawma nahshuruhum jameeAAan thumma naqoolu lillatheena ashrakoo ayna shurakaokumu allatheena kuntum tazAAumoona

23.Thumma lam takun fitnatuhum illa an qaloo waAllahi rabbina ma kunna mushrikeena

24.Onthur kayfa kathaboo AAala anfusihim wadalla AAanhum ma kanoo yaftaroona

25.Waminhum man yastamiAAu ilayka wajaAAalna AAala quloobihim akinnatan an yafqahoohu wafee athanihim waqran wa-in yaraw kulla ayatin la yu/minoo biha hatta itha jaooka yujadiloonaka yaqoolu allatheena kafaroo in hatha illa asateeru al-awwaleena

26.Wahum yanhawna AAanhu wayan-awna AAanhu wa-in yuhlikoona illa anfusahum wama yashAAuroona

27.Walaw tara ith wuqifoo AAala alnnari faqaloo ya laytana nuraddu wala nukaththiba bi-ayati rabbina wanakoona mina almu/mineena

28.Bal bada lahum ma kanoo yukhfoona min qablu walaw ruddoo laAAadoo lima nuhoo AAanhu wa-innahum lakathiboona

29.Waqaloo in hiya illa hayatuna alddunya wama nahnu bimabAAootheena

30.Walaw tara ith wuqifoo AAala rabbihim qala alaysa hatha bialhaqqi qaloo bala warabbina qala fathooqoo alAAathaba bima kuntum takfuroona

31.Qad khasira allatheena kaththaboo biliqa-i Allahi hatta itha jaat-humu alssaAAatu baghtatan qaloo ya hasratana AAala ma farratna feeha wahum yahmiloona awzarahum AAala thuhoorihim ala saa ma yaziroona

32.Wama alhayatu alddunya illa laAAibun walahwun walalddaru al-akhirati khayrun lillatheena yattaqoona afala taAAqiloona

33.Qad naAAlamu innahu layahzunuka allathee yaqooloona fa-innahum la yukaththiboonaka walakinna alththalimeena bi-ayati Allahi yajhadoona

34.Walaqad kuththibat rusulun min qablika fasabaroo AAala ma kuththiboo waoothoo hatta atahum nasruna wala mubaddila likalimati Allahi walaqad jaaka min naba-i almursaleena

35.Wa-in kana kabura AAalayka iAAraduhum fa-ini istataAAta an tabtaghiya nafaqan fee al-ardi aw sullaman fee alssama-i fata/tiyahum bi-ayatin walaw shaa Allahu lajamaAAahum AAala alhuda fala takoonanna mina aljahileena

36.Innama yastajeebu allatheena yasmaAAoona waalmawta yabAAathuhumu Allahu thumma

ilayhi yurjaAAoona

37.Waqaloo lawla nuzzila AAalayhi ayatun min rabbihi qul inna Allaha qadirun AAala an yunazzila ayatan walakinna aktharahum la yaAAlamoona

38.Wama min dabbatin fee al-ardi wala ta-irin yateeru bijanahayhi illa omamun amthalukum ma farratna fee alkitabi min shay-in thumma ila rabbihim yuhsharoona

39.Waallatheena kaththaboo bi-ayatina summun wabukmun fee alththulumati man yasha-i Allahu yudlilhu waman yasha/ yajAAalhu AAala siratin mustaqeemin

40.Qul araaytakum in atakum AAathabu Allahi aw atatkumu alssaAAatu aghayra Allahi tadAAoona in kuntum sadiqeena

41.Bal iyyahu tadAAoona fayakshifu ma tadAAoona ilayhi in shaa watansawna ma tushrikoona

42.Walaqad arsalna ila omamin min qablika faakhathnahum bialba/sa-i waalddarra-i laAAallahum yatadarraAAoona

43.Falawla ith jaahum ba/suna tadarraAAoo walakin qasat quloobuhum wazayyana lahumu alshshaytanu ma kanoo yaAAmaloona

44.Falamma nasoo ma thukkiroo bihi fatahna AAalayhim abwaba kulli shay-in hatta itha farihoo bima ootoo akhathnahum baghtatan fa-itha hum mublisoona

45.FaqutiAAa dabiru alqawmi allatheena thalamoo waalhamdu lillahi rabbi alAAalameena

46.Qul araaytum in akhatha Allahu samAAakum waabsarakum wakhatama AAala quloobikum man ilahun ghayru Allahi ya/teekum bihi onthur kayfa nusarrifu al-ayati thumma hum yasdifoona

47.Qul araaytakum in atakum AAathabu Allahi baghtatan aw jahratan hal yuhlaku illa alqawmu alththalimoona

48.Wama nursilu almursaleena illa mubashshireena wamunthireena faman amana waaslaha fala khawfun AAalayhim wala hum yahzanoona

49.Waallatheena kaththaboo bi-ayatina yamassuhumu alAAathabu bima kanoo yafsuqoona

50.Qul la aqoolu lakum AAindee khaza-inu Allahi wala aAAlamu alghayba wala aqoolu lakum innee malakun in attabiAAu illa ma yooha ilayya qul hal yastawee al-aAAma waalbaseeru afala tatafakkaroona

51.Waanthir bihi allatheena yakhafoona an yuhsharoo ila rabbihim laysa lahum min doonihi waliyyun wala shafeeAAun laAAallahum yattaqoona

52.Wala tatrudi allatheena yadAAoona rabbahum bialghadati waalAAashiyyi yureedoona wajhahu

ma AAalayka min hisabihim min shay-in wama min hisabika AAalayhim min shay-in fatatrudahum fatakoona mina alththalimeena

53.Wakathalika fatanna baAAdahum bibaAAdin liyaqooloo ahaola-i manna Allahu AAalayhim min baynina alaysa Allahu bi-aAAlama bialshshakireena

54.Wa-itha jaaka allatheena yu/minoona bi-ayatina faqul salamun AAalaykum kataba rabbukum AAala nafsihi alrrahmata annahu man AAamila minkum soo-an bijahalatin thumma taba min baAAdihi waaslaha faannahu ghafoorun raheemun

55.Wakathalika nufassilu al-ayati walitastabeena sabeelu almujrimeena

56.Qul innee nuheetu an aAAbuda allatheena tadAAoona min dooni Allahi qul la attabiAAu ahwaakum qad dalaltu ithan wama ana mina almuhtadeena

57.Qul innee AAala bayyinatin min rabbee wakaththabtum bihi ma AAindee ma tastaAAjiloona bihi ini alhukmu illa lillahi yaqussu alhaqqa wahuwa khayru alfasileena

58.Qul law anna AAindee ma tastaAAjiloona bihi laqudiya al-amru baynee wabaynakum waAllahu aAAlamu bialththalimeena

59.WaAAindahu mafatihu alghaybi la yaAAlamuha illa huwa wayaAAlamu ma fee albarri waalbahri wama tasqutu min waraqatin illa yaAAlamuha wala habbatin fee thulumati al-ardi wala ratbin wala yabisin illa fee kitabin mubeenin

60.Wahuwa allathee yatawaffakum biallayli wayaAAlamu ma jarahtum bialnnahari thumma yabAAathukum feehi liyuqda ajalun musamman thumma ilayhi marjiAAukum thumma yunabbi-okum bima kuntum taAAmaloona

61.Wahuwa alqahiru fawqa AAibadihi wayursilu AAalaykum hafathatan hatta itha jaa ahadakumu almawtu tawaffat-hu rusuluna wahum la yufarritoona

62.Thumma ruddoo ila Allahi mawlahumu alhaqqi ala lahu alhukmu wahuwa asraAAu alhasibeena

63.Qul man yunajjeekum min thulumati albarri waalbahri tadAAoonahu tadarruAAan wakhufyatan la-in anjana min hathihi lanakoonanna mina alshshakireena

64.Quli Allahu yunajjeekum minha wamin kulli karbin thumma antum tushrikoona

65.Qul huwa alqadiru AAala an yabAAatha AAalaykum AAathaban min fawqikum aw min tahti arjulikum aw yalbisakum shiyaAAan wayutheeqa baAAdakum ba/sa baAAdin onthur kayfa nusarrifu al-ayati

laAAallahum yafqahoona

66.Wakaththaba bihi qawmuka wahuwa alhaqqu qul lastu AAalaykum biwakeelin

67.Likulli naba-in mustaqarrun wasawfa taAAlamoona

68.Wa-itha raayta allatheena yakhoodoona fee ayatina faaAArid AAanhum hatta yakhoodoo fee hadeethin ghayrihi wa-imma yunsiyannaka alshshaytanu fala taqAAud baAAda alththikra maAAa alqawmi alththalimeena

69.Wama AAala allatheena yattaqoona min hisabihim min shay-in walakin thikra laAAallahum yattaqoona

70.Wathari allatheena ittakhathoo deenahum laAAiban walahwan wagharrat-humu alhayatu alddunya wathakkir bihi an tubsala nafsun bima kasabat laysa laha min dooni Allahi waliyyun wala shafeeAAun wa-in taAAdil kulla AAadlin la yu/khath minha ola-ika allatheena obsiloo bima kasaboo lahum sharabun min hameemin waAAathabun aleemun bima kanoo yakfuroona

71.Qul anadAAoo min dooni Allahi ma la yanfaAAuna wala yadurruna wanuraddu AAala aAAqabina baAAda ith hadana Allahu kaallathee istahwat-hu alshshayateenu fee al-ardi hayrana lahu as-habun yadAAoonahu ila alhuda i/tina qul inna huda Allahi huwa alhuda waomirna linuslima lirabbi alAAalameena

72.Waan aqeemoo alssalata waittaqoohu wahuwa allathee ilayhi tuhsharoona

73.Wahuwa allathee khalaqa alssamawati waal-arda bialhaqqi wayawma yaqoolu kun fayakoonu qawluhu alhaqqu walahu almulku yawma yunfakhu fee alssoori AAalimu alghaybi waalshshahadati wahuwa alhakeemu alkhabeeru

74.Wa-ith qala ibraheemu li-abeehi azara atattakhithu asnaman alihatan innee araka waqawmaka fee dalalin mubeenin

75.Wakathalika nuree ibraheema malakoota alssamawati waal-ardi waliyakoona mina almooqineena

76.Falamma janna AAalayhi allaylu raa kawkaban qala hatha rabbee falamma afala qala la ohibbu al-afileena

77.Falamma raa alqamara bazighan qala hatha rabbee falamma afala qala la-in lam yahdinee rabbee laakoonanna mina alqawmi alddalleena

78.Falamma raa alshshamsa bazighatan qala hatha rabbee hatha akbaru falamma afalat qala ya qawmi innee baree-on mimma tushrikoona

79.Innee wajjahtu wajhiya lillathee fatara alssamawati waal-arda haneefan wama ana mina almushrikeena

80.Wahajjahu qawmuhu

qala atuhajjoonnee fee Allahi waqad hadani wala akhafu ma tushrikoona bihi illa an yashaa rabbee shay-an wasiAAa rabbee kulla shay-in AAilman afala tatathakkaroona

81.Wakayfa akhafu ma ashraktum wala takhafoona annakum ashraktum biAllahi ma lam yunazzil bihi AAalaykum sultanan faayyu alfareeqayni ahaqqu bial-amni in kuntum taAAlamoona

82.Allatheena amanoo walam yalbisoo eemanahum bithulmin ola-ika lahumu al-amnu wahum muhtadoona

83.Watilka hujjatuna ataynaha ibraheema AAala qawmihi narfaAAu darajatin man nashao inna rabbaka hakeemun AAaleemun

84.Wawahabna lahu ishaqa wayaAAqooba kullan hadayna wanoohan hadayna min qablu wamin thurriyyatihi dawooda wasulaymana waayyooba wayoosufa wamoosa waharoona wakathalika najzee almuhsineena

85.Wazakariyya wayahya waAAeesa wailyasa kullun mina alssaliheena

86.Wa-ismaAAeela wailyasaAAa wayoonusa walootan wakullan faddalna AAala alAAalameena

87.Wamin aba-ihim wathurriyyatihim wa-ikhwanihim waijtabaynahum wahadaynahum ila siratin mustaqeemin

88.Thalika huda Allahi yahdee bihi man yashao min AAibadihi walaw ashrakoo lahabita AAanhum ma kanoo yaAAmaloona

89.Ola-ika allatheena ataynahumu alkitaba waalhukma waalnnubuwwata fa-in yakfur biha haola-i faqad wakkalna biha qawman laysoo biha bikafireena

90.Ola-ika allatheena hada Allahu fabihudahumu iqtadih qul la as-alukum AAalayhi ajran in huwa illa thikra lilAAalameena

91.Wama qadaroo Allaha haqqa qadrihi ith qaloo ma anzala Allahu AAala basharin min shay-in qul man anzala alkitaba allathee jaa bihi moosa nooran wahudan lilnnasi tajAAaloonahu qarateesa tubdoonaha watukhfoona katheeran waAAullimtum ma lam taAAlamoo antum wala abaokum quli Allahu thumma tharhum fee khawdihim yalAAaboona

92.Wahatha kitabun anzalnahu mubarakun musaddiqu allathee bayna yadayhi walitunthira omma alqura waman hawlaha waallatheena yu/minoona bial-akhirati yu/minoona bihi wahum AAala salatihim yuhafithoona

93.Waman athlamu mimmani iftara AAala Allahi kathiban aw qala oohiya ilayya walam yooha ilayhi shay-on waman qala saonzilu mithla ma anzala Allahu walaw tara ithi

alththalimoona fee ghamarati almawti waalmala-ikatu basitoo aydeehim akhrijoo anfusakumu alyawma tujzawna AAathaba alhooni bima kuntum taqooloona AAala Allahi ghayra alhaqqi wakuntum AAan ayatihi tastakbiroona

94.Walaqad ji/tumoona furada kama khalaqnakum awwala marratin wataraktum ma khawwalnakum waraa thuhoorikum wama nara maAAakum shufaAAaakumu allatheena zaAAamtum annahum feekum shurakao laqad taqattaAAa baynakum wadalla AAankum ma kuntum tazAAumoona

95.Inna Allaha faliqu alhabbi waalnnawa yukhriju alhayya mina almayyiti wamukhriju almayyiti mina alhayyi thalikumu Allahu faanna tu/fakoona

96.Faliqu al-isbahi wajaAAala allayla sakanan waalshshamsa waalqamara husbanan thalika taqdeeru alAAazeezi alAAaleemi

97.Wahuwa allathee jaAAala lakumu alnnujooma litahtadoo biha fee thulumati albarri waalbahri qad fassalna al-ayati liqawmin yaAAlamoona

98.Wahuwa allathee anshaakum min nafsin wahidatin famustaqarrun wamustawdaAAun qad fassalna al-ayati liqawmin yafqahoona

99.Wahuwa allathee anzala mina alssama-i maan faakhrajna bihi nabata kulli shay-in faakhrajna minhu khadiran nukhriju minhu habban mutarakiban wamina alnnakhli min talAAiha qinwanun daniyatun wajannatin min aAAnabin waalzzaytoona waalrrummana mushtabihan waghayra mutashabihin onthuroo ila thamarihi itha athmara wayanAAihi inna fee thalikum laayatin liqawmin yu/minoona

100.WajaAAaloo lillahi shurakaa aljinna wakhalaqahum wakharaqoo lahu baneena wabanatin bighayri AAilmin subhanahu wataAAala AAamma yasifoona

101.BadeeAAu alssamawati waal-ardi anna yakoonu lahu waladun walam takun lahu sahibatun wakhalaqa kulla shay-in wahuwa bikulli shay-in AAaleemun

102.Thalikumu Allahu rabbukum la ilaha illa huwa khaliqu kulli shay-in faoAAbudoohu wahuwa AAala kulli shay-in wakeelun

103.La tudrikuhu al-absaru wahuwa yudriku al-absara wahuwa allateefu alkhabeeru

104.Qad jaakum basa-iru min rabbikum faman absara falinafsihi waman AAamiya faAAalayha wama ana AAalaykum bihafeethin

105.Wakathalika nusarrifu al-ayati waliyaqooloo darasta walinubayyinahu liqawmin yaAAlamoona

106.IttabiAA ma oohiya ilayka min rabbika la ilaha illa huwa waaAArid AAani almushrikeena

107.Walaw shaa Allahu ma ashrakoo wama

jaAAalnaka AAalayhim hafeethan wama anta AAalayhim biwakeelin

108.Wala tasubboo allatheena yadAAoona min dooni Allahi fayasubboo Allaha AAadwan bighayri AAilmin kathalika zayyanna likulli ommatin AAamalahum thumma ila rabbihim marjiAAuhum fayunabbi-ohum bima kanoo yaAAmaloona

109.Waaqsamoo biAllahi jahda aymanihim la-in jaat-hum ayatun layu/minunna biha qul innama al-ayatu AAinda Allahi wama yushAAirukum annaha itha jaat la yu/minoona

110.Wanuqallibu af-idatahum waabsarahum kama lam yu/minoo bihi awwala marratin wanatharuhum fee tughyanihim yaAAmahoona

111.Walaw annana nazzalna ilayhimu almala-ikata wakallamahumu almawta wahasharna AAalayhim kulla shay-in qubulan ma kanoo liyu/minoo illa an yashaa Allahu walakinna aktharahum yajhaloona

112.Wakathalika jaAAalna likulli nabiyyin AAaduwwan shayateena al-insi waaljinni yoohee baAAduhum ila baAAdin zukhrufa alqawli ghurooran walaw shaa rabbuka ma faAAaloohu fatharhum wama yaftaroona

113.Walitasgha ilayhi af-idatu allatheena la yu/minoona bial-akhirati waliyardawhu waliyaqtarifoo ma hum muqtarifoona

114.Afaghayra Allahi abtaghee hakaman wahuwa allathee anzala ilaykumu alkitaba mufassalan waallatheena ataynahumu alkitaba yaAAlamoona annahu munazzalun min rabbika bialhaqqi fala takoonanna mina almumtareena

115.Watammat kalimatu rabbika sidqan waAAadlan la mubaddila likalimatihi wahuwa alssameeAAu alAAaleemu

116.Wa-in tutiAA akthara man fee al-ardi yudillooka AAan sabeeli Allahi in yattabiAAoona illa alththanna wa-in hum illa yakhrusoona

117.Inna rabbaka huwa aAAlamu man yadillu AAan sabeelihi wahuwa aAAlamu bialmuhtadeena

118.Fakuloo mimma thukira ismu Allahi AAalayhi in kuntum bi-ayatihi mu/mineena

119.Wama lakum alla ta/kuloo mimma thukira ismu Allahi AAalayhi waqad fassala lakum ma harrama AAalaykum illa ma idturirtum ilayhi wa-inna katheeran layudilloona bi-ahwa-ihim bighayri AAilmin inna rabbaka huwa aAAlamu bialmuAAtadeena

120.Watharoo thahira al-ithmi wabatinahu inna allatheena yaksiboona al-ithma sayujzawna bima kanoo yaqtarifoona

121.Wala ta/kuloo mimma lam yuthkari ismu Allahi AAalayhi wa-innahu lafisqun wa-inna alshshayateena layoohoona ila awliya-ihim liyujadilookum wa-in

ataAAtumoohum innakum lamushrikoona

122.Awa man kana maytan faahyaynahu wajaAAalna lahu nooran yamshee bihi fee alnnasi kaman mathaluhu fee alththulumati laysa bikharijin minha kathalika zuyyina lilkafireena ma kanoo yaAAmaloona

123.Wakathalika jaAAalna fee kulli qaryatin akabira mujrimeeha liyamkuroo feeha wama yamkuroona illa bi-anfusihim wama yashAAuroona

124.Wa-itha jaat-hum ayatun qaloo lan nu/mina hatta nu/ta mithla ma ootiya rusulu Allahi Allahu aAAlamu haythu yajAAalu risalatahu sayuseebu allatheena ajramoo sagharun AAinda Allahi waAAathabun shadeedun bima kanoo yamkuroona

125.Faman yuridi Allahu an yahdiyahu yashrah sadrahu lil-islami waman yurid an yudillahu yajAAal sadrahu dayyiqan harajan kaannama yassaAAAAadu fee alssama-i kathalika yajAAalu Allahu alrrijsa AAala allatheena la yu/minoona

126.Wahatha siratu rabbika mustaqeeman qad fassalna al-ayati liqawmin yaththakkaroona

127.Lahum daru alssalami AAinda rabbihim wahuwa waliyyuhum bima kanoo yaAAmaloona

128.Wayawma yahshuruhum jameeAAan ya maAAshara aljinni qadi istakthartum mina al-insi waqala awliyaohum mina al-insi rabbana istamtaAAa baAAduna bibaAAdin wabalaghna ajalana allathee ajjalta lana qala alnnaru mathwakum khalideena feeha illa ma shaa Allahu inna rabbaka hakeemun AAaleemun

129.Wakathalika nuwallee baAAda alththalimeena baAAdan bima kanoo yaksiboona

130.Ya maAAshara aljinni waal-insi alam ya/tikum rusulun minkum yaqussoona AAalaykum ayatee wayunthiroonakum liqaa yawmikum hatha qaloo shahidna AAala anfusina wagharrat-humu alhayatu alddunya washahidoo AAala anfusihim annahum kanoo kafireena

131.Thalika an lam yakun rabbuka muhlika alqura bithulmin waahluha ghafiloona

132.Walikullin darajatun mimma AAamiloo wama rabbuka bighafilin AAamma yaAAmaloona

133.Warabbuka alghaniyyu thoo alrrahmati in yasha/ yuthhibkum wayastakhlif min baAAdikum ma yashao kama anshaakum min thurriyyati qawmin akhareena

134.Inna ma tooAAadoona laatin wama antum bimuAAjizeena

135.Qul ya qawmi iAAmaloo AAala makanatikum innee AAamilun fasawfa taAAlamoona man takoonu lahu AAaqibatu alddari innahu la yuflihu alththalimoona

136.WajaAAaloo

lillahi mimma tharaa mina alharthi waal-anAAami naseeban faqaloo hatha lillahi bizaAAmihim wahatha lishuraka-ina fama kana lishuraka-ihim fala yasilu ila Allahi wama kana lillahi fahuwa yasilu ila shuraka-ihim saa ma yahkumoona

137.Wakathalika zayyana likatheerin mina almushrikeena qatla awladihim shurakaohum liyurdoohum waliyalbisoo AAalayhim deenahum walaw shaa Allahu ma faAAaloohu fatharhum wama yaftaroona

138.Waqaloo hathihi anAAamun waharthun hijrun la yatAAamuha illa man nashao bizaAAmihim waanAAamun hurrimat thuhooruha waanAAamun la yathkuroona isma Allahi AAalayha iftiraan AAalayhi sayajzeehim bima kanoo yaftaroona

139.Waqaloo ma fee butooni hathihi al-anAAami khalisatun lithukoorina wamuharramun AAala azwajina wa-in yakun maytatan fahum feehi shurakao sayajzeehim wasfahum innahu hakeemun AAaleemun

140.Qad khasira allatheena qataloo awladahum safahan bighayri AAilmin waharramoo ma razaqahumu Allahu iftiraan AAala Allahi qad dalloo wama kanoo muhtadeena

141.Wahuwa allathee anshaa jannatin maAArooshatin waghayra maAArooshatin waalnnakhla waalzzarAAa mukhtalifan okuluhu waalzzaytoona waalrrummana mutashabihan waghayra mutashabihin kuloo min thamarihi itha athmara waatoo haqqahu yawma hasadihi wala tusrifoo innahu la yuhibbu almusrifeena

142.Wamina al-anAAami hamoolatan wafarshan kuloo mimma razaqakumu Allahu wala tattabiAAoo khutuwati alshshaytani innahu lakum AAaduwwun mubeenun

143.Thamaniyata azwajin mina aldda/ni ithnayni wamina almaAAzi ithnayni qul alththakarayni harrama ami alonthayayni amma ishtamalat AAalayhi arhamu alonthayayni nabbi-oonee biAAilmin in kuntum sadiqeena

144.Wamina al-ibili ithnayni wamina albaqari ithnayni qul alththakarayni harrama ami alonthayayni amma ishtamalat AAalayhi arhamu alonthayayni am kuntum shuhadaa ith wassakumu Allahu bihatha faman athlamu mimmani iftara AAala Allahi kathiban liyudilla alnnasa bighayri AAilmin inna Allaha la yahdee alqawma alththalimeena

145.Qul la ajidu feema oohiya ilayya muharraman AAala taAAimin yatAAamuhu illa an yakoona maytatan aw daman masfoohan aw lahma khinzeerin fa-innahu rijsun aw fisqan ohilla lighayri Allahi

bihi famani idturra ghayra baghin wala AAadin fa-inna rabbaka ghafoorun raheemun

146.WaAAala allatheena hadoo harramna kulla thee thufurin wamina albaqari waalghanami harramna AAalayhim shuhoomahuma illa ma hamalat thuhooruhuma awi alhawaya aw ma ikhtalata biAAathmin thalika jazaynahum bibaghyihim wa-inna lasadiqoona

147.Fa-in kaththabooka faqul rabbukum thoo rahmatin wasiAAatin wala yuraddu ba/suhu AAani alqawmi almujrimeena

148.Sayaqoolu allatheena ashrakoo law shaa Allahu ma ashrakna wala abaona wala harramna min shay-in kathalika kaththaba allatheena min qablihim hatta thaqoo ba/sana qul hal AAindakum min AAilmin fatukhrijoohu lana in tattabiAAoona illa alththanna wa-in antum illa takhrusoona

149.Qul falillahi alhujjatu albalighatu falaw shaa lahadakum ajmaAAeena

150.Qul halumma shuhadaakumu allatheena yashhadoona anna Allaha harrama hatha fa-in shahidoo fala tashhad maAAahum wala tattabiAA ahwaa allatheena kaththaboo bi-ayatina waallatheena la yu/minoona bial-akhirati wahum birabbihim yaAAdiloona

151.Qul taAAalaw atlu ma harrama rabbukum AAalaykum alla tushrikoo bihi shay-an wabialwalidayni ihsanan wala taqtuloo awladakum min imlaqin nahnu narzuqukum wa-iyyahum wala taqraboo alfawahisha ma thahara minha wama batana wala taqtuloo alnnafsa allatee harrama Allahu illa bialhaqqi thalikum wassakum bihi laAAallakum taAAqiloona

152.Wala taqraboo mala alyateemi illa biallatee hiya ahsanu hatta yablugha ashuddahu waawfoo alkayla waalmeezana bialqisti la nukallifu nafsan illa wusAAaha wa-itha qultum faiAAdiloo walaw kana tha qurba wabiAAahdi Allahi awfoo thalikum wassakum bihi laAAallakum tathakkaroona

153.Waanna hatha siratee mustaqeeman faittabiAAoohu wala tattabiAAoo alssubula fatafarraqa bikum AAan sabeelihi thalikum wassakum bihi laAAallakum tattaqoona

154.Thumma atayna moosa alkitaba tamaman AAala allathee ahsana watafseelan likulli shay-in wahudan warahmatan laAAallahum biliqa-i rabbihim yu/minoona

155.Wahatha kitabun anzalnahu mubarakun faittabiAAoohu waittaqoo laAAallakum turhamoona

156.An taqooloo innama onzila alkitabu AAala ta-ifatayni min qablina wa-in kunna AAan

dirasatihim laghafileena

157.Aw taqooloo law anna onzila AAalayna alkitabu lakunna ahda minhum faqad jaakum bayyinatun min rabbikum wahudan warahmatun faman athlamu mimman kaththaba bi-ayati Allahi wasadafa AAanha sanajzee allatheena yasdifoona AAan ayatina soo-a alAAathabi bima kanoo yasdifoona

158.Hal yanthuroona illa an ta/tiyahumu almala-ikatu aw ya/tiya rabbuka aw ya/tiya baAAdu ayati rabbika yawma ya/tee baAAdu ayati rabbika la yanfaAAu nafsan eemanuha lam takun amanat min qablu aw kasabat fee eemaniha khayran quli intathiroo inna muntathiroona

159.Inna allatheena farraqoo deenahum wakanoo shiyaAAan lasta minhum fee shay-in innama amruhum ila Allahi thumma yunabbi-ohum bima kanoo yafAAaloona

160.Man jaa bialhasanati falahu AAashru amthaliha waman jaa bialssayyi-ati fala yujza illa mithlaha wahum la yuthlamoona

161.Qul innanee hadanee rabbee ila siratin mustaqeemin deenan qiyaman millata ibraheema haneefan wama kana mina almushrikeena

162.Qul inna salatee wanusukee wamahyaya wamamatee lillahi rabbi alAAalameena

163.La shareeka lahu wabithalika omirtu waana awwalu almuslimeena

164.Qul aghayra Allahi abghee rabban wahuwa rabbu kulli shay-in wala taksibu kullu nafsin illa AAalayha wala taziru waziratun wizra okhra thumma ila rabbikum marjiAAukum fayunabbi-okum bima kuntum feehi takhtalifoona

165.Wahuwa allathee jaAAalakum khala-ifa al-ardi warafaAAa baAAdakum fawqa baAAdin darajatin liyabluwakum fee ma atakum inna rabbaka sareeAAu alAAiqabi wa-innahu laghafoorun raheemun

شما [در قدرت او] ترديد مى كنيد. (2)

و او در آسمانها و زمين خداست. نهان و آشكار شما را مى داند، و آنچه را به دست مى آوريد [نيز] مى داند. (3)

و هيچ نشانه اى از نشانه هاى پروردگارشان به سويشان نمى آمد مگر آنكه از آن روى بر مى تافتند. (4)

آنان حق را هنگامى كه به سويشان آمد تكذيب كردند، پس به زودى، [حقيقت خبرهاى آنچه را كه به ريشخند مى گرفتند به آنان خواهد رسيد. (5)

آيا نديده اند كه پيش از آنان چه بسيار امتها را هلاك كرديم؟ [امتهايى كه در زمين به آنان امكاناتى داديم كه براى شما آن امكانات را فراهم نكرده ايم، و [بارانهاى آسمان را پى در پى بر آنان فرو فرستاديم، و رودبارها از زير [شهرهاى آنان روان ساختيم. پس ايشان را به [سزاى گناهانشان هلاك كرديم، و پس از آنان نسلهاى ديگرى پديد آورديم. (6)

و اگر مكتوبى، نوشته بر كاغذ، بر تو نازل مى كرديم و آنان، آن را با دستهاى خود لمس مى كردند قطعاً كافران مى گفتند: «اين [چيزى جز سحر آشكار نيست.» (7)

و گفتند: «چرا فرشته اى بر او نازل نشده است؟» و اگر فرشته اى فرود مى آورديم، قطعاً كار تمام شده بود؛ سپس مهلت نمى يافتند. (8)

و اگر او را فرشته اى قرار مى داديم، حتماً وى را [به صورت مردى در مى آورديم، و امر را همچنان بر آنان مشتبه مى ساختيم. (9)

و پيش از تو پيامبرانى به استهزا گرفته شدند. پس آنچه را ريشخند مى كردند گريبانگير ريشخندكنندگان ايشان گرديد. (10)

بگو: «در زمين بگرديد، آنگاه بنگريد كه فرجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است؟» (11)

بگو: «آنچه در آسمانها

و زمين است از آنِ كيست؟» بگو: «از آن خداست »؛ كه رحمت را بر خويشتن واجب گردانيده است. يقيناً شما را در روز قيامت -كه در آن هيچ شكى نيست- گرد خواهد آورد. خودباختگان كسانى اند كه ايمان نمى آورند. (12)

و آنچه در شب و روز آرام [و تكاپو] دارد، از آنِ اوست و او شنواى داناست. (13)

بگو: «آيا غير از خدا -پديدآورنده آسمانها و زمين- سرپرستى برگزينم؟ و اوست كه خوراك مى دهد، و خوراك داده نمى شود.» بگو: «من مأمورم كه نخستين كسى باشم كه اسلام آورده است، و [به من فرمان داده شده كه:] هرگز از مشركان مباش.» (14)

بگو: «اگر به پروردگارم عصيان ورزم از عذاب روزى بزرگ مى ترسم.» (15)

آن روز، كسى كه [عذاب از او برگردانده شود، قطعاً [خدا] بر او رحمت آورده، و اين است همان رستگارى آشكار. (16)

و اگر خدا به تو زيانى برساند، كسى جز او برطرف كننده آن نيست، و اگر خيرى به تو برساند پس او بر هر چيزى تواناست. (17)

و اوست كه بر بندگان خويش چيره است، و اوست حكيم آگاه. (18)

بگو: «گواهى چه كسى از همه برتر است؟» بگو: «خدا ميان من و شما گواه است. و اين قرآن به من وحى شده تا به وسيله آن، شما و هر كس را [كه اين پيام به او] برسد، هشدار دهم. آيا واقعاً شما گواهى مى دهيد كه در جَنب خدا، خدايان ديگرى است؟» بگو: «من گواهى نمى دهم.» بگو: «او تنها معبودى يگانه است، و بى ترديد، من از آنچه شريك [او] قرار مى دهيد بيزارم.» (19)

كسانى كه كتاب [آسمانى به

آنان داده ايم، همان گونه كه پسران خود را مى شناسد، او [=پيامبر] را مى شناسد. كسانى كه به خود زيان زده اند، ايمان نمى آورند. (20)

و كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ بسته يا آيات او را تكذيب نموده؟ بى ترديد، ستمكاران رستگار نمى شوند. (21)

و [ياد كن روزى را كه همه آنان را محشور مى كنيم، آنگاه به كسانى كه شرك آورده اند مى گوييم: «كجايند شريكان شما كه [آنها را شريك خدا] مى پنداشتيد؟» (22)

آنگاه عذرشان جز اين نيست كه مى گويند: «به خدا، پروردگارمان سوگند كه ما مشرك نبوديم.» (23)

ببين، چگونه به خود دروغ مى گويند و آنچه برمى بافتند از ايشان ياوه شد. (24)

و برخى از آنان به تو گوش فرا مى دهند، و[لى ما بر دلهايشان پرده ها افكنده ايم تا آن را نفهمند، و در گوشهايشان سنگينى [قرار داده ايم . و اگر هر معجزه اى را ببينند به آن ايمان نمى آورند. تا آنجا كه وقتى نزد تو مى آيند و با تو جدال مى كنند، كسانى كه كفر ورزيدند، مى گويند: «اين [كتاب چيزى جز افسانه هاى پيشينيان نيست.» (25)

و آنان [مردم را] از آن باز مى دارند و [خود نيز] از آن دورى مى كنند، و[لى جز خويشتن را به هلاكت نمى افكنند و نمى دانند. (26)

و اى كاش [منكران را] هنگامى كه بر آتش عرضه مى شوند، مى ديدى كه مى گويند: «كاش بازگردانده مى شديم و [ديگر] آيات پروردگارمان را تكذيب نمى كرديم و از مؤمنان مى شديم.» (27)

[ولى چنين نيست بلكه آنچه را پيش از اين نهان مى داشتند، براى آنان آشكار شده است. و اگر هم بازگردانده شوند قطعاً به آنچه از آن منع شده بودند برمى گردند و آنان

دروغگويند. (28)

و گفتند: «جز زندگى دنياى ما [زندگى ديگرى نيست و برانگيخته نخواهيم شد.» (29)

و اگر بنگرى هنگامى را كه در برابر پروردگارشان باز داشته مى شوند. [خدا] مى فرمايد: «آيا اين حق نيست؟» مى گويند: «چرا، سوگند به پروردگارمان [كه حق است .» مى فرمايد: «پس به [كيفر] آنكه كفر مى ورزيديد، اين عذاب را بچشيد.» (30)

كسانى كه لقاى الهى را دروغ انگاشتند قطعاً زيان ديدند. تا آنگاه كه قيامت بناگاه بر آنان دررسد، مى گويند: «اى دريغ بر ما، بر آنچه در باره آن كوتاهى كرديم.» و آنان بار سنگين گناهانشان را به دوش مى كشند. چه بد است بارى كه مى كِشند. (31)

و زندگى دنيا جز بازى و سرگرمى نيست، و قطعاً سراى بازپسين براى كسانى كه پرهيزگارى مى كنند بهتر است. آيا نمى انديشيد؟ (32)

به يقين، مى دانيم كه آنچه مى گويند تو را سخت غمگين مى كند. در واقع آنان تو را تكذيب نمى كنند، ولى ستمكاران آيات خدا را انكار مى كنند. (33)

و پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند، ولى بر آنچه تكذيب شدند و آزار ديدند شكيبايى كردند تا يارى ما به آنان رسيد، و براى كلمات خدا هيچ تغييردهنده اى نيست. و مسلماً اخبار پيامبران به تو رسيده است. (34)

و اگر اعراض كردنِ آنان [از قرآن بر تو گران است، اگر مى توانى نَقْبى در زمين يا نردبانى در آسمان بجويى تا معجزه اى [ديگر] برايشان بياورى [پس چنين كن ، و اگر خدا مى خواست قطعاً آنان را بر هدايت گِرد مى آورد، پس زنهار از نادانان مباش. (35)

تنها كسانى [دعوت تو را] اجابت مى كنند كه گوش شنوا دارند، و [امّا] مردگان را خداوند [در

قيامت بر خواهد انگيخت؛ سپس به سوى او بازگردانيده مى شوند. (36)

و گفتند: «چرا معجزه اى از جانب پروردگارش بر او نازل نشده است؟» بگو: «بى ترديد، خدا قادر است كه پديده اى شگرف فرو فرستد، ليكن بيشتر آنان نمى دانند.» (37)

و هيچ جنبنده اى در زمين نيست و نه هيچ پرنده اى كه با دو بال خود پرواز مى كند؛ مگر آنكه آنها [نيز] گروه هايى مانند شما هستند، ما هيچ چيزى را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكرده ايم؛ سپس [همه به سوى پروردگارشان محشور خواهند گرديد. (38)

و كسانى كه آيات ما را دروغ پنداشتند، در تاريكيها[ى كفر] كر و لالند، هر كه را خدا بخواهد گمراهش مى گذارد؛ و هر كه را بخواهد بر راه راست قرارش مى دهد. (39)

بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا شما را دررسد يا رستاخيز شما را دريابد ، اگر راستگوييد، كسى غير از خدا را مى خوانيد؟» (40)

[نه،] بلكه تنها او را مى خوانيد، و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى گرداند، و آنچه را شريك [او] مى گردانيد فراموش مى كنيد. (41)

و به يقين، ما به سوى امّتهايى كه پيش از تو بودند [پيامبرانى فرستاديم ، و آنان را به تنگى معيشت و بيمارى دچار ساختيم، تا به زارى و خاكسارى درآيند. (42)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به آنان رسيد تضرّع نكردند؟ ولى [حقيقت اين است كه دلهايشان سخت شده، و شيطان آنچه را انجام مى دادند برايشان آراسته است. (43)

پس چون آنچه را كه بدان پند داده شده بودند فراموش كردند، درهاى هر چيزى [از نعمتها] را بر آنان گشوديم، تا هنگامى كه

به آنچه داده شده بودند شاد گرديدند؛ ناگهان [گريبان آنان را گرفتيم، و يكباره نوميد شدند. (44)

پس ريشه آن گروهى كه ستم كردند بركنده شد، و ستايش براى خداوند، پروردگار جهانيان است. (45)

بگو: «به نظر شما، اگر خدا شنوايى شما و ديدگانتان را بگيرد و بر دلهايتان مُهر نهد، آيا غير از خدا كدام معبودى است كه آن را به شما بازپس دهد؟» بنگر چگونه آيات [خود] را [گوناگون بيان مى كنيم، سپس آنان روى برمى تابند؟ (46)

بگو: «به نظر شما، اگر عذاب خدا ناگهان يا آشكارا به شما برسد، آيا جز گروه ستمگران [كسى هلاك خواهد شد؟» (47)

و ما پيامبران [خود] را جز بشارتگر و هشداردهنده نمى فرستيم، پس كسانى كه ايمان آورند و نيكوكارى كنند بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نخواهند شد. (48)

و كسانى كه آيات ما را دروغ انگاشتند، به [سزاى آنكه نافرمانى مى كردند ، عذاب به آنان خواهد رسيد. (49)

بگو: «به شما نمى گويم گنجينه هاى خدا نزد من است؛ و غيب نيز نمى دانم؛ و به شما نمى گويم كه من فرشته ام. جز آنچه را كه به سوى من وحى مى شود پيروى نمى كنم.» بگو: «آيا نابينا و بينا يكسان است؟ آيا تفكّر نمى كنيد.» (50)

و به وسيله اين [قرآن كسانى را كه بيم دارند كه به سوى پروردگارشان محشور شوند هشدار ده [چرا] كه غير او براى آنها يار و شفيعى نيست، باشد كه پروا كنند. (51)

و كسانى را كه پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان مى خوانند -در حالى كه خشنودى او را مى خواهند- مران. از حساب آنان چيزى بر عهده تو نيست، و

از حساب تو [نيز] چيزى بر عهده آنان نيست، تا ايشان را برانى و از ستمكاران باشى. (52)

و بدين گونه ما برخى از آنان را به برخى ديگر آزموديم، تا بگويند: «آيا اينانند كه از ميان ما، خدا بر ايشان منّت نهاده است؟» آيا خدا به [حال سپاسگزاران داناتر نيست؟ (53)

و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، نزد تو آيند، بگو: «درود بر شما»، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرّر كرده كه هر كس از شما به نادانى كار بدى كند و آنگاه به توبه و صلاح آيد، پس وى آمرزنده مهربان است. (54)

و اين گونه، آيات [خود] را به روشنى بيان مى كنيم تا راه و رسم گناهكاران روشن شود. (55)

بگو: «من نهى شده ام كه كسانى را كه شما غير از خدا مى خوانيد بپرستم!» بگو: «من از هوسهاى شما پيروى نمى كنم، و گر نه گمراه شوم و از راه يافتگان نباشم.» (56)

بگو: «من از جانب پروردگارم دليل آشكارى [همراه دارم، و[لى شما آن را دروغ پنداشتيد، [و] آنچه را به شتاب خواستار آنيد در اختيار من نيست. فرمان جز به دست خدا نيست، كه حق را بيان مى كند، و او بهترين داوران است.» (57)

بگو: «اگر آنچه را با شتاب خواستار آنيد نزد من بود، قطعاً ميان من و شما كار به انجام رسيده بود، و خدا به [حال ستمكاران داناتر است.» (58)

و كليدهاى غيب، تنها نزد اوست. جز او [كسى آن را نمى داند، و آنچه در خشكى و درياست مى داند، و هيچ برگى فرو نمى افتد مگر [اينكه آن را مى داند، و

هيچ دانه اى در تاريكيهاى زمين، و هيچ تر و خشكى نيست مگر اينكه در كتابى روشن [ثبت ]است. (59)

و اوست كسى كه شبانگاه، روح شما را [به هنگام خواب مى گيرد؛ و آنچه را در روز به دست آورده ايد مى داند؛ سپس شما را در آن بيدار مى كند، تا هنگامى معيّن به سر آيد؛ آنگاه بازگشت شما به سوى اوست؛ سپس شما را به آنچه انجام مى داده ايد آگاه خواهد كرد. (60)

و اوست كه بر بندگانش قاهر [و غالب است؛ و نگهبانانى بر شما مى فرستد، تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد، فرشتگان ما جانش بستانند، در حالى كه كوتاهى نمى كنند. (61)

آنگاه به سوى خداوند -مولاى بحقشان- برگردانيده شوند. آگاه باشيد كه داورى از آن اوست، و او سريعترين حسابرسان است. (62)

بگو: «چه كسى شما را از تاريكيهاى خشكى و دريا مى رهاند؟ در حالى كه او را به زارى و در نهان مى خوانيد: كه اگر ما را از اين [مهلكه برهاند، البته از سپاسگزاران خواهيم بود.» (63)

بگو: «خداست كه شما را از آن [تاريكيها] و از هر اندوهى مى رهاند، باز شما شرك مى ورزيد.» (64)

بگو: «او تواناست كه از بالاى سرتان يا از زير پاهايتان عذابى بر شما بفرستد يا شما را گروه گروه به هم اندازد [و دچار تفرقه سازد] و عذاب بعضى از شما را به بعضى [ديگر] بچشاند.» بنگر، چگونه آيات [خود] را گوناگون بيان مى كنيم باشد كه آنان بفهمند. (65)

و قوم تو آن [=قرآن را دروغ شمردند، در حالى كه آن بر حق است. بگو: «من بر شما نگهبان نيستم.» (66)

براى هر خبرى هنگام [وقوع است، و به زودى خواهيد دانست. (67)

و چون ببينى كسانى [به قصد تخطئه در آيات ما فرو مى روند از ايشان روى برتاب، تا در سخنى غير از آن درآيند؛ و اگر شيطان تو را [در اين باره به فراموشى انداخت، پس از توجّه، [ديگر] با قوم ستمكار منشين. (68)

و چيزى از حساب آنان [=ستمكاران بر عهده كسانى كه پروا[ى خدا] دارند، نيست. ليكن، تذكّر دادن [لازم است، باشد كه [از استهزا] پرهيز كنند. (69)

و كسانى را كه دين خود را به بازى و سرگرمى گرفتند و زندگى دنيا آنان را فريفته است، رها كن؛ و [مردم را] به وسيله اين [قرآن اندرز ده؛ مبادا كسى به [كيفر] آنچه كسب كرده به هلاكت افتد، در حالى كه براى او در برابر خدا يارى و شفاعتگرى نباشد؛ و اگر [براى رهايى خود] هر گونه فديه اى دهد، از او پذيرفته نگردد. اينانند كه به [سزاى آنچه كسب كرده اند به هلاكت افتاده اند، و به [كيفر] آنكه كفر مى ورزيدند، شرابى از آب جوشان و عذابى پر درد خواهند داشت. (70)

بگو: «آيا به جاى خدا چيزى را بخوانيم كه نه سودى به ما مى رساند و نه زيانى؛ و آيا پس از اينكه خدا ما را هدايت كرده از عقيده خود بازگرديم؟ مانند كسى كه شيطانها او را در بيابان از راه به در برده اند، و حيران [بر جاى مانده ]است؟ براى او يارانى است كه وى را به سوى هدايت مى خوانند كه:» به سوى ما بيا. «بگو:» هدايت خداست كه هدايتِ [واقعى است، و

دستور يافته ايم كه تسليم پروردگار جهانيان باشيم. (71)

و اينكه نماز برپا داريد و از او بترسيد، و هم اوست كه نزد وى محشور خواهيد گرديد. (72)

و او كسى است كه آسمانها و زمين را به حق آفريد، و هر گاه كه مى گويد: «باش»، بى درنگ موجود شود؛ سخنش راست است؛ و روزى كه در صور دميده شود، فرمانروايى از آن اوست؛ داننده غيب و شهود است؛ و اوست حكيم آگاه. (73)

و [ياد كن هنگامى را كه ابراهيم به پدر خود «آزر» گفت: «آيا بتان را خدايان [خود] مى گيرى؟ من همانا تو و قوم تو را در گمراهى آشكارى مى بينم.» (74)

و اين گونه، ملكوت آسمانها و زمين را به ابراهيم نمايانديم تا از جمله يقين كنندگان باشد. (75)

پس چون شب بر او پرده افكند، ستاره اى ديد؛ گفت: «اين پروردگار من است.» و آنگاه چون غروب كرد، گفت: «غروب كنندگان را دوست ندارم.» (76)

و چون ماه را در حال طلوع ديد، گفت: «اين پروردگار من است.» آنگاه چون ناپديد شد، گفت: «اگر پروردگارم مرا هدايت نكرده بود قطعاً از گروه گمراهان بودم.» (77)

پس چون خورشيد را برآمده ديد، گفت: «اين پروردگار من است. اين بزرگتر است.» و هنگامى كه افول كرد، گفت: «اى قوم من، من از آنچه [براى خدا] شريك مى سازيد بيزارم.» (78)

من از روى اخلاص، پاكدلانه روى خود را به سوى كسى گردانيدم كه آسمانها و زمين را پديد آورده است؛ و من از مشركان نيستم. (79)

و قومش با او به ستيزه پرداختند. گفت: «آيا با من در باره خدا محاجّه مى كنيد و حال آنكه او مرا راهنمايى

كرده است؟ و من از آنچه شريك او مى سازيد بيمى ندارم، مگر آنكه پروردگارم چيزى بخواهد. علم پروردگارم به هر چيزى احاطه يافته است. پس آيا متذكّر نمى شويد؟» (80)

و چگونه از آنچه شريك [خدا] مى گردانيد بترسم، با آنكه شما خود از اينكه چيزى را شريك خدا ساخته ايد كه [خدا] دليلى در باره آن بر شما نازل نكرده است نمى هراسيد؟ پس اگر مى دانيد، كدام يك از [ما] دو دسته به ايمنى سزاوارتر است؟ (81)

كسانى كه ايمان آورده و ايمان خود را به شرك نيالوده اند، آنان راست ايمنى و ايشان راه يافتگانند. (82)

و آن حجّت ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم. درجات هر كس را كه بخواهيم فرا مى بريم، زيرا پروردگار تو حكيم داناست. (83)

و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم، و همه را به راه راست درآورديم، و نوح را از پيش راه نموديم، و از نسل او داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم و اين گونه، نيكوكاران را پاداش مى دهيم. (84)

و زكريّا و يحيى و عيسى و الياس را كه همه از شايستگان بودند، (85)

و اسماعيل و يسع و يونس و لوط، كه جملگى را بر جهانيان برترى داديم. (86)

و از پدران و فرزندان و برادرانشان برخى را [بر جهانيان برترى داديم ، و آنان را برگزيديم و به راه راست راهنمايى كرديم. (87)

اين، هدايت خداست كه هر كس از بندگانش را بخواهد بدان هدايت مى كند. و اگر آنان شرك ورزيده بودند، قطعاً آن چه انجام مى دادند از دستشان مى رفت. (88)

آنان كسانى بودند كه

كتاب و داورى و نبوت بديشان داديم؛ و اگر اينان [=مشركان بدان كفر ورزند، بى گمان، گروهى [ديگر] را بر آن گماريم كه بدان كافر نباشند. (89)

اينان كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرده است، پس به هدايت آنان اقتدا كن. بگو: «من، از شما هيچ مزدى بر اين [رسالت نمى طلبم. اين [قرآن جز تذكرى براى جهانيان نيست.» (90)

و آنگاه كه [يهوديان گفتند: «خدا چيزى بر بشرى نازل نكرده»، بزرگى خدا را چنانكه بايد نشناختند. بگو: «چه كسى آن كتابى را كه موسى آورده است نازل كرده؟ [همان كتابى كه براى مردم روشنايى و رهنمود است، [و] آن را به صورت طومارها درمى آوريد. [آنچه را] از آن [مى خواهيد] آشكار و بسيارى را پنهان مى كنيد، در صورتى كه چيزى كه نه شما مى دانستيد و نه پدرانتان، [به وسيله آن به شما آموخته شد.» بگو: «خدا [همه را فرستاده »؛ آنگاه بگذار تا در ژرفاى [باطل خود به بازى [سرگرم شوند. (91)

و اين خجسته كتابى است كه ما آن را فرو فرستاديم، [و] كتابهايى را كه پيش از آن آمده تصديق مى كند. و براى اينكه [مردم ام القرى [=مكّه و كسانى را كه پيرامون آنند هشدار دهى. و كسانى كه به آخرت ايمان مى آورند، به آن [قرآن نيز] ايمان مى آورند، و آنان بر نمازهاى خود مراقبت مى كنند. (92)

و كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ مى بندد يا مى گويد: «به من وحى شده»، در حالى كه چيزى به او وحى نشده باشد، و آن كس كه مى گويد: «به زودى نظير آنچه را خدا نازل كرده است نازل

مى كنم»؟ و كاش ستمكاران را در گردابهاى مرگ مى ديدى كه فرشتگان [به سوى آنان دستهايشان را گشوده اند [و نهيب مى زنند:] «جانهايتان را بيرون دهيد»؛ امروز به [سزاى آنچه بناحق بر خدا دروغ مى بستيد و در برابر آيات او تكبر مى كرديد، به عذاب خواركننده كيفر مى يابيد. (93)

و همان گونه كه شما را نخستين بار آفريديم [اكنون نيز] تنها به سوى ما آمده ايد، و آنچه را به شما عطا كرده بوديم پشت سر خود نهاده ايد، و شفيعانى را كه در [كار] خودتان، شريكان [خدا] مى پنداشتيد با شما نمى بينيم. به يقين، پيوند ميان شما بريده شده، و آنچه را كه مى پنداشتيد از دست شما رفته است. (94)

خدا شكافنده دانه و هسته است. زنده را از مرده، و مرده را از زنده بيرون مى آورد. چنين است خداى شما؛ پس چگونه [از حق منحرف مى شويد؟ (95)

[هموست كه شكافنده صبح است، و شب را براى آرامش و خورشيد و ماه را وسيله حساب قرار داده. اين اندازه گيرىِ آن تواناى داناست. (96)

و اوست كسى كه ستارگان را براى شما قرار داده تا به وسيله آنها در تاريكيهاى خشكى و دريا راه يابيد. به يقين، ما دلايل [خود] را براى گروهى كه مى دانند به روشنى بيان كرده ايم. (97)

و او همان كسى است كه شما را از يك تن پديد آورد. پس [براى شما] قرارگاه و محل امانتى [مقرر كرد]. بى ترديد، ما آيات [خود] را براى مردمى كه مى فهمند به روشنى بيان كرده ايم. (98)

و اوست كسى كه از آسمان، آبى فرود آورد؛ پس به وسيله آن از هر گونه گياه برآورديم، و از آن

[گياه جوانه سبزى خارج ساختيم كه از آن، دانه هاى متراكمى برمى آوريم، و از شكوفه درخت خرما خوشه هايى است نزديك به هم. و [نيز ]باغهايى از انگور و زيتون و انار -همانند و غير همانند- خارج نموديم. به ميوه آن چون ثمر دهد و به [طرز] رسيدنش بنگريد. قطعاً در اينها براى مردمى كه ايمان مى آورند نشانه هاست. (99)

و براى خدا شريكانى از جن قرار دادند، با اينكه خدا آنها را خلق كرده است. و براى او، بى هيچ دانشى، پسران و دخترانى تراشيدند. او پاك و برتر است از آنچه وصف مى كنند. (100)

پديدآورنده آسمانها و زمين است. چگونه او را فرزندى باشد، در صورتى كه براى او همسرى نبوده، و هر چيزى را آفريده، و اوست كه به هر چيزى داناست. (101)

اين است خدا، پروردگار شما: هيچ معبودى جز او نيست، آفريننده هر چيزى است. پس او را بپرستيد، و او بر هر چيزى نگهبان است. (102)

چشمها او را درنمى يابند و اوست كه ديدگان را درمى يابد، و او لطيف آگاه است. (103)

به راستى رهنمودهايى از جانب پروردگارتان براى شما آمده است. پس هر كه به ديده بصيرت بنگرد به سود خود او، و هر كس از سر بصيرت ننگرد به زيان خود اوست، و من بر شما نگهبان نيستم. (104)

و اين گونه آيات [خود] را گوناگون بيان مى كنيم، تا مبادا بگويند تو درس خوانده اى، و تا اينكه آن را براى گروهى كه مى دانند روشن سازيم. (105)

از آنچه از پروردگارت به تو وحى شده پيروى كن. هيچ معبودى جز او نيست، و از مشركان روى بگردان. (106)

و اگر

خدا مى خواست آنان شرك نمى آوردند، و ما تو را بر ايشان نگهبان نكرده ايم، و تو وكيل آنان نيستى. (107)

و آنهايى را كه جز خدا مى خوانند دشنام مدهيد كه آنان از روى دشمنى [و] به نادانى، خدا را دشنام خواهند داد. اين گونه براى هر امتى كردارشان را آراستيم. آنگاه بازگشت آنان به سوى پروردگارشان خواهد بود، و ايشان را از آنچه انجام مى دادند آگاه خواهد ساخت. (108)

و با سخت ترين سوگندهايشان، به خدا سوگند خوردند كه اگر معجزه اى براى آنان بيايد، حتماً بدان مى گروند. بگو: «معجزات، تنها در اختيار خداست.» و شما چه مى دانيد كه اگر [معجزه هم بيايد باز ايمان نمى آورند. (109)

و دلها و ديدگانشان را برمى گردانيم [در نتيجه به آيات ما ايمان نمى آورند] چنانكه نخستين بار به آن ايمان نياوردند. و آنان را رها مى كنيم تا در طغيانشان سرگردان بمانند. (110)

و اگر ما فرشتگان را به سوى آنان مى فرستاديم و اگر مردگان با آنان به سخن مى آمدند، و هر چيزى را دسته دسته در برابر آنان گرد مى آورديم، باز هم ايمان نمى آوردند -جز اينكه خدا بخواهد- ولى بيشترشان نادانى مى كنند. (111)

و بدين گونه براى هر پيامبرى دشمنى از شيطانهاى انس و جن برگماشتيم. بعضى از آنها به بعضى، براى فريب [يكديگر]، سخنان آراسته القا مى كنند؛ و اگر پروردگار تو مى خواست چنين نمى كردند. پس آنان را با آنچه به دروغ مى سازند واگذار. (112)

و [چنين مقرر شده است تا دلهاى كسانى كه به آخرت ايمان نمى آورند به آن [سخن باطل بگرايد و آن را بپسندد، و تا اينكه آنچه را بايد به دست بياورند، به دست آورند.

(113)

پس، آيا داورى جز خدا جويم؟ با اينكه اوست كه اين كتاب را به تفصيل به سوى شما نازل كرده است. و كسانى كه كتاب [آسمانى بديشان داده ايم مى دانند كه آن از جانب پروردگارت به حق فرو فرستاده شده است. پس تو از ترديدكنندگان مباش. (114)

و سخن پروردگارت به راستى و داد، سرانجام گرفته است؛ و هيچ تغييردهنده اى براى كلمات او نيست؛ و او شنواى داناست. (115)

و اگر از بيشتر كسانى كه در [اين سر]زمين مى باشند پيروى كنى، تو را از راه خدا گمراه مى كنند. آنان جز از گمان [خود] پيروى نمى كنند و جز به حدس و تخمين نمى پردازند. (116)

بارى، پروردگار تو به [حال كسى كه از راه او منحرف مى شود داناتر است، و او به [حال راه يافتگان [نيز] داناتر است. (117)

پس، اگر به آيات او ايمان داريد از آنچه نام خدا [به هنگام ذبح بر آن برده شده است بخوريد. (118)

و شما را چه شده است كه از آنچه نام خدا بر آن برده شده است نمى خوريد؟ با اينكه [خدا] آنچه را بر شما حرام كرده -جز آنچه بدان ناچار شده ايد- براى شما به تفصيل بيان نموده است. و به راستى، بسيارى [از مردم، ديگران را] از روى نادانى، با هوسهاى خود گمراه مى كنند. آرى، پروردگار تو به [حال تجاوزكاران داناتر است. (119)

و گناه آشكار و پنهان را رها كنيد، زيرا كسانى كه مرتكب گناه مى شوند، به زودى در برابر آنچه به دست مى آوردند كيفر خواهند يافت. (120)

و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده است مخوريد، چرا كه آن

قطعاً نافرمانى است. و در حقيقت، شيطانها به دوستان خود وسوسه مى كنند تا با شما ستيزه نمايند. و اگر اطاعتشان كنيد قطعاً شما هم مشركيد. (121)

آيا كسى كه مرده دل بود و زنده اش گردانيديم و براى او نورى پديد آورديم تا در پرتو آن، در ميان مردم راه برود، چون كسى است كه گويى گرفتار در تاريكيهاست و از آن بيرون آمدنى نيست؟ اين گونه براى كافران آنچه انجام مى دادند زينت داده شده است. (122)

و بدين گونه، در هر شهرى گناهكاران بزرگش را مى گماريم تا در آن به نيرنگ پردازند، و[لى آنان جز به خودشان نيرنگ نمى زنند و درك نمى كنند. (123)

و چون آيتى برايشان بيايد، مى گويند: «هرگز ايمان نمى آوريم تا اينكه نظير آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما [نيز] داده شود.» خدا بهتر مى داند رسالتش را كجا قرار دهد. به زودى، كسانى را كه مرتكب گناه شدند، به [سزاى ]آنكه نيرنگ مى كردند، در پيشگاه خدا خوارى و شكنجه اى سخت خواهد رسيد. (124)

پس كسى را كه خدا بخواهد هدايت نمايد، دلش را به پذيرش اسلام مى گشايد؛ و هر كه را بخواهد گمراه كند، دلش را سخت تنگ مى گرداند؛ چنانكه گويى به زحمت در آسمان بالا مى رود. اين گونه، خدا پليدى را بر كسانى كه ايمان نمى آورند قرار مى دهد. (125)

و راه راست پروردگارت همين است. ما آيات [خود] را براى گروهى كه پند مى گيرند، به روشنى بيان نموده ايم. (126)

براى آنان، نزد پروردگارشان سراى عافيت است، و به [پاداش آنچه انجام مى دادند، او يارشان خواهد بود. (127)

و [ياد كن روزى را كه همه آنان را

گرد مى آورد [و مى فرمايد:] «اى گروه جنيان، از آدميان [پيروان فراوان يافتيد.» و هواخواهان آنها از [نوع انسان مى گويند: «پروردگارا، برخى از ما از برخى ديگر بهره بردارى كرد، و به پايانى كه براى ما معين كردى رسيديم.» [خدا] مى فرمايد: «جايگاه شما آتش است؛ در آن ماندگار خواهيد بود، مگر آنچه را خدا بخواهد [كه خود تخفيف دهد]؛ آرى، پروردگار تو حكيم داناست.» (128)

و اين گونه برخى از ستمكاران را به [كيفر] آنچه به دست مى آوردند، سرپرست برخى ديگر مى گردانيم. (129)

اى گروه جن و انس، آيا از ميان شما فرستادگانى براى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما بخوانند و از ديدار اين روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: «ما به زيان خود گواهى دهيم.» [كه آرى، آمدند] و زندگى دنيا فريبشان داد، و بر ضد خود گواهى دادند كه آنان كافر بوده اند. (130)

اين [اتمام حجت بدان سبب است كه پروردگار تو هيچ گاه شهرها را به ستم نابوده نكرده، در حالى كه مردم آن غافل باشند. (131)

و براى هر يك [از اين دو گروه ، از آنچه انجام داده اند، [در جزا] مراتبى خواهد بود، و پروردگارت از آنچه مى كنند غافل نيست. (132)

و پروردگار تو بى نياز و رحمتگر است. اگر بخواهد شما را مى برد، و پس از شما، هر كه را بخواهد جانشين [شما] مى كند؛ همچنانكه شما را از نسل گروهى ديگر پديد آورده است. (133)

قطعاً آنچه به شما وعده داده مى شود آمدنى است، و شما درمانده كنندگان [خدا] نيستيد. (134)

بگو: «اى قوم من، هر چه مقدور شما هست انجام دهيد؛ من [هم انجام مى دهم.

به زودى خواهيد دانست كه فرجام [نيكوى آن سراى از آنِ كيست. آرى، ستمكاران رستگار نمى شوند.» (135)

و [مشركان،] براى خدا از آنچه از كِشت و دامها كه آفريده است سهمى گذاشتند، و به پندار خودشان گفتند: «اين ويژه خداست و اين ويژه بتان ما.» پس آنچه خاص بتانشان بود به خدا نمى رسيد، و[لى آنچه خاص خدا بود به بتانشان مى رسيد. چه بد داورى مى كنند. (136)

و اين گونه براى بسيارى از مشركان، بتانشان كشتن فرزندانشان را آراستند، تا هلاكشان كنند و دينشان را بر آنان مشتبه سازند؛ و اگر خدا مى خواست چنين نمى كردند. پس ايشان را با آنچه به دروغ مى سازند رها كن. (137)

و به زعم خودشان گفتند: «اينها دامها و كشتزار[هاى ممنوع است، كه جز كسى كه ما بخواهيم نبايد از آن بخورد، و دامهايى است كه [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است. و دامهايى [داشتند] كه [هنگام ذبح نام خدا را بر آن ها] نمى بردند به صرف افترا بر [خدا] به زودى [خدا] آنان را به خاطر آنچه افترا مى بستند جزا مى دهد. (138)

و گفتند: «آنچه در شكم اين دامهاست اختصاص به مردان ما دارد و بر همسران ما حرام شده است، و اگر [آن جنين مرده باشد، همه آنان [از زن و مرد ] در آن شريكند. به زودى [خدا] توصيف آنان را سزا خواهد داد، زيرا او حكيم داناست. (139)

كسانى كه از روى بى خردى و نادانى، فرزندان خود را كشته اند، و آنچه را خدا روزيشان كرده بود -از راه افترا به خدا- حرام شمرده اند، سخت زيان كردند. آنان به راستى گمراه

شده، و هدايت نيافته اند. (140)

و اوست كسى كه باغهايى با داربست و بدون داربست، و خرمابن، و كشتزار با ميوه هاى گوناگون آن، و زيتون، و انار، شبيه به يكديگر و غير شبيه پديد آورد. از ميوه آن -چون ثمر داد- بخوريد، و حق [بينوايان از] آن را روز بهره بردارى از آن بدهيد، و[لى زياده روى مكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد. (141)

و [نيز] از دامها، حيوانات باركش و حيوانات كرك و پشم دهنده را [پديد آورد]. از آنچه خدا روزيتان كرده است بخوريد، و از پى گامهاى شيطان مرويد كه او براى شما دشمنى آشكار است. (142)

هشت فرد [آفريد و بر شما حلال كرد]: از گوسفند دو تا، و از بز دو تا. بگو: «آيا [خدا] نرها[ى آنها] را حرام كرده يا ماده را؟ يا آنچه را كه رحم آن دو ماده در بر گرفته است؟» اگر راست مى گوييد، از روى علم، به من خبر دهيد. (143)

و از شتر دو، و از گاو دو. بگو: «آيا [خدا] نرها[ى آنها] را حرام كرده يا ماده ها را؟ يا آنچه را كه رحم آن دو ماده در بر گرفته است؟» آيا وقتى خداوند شما را به اين [تحريم سفارش كرد حاضر بوديد؟ پس كيست ستمكارتر از آنكس كه بر خدا دروغ بندد، تا از روى نادانى، مردم را گمراه كند؟ آرى، خدا گروه ستمكاران را راهنمايى نمى كند. (144)

بگو: «در آنچه به من وحى شده است، بر خورنده اى كه آن را مى خورد هيچ حرامى نمى يابم، مگر آنكه مردار يا خون ريخته يا گوشت خوك باشد كه اينها همه پليدند. يا [قربانيى كه

از روى نافرمانى، [به هنگام ذبح نام غير خدا بر آن برده شده باشد. پس كسى كه بدون سركشى و زياده خواهى [به خوردن آنها] ناچار گردد، قطعاً پروردگار تو آمرزنده مهربان است. (145)

و بر يهوديان، هر [حيوان چنگال دارى را حرام كرديم، و از گاو و گوسفند، پيه آن دو را بر آنان حرام كرديم، به استثناى پيه هايى كه بر پشت آن دو يا بر روده هاست يا آنچه با استخوان درآميخته است. اين [تحريم را به سزاى ستم كردنشان، به آنان كيفر داديم، و ما البتّه راستگوييم. (146)

[اى پيامبر،] پس اگر تو را تكذيب كردند، بگو: «پروردگار شما داراى رحمتى گسترده است؛ و [با اين حال عذاب او از گروه مجرمان بازگردانده نخواهد شد.» (147)

كسانى كه شرك آوردند به زودى خواهند گفت: «اگر خدا مى خواست، نه ما و نه پدرانمان شرك نمى آورديم، و چيزى را [خودسرانه تحريم نمى كرديم.» كسانى هم كه پيش از آنان بودند، همين گونه [پيامبران خود را] تكذيب كردند، تا عقوبت ما را چشيدند. بگو: «آيا نزد شما دانشى هست كه آن را براى ما آشكار كنيد؟ شما جز از گمان پيروى نمى كنيد، و جز دروغ نمى گوييد.» (148)

بگو: «برهان رسا ويژه خداست، و اگر [خدا] مى خواست قطعاً همه شما را هدايت مى كرد.» (149)

بگو: «گواهان خود را كه گواهى مى دهند به اينكه خدا اينها را حرام كرده ، بياوريد.» پس اگر هم شهادت دادند تو با آنان شهادت مده، و هوسهاى كسانى را كه آيات ما را تكذيب كردند و كسانى كه به آخرت ايمان نمى آورند و [معبودان دروغين را] با پروردگارشان همتا قرار مى دهند،

پيروى مكن. (150)

بگو: «بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده براى شما بخوانم: چيزى را با او شريك قرار مدهيد؛ و به پدر و مادر احسان كنيد؛ و فرزندان خود را از بيم تنگدستى مكشيد؛ ما شما و آنان را روزى مى رسانيم؛ و به كارهاى زشت -چه علنى آن و چه پوشيده اش - نزديك مشويد؛ و نَفْسى را كه خدا حرام گردانيده، جز بحق مكشيد. اينهاست كه [خدا] شما را به [انجام دادن آن سفارش كرده است، باشد كه بينديشد. (151)

و به مال يتيم -جز به نحوى [هر چه نيكوتر]- نزديك مشويد، تا به حد رشد خود برسد. و پيمانه و ترازو را به عدالت، تمام بپيماييد. هيچ كس را جز به قدر توانش تكليف نمى كنيم. و چون [به داورى يا شهادت سخن گوييد دادگرى كنيد، هر چند [در باره خويشاوند [شما] باشد. و به پيمان خدا وفا كنيد. اينهاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه پند گيريد. (152)

و [بدانيد] اين است راه راست من؛ پس، از آن پيروى كنيد. و از راه ها[ى ديگر] كه شما را از راه وى پراكنده مى سازد پيروى مكنيد. اينهاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه به تقوا گراييد. (153)

آنگاه به موسى كتاب داديم، براى اينكه [نعمت را] بر كسى كه نيكى كرده است تمام كنيم، و براى اينكه هر چيزى را بيان نماييم، و هدايت و رحمتى باشد ، اميد كه به لقاى پروردگارشان ايمان بياورند. (154)

و اين، خجسته كتابى است كه ما آن را نازل كرديم؛ پس،

از آن پيروى كنيد و پرهيزگارى نماييد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد، (155)

تا نگوييد: «كتاب [آسمانى ، تنها بر دو طايفه پيش از ما نازل شده، و ما از آموختن آنان بى خبر بوديم.» (156)

يا نگوييد: «اگر كتاب بر ما نازل مى شد، قطعاً از آنان هدايت يافته تر بوديم.» اينك حجّتى از جانب پروردگارتان براى شما آمده و رهنمود و رحمتى است. پس كيست ستمكارتر از آن كس كه آيات خدا را دروغ پندارد و از آنها روى گرداند؟ به زودى كسانى را كه از آيات ما روى مى گردانند، به سبب [همين اعراضشان، به عذابى سخت مجازات خواهيم كرد. (157)

آيا جز اين انتظار دارند كه فرشتگان به سويشان بيايند، يا پروردگارت بيايد، يا پاره اى از نشانه هاى پروردگارت بيايد؟ [اما] روزى كه پاره اى از نشانه هاى پروردگارت [پديد] آيد، كسى كه قبلاً ايمان نياورده يا خيرى در ايمان آوردن خود به دست نياورده، ايمان آوردنش سود نمى بخشد. بگو: «منتظر باشيد كه ما [هم منتظريم.» (158)

كسانى كه دين خود را پراكنده ساختند و فرقه فرقه شدند، تو هيچ گونه مسؤول ايشان نيستى، كارشان فقط با خداست. آنگاه به آنچه انجام مى دادند آگاهشان خواهد كرد. (159)

هر كس كار نيكى بياورد، ده برابر آن [پاداش خواهد داشت، و هر كس كار بدى بياورد، جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود. (160)

بگو: «آرى! پروردگارم مرا به راه راست هدايت كرده است: دينى پايدار، آيين ابراهيمِ حق گراى! و او از مشركان نبود.» (161)

بگو: «در حقيقت، نماز من و [ساير] عبادات من و زندگى و مرگ من، براى خدا، پروردگار جهانيان است.»

(162)

[كه او را شريكى نيست، و بر اين [كار] دستور يافته ام، و من نخستين مسلمانم. (163)

بگو: «آيا جز خدا پروردگارى بجويم؟ با اينكه او پروردگار هر چيزى است، و هيچ كس جز بر زيان خود [گناهى انجام نمى دهد، و هيچ باربردارى بار [گناه ديگرى را برنمى دارد، آنگاه بازگشت شما به سوى پروردگارتان خواهد بود، پس ما را به آنچه در آن اختلاف مى كرديد آگاه خواهد كرد. (164)

و اوست كسى كه شما را در زمين جانشين [يكديگر] قرار داد، و بعضى از شما را بر برخى ديگر به درجاتى برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده است بيازمايد. آرى، پروردگار تو زودكيفر است، و [هم او بس آمرزنده مهربان است. (165)

هنگامى كه سراغشان آمد، تكذيب كردند! ولى بزودى خبر آنچه را به باد مسخره مى گرفتند، به آنان مى رسد؛ [و از نتايج كار خود، آگاه مى شوند].

«6» آيا نديدند چقدر از اقوام پيشين را هلاك كرديم؟! اقوامى كه [از شما نيرومندتر بودند؛ و] قدرتهايى به آنها داده بوديم كه به شما نداديم؛ بارانهاى پى درپى براى آنها فرستاديم؛ و از زير [آباديهاى] آنها، نهرها را جارى ساختيم؛ [اما هنگامى كه سركشى و طغيان كردند،] آنان را بخاطر گناهانشان نابود كرديم؛ و جمعيت ديگرى بعد از آنان پديد آورديم.

«7» [حتّى] اگر ما نامه اى روى صفحه اى بر تو نازل كنيم، و [علاوه بر ديدن و خواندن،] آن را با دستهاى خود لمس كنند، باز كافران مى گويند: (اين، چيزى جز يك سحر آشكار نيست)!

«8» [از بهانه هاى آنها اين بود كه] گفتند: (چرا فرشته اى بر او نازل نشده [تا او را در دعوت مردم به سوى خدا همراهى كند؟!]) ولى اگر فرشته اى بفرستيم، [و موضوع، جنبه حسى و شهود پيدا كند،] كار تمام مى شود؛ [يعنى اگر مخالفت كنند،] ديگر به آنها مهلت داده نخواهد شد [و همه هلاك مى شوند].

«9» و اگر او را فرشته اى قرارمى داديم، حتماً وى را بصورت انسانى درمى آورديم؛ [باز به پندار آنان،] كار را بر آنها مشتبه مى ساختيم؛ همان طور كه آنها كار را بر ديگران مشتبه مى سازند!

«10» [با اين حال، نگران نباش!] جمعى از پيامبران پيش از تو را استهزا كردند؛ امّا سرانجام، آنچه را مسخره مى كردند، دامانشان را مى گرفت؛ [و عذاب الهى بر آنها فرود آمد].

«11» بگو: (روى زمين گردش كنيد! سپس بنگريد سرانجام تكذيب كنندگان آيات الهى چه شد؟!)

«12» بگو: (آنچه

در آسمانها و زمين است، از آن كيست؟) بگو: (از آن خداست؛ رحمت [و بخشش] را بر خود، حتم كرده؛ [و به همين دليل،] بطور قطع همه شما را در روز قيامت، كه در آن شكّ و ترديدى نيست، گرد خواهد آورد. [آرى،] فقط كسانى كه سرمايه هاى وجود خويش را از دست داده و گرفتار خسران شدند، ايمان نمى آورند.

«13» و براى اوست آنچه در شب و روز قرار دارد؛ و او، شنوا و داناست.

«14» بگو: (آيا غير خدا را ولى خود انتخاب كنم؟! [خدايى] كه آفريننده آسمانها و زمين است؛ اوست كه روزى مى دهد، و از كسى روزى نمى گيرد.) بگو: (من مأمورم كه نخستين مسلمان باشم؛ و [خداوند به من دستور داده كه] از مشركان نباش!)

«15» بگو: (من [نيز] اگر نافرمانى پروردگارم كنم، از عذاب روزى بزرگ [= روز رستاخيز] مى ترسم!

«16» آن كس كه در آن روز، مجازات الهى به او نرسد، خداوند او را مشمول رحمت خويش ساخته؛ و اين همان پيروزى آشكار است.)

«17» اگر خداوند زيانى به تو برساند، هيچ كس جز او نمى تواند آن را برطرف سازد! و اگر خيرى به تو رساند، او بر همه چيز تواناست؛ [و از قدرت او، هرگونه نيكى ساخته است.]

«18» اوست كه بر بندگان خود، قاهر و مسلّط است؛ و اوست حكيم آگاه!

«19» بگو: (بالاترين گواهى، گواهى كيست؟) [و خودت پاسخ بده و] بگو: (خداوند، گواه ميان من و شماست؛ و [بهترين دليل آن اين است كه] اين قرآن بر من وحى شده، تا شما و تمام كسانى را كه اين قرآن به آنها مى رسد، بيم دهم [و از

مخالفت فرمان خدا بترسانم]. آيا براستى شما گواهى مى دهيد كه معبودان ديگرى با خداست؟!) بگو: (من هرگز چنين گواهى نمى دهم). بگو: (اوست تنها معبود يگانه؛ و من از آنچه براى او شريك قرارمى دهيد، بيزارم!)

«20» آنان كه كتاب آسمانى به ايشان داده ايم، بخوبى او [= پيامبر] را مى شناسند، همان گونه كه فرزندان خود را مى شناسند؛ فقط كسانى كه سرمايه وجود خود را از دست داده اند، ايمان نمى آورند.

«21» چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه بر خدا دروغ بسته [= همتايى براى او قائل شده]، و يا آيات او را تكذيب كرده است؟! مسلماً ظالمان، رستگار نخواهند شد!

«22» آن روز كه همه آنها را محشور مى كنيم؛ سپس به مشركان مى گوييم: (معبودهايتان، كه همتاى خدا مى پنداشتيد، كجايند؟) [چرا به يارى شما نمى شتابند؟!]

«23» سپس پاسخ و عذر آنها، چيزى جز اين نيست كه مى گويند: (به خداوندى كه پروردگار ماست سوگند كه ما مشرك نبوديم!)

«24» ببين چگونه به خودشان [نيز] دروغ مى گويند، و آنچه را بدروغ همتاى خدا مى پنداشتند، از دست مى دهند!

«25» پاره اى از آنها به [سخنان] تو، گوش فرامى دهند؛ ولى بر دلهاى آنان پرده ها افكنده ايم تا آن را نفهمند؛ و در گوش آنها، سنگينى قرار داده ايم. و [آنها بقدرى لجوجند كه] اگر تمام نشانه هاى حق را ببينند، ايمان نمى آورند؛ تا آنجا كه وقتى به سراغ تو مى آيند كه با تو پرخاشگرى كنند، كافران مى گويند: (اينها فقط افسانه هاى پيشينيان است!)

«26» آنها ديگران را از آن بازمى دارند؛ و خود نيز از آن دورى مى كنند؛ آنها جز خود را هلاك نمى كنند، ولى نمى فهمند!

«27» كاش [حال آنها را] هنگامى كه در برابر آتش [دوزخ] ايستاده اند،

ببينى! مى گويند: اى كاش [بار ديگر، به دنيا] بازگردانده مى شديم، و آيات پروردگارمان را تكذيب نمى كرديم، و از مؤمنان مى بوديم!

«28» [آنها در واقع پشيمان نيستند،] بلكه اعمال و نيّاتى را كه قبلاً پنهان مى كردند، در برابر آنها آشكار شده [و به وحشت افتاده اند]. و اگر بازگردند، به همان اعمالى كه از آن نهى شده بودند بازمى گردند؛ آنها دروغگويانند.

«29» آنها گفتند: (چيزى جز اين زندگى دنياى ما نيست؛ و ما هرگز برانگيخته نخواهيم شد!)

«30» اگر آنها را به هنگامى كه در پيشگاه پروردگارشان ايستاده اند، ببينى! [به آنها] مى گويد: (آيا اين حق نيست؟) مى گويند: (آرى، قسم به پروردگارمان [حق است!]) مى گويد: (پس مجازات را بچشيد به سزاى آنچه انكار مى كرديد!)

«31» آنها كه لقاى پروردگار را تكذيب كردند، مسلماً زيان ديدند؛ [و اين تكذيب، ادامه مى يابد] تا هنگامى كه ناگهان قيامت به سراغشان بيايد؛ مى گويند: (اى افسوس بر ما كه درباره آن، كوتاهى كرديم!) و آنها [بار سنگين] گناهانشان را بر دوش مى كشند؛ چه بد بارى بر دوش خواهند داشت!

«32» زندگى دنيا، چيزى جز بازى و سرگرمى نيست! و سراى آخرت، براى آنها كه پرهيزگارند، بهتر است! آيا نمى انديشيد؟!

«33» ما مى دانيم كه گفتار آنها، تو را غمگين مى كند؛ ولى [غم مخور! و بدان كه] آنها تو را تكذيب نمى كنند؛ بلكه ظالمان، آيات خدا را انكار مى نمايند.

«34» پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند؛ و در برابر تكذيبها، صبر و استقامت كردند؛ و [در اين راه،] آزار ديدند، تا هنگامى كه يارى ما به آنها رسيد. [تو نيز چنين باش! و اين، يكى از سنتهاى الهى است؛] و هيچ چيز نمى تواند

سنن خدا را تغيير دهد؛ و اخبار پيامبران به تو رسيده است.

«35» و اگر اعراض آنها بر تو سنگين است، چنانچه بتوانى نقبى در زمين بزنى، يا نردبانى به آسمان بگذارى [و اعماق زمين و آسمانها را جستجو كنى، چنين كن] تا آيه [و نشانه ديگرى] براى آنها بياورى! [ولى بدان كه اين لجوجان، ايمان نمى آورند!] امّا اگر خدا بخواهد، آنها را [به اجبار] بر هدايت جمع خواهد كرد. [ولى هدايت اجبارى، چه سودى دارد؟] پس هرگز از جاهلان مباش!

«36» تنها كسانى [دعوت تو را] مى پذيرند كه گوش شنوا دارند؛ امّا مردگان [و آنها كه روح انسانى را از دست داده اند، ايمان نمى آورند؛ و] خدا آنها را [در قيامت] برمى انگيزد؛ سپس به سوى او، بازمى گردند.

«37» و گفتند: (چرا نشانه [و معجزه اى] از طرف پروردگارش بر او نازل نمى شود؟!) بگو: (خداوند، قادر است كه نشانه اى نازل كند؛ ولى بيشتر آنها نمى دانند!)

«38» هيچ جنبنده اى در زمين، و هيچ پرنده اى كه با دو بال خود پرواز مى كند، نيست مگر اينكه امتهايى همانند شما هستند. ما هيچ چيز را در اين كتاب، فرو گذار نكرديم؛ سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مى گردند.

«39» آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، كرها و لالهايى هستند كه در تاريكيها قرار دارند. هر كس را خدا بخواهد [و مستحق باشد،] گمراه مى كند؛ و هر كس را بخواهد [و شايسته بداند،] بر راه راست قرار خواهد داد.

«40» بگو: (به من خبر دهيد اگر عذاب پروردگار به سراغ شما آيد، يا رستاخيز برپا شود، آيا [براى حل مشكلات خود،] غير خدا را مى خوانيد اگر راست مى گوييد؟!)

«41» [نه،] بلكه

تنها او را مى خوانيد! و او اگر بخواهد، مشكلى را كه بخاطر آن او را خوانده ايد، برطرف مى سازد؛ و آنچه را [امروز] همتاى خدا قرارمى دهيد، [در آن روز] فراموش خواهيد كرد.

«42» ما به سوى امتهايى كه پيش از تو بودند، [پيامبرانى] فرستاديم؛ [و هنگامى كه با اين پيامبران به مخالفت برخاستند،] آنها را با شدّت و رنج و ناراحتى مواجه ساختيم؛ شايد [بيدار شوند و در برابر حق،] خضوع كنند و تسليم گردند!

«43» چرا هنگامى كه مجازات ما به آنان رسيد، [خضوع نكردند و] تسليم نشدند؟! بلكه دلهاى آنها قساوت پيدا كرد؛ و شيطان، هر كارى را كه مى كردند، در نظرشان زينت داد!

«44» [آرى،] هنگامى كه [اندرزها سودى نبخشيد، و] آنچه را به آنها يادآورى شده بود فراموش كردند، درهاى همه چيز [از نعمتها] را به روى آنها گشوديم؛ تا [كاملا] خوشحال شدند [و دل به آن بستند]؛ ناگهان آنها را گرفتيم [و سخت مجازات كرديم]؛ در اين هنگام، همگى مأيوس شدند؛ [و درهاى اميد به روى آنها بسته شد].

«45» و [به اين ترتيب،] دنباله [زندگى] جمعيّتى كه ستم كرده بودند، قطع شد. و ستايش مخصوص خداوند، پروردگار جهانيان است.

«46» بگو: (به من خبر دهيد اگر خداوند، گوش و چشمهايتان را بگيرد، و بر دلهاى شما مهر نهد [كه چيزى را نفهميد]، چه كسى جز خداست كه آنها را به شما بدهد؟!) ببين چگونه آيات را به گونه هاى مختلف براى آنها شرح مى دهيم، سپس آنها روى مى گردانند!

«47» بگو: (به من خبر دهيد اگر عذاب خدا بطور ناگهانى [و پنهانى] يا آشكارا به سراغ شما بيايد، آيا جز جمعيّت ستمكار

هلاك مى شوند؟!)

«48» ما پيامبران را، جز [به عنوان] بشارت دهنده و بيم دهنده، نمى فرستيم؛ آنها كه ايمان بياورند و [خويشتن را] اصلاح كنند، نه ترسى بر آنهاست و نه غمگين مى شوند.

«49» و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، عذاب [پروردگار] بخاطر نافرمانيها به آنان مى رسد.

«50» بگو: (من نمى گويم خزاين خدا نزد من است؛ و من، [جز آنچه خدا به من بياموزد،] از غيب آگاه نيستم! و به شما نمى گويم من فرشته ام؛ تنها از آنچه به من وحى مى شود پيروى مى كنم.) بگو: (آيا نابينا و بينا مساويند؟! پس چرا نمى انديشيد؟!)

«51» و به وسيله آن [قرآن]، كسانى را كه از روز حشر و رستاخيز مى ترسند، بيم ده! [روزى كه در آن،] ياور و سرپرست و شفاعت كننده اى جز او [= خدا] ندارند؛ شايد پرهيزگارى پيشه كنند!

«52» و كسانى را كه صبح و شام خدا را مى خوانند، و جز ذات پاك او نظرى ندارند، از خود دور مكن! نه چيزى از حساب آنها بر توست، و نه چيزى از حساب تو بر آنها! اگر آنها را طرد كنى، از ستمگران خواهى بود!

«53» و اين چنين بعضى از آنها را با بعض ديگر آزموديم [توانگران را بوسيله فقيران]؛ تا بگويند: (آيا اينها هستند كه خداوند از ميان ما [برگزيده، و] بر آنها منّت گذارده [و نعمت ايمان بخشيده است؟!) آيا خداوند، شاكران را بهتر نمى شناسد؟!

«54» هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، به آنها بگو: (سلام بر شما پروردگارتان، رحمت را بر خود فرض كرده؛ هر كس از شما كار بدى از روى نادانى كند، سپس توبه و

اصلاح [و جبران] نمايد، [مشمول رحمت خدا مى شود چرا كه] او آمرزنده مهربان است.)

«55» و اين چنين آيات را برميشمريم، [تا حقيقت بر شما روشن شود،] و راه گناهكاران آشكار گردد.

«56» بگو: (من از پرستش كسانى كه غير از خدا مى خوانيد، نهى شده ام!) بگو: (من از هوى و هوسهاى شما، پيروى نمى كنم؛ اگر چنين كنم، گمراه شده ام؛ و از هدايت يافتگان نخواهم بود!)

«57» بگو: (من دليل روشنى از پروردگارم دارم؛ و شما آن را تكذيب كرده ايد! آنچه شما در باره آن [از نزول عذاب الهى] عجله داريد، به دستِ من نيست! حكم و فرمان، تنها از آنِ خداست! حق را از باطل جدا مى كند، و او بهترين جداكننده [حق از باطل] است.)

«58» بگو: (اگر آنچه درباره آن عجله داريد نزد من بود، [و به درخواست شما ترتيب اثر مى دادم، عذاب الهى بر شما نازل مى گشت؛] و كار ميان من و شما پايان گرفته بود؛ ولى خداوند ظالمان را بهتر مى شناسد [و بموقع مجازات مى كند.])

«59» كليدهاى غيب، تنها نزد اوست؛ و جز او، كسى آنها را نمى داند. او آنچه را در خشكى و درياست مى داند؛ هيچ برگى [از درختى] نمى افتد، مگر اينكه از آن آگاه است؛ و نه هيچ دانه اى در تاريكيهاى زمين، و نه هيچ تر و خشكى وجود دارد، جز اينكه در كتابى آشكار [= در كتاب علم خدا] ثبت است.

«60» او كسى است كه [روح] شما را در شب [به هنگام خواب] مى گيرد؛ و از آنچه در روز كرده ايد، با خبر است؛ سپس در روز شما را [از خواب] برمى انگيزد؛ و [اين وضع همچنان ادامه مى يابد] تا سرآمد معينى

فرا رسد؛ سپس بازگشت شما به سوى اوست؛ و سپس شما را از آنچه عمل مى كرديد، با خبر مى سازد.

«61» او بر بندگان خود تسلّط كامل دارد؛ و مراقبانى بر شما مى گمارد؛ تا زمانى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد؛ [در اين موقع،] فرستادگان ما جان او را مى گيرند؛ و آنها [در نگاهدارى حساب عمر و اعمال بندگان،] كوتاهى نمى كنند.

«62» سپس [تمام بندگان] به سوى خدا، كه مولاى حقيقى آنهاست، بازمى گردند. بدانيد كه حكم و داورى، مخصوص اوست؛ و او، سريعترين حسابگران است!

«63» بگو: (چه كسى شما را از تاريكيهاى خشكى و دريا رهايى مى بخشد؟ در حالى كه او را با حالت تضرع [و آشكارا] و در پنهانى مى خوانيد؛ [و مى گوييد:] اگر از اين [خطرات و ظلمتها] ما را رهايى مى بخشد، از شكرگزاران خواهيم بود.)

«64» بگو: (خداوند شما را از اينها، و از هر مشكل و ناراحتى، نجات مى دهد؛ باز هم شما براى او شريك قرار مى دهيد! [و راه كفر مى پوييد.])

«65» بگو: (او قادر است كه از بالا يا از زير پاى شما، عذابى بر شما بفرستد؛ يا بصورت دسته هاى پراكنده شما را با هم بياميزد؛ و طعم جنگ [و اختلاف] را به هر يك از شما بوسيله ديگرى بچشاند.) ببين چگونه آيات گوناگون را [براى آنها] بازگو مى كنيم! شايد بفهمند [و بازگردند]!

«66» قوم و جمعيّت تو، آن [آيات الهى] را تكذيب و انكار كردند، در حالى كه حق است! [به آنها] بگو: (من مسؤول [ايمان آوردن] شما نيستم! [وظيفه من، تنها ابلاغ رسالت است، نه اجبار شما بر ايمان.])

«67» هر خيرى [كه خداوند به شما داده،] سرانجام

قرارگاهى دارد، [و در موعد خود انجام ميگيرد.] و بزودى خواهيد دانست!

«68» هرگاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزا مى كنند، از آنها روى بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند! و اگر شيطان از ياد تو ببرد، هرگز پس از يادآمدن با اين جمعيّت ستمگر منشين!

«69» و [اگر] افراد با تقوا [براى ارشاد و اندرز با آنها بنشينند]، چيزى از حساب [و گناه] آنها بر ايشان نيست؛ ولى [اين كار، بايد تنها] براى يادآورى آنها باشد، شايد [بشنوند و] تقوى پيشه كنند!

«70» و رها كن كسانى را كه آيين [فطرى] خود را به بازى و سرگرمى گرفتند، و زندگى دنيا، آنها را مغرور ساخته، و با اين [قرآن]، به آنها يادآورى نما، تا گرفتار [عواقب شوم] اعمال خود نشوند! [و در قيامت] جز خدا، نه ياورى دارند، و نه شفاعت كننده اى! و [چنين كسى] هر گونه عوضى بپردازد، از او پذيرفته نخواهد شد؛ آنها كسانى هستند كه گرفتار اعمالى شده اند كه خود انجام داده اند؛ نوشابه اى از آب سوزان براى آنهاست؛ و عذاب دردناكى بخاطر اينكه كفر مى ورزيدند [و آيات الهى را انكار] مى كردند.

«71» بگو: (آيا غير از خدا، چيزى را بخوانيم [و عبادت كنيم] كه نه سودى به حال مال دارد، نه زيانى؛ و [به اين ترتيب،] به عقب برگرديم بعد از آنكه خداوند ما را هدايت كرده است؟! همانند كسى كه بر اثر وسوسه هاى شيطان، در روى زمين راه را گم كرده، و سرگردان مانده است؛ در حالى كه يارانى هم دارد كه او را به هدايت دعوت مى كنند [و مى گويند:] به سوى ما بيا!) بگو: (تنها هدايت خداوند، هدايت

است؛ و ما دستور داديم كه تسليم پروردگار عالميان باشيم.

«72» و [نيز به ما فرمان داده شده به] اينكه: نماز را برپا داريد! و از او بپرهيزيد! و تنها اوست كه به سويش محشور خواهيد شد.)

«73» اوست كه آسمانها و زمين را بحق آفريد؛ و آن روز كه [به هر چيز] مى گويد: (موجود باش!) موجود مى شود؛ سخن او، حق است؛ و در آن روز كه در (صور) دميده مى شود، حكومت مخصوص اوست، از پنهان و آشكار با خبر است، و اوست حكيم و آگاه.

«74» [به خاطر بياوريد] هنگامى را كه ابراهيم به پدرش [= عمويش] (آزر) گفت: (آيا بتهائى را معبودان خود انتخاب مى كنى؟! من، تو و قوم تو را در گمراهى آشكارى مى بينم.)

«75» و اين چنين، ملكوت آسمانها و زمين [و حكومت مطلقه خداوند بر آنها] را به ابراهيم نشان داديم؛ [تا به آن استدلال كند،] و اهل يقين گردد.

«76» هنگامى كه [تاريكى] شب او را پوشانيد، ستاره اى مشاهده كرد، گفت: (اين خداى من است؟) امّا هنگامى كه غروب كرد، گفت: (غروب كنندگان را دوست ندارم!)

«77» و هنگامى كه ماه را ديد كه [سينه افق را] مى شكافد، گفت: (اين خداى من است؟) امّا هنگامى كه [آن هم] غروب كرد، گفت: (اگر پروردگارم مرا راهنمايى نكند، مسلّماً از گروه گمراهان خواهم بود.)

«78» و هنگامى كه خورشيد را ديد كه [سينه افق را] مى شكافت، گفت: (اين خداى من است؟ اين [كه از همه] بزرگتر است!) امّا هنگامى كه غروب كرد، گفت: (اى قوم من از شريكهايى كه شما [براى خدا] مى سازيد، بيزارم!

«79» من روى خود را به سوى كسى

كردم كه آسمانها و زمين را آفريده؛ من در ايمان خود خالصم؛ و از مشركان نيستم!

«80» ولى قوم او [= ابراهيم]، با وى به گفتگو و ستيز پرداختند؛ گفت: (آيا درباره خدا با من گفتگو و ستيز مى كنيد؟! در حالى كه خداوند، مرا با دلايل روشن هدايت كرده؛ و من از آنچه شما همتاى [خدا] قرار مى دهيد، نمى ترسم [و به من زيانى نمى رسانند]! مگر پروردگارم چيزى را بخواهد! وسعت آگاهى پروردگارم همه چيز را در برمى گيرد؛ آيا متذكّر [و بيدار] نمى شويد؟!

«81» چگونه من از بتهاى شما بترسم؟! در حالى كه شما از اين نمى ترسيد كه براى خدا، همتايى قرار داده ايد كه هيچ گونه دليلى درباره آن، بر شما نازل نكرده است! [راست بگوييد] كدام يك از اين دو دسته [بت پرستان و خداپرستان]، شايسته تر به ايمنى [از مجازات] هستند اگر مى دانيد؟!

«82» [آرى،] آنها كه ايمان آوردند، و ايمان خود را با شرك و ستم نيالودند، ايمنى تنها از آن آنهاست؛ و آنها هدايت يافتگانند!)

«83» اينها دلايل ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم! درجات هر كس را بخواهيم [و شايسته بدانيم،] بالا مى بريم؛ پروردگار تو، حكيم و داناست.

«84» و اسحاق و يعقوب را به او [= ابراهيم] بخشيديم؛ و هر دو را هدايت كرديم؛ و نوح را [نيز] پيش از آن هدايت نموديم؛ و از فرزندان او، داوود و سليمان و ايّوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم]؛ اين گونه نيكوكاران را پاداش مى دهيم!

«85» و [همچنين] زكريّا و يحيى و عيسى و الياس را؛ همه از صالحان بودند.

«86» و اسماعيل و اليسع و يونس و

لوط را؛ و همه را بر جهانيان برترى داديم.

«87» و از پدران و فرزندان و برادران آنها [افرادى را برترى داديم] و برگزيديم و به راه راست، هدايت نموديم.

«88» اين، هدايت خداست؛ كه هر كس از بندگان خود را بخواهد با آن راهنمايى مى كند! و اگر آنها مشرك شوند، اعمال [نيكى] كه انجام داده اند، نابود مى گردد [و نتيجه اى از آن نمى گيرند].

«89» آنها كسانى هستند كه كتاب و حكم و نبوّت به آنان داديم؛ و اگر [بفرض] نسبت به آن كفر ورزند، [آيين حقّ زمين نمى ماند؛ زيرا] كسان ديگرى را نگاهبان آن مى سازيم كه نسبت به آن، كافر نيستند.

«90» آنها كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده؛ پس به هدايت آنان اقتدا كن! [و] بگو: (در برابر اين [رسالت و تبليغ]، پاداشى از شما نمى طلبم! اين [رسالت]، چيزى جز يك يادآورى براى جهانيان نيست! [اين وظيفه من است])

«91» آنها خدا را درست نشناختند كه گفتند: (خدا، هيچ چيز بر هيچ انسانى، نفرستاده است!) بگو: (چه كسى كتابى را كه موسى آورد، نازل كرد؟! كتابى كه براى مردم، نور و هدايت بود؛ [امّا شما] آن را بصورت پراكنده قرارمى دهيد؛ قسمتى را آشكار، و قسمت زيادى را پنهان مى داريد؛ و مطالبى به شما تعليم داده شده كه نه شما و نه پدرانتان، از آن با خبر نبوديد!) بگو: (خدا!) سپس آنها را در گفتگوهاى لجاجت آميزشان رها كن، تا بازى كنند!

«92» و اين كتابى است كه ما آن را نازل كرديم؛ كتابى است پربركت، كه آنچه را پيش از آن آمده، تصديق مى كند؛ [آن را فرستاديم تا مردم را به پاداشهاى الهى، بشارت دهى،]

و تا [اهل] امّ القرى [= مكّه] و كسانى را كه گرد آن هستند، بترسانى! [يقين بدان] آنها كه به آخرت ايمان دارند، و به آن ايمان مى آورند؛ و بر نمازهاى خويش، مراقبت مى كنند!

«93» چه كسى ستمكارتر است از كسى كه دروغى به خدا ببندد، يا بگويد: (بر من، وحى فرستاده شده)، در حالى كه به او وحى نشده است، و كسى كه بگويد: (من نيز همانند آنچه خدا نازل كرده است، نازل مى كنم)؟! و اگر ببينى هنگامى كه [اين] ظالمان در شدايد مرگ فرو رفته اند، و فرشتگان دستها را گشوده، به آنان مى گويند: (جان خود را خارج سازيد! امروز در برابر دروغهايى كه به خدا بستيد و نسبت به آيات او تكبّر ورزيديد، مجازات خواركننده اى خواهيد ديد)! [به حال آنها تأسف خواهى خورد]

«94» و [روز قيامت به آنها گفته مى شود:] همه شما تنها به سوى ما بازگشت نموديد، همان گونه كه روز اوّل شما را آفريديم! و آنچه را به شما بخشيده بوديم، پشت سر گذارديد! و شفيعانى را كه شريك در شفاعت خود مى پنداشتيد، با شما نمى بينيم! پيوندهاى شما بريده شده است؛ و تمام آنچه را تكيه گاه خود تصوّر مى كرديد، از شما دور و گم شده اند!

«95» خداوند، شكافنده دانه و هسته است؛ زنده را از مرده خارج مى سازد، و مرده را از زنده بيرون مى آورد؛ اين است خداى شما! پس چگونه از حقّ منحرف مى شويد؟!

«96» او شكافنده صبح است؛ و شب را مايه آرامش، و خورشيد و ماه را وسيله حساب قرار داده است؛ اين، اندازه گيرى خداوند تواناى داناست!

«97» او كسى است كه ستارگان را براى شما قرار داد،

تا در تاريكيهاى خشكى و دريا، به وسيله آنها راه يابيد! ما نشانه ها[ى خود] را براى كسانى كه مى دانند، [و اهل فكر و انديشه اند] بيان داشتيم!

«98» او كسى است كه شما را از يك نفس آفريد! و شما دو گروه هستيد: بعضى پايدار [از نظر ايمان يا خلقت كامل]، و بعضى ناپايدار؛ ما آيات خود را براى كسانى كه مى فهمند، تشريح نموديم!

«99» او كسى است كه از آسمان، آبى نازل كرد، و به وسيله آن، گياهان گوناگون رويانديم؛ و از آن، ساقه ها و شاخه هاى سبز، خارج ساختيم؛ و از آنها دانه هاى متراكم، و از شكوفه نخل، شكوفه هايى با رشته هاى باريك بيرون فرستاديم؛ و باغهايى از انواع انگور و زيتون و انار، [گاه] شبيه به يكديگر، و [گاه] بى شباهت! هنگامى كه ميوه مى دهد، به ميوه آن و طرز رسيدنش بنگريد كه در آن، نشانه هايى [از عظمت خدا] براى افراد باايمان است!

«100» آنان براى خدا همتايانى از جنّ قرار دادند، در حالى كه خداوند همه آنها را آفريده است؛ و براى خدا، به دروغ و از روى جهل، پسران و دخترانى ساختند؛ منزّه است خدا، و برتر است از آنچه توصيف مى كنند!

«101» او پديد آورنده آسمانها و زمين است؛ چگونه ممكن است فرزندى داشته باشد؟! حال آنكه همسرى نداشته، و همه چيز را آفريده؛ و او به همه چيز داناست.

«102» [آرى،] اين است پروردگار شما! هيچ معبودى جز او نيست؛ آفريدگار همه چيز است؛ او را بپرستيد و او نگهبان و مدّبر همه موجودات است.

«103» چشمها او را نمى بينند؛ ولى او همه چشمها را مى بيند؛ و او بخشنده [انواع نعمتها،

و با خبر از دقايق موجودات،] و آگاه [از همه] چيز است.

«104» دلايل روشن از طرف پروردگارتان براى شما آمد؛ كسى كه [به وسيله آن، حقّ را] ببيند، به سود خود اوست؛ و كسى كه از ديدن آن چشم بپوشد، به زيان خودش مى باشد؛ و من نگاهبان شما نيستم [و شما را بر قبول ايمان مجبور نمى كنم]

«105» و اينچنين آيات [خود] را تشريح مى كنيم؛ بگذار آنها بگويند: (تو درس خوانده اى [و آنها را از ديگرى آموخته اى])! مى خواهيم آن را براى كسانى كه آماده درك حقايقند، روشن سازيم.

«106» از آنچه كه از سوى پروردگارت بر تو وحى شده، پيروى كن! هيچ معبودى جز او نيست! و از مشركان، روى بگردان!

«107» اگر خدا مى خواست، [همه به اجبار ايمان مى آوردند،] و هيچ يك مشرك نمى شدند؛ و ما تو را مسؤول [اعمال] آنها قرار نداده ايم؛ و وظيفه ندارى آنها را [به ايمان] مجبور سازى!

«108» [به معبود] كسانى كه غير خدا را مى خوانند دشنام ندهيد، مبادا آنها [نيز] از روى [ظلم و] جهل، خدا را دشنام دهند! اينچنين براى هر امّتى عملشان را زينت داديم سپس بازگشت همه آنان به سوى پروردگارشان است؛ و آنها را از آنچه عمل مى كردند، آگاه مى سازد [و پاداش و كيفر مى دهد].

«109» با نهايت اصرار، به خدا سوگند ياد كردند كه اگر نشانه اى [= معجزه اى] براى آنان بيايد، حتماً به آن ايمان مى آورند؛ بگو: (معجزات فقط از سوى خداست [و در اختيار من نيست كه به ميل شما معجزه اى بياورم]؛ و شما از كجا مى دانيد كه هرگاه معجزه اى بيايد [ايمان مى آورند؟ خير،] ايمان نمى آورند!)

«110» و ما دلها و

چشمهاى آنها را واژگونه مى سازيم؛ [آرى آنها ايمان نمى آورند] همان گونه كه در آغاز، به آن ايمان نياوردند! و آنان را در حال طغيان و سركشى، به خود وامى گذاريم تا سرگردان شوند!

«111» [و حتّى] اگر فرشتگان را بر آنها نازل مى كرديم، و مردگان با آنان سخن مى گفتند، و همه چيز را در برابر آنها جمع مى نموديم، هرگز ايمان نمى آوردند؛ مگر آنكه خدا بخواهد! ولى بيشتر آنها نمى دانند!

«112» اينچنين در برابر هر پيامبرى، دشمنى از شياطين انس و جنّ قرار داديم؛ آنها بطور سرى [و درگوشى] سخنان فريبنده و بى اساس [براى اغفال مردم] به يكديگر مى گفتند؛ و اگر پروردگارت مى خواست، چنين نمى كردند؛ [و مى توانست جلو آنها را بگيرد؛ ولى اجبار سودى ندارد.] بنابر اين، آنها و تهمتهايشان را به حال خود واگذار!

«113» نتيجه [وسوسه هاى شيطان و تبليغات شيطان صفتان] اين خواهد شد كه دلهاى منكران قيامت، به آنها متمايل گردد؛ و به آن راضى شوند؛ و هر گناهى كه بخواهند، انجام دهند!

«114» [با اين حال،] آيا غير خدا را به داورى طلبم؟! در حالى كه اوست كه اين كتاب آسمانى را، كه همه چيز در آن آمده، به سوى شما فرستاده است؛ و كسانى كه به آنها كتاب آسمانى داده ايم مى دانند اين كتاب، بحق از طرف پروردگارت نازل شده؛ بنابر اين از ترديدكنندگان مباش!

«115» و كلام پروردگار تو، با صدق و عدل، به حدّ تمام رسيد؛ هيچ كس نمى تواند كلمات او را دگرگون سازد؛ و او شنونده داناست.

«116» اگر از بيشتر كسانى كه در روى زمين هستند اطاعت كنى، تو را از راه خدا گمراه مى كنند؛ [زيرا] آنها تنها از گمان

پيروى مى نمايند، و تخمين و حدس [واهى] مى زنند.

«117» پروردگارت به كسانى كه از راه او گمراه گشته اند، آگاهتر است؛ و همچنين از كسانى كه هدايت يافته اند.

«118» از [گوشت] آنچه نام خدا [هنگام سر بريدن] بر آن گفته شده، بخوريد [و غير از آن نخوريد] اگر به آيات او ايمان داريد!

«119» چرا از چيزها [= گوشتها]ئى كه نام خدا بر آنها برده شده نمى خوريد؟! در حالى كه [خداوند] آنچه را بر شما حرام بوده، بيان كرده است! مگر اينكه ناچار باشيد؛ [كه در اين صورت، خوردن از گوشت آن حيوانات جايز است.] و بسيارى از مردم، به خاطر هوى و هوس و بى دانشى، [ديگران را] گمراه مى سازند؛ و پروردگارت، تجاوزكاران را بهتر مى شناسد.

«120» گناهان آشكار و پنهان را رها كنيد! زيرا كسانى كه گناه مى كنند، بزودى در برابر آنچه مرتكب مى شدند، مجازات خواهند شد.

«121» و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده، نخوريد! اين كار گناه است؛ و شياطين به دوستان خود مطالبى مخفيانه القا مى كنند، تا با شما به مجادله برخيزند؛ اگر از آنها اطاعت كنيد، شما هم مشرك خواهيد بود!

«122» آيا كسى كه مرده بود، سپس او را زنده كرديم، و نورى برايش قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه برود، همانند كسى است كه در ظلمتها باشد و از آن خارج نگردد؟! اين گونه براى كافران، اعمال [زشتى] كه انجام مى دادند، تزيين شده [و زيبا جلوه كرده] است.

«123» و [نيز] اين گونه در هر شهر و آبادى، بزرگان گنهكارى قرار داديم؛ [افرادى كه همه گونه قدرت در اختيارشان گذارديم؛ اما آنها سوء استفاده

كرده، و راه خطا پيش گرفتند؛] و سرانجام كارشان اين شد كه به مكر [و فريب مردم] پرداختند؛ ولى تنها خودشان را فريب مى دهند و نمى فهمند!

«124» و هنگامى كه آيه اى براى آنها بيايد، مى گويند: (ما هرگز ايمان نمى آوريم، مگر اينكه همانند چيزى كه به پيامبران خدا داده شده، به ما هم داده شود!) خداوند آگاهتر است كه رسالت خويش را كجا قرار دهد! بزودى كسانى كه مرتكب گناه شدند، [و مردم را از راه حق منحرف ساختند،] در مقابل مكر [و فريب و نيرنگى] كه مى كردند، گرفتار حقارت در پيشگاه خدا، و عذاب شديد خواهند شد.

«125» آن كس را كه خدا بخواهد هدايت كند، سينه اش را براى [پذيرش] اسلام، گشاده مى سازد؛ و آن كس را كه بخاطر اعمال خلافش بخواهد گمراه سازد، سينه اش را آنچنان تنگ مى كند كه گويا مى خواهد به آسمان بالا برود؛ اين گونه خداوند پليدى را بر افرادى كه ايمان نمى آورند قرار مى دهد!

«126» و اين راه مستقيم [و سنت جاويدان] پروردگار توست؛ ما آيات خود را براى كسانى كه پند مى گيرند، بيان كرديم!

«127» براى آنها [در بهشت] خانه امن و امان نزد پروردگارشان خواهد بود؛ و او، ولى و ياور آنهاست بخاطر اعمال [نيكى] كه انجام مى دادند.

«128» در آن روز كه [خدا] همه آنها را جمع و محشور ميسازد، [مى گويد:] اى جمعيّت شياطين و جن! شما افراد زيادى از انسانها را گمراه ساختيد! دوستان و پيروان آنها از ميان انسانها مى گويند: (پروردگارا! هر يك از ما دو گروه [= پيشوايان و پيروان گمراه] از ديگرى استفاده كرديم؛ [ما به لذّات هوس آلود و زودگذر رسيديم؛ و آنها

بر ما حكومت كردند؛] و به اجلى كه براى ما مقرّر داشته بودى رسيديم.) [خداوند] مى گويد: (آتش جايگاه شماست؛ جاودانه در آن خواهيد ماند، مگر آنچه خدا بخواهد) پروردگار تو حكيم و داناست.

«129» ما اين گونه بعضى از ستمگران را به بعضى ديگر وامى گذاريم به سبب اعمالى كه انجام مى دادند.

«130» [در آن روز به آنها مى گويد:] اى گروه جنّ و انس! آيا رسولانى از شما به سوى شما نيامدند كه آيات مرا برايتان بازگو مى كردند، و شما را از ملاقات چنين روزى بيم مى دادند؟! آنها مى گويند: (بر ضدّ خودمان گواهى مى دهيم؛ [آرى،] ما بد كرديم]) و زندگى [پر زرق و برق] دنيا آنها را فريب داد؛ و به زيان خود گواهى مى دهند كه كافر بودند!

«131» اين بخاطر آن است كه پروردگارت هيچ گاه [مردم] شهرها و آباديها را بخاطر ستمهايشان در حال غفلت و بى خبرى هلاك نمى كند. [بلكه قبلاً رسولانى براى آنها مى فرستد.]

«132» و براى هر يك [از اين دو دسته]، درجات [و مراتبى] است از آنچه عمل كردند؛ و پروردگارت از اعمالى كه انجام مى دهند، غافل نيست.

«133» پروردگارت بى نياز و مهربان است؛ [پس به كسى ستم نمى كند؛ بلكه همه، نتيجه اعمال خود را مى گيرند؛] اگر بخواهد، همه شما را مى برد؛ سپس هر كس را بخواهد جانشين شما مى سازد؛ همان طور كه شما را از نسل اقوام ديگرى به وجود آورد.

«134» آنچه به شما وعده داده مى شود، يقيناً مى آيد؛ و شما نمى توانيد [خدا را] ناتوان سازيد [و از عدالت و كيفر او فرار كنيد]!

«135» بگو: (اى قوم من! هر كار در قدرت داريد بكنيد! من [هم به وظيفه خود] عمل

مى كنم؛ امّا بزودى خواهيد دانست چه كسى سرانجام نيك خواهد داشت [و پيروزى با چه كسى است! امّا] به يقين، ظالمان رستگار نخواهند شد!)

«136» آنها [= مشركان] سهمى از آنچه خداوند از زراعت و چهارپايان آفريده، براى او قرار دادند؛ [و سهمى براى بتها!] و بگمان خود گفتند: (اين مال خداست! و اين هم مال شركاى ما [= يعنى بتها] است!) آنچه مال شركاى آنها بود، به خدا نمى رسيد؛ ولى آنچه مال خدا بود، به شركايشان مى رسيد! [آرى، اگر سهم بتها با كمبودى مواجه مى شد، مال خدا را به بتها مى دادند؛ امّا عكس آن را مجاز نمى دانستند!] چه بد حكم مى كنند [كه علاوه بر شرك، حتّى خدا را كمتر از بتها مى دانند]!

«137» همين گونه شركاى آنها [= بتها]، قتل فرزندانشان را در نظرشان جلوه دادند؛ [كودكان خود را قربانى بتها مى كردند، و افتخار مى نمودند!] سرانجام آنها را به هلاكت افكندند؛ و آيينشان را بر آنان مشتبه ساختند. و اگر خدا مى خواست، چنين نمى كردند؛ [زيرا مى توانست جلو آنان را بگيرد؛ ولى اجبار سودى ندارد.] بنابر اين، آنها و تهمتهايشان را به حال خود واگذار [و به آنها اعتنا مكن]!

«138» و گفتند: (اين قسمت از چهارپايان و زراعت [كه مخصوص بتهاست، براى همه] ممنوع است؛ و جز كسانى كه ما بخواهيم - به گمان آنها - نبايد از آن بخورند! و [اينها] چهارپايانى است كه سوارشدن بر آنها [بر ما] حرام شده است!) و [نيز] چهارپايانى [بود] كه [هنگام ذبح،] نام خدا را بر آن نمى بردند، و به خدا دروغ مى بستند؛ [و مى گفتند: (اين احكام، همه از ناحيه اوست.)] بزودى [خدا] كيفر افتراهاى آنها را

مى دهد!

«139» و گفتند: (آنچه [از بچّه] در شكم اين حيوانات است، مخصوص مردان ماست؛ و بر همسران ما حرام است! امّا اگر مرده باشد [= مرده متولّد شود]، همگى در آن شريكند.) بزودى [خدا] كيفر اين توصيف [و احكام دروغين] آنها را مى دهد؛ او حكيم و داناست.

«140» به يقين آنها كه فرزندان خود را از روى جهل و نادانى كشتند، گرفتار خسران شدند؛ [زيرا] آنچه را خدا به آنها روزى داده بود، بر خود تحريم كردند؛ و بر خدا افترا بستند. آنها گمراه شدند؛ و [هرگز] هدايت نيافته بودند.

«141» اوست كه باغهاى معروش [= باغهايى كه درختانش روى داربست ها قرار دارد]، و باغهاى غيرمعروش [= باغهايى كه نياز به داربست ندارد] را آفريد؛ همچنين نخل و انواع زراعت را، كه از نظر ميوه و طعم با هم متفاوتند؛ و [نيز] درخت زيتون و انار را، كه از جهتى با هم شبيه، و از جهتى تفاوت دارند؛ [برگ و ساختمان ظاهريشان شبيه يكديگر است، در حالى كه طعم ميوه آنها متفاوت مى باشد.] از ميوه آن، به هنگامى كه به ثمر مى نشيند، بخوريد! و حقّ آن را به هنگام درو، بپردازيد! و اسراف نكنيد، كه خداوند مسرفان را دوست ندارد!

«142» [او كسى است كه] از چهارپايان، براى شما حيوانات باربر، و حيوانات كوچك [براى منافع ديگر] آفريد؛ از آنچه به شما روزى داده است، بخوريد! و از گامهاى شيطان پيروى ننماييد، كه او دشمن آشكار شماست!

«143» هشت جفت از چهارپايان [براى شما] آفريد؛ از ميش دو جفت، و از بز دو جفت؛ بگو: (آيا خداوند نرهاى آنها را حرام كرده، يا ماده ها

را؟ يا آنچه شكم ماده ها در برگرفته؟ اگر راست مى گوييد [و بر تحريم اينها دليلى داريد]، به من خبر دهيد!)

«144» و از شتر يك جفت، و از گاو هم يك جفت [براى شما آفريد]؛ بگو: (كداميك از اينها را خدا حرام كرده است؟ نرها يا ماده ها را؟ يا آنچه را شكم ماده ها دربرگرفته؟ يا هنگامى كه خدا شما را به اين موضوع توصيه كرد، شما گواه [بر اين تحريم] بوديد؟! پس چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه بر خدا دروغ مى بندد، تا مردم را از روى جهل گمراه سازد؟! خداوند هيچ گاه ستمگران را هدايت نمى كند)

«145» بگو: (در آنچه بر من وحى شده، هيچ غذاى حرامى نمى يابم؛ بجز اينكه مردار باشد، يا خونى كه [از بدن حيوان] بيرون ريخته، يا گوشت خوك - كه اينها همه پليدند - يا حيوانى كه به گناه، هنگام سر بريدن، نام غير خدا [= نام بتها] بر آن برده شده است.) اما كسى كه مضطر [به خوردن اين محرمات] شود، بى آنكه خواهان لذت باشد و يا زياده روى كند [گناهى بر او نيست]؛ زيرا پروردگارت، آمرزنده مهربان است.

«146» و بر يهوديان، هر حيوان ناخن دار [= حيواناتى كه سم يكپارچه دارند] را حرام كرديم؛ و از گاو و گوسفند، پيه و چربيشان را بر آنان تحريم نموديم؛ مگر چربيهايى كه بر پشت آنها قرار دارد، و يا در دو طرف پهلوها، و يا آنها كه با استخوان آميخته است؛ اين را بخاطر ستمى كه مى كردند به آنها كيفر داديم؛ و ما راست مى گوييم.

«147» اگر تو را تكذيب كنند [و اين حقايق را نپذيرند]،

به آنها بگو: (پروردگار شما، رحمت گسترده اى دارد؛ اما مجازات او هم از مجرمان دفع شدنى نيست! [و اگر ادامه دهيد كيفر شما حتمى است]

«148» بزودى مشركان [براى تبرئه خويش] مى گويند: (اگر خدا مى خواست، نه ما مشرك مى شديم و نه پدران ما؛ و نه چيزى را تحريم مى كرديم!) كسانى كه پيش از آنها بودند نيز، همين گونه دروغ مى گفتند؛ و سرانجام [طعم] كيفر ما را چشيدند. بگو: (آيا دليل روشنى [بر اين موضوع] داريد؟ پس آن را به ما نشان دهيد؟ شما فقط از پندارهاى بى اساس پيروى مى كنيد، و تخمينهاى نابجا مى زنيد.)

«149» بگو: (دليل رسا [و قاطع] براى خداست [دليلى كه براى هيچ كس بهانه اى باقى نمى گذارد]. و اگر او بخواهد، همه شما را [به اجبار] هدايت مى كند. [ولى چون هدايت اجبارى بى ثمر است، اين كار را نمى كند.])

«150» بگو: (گواهان خود را، كه گواهى مى دهند خداوند اينها را حرام كرده است، بياوريد!) اگر آنها [بدروغ] گواهى دهند، تو با آنان [همصدا نشو! و] گواهى نده! و از هوى و هوس كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، و كسانى كه به آخرت ايمان ندارند و براى خدا شريك قائلند، پيروى مكن!

«151» بگو: (بياييد آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده است برايتان بخوانم: اينكه چيزى را شريك خدا قرار ندهيد! و به پدر و مادر نيكى كنيد! و فرزندانتان را از [ترس] فقر، نكشيد! ما شما و آنها را روزى مى دهيم؛ و نزديك كارهاى زشت نرويد، چه آشكار باشد چه پنهان! و انسانى را كه خداوند محترم شمرده، به قتل نرسانيد! مگر بحق [و از روى استحقاق]؛ اين چيزى است كه

خداوند شما را به آن سفارش كرده، شايد درك كنيد!

«152» و به مال يتيم، جز به بهترين صورت [و براى اصلاح]، نزديك نشويد، تا به حد رشد خود برسد! و حق پيمانه و وزن را بعدالت ادا كنيد! - هيچ كس را، جز بمقدار تواناييش، تكليف نمى كنيم - و هنگامى كه سخنى مى گوييد، عدالت را رعايت نماييد، حتى اگر در مورد نزديكان [شما] بوده باشد و به پيمان خدا وفا كنيد، اين چيزى است كه خداوند شما را به آن سفارش مى كند، تا متذكّر شويد!

«153» اين راه مستقيم من است، از آن پيروى كنيد! و از راه هاى پراكنده [و انحرافى] پيروى نكنيد، كه شما را از طريق حق، دور مى سازد! اين چيزى است كه خداوند شما را به آن سفارش مى كند، شايد پرهيزگارى پيشه كنيد!)

«154» سپس به موسى كتاب [آسمانى] داديم؛ [و نعمت خود را] بر آنها كه نيكوكار بودند، كامل كرديم؛ و همه چيز را [كه مورد نياز آنها بود، در آن] روشن ساختيم؛ كتابى كه مايه هدايت و رحمت بود؛ شايد به لقاى پروردگارشان [و روز رستاخيز]، ايمان بياورند!

«155» و اين كتابى است پر بركت، كه ما [بر تو] نازل كرديم؛ از آن پيروى كنيد، و پرهيزگارى پيشه نمائيد، باشد كه مورد رحمت [خدا] قرار گيريد!

«156» [ما اين كتاب را با اين امتيازات نازل كرديم] تا نگوييد: (كتاب آسمانى تنها بر دو طايفه پيش از ما [= يهود و نصارى] نازل شده بود؛ و ما از بحث و بررسى آنها بى خبر بوديم)!

«157» يا نگوييد: (اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى شد، از آنها هدايت يافته تر بوديم)!

اينك آيات و دلايل روشن از جانب پروردگارتان، و هدايت و رحمت براى شما آمد! پس، چه كسى ستمكارتر است از كسى كه آيات خدا را تكذيب كرده، و از آن روى گردانده است؟! اما بزودى كسانى را كه از آيات ما روى مى گردانند، بخاطر همين اعراض بى دليلشان، مجازات شديد خواهيم كرد!

«158» آيا جز اين انتظار دارند كه فرشتگان [مرگ] به سراغشان آيند، يا خداوند [خودش] به سوى آنها بيايد، يا بعضى از آيات پروردگارت [و نشانه هاى رستاخيز]؟! اما آن روز كه بعضى از آيات پروردگارت تحقّق پذيرد، ايمان آوردن افرادى كه قبلاً ايمان نياورده اند، يا در ايمانشان عمل نيكى انجام نداده اند، سودى به حالشان نخواهد داشت! بگو: ([اكنون كه شما چنين انتظارات نادرستى داريد،] انتظار بكشيد ما هم انتظار [كيفر شما را] مى كشيم!)

«159» كسانى كه آيين خود را پراكنده ساختند، و به دسته هاى گوناگون [و مذاهب مختلف] تقسيم شدند، تو هيچ گونه رابطه اى با آنها ندارى! سر و كار آنها تنها با خداست؛ سپس خدا آنها را از آنچه انجام مى دادند، با خبر مى كند.

«160» هر كس كار نيكى بجا آورد، ده برابر آن پاداش دارد، و هر كس كار بدى انجام دهد، جز بمانند آن، كيفر نخواهد ديد؛ و ستمى بر آنها نخواهد شد.

«161» بگو: (پروردگارم مرا به راه راست هدايت كرده؛ آيينى پابرجا [و ضامن سعادت دين و دنيا]؛ آيين ابراهيم؛ كه از آيينهاى خرافى روى برگرداند؛ و از مشركان نبود.)

«162» بگو: (نماز و تمام عبادات من، و زندگى و مرگ من، همه براى خداوند پروردگار جهانيان است.

«163» همتايى براى او نيست؛ و به همين مأمور شده ام؛ و

من نخستين مسلمانم!)

«164» بگو: (آيا غير خدا، پروردگارى را بطلبم، در حالى كه او پروردگار همه چيز است؟! هيچ كس، عمل [بدى] جز به زيان خودش، انجام نمى دهد؛ و هيچ گنهكارى گناه ديگرى را متحمّل نمى شود؛ سپس بازگشت همه شما به سوى پروردگارتان است؛ و شما را از آنچه در آن اختلاف داشتيد، خبر خواهد داد.

«165» و او كسى است كه شما را جانشينان [و نمايندگان] خود در زمين ساخت، و درجات بعضى از شما را بالاتر از بعضى ديگر قرار داد، تا شما را به وسيله آنچه در اختيارتان قرار داده بيازمايد؛ به يقين پروردگار تو سريع العقاب و آمرزنده مهربان است. [كيفر كسانى را كه از بوته امتحان نادرست درآيند، زود مى دهد؛ و نسبت به حق پويان مهربان است.]

مگر آنكه از آن روى گردانيدند. (4)

آنان حق را هنگامى كه به سويشان آمد تكذيب كردند، پس [ظهور و تحقّق] خبرهاى آنچه را همواره به آن استهزا مى كردند، به آنان خواهد رسيد. (5)

آيا ندانسته اند كه پيش از ايشان چه بسيار از ملت ها و اقوام را هلاك كرديم؟ كه به آنان در پهنه زمين، نعمت ها و امكاناتى داديم كه به شما نداديم، و بر آنان باران هاى پى در پى و پر ريزش فرستاديم و نهرهايى از زير پاى آنان جارى ساختيم [ولى ناسپاسى كردند]؛ پس آنان را به كيفر گناهانشان هلاك كرديم، و بعد از آنان اقوامى ديگر را پديد آورديم. (6)

و اگر ما نوشته اى روى صحفه اى بر تو نازل كنيم كه آنان آن را با دست خود لمس كنند، باز كفرپيشگان مى گويند: اين جز جادويى آشكار نيست!! (7)

و گفتند: چرا فرشته اى [كه در معرض ديد ما قرار گيرد] بر او نازل نشده است؟ اگر فرشته اى نازل كنيم، كار هلاكت [اين بهانه جويان] تمام مى شود و لحظه اى مهلت نيابند. (8)

[اين مغالطه گران لجوج مى گويند: چرا پيامبر از جنس فرشتگان نيست؟] اگر او را فرشته اى قرار مى داديم، يقيناً وى را به شكل مردى درمى آورديم، و قطعاً حقيقت را همانطور كه آنان بر ديگران مُشتبه مى كنند [به سزاى لجاجتشان] بر خود آنان مُشتبه مى ساختيم، [تا بر فرض پيامبر قرار دادن فرشته، باز بگويند: چرا پيامبرى از جنس بشر براى ما قرار داده است؟] (9)

مسلماً پيامبران پيش از تو هم مسخره شدند؛ پس بر كسانى كه پيامبران را مسخره مى كردند، عذاب و كيفرى كه همواره به استهزا مى گرفتند نازل شد و آنان را فرا گرفت.

(10)

بگو: در زمين بگرديد، سپس با تأمل بنگريد كه فرجام تكذيب كنندگان چگونه بوده است؟ (11)

بگو: مالكيّت و فرمانروايى آنچه در آسمان ها و زمين است در سيطره كيست؟ بگو: در سيطره خداست كه رحمت را بر خود لازم و مقرّر كرده؛ يقيناً همه شما را در روز قيامت كه ترديدى در آن نيست جمع خواهد كرد. فقط كسانى كه سرمايه وجودشان را تباه كرده اند، ايمان نمى آورند. (12)

و همه موجوداتى كه در [عرصه] شب و روز آرام دارند، در سيطره مالكيّت خدا هستند؛ و او شنوا و داناست. (13)

بگو: آيا جز خدا را كه آفريننده آسمان ها و زمين است، سرپرست و ياور خود گيرم؟ و اوست كه روزى مى دهد و خود بى نياز از روزى است. بگو: من مأمورم نخستين كسى باشم كه فرمان خدا را گردن نهد، و فرمان يافته ام كه هرگز از مشركان مباش. (14)

بگو: مسلماً اگر پروردگارم را نافرمانى كنم، از عذاب روزى بزرگ مى ترسم (15)

هر كس در آن روز، عذاب از او برگردانده شود، قطعاً خدا به او رحم كرده، و آن است كاميابى آشكار. (16)

و اگر خدا تو را آسيب و گزندى رساند، كسى جز او برطرف كننده آن نيست، و اگر تو را خيرى رساند [حفظ و دوامش فقط به دست اوست]؛ پس او بر هر كارى تواناست. (17)

اوست كه بر بندگانش چيره و غالب است، و او حكيم و آگاه است. (18)

[به كافران و مشركان كه براى حق بودنِ نبوتت گواه مى طلبند] بگو: گواهى چه كسى از همه گواهان بزرگ تر است [تا او را بر حقّانيّت نبوتم براى شما گواه آورم]؟ بگو:

خدا ميان من وشما گواه است [كه گواهى اش بزرگ ترين ومطمئن ترين و صحيح ترين گواهى هاست]، و اين قرآن [كه گواهى خدا بر حقّانيّت نبوّت من است] به من وحى شده تا به وسيله آن شما وهر كس را كه اين قرآن به او مى رسد بيم دهم. آيا شما [با دليل استوار و محكم] گواهى مى دهيد كه با خدا معبودهاى ديگرى به عنوان شريك هست؟ بگو: [چون دليلى وجود ندارد] من گواهى نمى دهم. بگو: فقط معبود يگانه و يكتا اوست، و من از معبودهاى باطلى كه شريك او قرار مى دهيد، بيزارم. (19)

كسانى كه به آنان كتاب آسمانى داديم، همان گونه كه پسرانشان را مى شناسند [بر اساس اوصافى كه در كتاب هايشان بيان شده] پيامبر را مى شناسند؛ فقط كسانى كه سرمايه وجودشان را تباه كردند، ايمان نمى آورند. (20)

ستمكارتر از كسى كه بر خدا دروغ بسته، يا آيات او را تكذيب كرده، كيست؟ يقيناً ستمكاران، رستگار نخواهند بود. (21)

و [ياد كنيد] روزى كه همه آنان را [در عرصه قيامت] جمع مى كنيم، سپس به كسانى كه شرك ورزيده اند، مى گوييم: شريكانتان كه آنان را شريك خدا مى پنداشتيد، كجايند [تا شما را از عذاب امروز نجات دهند؟] (22)

پس [آن روز] بهانه و عذرشان [براى رهايى از عذاب] فقط اين است كه خواهند گفت: به خدا پروردگارمان سوگند، كه ما مشرك نبوديم!! (23)

با تأمل بنگر كه چگونه بر خود دروغ مى بندند؛ وآنچه را به دروغ شريك خدا مى دانستند از دستشان رفت وگم شد. (24)

گروهى از آنان به سخنانت گوش مى دهند، و ما [به كيفر لجاجت وكفرشان] بر دل هايشان پوشش هايى قرار داديم كه آن را نفهمند، و در گوش هايشان سنگينى

نهاديم [تا نشنوند]. و اگر همه نشانه هاى حق را ببينند باز هم به آن ايمان نمى آورند؛ تا آنجا كه وقتى به محضرت مى آيند با تو مجادله وستيزه مى كنند، كافران [از روى لجاجت وعناد] مى گويند: اين [قرآن] جز افسانه هاى پيشينيان نيست. (25)

و آنان ديگران را [از توجه به قرآن] بازمى دارند و خود نيز از آن دور مى شوند، اينان جز خود را به هلاكت نمى اندازند، و [اين خطر را] درك نمى كنند. (26)

اگر هنگامى كه آنان را بر آتش [دوزخ] نگه داشته اند ببينى [حالتى ذلت بار و وضعى هول انگيز مى بينى] مى گويند: اى كاش به دنيا بازگردانده مى شديم، و در آنجا آيات پروردگارمان را تكذيب نمى كرديم، و از مؤمنان مى شديم. (27)

[ولى آرزوى آنان از روى صدق و راستى نيست] بلكه آنچه [از حقّانيّت توحيد و نبوّت و معاد] پيش از اين پنهان مى داشتند براى آنان آشكار شده [كه اين گونه آرزو مى كنند]، و اگر به دنيا بازگردانده شوند، يقيناً به كفر و شركى كه از آن نهى شده اند بازمى گردند؛ و مسلماً آنان دروغگويند. (28)

و [زمانى كه در دنيا بودند] گفتند: جز اين زندگى دنياى ما زندگى ديگرى نيست و [پس از مرگ] برانگيخته نخواهيم شد. (29)

و اگر ببينى هنگامى كه در پيشگاه پروردگارشان بازداشته شوند [وضعى شگفت انگيز مى بينى]، خدا مى فرمايد: آيا اين [برانگيخته شدن و زنده گشتن پس از مرگ] حق نيست؟ مى گويند: سوگند به پروردگارمان حق است. [خدا] مى فرمايد: پس به كيفر آنكه كفر مى ورزيديد، اين عذاب را بچشيد. (30)

كسانى كه ديدار [پاداش و مقام قرب] خدا را تكذيب كردند، يقيناً دچار زيان شدند. تا هنگامى كه قيامت به طور ناگهان و

غافل گيرانه به آنان رسد، مى گويند: اى بر ما دريغ و افسوس كه نسبت به تكاليف و وظايف شرعى خود كوتاهى كرديم. و آنان بار سنگين گناهانشان را بر دوش مى كشند؛ آگاه باشيد! بد بارى است كه بر دوش خواهند كشيد. (31)

و زندگى دنيا [بدون ايمان و عمل صالح] بازى و سرگرمى است، و يقيناً سراى آخرت براى آنان كه همواره پرهيزكارى مى كنند، بهتر است. آيا نمى انديشيد؟ (32)

آنچه را كافران و مشركان [بر ضد قرآن و تو] مى گويند مى دانيم كه تو را غمگين مى كند. پس آنان تو را تكذيب نمى كنند، بلكه ستمكاران آيات خدا را تكذيب مى نمايند. (33)

مسلماً پيش از تو رسولانى تكذيب شدند [و مورد آزار قرار گرفتند] و بر تكذيب و آزارى كه ديدند، شكيبايى ورزيدند تا يارى ما به آنان رسيد، [تو نيز شكيبايى كن تا يارى ما به تو برسد. اين سنّت خداست،] و سنّت هاى خدا را تغيير دهنده اى نيست. و قطعاً بخشى از سرگذشت پيامبران [در آياتى كه پيش از اين نازل شده] به تو رسيده است. (34)

و اگر روى گرداندن آنان [از قرآن و نبوّت] بر تو سنگين و دشوار است، اگر بتوانى نقبى در زمين، يا نردبانى براى راه يافتن در آسمان بجويى تا [از عمق زمين و پهنه آسمان] معجزه اى ديگر [غير قرآن] براى آنان بياورى [اين كار را انجام ده ولى آنها ايمان نمى آورند]؛ و اگر خدا مى خواست همه آنان را [به جبر و زور] به راه هدايت گرد مى آورد؛ [ولى هدايت اجبارى فاقد ارزش است] پس هرگز [نسبت به روحيات و اوصاف كافران لجوج كه خواستار هدايت نيستند] از بى خبران مباش.

(35)

فقط كسانى [دعوتت را] پاسخ مى دهند كه [سخنانت را با دقّت، تدبّر، انديشه و تفكّر] مى شنوند، [مشركان و كافران لجوج، مردگانند] و خدا مردگان را [در قيامت] برمى انگيزد، آنگه [براى حسابرسى] به سوى او بازگردانده مى شوند. (36)

و [مرده دلان] گفتند: چرا معجزه اى از سوى پروردگارش [همانند معجزات پيامبران گذشته] بر او نازل نمى شود؟ بگو: يقيناً خدا قدرت دارد كه معجزه اى [نظير آنچه آنان درخواست دارند] نازل كند، ولى [اين گونه درخواست هاى نابجا به سبب اين است كه] بيشترشان [شرايط و موقعيت ها را] نمى دانند. (37)

و هيچ جنبنده اى در زمين نيست، و نه هيچ پرنده اى كه با دو بال خود پرواز مى كند، مگر آنكه گروه هايى مانند شمايند؛ ما چيزى را در كتاب [تكوين از نظر ثبت جريانات هستى و برنامه هاى آفرينش] فروگذار نكرده ايم، سپس همگى به سوى پروردگارشان گردآورى مى شوند. (38)

كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، كرها و لال هايى فرو رفته در تاريكى هاى جهل و گمراهى اند؛ خدا هر كه را بخواهد [به كيفر تكذيب آياتش] گمراه مى كند، و هر كه را بخواهد [به پاداش تصديق آياتش] بر راه راست قرار مى دهد. (39)

بگو: اگر راستگوييد به من خبر دهيد چنانچه عذاب خدا بر شما درآيد يا قيامت به شما رسد، آيا كسى را جز خدا [براى يارى خويش] مى خوانيد؟ (40)

[قطعاً چنين نيست] بلكه فقط خدا را مى خوانيد، و او هم اگر بخواهد آسيب و گزندى كه به سبب آن او را خوانده ايد برطرف مى كند، و [آن زمان است كه] بت هايى كه براى او شريك قرار مى دهيد، فراموش مى كنيد. (41)

و بى ترديد ما به سوى امت هايى كه پيش از تو بودند [پيامبرانى]

فرستاديم؛ پس آنان را [هنگامى كه با پيامبران به مخالفت و دشمنى برخاستند] به تهيدستى و سختى و رنج و بيمارى دچار كرديم، باشد كه [در پيشگاه ما] فروتنى و زارى كنند. (42)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به آنان رسيد، فروتنى و زارى نكردند؟ بلكه دل هايشان سخت شد و شيطان، اعمال ناپسندى كه همواره مرتكب مى شدند در نظرشان آراست. (43)

پس چون حقايقى را كه [براى عبرت گرفتنشان] به آن يادآورى شده بودند، فراموش كردند، درهاى همه نعمت ها را به روى آنان گشوديم، تا هنگامى كه به آنچه داده شدند، مغرورانه خوشحال گشتند، به ناگاه آنان را [به عذاب] گرفتيم، پس يكباره [از نجات خود] درمانده و نوميد شدند. (44)

در نتيجه ريشه كسانى كه [به آيات ما و به مردم] ستم ورزيدند، بريده شد؛ و همه ستايش ها ويژه خدا مالك و مربى جهانيان است. (45)

[به آنان كه براى خدا به خيال باطلشان شريكانى قرار داده اند] بگو: به من خبر دهيد اگر خدا گوش ها و چشم هايتان را بگيرد، و بر دل هايتان مُهر [تيره بختى] نِهد، كدام معبودى جز خداست كه آنها را به شما دهد؟! با تأمل بنگر چگونه آيات خود را به صورت هاى گوناگون [براى هدايت اينان] بيان مى كنيم، سپس آنان روى مى گردانند. (46)

بگو: به من خبر دهيد اگر عذاب خدا ناگهان [مانند صاعقه و صيحه آسمانى] يا آشكار [مانند بيمارى هاى مهلك] به سوى شما آيد، آيا جز گروه ستمكار هلاك مى شوند؟ (47)

و پيامبران را جز مژده دهنده و بيم رسان نمى فرستيم؛ پس كسانى كه ايمان بياورند و [مفاسد خود را] اصلاح كنند نه بيمى بر آنان است و

نه اندوهگين مى شوند. (48)

و آنان كه آيات ما را تكذيب كردند، به سزاى نافرمانى هايشان عذاب به آنان خواهد رسيد. (49)

بگو: من به شما نمى گويم كه خزينه ها و گنجينه هاى خدا نزد من است، و نيز غيب هم نمى دانم، و نمى گويم كه فرشته ام؛ فقط از آنچه به من وحى شده پيروى مى كنم. بگو: آيا [اعراض كننده از وحى كه] نابينا [ست] و [پيروِ وحى كه] بينا[ست] يكسانند؟! پس چرا نمى انديشيد؟! (50)

و به وسيله اين قرآن كسانى را كه از محشور شدن به سوى پروردگارشان مى ترسند، هشدار ده كه آنان را [در آن روز هول انگيز] جز خدا سرپرست و شفيعى نخواهد بود؛ باشد كه بپرهيزند. (51)

و آنان كه بامدادان و شامگاهان پروردگارشان را مى خوانند [و با اين خواندن] خشنودى او را مى خواهند، از خود مران. نه چيزى از حساب [عمل] آنان بر عهده توست، و نه چيزى از حساب [كار] تو بر عهده آنان است تا آنان را برانى و [به سبب راندنشان] از ستمكاران باشى. (52)

و ما اين گونه توانگران را به مؤمنان تهيدستى كه در كنار تو هستند آزموديم، تا [توانگران با تعجب و استهزا] بگويند: آيا اينانند كه خدا از ميان ما بر آنان منّت نهاده [و نعمت ايمان و عمل صالح داده و بر ما برترى بخشيده؟!] آيا خدا به سپاس گزاران داناتر نيست؟ (53)

و هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان مى آورند به نزد تو آيند، بگو: سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود لازم و مقرّر كرده؛ بنابراين هر كس از شما به نادانى كار زشتى مرتكب شود، سپس بعد از آن توبه كند و [مفاسد

خود را] اصلاح نمايد [مشمول آمرزش و رحمت خدا شود]؛ زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است. (54)

و اين گونه آيات را بيان مى كنيم تا [حق روشن شود و] راه و رسم گناهكاران آشكار گردد. (55)

بگو: من از پرستيدن كسانى كه شما به جاى خدا مى پرستيد نهى شده ام. بگو: من از هواهاى نفسانى شما پيروى نمى كنم، كه در آن صورت گمراه شده ام و از راه يافتگان نخواهم بود. (56)

بگو: من بر دليل روشنى [مانند قرآن] از سوى پروردگارم هستم و حال آنكه شما آن را تكذيب كرديد، عذابى كه به آن شتاب داريد در اختيار من نيست. فرمان و حكم فقط به دست خداست، همواره حق را بيان مى كند و او بهترين داوران و جداكنندگان [حق از باطل] است. (57)

بگو: اگر عذابى كه به آن شتاب داريد در اختيار من بود، يقيناً كار ميان من و شما به سرعت تمام شده بود؛ و خدا به ستمكاران داناتر است [كه چه زمانى آنان را عذاب كند.] (58)

و كليدهاى غيب فقط نزد اوست، و كسى آنها را جز او نمى داند. و به آنچه در خشكى و درياست، آگاه است، و هيچ برگى نمى افتد مگر آنكه آن را مى داند، و هيچ دانه اى در تاريكى هاى زمين، و هيچ تر و خشكى نيست مگر آنكه در كتابى روشن [ثبت] است. (59)

او كسى است كه شبانگاهان روح شما را به وقت خواب مى گيرد، و آنچه را در روز [از نيكى و بدى] به دست مى آوريد مى داند؛ سپس شما را در روز [با برگرداندن روح به جسمتان از خواب] برمى انگيزد تا اجل مُعّين سر آيد؛ آن گاه

بازگشت شما به سوى اوست؛ سپس شما را به آنچه همواره انجام مى داديد آگاه مى كند. (60)

و اوست كه بر بندگانش چيره و غالب است، و همواره نگهبانانى [از فرشتگان] براى [حفاظتِ] شما [از حوادث و بلاها] مى فرستد تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ در رسد [در اين وقت] فرستادگان ما جانش را مى گيرند؛ و آنان [در مأموريت خود] كوتاهى نمى كنند. (61)

سپس [همه] به سوى خدا، سرپرست و مولاى به حقّشان بازگردانده مى شوند. آگاه باشيد! [كه در آن روز] فرمانروايى و حكومت مطلق فقط ويژه اوست؛ و او سريع ترين حساب گران است. (62)

بگو: چه كسى شما را از تاريكى هاى خشكى و دريا نجات مى دهد؟ در حالى كه او را [براى نجات خود] از روى فروتنى و زارى و مخفيانه به كمك مى طلبيد؛ [و مى گوييد] كه اگر ما را از اين [تنگناها و مهلكه ها] نجات دهد، بى ترديد از سپاس گزاران خواهيم بود. (63)

بگو: خدا شما را از آن [سختى ها] و از هر اندوهى نجات مى دهد، باز شما به او شرك مى ورزيد [و به ناسپاسى مى گراييد.] (64)

بگو: او تواناست كه از بالاى سرتان يا از زير پاهايتان عذابى بر شما برانگيزد، يا شما را گروه گروه و حزب حزب به جان هم اندازد، [تا وضعتان به اختلافات سنگين و كينه هاى سخت بيانجامد،] و مزه تلخ جنگ و خونريزى را به هر گروه شما به وسيله گروه ديگر بچشاند؛ با تأمل بنگر چگونه آيات خود را به صورت هاى گوناگون بيان مى كنيم تا بفهمند. (65)

و قوم تو [قرآن] را در حالى كه حق است تكذيب كردند؛ بگو: من بر [هدايت، پاداش و كيفر] شما

كارساز و صاحب اختيار نيستم. (66)

براى هر خبرى [از مژده ها و بيم ها] قرارگاهى است، و به زودى [ظهور و تحقّق آنها را در قرارگاه هايشان] خواهيد دانست. (67)

و هرگاه كسانى را ديدى كه در آيات ما [به قصد شبهه اندازى] به ياوه گويى و سخن بى منطق مى پردازند از آنان روى گردان [و مجلسشان را ترك كن] تا در سخنى ديگر در آيند. و اگر شيطان تو را [نسبت به ترك مجلسشان] به فراموشى اندازد، پس از ياد آوردن [به سرعت بيرون برو و] با گروه ستمكاران منشين. (68)

و چيزى از حساب ستمكاران [مغالطه گر] بر عهده كسانى كه [به ناچار سخنان آنان را مى شنوند ولى از نشستن با آنان] مى پرهيزند نيست؛ بلكه [بر عهده اهل تقواست كه ياوه گويان را] پند دهند، تا [از گفتار باطل و بى پايه خود] بپرهيزند. (69)

و كسانى كه دينشان را بازى و سرگرمى گرفتند، و زندگى دنيا آنان را فريفت، و اگذار؛ و [مردم را] با قرآن اندرز ده؛ كه مبادا كسى [در روز قيامت] به [كيفر] آنچه [از گناهان] مرتكب شده [از رحمت و ثواب] محروم ماند [و به هلاكت سپرده شود]؛ و او را جز خدا سرپرست و ياور و شفيعى نباشد؛ و اگر [براى رهايى اش از عذاب] هر گونه عوض و فديه اى بدهد از او پذيرفته نشود. آنانند كه به سبب آنچه [از اعمال زشت] مرتكب شده اند [از رحمت و ثواب] محروم مانده [و به هلاكت سپرده شده]اند. و به خاطر آنكه همواره [به آيات الهى] كفر مى ورزيدند براى آنان نوشابه اى از آب جوشان و عذابى دردناك است. (70)

بگو: آيا به جاى خدا معبودى

را بپرستيم كه نه سودى به ما رساند و نه زيانى؟ و پس از آنكه خدا ما را هدايت كرد [به سبب شرك و بت پرستى] به فرهنگ و فضاى جاهليت بازمان گردانند، مانند كسى كه شياطين عقلش را ربوده اند و در زمين سرگردان [و بى هدف و گمراه] است، در حالى كه براى او يارانى است كه وى را به سوى هدايت دعوت مى كنند كه به جانب ما بيا [ولى او به سبب سرگردانى و حيرت زدگى نمى پذيرد.] بگو: يقيناً هدايت خدا همان هدايت [واقعى] است، و ما مأموريم كه تسليم پروردگار جهانيان باشيم. (71)

و [نيز فرمان يافته ايم] به اينكه نماز را بر پا داريد و از خدا پروا كنيد، و اوست كه به سويش گردآورى مى شويد. (72)

و اوست كه آسمان ها و زمين را به درستى و راستى آفريد؛ و روزى كه [اراده اش به آفريدن چيزى تعلق گيرد] مى گويد: باش، پس بى درنگ مى باشد؛ گفتارش حق است؛ و روزى كه در صور دميده شود فرمانروايى و حاكميّت مطلق ويژه اوست، داناى نهان و آشكار است، و او حكيم و آگاه است. (73)

و [ياد كنيد] هنگامى را كه ابراهيم به پدرش آزر [شخصى كه بنابر روايات اهل بيت، پدر خوانده يا عمويش بود] گفت: آيا بت هايى را به عنوان معبود خود انتخاب مى كنى؟ قطعاً من تو را و قومت را در گمراهى آشكار مى بينم. (74)

و اين گونه فرمانروايى و مالكيّت و ربوبيّت خود را بر آسمان ها و زمين به ابراهيم نشان مى دهيم تا از يقين كنندگان شود. (75)

پس چون [تاريكى] شب او را پوشانيد، ستاره اى ديد [براى محكوم كردن ستاره پرستان با تظاهر

به ستاره پرستى] گفت: اين پروردگار من است؛ هنگامى كه ستاره غروب كرد، گفت: من غروب كنندگان را دوست ندارم. (76)

هنگامى كه ماه را در حال طلوع ديد [براى محكوم كردن ماه پرستان با تظاهر به ماه پرستى]، گفت: اين پروردگار من است؛ چون ماه غروب كرد، گفت: يقيناً اگر پروردگارم مرا هدايت نكند بدون شك از گروه گمراهان خواهم بود. (77)

وقتى خورشيد را در حال طلوع ديد [براى محكوم كردن خورشيدپرستان با تظاهر به خورشيد پرستى] گفت: اين پروردگار من است، اين بزرگ تر است؛ و هنگامى كه غروب كرد، گفت: اى قوم من! بى ترديد من [با همه وجود] از آنچه شريك خدا قرار مى دهيد، بيزارم. (78)

من به دور از انحراف و با قلبى حق گرا همه وجودم را به سوى كسى كه آسمان ها و زمين را آفريد، متوجه كردم و از مشركان نيستم. (79)

قومش با او به گفتگوى بى منطق و ستيز برخاستند، گفت: آيا درباره خدا با من گفتگوى بى منطق و ستيز مى كنيد و حال آنكه او مرا هدايت كرد؟ و من از آنچه كه شما شريك او قرار مى دهيد نمى ترسم مگر آنكه پروردگارم چيزى را [درباره من] بخواهد، دانش پروردگارم همه چيز را فراگرفته است، آيا [براى فهم توحيد] متذكّر نمى شويد؟ (80)

چگونه از آنچه شما شريك او قرار داده ايد بترسم؟! در حالى كه خود شما از اينكه چيزى را شريك خدا گرفته ايد كه خدا هيچ دليلى بر حقّانيّت آن بر شما نازل نكرده نمى ترسيد، اگر حقايق را مى دانيد [بگوييد] كدام يك از دو گروه [خداپرستان و مشركان] به ايمنى [از عذاب خدا] سزاوارترند؟ (81)

كسانى كه ايمان آوردند و

ايمانشان را به ستمى [چون شرك] نياميختند، ايمنى [از عذاب] براى آنان است، و آنان راه يافتگانند. (82)

و آن [دلايل استوار و محكم] حجت و برهان ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش عطا كرديم؛ هر كه را بخواهيم [به] درجاتى بالا مى بريم؛ زيرا پروردگارت حكيم و داناست. (83)

و اسحاق و يعقوب را به ابراهيم بخشيديم، [و] هر يك را هدايت كرديم، و [نيز] نوح را پيش از اين هدايت نموديم، و از فرزندان او داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم؛] و اين گونه نيكوكاران را پاداش مى دهيم. (84)

و زكريا و يحيى و عيسى و الياس را [نيز كه از نسل اويند، هدايت نموديم] همه از شايستگان بودند. (85)

و اسماعيل و يَسَع و يونس و لوط را [هدايت كرديم]، و همه را بر جهانيان برترى داديم. (86)

و از پدران و فرزندان و برادرانشان برخى را [برترى عطا كرديم]، و آنان را برگزيديم و به راهى راست هدايت نموديم. (87)

اين هدايت خداست كه هر كس از بندگانش را بخواهد به آن هدايت مى كند، و اگر [آنان با همه عظمت و مقامى كه داشتند براى خدا] شريك قرار داده بودند، يقيناً آنچه عمل شايسته انجام مى دادند، تباه و بى اثر مى شد. (88)

آنان كسانى هستند كه به ايشان كتاب ومنصب داورى ونبوّت داديم؛ پس اگر اينان [كه به سبب مشرك بودنشان دشمنى و مخالفت مى كنند] به اين حقايق [كه پايه هاى آيين الهى اند] كفر ورزند، يقيناً گروهى را [براى نگهبانى و مراعات امر نبوّت و برنامه دين] مى گماريم كه نسبت به آنها كافر نيستند.

(89)

آنان [كه در آيات گذشته به عنوان پيامبران از ايشان ياد شد] كسانى هستند كه خدا هدايتشان كرد، پس به هدايت آنان اقتدا كن، [و به قوم خود] بگو: در برابر رسالتم پاداشى از شما نمى خواهم، اين [قرآن] جز تذكّر و پندى براى جهانيان نيست. (90)

[يهوديان بر ضد پيامبر اسلام به سفسطه گرى پرداختند چون] آنان خدا را آن گونه كه سزاوار اوست نشناختند، چرا كه گفتند: خدا بر هيچ بشرى چيزى نازل نكرده. بگو: كتابى را كه موسى آورده چه كسى نازل كرده؟ كتابى كه براى مردمْ نور [و روشنگر حقايق] و [سرتاسر] هدايت است، شما آن را در طومارهاى پراكنده قرار مى دهيد، بخشى از آن را [كه دلخواه شماست براى مردم] آشكار مى كنيد و بسيارى از آن را [كه گواه نبوّت پيامبر اسلام است] پنهان مى داريد و حال آنكه حقايقى كه نه شما مى دانستيد و نه پدرانتان [به وسيله تورات] به شما آموخته شد. بگو: خدا، سپس آنان را رها كن تا در باطل گويى و خرافاتشان بازى كنند. (91)

و اين [قرآن] كتابى است پرفايده، كه ما آن را نازل كرديم، تصديق كننده كتاب هاى آسمانى پيش از خود است، و [نزولش] براى اين است كه مردم مكه و كسانى را كه پيرامون آنند بيم دهى؛ و آنان كه به آخرت ايمان دارند به آن ايمان مى آورند، و آنان همواره بر نمازشان محافظت مى كنند. (92)

چه كسى ستمكارتر از كسى است كه به خدا دروغ مى بندد، يا مى گويد: به من وحى شده؛ در حالى كه چيزى به او وحى نشده است، و نيز كسى كه بگويد: من به زودى مانند آنچه

خدا نازل كرده نازل مى كنم؟! اى كاش ستمكاران را هنگامى كه در سختى ها و شدايد مرگ اند ببينى در حالى كه فرشتگان دست هاى خود را [به سوى آنان] گشوده [و فرياد مى زنند] جانتان را بيرون كنيد، امروز [كه روز وارد شدن به جهان ديگر است] به سبب سخنانى كه به ناحق درباره خدا مى گفتيد واز پذيرفتن آيات او تكبّر مى كرديد، به عذاب خواركننده اى مجازات مى شويد. (93)

و [لحظه ورود به جهان ديگر به آنان خطاب مى شود:] همان گونه كه شما را نخستين بار [در رحم مادر تنها و دست خالى از همه چيز] آفريديم، اكنون هم تنها به نزد ما آمديد، و آنچه را در دنيا به شما داده بوديم پشت سر گذاشته و همه را از دست داديد، و شفيعانتان را كه [در ربوبيّت و عبادت ما] شريك مى پنداشتيد، همراه شما نمى بينيم، يقيناً پيوندهاى شما [با همه چيز] بريده، و آنچه را شريكان خدا گمان مى كرديد از دستتان رفته و گم شده است. (94)

بى ترديد خدا شكافنده دانه و هسته است؛ زنده را از مرده بيرون مى آورد، و بيرون آورنده مرده از زنده است؛ اين است خدا، پس چگونه [از حق] منصرفتان مى كنند؟ (95)

شكافنده صبح [از پرده تاريك شب است] و شب را براى آرامش قرار داد، و خورشيد و ماه را وسيله اى براى محاسبه و اندازه گيرى زمان مقرّر فرمود؛ اين است اندازه گيرى آن تواناى شكست ناپذير ودانا. (96)

و اوست كه ستارگان را براى شما قرار داد تا به وسيله آنها در تاريكى هاى خشكى و دريا راه يابيد؛ مسلماً ما آيات خود را براى قومى كه دانايند بيان كرديم. (97)

و اوست كه شما را از يك تن آفريد، برخى [از شما] استقرار يافته [در زمين] و برخى به وديعت نهاده [در اصلاب و رحم هايند]؛ ما آيات خود را براى قومى كه مى فهمند، بيان كرديم. (98)

و اوست كه از آسمان آبى فرستاد، و به وسيله آن گياهان گوناگون را [از زمين] رويانديم، و از آن ساقه ها و شاخه هاى سبز درآورديم، و از آن دانه هاى متراكم را خارج مى كنيم، و از شكوفه درخت خرما خوشه هاى سر فروهشته [به وجود مى آوريم]، و باغ هايى از انگور و زيتون و انار شبيه به هم و بى شباهت به هم [بيرون مى آوريم]؛ به ميوه اش چون ميوه دهد و به رسيدن و كامل شدنش با تأمل بنگريد، مسلماً در اين [امور] براى قومى كه ايمان مى آورند، نشانه هايى [بر توحيد، ربوبيّت و قدرت خدا]ست. (99)

[مشركان] براى خدا شريكانى از جن قرار دادند، در حالى كه همه آنها را خدا آفريد، و از روى جهل و بى دانشى براى خدا پسران و دخترانى انگاشتند؛ منزّه و برتر است از آنچه آنان توصيف مى كنند. (100)

[او] پديد آورنده آسمان ها و زمين است، چگونه او را فرزندى باشد؟! در صورتى كه براى او همسرى نبوده، و همه چيز را او آفريده؛ و او به همه چيز داناست. (101)

اين است خدا پروردگار شما، جز او معبودى نيست، آفريننده همه چيز است؛ پس تنها او را بپرستيد، و او كارساز هر چيز است. (102)

چشم ها او را درنمى يابند، ولى او چشم ها را درمى يابد، و او لطيف و آگاه است. (103)

بى ترديد براى شما از سوى پروردگارتان دلايلى روشن آمده، پس هر كه [به وسيله آن

دلايل بينا شود و حقايق را با چشم دل] ببيند به سود خود اوست و هر كه [با پشت كردن به دلايل] كوردل شود [و از ديدن حقايق محروم گردد] به زيان خود اوست، [وظيفه من ابلاغ پيام خداست] و بر شما حافظ و نگهبان نيستم. (104)

اين چنين، آيات [خود] را به صورت هاى گوناگون بيان مى كنيم [تا هدف هايى تحقق يابد]، يكى اينكه منكران با متهم كردن تو كه اين آيات را از ديگران فرا گرفته اى، شقاوت خود را كامل كنند و ديگر اينكه آن را براى گروهى كه دانايند، روشن سازيم. (105)

از آنچه از سوى پروردگارت به تو وحى شده پيروى كن، هيچ معبودى جز او نيست، و از مشركان روى بگردان. (106)

اگر خدا مى خواست آنان [به طور اجبار] شرك نمى آوردند، [ولى خواست خدا آزادى انسان در انتخاب است] و ما تو را بر آنان نگهبان و كارساز قرار نداديم [تا آنان را به اجبار به پذيرش دين وادار كنى.] (107)

و معبودانى را كه كافران به جاى خدا مى پرستند، دشنام ندهيد، كه آنان هم از روى دشمنى و نادانى خدا را دشنام خواهند داد. اين گونه براى هر امتى عملشان را آراستيم [تا به كيفر لجاجت و عنادشان گمان كنندكه آنچه انجام مى دهند نيكوست،] سپس بازگشت همه آنان به سوى پروردگارشان خواهد بود، پس آنان را به اعمالى كه همواره انجام مى دادند، آگاه مى كند. (108)

با سخت ترين سوگندهايشان به خدا سوگند خوردند كه اگر معجزه دلخواهشان براى آنان آيد، قطعاً به آن ايمان مى آورند، بگو: معجزات فقط در اختيار خداست، و شما [اى مردم مؤمن!] چه مى دانيد [كه حقيقت چيست؟] حقيقت

اين است كه اگر آن معجزه هم بيايد، ايمان نمى آورند. (109)

و دل ها و ديدگانشان را [كه وسيله فهم و بصيرت است، به سزاى لجاجت و عنادشان] وارونه و دگرگون كرديم، [به اين سبب با آمدن معجزه دلخواهشان هم ايمان نمى آورند] همان گونه كه نخستين بار به آيات قرآن ايمان نياوردند، آنان را در طغيانشان رها مى كنيم تا پيوسته سرگردان باشند. (110)

و مسلماً اگر ما فرشتگان را به سوى آنان نازل مى كرديم، و مردگان با آنان سخن مى گفتند، و همه چيز را گروه گروه در برابرشان گرد مى آورديم، باز هم [از روى اراده و اختيار] ايمان نمى آوردند؛ مگر آنكه خدا [ايمان آوردنشان را به طور اجبار] بخواهد، ولى بيشترشان نادانى و جهالت مى ورزند. (111)

و اين گونه براى هر پيامبرى دشمنانى از شياطين انس و جن قرار داديم، كه براى فريب مردم همواره گفتارى باطل ولى به ظاهر آراسته و دلپسند به يكديگر القاء مى كنند، و اگر پروردگارت مى خواست چنين نمى كردند، پس آنان و آنچه را به دروغ به هم مى بافند واگذار. (112)

و [ما به عنوان آزمايش بندگان از القاى گفتار باطل توسط شياطين انس و جن به يكديگر مانع نشديم] تا دل هاى كسانى كه به آخرت ايمان ندارند به آن القائات متمايل شود، و آن را بپسندد و [براى رسيدن به منتهاى شقاوت كه كيفر لجاجت و عناد آنان است] هر عمل زشتى را كه بخواهند انجام دهند، نهايتاً انجام دهند. (113)

آيا جز خدا حاكم و داورى بطلبم؟! در حالى كه اوست كه اين كتاب آسمانى را كه [همه معارف و احكام در آن] به تفصيل بيان شده به سوى شما

نازل كرد؛ و اهل كتاب [به ويژه دانشمندان آنان] مى دانند كه اين كتاب [قرآن] از سوى پروردگارت به درستى و راستى نازل شده؛ پس [در اينكه معجزه خواهى منكران و مخالفت هاى اهل كتاب از روى حقيقت جويى نيست] از ترديدكنندگان مباش. (114)

و سخن پروردگارت از روى راستى و عدل كامل شد، سخنان او را تغيير دهنده اى نيست؛ و او شنوا و داناست. (115)

اگر از بيشتر مردم روى زمين پيروى كنى [و آرا و خواسته هايشان را گردن نهى] تو را از راه خدا گمراه مى كنند؛ آنان فقط از گمان و پندار [كه پايه علمى و منطقى ندارد] پيروى مى كنند، و تنها به حدس و تخمين تكيه مى زنند. (116)

يقيناً پروردگارت به كسى كه از راه او گمراه مى شود و نيز به راه يافتگان داناتر است. (117)

پس اگر به آيات خدا ايمان داريد، از آنچه [از گوشت حيوان حلال گوشتى] كه [وقت ذبح شدن] نام خدا بر او برده شده بخوريد [نه از ذبيحه گمراهان.] (118)

و شما را چه شده [كه به دنبال ياوه گويى مشركان] از آنچه [چون گوشت ذبيحه اى] كه نام خدا بر آن برده شده نمى خوريد؟! در صورتى كه آنچه را خدا بر شما حرام نموده براى شما بيان كرده است، مگر چيزى كه [براى حفظ جانتان] به خوردن آن ناچار شويد؛ و قطعاً بسيارى [از بدانديشان]، ديگران را از روى جهل و نادانى با هواهاى نفسانى خود گمراه مى كنند؛ يقيناً پروردگارت به تجاوزكاران [از حدود حق] داناتر است. (119)

گناه آشكار و پنهان را رها كنيد؛ قطعاً كسانى كه مرتكب گناه مى شوند به زودى در برابر آنچه همواره مرتكب مى شدند،

مجازات خواهند شد. (120)

از آنچه [هنگام ذبح شدن] نام خدا بر آن برده نشده نخوريد؛ مسلماً خوردن آن فسق [و بيرون رفتن از عرصه طاعت خدا] است؛ قطعاً شياطين [شبهات ناروايى را به ضد احكام خدا] به دوستانشان القاء مى كنند تا با شما [درباره احكام خدا] مجادله و ستيزه كنند، و اگر از آنان پيروى كنيد، يقيناً شما هم مشركيد. (121)

آيا كسى كه [از نظر عقلى و روحى] مرده بود و ما او را [به وسيله هدايت و ايمان] زنده كرديم، و براى وى نورى قرار داديم تا در پرتو آن در ميان مردم [به درستى و سلامت] حركت كند، مانند كسى است كه در تاريكى ها[ىِ جهل و گمراهى] است و از آن بيرون شدنى نيست؟! اين گونه براى كافران [به خاطر لجاجت و عنادشان] آنچه انجام مى دادند، آراسته شد [تا گمان كنند اعمالى را كه انجام مى دهند نيكوست.] (122)

و اين گونه [كه در مكه مى بينى] در هر آبادى و شهرى رؤسا و سردمداران گنهكارى قرار داديم تا در آن [براى گمراه كردن مردم] نيرنگ زنند، ولى جز به خودشان نيرنگ نمى زنند، و [اين واقعيت را] درك نمى كنند. (123)

و چون آيه و معجزه اى [بخاطر هدايت يافتنشان] به سوى آنان آيد، مى گويند: هرگز ايمان نمى آوريم تا نظير آنچه به پيامبران خدا داده شده به ما هم داده شود. خدا داناتر است كه مقام رسالت را در كجا قرار دهد؛ به زودى آنان را كه گناه كرده اند به كيفر نيرنگى كه [همواره براى گمراه كردن مردم] مى زدند، در پيشگاه خدا ذلت و خوارى و عذابى سخت خواهد رسيد. (124)

پس كسى را كه

خدا بخواهد هدايت كند، سينه اش را براى [پذيرفتن] اسلام مى گشايد؛ و كسى را كه [به خاطر لجاجت و عنادش] بخواهد گمراه نمايد، سينه اش را چنان تنگ مى كند كه گويى به زحمت در آسمان بالا مى رود؛ خدا اين گونه پليدى را بر كسانى كه ايمان نمى آورند، قرار مى دهد. (125)

و اين [قرآن و اسلام] راه راست پروردگار توست؛ ما آيات را براى گروهى كه متذكّر مى شوند، بيان كرديم. (126)

براى آنان نزد پروردگارشان خانه سلامت و امن است؛ و به پاداش كارهاى پسنديده اى كه همواره انجام مى دادند يار و سرپرست آنان است. (127)

و [ياد كنيد] روزى كه همه جن و انس را جمع مى كنيم [و به طايفه جن مى گوييم:] اى گروه جن! شما [با وسوسه و اغواگرىِ خود] در بسيارى از انسان ها ميل و رغبت كرديد [تا آنان را گمراه كنيد] و دوستانشان از ميان انسان ها مى گويند: پروردگارا! هر يك از ما دو گروه [پيشوايان و پيروان] از ديگرى بهره بردارى كرديم [ما پيروان به بهره هاى نامشروع رسيديم، و پيشوايان از منحرف كردن ما بهره ناروا بردند] تا به آن مدت از عمرى كه براى ما مقرّر كرده بودى، رسيديم. [خدا] مى گويد: آتش، جايگاه شماست، در آن جاودانه ايد، مگر آنكه خدا نجات شما را بخواهد؛ يقيناً پروردگارت حكيم و داناست. (128)

اين گونه برخى ستمكاران را بر برخى به كيفر گناهانى كه همواره مرتكب مى شدند، مسلط و چيره مى كنيم. (129)

[در قيامت خطاب مى رسد:] اى گروه جن و انس! آيا براى شما از جنس خودتان پيامبرانى نيامدند كه همواره آيات مرا بر شما مى خواندند و شما را از ديدار امروزتان هشدار مى دادند؟ مى گويند: ما به

زيان خود گواهى مى دهيم [كه آمدند، ولى ما تكذيبشان كرديم] و [جلوه هاى پر زرق و برق] زندگى دنيا آنان را فريفت، و [اكنون در اين عرصه هول انگيز] به زيان خود گواهى مى دهند كه [در دنيا] كافر بودند. (130)

اين [فرستادن پيامبران] براى اين است كه پروردگارت مردم شهرها و آبادى ها را در حالى كه اهلشان [پيش از آمدن پيامبران] بى خبر [از توحيد و معاد و حقايق] باشند، از روى ستم هلاك نمى كند. (131)

و [در قيامت] براى هر كدام [از دو گروه جن و انس] به سزاى آنچه انجام مى دادند، درجاتى [از ثواب و عذاب] است؛ و پروردگارت از آنچه انجام مى دهند، بى خبر نيست. (132)

و پروردگارت بى نياز و صاحب رحمت است، اگر بخواهد همه شما را هلاك مى نمايد، و پس از شما هر نسلى كه بخواهد جايگزين شما مى كند، همان گونه كه شما را از نسل گروهى ديگر پديد آورد. (133)

بى ترديد آنچه [از ثواب و عقاب] به شما وعده مى دهند، آمدنى است؛ و شما عاجز كننده خدا نيستيد [تا بتوانيد از دسترس قدرتش بيرون رويد.] (134)

بگو: اى قوم! تا جايى كه در قدرت شماست [براى مبارزه با من و آيينم] بكوشيد، من هم [در انجام دادن وظايفم] مى كوشم، سپس خواهيد دانست كه سرانجام خوش و نيكوى سراى آخرت براى كيست؟ قطعاً ستمكاران رستگار نمى شوند. (135)

و مشركان از زراعت و چهارپايانى كه خدا آفريده براى او سهمى قرار دادند، و به گمان بى اساس خود گفتند: اين سهم خدا، و اين سهم بُتان ما؛ [و عقيده داشتند] آنچه براى بتانشان باشد به خدا نمى رسد و آنچه براى خدا باشد [در صورتى كه

سهم بتان كمبودى داشته باشد] به آنها مى رسد؛ بد است آنچه داورى مى كنند. (136)

مانند [اين سهم بندى بى اساس كه هواى نفسشان در نظرشان آراست] بتان، كشتن فرزندانشان را در نظرشان آراستند تا سرگردان و هلاكشان سازند و دينشان را بر آنان مُشتبه [و آميخته به بدعت ها و خرافات] كنند؛ اگر خدا مى خواست [اجباراً] آن كار را نمى كردند [ولى اجبار به عمل و ترك آن مشمول خواست خدا نيست؛] پس آنان را با آنچه دروغ مى سازند واگذار. (137)

و به گمان بى اساس خود گفتند: اين چهار پايان و زراعتى كه [سهم خدا و بتان است، خوردنش] ممنوع است، فقط كسى كه ما بخواهيم بايد از آنها بخورد، و [اينها] چهارپايانى است كه سوار شدن بر آنان حرام است، و [نيز آنان را] چهارپايانى [بود] كه [هنگام ذبح] نام خدا را بر آنها نمى بردند، در حالى كه [اين سنت ها و قوانين را به دروغ] به خدا نسبت مى دادند؛ به زودى خدا آنان را در برابر آنچه دروغ مى بستند، مجازات خواهد كرد. (138)

و گفتند: آنچه در شكم اين چهارپايان است [در صورتى كه زنده بيرون آيد] ويژه مردان ماست، و بر همسرانمان حرام است، و اگر مرده باشد همگى در آن شريكند؛ به زودى خدا آنان را بر اين توصيف بى پايه و باطلشان جزا خواهد داد، زيرا خدا حكيم و داناست. (139)

قطعاً كسانى كه فرزندان خود را از روى سبك مغزى و جهالت كشته اند، و آنچه را خدا روزى آنان كرده بود بر پايه دروغ بستن به خدا حرام شمرده اند، زيان كردند؛ به راستى كه گمراه شدند و هدايت يافته نبودند. (140)

و اوست كه

باغ هايى [كه درختانش برافراشته] بر داربست و باغ هايى [كه درختانش] بدون داربست [است]، و درخت خرما، و كشتزار با محصولات گوناگون، و زيتون، و انار شبيه به هم و بى شباهت به هم را پديد آورد. از ميوه هاى آنها هنگامى كه ميوه داد بخوريد، و حقِّ [الهىِ] آن را روز دروكردنش [كه به تهيدستان اختصاص داده شده] بپردازيد، و از اسراف [در خوردن وخرج كردن] بپرهيزيد، كه قطعاً خدا اسراف كنندگان را دوست ندارد. (141)

و از دام ها، حيوانات باربر و حيوانات كُرك دار و پشم دهنده را [آفريد]؛ از آنچه خدا روزى شما كرده بخوريد، و از گام هاى شيطان پيروى نكنيد، كه بى ترديد او براى شما دشمنى آشكار است. (142)

[از حيوانات حلال گوشت و قابل استفاده شما] هشت نوع همراه با جفتش [را آفريد] از گوسفند يك نر و يك ماده، از بز يك نر و يك ماده، بگو: آيا خدا، نر گوسفند و بز، يا ماده گوسفند و بز را يا آنچه را كه رحم آن دو ماده در برگرفته حرام كرده؟ اگر راستگوييد از روى علم و دانش به من خبر دهيد. (143)

و از شتر يك نر و يك ماده و از گاو يك نر و يك ماده [را آفريد] بگو: آيا خدا نرينه شتر و گاو يا ماده هر دو را يا آنچه را كه رحم آن دو ماده دربرگرفته حرام كرده؟ يا زمانى كه خدا شما را به اين [حرام ساختگى] سفارش كرد، حاضر بوديد، پس ستمكارتر از كسى كه به خدا دروغ بندد تا مردم را از روى نادانى و جهالت گمراه كند، كيست؟! مسلماً خدا گروه ستمكاران را

هدايت نمى كند. (144)

بگو: در احكامى كه به من وحى شده [خوراك] حرامى را بر خورنده اى كه ميل دارد آن را بخورد نمى يابم، مگر آنكه مردار يا خون ريخته شده [از رگ هاى حيوان] يا گوشت خوك باشد كه يقيناً همه نجس و پليدند، يا حيوانى كه از روى نافرمانى از دستور خدا [هنگام ذبح] نام غير خدا بر آن برده شده؛ پس كسى كه [براى نجات جانش از خطر] به خوردن آنها ناچار شود در حالى كه خواهان لذت نباشد و از حدّ لازم تجاوز نكند [گناهى بر او نيست؛] يقيناً پروردگارت بسيار آمرزنده و مهربان است. (145)

و هر حيوان ناخن دار، و پيه گاو و گوسفند را بر يهوديان حرام كرديم مگر چربى هايى كه بر پشت يا روده هاى آنان است يا آنچه آميخته و مخلوط با استخوان است؛ اين [تحريم] را به سبب ستم كردنشان به آنان كيفر داديم، و يقيناً ما راستگوييم. (146)

اگر تو را تكذيب كردند، بگو: پروردگارمان صاحب رحمتى گسترده است، ولى عذاب او هم از گروه مجرمان بازگردانده نخواهد شد. (147)

كسانى كه براى خدا شريك و همتا قرار دادند به زودى خواهند گفت: اگر خدا مى خواست نه ما شرك مى ورزيديم و نه پدرانمان، و نه چيزى [از حلال خدا را خودسرانه] حرام مى كرديم [پس شرك و تحريم ما جبرى بوده نه اختيارى] كسانى كه پيش از اينان بودند [بر اساس همين عقيده باطل پيامبران را] تكذيب كردند تا عذاب و انتقام ما را چشيدند؛ بگو: آيا نزد شما دانشى [استوار و منطقى مُستدل بر عقايدتان] هست كه آن را براى ما آشكار كنيد؟ شما فقط از پندارهاى واهى

و پوچ پيروى مى كنيد و جز به حدس و گمان تكيه نمى زنيد. (148)

بگو: دليل و برهان رسا [كه قابل ردّ، ايراد، شك و ترديد نيست] مخصوص خداست، و اگر خدا مى خواست قطعاً همه شما را [به طور جبر] هدايت مى كرد. (149)

[به مدعيان تحريم هاى خودسرانه] بگو: گواهان خود را كه گواهى مى دهند بر اينكه خدا اين امور را حرام كرده بياوريد. پس اگر گواهان هم گواهى دادند تو با آنان گواهى مده؛ [زيرا گواهى دادنشان ناحق و نارواست] و از هواهاى نفسانى آنان كه آيات ما را تكذيب كردند، و كسانى كه به آخرت ايمان ندارند، و براى پروردگارشان شريك و همتا قرار مى دهند، پيروى مكن. (150)

بگو: بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده بخوانم: اينكه چيزى را شريك او قرار مدهيد، و به پدر و مادر نيكى كنيد، و فرزندانتان را از [ترسِ] تنگدستى نكشيد، ما شما و آنان را روزى مى دهيم، و به كارهاى زشت چه آشكار و چه پنهانش نزديك نشويد، و انسانى را كه خدا محترم شمرده جز به حق نكشيد؛ خدا اين [گونه] به شما سفارش كرده تا بينديشيد. (151)

و به مال يتيم جز به روشى كه نيكوتر است، نزديك نشويد تا به حدّ بلوغِ [بدنى و عقلىِ] خود برسد، و پيمانه و ترازو را بر اساس عدالت و انصاف كامل و تمام بدهيد؛ هيچ كس را جز به اندازه توانش تكليف نمى كنيم؛ و هنگامى كه سخن گوييد، عدالت ورزيد هر چند درباره خويشان باشد، و به پيمان خدا وفا كنيد؛ خدا اين [گونه] به شما سفارش كرده تا پند گيريد. (152)

و مسلماً اين

[برنامه هاى محكم و استوار و قوانين و مقرّرات حكيمانه] راه راست من است؛ بنابراين از آن پيروى كنيد و از راه هاى ديگر پيروى مكنيد كه شما را از راه او پراكنده مى كند؛ خدا اين [گونه] به شما سفارش كرده تا پرهيزكار شويد. (153)

سپس به موسى كتاب داديم براى اينكه [نعمت خود را] بر آنان كه نيكى كردند كامل كنيم، و براى اينكه همه احكام و معارفى كه مورد نياز بنى اسرائيل بود، تفصيل و توضيح دهيم و براى اينكه هدايت و رحمت [بر آنان] باشد تا به ديدار [پاداش و مقام قرب] پروردگارشان ايمان آورند. (154)

و اين [قرآن] كتابى پرفايده است كه ما آن را نازل كرديم پس آن را پيروى كنيد و [از مخالفت با آن] بپرهيزيد تا مشمول رحمت شويد. (155)

[آرى، قرآن را نازل كرديم] تا [شما مشركان] نگوييد: كتاب آسمانى فقط بر دو گروه پيش از ما [يهود و نصارى] نازل شد و [چون به لغت ما نبود] از [ياد گرفتن] قرائت آنان و آموزششان بى خبر مانديم. (156)

يا نگوييد: اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى شد، مسلماً از آنان راه يافته تر بوديم، اينك برهانى آشكار و هدايت و رحمتى از سوى پروردگارتان براى شما آمد، پس ستمكارتر از كسى كه آيات خدا را تكذيب كند و از آن ها روى بگرداند كيست؟ به زودى كسانى [را] كه از آيات ما روى مى گردانند، به خاطرِ روى گرداندنشان به عذابى سخت مجازات خواهيم كرد. (157)

آيا جز اين انتظار دارند كه فرشتگانِ [عذاب] به سويشان آيند، يا [قيامت] پروردگارت [كه روز جلوه كامل حق و ظهور وانكشاف تام توحيد است] بيايد،

يا برخى از نشانه هاى پروردگارت [مانند مرگ و آثار پس از آن] تحقق يابد؟ روزى كه برخى از نشانه هاى پروردگارت به ظهور آيد، ايمان آوردن كسى كه پيش از اين ايمان نياورده يا در حال ايمانش عمل شايسته اى انجام نداده سودى نخواهد داشت. بگو: [شما با اين وضع ناروايى كه داريد] منتظر [عذاب] باشيد. ما هم منتظريم [كه عذاب خدا به شما برسد.] (158)

مسلماً كسانى كه دينشان را بخش بخش كردند، وگروه گروه شدند، تو را هيچ پيوندى با آنان نيست، كار آنان فقط با خداست، سپس به اعمالى كه همواره انجام مى دادند، آگاهشان مى كند. (159)

هر كس كار نيك بياورد، پاداشش ده برابر آن است، و آنان كه كار بد بياورند، جز به مانند آن مجازات نيابند و ايشان مورد ستم قرار نمى گيرند. (160)

بگو: يقيناً پروردگارم مرا به راه راست هدايت كرد، به دينى پايدار و استوار، دين ابراهيم يكتاپرست حق گرا، و او از مشركان نبود. (161)

بگو: مسلماً نماز و عبادتم و زندگى كردن و مرگم براى خدا پروردگار جهانيان است. (162)

او را شريكى نيست، و به اين [يگانه پرستى] مأمورم، و نخستين كسى هستم كه [در اين آيين] تسليم [فرمان ها و احكام] اويم. (163)

بگو: آيا جز خدا پروردگارى بجويم در حالى كه او پروردگار هر چيزى است؟! و هيچ كس جز به زيان خود [عمل زشتى] مرتكب نمى شود، و هيچ سنگين بارى بار گناه ديگرى را برنمى دارد؛ سپس بازگشت همه شما به سوى پروردگارتان خواهد بود، پس شما را به [حقّانيّت] آنچه درباره آن [با مردم مؤمن] اختلاف مى كرديد، آگاه مى كند. (164)

اوست كسى كه شما را

در زمين، جانشينان [نسل هاى گذشته] قرار داد، و [پايه هاى مادى و معنوى] برخى از شما را بر برخى ديگر به درجاتى بالا برد تا شما را در آنچه به شما عطا كرده، بيازمايد؛ قطعاً پروردگارت زود كيفر است، و يقيناً بسيار آمرزنده و مهربان است. (165)

و رحمت باطن كه كتب و علوم آسمانى است پيوسته فرستاديم و نهرها در زمين بر آنان جارى ساختيم پس با آنكه بانواع نعمتهاى ظاهر و باطنبهره مند شدند چون جهل و عناد ورزيدند و نافرمانى كردند آنها را هلاك نموديم و گروهى ديگر را بعد از آنها برانگيختيم (6)

و اگر ما كتابى بر تو فرستيم در كاغذى كه آن را بدست خود لمس كنند چنانكه درخواست آنهاست باز كافران گويند اين كتاب نيست مگر سحرى آشكار (7)

و گفتند چرا اگر محمد رسول خدا است بر او فرشته نازل نميشود و چنانچه فرشته بفرستيم كار تمام شود و ديگر لحظه اى آنها مهلت نخواهند يافت يعنى كار آزمايش باخر رسد و مانند امم سالفه بدون مهلت هلاك شوند (8)

و چنانچه فرشته اى نيز برسالت فرستيم هم او را بصورت بشرى درآوريم و بر آنان همان لباس كه مردمان پوشند بپوشانيم (9)

اى پيغمبر پيش از تو هم امم گذشته پيغمبران خود را سخت فسوس و استهزاء ميكردند پس آنان را وبال و كيفر اين اعمال دامنگير شد (10)

بگو اى پيغمبر كه در روى زمين بگرديد و از حال امم گذشته جويا شويد تا عاقبتسخت آنها كه تكذيب آيات خدا و رسولان او كردند مشاهده كنيد (11)

اى پيغمبر از اين مشركان بپرس كه هر چه در آسمانها و زمين موجود است ملك كيست اگر آنها نگويند تو بازگو كه همه ملك خداست كه بر خويش رحمت و بخشايش را فرض و لازم كرده يعنى رحمت و بخشايش ذاتى اوست و البته شما را در روز قيامت كه بى هيچ شك خواهد

آمد جمع ميگرداند ولى كسانى كه خود را بفريب دنيا در زيان افكندند ايمان به آن روز نمياورند (12)

هر چه در شب و روز آرامش يافته همه ملك خداست و او شنوا و داناى همه امور است (13)

بگو اى پيغمبر آيا غير خدا را بيارى و دوستى برميگزينيد؟ در صورتى كه آفريننده آسمان و زمين خداست و او بخلق طعام و روزى ميبخشد و خود از طعام بى نياز است بگو اى رسول من مامورم كه اول شخصى كه تسليم حكم خداست باشم و نيز مرا گفته اند كه البته از گروهى كه بخدا شرك آورند نباشم (14)

بگو من اگر نافرمانى خداى خود كنم از عذاب آن روز بزرگ سخت ميترسم (15)

كه هر كس در آن روز از عذاب برهد همانا برحمت خدا تا ابد نائل گردد و اين فيروزى و سعادتى آشكار است (16)

و اگر از خدا بتو ضررى رسد هيچكس جز خدا نتواند تو را از آن ضرر برهاند و اگر از او بتو خيرى رسد هيچكس تو را از آن منع نتواند كرد كه او بر هر چيز تواناست (17)

بگو اى پيغمبر خدا كمال اقتدار و توانائى را بر بندگان دارد و هميشه او درستكار و بهمه امور عالم آگاهست (18)

بگو اى پيغمبر چه گواهى بزرگتر است از گواهى خدا بگو خدا ميان من و شما گواه است و وحى ميكند بمن آيات اين قرآن را تا به آن شما و هر كس از افراد بشر را كه خبر اين قرآن باو رسد پند دهم و بترسانم از عواقب كفر و عصيان آيا شماگواهى دهيد

كه با خداى يكتا خدايان ديگرى وجود دارد؟ بگو من باين گواهى ندهم بگو محققا جز خداى يكتا هيچ خدائى نيست و من از آنچه شما شريك خدا قرار ميدهيد بيزارم (19)

آنانكه ما كتاب تورات و نجيل را بانها فرستاديم يهود و نصارى با آنكه او رايعنى محمد (ص) را بمانند فرزندان خود مى شناسند هم آنها هستند كه خود رابزيان انداختند و از روى حسد به محمد (ص) ايمان نمى آورند (20)

كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ بست يا آيات خدا را تكذيب كرد؟ هرگز ستمكاران را در دو عالم فلاح و رستگارى نخواهد بود (21)

و روزى كه همه آنها را جمع آوريم پس بانها كه بخدا شرك آوردند گوئيم بكجا شدند آنها كه بگمان شما شريك خدا بودند (22)

پس از آنهمه فريفتگى به بتان در پيشگاه حق عذرى نيابند جز آنكه از بتان بيزارى جسته و بدروغ گويند ما هرگز شرك بخدا نياورديم (23)

بنگر كه چگونه خود را تكذيب كردند و آنچه به دروغ بر خدا بسته و شريك حق قرار دادند همه محو و نابود شدند (24)

بعضى از زنان مشركان و كافران بسخن تو گوش فرا دادند ولى ما بواسطه عنادشان با رسول حق پرده بر دلهاشان نهاده ايم كه فهم آن سخنان نتوانند كرد و گوشهاى آنها از شنيدن حق سنگين است كه اگر همه آيات الهى را مشاهده كنند باز بدان ايمان نمياورند تا آنجا كه چون نزد تو آيند در مقام مجادله برآمده و گوينداين آيات چيزى جز افسانه هاى پيشينيان نيست (25)

همين كسانند كه هم مردم را از

فيض آيات خدا منع ميكنند و هم خود را از فيض و رحمت آن محروم ميدارند و غافل از آنند كه تنها خود را به هلاكت مى افكنند (26)

و اگر حال سخت آنها را هنگامى كه بر آتش دوزخشان بازدارند مشاهده كنى كه در آن حال با نهايت حسرت مى گويند اى كاش ما را بدنيا باز مى گردانيدند تا ديگر ابدا آيات خداى خود را تكذيب نكرده و بدان ايمان مياورديم آن هنگام به سختى حالشان آگاه شوى (27)

آرى اهوال قيامت كه پيش از اين بر آنها مستور بود آشكار شود و اگر بار ديگرهم بدنيا برگردند باز همان اعمال زشتى كه از آن نهى شدند اعاده خواهند كرد و دروغ ميگويند كه ديگر كار بد نخواهيم كرد (28)

و كافران ماده و محسوس پرستان گفتند جز همين زندگانى دنيا زندگى ديگر نخواهد بود دار بقا و قيامتى نيست و ما هرگز بعد از مرگ زنده نخواهيم شد (29)

اگر سختى حال آنها را آنگاه كه در پيشگاه عدل خدا بازداشته شوند مشاهده كنى كه خدا بانها خطاب كند آيا عذاب قيامت حق نبود؟ جواب دهند پروردگارا قسمبذات تو كه همه حق بود پس خدا عتاب كند كه اينك عذاب را به كيفر كفرتان بچشيد (30)

آنان كه قيامت و لقاء خدا را تكذيب كردند البته زيانكار شدند پس آنگاه كه ساعت قيامت ناگهان آنها را فرا رسد گويند واى بر ما كه آسايش و سعادت اين روز خود را از دست بداديم پس بار گناهان خويش را بر پشت گيرند آرى بار گرانى بدوش مى گيرند (31)

دنيا جز بازيچه كودكان

و هوسرانى بى خردان هيچ نيست و همانا سراى ديگر اهل تقوى را از سراى دنيا بسيار نيكوتر است آيا تعقل و انديشه در اين گفتار نميكنند (32)

ما ميدانيم كه كافران در تكذيب تو سخنانى ميگويند كه تو را افسرده و غمگين ميسازددل شاد دار كه آن ستمكاران نه تنها تو را بلكه همه آيات و رسولان خدا را انكارمى كنند (33)

چقدر پيغمبران پيش از تو را هم تكذيب كردند كه آنها با همه اذيتهاى منكران صبر و تحمل كردند تا آنگاه كه عنايت و يارى ما شامل حال آنها شد دل قوى دار كه هيچكس كلمات خدا را تغيير نتواند داد و اخبار پيغمبران پيش كه امت با آنها چه ستمها كردند بتو رسيد (34)

اى پيغمبر چنانچه انكار و اعتراض آنها تو را سخت ميايد اگر توانى نقبى در زمينبساز يا نردبانى بر آسمان بر فراز تا آيتى بر آنها آورى و اگر خدا ميخواست همه را مجتمع بر هدايت ميكرد، پس از آن جاهلان كه راضى بمشيت حق نيستند مباش (35)

اى رسول دعوت تو را تنها زنده دلان عالم كه گوش شنوا دارند اجابت كنند و جزاى عملشان را ببينند (36)

و كافران گفتند چرا بر او معجزه و حجتى از خدا فرود نيامد بگو اى پيغمبر خدابر اينكه آيتى فرستد قادر است و ليكن بيشتر مردم نميدانند و از قدرت كامله خدا بيخبرند (37)

محققا بدانيد كه هر جنبنده اى در زمين و هر پرنده اى كه به دو بال در هوا پرواز ميكند همگى طايفه اى مانند شما نوع بشر هستند ما در كتاب آفرينش بيان هيچ

چيز را فروگذار نكرديم آنگاه هر كس را خواهد همه بسوى پروردگار خود محشور ميشوند (38)

و آنانكه آيات خدا را تكذيب كردند كر و گنگ در ظلمات جهل بسر برند و مشيت الهى هر كس را خواهد گمراه سازد يعنى پس از اتمام حجت او را بخود واگذار كند تاگمراه شود و هر كه را خواهد براه راست هدايت كند (39)

بگو اى پيغمبر كافران را كه اگر عذاب خدا يا ساعت مرگ شما را فرا رسد چه خواهيد كرد آيا در آن ساعت سخت غير خدا را مى خوانيد اگر راست ميگوئيد؟ (40)

بلكه در آن هنگام تنها خدا را مى خوانيد تا اگر مشيت او قرار گرفت شما را ازسختى برهاند و آنچه را كه با خدا شريك قرار ميداديد بكلى فراموش ميكنيد (41)

و ما پيغمبرانى بسوى امتان پيش از تو فرستاديم چون اطاعت آنها نكردند به بلا و مصيبتها گرفتارشان ساختيم شايد كه بدرگاه خدا گريه و زارى كنند و لايق عفو و رحمت شوند (42)

چرا وقتى كه بلاى ما بانها ميرسيد توبه و تضرع و زارى نكردند بدين سبب كه دلهاشان را قساوت فرا گرفت و شيطان كردار زشت آنها را در نظرشان زيبا نمود (43)

پس چون آنچه از نعم الهى بانها تذكر داده شد همه را فراموش نمودند ما هم ابوابهر نعمت را براى اتمام حجت بروى آنها گشوديم تا به نعمتى كه بانها داده شدشادمان و مغرور شدند پس ناگاه آنها را بكيفر اعمالشان گرفتار كرديم كه آن هنگام خوار و نااميد گرديدند (44)

پس به كيفر ستمگرى ريشه گروه ظالمان كنده شد و ستايش

خداى را كه پروردگار جهانيان و خلاق عوالم بى پايان است (45)

بگو اى پيغمبر اگر خدا گوش و چشمهاى شما گرفت و مهر بر دل شما نهاد تا آنكه كر و كور و جاهل شديد آيا خدائى غير خدا هست كه اين نعمتها بشما بازدهد بنگر كه ما چگونه آيات را بانواع بيان روشن ميگردانيم باز آنها چگونه بنادانى اعراض ميكنند (46)

بگو اى پيغمبر چه خواهيد كرد اگر عذاب خدا شما را بناگاه پنهان يا آشكار دررسد آيا كسى بجز گروه ستمكار هلاك خواهد شد؟ (47)

ما پيغمبران را جز بر آنكه خوبان را به رحمت حق مژده دهند و بدان را از قهرش بترسانند نفرستاديم سپس هر كس ايمان آورد و كار شايسته كرد هرگز بر او از هر چه پيش آيد بيمى نيست و ابدا اندوهگين از هيچ حادثه اى نخواهد بود (48)

و هر كه آيات ما را تكذيب كرد بانان در اثر فسق و زشتكارى بسى عذاب و ناگوارى خواهد رسيد (49)

بگو اى پيغمبر من شما را نميگويم كه گنجهاى خدا نزد من است و نه آنكه از غيب الهى آگاهم و نميگويم كه من فرشته ام دعوى من با شما تنها اين است كه من پيروى نميكنم جز آنچه را كه بمن وحى ميرسد بگو آيا كور و بينا يعنى عالم به معرف الله و جاهل بدان برابرند آيا فكر و انديشه نميكنند كه عالم و جاهل يكسان نيست (50)

و آنان را كه از حضور در پيشگاه عدل خدا ترسان و هراسانند به آيات قرآن متنبه ساز و بترسان كه جز خدا آنها را ياورى و

شفيعى نيست باشد كه پرهيزكار شوند (51)

آنان را كه صبح و شام در عين فقر خدا را ميخوانند و مراد و مقصد ايشان فقطخداست زنهار آنها را از خود مران كه نه چيزى از حساب آنها بر تو و نه چيزى از حساب تو بر آنهاست پس تو اگر آن خداپرستان را از خود برانى از ستمكاران عالم خواهى بود (52)

و هم چنين ما برخى را ببرخى ديگر فقرا را باغنيا بيازموديم تا آنكه بطعن و مسخره و انكار گويند آيا اين فقيران را خدا در ميان ما برترى به نعمت اسلام داد و ما ثروتمندان را نداد؟ آيا خدا از اين منكران به احوال و لياقت سپاس گزاران فقرا داناتر نيست؟ البته داناتر است كه آن فقرا را به نعمت اسلام برگزيده (53)

و هرگاه آنانكه به آيات ما ميگروند نزد تو آيند بگو سلام بر شما باد خدا برخود رحمت و مهربانى را فرض نمود كه هر كس از شما كار زشتى بنادانى كرد و بعداز آن باز توبه كند و اصلاح نمايد البته خدا او را مى بخشد كه بسيار خدا بخشنده و مهربانست (54)

و همچنين ما آيات را مفصل بيان كنيم تا راه گنه كاران و طريق نكوكاران معين و آشكار شود (55)

بگو اى پيغمبر كه خدا مرا از پرستش آن خدايان باطل كه شما ميپرستيد منع فرموده بگو من پيروى از جهالت و هوسهاى شما نكنم تا مبادا گمراه شده و راه هدايت نيابم (56)

بگو من هر چه از خدا ميگويم با بينه و برهان است و شما از جهالت تكذيب آن ميكنيد عذابى كه

شما بدان تعجيل ميكنيد امر آن بدست من نيست فرمان جز خدا را نخواهد بود او براى آسايش خلق بحق دستور دهد و او بهترين حكم فرمايان عالم است (57)

بگو اى پيغمبر اگر بدست من بود عذابى كه به تعجيل مى طلبيد كار ميان من و شما خاتمه مى يافت و خدا باحوال ظالمان كه چه هنگام كيفر آنها صلاح است آگاه تراست (58)

و كليه خزائن غيب نزد خداست كسى جز خدا بر آن آگاه نيست و نيز آنچه در خشكى و درياست همه را ميداند و هيچ برگى از درخت نيفتد مگر آنكه او آگاهست و هيچ دانه در زير تاريكيهاى زمين و هيچ تر و خشكى در جهان نيست جز آنكه در كتابمبين قرآن عظيم مسطور است (59)

و اوست خدائى كه چون شب به خواب ميرويد جان شما را نزد خود برده و شما را ميميراند و كردار شما را در روز ميداند و پس از آن مرگ موقت خواب شما را برمى انگيزدتا به اجلى كه در قضا و قدر او معين است برسيد سپس هنگام مرگ بسوى او باز ميگرديد تا به نتيجه آنچه از نيك و بد كرده ايد خدا شما را آگاه گرداند (60)

و اوست خدائى كه قهر و اقتدارش مافوق بندگانست و براى حفظ شما فرشتگان را به نگهبانى مى فرستد تا آنگاه كه هنگام مرگ يكى از شما فرا رسد رسولان ما او را ميميرانند و در قبض روح شما هيچ تقصيرى نخواهند كرد (61)

سپس بسوى خداى عالم كه به حقيقت مولاى بندگانست همه بازميگردند آگاه باشيد كه حكم و حساب خلق

با خداست و او زودتر از هر محاسبى بحساب خلق رسيدگى تواندكرد (62)

بگو اى پيغمبر آن كيست كه شما را از تاريكيها و سختيهاى بيابان و دريا نجات ميدهد گاهى كه او را بتضرع و زارى و از باطن قلب ميخوانيد كه اگر ما را ازاين مهلكه نجات داد پيوسته شكرگزار او هستيم (63)

بگو خداست كه شما را از آن سختيها نجات ميدهد و از اندوه ميرهاند باز هم باو شرك مى آوريد (64)

بگو او تواناست كه بر شما عذاب و بلائى از آسمان يا زمين فرستد يا شما را به اختلاف كلمه و پراكندگى و مخالفت با هم درافكند و بعضى را به عذاب بعضى گرفتار كند بنگر چگونه ما آيات خود را بطرق مختلف بوعد و وعيد بيان ميكنيم باشد كه مردم چيزى از قيامت بفهمند (65)

و قوم تو آن را يعنى آيات خدا و قرآن را تكذيب كردند در صورتى كه حق محض هم آن بود كه بر تو نازل شد بگو اى پيغمبر من نگهبان شما نيستم كه بجبر از كفر و انكار شما را منع كنم (66)

براى هر خبرى كه پيغمبران بشما دادند وقت معين است و بزودى شما بر صدق آن آگاه ميشويد (67)

اى رسول ما چون گروهى را ديدى كه براى خرده گيرى و طعن زدن در آيات ما گفتگو ميكنند از آنان دورى گزين تا در سخنى ديگر وارد شوند و چنانچه شيطان البته فراموشت ساخت بعد از آنكه متذكر كلام خدا شدى ديگر با گروه ستمگران مجالست مكن (68)

در قيامت بر كسانى كه پرهيزكارند عقوبت حساب بدكاران نخواهد بود

و ليكن فقطبر آنهاست كه بدان را پند داده و متذكر سازند شايد از كار خود پرهيز كنند (69)

اى رسول آنان را كه دين خود را بازيچه و هوسرانى گرفتند و زندگانى دنيا آنها را فريب داد بحال خود واگذار همين قدر بانها تذكر ده كه هر كس به عمل خودعاقبت گرفتار ميشود و هيچكس را جز خدا در دو عالم دادرس و شفيعى نيست و هر چه براى آسايش خود از عذاب قيامت فدا دهد از او نپذيرند اگر باز پند نگرفتند غم مدار كه آنها همان كسانى هستند كه عاقبت به هلاكت ميرسند و به كيفر كفرشان به شرابى از حميم جهنم و عذابى دردناك گرفتار ميشوند (70)

بگو اى پيغمبر كه ما چرا خدا را رها كرده و چيزى را مانند بتان كه بى اثرمحض است و هيچ قادر بر نفع و ضرر ما نباشد بخدائى بخوانيم و باز بخوى جاهليت بعد از آنكه خدا ما را بوحى قرآن هدايت نموده برگرديم تا مانند كسى كه فريب و غواى شيطان او را در زمين سرگردان ساخته است شويم؟ آن شيطان را يارا نيست كه شخص را به سوى خود هدايت ميكنند بگو هدايت خدا بحقيقت هدايت است نه هدايت شيطان و ما ماموريم كه تسليم فرمان خداى جهان باشيم (71)

و بخلق بگوئيم نماز بپاداريد و از خدا بترسيد كه پس از مرگ بسوى او محشور ميشويد (72)

و اوست خدائى كه آسمانها و زمين را بحق آفريد و روزى كه نداى حق در خوابگاه عدم بهر چيز خطاب كند كه موجود باش آن چيز بى درنگ موجود خواهد شد سخن

او حقاست و پادشاهى و حكم و فرمان عالم روزى كه براى زنده كردن مردگان در صور بدمند تنها با اوست و داناى نهان و آشكار اوست و هم او بتدبير خلق دانا و بر همه چيز عالم آگاهست (73)

ياد كن وقتى را كه ابراهيم به پدرش آزر عمو و مربيش بود كه عرب بر آن پدر اطلاقكند گفت آيا بتها را به خدائى اختيار كرده اى و راستى من تو و پيروانت را درگمراهى آشكار مى بينم (74)

و همچنين ما به ابراهيم ملكوت و باطن آسمانها و زمين را ارائه داديم تا بمقاماهل يقين رسد (75)

پس چون شب تاريك نمودار شد ستاره درخشانى ديد براى هدايت مشركان گفت اين پروردگار من است پس چون آن ستاره غروب كرد و نابود شد گفت من چيزى كه نابود گردد به خدائى نخواهم گرفت (76)

پس چون شب شد و ماه تابان را ديد باز براى هدايت قوم گفت اين خداى من است وقتى كه آنهم نابود شد ماه پرستان را متذكر ساخت كه آن نيز خدا نباشد و گفت اگرخداى من مرا هدايت نكند همانا كه من از گروه گمراهان عالم خواهم بود (77)

پس چون صبحگاه خورشيد درخشان را ديد باز براى ارشاد قوم گفت اينست خداى مناين از آن ستاره و ماه باعظمت و روشنتر است چون خورشيد نيز كه دستخوش حركت و فناست نابود گرديد گفت اى گروه مشركان من از آنچه شما شريك خدا قرار مى دهيد از همه بيزارم (78)

من با ايمان خالص روى بسوى خدائى آوردم كه آفريننده مهر و ماه و صنجم و همه آسمانها

و زمين است و من هرگز با عقيده جاهلانه مشركان موافق نخواهم بود (79)

قوم ابراهيم با او در مقام خصومت و احتجاج برآمدند گفت آيا با من در امر خداپرستى و وجود خدا محاجه ميكنيد و حال آنكه بحقيقت خدا مرا هدايت كرد و هيچ از آنچه شما شريك خدا ميخوانيد بيمى ندارم مگر آنكه خدا از مقدرات خود بر من چيزى بيمناك بخواهد پروردگار من به همه موجودات علمش محيط است شما آيا متذكر اينحقيقت نمى شويد؟ (80)

و من چگونه از آنچه شما شريك خدا قرار ميدهيد بترسم در صورتى كه شما از شركبخدا آوردن نميترسيد با آنكه هيچ برهان و حجتى بر آن شرك نداريد آيا كداميك از ما به ايمنى و كدام به ترس سزاواريم از خدايان بى اثر باطل بايد ترسيديا از خداى داناى مقتدر؟ اگر شما فهم سخنى ميكنيد؟ (81)

آنانكه ايمان به خدا آورده و ايمان خود را بظلم و ستم نيالودند در دو عالم ايمنى آنها راست و هم آنها به حقيقت به سرمنزل سعادت هدايت يافته اند (82)

اينست حجتى كه ابراهيم را بر قومش داديم ما مقام هر كه را بخواهيم رفيع مى گردانيم كه خداى تو به نظام و صلاح عالميان بصير و داناست (83)

و ما بابراهيم اسحق و يعقوب را عطا كرديم و همه را براه راست بداشتيم و نوح را نيز پيش را ابراهيم و فرزندانش داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون هدايت نموديم و همچنين نيكوكاران را پاداش نيك خواهيم داد (84)

و هم زكريا و يحيى و عيسى و الياس همه از نيكوكارانند

(85)

و نيز اسمعيل و يسع و يونس و لوط در عالم از شايستگانند و ما همه آن پيغمبران را بر عالميان شرافت و برترى داديم (86)

و نيز برخى از پدران و فرزندان و برادران آنها را فضيلت داده و بر ديگران آنان را برگزيديم و براه راست هدايت نموديم (87)

اين است رهنمائى خدا كه به آن هر يك از بندگانش را ميخواهد هدايت ميكند و اگر به خدا شرك آوردند اعمال آنها را نابود ميسازد (88)

آنها يعنى پيغمبران كسانى بودند كه ما آنان را كتاب و فرمان و مقام نبوت عطاكرديم پس اگر اين قوم به آنان يعنى به رسولان حق و خاتم آنها كافر شوند ما قومى را كه هرگز كافر نشوند و هميشه از دل و جان مانند على (ع) و شيعيان اوايمان دارند برگماريم (89)

آنان يعنى پيغمبران كسانى بودند كه خدا خود آنان را هدايت نمود تو نيز از راه آنها پيروى نما و امت را بگو كه من مزد رسالت از شما نميخواهم جز آنكه ميخواهم اهل عالم بياد خدا متذكر شوند و خداشناس و خداپرست گردند (90)

آنها كه از كفر و عناد گفتند خدا بر هيچ كس از بشر كتابى نفرستاده خدا را نشناختند اى پيغمبر بانها پاسخ ده كه كتاب توراتى را كه موسى آورد و در آن نور علم و هدايت خلق بود كه غير حق بر او فرستاد؟ كه شما آيات آن را در اوراق نگاشته بعضى را آشكار نموديد و بسيارى را پنهان داشتيد و آنچه را شما و پدرانتان نمى دانستيد از آن كتاب بياموختيد، بگو آن كه رسول

و كتاب فرستد خداست آنگاه پس از اتمام حجت آنها را بگذار تا ببازيچه خود و غرور دنيا فرو روند (91)

و اين قرآن كتابى است كه ما فرستاديم با علم و حكمت و خير و بركت بسيار تاگواه صدق ساير كتب آسمانى كه در مقابل اوست باشد و خلق را از اهل مكه و هر كه باطراف اوست همه را باندرز و پندهاى خود متنبه سازد و البته آنان كه به عالم آخرت ايمان آوردند باين كتاب آسمانى قرآن نيز ايمان خواهند آورد و آنها حدود و اركان و اوقات نمازشان را محافپت خواهند نمود (92)

و كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ بندد و يا وحى به او نرسيده گويد به من وحى ميرسد و به دروغ دعوى علم و نبوت كند و نيز گويد من هم محققا مانند آن كتاب كه خدا فرستاده خواهم آورد و اگر فضاحت و سختى حال ستمكاران و مدعيان باطل را ببينى آنگاه كه در سكرات موت گرفتار آيند و فرشتگان براى قبض روح آنها دست قهر و قدرت برآورند و گويند كه جان از تن بدركنيد امروز كيفر عذاب و خوارى ميكشيد چون بر خدا سخن بناحق ميگفتيد و از حكم آيات او گردن كشى و تكبر مينموديد (93)

و محققا شما يكايك براى حساب بسوى ما بازآئيد بدان گونه كه اول شما را بيافريديم و آنچه را كه از مال و جاه بشما داده بوديم كه سبب غرور شما بود همه را پشت سر افكنيد و آن شفيعان كه به خيال باطل بنفع خود مى پنداشتيد همه نابود شوند و ميان شما

با آنها جدائى افتد (94)

خداست كه در جوف زمين دانه و هسته را ميشكافد تا سبزه و درخت شود و زنده رااز مرده و مرده را از زنده پديد آرد زنده را مانند بدن انسان بميراند و مرده را مانند نطفه حيات بخشد آنكه چنين تواند كرد خداست چرا به دروغ نسبت خدائى را به آنان كه اين كار نتوانند دهيد (95)

خداست شكافنده پرده صبحگاهان و شب را بر آسايش خلق او مقرر داشته و خورشيد و ماه را به نپمى معين او بگردش آورده اين نظم ثابت عالم به تقدير خداى منظمعالم مقتدر و داناست (96)

و نيز اوست كه چراغ ستارگان را براى رهنمائى شما در تاريكيهاى بيابان و دريا روشن داشته همانا ما آيات خود را براى اهل فهم و فكرت به تفصيل بيان كرديم (97)

هم اوست خدائى كه همه شما را از يك تن در آرامگاه رحم و وديعت گاه صلب بيافريد ما نيكو آيات خود را براى اهل بصيرت مفصل بيان نموديم (98)

و هم اوست خدائى كه از آسمان باران فروبارد تا هر نبات بدان برويانيم و سبزه ها و دانه هائى كه بر روى هم چيده شده پديد آريم و از نخل خرما خوشه هاى پيوسته بهم برانگيزيم و باغهاى انگور و زيتون و انار كه برخى شبيه و برخى نامشابه بهم است خلق كنيم شما در آن باغها هنگامى كه ميوه آن پديد آيد و برسد بچشمتعقل بنگريد كه در آن آيات و نشانهاى قدرت خدا براى اهل ايمان هويداست (99)

و كافران گروهى مانند مجوس اهريمنان را شريك خدا شمردند در صورتى كه

آنها آفريده خدا هستند و گروهى چون اهل كتاب و مشركين قريش عزير و مسيح و فرشتگان را پسران و دختران براى خدا پنداشتند در صورتى كه خدا از همه اين نسبتها كه بر او وصف كنند برتر و منزه است (100)

اوست پديد آرنده آسمان و زمين و چگونه وى را فرزندى تواند بود در صورتى كه او را جفتى نيست و او همه چيز را آفريد و بهمه كلى و جزئى امور عالم داناست (101)

اين است وصف پروردگار يكتاى شما كه جز او هيچ خدائى نيست و آفريننده هر چيز اوست پس او را پرستش كنيد كه نگهبان همه موجوداتست (102)

او را هيچ چشمى درك ننمايد و حال آنكه او همه بينندگان را مشاهده ميكند و او لطيف و نامرئى و بهمه چيز خلق عالم آگاهست (103)

آيات الهى و كتب آسمانى كه سبب بصيرت شماست البته از طرف خدا آمد پس هر كسبصيرت يافت خود بسعادت رسيد و هر كس كور بماند خود در زيان افتاد و من نگهبان شما از عذاب خدا نيستم (104)

و همچنين ما در آيات قرآن به انواع بشارت و وعد و وعيد و لطائف و معانى تصرفكنيم تا وسيله هدايت بندگان شود باز كافران نادان ايمان بوحى خدا نياورده و گويند اين سخنان را تو به درس آموخته اى و ما آيات را براى آنان كه اهل دانشند روشن بيان ميكنيم (105)

اى محمد (ص) هر چه از خداى تو به تو وحى شد از آن پيروى كن كه خدائى جز آن ذات يكتا نيست و از مشركان روى بگردان (106)

و اگر خدا

ميخواست آنها را از شرك بازميداشت تا همه موحد و خداشناس ميشدند و ما تو را نگهبان ايشان نكرديم و تو وكيل آنها نخواهى بود (107)

شما مومنان دشنام به آنان كه غير خدا را ميخوانند مدهيد تا مبادا آنها نيز از روى دشمنى و جهالت خدا را دشنام دهند همچنين ما عمل هر قومى را در نظرشان زينت داده ايم پس بازگشت آنها به سوى خداست و خدا آنان را بكردارشان آگاه مى گرداند (108)

و به خدا بسختترين سوگند قسم ياد كردند كه البته اگر آيتى بيايد ايمان آرند بگو اى پيغمبر آيات از طرف خداست و چگونه شما مومنان بگفته اين كافران مطمئن ميشويد؟ آنها همان مردم معاندند كه اگر آيتى بلكه معجزات بسيارى هم آيد هرگز بدان ايمان نمياورند (109)

و ما دل و ديده اينان را چون اول بار ايمان نياوردند اكنون از ايمان بگردانيم و آنها را به آن حال طغيان و سركشى واگذاريم تا به ورطه ضلالت فرومانند (110)

و چنان در كفر ثابتند كه اگر فرشتگان را بر آنها فرستيم و مردگان را بر آنها برانگيزيم باز ايمان نخواهند آورد مگر به مشيت خدا ليكن اكثر مردم مشيت نافذ حق را نميدانند (111)

و همچنين كه توئى ما هر پيغمبرى را از شيطانهاى انس و جن دشمنى در مقابل برانگيختيم كه آنها برخى با برخى ديگر براى اغفال مومنان سخنان آراسته ظاهر فريبنده اظهار كنند و اگر خدا ميخواست چنين نبود پس تو تسليم مشيت حق باش و اينها را با دروغشان واگذار (112)

تا به گفتار فريبنده آن اهريمنان آنانكه به آخرت ايمان نياوردند دل سپرده

و بدان خشنود باشند و تا اينان نيز در آن عاقبت بد كه اهريمنان راست درافتند (113)

آيا من غير خدا حاكم و داورى بجويم و حال آنكه او خدائى است كه كتابى چون قرآن كه همه چيز در آن بيان شده بشما فرستاد و آنانكه بانها كتاب فرستاديم يهود و نصارى مى دانند و در كتب تورات و نجيل خودشان خوانده اند كه اين قرآن ازخداى تو بر تو بحق فرستاده شده پس در آن البته هيچ شك و ترديد راه مده (114)

كلام خداى تو از روى راستى و عدالت بحد كمال رسيد و هيچ كس تبديل و تغيير آن كلمات نتواند كرد و او خداى شنوا و دانا بگفتار و كردار خلق است (115)

و تو اى رسول اگر پيروى از اكثر مردم روى زمين كنى تو را از راه خدا گمراه خواهند كرد كه اينان جز از پى گمانى و هوا و هوسى نميروند و جز انديشه باطل و دروغ چيزى در دست ندارند (116)

محققا خداى تو خود داناتر است به حال آنكه از راه او گمراه است و آنكه براه او هدايت يافته است (117)

پس شما مومنان چنانكه به آيات خدا ايمان داريد از آنچه نام خدا بر آن ذكر شد تناول كنيد (118)

چرا از آنچه از ذبايح كه نام خدا بر آن ذكر شده نميخورند و بر خود حرام ميكنند در صورتى كه آنچه خدا بر شما حرام كرده مفصل بيان نمود كه از آنها هم بهر چه ناچار شويد باز حلالست، و بسيارى مردم به هواى نفس خود از روى جهل و نادانى به گمراهى

روند همانا خدا به تجاوزكنندگان از حدود و احكام الهى و عقاب آنها داناتر است (119)

هر گناه و هر عمل زشت را در ظاهر و باطن ترك كنيد كه محققا هر كس كسب گناه كند به زودى به كيفر و عقاب آن خواهد رسيد (120)

و از آنچه نام خدا بر آن ذكر نشده مخوريد كه آن فسق و تبه كاريست و بدانيد كه اهريمنان يعنى شياطين انس و جن سخت بدوستان و پيروان خود وسوسه كنند تا با شما بجدل و منازعه برخيزند و اگر شما هم از آنان پيروى كنيد مانند آنها مشرك خواهيد شد (121)

آيا كسى كه مرده جهل و ضلالت بود ما او را زنده كرديم و باو روشنى علم و ديانت داديم كه با آن روشنى ميان مردم سرافراز رود مثل او مانند كسى است كه در تاريكيها ى جهل و گمراهى فرو شده و از آن بدر نتواند گشت؟ آرى كردار بد كافران در نظرشان چنين جلوه گر شده است كه اعمال زشت خود را زيبا بينند (122)

و همچنين ما قرار داديم كه در هر ديارى روساى بدكار ستمگر با مردم آنجا مكر انديشند و در حقيقت مكر جز به خويشتن نميكنند و به اين هم كه از آن مكر خود را به زيان افكندند نه ديگران را آگاه نيستند (123)

و چون آيتى براى هدايت آنها نازل شد گفتند ما ايمان نياوريم تا مانند آنكه بر رسولان خدا نازل شده بر ما نيز نازل شود يعنى ما را هم رسول گرداند بگو خدا بهتر ميداند كه در كجا رسالت خود را مقرر دارد و كه

را اين مقام بلند بخشد به زودى مجرمان را خدا خوار سازد و عذابى سخت بواسطه مكرى كه مى انديشند بر آنان فرو مى فرستد (124)

پس هر كه را خدا هدايت او خواهد قلبش را بنور اسلام روشن و منشرح گرداند و هر كه را خواهد گمراه نمايد يعنى بعد از اتمام حجت به حال گمراهى واگذارد دل او را از پذيرفتن ايمان تنگ و سخت تنگ گرداند كه گوئى ميخواهد از زمينبر فراز آسمان رود اين است كه خدا آنان را كه بحق نميگروند مردود و پليد ميگرداند (125)

اين راه خداى تست كه مستقيم است ما آيات خود را براى گروهى از بندگان شايسته نكوكار كه بدان پند مى گيرند به خوبى روشن ساختيم (126)

آنها را نزد خدا دار سلامت و منزل آسايش است و خدا دوستدار آنهاست براى آنكه نيكوكار بودند (127)

و ياد آور روزى كه همه خلق محشور ميشوند و به شياطين خطاب شود كه اى گروه جنشما بر انسان فزونى يافتيد در آن حال دوستداران شياطين از جنس بشر گويند پروردگارا ما بعضى از ضلال بعضى ديگر بهره مند گرديديم و به جلى كه تو معين نموده اى رسيديم خدا در پاسخ شياطين گويد كه اكنون آتش منزلگاه شماست و هميشه در آن خواهيد بود مگر آن كه را خدا بخواهد بيرون آيد كه البته پروردگار تو در همه كار درست كردار و به همه امور عالم داناست (128)

و همچنين ما برخى ستمكاران را مقابل بعض ديگر به مخالفت برگماريم به سبب آنچه از اعمال حسد و ظلم و مكر و حرص و طمع كه بر

آزار هم كسب ميكنند (129)

آنگاه خدا خطاب كند كه اى گروه جن و انس آيا براى هدايت شما از جنس خود شما رسولانى نيامد كه آيات مرا براى شما بخوانند و شما را از مواجه شدن با اين روز سخت محشر بترسانند؟ آنها با نهايت پشيمانى جواب دهند كه ما به جهالت به مخالفت رسول و بدى بر خود گواهى ميدهيم و زندگانى دنيا آنها را مغرور ساخت و در آن حال مى فهمند و بر خود گواهى دهند كه براه كفر و ضلالت مى رفتند (130)

اين فرستادن رسل براى اينست كه خدا اهل ديارى را تا اتمام حجت نكرده و آنها غافل و جاهل نباشند به ستم هلاك نگرداند (131)

و هر كس از بندگان به عملى كه كرده نزد حق رتبه خواهد يافت و خدا از عمل هيچ كس غافل نخواهد بود (132)

و خداى تو از خلق بى نياز و به همه مهربانست و اگر بخواهد از روى زمين همه شما را ببرد و همه را فانى گرداند آنگاه هر كه را خواهد جانشين شما كند چنانكه شما را از ذريه گروهى ديگر پديد آورد (133)

هر چه به شما وعده دادند محققا خواهد آمد و شما بر قدرت خدا و مقدرات او غالب نخواهيد شد (134)

بگو اى گروه نادان شما را هر چه درخور است و بر آن توانائى داريد عمل كنيد من نيز درخور خويش عمل نيك ميكنم آنگاه البته من باجر خود رسم و شما بكيفر خويش مجازات شويد و بزودى هم آگاه خواهيد شد كه آن كس كه عاقبت منزلگاه خوش دارد كيست و محققا

بدانيد كه ستمكاران عالم را رستگارى نيست (135)

و براى خدا از روئيدنيها و حيوانات كه آفريده نصيبى معين كردند و به گمان خودشان گفتند اين سهم براى خدا و اين سهم ديگر شريكان و بتان ما را پس آن سهمى كه شريكانشان را بود به خدا نميرسيد و آنكه براى خدا بود بشريكان ميرسيد يعنى صدقه اى كه براى خدا بود بمصرف بتان صرف مينمودند و صدقات بتان را هيچ براى رضاى خدا صرف نميكردند و حكمى سخت جاهلانه و ناشايسته ميكردند (136)

و همچنين در نظر بسيارى از مشركان عمل ظالمانه كشتن فرزندان را بتهاى ايشان نيكو جلوه داده تا آنكه آنان را باين كار زشت هلاك سازد و در دين فطريشان كه حب فرزند است به غلط و اشتباه اندازد و اگر خدا ميخواست چنين نميكردند پس آنها را بانچه از خرافات ميبافند واگذار (137)

و گفتند اين چهارپايان و زراعتها بر همه ممنوع و مخصوص بتان است نبايد از آن بخورد مگر آن كس كه در كيش بت پرستى خود معين كنيم چون خادمان بت و مردان دون آنان و سوارى بعضى چهار پايان بر آنها حرام بود و چهارپايانى را نيز بدونذكر نام خدا ذبح مى كردند و چون در اين احكام بخدا دروغ بستند بزودى خدابدان دروغ آنان را مجازات خواهد كرد (138)

و گفتند آنچه در شكم اين چهار پايانست مخصوص بمردانست و بر آنان ما حرام خواهد بود و اگر مرده باشد همه زنان و مردان در آن شريك باشند آنها بمجازات و كيفر اين گفتار زشت و توصيفات باطل بزودى ميرسند كه خدا به كيفر خلق

درست كردار و داناست (139)

البته آنها كه فرزندان خود را به سفاهت و نادانى كشتند زيان كارند و بى بهره از آنچه خدا نصيبشان كرد و چون افتراء به خدا بستند سخت گمراه شده و هدايت نيافتند (140)

اوست آن خدائى كه براى شما بستانها از درختان داربستى مانند درخت انگور و درختان آزاد چون ساير درختان و درختان خرما و زراعتها كه ميوه و دانه هاى گوناگون آرند و زيتون و انار و ميوه هاى مشابه يكديگر چون شفتالو و آردزلو و نامشابه چون سيب و انجير بيافريد شما هم از آن ميوه هرگاه برسد تناول كنيد و حق زكات فقيران را بروز درو و جمع آورى كردن بدهيد و اسراف مكنيد كه خدا مسرفان رادوست نميدارد (141)

و از بعض حيوانات استفاده باربرى و سوارى كنيد و از آنچه گوشت و روغن و لبنياتشان هم رزق شما كرده بخوريد و از پى غواى شيطان انس و جن مرويد كه او شما را دشمن آشكاريست كه شما را براه كفر و ضلالت و بدبختى ميخواند (142)

براى شما بندگان هشت جفت از چهارپايانى كه اكنون بيان ميشود حلال است از جنس بره هر دو صنف نر و ماده از جنس بز نر و ماده براى مردم حلال است بگو آيا از اين دو جنس نر يا ماده يا بچه اى كه در شكم مادرهاست كدام يك بحكم خدا حرام شده؟ اگر راست مى گوئيد شما بمن مدرك قطعى ارائه دهيد (143)

و نيز از جنس شتر دو صنف نر و ماده و از جنس گاو هم نر و ماده هر دو حلال شده

با آنها بگو كه آيا از اين دو جنس نر يا ماده يا بچه اى كه در شكم ماده هاست كدام حرام است يا شما شاهد هستيد كه خدا بر اين حرمت توصيه نموده؟ بارى كيست ستمكارتر از آن كس كه به خدا دروغ بندد تا بجهل خود مردمان را گمراه كند البته خدا ستمكاران را هدايت نخواهد كرد (144)

بگو اى پيغمبر در احكامى كه بمن وحى شده من چيزى را كه براى خورندگان طعام حرام باشد نمييابم جز آنكه ميته حيوان مرده باشد يا خون ريخته يا گوشت خوك كه پليد است و يا حيوانى كه بدون ذكر نام خدا از روى فسق ذبح كنند و در همينها كه حرام است نيز هرگاه كسى بخوردن آنها مضطر گرديد در صورتى كه از روى ستم و از راه تعدى و تجاوز از فرمان خدا نباشد و بقدر ضرورت صرف كند باز خدا خواهد بخشيد كه همانا خداى تو بر خلق بسيار بخشنده و مهربان است (145)

و بر يهودان هر حيوان ناخن دار مانند طيور و غيره و از جنس گاو و گوسفند نيزپيه را حرام كرديم مگر آنچه در پشت آنها است يا به بعض روده ها يا باستخوانها آميخته است و آنها چون ستم كردند ما بدين حكم آنها را مجازات كرديم و البته همه وعده ها و سخنان خدا راست خواهد بود (146)

پس اگر تو را اى پيغمبر تكذيب كنند بگو خداى شما با آنكه داراى رحمت بى منتهاست عذابش را از فرقه بدكاران باز نخواهد داشت (147)

آنانكه شرك آوردند خواهند گفت كه اگر خدا ميخواست ما و پدرانمان

مشرك نمى شديم و چيزى را حرام نمى كرديم بدين گفتار جاهلانه جبريان پيشينيان ايشان نيز تكذيب رسل ميكردند تا آنكه طعم عذاب ما را چشيدند بگو اى پيغمبر آيا شما بر اين سخن مدرك قطعى داريد تا ارائه دهيد؟ و گرنه شما پيروى جز از خيالات باطل خويش نميكنيد و جز بگزافه و دروغ سخن نميگوئيد (148)

بگو اى پيغمبر براى خدا حجت بالغه است پس اگر مشيتش قرار مى گرفت همه شما را هدايت ميكرد (149)

بگو اى پيغمبر گواهان خود را بر اينكه خدا اين و آن را كه ميگوئيد حرام كرده بياوريد پس هر گاه گواهى دادند چون دروغ گواهى ميدهند تو با آنها گواهى مده و پيروى از هواى نفس آنها مكن كه آنها آيات خدا را تكذيب كرده و به قيامت ايمان نمياورند و از خداى خود حق مطلق و آفريننده خويش بسوى بتان باطل الذات برميگردند (150)

بگو اى پيغمبر بيائيد تا آنچه خدا بر شما حرام كرده همه را براستى بيان كنم در مرتبه اول اين كه شرك به خدا به هيچوجه نياوريد نه در عقيده و نه در عمل و ديگر اينكه درباره پدر و مادر احسان كنيد و نياز آريد ديگر اولاد خود رااز بيم فقر نكشيد ما شما و آنها را روزى ميدهيم و ديگر بكارهاى زشت آشكار و نهان نزديك نشويد و نفسى را كه حرام كرده جز بحق يعنى به حكم حق و قصاص بقتل نرسانيد شما را خدا باين اندرزها سفارش نموده باشد كه در مصلحت اين احكام تعقل كنيد تا از روى عقل و فهم كار بنديد و سعادت يابيد

(151)

و هرگز بمال يتيم نزديك نشويد تا آنكه بحد رشد و كمال رسد و براستى كيل و وزن را تمام بدهيد و خيانت كم فروشى و گران فروشى را ترك كنيد و بدانيد كه ما هيچ كس را جز بقدر قدرت و توانائى تكليف نكرده ايم و هرگاه سخنى گوئيد به عدالت گرائيد هر چند درباره خويشاوندان باشد و بعهد خدا وفا كنيد اوامر و نواهى خدا را اطاعت كنيد اينست سفارش خدا بشما باشد كه متذكر و هوشمند شويد (152)

و اينست يعنى اين قرآن و احكام الهى است راه راست پيروى آن كنيد و از راه هاى ديگر كه موجب تفرقه و پريشانى شماست جز از راه خدا متابعت نكنيد اين است سفارش خدا به شما باشد كه پرهيزكار شويد و مورد لطف و عنايت حق گرديد (153)

پس از انبياء سالف آنگاه بموسى كتاب كامل داديم براى تكميل نفوس هر نيكوكار و براى تفصيل و بيان حكم هر چيز و براى هدايت و رحمت بر خلق باشد كه مردم بلقاء خدا ايمان آورند (154)

و اين قرآن مبارك كتابى است كه ما با بركت و علم و حكمت و خير بسيار فرستاديم از آن پيروى كنيد و پرهيزكار شويد باشد كه مشمول مرحمت و لطف ايزد گرديد (155)

قرآن را براى اين فرستاديم بر شما تا نگوئيد كه كتاب تورات و نجيل بس بر دوطايفه يهود و نصارى فرستاده شد و ما از تعليم درس آن كتاب الهى غافل و بى بهره مانديم (156)

يا گوئيد اگر كتاب بر ما فرستاده ميشد ما بهتر از آنان براه هدايت مى شتافتيم پس

بشما هم از طرف پروردگارتان حجت آشكار و هدايت و رحمت دررسيد اكنون كيست ستمكارتر از آنكه آيات الهى را تكذيب كند و از اطاعت حق روى گرداند بزودى آنان را كه از آيات ما روى گردانيده و مخالفت كرده اند به عذاب سخت مجازات كنيم به كيفر آنكه با عناد و لجاج از آيات ما اعراض ميكنند (157)

آيا منكران انتظارى دارند جز آنكه فرشتگان قهر بر آنها درآيند و يا امر خدا و قضاى الهى بر آنان فرا رسد و همه هلاك شوند يا برخى دلائل و آيات خدا يعنى علائم قطعى مرگ يا قيامت يا ظهور سلطنت حقه اسلام آشكار شود روزى كه بعض آياتقهر و غضب خداى تو بر آنها برسد البته آن روز هيچكس را ايمان نفع نبخشد اگر از آن پيش ايمان نياورده يا در ايمان كسب خير و سعادت نكرده باشد اى رسول كافران را بگو شما در انتظار نتيجه اعمال زشت خود باشيد ما هم در انتظار نتيجه اعمال صالح خويش هستيم (158)

آنان كه دين را پراكندند و در آن فرقه فرقه شدند چشم از آنها بپوش كه چنينكسان بكار تو نيايند از دست آنها نيز غمگين مباش كه مجازات كار آنها با خداست بعد از اين به عقاب آنچه ميكنند سخت آگاهشان ميگرداند (159)

هر كس كار نيكو كند او را ده برابر آن پاداش خواهد بود و هر كس كار زشت كندجز بقدر آن كار زشت مجازات نشود و بر آنها اصلا ستم نخواهد شد (160)

بگو اى پيغمبر محققا مرا خدا براه راست هدايت كرده است بدين استوار و آئينپاك ابراهيم كه وجودش

از لوث شرك و عقايد باطل مشركين منزه بود (161)

بگو اى پيغمبر همانا نماز و طاعت و كليه اعمال من و حيات و ممات من همه براى خداست كه پروردگار جهانهاست (162)

او را شريك نيست و بهمين اخلاص كامل مرا فرمان داده اند و من اولين كسى هستم كه مطيع و تسليم امر خدا ميباشم (163)

بگو اى پيغمبر آيا من كسى غير خدا را به ربوبيت گزينم؟ در صورتى كه خدا رب همه موجوداتست و هيچكس چيزى نيندوخت مگر بر خود و هيچ نفسى بار ديگرى را بر دوش نگيرد و پس از انتقال از اين جهان بازگشت همه شما بسوى خداست او شما را به آنچه خلاف در آن كرديد آگاه خواهد ساخت (164)

او خدائى است كه شما را جانشين گذشتگان اهل زمين مقرر داشت و رتبه بعضى رااز بعضى بالاتر قرار داد تا شما را در اين تفاوت رتبه ها بيازمايد كه همانا خدا سخت زود كيفر و بسيار بخشنده و مهربان است (165)

را مى داند، و هرچه را به دست مى آوريد (نيز) مى داند. (3)

و هيچ نشانه و آيه اى از نشانه هاى پروردگارشان براى آنها نمى آمد، جز آنكه (به جاى تصديق و ايمان) از آن اعراض مى كردند. (4)

پس همين كه حق براى آنان آمد، آن را تكذيب كردند، پس به زودى خبرهاى مهم (و تلخ درباره ى كيفر) آنچه را به مسخره مى گرفتند به سراغشان خواهد آمد. (5)

آيا نديدند كه چه بسيار امت هاى پيش از آنان را هلاك كرديم، با آنكه در زمين به آنان جايگاه و توانى داده بوديم كه به شما نداده ايم؟ و (باران و بركت) آسمان را پى در پى برايشان فرستاديم و نهرهاى آب از زير پاهايشان جارى ساختيم، پس آنان را به كيفر گناهانشان هلاك كرديم و نسل ديگرى پس از آنان پديد آورديم. (6)

و (كافران لجوج كه در پى بهانه جويى اند حتى) اگر نوشته اى را در كاغذى بر تو نازل مى كرديم كه آن را با دست هاى خود لمس مى كردند، باز هم كافران مى گفتند: اين، جز جادويى آشكار نيست. (7)

و (كافران بهانه جو) گفتند: (اگر محمّد، رسول است) چرا فرشته اى بر او نازل نشده (تا او را در دعوت كمك كند)، در حالى كه اگر فرشته اى نازل مى كرديم (باز هم لجاجت خواهند كرد و) كار آنان پايان مى يافت و هيچ مهلتى به آنان داده نمى شد. (8)

و اگر (پيامبر را) فرشته قرار مى داديم، حتما او را به صورت مردى درمى آورديم (كه باز هم مى گفتند اين انسانى همانند خود ماست و همان شبهه را تكرار مى كردند بنابراين) كار را بر آنان مشتبه مى ساختيم همان طور كه آنان (با ايرادهاى خود) كار را

بر ديگران مشتبه مى سازند. (9)

و قطعا پيامبرانى پيش از تو هم استهزا شدند، پس عذابى كه به استهزاى آن مى پرداختند بر مسخره كنندگان از ايشان فرود آمد. (10)

(اى پيامبر! به آنان) بگو: در زمين بگرديد، سپس بنگريد كه سرنوشت تكذيب كنندگان چگونه شد؟. (11)

بگو: آنچه در آسمان ها و زمين است براى كيست؟ بگو: براى خداوند است كه بر خود، رحمت را مقرّر كرده است. او قطعا شما را در روز قيامت كه شكّى در آن نيست جمع خواهد كرد. كسانى كه خود را باختند (و با هدر دادن استعدادها، به جاى رشد، سقوط كردند) همانان ايمان نمى آورند. (12)

و تنها براى اوست آنچه در شب و روز قرار گرفته و او شنواى داناست. (13)

بگو: آيا غير از خدا را سرپرست خود بگيرم در حالى كه او آفريدگار آسمان ها و زمين است او همه را طعام مى دهد، ولى كسى به او طعام نمى دهد. بگو: همانا من مأمورم كه اوّلين كسى باشم كه تسليم فرمان اوست. و (به من گفته شده كه) هرگز از مشركان مباش. (14)

بگو: همانا اگر پروردگارم را نافرمانى كنم، از عذاب روزى بزرگ بيمناكم. (15)

در آن روز، از هر كس عذاب الهى برداشته شود، قطعا مشمول رحمت الهى شده و اين است رستگارى آشكار. (16)

و اگر خداوند (براى آزمايش و رشد، يا كيفر اعمال) تو را با (اسباب) زيان و آسيب درگير كند، جز خودش هيچ كس برطرف كننده آن نيست و اگر خيرى به تو برساند، پس او بر هر چيز تواناست. (17)

اوست كه بر بندگان خود قاهر و مسلط است و اوست حكيم آگاه.

(18)

بگو: چه موجودى در گواهى برتر و بزرگتر است؟ بگو: خداوند ميان من و شما گواه است. و اين قرآن به من وحى شده تا با آن شما را و هر كه را كه اين پيام به او برسد هشدار دهم. آيا شما گواهى مى دهيد كه با خداوند، خدايان ديگرى هست؟ بگو: من گواهى نمى دهم. بگو: همانا او خداى يكتاست و بى ترديد من از آنچه شما شرك مى ورزيد، بيزارم. (19)

كسانى كه به آنان، كتاب (آسمانى) داديم (يهود و نصارى)، محمّد را همانند فرزندان خود مى شناسند (و بشارت هاى انبيا و كتب آسمانى پيشين را منطبق بر آن حضرت مى بينند، ولى حاضر به پذيرفتن آن نيستند) پس كسانى كه به (فطرت و رشد و سعادت آينده) خودشان زيان زدند، ايمان نمى آورند. (20)

و كيست ستمكارتر از آن كس كه به خداوند دروغ بندد، يا آيات الهى را تكذيب كند؟ همانا ستمگران رستگار نمى شوند. (21)

و روزى كه آنان را يكسره محشور مى كنيم، سپس به كسانى كه شرك ورزيدند گوييم: كجايند شريكان شما كه بر ايشان گمان (خدايى) داشتيد؟. (22)

پس (از آن همه فريفتگى به بتان، در پيشگاه خداوند) عذرى نيابند جز آنكه (از بتان بيزارى جسته و) بگويند: سوگند به خدا! پروردگارمان، ما هرگز مشرك نبوده ايم. (23)

بنگر كه چگونه عليه خود دروغ گفتند و (تمام بت ها و شريكان كه همواره مى ساختند از نزد آنان محو شد و) آنچه به دروغ و افترا به خدا نسبت مى دادند از دستشان رفت. (24)

بعضى از آنها كسانى هستند كه (به ظاهر) به سخن تو گوش مى دهند، ولى ما بر دلهايشان پرده هايى قرار داده ايم تا

آن را نفهمند و در گوشهايشان (نسبت به شنيدن حق) سنگينى قرار داديم و آنان به قدرى لجوجند كه اگر هر آيه و معجزه اى را ببينند، باز هم به آن ايمان نمى آورند تا آنجا كه چون نزد تو آيند با تو جدال مى كنند و كسانى كه كافر شدند مى گويند: اين نيست جز افسانه هاى پيشينيان. (25)

و آنان، مردم را از آن (پيامبر و قرآن) بازمى دارند و خود نيز از آن دور و محروم مى شوند، (ولى بدانند كه) جز خودشان را هلاك نمى سازند، و(لى) نمى فهمند. (26)

و اگر آنان را، آن هنگام كه بر لبه ى آتش (دوزخ) نگه داشته شده اند ببينى، پس مى گويند: اى كاش (بار ديگر به دنيا) بازگردانده شويم و آيات پروردگارمان را تكذيب نكنيم و از مؤمنان (واقعى) باشيم. (27)

(چنين نيست،) بلكه آنچه (از كفر و نفاق) قبلا (در دنيا) پنهان مى كردند، (در آن روز) برايشان آشكار شده و اگر آنان (طبق خواسته و آرزويشان) به دنيا بازگردانده شوند، بى گمان باز هم به آنچه از آن نهى شده اند بازمى گردند. و آنان قطعا دروغگويانند. (28)

و گفتند: جز زندگى دنيوى ما، هيچ زندگى ديگرى نيست و ما (پس از مرگ) برانگيحته نمى شويم. (29)

و اگرببينى آنگاه كه در برابر پروردگارشان بازداشته شده اند، (خدا) مى فرمايد: آيا اين (رستاخيز) حق نيست؟ مى گويند: بلى، به پروردگارمان سوگند (كه حق است). او مى فرمايد: پس به كيفر كفرورزى ها و كفران هايتان، عذاب را بچشيد. (30)

قطعا كسانى كه ديدار خداوند (در قيامت) را تكذيب كردند زيانكار شدند، همين كه ساعت موعود ناگهان به سراغشان آيد، در حالى كه بار سنگين گناهان خويش را بر پشتشان مى كشند، گويند: دريغا

از آن كوتاهى ها كه در دنيا كرده ايم، آگاه باشيد كه چه بد بارى است آنچه به دوش مى كشند. (31)

و زندگى دنيا جز بازى و سرگرمى نيست و البتّه خانه ى آخرت، براى تقوا پيشگان بهتر است. آيا نمى انديشيد؟. (32)

البتّه ما مى دانيم كه آنچه مى گويند، تو را اندوهناك مى كند، (ولى غم مخور و بدان كه) آنان (در واقع) تو را تكذيب نمى كنند، بلكه (اين) ستمگران آيات خدا را انكار مى كنند. (33)

و همانا پيش از تو نيز پيامبرانى تكذيب شدند، ليكن در برابر آنچه تكذيب شدند و آزار ديدند صبر كردند، تا يارى ما به آنان رسيد. (تو نيز چنين باش زيرا) براى كلمات (و سنّت هاى) خداوند، تغيير دهنده اى نيست. قطعا از اخبار پيامبران براى تو آمده است (و با تاريخ آنان آشنايى). (34)

و اگر اعراض و بى اعتنايى آنان (كافران) بر تو سنگين است (و مى خواهى به هر وسيله آنان را به راه آورى، ببين) اگر بتوانى سوراخى در زمين يا نردبانى در آسمان بجويى، تا آيه اى (ديگر) برايشان بياورى (پس بياور ولى بدان كه باز هم ايمان نخواهند آورد) و اگر خدا خواسته بود همه ى آنان را بر هدايت گرد مى آورد (ولى سنّت الهى بر هدايت اجبارى نيست) پس هرگز از جاهلان مباش. (35)

تنها كسانى (دعوت تو را) مى پذيرند كه گوش شنوا دارند و (كافران كه نمى گروند،) مردگانى هستند كه روز قيامت خداوند آنان را برمى انگيزد و سپس همه به سوى او بازگردانده مى شوند. (36)

و گفتند: چرا بر او (محمّد) معجزه اى (كه ما مى خواهيم) از سوى پروردگارش نازل نشده؟ بگو: بى ترديد خداوند قادر است كه نشانه و معجزه اى (كه مى خواهيد)

بياورد، ولى بيشتر (اين بهانه جويان) نمى دانند. (37)

و هيچ جنبنده اى در زمين و هيچ پرنده اى كه با دو بال خود پرواز مى كند، نيست مگر اينكه آنها هم امّت هايى چون شمايند. ما در اين كتاب (قرآن يا لوح محفوظ) هيچ چيز را فرو گذار نكرديم، سپس همه نزد پروردگارشان گرد مى آيند. (38)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، كر و لال هايى هستند در تاريكى ها. خداوند، هر كه را بخواهد (و مستحق باشد) گمراهش كند و هر كه را بخواهد (و شايسته بداند) بر راه راست قرارش مى دهد. (39)

بگو: اگر راست مى گوييد چه خواهيد كرد آنگاه كه عذاب خدا در دنيا بيايد يا قيامت فرا رسد، آيا غير خدا را مى خوانيد؟. (40)

بلكه (در هنگامه هاى خطر) فقط او را مى خوانيد، پس اگر بخواهد آن رنجى كه خدا را به خاطر آن مى خوانيد بر طرف مى كند، و آنچه را براى خداوند شريك مى پنداشتيد (در روز قيامت) فراموش مى كنيد. (41)

و همانا به سوى امّت هاى پيش از تو (نيز پيامبرانى) فرستاديم، (و چون سرپيچى كردند) آنان را به تنگدستى و بيمارى گرفتار كرديم. باشد كه تضرّع كنند. (42)

پس چرا هنگامى كه ناگوارى هاى ما به آنان رسيد، توبه و زارى نكردند؟ آرى (حقيقت آن است كه) دل هاى آنان سنگ و سخت شده و شيطان كارهايى را كه مى كردند، برايشان زيبا جلوه داده است. (43)

پس چون اندرزهايى را كه به آنان داده شده بود فراموش كردند، درهاى هرگونه نعمت را به رويشان گشوديم (و در رفاه و ماديات غرق شدند) تا آنگاه كه به آنچه داده شدند دلخوش كردند، ناگهان آنان را

(به عقوبت) گرفتيم پس يكباره محزون و نوميد گرديدند. (44)

پس ريشه ى گروه ستمكاران بريده شد و سپاس، مخصوص خداوندى است كه پروردگار جهانيان است. (45)

بگو: چه فكر مى كنيد، اگر خداوند، شنوايى و بينايى شما را بگيرد و بر دل هاى شما مهر بزند، جز خداوند، كدام معبودى است كه آنها را به شما باز دهد؟ ببين كه ما چگونه آيات را به گونه هاى مختلف بيان مى كنيم، امّا آنان (به جاى ايمان و تسليم) روى برمى گردانند. (46)

بگو: چه خواهيد كرد اگر عذاب خداوند، به طور پنهان و ناگهانى يا آشكارا به سراغ شما آيد، آيا جز گروه ستمگران هلاك خواهند شد؟. (47)

و ما پيامبران را جز به عنوان بشارت دهنده و بيم دهنده نمى فرستيم، پس كسانى كه ايمان آورند و (كار خود را) اصلاح كنند، پس بيمى بر آنان نيست و اندوهگين نمى شوند. (48)

و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، عذاب الهى به خاطر فسق و گناهشان، دامنگير آنان مى شود. (49)

(اى پيامبر! به مردم) بگو: من ادّعا نمى كنم كه گنجينه هاى خداوند نزد من است و من غيب هم نمى دانم و ادّعا نمى كنم كه من فرشته ام، من جز آنچه را به من وحى مى شود پيروى نمى كنم. بگو: آيا نابينا و بينا برابرند؟ آيا نمى انديشيد؟. (50)

و به وسيله ى آن (قرآن) كسانى را كه از محشور شدن نزد پروردگارشان بيم دارند هشدار ده (زيرا) غير از خداوند، براى آنان ياور و شفيعى نيست، شايد كه پروا نمايند. (51)

و كسانى را كه بامداد و شامگاه پروردگارشان را مى خوانند، در حالى كه رضاى او را مى طلبند، از خود مران. چيزى از حساب

آنان بر عهده ى تو نيست، و از حساب تو نيز چيزى بر عهده آنان نيست كه طردشان كنى و در نتيجه از ستمگران شوى. (52)

و اين گونه بعضى از مردم را به وسيله ى بعضى ديگر آزمايش كرديم، تا (از روى استهزا) بگويند: آيا اينانند آنها كه خداوند، از ميان ما بر آنها منّت نهاده است؟ آيا خداوند به حال شاكران داناتر نيست؟. (53)

و هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، پس بگو: سلام بر شما! پروردگارتان بر خودش رحمت را مقرّر كرده است كه هر كس از شما از روى نادانى كار بدى انجام دهد و پس از آن توبه كند و خود را اصلاح نمايد، پس قطعا خداوند، آمرزنده و مهربان است. (54)

و ما بدين گونه آيات را (براى مردم) به روشنى بيان مى كنيم، (تا حق آشكار) و راه و رسم گناهكاران روشن شود. (55)

بگو: من از پرستش آنها كه به جاى خدا مى خوانيد نهى شده ام. بگو: من از هوسهاى شما پيروى نمى كنم، كه در اين صورت گمراه شده و از هدايت يافتگان نخواهم بود. (56)

بگو: همانا من از طرف پروردگارم بر دليل آشكارى هستم، ولى شما آن را دروغ پنداشتيد. آنچه را شما (از عذاب الهى) با شتاب مى طلبيد به دست من نيست فرمان جز به دست خدا نيست كه حق را بيان مى كند و او بهترين (داور و) جداكننده ى حق از باطل است. (57)

بگو: اگر آنچه كه درباره آن شتاب مى كنيد نزد من بود (و به درخواست شما عذاب نازل مى كردم،) قطعا كار ميان من و شما پايان گرفته بود، ولى خداوند

به حال ستمگران آگاه تر است (و به موقع مجازات مى كند). (58)

و گنجينه هاى غيب، تنها نزد خداست و جز او كسى آن را نمى داند و آنچه را در خشكى و درياست مى داند، و هيچ برگى از درخت نمى افتد جز آنكه او مى داند و هيچ دانه اى در تاريكى هاى زمين و هيچ تر و خشكى نيست، مگر آنكه (علم آن) در كتاب مبين ثبت است. (59)

و او كسى است كه (روح) شما را در شب (به هنگام خواب) مى گيرد و آنچه را در روز انجام مى دهيد مى داند، سپس شما را از خواب برمى انگيزد تا مدّت معيّن (عمر شما) سپرى شود. عاقبت بازگشت شما به سوى اوست پس شما را به آنچه انجام مى دهيد خبر مى دهد. (60)

و تنها اوست كه قهر و اقتدارش مافوق بندگان است و نگهبانانى بر شما مى فرستد، تا آنكه چون مرگ يكى از شما فرا رسد، فرستادگان ما (فرشتگان) جان او را بازگيرند و در كار خود، هيچ كوتاهى نكنند. (61)

سپس مردم به سوى خداوند، مولاى حقّشان بازگردانده مى شوند، آگاه باشيد كه دادرسى و داورى تنها از آن خداوند است و او سريع ترين حسابرسان است. (62)

بگو: چه كسى شما را از تاريكى هاى خشكى و دريا (به هنگام درماندگى) نجات مى دهد؟ وقتى كه او را آشكارا و پنهان مى خوانيد (و مى گوييد:) اگر خداوند از اين ظلمت ما را رهايى دهد، از شكرگزاران خواهيم بود. (63)

بگو: خداوند شما را از اين ظلمت ها و از هر ناگوارى ديگر نجات مى دهد، باز شما (به جاى سپاس)، شرك مى ورزيد. (64)

بگو: او تواناست كه از بالاى سرتان يا از زير پايتان عذابى

بر شما بفرستد يا شما را به صورت گروه هاى گوناگون با هم درگير كند، و طعم تلخ جنگ و خونريزى را توسط يكديگر به شما بچشاند. بنگر كه چگونه آيات را گونه گون بازگو مى كنيم، باشد كه بفهمند. (65)

و قوم تو اين قرآن را تكذيب كردند، با آنكه سخن حقّى است، بگو: من وكيل و عهده دار ايمان آوردن شما نيستم. (66)

براى هر خبرى (كه خداوند يا پيامبرش به شما مى دهد) وقتى مقرّر است (كه در آن واقع مى شود) و به زودى خواهيد دانست. (67)

و هرگاه كسانى را ديدى كه در آيات ما (به قصد تخطئه،) كندوكاو مى كنند، از آنان روى بگردان تا (مسير سخن را عوض كرده) وارد مطلب ديگرى شوند و اگر شيطان تو را به فراموشى انداخت، پس از توجّه، (ديگر) با اين قوم ستمگر منشين. (68)

كسانى كه پروا پيشه كردند، به گناه ستمكاران بازخواست نخواهند شد، ولى بايد آنان را پند دهند تا شايد پرهيزكار شوند. (69)

و كسانى را كه دين خود را به بازى و سرگرمى گرفتند و زندگى دنيا مغرورشان كرده است، رها كن و به وسيله ى قرآن پندشان ده تا مبادا به كيفر آنچه كسب كرده اند به هلاكت افتند، در حالى كه جز خدا هيچ ياور و شفيعى ندارند، و اگر (انسان در آن روز) هرگونه عوضى (براى كيفر) ته نمى شود، آنان كسانى هستند كه به سزاى آنچه بپردازد از او پذير كسب كرده اند به هلاكت افتادند براى آنان شرابى از آب سوزان و عذابى دردناك به كيفر كفر شان خواهد بود. (70)

بگو: آيا غير خداوند، چيزى را بخوانيم كه سود و زيانى

براى ما ندارد و پس از آنكه خداوند هدايتمان كرد، به عقب باز گشته (و كافر) شويم؟ همچون كسى كه شياطين او را در زمين از راه به در برده اند و سرگردان مانده است در حالى كه براى او يارانى (دلسوز) است كه او را به هدايت دعوت كرده (و مى گويند:) نزد ما بيا (و حق را بپذير ولى او گوشش بدهكار نيست). بگو هدايتى كه از سوى خدا باشد هدايت واقعى است و ما مأموريم كه براى خداى جهانيان تسليم باشيم. (71)

و (به ما امر شده كه) نماز برپا داريد و از خداوند پروا كنيد، و اوست آنكه همگان نزدش محشور مى شويد. (72)

و او كسى است كه آسمان ها و زمين را به حق آفريد و روزى كه بگويد: موجود شو، بى درنگ موجود مى شود، سخن او حق است. (و روز قيامت) روزى كه در «صور» دميده مى شود، حكومت تنها از اوست، داناى غيب و شهود است و اوست حكيم و آگاه. (73)

و (ياد كن) آن هنگام كه ابراهيم به پدرش آزر گفت: آيا بتان را خدايان مى گيرى؟ بى شك تو و قومت را در گمراهى آشكار مى بينم. (74)

و اينگونه ملكوت آسمان ها و زمين را به ابراهيم نشان داديم تا (يقين پيدا كند و) از اهل يقين باشد. (75)

پس چون شب بر او پرده افكند ستاره اى ديد، گفت: اين پروردگار من است. پس چون غروب كرد، گفت: من زوال پذيران را دوست ندارم. (76)

پس (بار ديگر) چون ماه را در حال طلوع و درخشش ديد، گفت: اين پروردگار من است. پس چون غروب كرد، گفت: اگر پروردگارم مرا هدايت

نكرده بود، قطعا از گروه گمراهان مى بودم. (77)

پس چون خورشيد را برآمده ديد گفت: اينست پروردگار من، اين بزرگتر (از ماه و ستاره) است. امّا چون غروب كرد، گفت: اى قوم من! همانا من از آنچه براى خداوند شريك قرار مى دهيد بيزارم. (78)

من از سر اخلاص روى خود را به سوى كسى گرداندم كه آسمان ها و زمين را پديد آورد و من از مشركان نيستم. (79)

و قومش با وى به گفتگو و ستيزه پرداختند، او گفت: آيا درباره ى خدا با من محاجّه و ستيزه مى كنيد؟ و حال آن كه او مرا هدايت كرده است و من از آنچه شما شريك او مى پنداريد بيم ندارم، مگر آنكه پروردگارم چيزى بخواهد، (كه اگر هم آسيبى به من برسد، خواست خداست، نه بت ها) علم پروردگارم همه چيز را فراگرفته، پس آيا پند نمى گيريد؟. (80)

و چگونه از چيزى كه شريك خدا ساخته ايد بترسم و حال آنكه شما آنچه را كه خدا هيچ دليلى درباره ى آن بر شما نازل نكرده است شريك او گرفته و نمى ترسيد؟ اگر مى دانيد (بگوييد كه) كدام يك از ما دو دسته به ايمنى (در قيامت) سزاوارتر است؟. (81)

كسانى كه ايمان آورده و ايمانشان را به ستم و شرك نيالودند، آنانند كه برايشان ايمنى (از عذاب) است و آنان هدايت يافتگانند. (82)

اين (نوع استدلال) حجّت ماست كه در برابر قومش به ابراهيم داديم، هر كس را كه بخواهيم (و شايسته بدانيم) به درجاتى بالا مى بريم. همانا پروردگارت حكيم و داناست (و بر اساس علم و حكمت مقام انسان ها را بالا مى برد). (83)

و ما به او (ابراهيم)،

اسحق و يعقوب را بخشيديم و يكايك آنان را هدايت كرديم و نوح را پيش از آنان هدايت كرده بوديم. و از نسل او (ابراهيم)، داود و سليمان و ايّوب و يوسف و موسى و هارون را (نيز هدايت كرديم) و ما اين گونه نيكوكاران را پاداش مى دهيم. (84)

و زكريّا، يحيى، عيسى و الياس را (نيز هدايت كرديم و) همه از شايستگانند. (85)

و اسماعيل و يسع و يونس و لوط را (نيز هدايت كرديم) و همه را بر جهانيان برترى داديم. (86)

و از پدران و ذرّيه و برادرانشان، كسانى را (مورد لطف قرارداده و به خاطر لياقتشان آنان را به نبوّت) برگزيديم و به راه راست هدايتشان كرديم. (87)

آن هدايت خداست، هر كس از بندگانش را كه بخواهد به آن هدايت مى كند و اگر شرك ورزند، قطعا آنچه انجام داده اند از دستشان خواهد رفت. (88)

آنان كسانى بودند كه كتاب آسمانى و حكومت و قضاوت و مقام نبوّت به آنان داديم. پس اگر اين مشركان به آنها كفر ورزند و نپذيرند (ناراحت نباش، چرا كه) ما گروهى ديگر را كه به آن كافر نيستند مى گماريم. (89)

آنان كسانى اند كه خداوند هدايتشان كرده، پس به هدايت آنان اقتدا كن. (اى پيامبر! به مردم) بگو: من بر اين (رسالت و دعوت) از شما مزدى طلب نمى كنم، اين قرآن جز تذكّرى براى جهانيان نيست. (و خواست من جز پندگرفتن اهل عالم نيست). (90)

خداوند را آنگونه كه شايسته ى اوست نشناختند، چرا كه گفتند: خداوند بر هيچ بشرى، چيزى نازل نكرده است. بگو: كتابى را كه موسى آورد و نور و هدايت براى مردم بود،

چه كسى نازل كرد؟ كتابى كه آن را ورق ورق كرده (و به دلخواه خود) بخشى را آشكار و بسيارى را پنهان مى سازيد، و آنچه را شما و پدرانتان نمى دانستيد، (از طريق همان كتاب آسمانى تورات،) به شما آموخته شد. (اى پيامبر!) بگو: خدا (بود كه آنها را نازل كرد)، سپس رهايشان كن تا در ياوه گويى هاى خود غوطه ور باشند. (91)

و اين مبارك كتابى است كه نازل كرده ايم، تصديق كننده آنچه (از كتب آسمانى) كه پيش از آن آمده است، (تا مردم را به پاداش هاى الهى مژده دهى) و اهل مكّه و كسانى را كه اطراف آن هستند هشدار دهى و (البتّه) آنان كه به آخرت ايمان دارند به آن (قرآن) نيز ايمان خواهند آورد و همانان بر نمازهاى خود محافظت دارند. (92)

و كيست ظالمتر از آنكه بر خدا دروغى بست و يا گفت: به من وحى شده، در حالى كه چيزى به او وحى نشده است. و نيز آن كس كه گفت: به زودى من هم مثل آنچه خدا نازل كرده نازل مى كنم. و (اى پيامبر!) اگر ببينى زمانى را كه ستمگران در سكرات مرگ قرار گرفته و فرشتگان (براى قبض روح آنان) دست هاى (قدرت) خويش را گشوده و فرمان جان دادن مى دهند (و مى گويند:) امروز به خاطر نسبت هاى ناروا كه به خداوند مى داديد و از آيات او سرپيچى مى كرديد، به عذاب خواركننده كيفر داده خواهيد شد. (93)

به راستى همان گونه كه نخستين بار شما را آفريديم، اكنون نيز (به هنگام مرگ يا قيامت) تك و تنها نزد ما آمديد و همه ى اموالى را كه به شما داديم پشت سر

گذاشتيد و آن شفيعان را كه در (تعيين سرنوشت) خودتان شريكان خدا مى پنداشتيد، همراه شما نمى بينيم. به راستى (پيوندهاى) ميان شما گسسته و آنچه (از شريكان و شفيعان كه به نفع خود) مى پنداشتيد از (دست) شما رفت. (94)

همانا خداوند، شكافنده ى دانه و هسته است، زنده را از مرده بيرون مى آورد و بيرون آورنده ى مرده از زنده است. آن است خداوند شما، پس چگونه (از حق) منحرف مى شويد؟. (95)

(خداوند،) شكافنده ى سپيده دم است، و شب را مايه ى آرامش قرار داد و خورشيد و ماه را اسباب شمارش (ايّام). اين است اندازه گيرى خداوند قدرتمند دانا. (96)

و اوست كسى كه ستارگان را براى شما قرار داد تا در تاريكى هاى خشكى و دريا، به وسيله آنها راه را يابيد. قطعا ما نشانه ها را براى قومى كه آگاه و دانايند به تفصيل روشن ساختيم. (97)

و اوست كسى كه شما را از يك نفس آفريد، پس برخى قرار يافته (و به دنيا آمده اند) و برخى (در پشت پدرها و رحم مادرها) به امانت گذاشته شده اند. ما آيات خويش را براى گروهى كه مى فهمند به تفصيل بيان كرديم. (98)

و او كسى است كه از آسمان، آبى نازل كرد، پس به وسيله ى آن، هر گونه گياه برآورديم و از آن سبزه ها خارج ساختيم. از آن (سبزه ها) دانه هاى برهم نشسته و چيده شده بيرون آوريم. و از شكوفه ى خرما خوشه هايى نزديك بهم (پديد آوريم) و نيز باغهايى از (انواع) انگورها و زيتون و انار (پرورش دهيم) كه برخى شبيه به هم و برخى غير متشابهند. به ميوه ى آن، آنگاه كه بار دهد و آنگاه كه ميوه مى رسد بنگريد.

همانا در آن، نشانه هايى براى گروه با ايمان است. (99)

و آنان براى خدا شريكانى از جن قرار دادند، در حالى كه آنان را نيز خدا آفريده است و از روى نادانى براى خداوند، پسران و دخترانى ساخته و پرداختند. خداوند برتر و منزّه است از آنچه آنان درباره ى او وصف مى كنند. (100)

(او) پديد آورنده ى آسمان ها و زمين است، چگونه براى او فرزندى باشد، در حالى كه براى او همسرى نبوده است و او هر چيز را آفريده و به هر چيز داناست. (101)

آن است خداوند، پروردگار شما، معبودى جز او نيست، آفريدگار هر چيز است، پس او را بپرستيد و او نگهبان و مدبّر همه چيز است. (102)

چشم ها او را درنمى يابد، ولى او چشم ها را درمى يابد و او نامرئى و دقيق و باريك بين و آگاه است. (103)

همانا از سوى پروردگارتان، مايه هاى بينش و بصيرت، (كتب آسمانى و دلائل روشن) براى شما آمده است. پس هر كه بصيرت يافت، به سود خود اوست و هر كس كورى گزيد، به زيان خويش عمل كرده است و من نگهبان و ضامن (ايمان شما به اجبار) نيستم. (104)

و بدين سان آيات را در شكل هاى گوناگون بيان مى كنيم، (تا وسيله هدايت شود ولى كافران ايمان نياورده) و گويند: تو (نزد كسى) درس خوانده اى! (بگذار بگويند، ولى ما) براى كسانى بيان مى كنيم كه اهل فهم و علم باشند. (105)

تنها آنچه را از سوى پروردگارت به تو وحى شده پيروى كن، معبودى جز او نيست و از مشركان روى بگردان. (106)

و اگر خداوند مى خواست (همه به اجبار ايمان مى آوردند

و) شرك نمى ورزيدند (ولى سنّت الهى چنين نيست) و ما تو را بر آنان نگهبان قرار نداديم و تو وكيل (ايمان آوردن) آنان نيستى. (107)

و به (معبود) كسانى كه غير خدا را مى خوانند ناسزا نگوييد كه آنان نيز از روى جهل و دشمنى به خداوند ناسزا مى گويند. ما اين گونه عمل هر امّتى را برايشان جلوه داديم. سپس بازگشت آنان به سوى پروردگارشان است، پس خداوند آنان را به آنچه مى كردند خبر مى دهد. (108)

و با سخت ترين سوگندهايشان به خدا قسم ياد كردند كه اگر معجزه و نشانه اى برايشان بيايد، قطعا به آن ايمان خواهند آورد. بگو: معجزات، تنها نزد خداست (و به دست اوست) و چه مى دانيد (بلكه ما مى دانيم) كه اگر معجزه اى هم بيايد، (باز هم) آنان ايمان نخواهند آورد. (109)

همان گونه كه در آغاز ايمان نياوردند، اين بار نيز دلها و چشم هايشان را دگرگون و واژگون مى كنيم و آنان را در طغيانشان رها مى سازيم تا سرگردان بمانند. (110)

و اگر ما فرشتگان را به سوى آنان نازل مى كرديم و مردگان با آنان سخن مى گفتند و همه چيز را (به گواهى صدق و اعجاز) دسته دسته در برابرشان گرد مى آورديم باز هم ايمان نمى آوردند، مگر آنكه خداوند بخواهد (به اجبار ايمان آورند)، ولى بيشترشان نادانى مى كنند. (111)

(اى پيامبر! اينان تنها در برابر تو به لجاجت نپرداختند، بلكه) ما اين گونه براى هر پيامبرى، دشمنى از شيطان هاى انس و جن قرار داديم. كه برخى از آنان حرف هاى دلپسند و فريبنده را به برخى ديگر مرموزانه القا مى كنند. البتّه اگر پروردگارت مى خواست، چنين نمى كردند. (ولى سنّت الهى بر

آزادى انسان ها مى باشد،) پس آنان را و آنچه به دروغ مى سازند به خود واگذار. (112)

و (شياطين، سخنان فريبنده ى خود را بر مردم مى خوانند) تا گوش دل آنان كه به قيامت ايمان ندارند، به آن سخنان مايل شود و آن را بپسندند و آنان به دست آورند آنچه را به دنبال به دست آوردنش هستند. (113)

پس (بگو:) آيا (با اين همه دلايل روشن) غير خدا را به داورى جويم؟ در حالى كه اوست كه كتاب آسمانى را به تفصيل به سوى شما نازل كرد، و كسانى كه به آنان كتاب داده ايم، (يهود و نصارى) مى دانند كه اين كتاب، از طرف پروردگارت به حق نازل گشته است، پس به هيچ وجه از ترديدكنندگان مباش. (114)

و كلام پروردگارت، در صداقت و عدالت به حدّ كمال و تمام رسيد. هيچ تغييردهنده اى براى كلمات او نيست و او شنواى داناست. (115)

و اگر از بيشتر افراد روى زمين اطاعت كنى، تو را از راه خداوند، منحرف و گمراه مى كنند. زيرا آنان جز از گمان پيروى نمى كنند و آنان، جز به حدس و گمان نمى پردازند. (116)

قطعا پروردگار تو، خود به كسانى كه از راه او گمراه مى شوند، داناتر است و او به هدايت يافتگان (نيز) آگاه تر است. (117)

پس اگر به آيات الهى ايمان داريد (تنها از) آنچه نام خداوند (هنگام ذبح) بر آن برده شد بخوريد. (118)

و شما را چه شده كه از آنچه كه نام خداوند بر آن برده شده است نمى خوريد؟ (و بى جهت حلال ما را بر خود حرام مى كنيد،) در صورتى كه خداوند آنچه را بر شما حرام كرده خودش به

تفصيل براى شما بيان كرده است، مگر آنچه (از محرّمات) كه به خوردن آن مضطر شديد، همانا بسيارى از مردم، ديگران را جاهلانه به خاطر هوس هاى خود گمراه مى كنند. قطعا پروردگارت به متجاوزان آگاه تر است. (119)

و گناه آشكار و پنهان را رها كنيد، همانا كسانى كه مرتكب گناه مى شوند، به زودى كيفر كارهايى را كه مرتكب شده اند، خواهند ديد. (120)

و از آنچه نام خداوند بر آن برده نشده، نخوريد، چرا كه خوردن آن فسق (و خروج از مدار بندگى) است. همانا شياطين، به دوستان خود القا مى كنند تا به جدال با شما برخيزند (كه مثلا چه فرقى است ميان حيوان مرده يا ذبح شده) و اگر از آنان اطاعت كنيد، قطعا شما هم مشرك مى شويد. (121)

و آيا آنكه (به واسطه ى جهل و شرك) مرده بود، پس او را (با هدايت خويش) حيات بخشيديم و براى او نورى (از ايمان) قرار داديم كه با آن در ميان مردم راه خود را بيابد، مثل او مثل كسى است كه در ظلمت هاى (جهل و شرك) قرار دارد و از آن بيرون آمدنى نيست؟ اين گونه براى كافران، كارهايى كه مى كردند جلوه داده شده بود. (122)

و ما اين گونه در هر ديارى مجرمان بزرگش را مى گماريم تا در آن قريه ها و مناطق، حيله (و فسق و فساد) كنند، امّا جز به خودشان نيرنگ نمى كنند ولى نمى فهمند (كه نتيجه ى حيله، به خودشان بازمى گردد). (123)

و چون آيه و نشانه اى (از سوى خدا براى هدايت آنان) نازل شد گفتند: ما هرگز ايمان نمى آوريم تا آنكه به ما هم مثل آنچه به فرستادگان خدا داده شد،

داده شود، (بگو:) خداوند بهتر مى داند كه رسالت خود را كجا (و نزد چه كسى) قرار دهد. به زودى به آنها كه گناه كردند، به سزاى آن مكر و نيرنگ ها كه مى كردند، خوارى و عذاب سخت از نزد خداوند خواهد رسيد. (124)

خداوند هر كه را بخواهد هدايت كند، سينه اش را براى (پذيرش) اسلام مى گشايد و هر كه را (به خاطر اعمال و خصلت هاى خلافش) بخواهد گمراه كند، سينه اش را (از پذيرفتن ايمان) سخت قرار مى دهد، گويا به زحمت در آسمان بالا مى رود. خداوند اين چنين پليدى (كفر) را بر كسانى كه ايمان نمى آورند قرار مى دهد. (125)

و اين راه پروردگار تو است كه مستقيم است، قطعا ما آيات خود را براى قوم و گروهى كه پند مى پذيرند به تفصيل بيان كرده ايم. (126)

سراى سلامت نزد پرردگارشان، تنها براى آنان است و او به پاداش اعمالى كه انجام مى دادند، سرپرست و پشتيبان و دوست آنان است. (127)

و (به ياد آوريد) روزى كه خداوند، همه آنان را گرد مى آورد (سپس به جنّيان خطاب مى فرمايد:) اى گروه جن! از انسان ها (پيروان) بسيارى يافتيد. و دوستان ايشان از نسل بشر گفتند: پروردگارا! ما انسان ها و شياطين از يكديگر بهره گرفتيم و اينك به سرانجامى كه برايمان قرار داده بودى رسيديم. خداوند مى فرمايد: آتش جايگاهتان است كه هميشه در آن خواهيد بود، مگر آنكه خداوند بخواهد (كه گروهى از شما را ببخشايد). همانا پروردگار تو حكيم و داناست. (128)

و بدين گونه بعضى ستمگران را بر بعضى مسلّط مى كنيم، (تا كيفرى باشد) براى آنچه عمل مى كردند. (129)

(در قيامت به آنان گفته مى شود:) اى

گروه جن و انس! آيا پيامبرانى از خودتان به سويتان نيامدند تا آيات مرا بر شما بخوانند و شما را از ديدار اين روز بيمتان دهند؟ گويند: ما عليه خودمان گواهى مى دهيم و زندگى دنيا آنان را فريب داد و بر عليه خود شهادت دادند كه كافر بوده اند. (130)

اين (اتمام حجّت و هشدار) براى آنست كه پروردگارت هرگز از روى ستم، آبادى هايى را كه اهلش (از شناخت حق) غافلند نابود نمى كند. (خداوند ابتدا مردم را از غفلت و جهل بيرون مى آورد و با پيامبرانش به آنان هشدار مى دهد و سپس اگر قبول نكردند هلاكشان مى كند). (131)

و براى هر كس بر اساس آنچه انجام داده اند درجاتى است، و پروردگار تو از آنچه مى كنند غافل نيست. (132)

و پروردگار تو بى نياز و صاحب رحمت است. اگر بخواهد، شما را مى برد و پس از شما هر كه را بخواهد جايگزين مى كند، همان گونه كه شما را از نسل قوم ديگرى پديد آورد. (133)

به راستى آنچه وعده داده مى شويد، آمدنى است و شما نمى توانيد (خدا را) ناتوان سازيد (و از كيفر و عدل او بگريزيد). (134)

بگو: اى قوم من! بر جايگاه و سيرت خويش عمل كنيد كه من نيز (بر اساس سيرت خويش) عمل مى كنم و به زودى خواهيد دانست كه سرانجام آن سراى از كيست، همانا ستمكاران رستگار نمى شوند. (135)

و (بت پرستان) از آنچه خداوند از كشت و چهارپايان آفريده است، سهمى را براى خدا قرار دادند و به پندار خودشان گفتند: اين قسمت براى خداست و اين قسمت براى (بت هايى كه هم) شريكان (خدايند، هم شريك اموال) ما پس آنچه سهم

شركا و بت ها بود به خدا نمى رسيد، ولى هرچه سهم خدا بود به شركا مى رسيد، چه بد است آنچه داورى مى كنند!. (136)

و بدين سان (بت ها و خادمان بت ها كه) شريكان آنها (در اموالشان محسوب مى شدند،) كشتن فرزند را براى بسيارى از مشركان (به عنوان قربانى براى بت ها) زيبا جلوه دادند تا آنان را به هلاكت كشيده و آيين آنان را مشتبه سازند. و اگر خداوند مى خواست چنين نمى كردند (و به اجبار جلو آنان را مى گرفت)، پس آنان را با دروغهايى كه مى بافند واگذار. (137)

و مشركان (به پندار خويش) گفتند: اينها، دام ها و كشت هايى ممنوع است، كسى نخورد مگر آن (خادمين بتكده ها) كه ما بخواهيم. و چهارپايانى است كه (سوار شدن بر) پشت آنها حرام است و چهارپايانى كه نام خدا را (هنگام ذبح) بر آن نمى برند (اين احكام را) به دروغ به خدا نسبت مى دادند. خداوند به زودى آنان را به كيفر آنچه به او افترا مى بستند جزا خواهد داد. (138)

و (از ديگر عقائد خرافى مشركان، اين بود كه مى)گفتند: آنچه در شكم اين چهارپايان (نذر شده براى بت ها) است، (اگر زنده به دنيا آيد) مخصوص مردان ماست و بر زنان ما حرام است و اگر مرده به دنيا آيد، پس همه (زن و مرد) در آن شريكند، خداوند به زودى آنان را به سزاى اين گونه توصيف هاى باطل كيفر خواهد داد. همانا او حكيم و داناست. (139)

به يقين زيان كردند كسانى كه فرزندان خود را سفيهانه و از روى جهل كشتند، و آنچه را خداوند روزى آنان ساخته بود با افترا بر

خدا حرام كردند، آنان گمراه شدند و هدايت يافته نبودند. (140)

و اوست كسى كه به وجود آورد باغهايى با داربست و بى داربست، و درخت خرما و كشتزار با خوردنى هاى گوناگون، و زيتون و انار، (برخى ميوه ها) شبيه به همند و برخى شباهتى با هم ندارند. همين كه باغها ثمر داد، از ميوه اش بخوريد و روز درو كردن و ميوه چيدن حقّ آن (محرومان) را بدهيد و اسراف نكنيد، چرا كه خداوند، اسراف كاران را دوست ندارد. (141)

و بعضى از چهارپايان باركش و بعضى غير باركش و مثل فرش (به زمين نزديك)اند (و يا از كرك و پشم آنها براى فرش استفاده مى شود) از آنچه خداوند روزى شما ساخته بخوريد و از گام هاى (وسوسه انگيز) شيطان پيروى نكنيد، چرا كه او دشمن آشكار شماست. (142)

(خداوند براى شما حلال كرده است) هشت زوج از حيوانات را. از گوسفند دو زوج (نر و ماده) و از بز، دو زوج (به كسانى كه از پيش خود، بعضى چهارپايان را تحريم مى كنند) بگو: آيا خداوند نرهاى آنها را حرام كرده يا ماده هاى آنها را يا آنچه را شكم آنها در برگرفته است؟ اگر راست مى گوييد از روى علم و دانش به من خبر دهيد. (143)

و از شتر دو زوج (نر و ماده) و از گاو دو زوج (نر و ماده) را (براى شما حلال كرده است) بگو: آيا خداوند نرهاى اين دو را حرام كرده يا ماده ها را يا آنچه را كه شكم آن دو در برگرفته است؟ يا مگر شما شاهد و حاضر بوده ايد كه خداوند به حرمت اين گوشت ها به شما سفارش كرده

است!؟ پس كيست ستمكارتر از كسى كه به خداوند، دروغ بندد تا مردم را از روى نادانى گمراه سازد؟ قطعا خداوند، گروه ستمكار را هدايت نمى كند. (144)

بگو: در آنچه به من وحى شده، بر كسى كه چيزى مى خورد هيچ حرامى نمى يابم مگر آن كه مردار يا خون ريخته شده يا گوشت خوك باشد كه قطعا پليد است، يا حيوانى كه از روى فسق و نافرمانى به نام غير خدا ذبح شده باشد. پس هر كس كه (به خوردن آنها) ناچار و مضطر شد، به شرط آنكه از روى سركشى و بيش از حدّ ضرورت نباشد، (مانعى ندارد). همانا خداوند تو آمرزنده و مهربان است. (145)

و بر يهوديان، هر (حيوان) ناخن دار را حرام كرديم و از گاو و گوسفند، پيه هر دو را بر آنان حرام ساختيم مگر آن مقدار كه بر پشت گاو و گوسفند يا همراه روده و مخلوط به استخوان است. اين (تحريم)، كيفر ماست به خاطر ظلمى كه مرتكب شدند و قطعا ما راستگوييم. (146)

(اى پيامبر!) اگر تو را تكذيب كردند پس بگو: پروردگارتان داراى رحمت گسترده است (امّا) عذاب او از قوم تبه كار، دفع نمى شود. (147)

به زودى كسانى كه شرك ورزيده اند، خواهند گفت: اگر خدا مى خواست، نه ما و نه پدرانمان شرك نمى آورديم و هيچ چيزى را (از سوى خود) حرام نمى كرديم. كسانى كه پيش از آنها بودند (نيز پيامبران قبلى را) اينگونه تكذيب كردند تا آنكه طعم قهر و عذاب ما را چشيدند. بگو: آيا براى شما دانشى هست؟ آن را براى ما آشكار كنيد! شما جز از گمان و خيال پيروى نمى كنيد و شما جز

حدس زن و دروغگويانى بيش نيستيد. (148)

بگو: دليل روشن و رسا تنها براى خداوند است، پس اگر مى خواست همه ى شما را (به اجبار) هدايت مى كرد. (149)

(اى پيامبر! به كسانى كه بهره بردن از حيوانات و زراعت ها را نابجا بر خود حرام كرده اند) بگو: گواهان خود را كه گواهى دهند خداوند اين را حرام كرده، بياوريد. پس اگر شهادت دادند، تو همراه با آنها گواهى مده و از خواسته هاى كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند و كسانى كه به آخرت ايمان نمى آورند، همان ها كه براى پروردگارشان شريك قرار مى دهند، پيروى نكن. (150)

بگو: بياييد تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده بخوانم: چيزى را با او شريك مگيريد، و به پدر و مادر نيكى كنيد، و فرزندانتان را از ترس تنگدستى نكشيد. ماييم كه به شما و آنان روزى مى دهيم، و به كارهاى زشت، چه آشكار و چه پنهان، نزديك نشويد، و نفسى را كه خداوند (كشتن آن را) حرام شمرده، جز به حق (مثل قصاص يا دفاع) نكشيد، اينهاست آنچه خداوند شما را به آن توصيه فرموده، باشد كه تعقّل و انديشه كنيد. (151)

به مال يتيم نزديك نشويد (و در آن تصرّفى نكنيد) مگر به نيكوترين (طريقه اى كه به صلاح او باشد) تا به حد بلوغ و رشد خود برسد. (در داد و ستدها) پيمانه و ترازو را با عدالت تمام دهيد. ما هيچ كس را جز به اندازه ى توانش تكليف نمى كنيم. و هرگاه سخن مى گوييد (چه در قضاوت و چه در شهادت) عدالت را رعايت كنيد، هر چند (به زيان) خويشاوندتان باشد و به عهد و پيمان

خدا وفا كنيد. اينها امورى است كه خداوند، شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه ياد كنيد و پند بگيريد. (152)

و اين (دستورها) راه مستقيم من است. پس آن را پيروى كنيد و راه هاى ديگر را پيروى نكنيد كه شما را از راه خداوند پراكنده كند. اين سفارش خداوند به شماست، باشد كه تقوا پيشه كنيد. (153)

سپس به موسى، كتاب (تورات) داديم تا بر كسى كه نيكوكار بوده (نعمت خود را) تمام كنيم، و (اين كتاب) بيانگر همه ى مسائل و وسيله هدايت و رحمت باشد، شايد مردم به ديدار پروردگارشان ايمان بياورند. (154)

و اين (قرآن) كتابى است مبارك كه آن را نازل كرديم. پس آن را پيروى نموده و تقوا پيشه كنيد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد. (155)

(آن تورات را نازل كرديم) تا نگوييد كتاب (آسمانى)، فقط بر دو طايفه ى (يهود و نصارى) كه پيش از ما بودند نازل شده است و ما از علوم آنان بى خبر بوده ايم. (156)

يا نگوييد اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى شد، قطعا از آنان (يهود و نصارى) هدايت يافته تر بوديم. (براى جلوگيرى از اين بهانه ها) بى شك از سوى پروردگارتان دليل روشن و هدايت و رحمت آمد. پس كيست ستمكارتر از كسى كه آيات الهى را تكذيب كند و از آن روى گرداند؟ ما به زودى كسانى را كه از آيات ما روى گردانند، به خاطر همين روى گردانى به عذابى سخت مجازات خواهيم كرد. (157)

آيا (با ديدن آن همه آيات و بينات و معجزات، باز هم) جز اين انتظار دارند كه فرشتگان نزد ايشان بيايند، يا خود پروردگارت بيايد، يا بعضى

از آيات پروردگارت (نشانه هاى قيامت) بيايد!؟ (مگر نمى دانند) روزى كه بعضى از نشانه هاى پروردگارت بيايد كسى كه پيش از آن ايمان نياورده يا در مدّت ايمان خود كار خيرى را كسب نكرده، ايمان آوردنش سودى ندهد. بگو: منتظر (قهر خدا) باشيد كه ما هم در انتظاريم. (158)

(اى پيامبر!) تو را با كسانى كه دين خود را پراكنده ساخته و گروه گروه شدند، هيچگونه ارتباطى نيست. (تو مسئول آنان نيستى و) سرنوشت كارشان تنها با خداست، آنگاه او آنان را به عملكردشان آگاه خواهد كرد. (159)

هر كه نيكى آورد، پس براى او پاداشى ده برابر آن است و هر كه بدى آورد، جز مانند آن كيفر نخواهد ديد و به آنان هرگز ستم نخواهد شد. (160)

بگو: همانا پروردگارم مرا به راهى راست هدايت كرده، دينى استوار كه همان آيين حق گراى ابراهيمى است، و او از مشركان نبود. (161)

بگو: همانا نماز من و عبادات من و زندگى من و مرگ من براى خداوند، پروردگار جهانيان است. (162)

شريكى براى او نيست و به آن (روح تسليم و خلوص و عبوديّت) مأمور شده ام و من نخستين مسلمان و تسليم پرودرگارم. (163)

بگو: آيا جز خداوند يكتا پروردگارى بجويم؟ در حالى كه او پروردگار هر چيز است و هيچ كس (كار بدى) جز به زيان خويش نمى كند و هيچ كس بار (گناه) ديگرى را بر دوش نمى كشد، بازگشت شما به سوى پروردگارتان است كه شما را به آنچه در آن اختلاف مى كرديد، آگاه مى كند. (164)

و اوست كه شما را جانشينان (يكديگر در) زمين قرار داد و درجات بعضى از شما را بر بعضى ديگر

برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده، بيازمايد. همانا پروردگارت زود كيفر است و البتّه او حتما آمرزنده و مهربان است. (165)

و اگر فرشته اى مى فرستاديم همانا كار گزارده مى شد - هلاك مى شدند - و ديگر مهلت نمى يافتند. (8)

و اگر او را فرشته اى مى كرديم باز هم او را [به صورت] مردى مى ساختيم و آنچه را [اكنون بر خود و ديگران] پوشيده مى دارند بر آنان پوشيده مى داشتيم. (9)

و هرآينه فرستادگان پيش از تو نيز استهزا، شدند، پس به كسانى كه ايشان را مسخره مى كردند همان چيزى كه به ريشخند مى گرفتند - عذاب الهى - فرو آمد. (10)

بگو: در زمين بگرديد و بنگريد كه سرانجام دروغ انگاران چگونه بود. (11)

بگو: آنچه در آسمانها و زمين است كه راست؟ بگو: خداى راست، مهر و بخشايش را بر خود نوشته است، هرآينه شما را براى روز رستاخيز كه شكى در آن نيست فراهم آرد. كسانى كه خويشتن را در زيان افكندند، ايمان نمى آورند. (12)

و او راست آنچه در شب و روز جاى و آرام دارد و اوست شنوا و دانا. (13)

بگو: آيا جز خداى را كه آفريننده آسمانها و زمين است و او مى خوراند و خورانده نمى شود دوست و سرپرست بگيرم؟! بگو: هرآينه من فرمان يافته ام كه نخستين كسى باشم كه [او را] گردن نهاده است، و البته از شرك آرندگان مباش. (14)

بگو: من مى ترسم كه اگر پروردگار خويش را نافرمانى كنم گرفتار عذاب روزى بزرگ شوم. (15)

هر كه در آن روز، [عذاب] از او گردانده شود بى گمان [خداوند] او را بخشوده است و كاميابى و رستگارى آشكار همين است. (16)

و اگر خدا گزندى به تو رساند، كسى جز او باز دارنده آن نيست، و اگر تو را نيكى رساند پس او بر

هر چيزى تواناست. (17)

و اوست چيره بر فراز بندگان خويش، و اوست درست كردار و آگاه. (18)

بگو: كدام چيز گواهى اش بزرگتر است؟ بگو: خدا ميان من و شما گواه است. و اين قرآن به من وحى شده است تا با آن شما و هر كه را [كه پيام آن] به او برسد بيم دهم. آيا شما براستى گواهى مى دهيد كه با خدا خدايان ديگر هست؟! بگو: من گواهى نمى دهم. بگو: همانا او خداى يگانه است و من از آنچه شما [با خدا] انباز مى گيريد بيزارم. (19)

كسانى كه به آنان كتاب داده ايم او - پيامبر - را مى شناسند همچنانكه فرزندان خويش را مى شناسند. آنان كه خويشتن را در زيان افكندند، آنها ايمان نمى آورند. (20)

و چه كسى ستم كارتر است از آن كه بر خدا دروغ ساخته - براى او شريك گرفته - يا آيات او را دروغ انگاشته است؟ همانا ستم كاران رستگار نخواهند شد. (21)

روزى كه همه آنان را برانگيزيم، آنگاه به كسانى كه شرك آوردند گوييم: كجايند آن شريكانتان كه مى پنداشتيد [شريك خدايند]؟ (22)

آنگاه عذر [و پاسخ] آنها جز اين نيست كه گويند: سوگند به خدا، پروردگارمان، كه ما مشرك نبوديم. (23)

بنگر كه چگونه بر خويشتن دروغ بستند و آنچه به دروغ مى ساختند از آنها گم [و نابود] شد. (24)

و از آنان كسانى اند كه [چون قرآن مى خوانى] به تو گوش فرامى دهند، و بر دلهاشان پوششها افكنده ايم تا آن را در نيابند و در گوشهاى [دل] آنها گرانى نهاده ايم، و اگر هر نشانه اى بينند بدان ايمان نمى آورند، تا چون نزد تو آيند آنها كه كافر شدند ستيزه كنان با تو

گويند: اين نيست مگر افسانه هاى پيشينيان. (25)

و آنان - كافران - [مردم را] از وى - پيامبر - باز مى دارند و خود از او دور مى شوند، و هلاك نمى كنند مگر خويشتن را و خود نمى فهمند. (26)

و اگر ببينى آنگاه كه بر آتش دوزخ بدارندشان [منظره اى سخت ناخوشايند خواهى ديد]، گويند: اى كاش [به دنيا] باز گردانده شويم و آيات پروردگارمان را دروغ نشمريم و از مومنان باشيم. (27)

[چنين نيست] بلكه آنچه پيشتر پوشيده و پنهان مى داشتند بر آنها پديدار شده، و اگر [به دنيا] باز گردانده شوند بى گمان بدانچه از آن نهى شده اند باز گردند، و هرآينه آنان دروغگويند. (28)

و گفتند: جز زندگى ما در دنيا زندگى ديگرى نيست و ما برانگيخته شدنى نيستيم. (29)

و اگر ببينى آنگاه كه در برابر پروردگارشان نگاهشان دارند، [حالشان را سخت ناگوار خواهى ديد]، [خداى] گويد: آيا اين [برانگيخته شدن] حق نيست؟ گويند: چرا، به پروردگارمان سوگند. گويد: پس بچشيد اين عذاب را به سزاى آنكه كفر مى ورزيدند. (30)

هرآينه كسانى كه ديدار خداى را دروغ انگاشتند زيان كار شدند، تا چون رستاخيز ناگهان بديشان فرارسد گويند: اى دريغا بر آنچه درباره آن كوتاهى كرديم - يا: اى دريغ بر آن كوتاهى كه در دنيا كرديم -، و آنها بارهاى [گناهان] خود را بر پشتهاى خويش بر مى دارند، هان كه بد [بارى] است آنچه بر مى دارند. (31)

و زندگى اين جهان جز بازيچه و سرگرمى نيست و هرآينه سراى واپسين براى آنان كه پرهيزگارى كنند بهتر است، آيا خرد را كار نمى بنديد (32)

براستى مى دانيم كه آنچه مى گويند هرآينه تو را اندوهگين مى كند، ولى آنها

تو را دروغگو نمى انگارند بلكه آن ستم كاران آيه هاى خدا را انكار مى كنند. (33)

و هرآينه پيامبرانى كه پيش از تو بودند تكذيب شدند و بر تكذيب و آزارى كه ديدند شكيبايى كردند تا يارى ما بديشان رسيد. و سخنان خداى را دگرگون كننده اى نيست و هرآينه از خبر[هاى] فرستادگان به تو رسيده است. (34)

و اگر روى گرداندن آنان بر تو گران و دشوار مى آيد، اگر توانى سوراخى [براى فرو شدن] در زمين يا نردبانى [براى فراشدن] در آسمان بجويى تا آيتى برايشان بياورى [چنان كن - كه البته نتوانى كرد -]. و اگر خدا مى خواست آنان را بر راه راست گرد مى آورد. پس، از نادانان مباش. (35)

همانا كسانى [دعوت حق را] مى پذيرند و پاسخ مى دهند كه بشنوند [و دريابند، و كافران كه نمى گروند مرده دلانند] و مردگان را خداى برانگيزد - آنگاه در خواهند يافت ولى آن دانستن سود نكند -، سپس همه به سوى او باز گردانده شوند. (36)

و گفتند: چرا نشانه اى [به دلخواه ما] از خدايش بر او فرو نيامده؟ بگو: همانا خداوند تواناست كه نشانه اى فرو فرستد، ولى بيشترشان نمى دانند. (37)

و هيچ جنبده اى در زمين نيست و نه هيچ پرنده اى كه به دو بال خويش بپرد مگر آنكه گروه هايى مانند شمايند - آفريده و روزى خوار - در كتاب - قرآن يا لوح محفوظ - هيچ چيزى را فروگذار نكرده ايم، سپس همه به سوى پروردگارشان برانگيخته و فراهم مى شوند. (38)

و كسانى كه آيات ما را دروغ پنداشتند كرانند - از شنيدن حق - و گنگانند - از اقرار به حق - كه در تاريكى ها - نادانى ها - باشند. خدا

هر كه را خواهد گمراه مى كند و هر كه را خواهد بر راه راست فرا مى دارد. (39)

بگو: اگر راستگوييد، مرا گوييد كه اگر عذاب خدا بر شما فرو آيد يا روز رستاخيز شما را فرارسد آيا جز خدا را مى خوانيد؟ (40)

[نه،] بلكه او را مى خوانيد و بس، پس اگر خواهد آنچه را كه بر طرف شدنش را دعا مى كرديد بر طرف مى كند، و آنچه را براى او انباز مى سازيد از ياد مى بريد. (41)

و هرآينه [پيامبرانى] به سوى امتهاى پيش از تو فرستاديم و آنان - امتها - را به تنگى و سختى و رنج و گزند بگرفتيم تا مگر زارى كنند. (42)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به آنها رسيد زارى نكردند؟! بلكه دلهايشان سخت شد و شيطان كارهاشان را در نظرشان بياراست. (43)

پس چون آنچه را بدان پند داده شدند فراموش كردند درهاى همه چيز را بر آنان بگشوديم تا چون بدانچه داده شدند شادمان گشتند ناگهان بگرفتيمشان پس همان دم [از نجات و رحمت] نوميد شدند. (44)

پس بيخ و بن گروهى كه ستم كردند بريده شد و سپاس و ستايش خداى راست، پروردگار جهانيان. (45)

بگو: مرا گوييد كه اگر خداوند شنوايى و بينايى شما را بازگيرد و بر دلهاى شما مهر نهد كدام خداست جز خداى يكتا - الله - كه آن را به شما باز آرد؟ بنگر كه چسان آيات را مى گردانيم - گونه گون بيان مى كنيم - آنگاه آنان روى مى گردانند. (46)

بگو: مرا گوييد كه اگر عذاب خدا ناگاه يا آشكارا به شما رسد آيا جز گروه ستم كاران هلاك مى شوند؟ (47)

ما پيامبران

را نمى فرستيم مگر مژده دهندگان و بيم كنندگان، پس كسانى كه ايمان آورند و كار نيك و شايسته كنند نه بيمى بر آنان است و اندوهگين شوند (48)

و كسانى كه آيات ما را دروغ شمردند، به سزاى نافرمانى و بدكاريشان عذاب بديشان رسد. (49)

بگو: من شما را نمى گويم كه گنجينه هاى خدا نزد من است، و نه غيب مى دانم و شما را نمى گويم كه من فرشته ام، من پيروى نمى كنم مگر آنچه را كه به من وحى مى شود. بگو: آيا نابينا و بينا يكسانند؟ آيا نمى انديشيد (50)

و بدين [قرآن] هشدار ده كسانى را كه مى ترسند كه به سوى پروردگارشان برانگيخته و گردآورده شوند در حالى كه جز او يارى و شفيعى براى آنان نباشد، شايد پرهيزگارى پيشه كنند. (51)

و كسانى را كه پروردگار خويش را در بامداد و شبانگاه مى خوانند و او را مى خواهند از خود مران. چيزى از حساب ايشان بر تو نيست و چيزى از حساب تو بر آنان نيست تا از خود برانيشان پس در شمار ستم كاران شوى. (52)

و اينچنين برخى شان را به برخى آزموديم تا [توانگران و نيرومندان] بگويند: آيا اينانند كه خدا از ميان ما بر آنان منت نهاده است - به آنان توفيق ايمان داده و به ما نداده است -؟! آيا خداوند به سپاسگزاران داناتر نيست (53)

و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، بگو: درود بر شما، پروردگارتان مهر و بخشايش را بر خود نوشته - مقرر داشته - است كه هر كس از شما كار بدى به نادانى كند سپس توبه آرد و به كار نيك و شايسته پردازد

هرآينه او آمرزگار و مهربان است. (54)

و بدينسان آيات را شرح و تفصيل مى دهيم [تا حق روشن گردد] و تا راه گناهكاران آشكار شود. (55)

بگو: من نهى شده ام از اينكه جز خدا آنهايى را بپرستم كه شما مى پرستيد. بگو: من از هوسها و خواهشهاى دل شما پيروى نخواهم كرد كه آنگاه گمراه شوم و از راه يافتگان نباشم. (56)

بگو: من بر دليلى روشن از پروردگار خويشم و شما آن را دروغ پنداشتيد. آنچه به شتاب مى خواهيد - يعنى عذاب و يكسره شدن كار - نزد من نيست. فرمانروايى نيست مگر خداى را. حق را [از باطل] جدا و بيان مى كند و او بهترين جداكننده [حق از باطل] است. (57)

بگو: اگر آنچه به شتاب مى خواهيد نزد من بود كار ميان من و شما گزارده شده بود - عذاب مى رسيد و كار يكسره مى شد و به پايان مى رسيد - و خدا به ستم كاران داناتر است. (58)

و كليدهاى غيب نزد اوست، جز او كسى آنها را نمى داند، و آنچه را در خشكى و درياست مى داند، و هيچ برگى [از درخت] نيفتد مگر آنكه آن را مى داند، و نه هيچ دانه اى در تاريكى هاى - درون - زمين و نه هيچ ترى و نه هيچ خشكى مگر آنكه در نوشته اى است روشن - لوح محفوظ -. (59)

و اوست كه [روح] شما را به شب بر مى گيرد و آنچه در روز كرده باشيد مى داند، سپس شما را در روز بر مى انگيزد تا مدتى نامبرده سپرى شود - مرگ فرارسد -، سپس بازگشت شما به سوى اوست، آنگاه شما را از آنچه مى كرديد آگاه مى كند. (60)

و اوست چيره بر فراز بندگان خويش، و نگاهبانانى بر شما مى فرستد، تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرارسد فرستادگان ما [جان] او را برگيرند و آنان در كار خود كوتاهى نكنند. (61)

سپس به سوى خدا، خداوند راستينشان، باز گردانده شوند. بدانيد كه فرمانروايى از آن اوست و او از همه حسابگران شتابنده تر است. (62)

بگو: چه كسى شما را از تاريكى هاى خشكى و دريا [به هنگام درماندگى] مى رهاند؟ او را به زارى آشكارا و پنهانى مى خوانيد كه اگر ما را از اين [تاريكى ها و رنجها] برهاند هرآينه از سپاسگزاران باشيم. (63)

بگو: خدا شما را از اينها و از هر اندوه سختى مى رهاند، آنگاه شما براى او انباز مى گيريد. (64)

بگو: اوست توانا بر آنكه بر شما عذابى از بالاى سرتان يا از زير پاهايتان فرستد يا شما را گروه هاى پراكنده كرده به هم اندازد و سختى گزند برخى تان را به برخ ديگر بچشاند. بنگر كه چسان آيات را مى گردانيم - گوناگون بيان مى كنيم - باشد كه دريابند. (65)

و قوم تو آن (عذاب) را دروغ انگاشتند در حالى كه آن راست است. بگو: من بر شما نگاهبان نيستم. (66)

هر خبرى را - كه از جانب خدا به شما داده شده - قرارگاهى - وقتى مقرر براى وقوع - است و بزودى خواهيد دانست. (67)

و چون كسانى را ببينى كه درباره آيات ما به ناسزاگويى و ياوه سرايى پردازند از آنها روى بگردان تا به سخنى ديگر پردازند و اگر شيطان از ياد تو ببرد، پس از يادآورى، ديگر با گروه ستم كاران منشين. (68)

و بر كسانى كه [از

سخنان آن ياوه گويان] مى پرهيزند چيزى از حساب آنها نيست، بلكه اين يادآورى و پندى است تا شايد آنها بپرهيزند. (69)

و كسانى را كه دين خود را به بازى و سرگرمى گرفته اند و زندگى اين جهان آنان را فريفته است واگذار، و با آن (قرآن) يادآورى كن و پند ده تا كسى به سبب كارهاى [بد و نارواى] خويش گرفتار نماند، كه او را جز خدا دوست و شفاعتگرى نباشد، و اگر هر باز خريدى برابر آن بدهد از او نستانند. اينانند كه به سبب آنچه كرده اند گرفتارند، آنها را به سزاى آنكه كفر مى ورزيدند آشاميدنيى از آب جوشان و عذابى دردناك است. (70)

بگو: آيا جز خدا چيزهايى را بخوانيم كه نه سودى به ما مى رساند و نه زيانى و پس از آنكه خداوند ما را راه نمود بر پاشنه هاى خود باز گردانده شويم - به گمراهى بازگرديم - مانند كسى كه شيطانها او را از راه راست به در برده اند و در زمين شوريده و سرگشته مانده است؟ در حالى كه او را يارانى است [مشفق و دلسوز] كه به راه راست مى خوانندش كه نزد ما بيا. بگو: همانا رهنمونى خدا رهنمونى [راستين] است و ما فرمان يافته ايم كه پروردگار جهانيان را گردن نهيم. (71)

و اينكه نماز را برپا داريد و از او پروا كنيد، و اوست آن كه به سويش برانگيخته و فراهم آورده مى شويد. (72)

و اوست كه آسمانها و زمين را براستى و درستى آفريد، و روزى كه گويد: باش، پس مى باشد. گفتار او راست و درست است، و فرمانروايى او راست در روزى كه در صور -

بوق، شاخ - دميده شود - براى زنده شدن مردگان -. داناى نهان و آشكار است و اوست درست كردار و آگاه. (73)

و [ياد كن] هنگامى كه ابراهيم به پدر خود آزر - عمويش كه به جاى پدر مربى او بود - گفت: آيا بتانى را به خدايى مى گيرى؟! همانا من تو و گروه تو را در گمراهى آشكار مى بينم. (74)

و بدينسان ابراهيم را ملكوت آسمانها و زمين مى نموديم [تا گمراهى قوم خود و يگانگى پروردگار را دريابد] و تا از اهل يقين باشد. (75)

پس چون تاريكى شب بر وى در آمد ستاره اى ديد، گفت: اين خداى من است، پس چون فرو شد گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. (76)

و چون ماه را بر آينده ديد، گفت: اين خداى من است، پس چون فرو شد گفت: اگر پروردگارم مرا راه ننمايد بى گمان از گمراهان باشم. (77)

پس چون خورشيد را بر آينده ديد گفت: اين خداى من است، اين بزرگتر است، و چون فرو شد گفت: اى قوم من، من از آنچه [با خدا] انباز مى گيريد بيزارم. (78)

من يكسره روى [دل] خويش به سوى آن كه آسمانها و زمين را آفريده است كردم در حالى كه حق گرايم و از مشركان نيستم. (79)

و قوم او با وى گفت وگو و ستيزه كردند. گفت: آيا با من درباره خدا ستيزه مى كنيد و حال آنكه او مرا راه راست نموده است، و من از آنچه با خدا انباز مى گيريد هيچ نمى ترسم، مگر آنكه خداى من چيزى را بخواهد، دانش پروردگار من همه چيز را فراگرفته است. آيا پند نمى گيريد (80)

و چگونه

از آنچه شما آن را [با خدا] انباز گرفتيد بترسم و حال آنكه شما نمى ترسيد از اينكه چيزى را با خدا انباز گرفته ايد كه هيچ حجتى براى آن بر شما فرو نفرستاده است. پس، اگر مى دانيد، كدام يك از اين دو گروه - موحدان و مشركان - به ايمنى سزاوارترند (81)

كسانى كه ايمان آوردند و ايمانشان را به ستمى - شرك - نياميختند، ايشانند كه ايمنى دارند و آنان راه يافتگانند. (82)

و اينها حجت ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش داديم. هر كه را بخواهيم پايه ها بالا مى بريم، كه پروردگارت درستكار و داناست. (83)

و او را اسحاق و يعقوب بخشيديم، همه را راه نموديم، و نوح را پيش از آن راه نموديم و از فرزندان او داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [راه نموديم]، و نيكوكاران را اينچنين پاداش مى دهيم (84)

و زكريا و يحيى و عيسى و الياس را [راه نموديم] كه همه از شايستگان بودند، (85)

و اسماعيل و يسع و يونس و لوط را [راه نموديم] و همه را بر مردم جهان برترى داديم، (86)

و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان نيز، و ايشان را برگزيديم و به راهى راست راه نموديم. (87)

اين است رهنمونى خدا، كه با آن هر كه را از بندگان خويش بخواهد راه نمايد. و اگر با خدا انباز گيرند هرآينه آنچه مى كردند تباه و نابود گردد. (88)

ايشانند كه كتاب و حكم - حكمت يا فرمانروايى و داورى - و پيامبريشان داديم. پس اگر اينان - كافران و منكران - به آنها - كتاب

و حكم و نبوت - كافر شوند هرآينه گروهى را بدانها بر گماشته ايم كه بدانها كافر نباشند. (89)

ايشانند كسانى كه خداوند آنان را راه نمود، پس راه راست ايشان را پى گير، بگو: از شما بر اين [پيام رسانى و راهنمايى] هيچ مزدى نمى خواهم، اين نيست مگر يادآورى و پندى براى مردم جهان. (90)

خداى را چنانكه سزاوار اوست نشناختند و ارج ننهادند آنگاه كه گفتند: خدا بر هيچ آدمى هيچ چيز نفرستاد. بگو: چه كسى آن كتاب را كه موسى آورد و براى مردم روشنايى و رهنمونى بود فرستاد؟ كه شما آن را [به صورت پراكنده] در كاغذها كرده - نوشته - [بخشى از] آن را آشكار مى كنيد و بسيارى را - كه وصف محمد (ص) در آنهاست - پنهان مى سازيد، و چيزها به شما آموخته شده كه نه شما مى دانستيد و نه پدرانتان. بگو: خدا[ست كه كتابهاى آسمانى را مى فرستد] آنگاه بگذارشان تا در پرگويى بيهوده شان بازى كنند. (91)

و اين كتابى است كه آن را فرو فرستاديم، با بركت است و باور دارنده آنچه پيش آن بوده، [تا مردم را به پاداشهاى الهى مژده دهى] و تا [مردم] ام القرى - مكه - و آنها را كه پيرامون آنند بيم دهى، و كسانى كه به جهان پسين ايمان دارند به آن نيز ايمان مى آورند، و آنان بر نماز خويش مواظبت مى كنند. (92)

و چه كسى ستم كارتر است از آن كه بر خدا دروغى سازد يا گويد به من وحى شده و حال آنكه چيزى بدو وحى نشده است و آن كس كه گويد: من هم بزودى مانند آنچه خدا فرو فرستاده

فرو مى فرستم. و اگر ببينى آنگاه كه ستم كاران در بيهوشى هاى مرگ درافتند! در حالى كه فرشتگان دستهاى خويش گسترده [و به آنها گويند:] جانهاى خويش بر آريد، امروز - هنگام مرگتان يا وقتى كه به عذاب برزخ و قيامت در مى آييد - به سزاى آن سخنان ناروا كه درباره خدا مى گفتيد و در برابر آيات او گردن كشى مى كرديد به عذاب خواركننده كيفر داده خواهيد شد. (93)

و هرآينه همان گونه كه شما را بار نخست آفريديم تنها نزد ما آمديد و آنچه به شما داده بوديم پشت سر خويش - در دنيا - وا گذاشتيد، و آن شفيعانتان - از بتان - را كه مى پنداشتيد درباره [تربيت و تعيين سرنوشت] شما شريكان [ما] هستند، با شما نمى بينيم. براستى پيوند ميان شما گسسته گشت و آنچه [شريكان ما و شفيعان خود] مى پنداشتيد از شما گم [و نابود] شد. (94)

همانا خداوند شكافنده دانه و هسته است، زنده را از مرده بيرون مى آورد و بيرون آرنده مرده از زنده است. اين است خداى شما، پس كجا گردانيده مى شويد؟! (95)

شكافنده سپيده دم است و شب را براى آرامش قرار داد و خورشيد و ماه را با حساب درست - يا معيار براى حساب - پديد كرد. اين است اندازه نهادن آن بى همتا توانمند دانا. (96)

و اوست كه براى شما ستارگان را آفريد تا در تاريكى هاى خشكى و دريا بدانها راه يابيد. ما نشانه ها را براى گروهى كه مى دانند به تفصيل بيان كرده ايم. (97)

و اوست كه شما را از يك تن آفريد پس [شما را] قرارگاهى - زمين - و سپردن جايى - شكم مادر و

پشت پدر - است. ما نشانه ها را براى گروهى كه درمى يابند به تفصيل بيان كرده ايم. (98)

و اوست كه از آسمان آبى فرو فرستاد پس با آن هر چيز روييدنى را بيرون آورديم و از آن، سبزه اى - گياهى كه از تخم روييده و ساقه و شاخه پيدا كرده - پديد كرديم كه از آن (گياه سبز) دانه هاى بر هم نشسته و درهم رسته بيرون آوريم، و از شكوفه خرمابن خوشه هايى است نزديك به هم، و بوستانهايى از انگور و زيتون و انار، مانند و نامانند - در رنگ و در مزه - [بر آورديم]، به ميوه آن آنگاه كه بار دهد و به رسيدن آن بنگريد. هرآينه در آن براى مردمى كه ايمان مى آورند نشانه هاست. (99)

و براى خدا شريكانى از پريان انگاشتند و حال آنكه خدا آنها را آفريده است، و به بى دانشى براى او پسران و دخترانى تراشيدند. او پاك و منزه و برتر است از آنچه وصف مى كنند. (100)

نو پديد آرنده آسمانها و زمين است. چگونه او را فرزندى باشد و حال آنكه براى او همسرى نبوده است، و هر چيزى را آفريده و او به هر چيزى داناست. (101)

اين است خداى، پروردگار شما، جز او خدايى نيست، آفريدگار همه چيزهاست، پس او را بپرستيد، و او بر همه چيز نگاهبان است، (102)

چشمها او را در نيابد و او چشمها را دريابد، و اوست لطيف - بخشنده و نيكوكار يا باريكدان - و آگاه - به آشكار و نهان -. (103)

همانا شما را از پروردگارتان بينشهايى - نشانه ها و دلايل روشن و دل آگاهى - آمد پس

هر كه بينا [دل] گشت به سود خود اوست و هر كه كور [دل] شد به زيان خود اوست، و من نگاهبان شما نيستم. (104)

و بدينسان آيات را گونه گون مى گردانيم [تا حق را دريابند] و تا مباد آنكه بگويند: تو [اين را از ديگران] آموخته اى، و تا آن را براى گروهى كه مى دانند روشن بيان كنيم. (105)

آنچه را از پروردگارت به تو وحى مى شود پيروى كن، خدايى جز او نيست و از مشركان روى بگردان. (106)

و اگر خدا مى خواست شرك نمى آوردند و تو را بر آنان نگاهبان قرار نداديم و تو كارساز آنها نيستى. (107)

و آنها - يعنى خدايان مشركان - را كه به جاى خداى يكتا مى خوانند دشنام مدهيد كه آنان نيز خداى را از روى ستم و دشمنى و بى دانشى دشنام گويند. اين گونه براى هر گروهى كردارشان را آراسته ايم. سپس بازگشتشان به سوى پروردگارشان است، پس آنان را بدانچه مى كردند آگاه مى سازد. (108)

و با سختترين سوگندهاشان به خدا سوگند خوردند كه اگر آيتى - نشانه و معجزه اى - به آنان بيايد هرآينه بدان ايمان مى آورند. بگو: همانا آيتها - معجزه ها - نزد خداوند است، و شما - اى مومنان - چه مى دانيد كه چون آنها (معجزات) بيايد، [باز هم] آنها - كافران - ايمان نمى آرند (109)

و ما دلها و ديدگانشان را دگرگون مى كنيم [پس بدان ايمان نمى آرند] چنانكه نخستين بار بدان ايمان نياوردند، و در سركشى شان وا مى گذاريم تا سرگشته باشند. (110)

و اگر ما فرشتگان را به سوى ايشان مى فرستاديم و مردگان با آنان به سخن مى آمدند و هر چيزى را رويارويشان فراهم مى آورديم

باز هم ايمان نمى آوردند مگر آنكه خداى خواهد، وليكن بيشترشان نادانى مى كنند. (111)

و همچنين هر پيامبرى را - مانند تو - دشمنى از شيطانهاى آدمى و پرى قرار داديم كه برخى شان به برخى ديگر با گفتار آراسته و فريبنده پيام نهانى مى فرستند تا فريب دهند، و اگر پروردگار تو مى خواست چنين نمى كردند. پس آنان را با آنچه بر مى بافند واگذار (112)

[چنين كرديم تا بيازماييمشان] و تا دلهاى كسانى كه به سراى پسين ايمان ندارند به آن [گفتار آراسته فريبا] بگرايد و آن را بپسندند و تا آنچه توانند كرد بكنند. (113)

[بگو:] پس آيا جز خدا داورى بجويم و حال آنكه اوست كه اين كتاب را با شرح و بيان به سوى شما فرو فرستاده است؟ و آنها كه كتاب بداديمشان مى دانند كه آن براستى و درستى از جانب پروردگار تو فرو فرستاده شده است، پس از دو دلان و شكداران مباش. (114)

و سخن پروردگار تو - يعنى قرآن - بر راستى و داد تمام شد، سخنان او را دگرگون كننده اى - به افزودن يا كاستن - نيست، و اوست شنوا و دانا. (115)

و اگر بيشتر مردم زمين را فرمان برى تو را از راه خدا گمراه خواهند كرد. آنان جز گمان و پندار را پيروى نمى كنند و جز به گزاف و تخمين سخن نمى گويند. (116)

همانا پروردگار تو به كسانى كه از راه او گم مى شوند داناتر است و به راه يافتگان نيز داناتر است. (117)

پس، از آنچه [هنگام ذبح] نام خدا بر آن ياد شده است بخوريد اگر به آيات خدا ايمان داريد. (118)

و شما را چيست كه

از آنچه نام خدا بر آن ياد شده نمى خوريد و حال آنكه آنچه را بر شما حرام كرده است - مگر آنچه به [خوردن] آن ناچار شويد - برايتان به تفصيل بيان داشته است؟ و هرآينه بسيارى به سبب آرزوها و هوسهاشان بى هيچ دانشى [مردم را] گمراه مى كنند و براستى پروردگار تو به ستم كاران - از حد گذرندگان - داناتر است. (119)

و گناهان آشكار و پنهان را واگذاريد زيرا كسانى كه دست به گناه مى يازند بزودى به سزاى آنچه بدان دست مى يازيدند كيفر خواهند شد. (120)

و از آنچه نام خدا بر آن ياد نشده مخوريد كه آن نافرمانى است. و همانا شيطانها نهانى به گوش دوستان خود مى خوانند تا با شما ستيزه كنند - كه چه فرقى است ميان حيوان مرده و حيوانى كه خود مى كشيد - و اگر آنان را فرمان بريد هرآينه مشرك خواهيد بود. (121)

آيا كسى كه [به دل] مرده - گمراه - بود پس [به ايمان] زنده اش كرديم و براى او نورى [از علم و معرفت] قرار داديم كه بدان در ميان مردم راه مى رود همانند كسى است كه در تاريكى هاست و از آن بيرون شدنى نيست؟ [همچنان كه ايمان در دل مومنان آراسته شده] همچنين براى كافران آنچه مى كردند آرايش يافته است. (122)

و بدينسان در هر شهرى سران بزه كارش را چنان كرديم تا در آن نيرنگ - تباهى و فريب كارى - همى كنند و نيرنگ نمى كنند مگر با خويشتن و خود نمى فهمند. (123)

و چون آنان را نشانه اى آيد گويند: هرگز ايمان نياريم تا آنكه همانند آنچه به فرستادگان خدا داده شده است، به ما نيز

داده شود. [بگو:] خدا داناتر است كه پيامبرى خويش را كجا بنهد. بزودى بدانها كه گناه كردند به سزاى آن نيرنگها كه مى كردند خوارى و عذاب سخت از نزد خدا خواهد رسيد. (124)

پس هر كه را خدا بخواهد كه راه نمايد سينه او را براى [پذيرش] اسلام مى گشايد، و هر كه را بخواهد كه گمراه كند سينه او را تنگ و بسته مى گرداند [تا پذيراى حق نباشد] كه گويى به آسمان بر مى شود. بدينسان خدا پليدى - مرده دلى و انكار - را بر كسانى كه ايمان نمى آورند مى نهد. (125)

و اين است راه راست پروردگار تو، هرآينه آيات را براى گروهى كه ياد مى كنند و پند مى گيرند به تفصيل بيان كرده ايم. (126)

ايشان را نزد پروردگارشان سراى سلامت و ايمنى است، و همو به پاداش كارهايى كه مى كردند يار و سرپرست آنهاست. (127)

و روزى كه همه آنان را برانگيزد و فراهم آرد [گويد:] اى گروه پريان، شما از آدميان بسيارى را پيرو خود گرفتيد، و دوستانشان از آدميان گويند: پروردگارا، برخى از ما از برخى ديگر برخوردار شدند و به سرآمدى كه براى ما نهادى رسيديم، [خداى] گويد: جايگاه شما آتش دوزخ است كه جاودانه در آن باشيد مگر آنچه خدا خواهد، همانا پروردگار تو درست كردار و داناست. (128)

و بدين گونه ستم كاران را به سزاى آنچه مى كردند بر يكديگر مى گماريم. (129)

اى گروه پريان و آدميان، آيا پيامبرانى از جنس خودتان سوى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما مى خواندند و شما را از ديدار اين روزتان بيم مى دادند؟ گويند: ما بر خويشتن گواهى مى دهيم، و زندگى دنيا آنان را

فريفت و بر خويشتن گواهى دادند كه كافر بودند. (130)

اين [فرستادن پيامبران و بيم دادن ايشان] براى آن است كه پروردگار تو به ستم هلاككننده [مردم] شهرها در حالى كه بى خبر و ناآگاه باشند نيست. (131)

و براى هر كسى از آنچه كرده است پايه هاست، و پروردگار تو از آنچه مى كنند غافل نيست. (132)

و پروردگار تو بى نياز و خداوند مهر و بخشايش است. اگر بخواهد شما را مى برد و پس از شما هر چه [از آفريدگان خود] را خواهد جانشين سازد، چنانكه شما را از نسل گروهى ديگر آفريد. (133)

همانا آنچه به شما وعده داده مى شود آمدنى است و شما عاجزكننده نيستيد - با گريز خود نمى توانيد عذاب را دفع كنيد -. (134)

بگو: اى قوم من، بر جايگاه [و سيرت] خويش عمل كنيد كه من نيز عمل كننده ام، پس بزودى خواهيد دانست كه سرانجام آن سراى كه راست، همانا ستم كاران رستگار نمى شوند. (135)

و براى خدا از آنچه آفريده است از كشت و چهارپايان بهره اى قرار دادند و گفتند: اين براى خداست، به پندار خودشان، و اين براى شريكان ما - يعنى بتهايى كه براى خدا شريك ساخته اند -، اما آنچه براى شريكانشان است به خدا نمى رسد و آنچه براى خداست به شريكانشان مى رسد! بد است اين داورى كه مى كنند. (136)

و همچنين شريكان آنها - بتها يا خادمان بتخانه - در نظر بسيارى از مشركان كشتن فرزندانشان را - به عنوان قربانى براى خدايان - بياراستند تا آنان را هلاك كنند - گمراهشان گردانند - و دينشان را بر آنها آشفته و پوشيده سازند. و اگر خدا مى خواست اين كار را

نمى كردند - يعنى به اجبار جلو آنان را مى گرفت اما سنت الهى چنين نيست - پس آنان را با آن دروغها كه مى سازند واگذار. (137)

و به پندار خويش گفتند: اينها چهارپايان و كشتزارى است ممنوع، كه آن را نخورد مگر كسى كه ما بخواهيم - مردان خدمتكار خدايان - و چهارپايانى كه [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است و چهارپايانى كه [هنگام كشتن] نام خدا را بر آن ياد نمى كنند، اينها همه دروغى است كه بر خدا بستند، [و خداوند] بزودى آنها را به سزاى اين دروغها كه مى بافتند كيفر مى دهد. (138)

و گفتند: آنچه در شكمهاى اين چهارپايان است [اگر زنده به دنيا آمد] ويژه مردان ماست - براى مردان ما حلال است و بس - و بر زنان ما حرام است. و اگر مرده بود همه - مردان و زنان - در آن شريكند. [خداوند] بزودى آنان را به سزاى اين وصف كردنشان كيفر مى دهد، كه او با حكمت و داناست. (139)

همانا كسانى كه فرزندان خود را به نابخردى و بى دانشى كشتند و آنچه را خدا روزيشان كرد با دروغ بستن بر خدا حرام شمردند زيان كردند، براستى كه گمراه شدند و راه يافته نبودند. (140)

و اوست كه بوستانهايى چفته بسته و چفته نابسته و خرمابن و كشت با خوردنى هاى گوناگون، و زيتون و انار، مانند و نامانند، بيافريد. از ميوه آن چون ميوه دهد بخوريد و حق آن را روز چيدن و درو كردنش بدهيد و گزافكارى مكنيد، كه او گزافكاران را دوست ندارد. (141)

و از چهارپايان، باركش و غير باركش - مانند گوسفند و كره

چهارپايان باركش - [بيافريد]. از آنچه خدا روزى شما كرده بخوريد و در پى گامهاى شيطان مرويد كه او دشمن آشكار شماست. (142)

هشت جفت، از ميش دو - نر و ماده - و از بز دو - نر و ماده - [بيافريد]، بگو: آيا [خدا] دو نر را حرام كرده است يا دو ماده را يا آنچه را كه زهدانهاى آن دو ماده در بر دارد؟ مرا از روى دانش خبر دهيد، اگر راستگوييد (143)

و از شتر دو - نر و ماده - و از گاو دو - نر و ماده - [بيافريد]، بگو: آيا دو نر را حرام كرده است يا دو ماده را يا آنچه را كه زهدانهاى دو ماده در بر دارد؟ يا مگر آنگاه كه خداوند شما را به اين حكم سفارش مى كرد حاضر و گواه بوديد؟! پس كيست ستم كارتر از آن كه بر خدا دروغ بافته تا مردم را به بى دانشى گمراه كند؟ همانا خدا گروه ستم كاران را راه ننمايد. (144)

بگو: در آنچه به من وحى شده حرام شده اى - كه شما خود حرام كرده ايد - نمى يابم بر هيچ خورنده اى كه آن را بخورد مگر آنكه مردارى باشد يا خون ريخته اى - جهنده اى - يا گوشت خوك، كه آن پليد است، يا آن [حيوان سربريده اى] كه به نافرمانى جز نام خداى بر آن آواز داده باشند. اما هر كه [به خوردن آن] ناچار شود بى آنكه سركش باشد و از اندازه در گذرنده، پس همانا پروردگار تو آمرزگار و مهربان است. (145)

و بر كسانى كه يهودى شدند هر ناخندارى را حرام كرديم و از گاو و

گوسفند پيه آنها را بر آنان حرام كرديم مگر آنچه - از پيه - بر پشت آن دو باشد يا چربى روده ها يا آنچه با استخوان آميخته باشد. اين را به سزاى سركشى كردنشان كيفر آنها ساختيم، و ما راستگويانيم. (146)

پس اگر تو را دروغگو شمرند بگو: پروردگارتان خداوند مهر و بخشايشى گسترده است، و كيفر سخت او از گروه بدكاران باز داشته نشود. (147)

كسانى كه شرك آوردند خواهند گفت: اگر خدا مى خواست نه ما شرك مى آورديم و نه پدرانمان و چيزى را حرام نمى كرديم. همين گونه كسانى كه پيش از آنان بودند [پيامبران را] تكذيب كردند تا سرانجام كيفر سخت ما را چشيدند، بگو: آيا نزد شما دانشى هست تا آن را براى ما آشكار كنيد؟! پيروى نمى كنيد مگر پندار را و جز به گزاف و تخمين سخن نمى گوييد. (148)

بگو: حجت رسا خداى راست، پس اگر مى خواست همه شما را راه مى نمود. (149)

بگو: گواهان خود را كه گواهى مى دهند كه خدا اين را حرام كرده است بياوريد. پس اگر گواهى دادند تو با آنان گواهى مده، و آرزوها و هوسهاى كسانى را كه آيات ما را دروغ شمردند و كسانى را كه به سراى پسين ايمان ندارند و [بتان را] با پروردگار خويش برابر مى كنند - براى خدا همتا مى گيرند - پيروى مكن. (150)

بگو: بياييد آنچه را پروردگارتان بر شما حرام كرده بخوانم: اينكه چيزى را با او شريك مگيريد و به پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندان خود را از بيم درويشى و تنگدستى مكشيد، ما شما و آنان را روزى مى دهيم، و پيرامون كارهاى زشت، چه

آشكار و چه نهانش، مگرديد و كسى را كه خدا [كشتن او را] حرام كرده مكشيد مگر به حق. اينهاست كه شما را به آن سفارش كرده است، باشد كه خرد را كار بنديد. (151)

و پيرامون مال يتيم مگرديد - مگر به وجهى كه نيكوتر است - تا به جوانى و نيروى خود برسد، و پيمانه و ترازو را به عدل و انصاف، تمام بدهيد، هيچ كس را تكليف نمى كنيم مگر به اندازه توانش، و چون سخن گوييد [يا گواهى مى دهيد] به عدل و داد گوييد اگر چه خويشاوند باشد، و به پيمان خدا وفا كنيد، اينهاست كه [خدا] شما را به آن سفارش كرده است، تا شايد ياد كنيد و پند گيريد. (152)

و اين است راه راست من، پس آن را پيروى كنيد و به راه هاى ديگر مرويد كه شما را از راه او جدا مى كند، اينهاست كه شما را به آن سفارش كرده است شايد پرهيزگار شويد. (153)

سپس به موسى كتاب - تورات - داديم براى تمام كردن [نعمت و كرامت] بر كسى كه نيكويى كرده، و نيز شرح و بيان هر چيزى و رهنمونى و بخشايشى، تا شايد آنان - بنى اسرائيل - به ديدار پروردگارشان - روز رستاخيز - ايمان آورند. (154)

و اين - قرآن - كتابى است كه آن را فرو فرستاديم، پر بركت است، پس آن را پيروى كنيد و پرهيزگار باشيد، شايد در خور رحمت گرديد (155)

تا مبادا گوييد كه كتاب تنها بر دو گروه پيش از ما - يهود و نصارى - فرو فرستاده شده و هرآينه ما از خواندن [كتاب] آنان

ناآگاه بوده ايم (156)

يا گوييد كه اگر بر ما كتاب فرو فرستاده مى شد ما راه يافته تر از آنان بوديم. اينك شما را دليلى روشن از پروردگارتان و رهنمونى و بخشايشى آمد. پس كيست ستم كارتر از آن كه آيات خدا را دروغ انگاشت و از آنها روى گردانيد؟ بزودى كسانى را كه از آيات ما روى مى گردانند به سزاى آنكه روى مى گرداندند به عذابى بد و سخت كيفر مى دهيم. (157)

آيا [كافران] جز اين انتظار دارند كه فرشتگان [به نشانه عذاب] نزدشان بيايند يا پروردگار تو بيايد يا برخى از نشانه هاى پروردگار تو بيايد؟ روزى كه برخى از نشانه هاى پروردگار تو بيايد ديگر هيچ كس را كه پيش از آن ايمان نياورده يا در حال ايمانش كار نيكى نكرده ايمان آوردنش سود ندارد. بگو منتظر باشيد كه ما نيز منتظريم. (158)

كسانى كه دين خويش را دستخوش پراكندگى ساختند و گروه گروه شدند تو هيچ پيوند و بستگى با آنها ندارى، كارشان با خداست و بس، آنگاه - روز رستاخيز - از آنچه مى كردند آگاهشان مى كند. (159)

هر كه كار نيكى آورد ده چندان آن پاداش دارد، و هر كه كار بدى آورد جز همانند آن كيفر نبيند و بر آنان ستم نرود - نيكى به نيكى و بدى به بدى پاداش داده شود نه جز آن -. (160)

بگو: هرآينه پروردگارم مرا به راه راست ره نمود، دينى پايا و درست، آيين ابراهيم پاك و حقگراى، و او از مشركان نبود. (161)

بگو: نماز من و عبادتهاى من - يا قربانى من يا حج من - و زندگانى من و مرگ من همه براى خدا،

پروردگار جهانيان، است، (162)

كه او را انبازى نيست، و مرا به اين [آيين] فرمان داده اند و من نخستين مسلمانم. (163)

بگو: آيا جز خداى يكتا پروردگارى بجويم و حال آنكه او خداوند همه چيز است؟ و هيچ كس كارى نكند مگر آنكه بر عهده خود اوست و هيچ كس بار گناه ديگرى را بر ندارد - كسى گناه ديگرى را از وى بر ندارد بلكه هر كس متحمل گناه خود است -، سپس باز گشت شما به سوى پروردگارتان است و شما را بدانچه اختلاف مى كرديد آگاه مى كند. (164)

و اوست كه شما را جانشينان [پيشينيان در] زمين كرد و برخى از شما را بر برخى ديگر به پايه ها بالا برد تا در آنچه به شما داد بيازمايدتان. همانا پروردگار تو زود كيفر است، و هرآينه او آمرزگار و مهربان است. (165)

(5)

آيا نديده اند كه پيش از آنها چه مردمي را هلاك كرده ايم؟ مردمي كه در زمين مكانتشان داده بوديم، آنچنان مكانتي كه به شما نداده ايم. و بر ايشان از آسمان بارانهاي پي در پي فرستاديم و رودها از زير پايشان روان ساختيم. آنگاه به كيفر گناهانشان هلاكشان كرديم و پس از آنها مردمي ديگر پديد آورديم (6)

آيا نديده اند كه پيش از آنها چه مردمي را هلاك كرده ايم؟ مردمي كه در زمين مكانتشان داده بوديم، آنچنان مكانتي كه به شما نداده ايم. و بر ايشان از آسمان بارانهاي پي در پي فرستاديم و رودها از زير پايشان روان ساختيم. آنگاه به كيفر گناهانشان هلاكشان كرديم و پس از آنها مردمي ديگر پديد آورديم (7)

و گفتند: چرا فرشته اي بر او نازل نشده است؟ اگر فرشته اي مي فرستاديم كه كار به پايان مي رسيد و به آنها هيچ مهلتي داده نمي شد. (8)

و اگر آن پيامبر را از ميان فرشتگان بر مي گزيديم باز هم او را به صورت مردي مي فرستاديم و اين خلط و اشتباه كه پديد آورده اند برجاي مي نهاديم (9)

پيامبراني را هم كه پيش از تو بودند مسخره مي كردند. پس مسخره كنندگان را عذابي كه به ريشخندش مي گرفتند فرو گرفت. (10)

بگو: در روي زمين بگرديد و بنگريد كه پايان كار تكذيبكنندگان چگونه بوده است. (11)

بگو: از آن كيست آنچه در آسمانها و زمين است؟ بگو: از آن خداست. بخشايش را بر خود مقرر داشته ، همه شما را در روز قيامت - كه در آن ترديدي نيست- گرد

مي آورد. آنان كه به زيان خويش كار كرده اند، ايمان نمي آورند. (12)

از آن اوست هر چه در شب و روز جاي دارد و اوست شنوا و دانا. (13)

بگو: آيا ديگري جز خدا را به دوستي گيرم كه آفريننده آسمانها و زمين است و مي خوراند و به طعامش نياز نيست؟ بگو: هر آينه من مامور شده ام كه نخستين كسي باشم كه تسليم امر خدا شده باشد. پس، از مشركان مباش. (14)

بگو: از عذاب آن روز بزرگ مي ترسم اگر از پروردگارم فرمان نبرم. (15)

در آن روز، عذاب را از هر كه بگردانند مورد رحمت خدا واقع شده است، و اين كاميابي آشكاري است. (16)

اگر خدا به تو محنتي برساند، هيچ كس جز او دفعش نتواند كرد، و اگر به تو خيري برساند بر هر كاري تواناست. (17)

و اوست قاهري بالاتر از همه بندگان خويش و دانا و آگاه است. (18)

بگو: شهادت چه كسي از هر شهادتي بزرگتر است؟ بگو: خدا ميان من و شما گواه است و اين قرآن بر من وحي شده است تا شما را و هر كس را كه به او برسد بيم دهم. آيا شهادت مي دهيد كه با الله خدايان ديگري هم هستند؟ بگو: من شهادت نمي دهم. بگو: جز اين نيست كه او خدايي است يكتا و از آنچه با او شريك مي سازيد بيزارم. (19)

اهل كتاب او را چنان مي شناسد كه فرزندان خود را، اينان كه به خود زيان مي رسانيدند ايمان نمي آورند. (20)

چه كسي است ستمكارتر از آنكه به خدا دروغ مي بندد

يا آيات او را دروغ مي انگارد؟ هر آينه ستمكاران را رستگاري نيست. (21)

روزي همه را گرد آوريم، سپس به آنها كه شرك آورده اند بگوييم: آن كسان كه مي پنداشتيد كه شريكان خدايند اكنون كجايند. (22)

عذري كه مي آورند جز اين نيست كه مي گويند: سوگند به خدا پروردگار ما كه ما مشرك نبوده ايم. (23)

بنگر كه چگونه بر خود دروغ بستند و آن دروغها كه ساخته بودند ناچيز گرديد. (24)

بعضي از آنها به سخن تو گوش مي دهند ولي ما بر دلهايشان پرده ها افكنده ايم تا آن را در نيابند و گوشهايشان را سنگين كرده ايم. و هر معجزه اي را كه بنگرند بدان ايمان نمي آورند. و چون نزد تو آيند، با تو به مجادله پردازند. كافران مي گويند كه اينها چيزي جز اساطير پيشينيان نيست. (25)

اينان مردم را از پيامبر باز مي دارند و خود از او كناره مي جويند و حال آنكه نمي دانند كه تنها خويشتن را به هلاكت مي رسانند. (26)

اگر آنها را در آن روز كه در برابر آتش نگاهشان داشته اند بنگري ، مي گويند: اي كاش ما را باز گردانند تا آيات پروردگارمان را تكذيب نكنيم و از مومنان باشيم. (27)

نه ، آنچه را كه از اين پيش پوشيده مي داشتند اكنون برايشان آشكار شده ، اگر آنها را به دنيا باز گردانند، باز هم به همان كارها كه منعشان كرده بودند باز مي گردند. اينان دروغگويانند. (28)

و گفتند: جز اين زندگي دنيوي ما هيچ نيست و ما ديگر باز زنده نخواهيم شد. (29)

و اگر

ببيني آن هنگام را كه در برابر پروردگارشان ايستاده اند، خدا مي گويد: آيا اين به حق نبود؟ گويند: آري ، سوگند به پروردگارمان. گويد: به كيفر آنكه كافر بوده ايد عذاب خدا را بچشيد. (30)

زيان كردند آنهايي كه ديدار با خدا را دروغ پنداشتند. و چون قيامت به ناگهان فرا رسد، گويند: اي حسرتا بر ما به خاطر تقصيري كه كرديم. اينان بار گناهانشان را بر پشت مي كشند. هان، چه بد باري را بر دوش مي كشند. (31)

و زندگي دنيا چيزي جز بازيچه و لهو نيست و پرهيزگاران را سراي آخرت بهتر است. آيا به عقل نمي يابيد. (32)

مي دانيم كه سخنشان تو را اندوهگين مي سازد، ولي اينان تنها تو را تكذيب نمي كنند، بلكه اين ستمكاران سخن خدا را انكار مي كنند. (33)

پيامبراني را هم كه پيش از تو بودند تكذيب كردند ولي آنها بر آن تكذيب و آزار صبر كردند تا ياري ما فرا رسيدشان. و سخنان خدا را تغييردهنده اي نيست. و هر آينه پاره اي از اخبار پيامبران بر تو نازل شده است. (34)

اگر اعراض كردن آنها بر تو گران است، خواهي نقبي در زمين بجوي يا نردباني بر آسمان بنه تا معجزه اي برايشان بياوري . اگر خدا بخواهد، همه را به راه راست برد. پس، از نادانان مباش. (35)

هر آينه تنها آنان كه مي شنوند مي پذيرند. و مردگان را خدا زنده مي كند و سپس همه به نزد او باز گردانده مي شوند. (36)

و گفتند: چرا معجزه اي از پروردگارش بر او نازل نشده ؟ بگو: خدا قادر

است كه معجزه اي فرو فرستد. ولي بيشترينشان نمي دانند. (37)

هيچ جنبنده اي در روي زمين نيست و هيچ پرنده اي با بالهاي خود در هوا نمي پرد مگر آنكه چون شما امتهايي هستند -ما در اين كتاب هيچ چيزي را فرو گذار نكرده ايم- و سپس همه را در نزد پروردگارشان گرد مي آورند. (38)

آنان كه آيات ما را تكذيب كرده اند كرانند و لالانند و در - تاريكيهايند. خدا هر كه را خواهد گمراه كند و هر كه را خواهد به راه راست اندازد. (39)

بگو: چه مي بينيد كه اگر بر شما عذاب خدا فرود آيد يا قيامت در رسد -اگر راست مي گوييد- باز هم جز خدا را مي خوانيد. (40)

نه ، تنها او را مي خوانيد و اگر بخواهد آن رنجي را كه خدا را به خاطر آن مي خوانيد از ميان مي برد و شما شريكي را كه براي او ساخته ايد از ياد مي بريد (41)

هر آينه بر امتهايي كه پيش از تو بودند پيامبراني فرستاديم و آنان را به سختيها و آفتها دچار كرديم تا مگر زاري كنند. (42)

پس چرا هنگامي كه عذاب ما به آنها رسيد زاري نكردند؟ زيرا دلهايشان را قساوت فرا گرفته و شيطان اعمالشان را در نظرشان آراسته بود. (43)

چون همه اندرزهايي را كه به آنها داده شده بود فراموش كردند، همه درها را به رويشان گشوديم تا از آنچه يافته بودند شادمان گشتند، پس به ناگاه فرو گرفتيمشان و همگان نوميد گرديدند. (44)

پس سپاس پروردگار جهانيان را كه ريشه ستمكاران بركنده شد. (45)

بگو: آيا

مي دانيد كه اگر الله گوش و چشمان شما را بازستاند و بر دلهايتان مهر نهد چه خدايي جز الله آنها را به شما باز مي گرداند؟ بنگر كه آيات خدا را چگونه به شيوه هاي گوناگون بيان مي كنيم. باز هم روي بر مي تابند (46)

بگو: چه مي بينيد، اگر عذاب خدا به ناگاه يا آشكارا بر شما فرود آيد، آيا جز ستمكاران هلاك مي شوند. (47)

ما پيامبران را جز براي مژده دادن يا بيم كردن نمي فرستيم. پس هر كس كه ايمان آورد و كار شايسته كرد، بيمناك و محزون نمي شود. (48)

و به كساني كه آيات ما را تكذيب كرده اند، به كيفر نافرمانيشان، عذاب خواهد رسيد. (49)

بگو: به شما نمي گويم كه خزاين خدا نزد من است. و علم غيب هم نمي دانم. و نمي گويم كه فرشته اي هستم. تنها از چيزي پيروي مي كنم كه بر من وحي شده است. بگو: آيا نابينا و بينا يكسانند؟ چرا نمي انديشيد. (50)

آگاه ساز به اين كتاب، كساني را كه از گرد آمدن بر آستان پروردگارشان هراسناكند، كه ايشان را جز او هيچ ياوري و شفيعي نيست. باشد كه پرهيزگاري پيشه كنند. (51)

كساني را كه هر بامداد و شبانگاه پروردگار خويش را مي خوانند و خواستار خشنودي او هستند، طرد مكن. نه چيزي از حساب آنها بر عهده تو است و نه چيزي از حساب تو بر عهده ايشان. اگر آنها را طرد كني ، در زمره ستمكاران درآيي . (52)

كساني را كه هر بامداد و شبانگاه پروردگار خويش را مي خوانند و خواستار خشنودي

او هستند، طرد مكن. نه چيزي از حساب آنها بر عهده تو است و نه چيزي از حساب تو بر عهده ايشان. اگر آنها را طرد كني ، در زمره ستمكاران درآيي . (53)

چون ايمان آوردگان به آيات ما نزد تو آمدند، بگو: سلام بر شما، خدا بر خويش مقرر كرده كه شما را رحمت كند، زيرا هر كس از شما كه از روي ناداني كاري بد كند، آنگاه توبه كند و نيكوكار شود، بداند كه خدا آمرزنده و مهربان است. (54)

و اين چنين آيات را به تفصيل بيان مي كنيم، تا راه و رسم مجرمان آشكار گردد. (55)

بگو: مرا منع كرده اند كه آن خداياني را كه جز الله مي خوانيد پرستش كنم. بگو: از هوسهاي شما متابعت نمي كنم تا مبادا گمراه شوم و از هدايت يافتگان نباشم. (56)

بگو: من از پروردگارم دليلي روشن دارم و شما آن دليل را دروغ مي خوانيد. آنچه بدين شتاب مي طلبيد به دست من نيست. حكم تنها حكم خداست. حقيقت را بيان مي كند و او بهترين داوران است. (57)

بگو: اگر آنچه را كه بدين شتاب مي طلبيد به دست من بود، ميان من و شما كار به پايان مي رسيد، زيرا خدا به ستمكاران داناتر است. (58)

كليدهاي غيب نزد اوست. جز او كسي را از غيب آگاهي نيست. هر چه را كه در خشكي و درياست مي داند. هيچ برگي از درختي نمي افتد مگر آنكه از آن آگاه است. و هيچ دانه اي در تاريكيهاي زمين و هيچ تري و خشكي نيست جز آنكه در كتاب مبين آمده

است. (59)

و اوست كه شما را شب هنگام مي ميراند و هر چه در روز كرده ايد مي داند، آنگاه بامدادان شما را زنده مي سازد تا آن هنگام كه مدت معين عمرتان به پايان رسد. سپس بازگشتتان به نزد اوست و شما را از آنچه كرده ايد آگاه مي كند. (60)

اوست قاهري فراتر از بندگانش. نگهباناني بر شما مي گمارد، تا چون يكي از شما را مرگ فرا رسد فرستادگان ما بي هيچ كوتاهي و گذشتي جان او بگيرند. (61)

سپس به نزد خدا، مولاي حقيقي خويش باز گردانيده شوند. بدان كه حكم حكم اوست و او سريعترين حسابگران است. (62)

بگو: چه كسي شما را از وحشتهاي خشكي و دريا مي رهاند؟ او را به زاري و در نهان مي خوانيد كه اگر از اين مهلكه ما را برهاند، ما نيز از سپاسگزاران خواهيم بود. (63)

بگو: خداست كه شما را از آن مهلكه و از هر اندوهي مي رهاند، باز هم بدو شرك مي آوريد. (64)

بگو: او قادر بر آن هست كه از فراز سرتان يا از زير پاهايتان عذابي بر شما بفرستد، يا شما را گروه گروه در هم افكند و خشم و كين گروهي را به گروه ديگر بچشاند. بنگر كه آيات را چگونه گوناگون بيان مي كنيم. باشد كه به فهم دريابند. (65)

قوم تو قرآن را دروغ مي شمردند در حالي كه سخني است بر حق. بگو: من كارساز شما نيستم. (66)

به زودي خواهيد دانست كه براي هر خبري زماني معين است. (67)

و چون ببيني كه در آيات ما از روي عناد گفت

و گو مي كنند از آنها رويگردان شو تا به سخني جز آن پردازند. و اگر شيطان تو را به فراموشي افكند، چون به يادت آمد با آن مردم ستمكاره منشين. (68)

كساني كه پرهيزگاري پيشه كرده اند به گناه كافران بازخواست نخواهند شد، ولي بايد آنان را پند دهند. باشد كه پرهيزگار شوند. (69)

و واگذار آن كساني را كه دين خويش بازيچه و لهو گرفته اند و زندگاني دنيا فريبشان داد. و به قرآن پندشان ده مبادا بر كيفر اعمال خويش گرفتار آيند. جز خدا دادرس و شفيعي ندارند. و اگر براي رهايي خويش هر گونه فديه دهند پذيرفته نخواهد شد. اينان به عقوبت اعمال خود ماخوذند و به كيفر آنكه كافر شده اند برايشان شرابي از آب جوشان و عذابي دردآور مهيا شده است. (70)

بگو: آيا سواي الله كسي را بخوانيم كه نه ما را سود مي دهد و نه زيان مي رساند؟ و آيا پس از آنكه خدا ما را هدايت كرده است، همانند آن كس كه شيطان گمراهش ساخته و حيران بر روي زمين رهايش كرده ، از دين باز گرديم؟ او را ياراني است كه به هدايت ندايش مي دهند كه نزد ما باز گردد. بگو: هدايتي كه از سوي خدا باشد، هدايت واقعي است. و به ما فرمان رسيده كه در برابر پروردگار جهانيان تسليم شويم. (71)

و نماز بخوانيد و از او بترسيد. اوست آنكه همگان نزدش محشور مي شويد. (72)

و اوست آنكه آسمانها و زمين را به حق بيافريد. و روزي كه بگويد: موجود شو، پس موجود مي شود. گفتار او حق است. و

در آن روز كه در صور دميده شود فرمانروايي از آن اوست. داناي نهان و آشكار است و او حكيم و آگاه است. (73)

و ابراهيم پدرش آزر را گفت: آيا بتان را به خدايي مي گيري ؟ تو و قومت را به آشكارا در گمراهي مي بينم. (74)

بدينسان به ابراهيم ملكوت آسمانها و زمين را نشان داديم تا از اهل يقين گردد. (75)

چون شب او را فرو گرفت، ستاره اي ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. (76)

آنگاه ماه را ديد كه طلوع مي كند. گفت: اين است پروردگار من. چون فروشد، گفت: اگر پروردگار من مرا راه ننمايد، از گمراهان خواهم بود. (77)

و چون خورشيد را ديد كه طلوع مي كند، گفت: اين است پروردگار من، اين بزرگتر است. و چون فرو شد، گفت: اي قوم من، من از آنچه شريك خدايش مي دانيد بيزارم (78)

من از روي اخلاص روي به سوي كسي آوردم كه آسمانها و زمين را آفريده است، و من از مشركان نيستم. (79)

و قومش با او به ستيزه برخاستند. گفت: آيا درباره الله با من ستيزه مي كنيد، و حال آنكه او مرا هدايت كرده است؟ من از آن چيزي كه شريك او مي انگاريد، نمي ترسم. مگر آنكه پروردگار من چيزي را بخواهد. علم پروردگار من همه چيز را در بر گرفته است. آيا پند نمي گيريد. (80)

چرا از آن چيزي كه شريك خدايش ساخته ايد بترسم در حالي كه شما چيزهايي را كه هيچ دليلي درباره آنها نازل نكرده است مي پرستيد

و بيمي به دل راه نمي دهيد؟ اگر مي دانيد بگوييد كه كدام يك از اين دو گروه به ايمني سزاوارترند. (81)

كساني كه ايمان آورده اند و ايمان خود را به شرك نمي آلايند، ايمني از آن ايشان است و ايشان هدايت يافتگانند. (82)

اين برهان ما بود، كه آن را به ابراهيم تلقين كرديم در برابر قومش. هر كه را بخواهيم به درجاتي بالا مي بريم. هر آينه پروردگار تو حكيم و داناست. (83)

و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همگي را هدايت كرديم. و نوح را پيش از اين هدايت كرده بوديم و از فرزندان ابراهيم داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسي و هارون را هدايت كرديم. و نيكوكاران را اين گونه جزا دهيم. (84)

و زكريا و يحيي و عيسي و الياس، كه همه از صالحان بودند. (85)

و اسماعيل و اليسع و يونس و لوط، كه همه را بر جهانيان برتري نهاديم. (86)

و از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان بعضي را هدايت كرديم، و ايشان را برگزيديم و به راه راست راه نموديم. (87)

اين است هدايت خدا. هر كه را از بندگانش خواهد بدان هدايت مي كند و اگر شرك آورده بودند اعمالي كه انجام داده بودند نابود مي گرديد. (88)

اينان كساني هستند كه به آنها كتاب و فرمان و نبوت داده ايم. اگر اين قوم بدان ايمان نياورند قوم ديگري را بر آن گمارده ايم كه انكارش نمي كنند. (89)

اينان كساني هستند كه خدا هدايتشان كرده است، پس به روش ايشان اقتدا، كن. بگو: در برابر آن هيچ پاداشي

از شما نمي طلبم، اين كتاب جز اندرزي براي مردم جهان نيست. (90)

وقتي كه مي گويند كه خدا بر هيچ انساني چيزي نازل نكرده است، خدا را آنچنان كه در خور اوست نشناخته اند. بگو: كتابي را كه موسي براي روشنايي و هدايت مردم آورد، چه كسي بر او نازل كرده بود؟ آن را بر كاغذها نوشتيد، پاره اي از آن را آشكار مي سازيد ولي بيشترين را پنهان مي داريد. به شما چيزها آموختند كه از اين پيش نه شما مي دانستيد و نه پدرانتان مي دانستند. بگو: آن الله است. آنگاه رهايشان ساز تا همچنان به انكار خويش دلخوش باشند. (91)

اين است كتابي مبارك كه نازل كرده ايم، تصديقكننده چيزي است كه پيش از آن نازل شده است. تا با آن مردم امالقري و مردم اطرافش را بيم دهي . كساني كه به روز قيامت ايمان دارند به آن نيز ايمان دارند. اينان مراقب نمازهاي خويشند. (92)

كيست ستمكارتر از آن كس كه به خدا دروغ بست يا گفت كه به من وحي شده و حال آنكه به او هيچ چيز وحي نشده بود و آن كس كه گفت: من نيز همانند آياتي كه خدا نازل كرده است، نازل خواهم كرد؟ اگر ببيني آنگاه كه اين ستمكاران در سكرات مرگ گرفتارند و ملائكه بر آنها دست گشوده اند كه : جان خويش بيرون كنيد، امروز شما را به عذابي خواركننده عذاب مي كنند، و اين به كيفر آن است كه درباره خدا به ناحق سخن مي گفتيد و از آيات او سرپيچي مي كرديد. (93)

هر آينه ، تنها تنها، آن

سان كه در آغاز شما را بيافريديم، نزد ما آمده ايد در حالي كه هر چه را كه ارزانيتان داشته بوديم پشت سر نهاده ايد و هيچ يك از شفيعانتان را كه مي پنداشتيد با شما شريكند همراهتان نمي بينيم. از هم بريده شده ايد و پندار خود را گمگشته يافته ايد. (94)

خداست كه دانه و هسته را مي شكافد، و زنده را از مرده بيرون مي آورد و مرده را از زنده بيرون مي آورد. اين است خداي يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مي كنند. (95)

شكوفنده صبحگاهان است و شب را براي آرامش قرار داد و خورشيد و ماه را براي حساب كردن اوقات. اين است تقدير خداي پيروزمند دانا. (96)

اوست خدايي كه ستارگان را پديد آورد تا به آنها در تاريكيهاي خشكي و دريا، راه خويش را بيابيد. آيات را براي آنان كه مي دانند به تفصيل بيان كرده ايم. (97)

و اوست خداوندي كه شما را از يك تن بيافريد. سپس شما را قرارگاهي است و وديعت جايي است. آيات را براي آنان كه مي فهمند، به تفصيل بيان كرده ايم. (98)

اوست خدايي كه از آسمان باران فرستاد و بدان باران هر گونه نباتي را رويانيديم، و از آن نبات ساقه اي سبز و از آن دانه هايي بر يكديگر چيده و نيز از جوانه هاي نخل خوشه هايي سر فروهشته پديد آورديم و نيز بستانهايي از تاكها و زيتون و انار، همانند و ناهمانند. به ميوه هايش آنگاه كه پديد مي آيند و آنگاه كه مي رسند بنگريد كه در آنها عبرتهاست براي آنان كه ايمان

مي آورند. (99)

براي خدا شريكاني از جن قرار دادند و حال آنكه جن را خدا آفريده است. و بي هيچ دانشي ، به دروغ دختراني و پسراني براي او تصور كردند. او منزه است و فراتر است از آنچه وصفش مي كنند. (100)

پديد آورنده آسمانها و زمين است. چگونه او را فرزندي باشد، و حال آنكه او را همسري نيست. هر چيزي را او آفريده است و به هر چيزي داناست. (101)

اين است خداي يكتا كه پروردگار شماست. خدايي جز او نيست. آفريننده هر چيزي است. پس او را بپرستيد كه نگهبان هر چيزي است. (102)

چشمها او را نمي بينند و او بينندگان را مي بيند. دقيق و آگاه است. (103)

از سوي پروردگارتان براي شما نشانه هاي روشن آمد. هر كه از روي بصيرت مي نگرد به سود اوست و هر كه چشم بصيرت بر هم نهد به زيان اوست. و من نگهدارنده شما نيستم. (104)

آيات خدا را اينچنين گونه گون بيان مي كنيم، تا مباد كه بگويند كه از كس درس گرفته اي و ما اين آيات را براي اهل دانش بيان مي كنيم. (105)

از هر چه از جانب پروردگارت بر تو وحي شده است پيروي كن. هيچ خدايي جز او نيست. و از مشركان روي برتاب. (106)

اگر خدا مي خواست، آنان شرك نمي آوردند، و ما تو را نگهبانشان نساخته ايم و تو كارسازشان نيستي . (107)

چيزهايي را كه آنان به جاي الله مي خوانند، دشنام مدهيد كه آنان نيز بي هيچ دانشي ، از روي كينه توزي به الله دشنام دهند. اينچنين عمل

هر قومي را در چشمشان آراسته ايم. پس بازگشت همگان به پروردگارشان است و او همه را از كارهايي كه كرده اند آگاه مي سازد. (108)

تا آنجا كه توانستند، به سختترين قسمها، به خدا سوگند ياد كردند كه اگر معجزه اي برايشان نازل شود بدان ايمان آورند. بگو: همه معجزه ها نزد خداست و شما از كجا مي دانيد كه اگر معجزه اي نازل شود ايمان نمي آورند. (109)

و همچنان كه در آغاز به آن ايمان نياوردند، اين بار نيز در دلها و ديدگانشان تصرف مي كنيم و آنان را سرگردان در طغيانشان رها مي سازيم. (110)

و اگر ما فرشتگان را بر آنها نازل كرده بوديم و مردگان با ايشان سخن مي گفتند و هر چيزي را دسته دسته نزد آنان گرد مي آورديم، باز هم ايمان نمي آوردند، مگر اينكه خدا بخواهد. و ليك بيشترشان جاهلند. (111)

و همچنين براي هر پيامبري دشمناني از شياطين انس و جن قرار داديم. براي فريب يكديگر، سخنان آراسته القا مي كنند. اگر پروردگارت مي خواست، چنين نمي كردند. پس با افترايي كه مي زنند رهايشان ساز (112)

تا آنان كه به قيامت ايمان ندارند گوش دل را بدان سپارند و پسندشان افتد و هر چه درخورشان هست انجام دهند. (113)

آيا داور ديگري جز خدا طلب كنم و حال آنكه اوست كه اين كتاب روشن را بر شما نازل كرده است؟ و اهل كتاب مي دانند كه به حق از جانب پروردگارت نازل شده است. پس، از شك آورندگان مباش. (114)

و كلام پروردگار تو در راستي و عدالت به حد كمال است. هيچ

كس نيست كه ياراي دگرگون كردن سخن او را داشته باشد و اوست شنوا و دانا. (115)

اگر از اكثريتي كه در اين سرزمينند پيروي كني ، تو را از راه خدا گمراه سازند. زيرا جز از پي گمان نمي روند و جز به دروغ سخن نمي گويند. (116)

پروردگار تو به كساني كه از راه وي دور مي گردند آگاه تر است و هدايت يافتگان را بهتر مي شناسد. (117)

اگر به آيات خدا ايمان داريد از ذبحي كه نام خدا بر آن ياد شده است بخوريد. (118)

چرا از آنچه نام خدا بر آن ياد شده است نمي خوريد و خدا چيزهايي را كه بر شما حرام شده است به تفصيل بيان كرده است، مگر آنگاه كه ناچار گرديد؟ بسياري بي هيچ دانشي ديگران را گمراه پندارهاي خود كنند. هر آينه پروردگار تو به متجاوزان از حد داناتر است. (119)

و گناه را، چه آشكار باشد و چه پنهان، ترك گوييد. آنان كه مرتكب گناه مي شوند، به سزاي اعمال خود خواهند رسيد. (120)

از ذبحي كه نام خدا بر آن ياد نشده است مخوريد كه خود نافرماني است. و شياطين به دوستان خود القا مي كنند كه با شما مجادله كنند، اگر از ايشان پيروي كنيد از مشركانيد. (121)

آيا آن كس كه مرده بود و ما زنده اش ساختيم و نوري فرا راهش داشتيم تا بدان در ميان مردم راه خود را بيابد، همانند كسي است كه به تاريكي گرفتار است و راه بيرون شدن را نمي داند؟ اعمال كافران، در نظرشان اينچنين آراسته گرديده است. (122)

و بدينسان در هر

قريه اي مجرمانشان را بزرگانشان قرار داديم تا در آنجا مكر كنند، ولي نمي دانند كه جز با خود مكر نمي ورزند. (123)

چون آيه اي بر آنها نازل شد، گفتند كه ما ايمان نمي آوريم تا آنگاه كه هر چه به پيامبران خدا داده شده به ما نيز داده شود. بگو: خدا داناتر است كه رسالت خود را در كجا قرار دهد. به زودي به مجرمان به كيفر مكري كه مي ورزيده اند از جانب خدا خواري و عذابي شديد خواهد رسيد. (124)

هر كس را كه خدا خواهد كه هدايت كند دلش را براي اسلام مي گشايد، و هر كس را كه خواهد گمراه كند قلبش را چنان فرو مي بندد كه گويي مي خواهد كه به آسمان فرا رود. بدينسان خدا به آنهايي كه ايمان نمي آورند پليدي مي نهد. (125)

اين است راه راست پروردگارت. آيات را براي مردمي كه پند مي گيرند به تفصيل بيان كرده ايم. (126)

براي آنها در نزد پروردگارشان، خانه آرامش است. و به پاداش كارهايي كه مي كنند، خدا دوستدار آنهاست. (127)

و روزي كه همگان را گرد آورد و گويد: اي گروه جنيان، شما بسياري از آدميان را پيرو خويش ساختيد. يارانشان از ميان آدميان گويند: اي پروردگار ما، ما از يكديگر بهره مند مي شديم و به پايان زماني كه براي زيستن ما قرار داده بودي رسيديم. گويد: جايگاه شما آتش است، جاودانه در آنجا خواهيد بود، مگر آنچه خدا بخواهد. هر آينه پروردگار تو حكيم و داناست. (128)

و بدينسان ستمكاران را به كيفر كارهايي كه مي كردند به يكديگر وا مي

گذاريم. (129)

اي گروه جنيان و آدميان، آيا بر شما پيامبراني از خودتان فرستاده نشده تا آيات مرا برايتان بخوانند و شما را از ديدار چنين روزي بترسانند؟ گويند: ما به زيان خويش گواهي مي دهيم. زندگي دنيايي آنان را بفريفت و به زيان خود گواهي دادند، كه از كافران بودند. (130)

و اين بدان سبب است كه پروردگار تو مردم هيچ قريه اي را كه بي خبر بودند از روي ستم هلاك نمي كرد. (131)

براي هر يك برابر اعمالي كه انجام داده اند درجاتي است، كه پروردگار تو از آنچه مي كنند غافل نيست. (132)

و پروردگار تو بي نياز و مهربان است. و همچنان كه شما را از نسل مردمان ديگر بيافريده است، اگر بخواهد، شما را مي برد و پس از شما، هر چه را كه بخواهد، جانشينتان مي سازد. (133)

هر چه به شما وعده داده اند خواهد آمد و شما را راه گريزي نيست. (134)

بگو: اي قوم من، هر چه از دستتان بر مي آيد بكنيد كه من نيز مي كنم، به زودي خواهيد دانست كه پايان اين زندگي به سود كه خواهد بود، هر آينه ستمكاران رستگار نمي شوند. (135)

براي خدا از كشته ها و چارپاياني كه آفريده است نصيبي معين كردند و به خيال خود گفتند كه اين از آن خداست و اين از آن بتان ماست. پس آنچه از آن بتانشان بود به خدا نمي رسيد، و آنچه از آن خدا بود به بتانشان مي رسيد. به گونه اي بد داوري مي كردند. (136)

همچنين، كاهنان، كشتن فرزند را در نظر بسياري از مشركان

بياراستند تا هلاكشان كنند و درباره دينشان به شك و اشتباهشان افكنند. اگر خدا مي خواست چنين نمي كردند. پس با دروغي كه مي بافند رهايشان ساز. (137)

از روي پندار گفتند: اينها چارپايان و كشتزاران ممنوع است. هيچ كس جز آنكه ما بخواهيم، نبايد از آنها بخورد. و اينها چارپاياني است كه سوار شدنشان حرام است و اينها چارپاياني است كه نام خدا را بر آنها ياد نكنند به خدا افترا، مي بندند و به زودي به كيفر افترايي كه مي بسته اند جز ايشان را خواهد داد. (138)

و گفتند: آنچه در شكم اين چارپايان است براي مردان ما حلال و براي زنانمان حرام است، و اگر مردار باشد زن و مرد در آن شريكند. خدا به سبب اين گفتار مجازاتشان خواهد كرد. هر آينه او حكيم و داناست. (139)

زيان كردند كساني كه به سفاهت بي هيچ حجتي فرزندان خود را كشتند و به خدا دروغ بستند و آنچه را به ايشان روزي داده بود حرام كردند. اينان گمراه شده اند و راه هدايت را نيافته اند. (140)

و اوست كه باغهايي آفريد نيازمند به داربست و بي نياز از داربست، و درخت خرما و كشتزار، با طعمهاي گوناگون، و زيتون و انار، همانند، در عين حال ناهمانند. چون ثمره آوردند از آنها بخوريد و در روز درو حق آن را نيز بپردازيد و اسراف مكنيد كه خدا اسرافكاران را دوست ندارد. (141)

و نيز، چارپاياني كه بار مي برند يا در خور بار برداشتن نيستند. از آنچه خدا به شما روزي داده است بخوريد و از شيطان پيروي مكنيد كه او

دشمن آشكار شماست. (142)

هشت لنگه : از گوسفند، نر و ماده و از بز، نر و ماده . بگو: آيا آن دو نر را حرام كرده است يا آن دو ماده را يا آنچه را در شكم مادگان است؟ اگر راست مي گوييد از روي علم به من خبر دهيد. (143)

و از شتر نر و ماده و از گاو نر و ماده ، بگو: آيا آن دو نر را حرام كرده است يا آن دو ماده را يا آنچه را كه در شكم مادگان است؟ آيا آن هنگام كه خدا چنين فرمان مي داد شما آنجا بوديد؟ پس چه كسي ستمكارتر از آن كسي است كه به خدا دروغ مي بندد تا از روي بي خبري مردم را گمراه كند؟ هر آينه خدا ستمكاران را هدايت نمي كند. (144)

بگو: در ميان آنچه بر من وحي شده است چيزي را كه خوردن آن حرام باشد نمي يابم، جز مردار يا خون ريخته يا گوشت خوك كه پليد است يا حيواني كه در كشتنش مرتكب نافرماني شوند و جز با گفتن نام الله ذبحش كنند. اگر كسي ناچار به خوردن گردد هر گاه بي ميلي جويد و از حد نگذراند بداند كه خدا آمرزنده و مهربان است. (145)

و بر يهود حرام كرديم هر حيوان صاحب ناخني را و از گاو و گوسفند پيه آن دو را جز آنچه بر پشت آنهاست يا بر چرب روده آنهاست يا به استخوانشان چسبيده باشد. به سبب ستمكاريشان اينچنين كيفرشان داديم، و ما راستگويانيم. (146)

اگر تو را تكذيب كردند، بگو: پروردگار شما صاحب رحمتي گسترده است،

و خشم و عذابش از مجرمان بازداشته نخواهد شد. (147)

مشركان خواهند گفت: اگر خدا مي خواست، ما و پدرانمان مشرك نمي شديم و چيزي را حرام نمي كرديم. همچنين كساني كه پيش از آنها بودند پيامبران را تكذيب كردند و خشم و عذاب ما را چشيدند. بگو: اگر شما را دانشي هست آن را براي ما آشكار سازيد. ولي شما، تنها، از گمان خويش پيروي مي كنيد و گزافه گوياني بيش نيستيد. (148)

بگو: خاص خداست دليل محكم و رسا، اگر مي خواست همه شما را هدايت مي كرد. (149)

بگو: گواهانتان را كه گواهي مي دهند كه خدا اين يا آن را حرام كرده است بياوريد. پس اگر گواهي دادند تو با آنان گواهي مده ، و از خواسته هاي آنان كه آيات ما را تكذيب كرده اند و به آخرت ايمان ندارند و كساني را با پروردگارشان برابر مي دارند، پيروي مكن. (150)

بگو: بياييد تا آنچه را كه پروردگارتان بر شما حرام كرده است برايتان بخوانم. اينكه به خدا شرك مياوريد. و به پدر و مادر نيكي كنيد. و از بيم درويشي فرزندان خود را مكشيد. ما به شما و ايشان روزي مي دهيم. و به كارهاي زشت چه پنهان و چه آشكارا نزديك مشويد. و كسي را كه خدا كشتنش را حرام كرده است -مگر به حق- مكشيد. اينهاست آنچه خدا شما را بدان سفارش مي كند، باشد كه به عقل دريابيد. (151)

به مال يتيم نزديك مشويد مگر به نيكوترين وجهي كه به صلاح او باشد تا به سن بلوغ رسد.و پيمانه و وزن را از روي عدل تمام

كنيد. ما به كسي جز به اندازه توانش تكليف نمي كنيم. و هرگاه سخن گوييد عادلانه گوييد هرچند به زيان خويشاوندان باشد. و به عهد خدا وفا كنيد. اينهاست آنچه خدا شما را بدان سفارش مي كند، باشد كه پند گيريد. (152)

و اين است راه راست من. از آن پيروي كنيد و به راههاي گوناگون مرويد كه شما را از راه خدا پراكنده مي سازد. اينهاست آنچه خدا شما را بدان سفارش مي كند، شايد پرهيزگار شويد. (153)

سپس به موسي كتاب داديم تا بر كسي كه نيكوكار بوده است نعمت را تمام كنيم و براي بيان هر چيزي و نيز براي راهنمايي و رحمت. باشد كه به ديدار پروردگارشان ايمان بياورند. (154)

اين كتابي است مبارك. آن را نازل كرده ايم. پس، از آن پيروي كنيد و پرهيزگار باشيد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد. (155)

تا نگوييد كه تنها بر دو طايفه اي كه پيش از ما بودند كتاب نازل شده و ما از آموختن آنها غافل بوده ايم. (156)

يا نگوييد كه اگر بر ما نيز كتاب نازل مي شد بهتر از آنان به راه هدايت مي رفتيم. بر شما نيز از جانب پروردگارتان دليل روشن و هدايت و رحمت فرا رسيد. پس چه كسي ستمكارتر از آن كس است كه آيات خدا را دروغ پنداشت و از آنها رويگردان شد؟ به زودي كساني را كه از آيات ما رويگردان شده اند به سبب اين اعراضشان به عذابي بد كيفر خواهيم داد. (157)

آيا انتظاري جز آن دارند كه فرشتگان نزدشان بيايند؟ يا پروردگارت؟ يا نشانه اي از نشانه هاي خدا

بر آنها ظاهر شود؟ روزي كه برخي نشانه هاي خدا آشكار شود، ايمان كسي كه پيش از آن ايمان نياورده يا به هنگام ايمان كار نيكي انجام نداده است، براي او سودي نخواهد داشت. بگو: چشم به راه باشيد، ما نيز چشم به راهيم. (158)

تو را با آنها كه دين خويش فرقه فرقه كردند و دسته دسته شدند، كاري نيست. كار آنها با خداست. و خدا آنان را به كارهايي كه مي كردند آگاه مي سازد. (159)

هر كس كار نيكي انجام دهد ده برابر به او پاداش دهند، و هر كه كار بدي انجام دهد تنها همانند آن كيفر بيند، تا ستمي بر آنها نرفته باشد. (160)

بگو: پروردگار من مرا به راه راست هدايت كرده است، به ديني همواره استوار، دين حنيف ابراهيم. و او از مشركان نبود. (161)

بگو: نماز من و قرباني من و زندگي من و مرگ من براي خدا آن پروردگار جهانيان است. (162)

او را شريكي نيست. به من چنين امر شده است، و من از نخستين مسلمانانم. (163)

بگو: آيا جز الله ، پروردگاري جويم؟ او پروردگار هر چيزي است و هر كس تنها كيفر كار خويش را مي بيند. و كسي بار گناه ديگري را بر دوش نمي كشد. سپس بازگشت همه شما به نزد پروردگارتان است و او شما را به آن چيزهايي كه در آن اختلاف مي ورزيديد آگاه مي كند. (164)

اوست خدايي كه شما را خليفگان زمين كرد، و بعضي را بر بعض ديگر به درجاتي برتري داد، تا شما را در چيزي كه عطايتان كرده است بيازمايد. هر آينه پروردگارت

زود كيفر مي دهد و او آمرزنده و مهربان است. (165)

مى گردانديم، آن [فرشته] را به صورت مردى در مى آورديم، و امر را همچنان بر آنان مشتبه مى ساختيم (9)

و پيش از تو پيامبرانى را كه بودند استهزا، كردند، و كيفر استهزايشان بر سر ريشخندكنندگانشان فرود آمد (10)

بگو در زمين سير و سفر كنيد، سپس بنگريد كه سرانجام دروغ انگاران چگونه بوده است (11)

بگو آنچه در آسمانها و زمين است از آن كيست؟ [و در پاسخ] بگو از آن خداوند است، كه بر خود رحمت را مقرر داشته است، [و] در روز قيامت، كه در فرارسيدن آن شكى نيست، شما را گرد مى آورد، كسانى كه بر خود زيان زده اند، ايمان نمى آورند (12)

و آنچه در شب و روز آرام [و تكاپو] دارد از آن اوست، و او شنواى داناست (13)

بگو آيا غير از خداوند را سرور خود گيرم كه آفرينشگر آسمانها و زمين است؟ و كسى است كه به همگان روزى مى خوراند و خود روزى نمى خورد. بگو به من فرمان داده شده است كه نخستين كسى باشم كه سر [به طاعت و توحيد] مى نهد و [به من گفته شده است كه] هرگز از مشركان مباش (14)

بگو اگر از حكم پروردگارم سركشى كنم از عذاب روز بزرگ مى ترسم (15)

هر كس كه در چنين روزى [بلا] از او بگردد، به راستى [خداوند] بر او رحمت آورده است، و اين رستگارى آشكارى است (16)

و اگر خداوند بلايى به تو برساند، بازدارنده اى جز خود او براى آن وجود ندارد، و اگر بخواهد خيرى به تو برساند بدان كه او بر هر كارى تواناست (17)

و او بر بندگان خود چيره است و او فرزانه آگاه

است (18)

بگو [و بپرس] شهادت چه كسى برتر است، بگو خدا كه بين ما و شما گواه است، و اين قرآن بر من وحى مى شود كه بدان شما را و هر كس را كه [اين پيام] به او برسد، هشدار دهم، آيا شما شهادت مى دهيد كه خدايان ديگرى در جنب خداوند وجود دارد؟ بگو من چنين شهادتى نمى دهم، بگو همانا او خداى يگانه است، و من از شريكى كه مى آوريد، برى و بركنارم (19)

اهل كتاب او [پيامبر] را به همان گونه مى شناسند كه فرزندانشان را مى شناسند، كسانى كه بر خود زيان زده اند ايمان نمى آورند (20)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد يا آيات او را دروغ انگارد، آرى ستمكاران [مشركان] رستگار نمى شوند (21)

و روزى كه همه آنان را گرد آوريم، آنگاه به مشركان گوييم كه شركايتان كه ادعا مى كرديد كجا هستند؟ (22)

آنگاه عاقبت شرك آنان جز اين نيست كه مى گويند سوگند به خدا، پروردگارمان كه ما مشرك نبوديم (23)

بنگر چگونه بر خود دروغ مى بندند و بر ساخته هايشان بر باد رفته است (24)

و از ايشان كسانى هستند كه [به ظاهر] به تو گوش مى دهند، و ما بر دلهايشان پرده هايى كشيده ايم كه آن را درنيابند و در گوش آنان سنگينى اى نهاده ايم، و اگر هر معجزه اى ببينند به آن ايمان نمى آورند، و چون به نزد تو آيند با تو مجادله مى كنند و كافران مى گويند اين جز افسانه هاى پيشينيان نيست (25)

و ايشان [دشمنان را] از او [پيامبر] دور مى دارند ولى خود نيز از او دور مى مانند، جز خود را به نابودى نمى اندازند ولى نمى دانند (26)

و اگر آنان

را بينى كه بر آتش دوزخ بداشته اند [شگرفى ها خواهى ديد] و گويند كاش ما را باز مى گرداندند و ديگر آيات پروردگارمان را انكار نمى كرديم و از مومنان مى شديم (27)

آرى آنچه در گذشته پنهان مى داشتند بر آنان آشكار شد و اگر باز گردانده مى شدند، بى شك به همانچه از آن نهى شده بودند، بر مى گشتند و آنان دروغگو هستند (28)

و مى گفتند حياتى جز همين زندگى دنيويمان در كار نيست و ما برانگيختنى نيستيم (29)

و اگر بنگرى آنگاه كه ايشان را در پيشگاه پروردگارشان نگاه داشته اند [به آنان] گويد آيا اين حق نيست؟ گويند چرا سوگند به پروردگارمان. گويد پس به خاطر كفرى كه مى ورزيديد عذاب را بچشيد (30)

كسانى كه لقاى الهى را دروغ انگاشتند، زيانكار شدند، و آنگاه كه قيامت بناگهان فرارسد، گويند دريغ بر ما كه چه بسيار غفلت و قصور كرديم، و اينان بار گناهانشان را به دوش كشند، آرى چه بد است آنچه بر دوش كشند (31)

و زندگانى دنيا جز بازيچه و سرگرمى نيست، و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى انديشيد؟ (32)

نيك مى دانيم كه آنچه ايشان مى گويند اندوهگينت مى كند، بدان كه ايشان تو را دروغگو نمى انگارند بلكه كفرپيشگان آيات الهى را انكار مى كنند (33)

و پيامبران پيش از تو نيز دروغگو انگاشته شدند، ولى بر آن انكار و آزارى كه ديدند شكيبايى ورزيدند تا يارى ما به دادشان رسيد، و كلمات الهى دگرگون كننده اى ندارد و به راستى اخبار پيامبران به تو رسيده است (34)

و اگر رويگردانى آنان بر تو گران مى آيد، در صورتى كه مى توانى نقبى در زمين يا نردبانى در آسمان بجويى و براى

آنان معجزه اى بياورى [چنين كن] و اگر خداوند مى خواست آنان را بر طريق هدايت فرا مى آورد، پس از نادانان مباش (35)

فقط كسانى كه گوش شنوا[ى حق] دارند، لبيك اجابت مى گويند، و مردگان را خداوند بر مى انگيزد، سپس [همگان] به سوى او بازگردانده مى شوند (36)

و گويند چرا بر او معجزه اى از سوى پروردگارش نازل نمى شود؟ بگو بى گمان خداوند تواناى آن هست كه معجزه اى نازل كند ولى بيشتر آنان نمى دانند (37)

و هيچ جنبنده اى در زمين و هيچ پرنده اى نيست كه با دو بال خويش مى پرد، مگر آنكه امتهايى همانند شما هستند، ما هيچ چيز را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكرده ايم، آنگاه همه به نزد پروردگارشان محشور مى گردند (38)

و دروغانگاران آيات ما ناشنوا و گنگ و در تاريكى [سرگشته]اند، خداوند هر كس را بخواهد بيراه مى گذارد، و هر كس را بخواهد بر راه راست مى دارد (39)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى يا قيامت فرارسد، آيا اگر راست مى گوييد كسى جز خدا را مى خوانيد؟ (40)

آرى تنها او را [به دعا] مى خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى گرداند و شما شريكى را كه براى او قائل شده ايد، از ياد مى بريد (41)

پيش از تو [پيامبرانى] به سوى امتها[ى پيشين] فرستاديم و آنان را به تنگدستى و ناخوشى دچار ساختيم تا زارى و خاكسارى كنند (42)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به سراغشان آمد زارى و خاكسارى نكردند؟ زيرا دلهايشان سخت شده و شيطان كار و كردارشان را در نظرشان آراسته بود (43)

آنگاه چون پند و هشدارها را فراموش كردند، درهاى نعمت را بر آنان گشوديم و

چون بدانچه دريافته بودند سرمست شدند، ناگهان فرو گرفتيمشان و آنگاه بود كه نوميد شدند (44)

و ريشه ستمكاران [مشرك] بركنده شد، و سپاس خداوند را كه پروردگار جهانيان است (45)

بگو بينديشيد اگر خداوند شنوايى و ديدگان شما را بگيرد و بر دلهايتان مهر نهد، چه خدايى غير از خداوند آنها را به شما برمى گرداند؟ بنگر كه چگونه آيات را گونه گونه بيان مى داريم، آنگاه ايشان رويگردانند (46)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى ناگهان [در شب] يا آشكارا [در روز] به سراغتان بيايد آيا [قومى] جز قوم ستمكار [مشرك] نابود مى شوند؟ (47)

و ما پيامبران را جز مژده آور و هشداردهنده نمى فرستيم، و كسانى كه ايمان آورند و نيكوكارى كنند نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مى شوند (48)

و دروغانگاران آيات ما به خاطر نافرمانيشان گرفتار عذاب گردند (49)

بگو من به شما نمى گويم كه خزاين الهى نزد من است، و غيب نيز نمى دانم، و به شما نمى گويم كه من فرشته اى هستم، من از هيچ چيز پيروى نمى كنم جز از آنچه به من وحى مى شود، بگو آيا نابينا و بينا برابرند، آيا نمى انديشيد (50)

و كسانى را كه از محشور شدن به نزد پروردگارشان انديشناكند، به آن [قرآن] هشدار بده، در برابر او [خداوند] ياور و شفيعى ندارند باشد كه پروا پيشه كنند (51)

و كسانى را كه پروردگارشان را بامدادان و شامگاهان [به نيايش] مى خوانند و خشنودى او را مى جويند [از خود] مران، چيزى از حساب آنان بر تو و چيزى از حساب تو بر آنان نيست كه برانى شان و از ستمكاران شوى (52)

و اين چنين بعضى از آنان را به بعضى

ديگر آزموديم، تا سرانجام بگويند آيا اينانند كه خداوند از ميان همه ما فقط بر آنان منت نهاده [و نعمت داده] است، آيا خداوند خود به احوال سپاسگزاران آگاه تر نيست (53)

و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، به نزد تو آيند، بگو سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر داشته است، هر كس از شما كه از روى نادانى مرتكب كار ناشايستى شود، سپس توبه و درستكارى كند و به صلاح آيد [بداند كه] خداوند آمرزگار مهربان است (54)

و بدينسان آيات خود را به روشنى بيان مى داريم، تا راه و رسم گناهكاران آشكار گردد (55)

بگو مرا نهى كرده اند كه مبادا آنچه را به جاى خدا مى پرستيد، بپرستم. بگو از هوى و هوسهاى شما پيروى نمى كنم، و اگر پيروى كنم به گمراهى افتاده ام و از ره يافتگان نيستم (56)

بگو من حجت آشكارى از پروردگارم دارم و شما آن را دروغ مى انگاريد، آنچه با [شدت و] شتاب از من مى خواهيد در اختيار من نيست، حكم جز به دست خداوند نيست، كه گوياى حق و حقيقت و بهترين داوران است (57)

بگو اگر آنچه با [شدت و] شتاب از من مى خواهيد، در اختيار من بود، بين من و شما كار يكسره مى شد و خداوند به ستمكاران آگاه تر است (58)

و كليدهاى [گنجينه هاى] غيب نزد اوست و هيچكس جز او آن را نمى داند، و آنچه در خشكى و درياست مى داند و هيچ برگى [از درخت] نمى افتد مگر آنكه آن را مى داند، و هيچ دانه اى در تاريكى هاى [توبرتوى] زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر آنكه در كتاب مبينى [مسطور] است (59)

و او كسى است كه روح شما را در شب [به هنگام خواب] مى گيرد و مى داند كه در روز چه كرده ايد، سپس در آن شما را [از خواب] بر مى انگيزد تا مهلت معينى سرآيد، آنگاه بازگشت شما به سوى اوست و آنگاه شما را از [حقيقت] كار و كردارتان آگاه مى گرداند (60)

و او بر بندگان خود چيره است و بر شما نگهبانانى مى فرستد، و چون مرگ يكى از شما فرارسد، فرشتگان ما روح او را مى گيرند و فروگذار نمى كنند (61)

آنگاه به سوى خداوند، كه سرور راستينشان است، بازگردانده مى شوند، بدانيد كه حكم او راست و او سريعترين حسابرسان است (62)

بگو چه كسى شما را از تاريكى ها [و شدايد] خشكى و دريا مى رهاند، [زمانى] كه او را به زارى و پنهانى مى خوانيد [و مى گوييد] اگر ما را از اين [مهلكه] نجات داد، بى گمان از سپاسگزاران خواهيم شد (63)

بگو خداوند شما را از آن نجات مى دهد و نيز از هر گرفتارى، و باز شما شرك مى ورزيد (64)

بگو او تواناست به اينكه به شما عذابى از فراز يا فرودتان برانگيزد يا شما را گرفتار اختلاف كلمه كند و به بعضى از شما شر و بلاى بعضى ديگر را بچشاند، بنگر چگونه آيات را گونه گون بيان مى داريم تاايشان دريابند (65)

و قوم تو آن را دروغ انگاشتند و حال آنكه آن حق است، بگو من نگهبان شما نيستم (66)

هر خبرى سرانجامى دارد، و به زودى خواهيد دانست (67)

و چون كسانى را كه در آيات ما كندوكاو مى كنند ديدى از آنان روى بگردان تا به سخنى غير از آن بپردازند و اگر

شيطان تو را به فراموشى انداخت، بعد از آنكه به ياد آوردى با قوم ستمكار [مشرك] منشين (68)

و از حساب آنان چيزى بر عهده پرهيزگاران نيست، ولى اين يادآورى است، تا پروا پيشه كنند (69)

و كسانى را كه دينشان را [چون] بازى و سرگرمى گرفته اند و زندگانى دنيا فريبشان داده است، رها كن و به آن پند بده، تا مبادا كسى به سبب كار و كردارش به مهلكه افتد، كه او را در برابر خداوند نه ياورى هست و نه شفيعى، و اگر هر فديه اى بدهد، از او پذيرفته نمى شود، اينان كسانى هستند كه به سبب كار و كردارشان به مهلكه افتاده اند، و به خاطر كفرى كه ورزيده اند، نوشابه اى از آب گرم و عذابى دردناك [در پيش] دارند (70)

بگو آيا به جاى خداوند چيزى را بپرستيم كه نه سودى به ما مى رساند و نه زيانى، و آيا بعد از آنكه خداوند هدايتمان كرد از عقيده خود بازگرديم، همانند كسى كه شيطان راهش را زده باشد، كه در بيابان [سرگشته و] حيران ماند و يارانى داشته باشد كه او را به هدايت بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى گمان هدايت، بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى گمان هدايت، همان هدايت الهى است، و به ما فرمان داده شده است كه در برابر پروردگار جهانيان تسليم باشيم (71)

و اينكه نماز را برپا داريد و از او پروا كنيد و اوست كه به نزد او محشور مى شويد (72)

و اوست كه آسمانها و زمين را به حق آفريد و روزى كه بگويد موجود شو، بى درنگ موجود

شود، سخن او حق است، و روزى كه در صور دميده شود، فرمانروايى از آن اوست، اوست كه داناى پنهان و پيداست، و اوست كه فرزانه آگاه است (73)

و چنين بود كه ابراهيم به پدرش آزر گفت آيا بتان را به خدايى مى گيرى؟ من تو و قومت را در گمراهى آشكار مى بينم (74)

و بدينسان ملكوت آسمانها و زمين را به ابراهيم مى نمايانيم تا از اصحاب يقين گردد (75)

زمانى كه شب بر او پرده انداخت، ستاره اى ديد و گفت اين پروردگار من است، آنگاه چون افول كرد، گفت افولكنندگان را دوست ندارم (76)

آنگاه چون ماه را تابان ديد، گفت اين پروردگار من است، و چون افول كرد گفت اگر پروردگارم مرا راهنمايى نكند بى گمان از گمراهان خواهم شد (77)

آنگاه چون خورشيد را تابان ديد گفت اين پروردگار من است، اين بزرگتر است، و چون افول كرد گفت اى قوم من، من از شركى كه مى ورزيد، برى و بركنارم (78)

من پاكدينانه روى دل مى نهم به سوى كسى كه آسمانها و زمين را آفريده است، و من از مشركان نيستم (79)

و قوم او با او محاجه مى كردند، او به ايشان گفت آيا درباره خداوند با من محاجه مى كنيد، و حال آنكه مرا به راه راست هدايت كرده است و از [شر] شرك شما نمى ترسم مگر آنكه پروردگارم چيزى [و خوف و خطرى برايم] خواسته باشد، پروردگار من بر همه چيز احاطه علمى دارد، آيا پند نمى گيريد (80)

و چگونه از آنچه [براى خدا] شريك مى آوريد، بترسم در حالى كه شما از اينكه براى خداوند شريك آورده ايد، و هيچ حجتى در اين

باره به دست شما نداده است، نمى ترسيد، پس اگر مى دانيد كداميك از دو گروه سزاوارتر به امن [و امان] است (81)

كسانى كه ايمان آورده اند و ايمانشان را به شرك نيالوده اند، آنانند كه امن [و امان] دارند و آنانند كه ره يافته اند (82)

و اين حجت ماست كه به ابراهيم در برابر قومش بخشيديم، درجات هر كس را كه بخواهيم فرا مى بريم، بى گمان پروردگار تو فرزانه داناست (83)

و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه را هدايت كرديم، و نيز پيش از آن نوح را راه نموديم و داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را كه از زاد و رود او بودند، و بدينسان نيكوكاران را جزا مى دهيم (84)

و نيز زكريا و يحيى و عيسى و الياس را، كه همگى از شايستگان بودند (85)

و نيز اسماعيل و اليسع و يونس و لوط را و همگيشان را بر جهانيان برترى داديم (86)

و برخى از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان را، و آنان را برگزيديم و به راهى راست هدايت كرديم (87)

اين هدايت الهى است كه هر كس از بندگانش را كه بخواهد به آن راه مى نمايد، و اگر شرك ورزيده بودند، اعمالشان تباه شده بود (88)

اينان كسانى هستند كه بديشان كتاب و حكمت و نبوت بخشيديم، اگر اينان [معاصران پيامبر] به آن [شريعت الهى] كفرورزند، قومى را بر آن گماريم كه به آن كافر نباشند (89)

اينان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده است، پس به هدايت آنان اقتدا، كن، بگو براى آن از شما مزدى نمى طلبم، اين جز پندآموزى براى جهانيان نيست (90)

و خداوند را چنانكه سزاوار ارج اوست، ارج نگذاشتند چرا كه گفتند خداوند هيچ چيز بر هيچ بشرى نازل نكرده است، بگو كتابى را كه موسى آورد و روشنگر و رهنمودى براى مردم بود و آن را بر كاغذها نوشته بوديد و [بعضى را] آشكار و بسيارى از آن را پنهان مى داريد چه كسى نازل كرده است؟ و آنچه شما و پدرانتان نمى دانستيد به شما در آموخته اند، بگو خدا [آن را نازل كرده است]، سپس آنان را در كند و كاوشان رها كن كه بازى كنند (91)

و اين كتابى است مبارك كه فرو فرستاده ايم، و همخوان با كتابى است كه پيشاپيش آن است، تا [مردم] مكه و پيرامونيان آن را هشدار دهى و مومنان به آخرت، به آن ايمان مى آورند و آنان مواظبت بر نمازهاى خويش دارند (92)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد، يا بگويد بر من وحى شده است و چيزى بر او وحى نشده باشد، و كسى كه گويد به زودى نظير آنچه خداوند نازل كرده است، نازل مى كنم، و اگر بنگرى كه ستمكاران [مشركان] در سكرات مرگاند و فرشتگان [بر آنان] دست گشوده اند كه جانهايتان را تسليم كنيد، امروز به سبب آنچه به ناحق به خداوند نسبت مى داديد و در برابر آيات او كبر مى ورزيديد، به كيفر عذاب خواركننده مى رسيد (93)

و به نزد ما يكه و تنها آمده ايد، چنانكه نخستين بار نيز شما را همينگونه آفريده بوديم، و آنچه از ناز و نعمت كه به شما بخشيده بوديم در پس پشت خود رها كرده ايد و شفيعانتان را كه گمان مى كرديد با [خدا در عبادت] شما

شريك هستند، همراه شما نمى بينيم، پيوند بين شما گسسته شد و آنچه [شريك و شفيع] مى انگاشتيد، بر باد رفت (94)

خداوند شكافنده دانه و هسته است، زنده را از مرده بيرون مى آورد و بيرون آورنده مرده از زنده است، چنين است خداى شما، چگونه به بيراهه مى رويد (95)

[هموست كه] شكافنده صبح است و شب را آرامبخش گردانده است، و خورشيد و ماه را شمارى مقرر داشته است، تقدير [خداوند] پيروزمند دانا چنين است (96)

و هموست كه ستارگان را براى شما آفريد تا در تاريكى هاى خشكى و دريا راه خود را پيدا كنيد، به راستى كه آيات [خود] را براى اهل معرفت به روشنى بيان كرده ايم (97)

و اوست كه شما را از تن يگانه اى پديد آورد و آنگاه [شما را] قرارگاه و وديعت گاهى است، به راستى كه آيات [خود] را براى قومى كه درمى يابند به روشنى بيان كرده ايم (98)

و اوست كه از آسمان، آبى فرو فرستاد و بدان هرگونه گياه برآورديم و از آن جوانه سبز رويانديم و از آن دانه هاى درهم رسته بيرون آوريم، و از شكوفه خرما خوشه هاى دسترس و باغهاى انگور و [درختان] زيتون و انار [پديد آورديم] كه همانند و ناهمانند هستند، به ميوه هاى آن چون ميوه دهد و برسد بنگريد، در اين براى اهل ايمان، مايه هاى عبرت است (99)

و [مشركان] براى خداوند از جن شريكانى قائل شده اند، حال آنكه [خداوند] آنان را آفريده است، و براى او از روى نادانى [فرزندان] پسر و دختر بر مى سازند، او بسى پاك و فراتر است از آنچه مى گويند (100)

نوپديدآورنده آسمانها و زمين است، چگونه فرزندى داشته باشد

در حالى كه همسرى ندارد، و همه چيز را آفريده است، و به هر چيزى داناست (101)

چنين است خداوند كه پروردگار شماست، خدايى جز او نيست، آفريدگار همه چيز است، پس او را بپرستيد، و او بر همه چيز نگهبان است (102)

ديدگان او را درنيابد و او ديدگان را دريابد، و اوست باريك بين آگاه (103)

به راستى روشنگرى هايى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است، پس هر كس به ديده بصيرت بنگرد به سود خود اوست، و هر كس از سر بصيرت ننگرد به زيان خود اوست، و من نگهبان شما نيستم (104)

و بدينسان آيات [خود] را گونه گون بيان مى داريم براى آنكه مبادا بگويند درس گرفته اى، و براى آنكه آن را به روشنى براى اهل معرفت باز مى گوييم (105)

از آنچه از پروردگارت به تو وحى مى شود پيروى كن، خدايى جز او نيست، و از مشركان روى بگردان (106)

و اگر خداوند مى خواست، شرك نمى ورزيدند، ولى تو را نگهبان آنان نگماشته ايم و تو كارساز آنان نيستى (107)

و كسانى را كه به جاى خداوند مى پرستند، دشنام ندهيد، چرا كه از سر دشمنى و نادانى خداوند را دشنام مى دهند، بدينسان عمل هر امتى را در چشمشان آراستيم، سپس بازگشتشان به سوى پروردگارشان است و او ايشان را از [حقيقت] كار و كردارشان آگاه مى سازد (108)

و [اينان] سختترين سوگندهايشان را به نام خدا خوردند كه اگر معجزه اى برايشان بيايد به آن ايمان مى آورند، بگو معجزات در اختيار خداوند است، و چه دانيد كه چون [معجزه اى هم] بيايد به آن ايمان نمى آورند (109)

و دلها و ديدگانشان را [از قبول آن] بر

مى گردانيم همچنانكه نخستين بار هم به آن ايمان نياوردند، و ايشان را در طغيانشان سرگشته رها مى سازيم (110)

و اگر فرشتگان را بر آنان نازل مى كرديم و اگر مردگان با آنان سخن مى گفتند و همه چيز [از گذشته ها] را نزد آنان روياروى باز مى آورديم، ايمان نمى آوردند مگر آنكه خدا بخواهد، ولى بيشترشان [حقيقت را] نمى دانند (111)

و بدينسان دشمنانى براى هر پيامبر از شياطين انس و جن پديد آورديم، و بعضى به بعضى ديگر سخنان آراسته ظاهر فريب، پيام و الهام مى دهند، و اگر پروردگارت [به قضاى حتمى] مى خواست چنين نمى كردند، پس ايشان را با هر افترايى كه مى بندند واگذار (112)

چنين [مقرر شده] است تا دلهاى بى ايمانان به آخرت به آن بگرايد و آن را بپسندند و هرچه [ناشايسته كه] كننده آنند، بكنند (113)

آيا كسى جز خداوند را داور گيرم و او كسى است كه كتاب [قرآن] را شيوا و روشن بر شما نازل كرده است، و اهل كتاب مى دانند كه آن به راستى و درستى فرو فرستاده از سوى پروردگار توست، پس از دودلان مباش (114)

و سخن [وعده] پروردگارت به درستى و داد سرانجام پذيرفته است، كلمات او را دگرگون كننده اى نيست، و او شنواى داناست (115)

و اگر از بيشتر مردم [اين سر] زمين پيروى كنى تو را از راه خدا گمراه مى كنند، چرا كه جز از وهم و گمان پيروى نمى كنند و جز اين نيست كه دروغ مى بافند (116)

بى گمان پروردگارت داناتر است كه چه كسانى از راه او به در افتاده اند و هم او به ره يافتگان داناتر است (117)

بارى اگر به آيات خداوند ايمان داريد [فقط] از آنچه

نام خدا را [به هنگام ذبحش] برده اند، بخوريد (118)

و چرا از قربانى اى كه نام خدا را [به هنگام ذبحش] بر او برده اند نخوريد، و حال آنكه [خداوند] آنچه را بر شما حرام كرده است، برايتان روشن كرده است، مگر آنچه از [خوردن] آن ناچار شويد، و بسيارى به هوى و هوس خويش و از روى نادانى [مردم را] گمراه مى كنند، بى گمان پروردگار تو به تجاوزكاران آگاه تر است (119)

و گناه را چه آشكار باشد چه پنهان رها كنيد، بى شك كسانى كه مرتكب گناه مى شوند، جزاى كارى را كه كرده اند، خواهند ديد. (120)

و از قربانى اى كه نام خدا را [به هنگام ذبحش] بر او نبرده اند، نخوريد چرا كه نافرمانى است و شياطين به دوستداران خويش الهام و پيام مى دهند تا با شما مجادله كنند، و اگر از آنان پيروى كنيد، شما هم مشركيد (121)

آيا كسى كه مرده دل بود و زنده اش كرديم و نورى به او بخشيديم كه در پرتو آن در ميان مردم راه مى برد، همانند كسى است كه گويى گرفتار ظلمات است و از آن بيرون آمدنى نيست، بدينسان در چشم كافران كار و كردارشان آراسته شده است (122)

و بدينسان در هر شهرى گناهكاران بزرگش را مى گماريم، تا سرانجام در آن مكرورزند [و فسق و فساد كنند]، و جز در حق خويش مكر نمى ورزند و نمى دانند (123)

و چون نشانه اى [از جانب خداوند] بر ايشان بيايد گويند هرگز به آن ايمان نمى آوريم، مگر آنكه مانند آنچه به پيامبران الهى داده شده، به ما نيز داده شود، خداوند بهتر مى داند كه رسالت خويش را در كجا [و بر چه

كسى] قرار دهد، به زودى گناهكاران را به سزاى مكرى كه ورزيده بودند، از جانب خداوند خوارى و عذابى شديد خواهد رسيد (124)

بدينسان هر كس كه خداوند هدايتش را بخواهد دلش را به پذيرش اسلام مى گشايد، و هر كس را كه بخواهد در گمراهى واگذارد، دلش را تنگ و تاريك مى گرداند، چنانكه گويى مى خواهد به آسمان بپرد [و نمى تواند]، خداوند اين چنين عذاب را بر كسانى كه ايمان نمى آورند، مى گمارد (125)

و اين راه پروردگار توست كه مستقيم است، به راستى كه آيات [خود] را براى پندگيران به روشنى بيان داشته ايم (126)

براى آنان نزد پروردگارشان دار السلام [سراى سلامت، بهشت] محفوظ است و او به خاطر كار و كردارشان دوستدار آنان است (127)

و روزى كه همه آنان را [در محشر] گرد آورد [و فرمايد] اى گروه جن به راستى كه بسيارى از انسانها را از راه به در برديد، و دوستان آنان از ميان انسانها پاسخ دهند كه پروردگارا ما از همديگر بهره مند شديم، و به اجلى كه براى ما مقرر داشته بودى، رسيديم، فرمايد آتش دوزخ جايگاه شماست كه جاودانه در آنيد، مگر آنچه خدا بخواهد كه پروردگارت فرزانه داناست (128)

و بدينسان بعضى از ستمكاران [مشركان] را بر بعضى ديگر، به خاطر كار و كردارشان سلطه دهيم (129)

اى گروه جن و انس آيا پيامبرانى از خودتان به سوى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما فرو خوانند و شما را به ديدار چنين روزى هشدار دهند؟ گويند بر خود گواهى دهيم [كه آرى آمدند] و زندگانى دنيا ايشان را فريفته است و بر خود گواهى دهند كه كافر بوده اند

(130)

اين از آن روى است كه پروردگارت نابودكننده شهرها از روى ستم - در حالتى كه مردمانش بى خبر باشند - نيست (131)

و يكايك ايشان طبق كار و كردارشان درجاتى دارند، و پروردگارت از آنچه مى كنند غافل نيست (132)

و پروردگارت بى نياز و صاحب رحمت است، اگر بخواهد شما را از ميان مى برد و بعد از شما و به جاى شما آنچه بخواهد جانشين مى سازد، همچنانكه شما را از زاد و رود قومى ديگر پديد آورد (133)

آنچه به شما وعده داده شده است فرارسنده است و شما گزير و گريزى نخواهيد داشت (134)

بگو اى قوم من هرچه مى توانيد بكنيد، من نيز مى كنم، سپس به زودى خواهيد دانست كه نيك سرانجامى سراى آخرت از آن كيست و بى گمان ستمكاران رستگار نمى گردند (135)

و براى خداوند از زراعت و چارپايانى كه خود او آفريده است، بهره اى قائل شدند و به پندار خويش چنين مدعى شدند كه اين براى خداست و اين براى بتان ما، آنگاه آنچه خاص بتانشان بود، به خداوند نمى رسد، ولى آنچه خاص خداوند بود به بتانشان مى رسد، چه بد حكم مى كنند (136)

و بدينسان بتانشان در نظر بسيارى از آنان قتل فرزندانشان را آراسته جلوه دادند تا سرانجام آنان را نابود كنند و دينشان را بر آنان مشتبه سازند، و اگر خداوند [به قضاى حتمى] مى خواست، چنين نمى كردند، پس ايشان را با افترايى كه مى بندند، واگذار (137)

و به پندار خويش گفتند اين چارپايان و زراعت حرام است، و جز كسى كه ما بخواهيم هيچ كس نبايد از آن بخورد، و چارپايانى كه سوارى آنها حرام شده است، و چارپايانى است

كه نام خدا را [هنگام ذبح] بر آنها نمى برند، [اين احكام را] از روى افترا، به خداوند قائل شدند، [خداوند] به زودى به خاطر افترايى كه بستند جزاى شان را خواهد داد (138)

و گفتند آنچه در شكم اين چارپايان است، خاص مردان ماست و بر زنان ما حرام است، و اگر آن مرده باشد، همه در آن شريكند [خداوند] به زودى جزاى اين [احكام ادعايى شان] را خواهد داد كه او فرزانه داناست (139)

به راستى كسانى كه فرزندانشان را از روى كمخردى و نادانى كشته اند، و آنچه خداوند به آنان روزى داده است، از روى افترا، به خداوند، حرام كرده اند، زيانكار شدند، اينان به راستى گمراه شدند، و ره يافته نبودند (140)

و او كسى است كه باغهاى [داراى درختان] داربستدار و بدون داربست پديد آورده است و نيز درخت خرما و زراعتى كه ميوه هاى آن گوناگون است، و درخت زيتون و انار كه همانند و ناهمانندند، از ميوه آن چون ميوه برآورد بخوريد و روز چيدنش حق [بينوايان از] آن را بپردازيد، ولى اسراف نكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد (141)

و از چارپايان بعضى را باربردار و بعضى را دستآموز آفريده است، از آنچه خداوند روزيتان داده است، بخوريد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد كه او دشمن آشكار شماست (142)

هشت فرد [بيافريد و بر شما حلال كرد] از ميش دو تا و از بز دو تا، بگو آيا نرهاى آنها را حرام كرده است يا ماده هاى آنها را، يا آنچه در رحمهاى ماده هاى آنهاست؟ بگو اگر راست مى گوييد از روى علم مرا آگاه سازيد (143)

و همچنين از شتر دو تا

و از گاو دو تا، بگو آيا نرهاى آنها را حرام كرده است يا ماده هاى آنها را، يا آنچه در رحمهاى ماده هاى آنهاست؟ يا مگر به هنگامى كه خداوند به شما چنين سفارش كرد شاهد بوده ايد؟ [چنين نيست] آنگاه چه كسى ستمكارتر است از كسى كه به خداوند دروغ بسته است تا مردم را بى هيچ علم و اطلاعى به گمراهى بكشاند، بى گمان خداوند ستمپيشگان را هدايت نمى كند (144)

بگو در آنچه به من وحى شده است چيزى را كه خوردنش بر خورنده اى حرام باشد، نمى يابم، مگر آنكه مردارى باشد، يا خونى روان، يا گوشت خوك، كه پليد است، يا قربانى اى كه از روى نافرمانى هنگام ذبحش نامى غير از نام خدا را برده باشند، اما اگر كسى درمانده شود، و تجاوزكار و زياده خواه نباشد [و از آن بخورد، گناهى بر او نيست] و بى گمان پروردگارت آمرزگار مهربان است (145)

و بر يهوديان هر جانور ناخندار [و چنگالدارى] را حرام كرديم و از گاو و گوسفند پيهشان را بر آنان حرام كرديم، مگر آنچه بر پشت آنها باشد، يا بر روده ها، يا آنچه به استخوان چسبيده باشد اين چنين به خاطر سركشى شان به آنان كيفر داديم، و ما راستگوييم (146)

و اگر تو را دروغگو انگاشتند، بگو پروردگارتان صاحب رحمتى فراگير است، ولى عذاب او از گناهكاران بر نمى گردد (147)

به زودى مشركان خواهند گفت اگر خدا مى خواست ما شرك نمى آورديم، همچنين پدران ما، و چيزى را حرام نمى كرديم، پيشينيان آنان هم به همينگونه تكذيب پيشه كردند، تا آنكه عذاب ما را چشيدند، بگو آيا علم و اطلاعى داريد كه به ما نشان دهيد؟

[ولى حق اين است كه] جز از پندار پيروى نمى كنيد، و جز دروغ نمى بافيد (148)

بگو حجت رسا و روشن از آن خداوند است، و اگر مى خواست همگى شما را هدايت مى كرد (149)

بگو گواهانتان را كه گواهى دهند خداوند اين چيزها را حرام كرده است، بياوريد، و اگر آنان هم گواهى دادند، تو همراه با آنان گواهى مده، و از هوى و هوس دروغ انگاران آيات ما، و بى ايمانان به آخرت كه به پروردگارشان شرك مى آورند، پيروى مكن (150)

بگو بياييد تا آنچه پروردگارتان بر شما حرام كرده است بر شما بخوانم [نخست اين است كه] چيزى را شريك خداوند نياوريد، و در حق پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندانتان را از [ترس] فقر نكشيد، ما هم شما و هم ايشان را روزى مى دهيم، و به كارهاى ناشايسته، چه آشكار باشد، چه پنهان نزديك نشويد، و هيچ انسانى را كه خداوند خون او را حرام داشته است نكشيد مگر به حق [به قصاص يا حد]، اين چنين به شما سفارش كرده است، باشد كه انديشه كنيد (151)

و به مال يتيم نزديك نشويد، مگر به شيوه اى كه بهتر باشد، تا زمانى كه به كمال بلوغش برسد، و در كار پيمانه و ترازو به داد و درستى رفتار كنيد، ما بر هيچ كس هيچ تكليفى نمى كنيم مگر به اندازه توانش، و چون [به داورى يا شهادت] سخن گوييد به عدالت عمل كنيد ولو او [اصحاب دعوى] خويشاوند [شما] باشد، و به عهد الهى وفا كنيد، اين چنين به شما سفارش كرده است، باشد كه پند گيريد (152)

و بدانيد كه اين راه راست و درست

من است، پس آن را در پيش گيريد، و به راه هاى ديگر نرويد كه شما را از راه او دور اندازد، اين چنين به شما سفارش كرده است باشد كه تقوا پيشه كنيد [و در امان مانيد] (153)

بارى به موسى كتاب آسمانى داديم، براى اينكه نعمت را بر كسى كه نيكى پيش گرفته بود، تمام كنيم و براى آنكه همه چيز را به روشنى بيان كنيم و رهنمود و رحمتى باشد، تا به لقاى پروردگارشان ايمان بياورند (154)

و اين كتابى مبارك است كه آن را نازل كرده ايم، پس از آن پيروى كنيد و تقوا بورزيد باشد كه مشمول رحمت او شويد (155)

تا نگوييد كه كتاب آسمانى فقط بر دو طايفه پيش از ما نازل شده است، و ما از قرائت و تلاوت آنان بى خبر بوده ايم (156)

يا نگوييد كه اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى شد، از آنان راهيافته تر بوديم، اينك برهان و رهنمود و رحمتى از سوى پروردگارتان به سوى شما آمده است، كيست ستمكارتر از كسى كه آيات الهى را دروغ انگارد و از آن روى بگرداند، به زودى به خاطر اينكه رويگردان شدند، سختترين عذاب را كيفر كسانى مى گردانيم كه از آيات ما روى گردانيدند (157)

[اينان] انتظارى ندارند جز اينكه فرشتگان به سويشان بيايند يا پروردگارت بيايد، يا بعضى از آيات پروردگارت ظاهر گردد، حال آنكه روزى كه بعضى از آيات پروردگارت ظاهر گردد، براى كسى كه از پيش ايمان نياورده باشد، يا با ايمانش خيرى حاصل نكرده باشد، ايمان آوردنش سودى ندارد، بگو منتظر باشيد، ما نيز منتظريم (158)

كسانى كه دينشان را پاره پاره كردند و

فرقه فرقه شدند، تو را كارى با آنان نيست، كارشان فقط با خداوند است، آنگاه ايشان را [از حقيقت] كار و كردارشان آگاه مى سازد (159)

كسى كه كار نيكى پيش آورد، ده چندان آن پاداش دارد، و هر كه كار بدى پيش آورد، جز همانند آن كيفر نيابد، و بر ايشان ستم نرود (160)

بگو مرا پروردگارم به راهى راست كه دين استوار و آيين پاك ابراهيم است - كه هرگز از مشركان نبود - رهنمايى كرده است (161)

بگو نماز و نيايش من و زندگانى و مرگ من، در راه خدا، پروردگار جهانيان است (162)

كه شريكى ندارد، و به همين [راه و روش] فرمان يافته ام و من پيشواى مسلمانانم (163)

بگو آيا جز خداوند پروردگارى جويم، و او پروردگار همه چيز است، و هيچ كس هيچ كارى نكند مگر آنكه سود و زيانش با خود اوست، و هيچ بردارنده اى بار گناه ديگرى را بر ندارد، سپس بازگشتتان به سوى پروردگارتان است، آنگاه شما را [از حقيقت] آنچه در آن اختلاف داشتيد آگاه مى سازد (164)

و او كسى است كه شما را جانشينان [الهى] بر روى زمين برگماشت، و بعضى را بر بعضى ديگر به درجاتى برترى داد تا شما را در آنچه به شما بخشيده است بيازمايد، بى گمان پروردگارت زودكيفر و همو آمرزگار مهربان است (165)

او است سپس شما ترديد مى كنيد (2)

و او است خدا در آسمانها و در زمين مى داند نهان و آشكار شما را و مى داند آنچه را فراهم آريد (3)

و نمى آيدشان آيتى از آيتهاى پروردگارشان جز آنكه باشند از آن روى گردانان (4)

همانا دروغ پنداشتند حقّ را گاهى كه بيامدشان پس بزودى بيايدشان خبرهاى آنچه بودند بدان استهزاءكنندگان (5)

آيا نبينند بسا هلاك كرديم پيش از آنان قرنهائى كه توانائيشان داديم در زمين آنچه توانائيتان نداديم و فرستاديم آسمان را بر ايشان ريزاريز و گردانيديم جوى ها را روان از زير ايشان پس نابودشان نموديم به گناهانشان و آورديم از نو پس از ايشان قرنهائى دگران (6)

و اگر مى فرستاديم بر تو نامه اى در كاغذى كه مى سودندش با دستهاى خويش هرآينه مى گفتند آنان كه كفر ورزيدند نيست اين جز جادوئى آشكار (7)

و گفتند چرا فرو نيامده است بر او فرشته اى و اگر مى فرستاديم فرشته اى هرآينه مى گذشت كار پس مهلت داده نمى شدند (8)

و اگر مى گردانيديمش فرشته اى همانا مى گردانيديمش مردى و همى پوشانيديم بر او آنچه را مى پوشند (9)

و همانا استهزاء شد به پيمبرانى كه پيش از تو بودند پس فرود آمد بدانان كه مسخره كردند از ايشان آنچه بودند بدان استهزاءكنندگان (10)

بگو بگرديد در زمين پس بنگريد چگونه بوده است فرجام تكذيب كنندگان (11)

بگو از آن كيست آنچه در آسمانها است و زمين بگو از آن خدا نوشت بر خويشتن رحمت را كه گردآورد شما را بسوى روز رستاخيز نيست ترديدى در آن آنان كه زيانمند كردند خويشتن را ايمان نمى آورند (12)

و از آنِ وى است آنچه آرميده است در شب

و روز و او است شنواى دانا (13)

بگو آيا جز خدا را برگيرم دوستى آفريننده آسمانها و زمين و او مى خوراند و خورانده نشود بگو همانا مأمور شدم كه نخستين اسلام آورنده باشم و نباش البته از شرك آورندگان (14)

بگو همانا مى ترسم اگر نافرمانى كنم پروردگار خود را از عذاب روزى بزرگ (15)

آن كس كه گردانيده شود از او در آن روز همانا رحم بدو كرده و آن است رستگاريى آشكار (16)

و اگر برساندت خدا رنجى پس نيست بازگيرنده آن جز او و اگر رساندت به خيرى پس او است بر همه چيز توانا (17)

و او است نيرومند بر فراز بندگان خويش و او است حكيم دانا (18)

بگو چه چيز بزرگتر است در گواهى بگو خدا گواه است ميان من و شما و وحى شده است بسوى من اين قرآن تا بترسانم بدان شما را و هر كه را برسد آيا گواهى دهيد كه با خدا است خدايان ديگرى بگو گواهى ندهم بگو جز اين نيست كه او است خداوند يكتا و همانا بيزارم از آنچه شرك مى ورزيد (19)

آنان كه داديمشان كتاب را بشناسندش چنانكه بشناسند فرزندان خود را آنان كه زيانمند كردند خويشتن را ايمان نيارند (20)

و كيست ستمگرتر از آنكه ببندد بر خدا دروغى يا دروغ پندارد آيتهاى او را همانا رستگار نشوند ستمگران (21)

و روزى كه گردشان آريم همگى پس گوئيم بدانان كه شرك ورزيدند كجا است شريكان شما آنان كه بوديد مى پنداشتيد (22)

پس نبود نيرنگ آنان جز آنكه گفتند به خدا سوگند پروردگار ما كه نبوديم شرك ورزندگان (23)

بنگر چگونه دروغ گفتند بر

خويشتن و گم شد از ايشان آنچه بودند دروغ مى بستند (24)

و از ايشان است آنكه گوش فرا مى دهد بسوى تو و قرار داديم بر دلهاى ايشان پرده هائى از آنكه دريابندش و در گوشهاى ايشان سنگينى و اگر بينند هر آيتى را ايمان نيارند بدان تا گاهى كه آيندت ستيزه كنان با تو گويند آنان كه كفر ورزيدند نيست اين جز افسانه هاى پيشينيان (25)

و ايشان نهى كنند از آن و دورى گزينند از آن و نابود نكنند جز خويشتن را و نمى دانند (26)

و اى كاش مى ديدى گاهى را كه بازداشت شدند بر آتش گفتند كاش برگردانيده مى شديم و دروغ نمى شمرديم آيتهاى پروردگار خود را و مى شديم از مؤمنان (27)

بلكه آشكار شد براى ايشان آنچه پنهان كرده بودند از پيش و اگر بازگردانيده شوند همانا برگردند بدانچه نهى شدند از آن و هر آينه آنانند دروغگويان (28)

گفتند نيست آن جز زندگانى دنياى ما و نيستيم ما برانگيختگان (29)

و كاش مى ديدى گاهى را كه بازداشت شدند پيشگاه پروردگارشان گويد آيا نيست اين به حقّ گويند بلى سوگند به پروردگار ما گويد پس بچشيد عذاب را بدانچه بوديد كفر مى ورزيديد (30)

همانا آيان كردند آنان كه دروغ شمردند ملاقات خدا را تا گاهى كه بيامدشان قيامت ناگهان گفتند دريغ ما را بدانچه كوتاهى كرديم در آن و حمل كنند بارهاى خود را بر پشتهاى خويش چه زشت است آنچه بار برمى دارند (31)

و نيست زندگانى دنيا جز بازيچه و هوسرانى و همانا خانه آخرت است بهتر براى آنان كه پرهيزكارى كنند آيا به خرد نمى آييد (32)

همانا دانيم كه اندوهگينت كند آنچه گويند و

هر آينه تكذيب نمى كنند تو را و ليكن ستمگران به آيتهاى خدا انكار همى ورزند (33)

و همانا تكذيب شدند پيمبرانى پيش از تو پس شكيبا شدند بر آنچه تكذيب شدند و آزار كشيدند تا رسيدشان يارى ما و نيست برگرداننده براى سخنان خدا و همانا رسيده است تو را از داستان پيمبران (34)

و اگر گران آيد بر تو پشت كردن ايشان پس اگر توانى بيابى سوراخى در زمين يا نردبانى به آسمان پس بياريشان آيتى و اگر مى خواست خدا هر آينه گردشان مى آورد بر هدايت پس نباش از نادانان (35)

جز اين نيست كه مى پذيرند از تو آنان كه مى شنوند و مردگان را خدا برانگيزد سپس بسوى او بازگردانيده شوند (36)

گفتند چرا فرود نيامده است بر او آيتى از پروردگارش بگو همانا خدا توانا است كه فرستد آيتى را ليكن بيشتر ايشان نمى دانند (37)

نيست جنبنده اى در زمين و نه پرنده اى پروازكننده با بالهاى خود جز ملتهائى همانند شما فروگذار نكرديم در كتاب از چيزى سپس بسوى پروردگارشان گردآورده شوند (38)

و آنان كه تكذيب كردند آيتهاى ما را كران و گنگانند در تاريكى ها هر كه را خدا خواهد گمراه كند و هر كه را خواهد بگرداندش بر راهى راست (39)

بگو آيا ديدستيد كه اگر بيايد شما را عذاب خدا يا بيايد شما را قيامت آيا جز خدا را خوانيد اگر هستيد راستگويان (40)

بلكه او را مى خوانيد پس برمى دارد از شما آنچه را خوانيدش بسوى آن اگر خواهد و فراموش مى كنيد آنچه را شرك مى ورزيد (41)

و همانا فرستاديم بسوى مللى پيش از تو پس گرفتيمشان به پريشانى و رنجورى

شايد زارى كنند (42)

چرا هنگامى كه بيامدشان خشم ما زارى نكردند ليكن سنگين شد دلهاى آنان و آراست براى ايشان شيطان آنچه را بودند عمل مى كردند (43)

پس هنگامى كه فراموش كردند آنچه را تذكّر بدان داده شدند بگشوديم بر ايشان درهاى همه چيز را تا گاهى كه شاد شدند بدانچه داده شدند گرفتيمشان ناگهان ناگاه ايشانند سرافكندگان (44)

پس بريده شد دنباله گروهى كه ستم كردند و سپاس خداى را پروردگار چهانيان (45)

بگو آيا نگريسته ايد كه اگر خداى بگيرد گوش و ديدگان شما را و مُهر زند بر دلهاى شما كيست خدائى جز خداوند كه برگرداند آنها را به شما بنگر چگونه مى گردانيم آيتها را سپس ايشان روى برمى گردانند (46)

بگو آيا ديدستيد اگر بيايد شما را عذاب خدا ناگهان يا آشكارا آيا نابود مى شوند جز گروه ستمكاران (47)

و نمى فرستيم فرستادگان را جز نويددهندگان و ترسانندگان پس آنان كه ايمان آورند و اصلاح كنند نيست بر ايشان بيمى و نه اندوهگين شوند (48)

و آنان كه تكذيب كنند آيتهاى ما را برسد بديشان عذاب بدانچه بودند نافرمانى مى كردند (49)

بگو نمى گويم براى شما كه نزد من است گنجهاى خدا و نه ناپيدا را دانم و نمى گويم براى شما منم فرشته پيروى نمى كنم جز آنچه را به من وحى شود بگو آيا يكسان است كور و بينا آيا نمى انديشيد (50)

و بيم ده بدان آنان را كه مى ترسند گردآورده شوند بسوى پروردگار خود نيستشان دوست و نه شفاعتگرى جز او شايد ايشان پرهيز كنند (51)

و از خود نران آنان را كه مى خوانند پروردگار خود را بامدادان و شامگاه خواهان روى اويند

نيست بر تو از حساب ايشان چيزى و نه از حساب تو است بر ايشان چيزى كه برانى آنان را پس بشوى از ستمگران (52)

و بدينگونه آزموديم برخى از ايشان را به برخى تا بگويند آيا اينانند كه خدا منّت نهاده است بر ايشان از ميان ما آيا نيست خدا داناتر به سپاسگزاران (53)

و هرگاه درآيند بر تو آنان كه ايمان آورند به آيتهاى ما بگو سلام بر شما نوشت پروردگار شما بر خويشتن رحمت را كه هر كس انجام دهد از شما بدى را به نادانى سپس بازگردد پس از آن و اصلاح كند همانا او است آمرزنده مهربان (54)

چنين تفصيل دهيم آيتها را و تا پديدار شود راه گنهكاران (55)

بگو همانا نهى شدم از آنكه پرستش كنم آنان را كه مى خوانيد جز خدا بگو پيروى نكنم خواسته هاى شما را كه گمراه شوم در آن هنگام و نباشم از هدايت يافتگان (56)

بگو همانا من بر نشانه اى از پروردگار خويشم و شما تكذيب آن كرديد نيست نزد من آنچه شتاب داريد بدان نيست حكم جز از آن خدا ميسرايد حقّ را و او است بهتر جداسازندگان (57)

بگو اگر نزد من بود آنچه بدان شتاب مى كنيد همانا مى گذشت كار ميان من و شما و خدا داناتر است به ستمگران (58)

و نزد او است كليدهاى ناپيدا كه نداند آنها را جز او و مى داند آنچه را در دشت و دريا است و نيفتد برگى جز آنكه بداندش و نه دانه اى در تاريكى هاى زمين و نه ترى و نه خشكى مگر در كتابى است آشكار (59)

و او است آنكه دريابد (بميراند)

شما را در شب و مى داند آنچه را فراآوريد در روز سپس برانگيزاند شما را در آن تا بگذرد سرآمدى معين سپس بسوى او است بازگشت شما پس آگهى دهد شما را بدانچه بوديد عمل مى كرديد (60)

و او است نيرومند بر فراز بندگان خود و مى فرستد بر شما نگهبانانى تا گاهى كه برسد يكى از شما را مرگ دريابندش فرستادگان ما و آنان فروگذار نمى كنند (61)

سپس بازگردانيده شوند بسوى خدا سرپرست ايشان حقّ همانا از آن وى است حكم و اوست شتابنده ترين حسابگران (62)

بگو كه شما را رهائى دهد از تاريكى هاى دشت و دريا خوانيدش به زارى و نهان كه اگر رها ساختى ما را از اين باشيم البته از سپاسگزاران (63)

بگو خدا رهائى دهد شما را از آن و از هر اندوهى سپس شما بدو شرك همى ورزيد (64)

بگو او است توانا بر آنكه بيانگيزاند بر شما عذابى از فراز شما يا از زير پاى هاى شما يا به هم اندازد شما را گروه هائى و بچشاند بعضى را از شما آيان بعضى بنگر چگونه مى گردانيم آيتها را شايد دريابند ايشان (65)

و دروغش شمردند قوم تو و آن است حقّ بگو نيستيم بر شما وكيل (66)

براى هر خبرى است قرارگاهى و بزودى مى دانيد (67)

و هرگاه بينى آنان را كه فروروند در آيتهاى ما پس روگردان از ايشان تا فرو روند در داستانى ديگر و اگر فراموشى آردت شيطان پس منشين پس از يادآوردن با گروه ستمگران (68)

و نيست بر آنان كه پرهيز مى كنند از حساب ايشان چيزى و ليكن يادآوردنى است شايد بترسند ايشان (69)

و بگذاريد

آنان را كه گرفتند دين خود را بازى و هوسرانى و بفريفت ايشان را زندگانى دنيا و تذكّر ده بدان تا سرافكنده نشود كسى بدانچه دست آورده است نيستش جز خدا دوست و نه شفاعتگرى و اگر به جاى خود دهد هر بدلى پذيرفته نشود از او آنانند كه سرافكنده شدند بدانچه دست آوردند ايشان را است نوشابه اى از آب جوشان و شكنجه اى سخت بدانچه بودند كفر مى ورزيدند (70)

بگو آيا خوانيم جز خدا آنچه را نه سود دهد ما را و نه آيان رساند و برگرديم بر پاشنه هاى خود پس از آنكه راهنمائى كرد ما را خدا مانند آنكه فريفتندش شياطين در زمين سراسيمه وى را يارانى است كه خوانندش بسوى هدايت به نزد ما بيا بگو همانا هدايت خدا است هدايت و امر شديم كه گردن نهيم براى پروردگار جهانيان (71)

و آنكه بپا داريد نماز را و بترسيدش و او است آنكه بسوى او گردآورده شويد (72)

و او است آنكه آفريد آسمانها و زمين را به حقّ و روزى كه گويد بشو پس بشود گفتار او است حقّ و از آنِ وى است پادشاهى روزى كه دميده شود در صور داناى نهان و پديدار و اوست حكيم دانا (73)

و هنگامى كه گفت ابراهيم به پدر خود آزر آيا مى گيرى بتان را خدايانى همانا مى بينم تو و قومت را در گمراهى آشكار (74)

و بدينسان بنمايانيم به ابراهيم پادشاهى هاى آسمانها و زمين را و تا بگردد از يقين دارندگان (75)

آنگاه كه فراگرفتش تاريكى شب ديد ستاره اى را گفت اين است پروردگار من و هنگامى كه فرو نشست گفت دوست ندارم فروروندگان

را (76)

و هنگامى كه ديد ماه را تابنده گفت اين است پروردگار من و گاهى كه درون شد گفت اگر رهبريم نكند پروردگارم همانا مى شوم از گروه گمراهان (77)

تا گاهى كه ديد خورشيد را درخشان گفت اين است پروردگار من اين بزرگتر است سپس هنگامى كه ناپديد شد گفت اى قوم همانا بيزارم از آنچه شما شرك مى ورزيد (78)

همانا برگرداندم روى خود را بسوى آنكه آفريد آسمانها و زمين را يكتاپرست و نيستم از شرك ورزندگان (79)

و ستيزه كردند با وى قومش گفت آيا با من ستيزه كنيد در خدا حالى كه هدايتم كرده است و نترسم آنچه را شرك بدان ورزيد جز آنكه بخواهد پروردگار من چيزى را فراگرفته است پروردگارم همه چيز را به دانش آيا ياد نمى آوريد (80)

و چگونه ترسم آنچه را شرك ورزيديد و نترسيد از آنكه شرك ورزيديد به خدا آن را كه نفرستاده است بدان بر شما فرمانروائى اى پس كدام يك از دو گروه سزاوارترند به ايمن شدن اگر مى دانيد (81)

آنان كه ايمان آوردند و نيالودند ايمان خويش را به ستم براى آنان است ايمنى و ايشانند هدايت شدگان (82)

و اين است حجّت ما كه داديمش به ابراهيم بر قوم او بالا بريم پايه هاى هر كه را خواهيم همانا پروردگار تو است حكيم دانا (83)

و ارزانى داشتيم بدو اسحق و يعقوب را هر كدام هدايت كرديم و نوح را هدايت كرديم از پيش و از نژاد او داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را و بدينسان پاداش دهيم نيكوكاران را (84)

و زكريا و يحيى و عيسى و اِلياس

را هركدام از شايستگان (85)

و اسمعيل و اَليَسع و يونس و لوط و هر كدام را برترى داديم بر جهانيان (86)

و از پدران ايشان و فرزندان ايشان و برادران ايشان و برگزيديمشان و رهبريشان نموديم بسوى راهى راست (87)

اين است هدايت خدا كه رهبرى كند بدان هر كه را خواهد از بندگان خويش و اگر شرك مى ورزيدند هرآينه سترده مى شد از ايشان آنچه بودند مى كردند (88)

آنانند كه بديشان داديم كتاب و حكم و پيمبرى را پس اگر بدان كفر ورزند آنان همانا نگهبان كرديم بر آن گروهى را كه نيستند بدان كفرورزندگان (89)

آنانند كه رهبريشان نمود خدا پس به رهبريشان پيروى جوى بگو نخواهم از شما بر آن پاداشى نيست آن جز يادآورييى براى جهانيان (90)

و ارج ننهادند خدا را شايان ارجمنديش هنگامى كه گف تند نفرستاده است خدا بر بشرى چيزى را بگو كه فرستاده است كتابى را كه بياورد موسى روشنائى و هدايتى براى مردم كه مى گردانيدش كاغذهائى كه آنها را آشكار كنيد و نهان كنيد بسيارى را و آموخته شديد آنچه را نمى دانستيد نه شما و نه پدران شما بگو خدا سپس بگذارشان در فرورفتگى (سرگرمى) خويش بازى كنند (91)

و اين است كتابى فرستاديمش فرخنده تصديق كننده آنچه پيش روى او است و تا بترسانى مادرشهرها و آنان را كه پيرامون آنند و آنان كه ايمان آرند به آخرت ايمان آرند بدان حالى كه بر نماز خويشند مواظبت كنندگان (92)

و كيست ستمگرتر از آنكه ببندد بر خدا دروغى يا گويد وحى رسيده است به من حالى كه وحى نشده است بسوى او چيزى و كسى كه گويد

بزودى مى فرستم همانند آنچه خدا فرستاده است و اگر (كاش) مى ديدى هنگامى را كه ستمگران در گردابهاى مرگند و فرشتگان گشاينده اند دستهاى خويش را برون دهيد جانهاى خود را امروز كيفر شويد به عذاب خوارى بدانچه مى گفتيد بر خدا نادرست را و بوديد از آيتهاى او سركشى مى كرديد (93)

و همانا آمديد ما را تنها چنانكه آفريديمتان نخستين بار و بازگذاشتيد آنچه را به شما داديم پشت سر خويش و نبينيم با شما شفيعان شما را آنان كه پنداشتيدشان در شما شريكان همانا بگسيخت ميان شما و گم شد از شما آنچه بوديد مى پنداشتيد (94)

همانا خدا است شكافنده دانه و هسته برون آرد زنده را از مرده و برون آرنده است مرده را از زنده اين است خداى شما پس كجا به دروغ رانده شويد (95)

شكافنده صبح و گردانيد شب را آرامشى و مهر و ماه را شمارگرانى اين است تقدير خداوند عزيز دانا (96)

و او است آنكه نهاد براى شما ستارگان را تا هدايت شويد در تاريكى هاى دشت و دريا همانا تفصيل داديم آيتها را براى گروهى كه مى دانند (97)

و او است آنكه آفريد شما را از يك تن پس پايدار و ناپايدارى همانا تفصيل داديم آيتها را براى گروهى كه درمى يابند (98)

و او است آنكه فرستاد از آسمان آبى پس برون آورديم با آن روئيدنى همه چيز را پس برون آورديم از آن سبزه اى كه برون آريم از آن دانه اى انبوه و از خرمابن از شكوفه آن خوشه اى نزديك (فرود) و باغستانى از انگورها و زيتون و انار همانند و گوناگون بنگريد به ميوه آن گاهى كه باردهد و

رسيدن آن همانا در اين است آيتهائى براى گروهى كه ايمان آورند (99)

و قرار دادند براى خدا شريكانى جنى كه آفريدستشان و به هم بافتند برايش پسران و دخترانى به نادانى منزه و برتر است خدا از آنچه مى ستايند (100)

پديدآرنده آسمانها و زمين چگونه وى را فرزندى باشد و نبوده است براى او همسرى و آفريده است همه چيز را و او است به هر چيزى دانا (101)

اين است خدا پروردگار شما نيست خدائى جز او آفريننده همه چيز پس بپرستيدش و او است بر همه چيز نگهبان (102)

درنيابندش ديدگان و او دريابد ديدگان را و او است بخشنده آگاه (103)

همانا بيامد شما را بينشهائى از پروردگار شما پس آنكه بينا شود براى خويشتن است و آنكه نابينا شود بر خويشتن است و نيستم من بر شما نگهبان (104)

و بدينسان بگردانيم آيتها را و تا گويند درس خوانده اى و تا بيان كنيمش براى گروهى كه مى دانند (105)

پيروى كن آنچه را وحى شده است بسوى تو از پروردگارت نيست خدائى جز او و روى گردان از شرك ورزان (106)

و اگر مى خواست خدا شرك نمى ورزيدند و نگردانيديمت بر آنان نگهبان و نيستى تو بر ايشان وكيل (107)

و دشنام ندهيد آنان را كه جز خدا مى خوانند تا دشنام دهند خدا را ستمگرانه به نادانى بدينگونه آراستيم براى هر گروهى كردار ايشان را سپس بسوى پروردگار ايشان است بازگشتشان تا آگهيشان دهد بدانچه بودند مى كردند (108)

و سوگند ياد نمودند به خدا سخت ترين سوگندهاى خود را كه اگر بيايدشان آيتى هرآينه ايمان آرند بدان بگو جز اين نيست كه آيتها نزد خدا

است و چه دانيد (يا چه آگهيتان دهد) گاهى كه آنها آيند ايمان نيارند ايشان (109)

و باژگون سازيم دلها و ديدگان ايشان را چنانكه ايمان نياوردند بدان نخستين بار و بگذاريمشان در سركشى خود فروروند (110)

و اگر فرستيم بسوى ايشان فرشتگان را و سخن گويند با ايشان مردگان و گرد آريم بر ايشان همه چيز را روبروى نيستند كه ايمان آرند جز آنكه بخواهد خدا و ليكن بيشتر ايشان نمى دانند (111)

و بدينسان قرار داديم براى هر پيمبرى دشمنى شياطين آدمى و پرى كه وحى فرستند بعضى از ايشان بسوى بعضى سخنان بيهوده را بفريب و اگر مى خواست پروردگار تو نمى كردندش پس بگذارشان به آنچه دروغ مى بندند (112)

و تا بشنوندش دلهاى آنان كه ايمان نمى آورند به آخرت و تا پسندش دارند و تا فراهم آرند از گناه آنچه ايشانند فراهم كنندگان (113)

آيا جز خدا داورى جويم و اوست آنكه فرستاد بسوى شما كتاب را به تفصيل و آنان كه داديمشان كتاب را دانند كه آن است فرود آمده از پروردگار تو به حق پس نباش از شك كنندگان (114)

و انجام يافت سخن پروردگار تو به راستى و داد نيست برگرداننده اى براى سخنان او و او است شنونده دانا (115)

و اگر فرمانبرى بيشتر آنان را كه در زمينند گمراهت كنند از راه خدا پيروى نمى كنند جز گمان را و نيستند جز پندارندگان (116)

همانا پروردگار تو داناتر است بدانكه گمراه شود از راه او و او است داناتر به هدايت شدگان (117)

پس بخوريد از آنچه برده شده است نام خدا بر آن اگر هستيد به آيتهاى او ايمان آورندگان (118)

و چه شود

شما را نخوريد از آنچه نام خدا بر آن برده شده است حالى كه تفصيل داده است براى شما آنچه را حرام كرده است بر شما جز آنچه ناگزير شويد بدان و همانا بسيارى گمراه مى كنند به هوسهاى خود به نادانى و هرآينه پروردگار تو داناتر است به تجاوزكنندگان (119)

و رها كنيد آشكار گناه و نهانش (يا برون گناه و درونش را) همانا آنان كه فراهم آورند گناه را بزودى كيفر شوند بدانچه بودند فراهم مى آوردند (120)

و نخوريد از آنچه برده نشده است نام خدا بر آن و هرآينه آن است نافرمانى و همانا شياطين وحى كنند بسوى دوستان خود تا درستيزند با شما و اگر فرمان بريد ايشان را هرآينه باشيد شرك ورزندگان (121)

آيا آنكه مردارى بود پس زنده اش كرديم و قرار داديم براى او روشنائى كه راه رود بدان در مردم همانند آن است كه در تاريكى ها نيست برون آينده از آنها بدينسان آراسته شد براى كافران آنچه بودند مى كردند (122)

و بدينسان نهاديم در هر شهر سران گنهكارانش را تا نيرنگ آرند در آن و نيرنگ نياورند جز بر خويشتن و درنمى يابند (123)

و هرگاه بيايدشان آيتى گويند ايمان نياريم تا آورده شويم همانند آنچه آورده شدند فرستادگان خدا خدا داناتر است كجا نهد پيمبرى خويش را بزودى رسد آنان را كه گناه كردند خواريى نزد خدا و عذابى سخت بدانچه بودند نيرنگ مى باختند (124)

آن را كه خواهد خدا هدايت كند بگشايد سينه او را براى اسلام و آن را كه خواهد گمراه سازد بگرداند سينه اش را تنگ فشرده چنانكه گوئى سخت مى رود به آسمان بدينسان نهد خدا پليد

را بر آنان كه ايمان نمى آورند (125)

و اين است راه پروردگار تو راست همانا تفصيل داديم آيتها را براى گروهى كه يادآور شوند (126)

آنان را است خانه آرامش نزد پروردگار خويش و او است دوست ايشان بدانچه بودند مى كردند (127)

و روزى كه گردشان آرد همگى اى گروه پرى همانا فراوان گرفتيد از آدمى و گفتند دوستان ايشان از آدميان پروردگارا بهره مند شدند بعضى از ما به بعضى و رسيديم سرآمدى را كه براى ما نهادى گفت آتش است جايگاه شما جاودانان در آن جز آنچه خدا خواهد همانا پروردگار تو است حكيم دانا (128)

و بدينسان دوست گردانيم بعضى ستمگران را با بعضى بدانچه بودند فراهم ميكردند (129)

اى گروه پرى و آدمى آيا نيامد شما را فرستادگانى از شما كه بسرايند بر شما آيتهاى مرا و بترسانند شما را از رسيدنتان بدين روز گفتند گواهى داديم بر خويشتن و بفريفتشان زندگانى دنيا و گواهى دادند بر خويش كه بودند كافران (130)

اين بدان است كه نيست پروردگار تو نابودكننده شهرها به ستم حالى كه باشند مردم آنها بى خبران (131)

و هركدام را پايه هائى است از آنچه كردند و نيست پروردگار تو غافل از آنچه مى كنند (132)

و پروردگار تو است بى نياز مهربان اگر خواهد ببرد شما را و جانشين سازد پس از شما هرچه را خواهد چنانكه پديد آورد شما را از نژاد گروه دگران (133)

همانا وعده هاى شما است آينده و نيستيد شما به عجزآرندگان (134)

بگو اى قوم بكنيد هر آنچه توانيد كه منم كننده زود است بدانيد كه را است پايان خانه همانا رستگار نشوند ستمگران (135)

و

قرار دادند براى خدا از آنچه بيافريده است از كشت و دامها بهره اى پس گفتند اين براى خدا بر پندار ايشان و اين براى شريكان پس آنچه براى شريكان ايشان است نرسد به خدا و آنچه براى خدا است برسد به شريكان ايشان چه زشت است آنچه حكم مى كند (136)

و بدينسان آراستند براى بسيارى از مشركان كشتن فرزندانشان را شريكان ايشان تا بلغزانندشان و تا آشفته سازند بر ايشان دينشان را و اگر مى خواست خدا نمى كردندش پس بگذار ايشان را با آنچه دروغ مى بندند (137)

و گفتند اين است دامها و كشتى بازداشت شده نچشدش جز آنكه خواهيم پندار ايشان و دامهائى كه حرام است پشتهاى آنها و دامهائى كه نبرند نام خدا را بر آنها به دروغ بستن بر او بزودى كيفرشان دهد بدانچه بودند دروغ مى بستند (138)

و گفتند آنچه در شكمهاى اين دامها است مختص مردان ما است و حرام است بر همسران ما و اگر مردارى باشد پس ايشانند در آن شريكان بزودى كيفرشان دهد ستودن ايشان را همانا او است حكيم دانا (139)

همانا زيان كردند آنان كه كشتند فرزندان خود را بى خردانه به نادانى و حرام كردند آنچه را خدا روزيشان داده است به دروغ بستن بر خدا همانا گمراه شدند و نبودند از هدايت شدگان (140)

و او است آنكه پديد آورده است باغهاى افراشته و ناافراشته و خرمابن و كشت زار حالى كه گوناگون است ميوه (يا مزه) آن و زيتون و انار را همانند و ناهمانند بخوريد از ميوه آن هنگامى كه ميوه دهد و بپردازيد بهره آن را روز درويدنش و اسراف نكنيد كه او دوست ندارد اسراف كنندگان

را (141)

و از دامها باربرنده و بسترى را بخوريد از آنچه روزى داده است شما را خداوند و پيروى نكنيد گامهاى شيطان را كه او است براى شما دشمنى آشكار (142)

هشت جفت از ميش دو و از بزغاله دو بگو آيا دو نر را حرام كرده است يا دو ماده را يا آنچه فراگرفته است زهدانهاى دو ماده آگهى دهيد مرا به دانائى اگر هستيد راستگويان (143)

و از شتر دو و از گاو دو بگو آيا دو نر را حرام كرد يا دو ماده را يا آنچه را فراگرفت زهدانهاى دو ماده يا بوديد شما گواهان هنگامى كه اندرز داد شما را خدا بدين پس كيست ستمگرتر از آنكه ببندد بر خدا دروغى را تا گمراه كند مردم را به نادانى همانا خدا هدايت نكند گروه ستمكاران را (144)

بگو نمى يابم در آنچه به من وحى شده است حرامى را برخورنده اى كه بخوردش جز آنكه مردار باشد يا خونى ريخته يا گوشت خوك كه آن است پليد يا نافرمانى كه نام جز خدا بر آن برده شده است پس آنكه ناچار شود نه ستمكار و نه تجاوزكننده همانا پروردگار تو است آمرزنده مهربان (145)

و بر آنان كه جهود شدند حرام كرديم هر ناخن دارى را و از گاو و گوسفند حرام كرديم بر ايشان پيه هاى آنها را جز آنچه برگرفته است پشتهاى آنها يا پشكلدانها يا آنچه آميخته است با استخوان اين را كيفر بديشان داديم به ستمگريشان و هرآينه مائيم راستگويان (146)

پس اگر تكذيب كردند بگو همانا پروردگار شما است خداوند رحمتى پهناور و برنگردد خشمش از گروه گنهكاران (147)

زود است گويند آنان كه شرك ورزيدند اگر مى خواست خدا مشرك نمى شديم ما و نه پدران ما و نه حرام مى كرديم چيزى را بدينسان تكذيب كردند آنان كه پيش از ايشان بودند تا چشيدند خشم ما را بگو آيا نزد شما دانشى است كه برون آريدش براى ما پيروى نمى كنيد جز پندار را و نيستيد شما جز گمان آوران (148)

بگو خداى را است حجّت رسا و اگر مى خواست هرآينه رهبرى مى كرد شما را همگى (149)

بگو بياريد گواهان خويش را كه گواهى مى دهند آنكه خدا حرام كرده است اين را پس اگر گواهى دادند تو گواهى نده با ايشان و پيروى نكن هوسهاى آنان را كه تكذيب نمودند آيتهاى ما را و آنان كه ايمان نمى آورند به آخرت و ايشانند به پروردگار خويش شرك ورزان (150)

بگو بيائيد بخوانم بر شما آنچه را كه حرام كرده است پروردگار شما بر شما كه شرك نورزيد بدو چيزى را و به پدر و مادر نكوئى كنيد و نكشيد فرزندان خويش را از تنگدستى ما روزى دهيم شما و ايشان را و گرد ناشايسته ها (فواحش) نگرديد آنچه آشكار است از آنها و آنچه نهان و نكشيد تنى را كه خدا حرام كرده است جز به حق اين است آنچه خدا به شما اندرز داده است شايد به خرد يابيد (151)

و نزديك نشويد به دارائى يتيم جز بدانچه نكوتر است تا برسد به نيروهاى (به جوانى) خويش خويش و بپردازيد پيمانه و سنجش را به داد تكليف نكنيم كسى را جز به مقدار توانائيش و هرگاه سخنى گفتيد دادگرى كنيد اگرچه باشد خويشاوند و به پيمان خدا وفا كنيد

اين است آنچه توصيه كرده است شما را بدان شايد يادآور شويد (152)

و آنكه اين است راه من راست پس پيرويش كنيد و پيروى نكنيد راه ها را كه پراكنده تان كند از راه او بدين توصيه كرده است شما را شايد پرهيزكارى كنيد (153)

سپس داديم به موسى كتاب را تمامى بر آنكه نكوكارى كرد (يا بر آنچه نكوئى كرد) و تفصيلى براى همه چيز و هدايت و رحمتى شايد به ملاقات پروردگار خود ايمان آرند (154)

و اين است كتابى فرستاديمش فرخنده پس پيرويش كنيد و پرهيزكارى كنيد شايد رحم آورده شويد (155)

تا نگوئيد جز اين نيست كه فرود آورده شد كتاب بر دو گروه پيش از ما و بوديم از درس گرفتنشان بى خبران (156)

يا گوئيد اگر بر ما فرستاده مى شد كتاب هر آينه بوديم هدايت يافته تر از ايشان اينك بيامد شما را نشانى از پروردگار شما و هدايت و رحمتى پس كيست ستمگرتر از آنكه دروغ پندارد آيتهاى خدا را و بازدارد از آنها بزودى پاداش دهيم آنان را كه بازمى دارند از آيتهاى ما عذاب زشت را بدانچه بودند بازمى داشتند (157)

آيا انتظار دارند جز آنكه بيايندشان فرشتگان يا بيايد پروردگار تو يا بيايد پاره اى از آيات پروردگار تو روزى كه مى آيد پاره اى از آيات پروردگار تو سود ندهد كسى را ايمان آوردنش اگر ايمان نياورده است از پيش يا نيندوخته است در ايمان خود خبرى را بگو پس منتظر باشيد كه مائيم منتظران (158)

همانا آنان كه پراكنده ساختند دين خود را و شدند گروهائى نيستى تو از ايشان در چيزى جز اين نيست كه كار آنان با خدا است پس

آگهيشان دهد بدانچه بودند مى كردند (159)

آن كس كه نكوئى آورد وى را است ده برابر آن و آن كس كه زشتى آورد كيفر نشود جز همانند آن و ايشان ستم نمى شوند (160)

بگو همانا مرا هدايت كرده است پروردگارم بسوى راهى راست دينى استوار آئين ابراهيم يكتاپرست و نبوده است از شرك ورزان (161)

بگو همانا نماز من و پرستش من و زندگيم و مرگم از آن خداوند است پروردگار جهانيان (162)

نيست انبازى براى او و بدان مأمور شدم و منم نخستين اسلام آرندگان (163)

بگو آيا جز خدا پروردگارى جويم و او است پروردگار همه چيز و نيندوزد هر كسى جز بر خويشتن و برندارد باربرى بار دگرى را پس بسوى پروردگار شما است بازگشت شما تا آگهيتان دهد بدانچه بوديد در آن اختلاف مى كرديد (164)

و او است آنكه گردانيد شما را جانشينان زمين و برترى داد گروهى از شما را بر گروهى پايه هائى تا بيازمايدتان در آنچه به شما داده است همانا پروردگار تو است زودشكنجه (شتابنده در عقوبت) و همانا او است آمرزنده مهربان (165)

you earn.

4 There did not come to them any sign from among the signs of their Lord, but that they used to disregard it.

5 They certainly denied the truth when it came to them, but soon there will come to them the news of what they have been deriding.

6 Have they not regarded how many a generation We have destroyed before them whom We had granted power in the land in respects that We did not grant you, and We sent abundant rains for them from the sky and made streams run for them. Then We destroyed them for their sins, and brought forth another generation after them.

7 Had We sent down to you a Book on paper so they could touch it with their [own] hands, [still] the faithless would have said, ‘This is nothing but plain magic.’

8 And they say, ‘Why has not an angel been sent down to him?’ Were We to send down an angel, the matter would surely be decided, and then they would not be granted any respite.

9 And had We made him an angel, We would have surely made him a man, and We would have surely confounded them in regard to [the truth] that they confound.

10 Apostles were certainly derided before you. Then those who ridiculed them were besieged by what they used to deride.

11 Say, ‘Travel over the land, and then observe how was the fate of the deniers.’

12 Say, ‘To whom belongs whatever is in the

heavens and the earth?’ Say, ‘To Allah. He has made mercy incumbent upon Himself. He will surely gather you on the Day of Resurrection, in which there is no doubt. Those who have ruined their souls will not have faith.’

13 To Him belongs whatever abides in the night and the day, and He is the All-hearing, the All-knowing.

14 Say, ‘Shall I take for guardian [anyone] other than Allah, the originator of the heav-ens and the earth, who feeds and is not fed?’ Say, ‘I have been commanded to be the first of those who submit [to Allah],’ and never be one of the polytheists.

15 Say, ‘Indeed, should I disobey my Lord, I fear the punishment of a tremendous day.’

16 Whoever is spared of it on that day, He has certainly been merciful to him, and that is the manifest success.

17 Should Allah visit you with some distress there is no one to remove it except Him; and should He bring you some good, then He has power over all things.

18 And He is the All-dominant over His servants, and He is the All-wise, the All-aware.

19 Say, ‘What thing is greatest as witness?’ Say, ‘Allah! [He is] witness between me and you, and this Qur’an has been revealed to me that I may warn thereby you and whom-ever it may reach.’ ‘Do you indeed bear witness that there are other gods besides Al-lah?’ Say, ‘I do not bear witness [to any such thing].’ Say, ‘Indeed He is the One

God, and I indeed disown what you associate [with Him].’

20 Those whom We have given the Book recognize him just as they recognize their sons. Those who have ruined their souls will not have faith.

21 Who is a greater wrongdoer than him who fabricates a lie against Allah, or denies His signs? Indeed the wrongdoers will not be felicitous.

22 On the day when We gather them all together, We shall say to those who ascribed partners [to Allah] ‘Where are your partners that you used to claim?’

23 Then their only excuse will be to say, ‘By Allah, our Lord, we were not polytheists.’

24 Look, how they forswear themselves, and what they used to fabricate has forsaken them!

25 There are some of them who prick up their ears at you, but We have cast veils on their hearts lest they should understand it, and a deafness into their ears; and though they should see every sign, they will not believe in it. When they come to you, to dis-pute with you, the faithless say, ‘These are nothing but myths of the ancients.’

26 They dissuade [others] from [following] him, and [themselves] avoid him; yet they destroy no one except themselves, but they are not aware.

27 Were you to see when they are brought to a halt by the Fire, whereupon they will say, ‘If only we were sent back [into the world]! Then we will not deny the signs of our Lord, and we will be among the faithful!’

28 Rather, now has become evident to them what they used to hide before. But were they to be sent back they would revert to what they were forbidden, and they are indeed liars.

29 They say, ‘There is nothing but our life of this world, and we shall not be resur-rected.’

30 Were you to see when they are stationed before their Lord. He will say, ‘Is this not a fact?’ They will say, ‘Yes, by our Lord!’ He will say, ‘So taste the punishment because of what you used to disbelieve.’

31 They are certainly losers who deny the encounter with Allah. When the Hour over-takes them suddenly, they will say, ‘Alas for us, for what we neglected in it!’ And they will bear their burdens on their backs. Look! Evil is what they bear!

32 The life of the world is nothing but play and diversion, and the abode of the Here-after is surely better for those who are Godwary. Do you not apply reason?

33 We certainly know that what they say grieves you. Yet it is not you that they deny, but it is Allah’s signs that the wrongdoers impugn.

34 Apostles were certainly denied before you, yet they patiently bore being denied and tormented until Our help came to them. Nothing can change the words of Allah, and there have certainly come to you some of the accounts of the apostles.

35 And should their aversion be hard on you, find, if you can, a tunnel into the ground,

or a ladder into sky, that you may bring them a sign. Had Allah wished, He would have brought them together on guidance. So do not be one of the ignorant.

36 Only those who listen will respond [to you]. As for the dead, Allah will resurrect them, then they will be brought back to Him.

37 They say, ‘Why has not a sign been sent down to him from his Lord?’ Say, ‘Allah is indeed able to send down a sign,’ but most of them do not know.

38 There is no animal on land, nor a bird that flies with its wings, but they are com-munities like yourselves. We have not omitted anything from the Book. Then they will be mustered toward their Lord.

39 Those who deny Our signs are deaf and dumb, in a manifold darkness. Allah leads astray whomever He wishes, and whomever He wishes He puts him on a straight path.

40 Say, ‘Tell me, should Allah’s punishment overtake you, or should the Hour overtake you, will you supplicate anyone other than Allah, should you be truthful?

41 Rather, Him you will supplicate, and He will remove that for which you supplicated Him, if He wishes, and you will forget what you ascribe [to Him] as [His] partners.’

42 We have certainly sent [apostles] to nations before you, then We seized them with stress and distress so that they might entreat [Us].

43 Why did they not entreat when Our punishment overtook them! But their hearts had hardened, and

Satan had made to seem decorous to them what they had been doing.

44 So when they forgot what they had been admonished of, We opened for them the gates of all [good] things. When they rejoiced in what they were given, We seized them suddenly, whereat, behold, they were despondent.

45 Thus the wrongdoing lot were rooted out, and all praise belongs to Allah, the Lord of all the worlds.

46 Say, ‘Tell me, should Allah take away your hearing and your sight and set a seal on your hearts, which god other than Allah can bring it [back] to you?’ Look, how We paraphrase the signs variously; nevertheless they turn away.

47 Say, ‘Tell me, should Allah’s punishment overtake you suddenly or visibly, will anyone be destroyed except the wrongdoing lot?’

48 We do not send the apostles except as bearers of good news and warners. As for those who are faithful and righteous, they will have no fear, nor will they grieve.

49 But as for those who deny Our signs, the punishment shall befall them because of the transgressions they used to commit.

50 Say, ‘I do not say to you that I possess the treasuries of Allah, nor do I know the Unseen, nor do I say to you that I am an angel. I follow only what is revealed to me.’ Say, ‘Are the blind one and the seer equal? So do you not reflect?’

51 And warn by its means those who fear being mustered toward their Lord,

besides whom they shall have neither any guardian nor any intercessor, so that they may be Godwary.

52 Do not drive away those who supplicate their Lord morning and evening desiring His face. Neither are you accountable for them in any way, nor are they accountable for you in any way, so that you may drive them away and thus become one of the wrongdo-ers.

53 Thus do We test them by means of one another so that they should say, ‘Are these the ones whom Allah has favoured from among us?!’ Does not Allah know best the grateful?!

54 When those who have faith in Our signs come to you, say, ‘Peace to you! Your Lord has made mercy incumbent upon Himself: whoever of you commits an evil [deed] out of ignorance and then repents after that and reforms, then He is indeed all-forgiving, all-merciful.’

55 Thus do We elaborate the signs, so that the way of the guilty may be exposed.

56 Say, ‘I have been forbidden to worship those whom you invoke besides Allah.’ Say, ‘I do not follow your desires, for then I will have gone astray, and I will not be among the [rightly] guided.’

57 Say, ‘Indeed I stand on a manifest proof from my Lord and you have denied it. What you seek to hasten is not up to me. Judgement belongs only to Allah; He ex-pounds the truth and He is the best of judges.’

58 Say, ‘If what you seek to hasten were with me, the

matter would surely have been decided between you and me, and Allah knows best the wrongdoers.’

59 With Him are the treasures of the Unseen; no one knows them except Him. He knows whatever there is in land and sea. No leaf falls without His knowing it, nor is there a grain in the darkness of the earth, nor anything fresh or withered but it is in a manifest Book.

60 It is He who takes your souls by night, and He knows what you do by day, then He reanimates you therein so that a specified term may be completed. Then to Him will be your return, whereat He will inform you concerning what you used to do.

61 He is the All-dominant over His servants, and He sends guards to [protect] you. When death approaches anyone of you, Our messengers take him away and they do not neglect [their duty].

62 Then they are returned to Allah, their real master. Look! All judgement belongs to Him, and He is the swiftest of reckoners.

63 Say, ‘Who delivers you from the darkness of land and sea, [when] You invoke Him suppliantly and secretly: ‘‘If He delivers us from this, we will surely be among the grateful’’?’

64 Say, ‘It is Allah who delivers you from them and from every agony, [but] then you ascribe partners [to Him].’

65 Say, ‘He is able to send upon you a punishment from above you or from under your feet, or confound you as [hostile] factions, and make

you taste one another’s violence.’ Look, how We paraphrase the signs variously so that they may understand!

66 Your people have denied it, though it is the truth. Say, ‘It is not my business to watch over you.’

67 For every prophecy there is a [preordained] setting, and soon you will know.

68 When you see those who gossip impiously about Our signs, avoid them until they engage in some other discourse; but if Satan makes you forget, then, after remember-ing, do not sit with the wrongdoing lot.

69 Those who are Godwary are in no way accountable for them, but this is merely for admonition’s sake, so that they may beware.

70 Leave alone those who take their religion for play and diversion and whom the life of this world has deceived, and admonish with it, lest any soul should perish because of what it has earned: It shall not have any guardian besides Allah, nor any intercessor; and though it should offer every kind of ransom, it shall not be accepted from it. They are the ones who perish because of what they have earned; they shall have boiling water for drink and a painful punishment because of what they used to defy.

71 Say, ‘Shall we invoke besides Allah that which can neither benefit us nor harm us, and turn back on our heels after Allah has guided us, like someone seduced by the devils and bewildered on the earth, who has companions that invite him to guidance, [saying,] ‘‘Come to us!’’?’

Say, ‘Indeed it is the guidance of Allah which is [true] guid-ance. and we have been commanded to submit to the Lord of all the worlds,

72 and that ‘‘Maintain the prayer and be wary of Him, and it is He toward whom you will be gathered.’’ ’

73 It is He who created the heavens and the earth with reason, and the day He says [to something], ‘Be!’ it is. His word is the truth, and to Him belongs all sovereignty on the day when the Trumpet will be blown. Knower of the sensible and the Unseen, He is the All-wise, the All-aware.

74 When Abraham said to Azar, his father, ‘Do you take idols for gods? Indeed I see you and your people in manifest error.’

75 Thus did We show Abraham the dominions of the heavens and the earth, that he might be of those who possess certitude.

76 When night darkened over him, he saw a star and said, ‘This is my Lord!’ But when it set, he said, ‘I do not like those who set.’

77 Then, when he saw the moon rising, he said, ‘This is my Lord!’ But when it set, he said, ‘Had my Lord not guided me, I would surely have been among the astray lot.’

78 Then, when he saw the sun rising, he said, ‘This is my Lord! This is bigger!’ But when it set, he said, ‘O my people, indeed I disown what you take as [His] partners.’

79 Indeed I have turned

my face toward Him who originated the heavens and the earth, as a Haneef, and I am not one of the polytheists.’

80 His people argued with him. He said, ‘Do you argue with me concerning Allah, while He has guided me for certain? I do not fear what you ascribe to Him as [His] partners, excepting anything that my Lord may wish. My Lord embraces all things in [His] knowledge. Will you not then take admonition?

81 How could I fear what you ascribe [to Him] as [His] partners, when you do not fear ascribing to Allah partners for which He has not sent down any authority to you? So [tell me,] which of the two sides has a greater right to safety, if you know?

82 Those who have faith and do not taint their faith with wrongdoing—for such there shall be safety, and they are the [rightly] guided.’

83 This was Our argument that We gave to Abraham against his people. We raise in rank whomever We wish. Indeed your Lord is all-wise, all-knowing.

84 And We gave him Isaac and Jacob and guided each of them. And Noah We had guided before, and from his offspring, David and Solomon, Job, Joseph, Moses and Aaron—thus do We reward the virtuous—

85 and Zechariah, John, Jesus and Ilyas,—each of them among the righteous—

86 and Ishmael, Elisha, Jonah and Lot—each We graced over all the nations—

87 and from among their fathers, their descendants and brethren—We chose them and guided them to a

straight path.

88 That is Allah’s guidance: with it He guides whomever He wishes of His servants. But were they to ascribe any partners [to Allah], what they used to do would not avail them.

89 They are the ones whom We gave the Book, the judgement and prophethood. So if these disbelieve in them, We have certainly entrusted them to a people who will never disbelieve in them.

90 They are the ones whom Allah has guided. So follow their guidance. Say, ‘I do not ask you any recompense for it. It is just an admonition for all the nations.’

91 They did not regard Allah with the regard due to Him when they said, ‘Allah has not sent down anything to any human.’ Say, ‘Who had sent down the Book that was brought by Moses as a light and guidance for the people, which You make into parch-ments that you display, while you conceal much of it, and [by means of which] you were taught what you did not know, [neither] you nor your fathers?’ Say, ‘Allah!’ Then leave them to play around in their impious gossip.

92 Blessed is this Book which We have sent down, confirming what was [revealed] before it, so that you may warn the Mother of Cities and those around it. Those who believe in the Hereafter believe in it, and they are watchful of their prayers.

93 Who is a greater wrongdoer than him who fabricates a lie against Allah, or says, ‘It has been revealed to

me,’ while nothing was revealed to him, and he who says, ‘I will bring the like of what Allah has sent down?’ Were you to see when the wrongdoers are in the throes of death, and the angels extend their hands [saying]: ‘Give up your souls! Today you shall be requited with a humiliating punishment because of what you used to attribute to Allah untruly, and for your being disdainful towards His signs.’

94 ‘Certainly you have come to Us alone, just as We created you the first time, and left behind whatever We had bestowed on you. We do not see your intercessors with you—those whom you claimed to be [Our] partners in [deciding] you[r] [fate]. Cer-tainly all links between you have been cut, and what you used to claim has forsaken you!’

95 Indeed Allah is the splitter of the grain and the pit. He brings forth the living from the dead and He brings forth the dead from the living. That is Allah! Then where do you stray?

96 Splitter of the dawn, He has made the night for rest, and the sun and the moon for calculation. That is the ordaining of the All-mighty, the All-knowing.

97 It is He who made the stars for you, so that you may be guided by them in the darkness of land and sea. We have certainly elaborated the signs for a people who have knowledge.

98 It is He who created you from a single soul, then there is the [enduring] abode and

the place of temporary lodging. We have certainly elaborated the signs for a people who understand.

99 It is He who sends down water from the sky, and brings forth with it every kind of growing thing. Then from it We bring forth vegetation from which We produce the grain, in clusters, and from the palm-tree, from the spathes of it, low-hanging clusters [of dates], and gardens of grapes, olives and pomegranates, similar and dissimilar. Look at its fruit as it fructifies and ripens. Indeed there are signs in that for a people who have faith.

100 They make the jinn partners of Allah, though He has created them, and carve out sons and daughters for Him, without any knowledge. Immaculate is He and exalted above what they allege [concerning Him]!

101 The originator of the heavens and the earth—how could He have a son when He has had no spouse? He created all things and He has knowledge of all things.

102 That is Allah, your Lord, there is no god except Him, the creator of all things; so worship Him. He watches over all things.

103 The sights do not apprehend Him, yet He apprehends the sights, and He is the All-attentive, the All-aware.

104 [Say,] ‘Certainly insights have come to you from your Lord. So whoever sees, it is to the benefit of his own soul, and whoever remains blind, it is to its detriment, and I am not a keeper over you.’

105 Thus do We paraphrase the signs variously, lest

they should say, ‘You have re-ceived instruction,’ and so that We may make it clear for a people who have knowl-edge.

106 Follow that which has been revealed to you from your Lord, there is no god except Him, and turn away from the polytheists.

107 Had Allah wished they would not have ascribed partners [to Him]. We have not made you a caretaker for them, nor is it your duty to watch over them.

108 Do not abuse those whom they invoke besides Allah, lest they should abuse Allah out of hostility, without any knowledge. That is how to every people We have made their conduct seem decorous. Then their return will be to their Lord and He will in-form them concerning what they used to do.

109 They swear by Allah with solemn oaths that were a sign to come to them they would surely believe in it. Say, ‘The signs are only with Allah,’ and what will bring home to you that they will not believe even if they came?

110 We transform their hearts and their visions as they did not believe in it the first time, and We leave them bewildered in their rebellion.

111 Even if We had sent down angels to them, and the dead had spoken to them, and We had gathered before them all things manifestly, they would [still] not believe unless Allah wished. But most of them are ignorant.

112 That is how for every prophet We appointed as enemy the devils from among humans

and jinn, who inspire each other with flashy words, deceptively. Had your Lord wished, they would not have done it. So leave them with what they fabricate,

113 so that toward it may incline the hearts of those who do not believe in the Hereaf-ter, and so that they may be pleased with it and commit what they commit.

114 [Say,] ‘Shall I seek a judge other than Allah, while it is He who has sent down to you the Book, well-elaborated?’ Those whom We have given the Book know that it has been sent down from your Lord with the truth; so do not be one of the skeptics.

115 The word of your Lord has been fulfilled in truth and justice. Nothing can change His words, and He is the All-hearing, the All-knowing.

116 If you obey most of those on the earth, they will lead you astray from the way of Allah. They follow nothing but conjectures and they do nothing but surmise.

117 Indeed your Lord knows best those who stray from His way; and He knows best those who are guided.

118 Eat from that over which Allah’s Name has been mentioned, if you are believers in His signs.

119 Why should you not eat that over which Allah’s Name has been mentioned, while He has already elaborated for you whatever He has forbidden you, excepting what you may be compelled to [eat]? Indeed many mislead [others] by their fancies, without any knowledge. Indeed your Lord knows best the transgressors.

120 Renounce outward sins and the inward ones. Indeed those who commit sins shall be requited for what they used to commit.

121 Do not eat [anything] of that over which Allah’s Name has not been mentioned, and that is indeed transgression. Indeed the satans inspire their friends to dispute with you; and if you obey them, you will indeed be polytheists.

122 Is he who was lifeless, then We gave him life and provided him with a light by which he walks among the people, like one who dwells in a manifold darkness which he cannot leave? To the faithless is thus presented as decorous what they have been doing.

123 Thus have We installed in every town its major criminals that they may plot therein. Yet they do not plot except against their own souls, but they are not aware.

124 And when a sign comes to them, they say, ‘We will not believe until we are given the like of what was given to Allah’s apostles.’ Allah knows best where to place His apostleship! Soon the guilty will be visited by a degradation before Allah and a severe punishment because of the plots they used to devise.

125 Whomever Allah desires to guide, He opens his breast to Islam, and whomever He desires to lead astray, He makes his breast narrow and straitened as if he were climbing to a height. Thus does Allah lay [spiritual] defilement on those who do not have faith.

126 This is the straight path of your

Lord. We have already elaborated the signs for a people who take admonition.

127 For them shall be the abode of peace near their Lord and He will be their guardian because of what they used to do.

128 On the day He will gather them all together, [He will say], ‘O company of jinn! You claimed many of the humans.’ Their friends from among the humans will say, ‘Our Lord, we used each other, and we completed our term which You had appointed for us.’ He will say, ‘The Fire is your abode, to remain in it [forever], except what Allah may wish.’ Indeed your Lord is all-wise, all-knowing.

129 That is how We make the wrongdoers one another’s friends because of what they used to earn.

130 ‘O company of jinn and humans! Did there not come to you apostles from your-selves, recounting to you My signs and warning you of the encounter of this Day?’ They will say, ‘We testify against ourselves.’ The life of this world had deceived them, and they will testify against themselves that they had been faithless.

131 This is because your Lord would never destroy the towns unjustly while their peo-ple were unaware.

132 For everyone there are ranks in accordance with what they have done; and your Lord is not oblivious of what they do.

133 Your Lord is the All-sufficient dispenser of mercy. If He wishes, He will take you away, and make whomever He wishes succeed you, just as He produced you from the

descendants of another people.

134 Indeed what you are promised will surely come, and you will not be able to thwart it.

135 Say, ‘O my people, Act according to your ability; I too am acting. Soon you will know in whose favour the outcome of that abode will be. Indeed the wrongdoers will not be felicitous.’

136 They dedicate to Allah out of what He has created of the crops and cattle a por-tion, and say, ‘This is for Allah,’ so do they maintain, ‘and this is for our partners.’ But what is for their partners does not reach Allah, and what is for Allah reaches their partners. Evil is the judgement that they make.

137 That is how to most of the polytheists is presented as decorous the slaying of their children by those whom they ascribe as partners [to Allah], that they may ruin them and confound their religion for them. Had Allah wished, they would not have done it. So leave them with what they fabricate.

138 And they say, ‘These cattle and tillage are a taboo: none may eat them except whom we please,’ so they maintain, and there are cattle whose backs are forbidden and cattle over which they do not mention Allah’s Name, fabricating a lie against Him. Soon He will requite them for what they used to fabricate.

139 And they say, ‘That which is in the bellies of these cattle is exclusively for our males and forbidden to our wives. But if it be still-born, they

will all share it.’ Soon He will requite them for their allegations. Indeed He is all-wise, all-knowing.

140 They are certainly losers who slay their children foolishly without knowledge, and forbid what Allah has provided them, fabricating a lie against Allah. Certainly, they have gone astray and are not guided.

141 It is He who produces gardens trellised and without trellises, and palm-trees and crops of diverse produce, olives and pomegranates, similar and dissimilar. Eat of its fruits when it fructifies, and give its due on the day of harvest, and do not be wasteful; indeed He does not like the wasteful.

142 Of the cattle [some] are for burden and [some] for slaughter. Eat of what Allah has provided you and do not follow in Satan’s footsteps; he is indeed your manifest enemy.

143 Eight mates: two of sheep, and two of goats. Say, ‘Is it the two males that He has forbidden or the two females, or what is contained in the wombs of the two females? Inform me with knowledge, should you be truthful.’

144 And two of camels and two of oxen. Say, ‘Is it the two males that He has forbid-den or the two females, or what is contained in the wombs of the two females? Were you witnesses when Allah enjoined this upon you?’ So who is a greater wrongdoer than him who fabricates a lie against Allah to mislead the people without any knowl-edge? Indeed Allah does not guide the wrongdoing lot.

145 Say, ‘I do not find

in what has been revealed to me that anyone be forbidden to eat anything except carrion or spilt blood, or the flesh of swine—for that is indeed unclean—or an impiety offered to other than Allah.’ But should someone be com-pelled, without being rebellious or aggressive, indeed your Lord is all-forgiving, all-merciful.

146 To the Jews We forbade every animal having an undivided hoof, and of oxen and sheep We forbade them their fat, except what is borne by their backs or the entrails or what is attached to the bones. We requited them with that for their rebelliousness, and We indeed speak the truth.

147 But if they deny you, say, ‘Your Lord is dispenser of an all-embracing mercy, but His punishment will not be averted from the guilty lot.’

148 The polytheists will say, ‘Had Allah wished we would not have ascribed any part-ner [to Him], nor our fathers, nor would we have forbidden anything.’ Those who were before them had denied likewise until they tasted Our punishment. Say, ‘Do you have any [revealed] knowledge that you can produce before us? You follow nothing but conjectures, and you do nothing but surmise.’

149 Say, ‘To Allah belongs the conclusive argument. Had He wished, He would have surely guided you all.’

150 Say, ‘Bring your witnesses who may testify that Allah has forbidden this.’ So if they testify, do not testify with them, and do not follow the desires of those who deny Our signs, and those who do not believe in the Hereafter and

equate [others] with their Lord.

151 Say, ‘Come, I will recount what your Lord has forbidden you from. That you shall not ascribe any partners to Him, and you shall be good to the parents, you shall not kill your children due to penury—We will provide for you and for them—you shall not approach indecencies, the outward among them and the inward ones, and you shall not kill a soul [whose life] Allah has made inviolable, except with due cause. This is what He has enjoined upon you so that you may apply reason.

152 Do not approach the orphan’s property, except in the best [possible] manner, until he comes of age. And observe fully the measure and the balance with justice.’ We task no soul except according to its capacity. ‘And when you speak, be fair, even if it were a relative; and fulfill Allah’s covenant. This is what He enjoins upon you so that you may take admonition.’

153 ‘This indeed is my straight path, so follow it, and do not follow [other] ways, for they will separate you from His way. This is what He enjoins upon you so that you may be Godwary.’

154 Then We gave Moses the Book, completing [Our blessing] on him who is virtu-ous, and as an elaboration of all things, and as a guidance and mercy, so that they may believe in the encounter with their Lord.

155 And this Book that We have sent down is a blessed one; so follow it, and be Godwary

so that you may receive [His] mercy.

156 Lest you should say, ‘The Book was sent down only to two communities before us, and we were indeed unaware of their studies,’

157 or [lest] you should say, ‘If the Book had been sent down to us, surely we would have been better-guided than them.’ There has already come to you a manifest proof from your Lord and a guidance and mercy. So who is a greater wrongdoer than him who denies the signs of Allah, and turns away from them? Soon We shall requite those who turn away from Our signs with a terrible punishment because of what they used to evade.

158 Do they await anything but that the angels should come to them, or your Lord should come, or some of your Lord’s signs should come? The day when some of your Lord’s signs do come, faith shall not benefit any soul that had not believed beforehand and had not earned some goodness in its faith. Say, ‘Wait! We too are waiting!’

159 Indeed those who split up their religion and became sects, you will not have any-thing to do with them. Their matter rests only with Allah; then He will inform them concerning what they used to do.

160 Whoever brings virtue shall receive ten times its like; but whoever brings vice shall not be requited except with its like, and they will not be wronged.

161 Say, ‘Indeed my Lord has guided me to a straight path, the upright religion, the

creed of Abraham, a Haneef, and he was not one of the polytheists.’

162 Say, ‘Indeed my prayer and my worship, my life and my death are for the sake of Allah, the Lord of all the worlds.

163 He has no partner, and this [creed] I have been commanded [to follow], and I am the first of those who submit [to Allah].’

164 Say, ‘Shall I seek a Lord other than Allah, while He is the Lord of all things?’ No soul does evil except against itself, and no bearer shall bear another’s burden; then to your Lord will be your return, whereat He will inform you concerning that about which you used to differ.

165 It is He who has made you successors on the earth, and raised some of you in rank above others so that He may test you in respect to what He has given you. Indeed your Lord is swift in retribution, and indeed He is all-forgiving, all-merciful.

communication of the communications of their Lord but they turn aside from it (4)

So they have indeed rejected the truth when it came to them; therefore the truth of what they mocked at will shine upon them. (5)

Do they not consider how many a generation We have destroyed before them, whom We had established in the earth as We have not established you, and We sent the clouds pouring rain on them in abundance, and We made the rivers to flow beneath them, then We d (6)

And if We had sent to you a writing on a paper, then they had touched it with their hands, certainly those who disbelieve would have said: This is nothing but clear enchantment. (7)

And they say: Why has not an angel been sent down to him? And had We sent down an angel, the matter would have certainly been decided and then they would not have been respited. (8)

And if We had made him angel, We would certainly have made him a man, and We would certainly have made confused to them what they make confused. (9)

And certainly messengers before you were mocked at, but that which they mocked at encompassed the scoffers among them. (10)

Say: Travel in the land, then see what was the end of the rejecters. (11)

Say: To whom belongs what is in the heavens and the earth? Say: To Allah; He has ordained mercy on Himself; most certainly He will gather you on the resurrection day-- there

is no doubt about it. (As for) those who have lost their souls, they will not bel (12)

And to Him belongs whatever dwells in the night and the day; and He is the Hearing, the Knowing. (13)

Say: Shall I take a guardian besides Allah, the Originator of the heavens and the earth, and He feeds (others) and is not (Himself) fed. Say: I am commanded to be the first who submits himself, and you should not be of the polytheists. (14)

Say: Surely I fear, if I disobey my Lord, the chastisement of a grievous day. (15)

He from whom it is averted on that day, Allah indeed has shown mercy to him; and this is a manifest achievement. (16)

And if Allah touch you with affliction, there is none to take it off but He; and if He visit you with good, then He has power over all things. (17)

And He is the Supreme, above His servants; and He is the Wise, the Aware. (18)

Say: What thing is the weightiest in testimony? Say: Allah is witness between you and me; and this Quran has been revealed to me that with it I may warn you and whomsoever it reaches. Do you really bear witness that there are other gods with Allah? Say: I (19)

Those whom We have given the Book recognize him as they recognize their sons; (as for) those who have lost their souls, they will not believe. (20)

And who is more unjust than he who forges

a lie against Allah or (he who) gives the lie to His communications; surely the unjust will not be successful. (21)

And on the day when We shall gather them all together, then shall We say to those who associated others (with Allah): Where are your associates whom you asserted? (22)

Then their excuse would be nothing but that they would say: By Allah, our Lord, we were not polytheists. (23)

See how they lie against their own souls, and that which they forged has passed away from them. (24)

And of them is he who hearkens to you, and We have cast veils over their hearts lest they understand it and a heaviness into their ears; and even if they see every sign they will not believe in it; so much so that when they come to you they only dispute w (25)

And they prohibit (others) from it and go far away from it, and they only bring destruction upon their own souls while they do not perceive. (26)

And could you see when they are made to stand before the fire, then they shall say: Would that we were sent back, and we would not reject the communications of our Lord and we would be of the believers. (27)

Nay, what they concealed before shall become manifest to them; and if they were sent back, they would certainly go back to that which they are forbidden, and most surely they are liars. (28)

And they say: There is nothing but our life

of this world, and we shall not be raised. (29)

And could you see when they are made to stand before their Lord. He will say: Is not this the truth? They will say: Yea! by our Lord. He will say: Taste then the chastisement because you disbelieved. (30)

They are losers indeed who reject the meeting of Allah; until when the hour comes upon them all of a sudden they shall say: O our grief for our neglecting it! and they shall bear their burdens on their backs; now surely evil is that which they bear. (31)

And this world's life is naught but a play and an idle sport and certainly the abode of the hereafter is better for those who guard (against evil); do you not then understand? (32)

We know indeed that what they say certainly grieves you, but surely they do not call you a liar; but the unjust deny the communications of Allah. (33)

And certainly messengers before you were rejected, but they were patient on being rejected and persecuted until Our help came to them; and there is none to change the words of Allah, and certainly there has come to you some information about the messenger (34)

And if their turning away is hard on you, then if you can seek an opening (to go down) into the earth or a ladder (to ascend up) to heaven so that you should bring them a sign and if Allah had pleased He would certainly have gathered them all

on guidance, (35)

Only those accept who listen; and (as to) the dead, Allah will raise them, then to Him they shall be returned. (36)

And they say: Why has not a sign been sent down to him from his Lord? Say: Surely Allah is able to send down a sign, but most of them do not know. (37)

And there is no animal that walks upon the earth nor a bird that flies with its two wings but (they are) genera like yourselves; We have not neglected anything in the Book, then to their Lord shall they be gathered. (38)

And they who reject Our communications are deaf and dumb, in utter darkness; whom Allah pleases He causes to err and whom He pleases He puts on the right way. (39)

Say: Tell me if the chastisement of Allah should overtake you or the hour should come upon you, will you call (on others) besides Allah, if you are truthful? (40)

Nay, Him you call upon, so He clears away that for which you pray if He pleases and you forget what you set up (with Him). (41)

And certainly We sent (messengers) to nations before you then We seized them with distress and affliction in order that they might humble themselves. (42)

Yet why did they not, when Our punishment came to them, humble themselves? But their hearts hardened and the Shaitan made what they did fair-seeming to them. (43)

But when they neglected that with which they had been admonished, We opened

for them the doors of all things, until when they rejoiced in what they were given We seized them suddenly; then lo! they were in utter despair. (44)

So the roots of the people who were unjust were cut off; and all praise is due to Allah, the Lord of the worlds. (45)

Say: Have you considered that if Allah takes away your hearing and your sight and sets a seal on your hearts, who is the god besides Allah that can bring it to you? See how We repeat the communications, yet they turn away. (46)

Say: Have you considered if the chastisement of Allah should overtake you suddenly or openly, will any be destroyed but the unjust people? (47)

And We send not messengers but as announcers of good news and givers of warning, then whoever believes and acts aright, they shall have no fear, nor shall they grieve. (48)

And (as for) those who reject Our communications, chastisement shall afflict them because they transgressed. (49)

Say: I do not say to you, I have with me the treasures of Allah, nor do I know the unseen, nor do I say to you that I am an angel; I do not follow aught save that which is revealed to me. Say: Are the blind and the seeing one alike? Do you not then reflec (50)

And warn with it those who fear that they shall be gathered to their Lord-- there is no guardian for them, nor any intercessor besides Him-- that they

may guard (against evil). (51)

And do not drive away those who call upon their Lord in the morning and the evening, they desire only His favor; neither are you answerable for any reckoning of theirs, nor are they answerable for any reckoning of yours, so that you should drive them away (52)

And thus do We try some of them by others so that they say: Are these they upon whom Allah has conferred benefit from among us? Does not Allah best know the grateful? (53)

And when those who believe in Our communications come to you, say: Peace be on you, your Lord has ordained mercy on Himself, (so) that if any one of you does evil in ignorance, then turns after that and acts aright, then He is Forgiving, Merciful. (54)

And thus do We make distinct the communications and so that the way of the guilty may become clear. (55)

Say: I am forbidden to serve those whom you call upon besides Allah. Say: I do not follow your low desires. for then indeed I should have gone astray and I should not be of those who go aright. (56)

Say: Surely I have manifest proof from my Lord and you call it a lie; I have not with me that which you would hasten; the t judgment is only Allah's; He relates the truth and He is the best of deciders. (57)

Say: If that which you desire to hasten were with me, the matter would have certainly been decided

between you and me; and Allah best knows the unjust. (58)

And with Him are the keys of the unseen treasures-- none knows them but He; and He knows what is in the land and the sea, and there falls not a leaf but He knows it, nor a grain in the darkness of the earth, nor anything green nor dry but (it is all) in a (59)

And He it is Who takes your souls at night (in sleep), and He knows what you acquire in the day, then He raises you up therein that an appointed term may be fulfilled; then to Him is your return, then He will inform you of what you were doing. (60)

And He is the Supreme, above His servants, and He sends keepers over you; until when death comes to one of you, Our messengers cause him to die, and they are not remiss. (61)

Then are they sent back to Allah, their Master, the True one; now surely His is the judgment and He is swiftest in taking account. (62)

Say: Who is it that delivers you from the dangers of the land and the sea (when) you call upon Him (openly) humiliating yourselves, and in secret: If He delivers us from this, we should certainly be of the grateful ones. (63)

Say: Allah delivers you from them and from every distress, but again you set up others (with Him). (64)

Say: He has the power that He should send on you a chastisement from above

you or from beneath your feet, or that He should throw you into confusion, (making you) of different parties; and make some of you taste the fighting of others. See how We repeat t (65)

And your people call it a lie and it is the very truth. Say: I am not placed in charge of you. (66)

For every prophecy is a term, and you will come to know (it). (67)

And when you see those who enter into false discourses about Our communications, withdraw from them until they enter into some other discourse, and if the Shaitan causes you to forget, then do not sit after recollection with the unjust people. (68)

And nought of the reckoning of their (deeds) shall be against those who guard (against evil), but (theirs) is only to remind, haply they may guard. (69)

And leave those who have taken their religion for a play and an idle sport, and whom this world's life has deceived, and remind (them) thereby lest a soul should be given up to destruction for what it has earned; it shall not have besides Allah any guardi (70)

Say: Shall we call on that besides Allah, which does not benefit us nor harm us, and shall we be returned back on our heels after Allah has guided us, like him whom the Shaitans have made to fall down perplexed in the earth? He has companions who call him (71)

And that you should keep up prayer and be careful of (your duty to)

Him; and He it is to Whom you shall be gathered. (72)

And He it is Who has created the heavens and the earth with truth, and on the day He says: Be, it is. His word is the truth, and His is the kingdom on the day when the trumpet shall be blown; the Knower of the unseen and the seen; and He is the Wise, the (73)

And when Ibrahim said to his sire, Azar: Do you take idols for gods? Surely I see you and your people in manifest error. (74)

And thus did We show Ibrahim the kingdom of the heavens and the earth and that he might be of those who are sure. (75)

So when the night over-shadowed him, he saw a star; said he: Is this my Lord? So when it set, he said: I do not love the setting ones. (76)

Then when he saw the moon rising, he said: Is this my Lord? So when it set, he said: If my Lord had not guided me I should certainly be of the erring people. (77)

Then when he saw the sun rising, he said: Is this my Lord? Is this the greatest? So when it set, he said: O my people! surely I am clear of what you set up (with Allah). (78)

Surely I have turned myself, being upright, wholly to Him Who originated the heavens and the earth, and I am not of the polytheists. (79)

And his people disputed with him. He said:

Do you dispute with me respecting Allah? And He has guided me indeed; and I do not fear in any way those that you set up with Him, unless my Lord pleases; my Lord comprehends all things in His knowledge; will you (80)

And how should I fear what you have set up (with Him), while you do not fear that you have set up with Allah that for which He has not sent down to you any authority; which then of the two parties is surer of security, if you know? (81)

Those who believe and do not mix up their faith with iniquity, those are they who shall have the security and they are those who go aright. (82)

And this was Our argument which we gave to Ibrahim against his people; We exalt in dignity whom We please; surely your Lord is Wise, Knowing. (83)

And We gave to him Ishaq and Yaqoub; each did We guide, and Nuh did We guide before, and of his descendants, Dawood and Sulaiman and Ayub and Yusuf and Haroun; and thus do We reward those who do good (to others). (84)

And Zakariya and Yahya and Isa and Ilyas; every one was of the good; (85)

And Ismail and Al-Yasha and Yunus and Lut; and every one We made to excel (in) the worlds: (86)

And from among their fathers and their descendants and their brethren, and We chose them and guided them into the right way. (87)

This is Allah's guidance, He guides thereby

whom He pleases of His servants; and if they had set up others (with Him), certainly what they did would have become ineffectual for them. (88)

These are they to whom We gave the book and the wisdom and the prophecy; therefore if these disbelieve in it We have already entrusted with it a people who are not disbelievers in it. (89)

These are they whom Allah guided, therefore follow their guidance. Say: I do not ask you for any reward for it; it is nothing but a reminder to the nations. (90)

And they do not assign to Allah the attributes due to Him when they say: Allah has not revealed anything to a mortal. Say: Who revealed the Book which Musa brought, a light and a guidance to men, which you make into scattered writings which you show while (91)

And this is a Book We have revealed, blessed, verifying that which is before it, and that you may warn the metropolis and those around her; and those who believe in the hereafter believe in it, and they attend to their prayers constantly. (92)

And who is more unjust than he who forges a lie against Allah, or says: It has been revealed to me; while nothing has been revealed to him, and he who says: I can reveal the like of what Allah has revealed? and if you had seen when the unjust shall be in (93)

And certainly you have come to Us alone as We created you at first, and

you have left behind your backs the things which We gave you, and We do not see with you your intercessors about whom you asserted that they were (Allah's) associates in respect to yo (94)

Surely Allah causes the grain and the stone to germinate; He brings forth the living from the dead and He is the bringer forth of the dead from the living; that is Allah! how are you then turned away. (95)

He causes the dawn to break; and He has made the night for rest, and the sun and the moon for reckoning; this is an arrangement of the Mighty, the Knowing. (96)

And He it is Who has made the stars for you that you might follow the right way thereby in the darkness of the land and the sea; truly We have made plain the communications for a people who know. (97)

And He it is Who has brought you into being from a single soul, then there is (for you) a resting-place and a depository; indeed We have made plain the communications for a people who understand. (98)

And He it is Who sends down water from the cloud, then We bring forth with it buds of all (plants), then We bring forth from it green (foliage) from which We produce grain piled up (in the ear); and of the palm-tree, of the sheaths of it, come forth clust (99)

And they make the jinn associates with Allah, while He created them, and they falsely attribute to Him

sons and daughters without knowledge; glory be to Him, and highly exalted is He above what they ascribe (to Him). (100)

Wonderful Originator of the heavens and the earth! How could He have a son when He has no consort, and He (Himself) created everything, and He is the Knower of all things. (101)

That is Allah, your Lord, there is no god but He; the Creator of all things, therefore serve Him, and He has charge of all things. (102)

Vision comprehends Him not, and He comprehends (all) vision; and He is the Knower of subtleties, the Aware. (103)

Indeed there have come to you clear proofs from your Lord; whoever will therefore see, it is for his own soul and whoever will be blind, it shall be against himself and I am not a keeper over you. (104)

And thus do We repeat the communications and that they may say: You have read; and that We may make it clear to a people who know. (105)

Follow what is revealed to you from your Lord; there is no god but He; and withdraw from the polytheists. (106)

And if Allah had pleased, they would not have set up others (with Him) and We have not appointed you a keeper over them, and you are not placed in charge of them. (107)

And do not abuse those whom they call upon besides Allah, lest exceeding the limits they should abuse Allah out of ignorance. Thus have We made fair seeming to every people their

deeds; then to their Lord shall be their return, so He will inform them of w (108)

And they swear by Allah with the strongest of their oaths, that if a sign came to them they would most certainly believe in it. Say: Signs are only with Allah; and what should make you know that when it comes they will not believe? (109)

And We will turn their hearts and their sights, even as they did not believe in it the first time, and We will leave them in their inordinacy, blindly wandering on. (110)

And even if We had sent down to them the angels and the dead had spoken to them and We had brought together all things before them, they would not believe unless Allah pleases, but most of them are ignorant. (111)

And thus did We make for every prophet an enemy, the Shaitans from among men and jinn, some of them suggesting to others varnished falsehood to deceive (them), and had your Lord pleased they would not have done it, therefore leave them and that which they (112)

And that the hearts of those who do not believe in the hereafter may incline to it and that they may be well pleased with it and that they may earn what they are going to earn (of evil). (113)

Shall I then seek a judge other than Allah? And He it is Who has revealed to you the Book (which is) made plain; and those whom We have given the Book

know that it is revealed by your Lord with truth, therefore you should not be of the disputers. (114)

And the word of your Lord has been accomplished truly and justly; there is none who can change His words, and He is the Hearing, the Knowing. (115)

And if you obey most of those in the earth, they will lead you astray from Allah's way; they follow but conjecture and they only lie. (116)

Surely your Lord-- He best knows who goes astray from His way, and He best knows those who follow the right course. (117)

Therefore eat of that on which Allah's name has been mentioned if you are believers in His communications. (118)

And what reason have you that you should not eat of that on which Allah's name has been mentioned, and He has already made plain to you what He has forbidden to you-- excepting what you are compelled to; and most surely many would lead (people) astray by (119)

And abandon open and secret sin; surely they who earn sin shall be recompensed with what they earned. (120)

And do not eat of that on which Allah's name has not been mentioned, and that is most surely a transgression; and most surely the Shaitans suggest to their friends that they should contend with you; and if you obey them, you shall most surely be polytheis (121)

Is he who was dead then We raised him to life and made for him a light by which he walks among the

people, like him whose likeness is that of one in utter darkness whence he cannot come forth? Thus what they did was made fair seeming to the unbelievers. (122)

And thus have We made in every town the great ones to be its guilty ones, that they may plan therein; and they do not plan but against their own souls, and they do not perceive. (123)

And when a communication comes to them they say: We will not believe till we are given the like of what Allah's messengers are given. Allah best knows where He places His message. There shall befall those who are guilty humiliation from Allah and severe c (124)

Therefore (for) whomsoever Allah intends that He would guide him aright, He expands his breast for Islam, and (for) whomsoever He intends that He should cause him to err, He makes his breast strait and narrow as though he were ascending upwards; thus does (125)

And this is the path of your Lord, (a) right (path); indeed We have made the communications clear for a people who mind. (126)

They shall have the abode of peace with their Lord, and He is their guardian because of what they did. (127)

And on the day when He shall gather them all together: O assembly of jinn! you took away a great part of mankind. And their friends from among the men shall say: Our Lord! some of us profited by others and we have reached our appointed term which Thou did (128)

And

thus do We make some of the iniquitous to befriend others on account of what they earned. (129)

O assembly of jinn and men! did there not come to you messengers from among you, relating to you My communications and warning you of the meeting of this day of yours? They shall say: We bear witness against ourselves; and this world's life deceived them, (130)

This is because your Lord would not destroy towns unjustly while their people were negligent. (131)

And all have degrees according to what they do; and your Lord is not heedless of what they do. (132)

And your Lord is the Self-sufficient one, the Lord of mercy; if He pleases, He may take you off, and make whom He pleases successors after you, even as He raised you up from the seed of another people. (133)

Surely what you are threatened with must come to pass and you cannot escape (it). (134)

Say: O my people! act according to your ability; I too am acting; so you will soon come to know, for whom (of us) will be the (good) end of the abode; surely the unjust shall not be successful. (135)

And they set apart a portion for Allah out of what He has created of tilth and cattle, and say: This is for Allah-- so they assert-- and this for our associates; then what is for their associates, it reaches not to Allah, and whatever is (set apart) for A (136)

And thus their associates have made fair

seeming to most of the polytheists the killing of their children, that they may cause them to perish and obscure for them their religion; and if Allah had pleased, they would not have done it, therefore leave them (137)

And they say: These are cattle and tilth prohibited, none shall eat them except such as We please-- so they assert-- and cattle whose backs are forbidden, and cattle on which they would not mention Allah's name-- forging a lie against Him; He shall requit (138)

And they say: What is in the wombs of these cattle is specially for our males, and forbidden to our wives, and if it be stillborn, then they are all partners in it; He will reward them for their attributing (falsehood to Allah); surely He is Wise, Knowing (139)

They are lost indeed who kill their children foolishly without knowledge, and forbid what Allah has given to them forging a lie against Allah; they have indeed gone astray, and they are not the followers of the right course. (140)

And He it is Who produces gardens (of vine), trellised and untrellised, and palms and seed-produce of which the fruits are of various sorts, and olives and pomegranates, like and unlike; eat of its fruit when it bears fruit, and pay the due of it on the d (141)

And of cattle (He created) beasts of burden and those which are fit for slaughter only; eat of what Allah has given you and do not follow the footsteps of the Shaitan;

surely he is your open enemy. (142)

Eight in pairs-- two of sheep and two of goats. Say: Has He forbidden the two males or the two females or that which the wombs of the two females contain? Inform me with knowledge if you are truthful. (143)

And two of camels and two of cows. Say: Has He forbidden the two males or the two females or that which the wombs of the two females contain? Or were you witnesses when Allah enjoined you this? Who, then, is more unjust than he who forges a lie against Al (144)

Say: I do not find in that which has been revealed to me anything forbidden for an eater to eat of except that it be what has died of itself, or blood poured forth, or flesh of swine-- for that surely is unclean-- or that which is a transgression, other t (145)

And to those who were Jews We made unlawful every animal having claws, and of oxen and sheep We made unlawful to them the fat of both, except such as was on their backs or the entrails or what was mixed with bones: this was a punishment We gave them on ac (146)

But if they give you the lie, then say: Your Lord is the Lord of All-encompassing mercy; and His punishment cannot be averted from the guilty people. (147)

Those who are polytheists will say: If Allah had pleased we would not have associated (aught with Him) nor our fathers, nor would

we have forbidden (to ourselves) anything; even so did those before them reject until they tasted Our punishment. Say: Have y (148)

Say: Then Allah's is the conclusive argument; so if He please, He would certainly guide you all. (149)

Say: Bring your witnesses who should bear witness that Allah has forbidden this, then if they bear witness, do not bear witness with them; and follow not the low desires of those who reject Our communications and of those who do not believe in the hereaft (150)

Say: Come I will recite what your Lord has forbidden to you-- (remember) that you do not associate anything with Him and show kindness to your parents, and do not slay your children for (fear of) poverty-- We provide for you and for them-- and do not draw (151)

And do not approach the property of the orphan except in the best manner until he attains his maturity, and give full measure and weight with justice-- We do not impose on any soul a duty except to the extent of its ability; and when you speak, then be ju (152)

And (know) that this is My path, the right one therefore follow it, and follow not (other) ways, for they will lead you away from His way; this He has enjoined you with that you may guard (against evil). (153)

Again, We gave the Book to Musa to complete (Our blessings) on him who would do good (to others), and making plain all things and a guidance and

a mercy, so that they should believe in the meeting of their Lord. (154)

And this is a Book We have revealed, blessed; therefore follow it and guard (against evil) that mercy may be shown to you. (155)

Lest you say that the Book was only revealed to two parties before us and We were truly unaware of what they read. (156)

Or lest you should say: If the Book had been revealed to us, we would certainly have been better guided than they, so indeed there has come to you clear proof from your Lord, and guidance and mercy. Who then is more unjust than he who rejects Allah's comm (157)

They do not wait aught but that the angels should come to them, or that your Lord should come, or that some of the signs of your Lord should come. On the day when some of the signs of your Lord shall come, its faith shall not profit a soul which did not b (158)

Surely they who divided their religion into parts and became sects, you have no concern with them; their affair is only with Allah, then He will inform them of what they did. (159)

Whoever brings a good deed, he shall have ten like it, and whoever brings an evil deed, he shall be recompensed only with the like of it, and they shall not be dealt with unjustly. (160)

Say: Surely, (as for) me, my Lord has guided me to the right path; (to) a most right religion,

the faith of Ibrahim the upright one, and he was not of the polytheists. (161)

Say. Surely my prayer and my sacrifice and my life and my death are (all) for Allah, the Lord of the worlds; (162)

No associate has He; and this am I commanded, and I am the first of those who submit. (163)

Say: What! shall I seek a Lord other than Allah? And He is the Lord of all things; and no soul earns (evil) but against itself, and no bearer of burden shall bear the burden of another; then to your Lord is your return, so He will inform you of that in wh (164)

And He it is Who has made you successors in the land and raised some of you above others by (various) grades, that He might try you by what He has given you; surely your Lord is quick to requite (evil), and He is most surely the Forgiving, the Merciful. (165)

reaches them except they shun it.

(5) They have rejected Truth whenever it came to them, yet (more) news will reach them concerning what they have been making fun of.

(6) Have they not seen how many generations We wiped out whom We had established on earth before them in a way We did not establish you? We sent [water down from] the sky upon them in torrents and let rivers flow beneath them; and yet We wiped them out because of their offences and raised up other generations to succeed them.

(7) Even though We sent you down something written on a papyrus scroll so they might touch it with their own hands, those who disbelieve would still say: "This is just sheer magic!"

(8) They say: "If an angel were only sent down to him!" Yet if We were to send an angel down, the matter would be settled; then they would no longer be allowed to wait.

(9) Even if We made him into an angel, We would have made him a man as well, to confuse them just as they confuse themselves.

(10) Messengers have been scoffed at before you, till whatever they were ridiculing swept in around those who had been doing the scoffing.

(11) SAY: "Travel around the earth and see what the outcome was for those who denied [it all]."

(12) SAY: "Who owns whatever is in Heaven and Earth?" SAY: "God does. He has prescribed mercy for Himself so He may gather you in on Resurrection Day,

concerning which there is no doubt. Yet those who have lost their souls will never believe.

(13) He has anything that rests at night and by daylight. He is the Alert, Aware."

(14) SAY: "Shall I adopt someone as a patron besides God, the Deviser of the Heavens and Earth? He feeds [everybody], yet is not fed!" SAY: "I have been ordered to be the first who has committed himself to (live at) peace. Do not be an associator!"

(15) SAY: "I fear the torment of an awful day if I should disobey my Lord."

(16) He will show mercy to anyone who is spared on that day: that will be the clear Triumph.

(17) If God should let any harm touch you, no one would remove it except He Himself; while if He should let some good touch you, well He is Capable of everything.

(18) He is the Irresistible, [High] above His servants. He is the Wise, the Informed.

(19) SAY: "What thing is most important as evidence?" SAY: "God is a Witness for both me and you. This Reading has been revealed to me so that I may warn you (all) by means of it, as well as anyone it may reach. Do you testify that there are other gods along with God?" SAY: "I will not swear so!" SAY: "He is God Alone, while I am innocent of whatever you associate [with Him]."

(20) Those whom We have given the Book know Him just as they recognize their own sons; [yet]

those who have lost their souls will never believe.

(21) Who is worse off than someone who invents a lie about God or has rejected His signs? Wrongdoers will never prosper.

(22) Some day We will summon them all together, then tell those who have associated [others with Us]: "Where are your associates which you have been claiming [to have]?"

(23) Then there will be no test for them unless they say: "By God our Lord, we have not been associators!"

(24) See how they lie even about themselves! Whatever they have invented has misled them.

(25) Some of them listen to you even though We have placed wrappings over their hearts and dullness in their ears lest they should understand it. Even if they saw every sign, they still would not believe in them; so whenever they come to you, they argue with you. Those who disbelieve say: "These are only legends by primitive people."

(26) They try to refute it and remain aloof from it; yet they only destroy their own souls while they do not even notice it!

(27) If you could see when they are set before the Fire and say: "Alas, if we might only be sent back and had not rejected our Lord's signs, and we had been believers!"

(28) Rather what they had been hiding previously has appeared to them; even though they were sent back, they would still return to what they have been forbidden. They are such liars!

(29) They say: "Only our worldly life exists;

we will not be raised up again."

(30) If you could only see as they are made to stand before their Lord! He will say: "Isn't this real?" They will say: "Of course, by our Lord!" He will say: "Taste torment, since you have been disbelieving!"

(31) Those who deny [they will have] any meeting with God have already lost out, so that when the Hour comes suddenly upon them, they will say: "Have pity on us for how we neglected it!" They will carry their burdens on their own backs. Is not whatever they bear something evil?"

(32) What does worldly life mean except some sport and amusement? The future Home is better for those who do their duty. Will you (all) not use your reason?

(33) We well know how anything they say saddens you. Yet they are not rejecting merely you, but wrongdoers even repudiate God's signs.

(34) Messengers before you have been rejected, yet they held firm on being rejected and abused, until Our support came to them . There is no way to change God's words ! News from (other) emissaries has already come to you.

(35) If their reluctance bears so heavily upon you, then how would it be if you managed to bore a tunnel through the earth or to climb a ladder up to Heaven, and brought a sign to them? If God so wished, He would gather them together for guidance; so do not act so ignorant as well.

(36) Only those who listen will respond,

plus the dead whom God will raise; then unto Him will they return.

(37) They say: "If a sign were only sent down to him by his Lord!" SAY: "God is Able to send down a sign, even though most of them will not know it."

(38) There is no animal [walking] on earth nor any bird flying on its wings unless they exist as communities like yourselves. We have not neglected anything in the Book; then to their Lord will they be summoned.

(39) Those who reject Our signs are deaf and dumb, [groping along] in darkness. God lets anyone He wishes go astray, while He sets anyone He wishes upon a Straight Road.

(40) SAY:"Have you considered whether, once God's torment comes to you (all) or the Hour comes to you, you will appeal to someone instead of God if you are so truthful?

(41) Rather it is to Him you will appeal and if He wishes, He will remove whatever you have appealed to Him about, and you will forget what you have associated [with Him].

(42) We sent [word] to nations before you and seized them with suffering and hardship so that they might act submissively.

(43) Why then did they not act submissive when Our violence came to them, but instead their hearts were hardened and Satan made whatever they were doing seem attractive to them?

(44) So once they forgot what they had been reminded of, We opened up the doors to everything for them until just when they

were happiest with what they had been given, We caught them suddenly and there they were confounded!

(45) The last remnant of the folk who had been doing wrong was cut off. Praise be to God, Lord of the Universe!

(46) SAY: "Have you (all) considered whether, if God should snatch away your hearing and your eyesight, and sealed off your hearts, who is the god besides god [Himself] who can give them back to you?" Watch how We deal out signs, yet they still keep aloof!

(47) SAY: "Have you yourselves considered whether, if God's torment should come to you suddenly or openly, any except wrong-doing folk would be wiped out?"

(48) We do not send any emissaries except as newsbearers and warners. Anyone who believes and reforms should have no fear nor will they be saddened,

(49) while punishment will alight on those who reject Our signs because of how immoral they have been.

(50) SAY: "I do not say God's treasures lie with me nor do I know the Unseen, nor do I even tell you I am an angel. I merely follow what has been inspired in me." SAY: "Are the blind and the sighted man equal? Will you not think such matters over?"

(51) Warn those who fear that they will be summoned to their Lord concerning it: they will have no patron nor any intercessor besides Him-so that they may do their duty.

(52) Do not drive away those who appeal to their Lord, wanting His presence in the

early morning and the evening. You have nothing to do with their reckoning, while they have nothing to do with your reckoning. Should you drive them off, you would be a wrongdoer.

(53) Even so do We try some of them by means of others, so they may say: "Are those the ones among us towards whom God has been gracious? Is God not quite Aware as to who are grateful?"

(54) Whenever those who believe in Our signs come to you, SAY: "Peace be upon you!" Your Lord has prescribed mercy for Himself so He will be Forgiving, Merciful to any of you who commits evil out of ignorance, then repents later on and reforms.

(55) Thus We spell out signs so the criminals' way may be evident.

(56) SAY: "I am forbidden to serve those whom you appeal to instead of to God." SAY: "I do not follow your whims: in that case I would go astray and not be guided."

(57) SAY: "I am [looking] for evidence from my Lord while you have rejected it. I do not have what you are trying to hurry up; discretion lies only with God. He relates the Truth and is the best Decider."

(58) SAY: "If I had what you seek to hurry up, the matter would have been settled between me and you. God is quite Aware as to who are wrongdoers."

(59) He holds the keys to the Unseen; only He knows them! He knows whatever exists on land and at sea; no

leaf drops down unless He knows it, nor any seed [lies] in the darkness of the earth, nor any tender [shoot] nor any withered [stalk] unless it is [written down] in a clear Book.

(60) He is the One Who gathers you (all) in at night. He knows what you have accomplished by day; then He revives you in it so a stated period may be fulfilled. Then your return will be unto Him, when He will notify you about whatever you have been doing.

(61) He is the Irresistible, [reigns Supreme] Above His servants! He sends guardians [to watch] over you so that whenever death comes for one of you, Our messengers will gather him in. They will not neglect [their duty];

(62) then they will be sent back to God, their true Patron. Surely discretion belongs to Him! He is the Swiftest Reckoner.

(63) SAY: "Who saves you from darkness on land and at sea?" You appeal to Him beseeching and in secret: "If He will rescue us from this, we'll be so grateful!"

(64) SAY: "God will rescue you from it, and from all anxiety. Yet you still associate [others with Him]!"

(65) SAY: "He is Able to send torment down upon you or from underneath your feet, or to confuse you with factions and make some of you experience the violence of others." Watch how We handle signs so that they may understand.

(66) Even so your folk reject it although it is the Truth. SAY: "I am no administrator set

up over you.

(67) Every piece of news has some purpose, as you shall realize."

(68) Whenever you see those who speculate about Our signs, avoid them till they speculate about some other topic of conversation. Even if Satan should cause you to forget [to do so], still do not sit around with such wrongful folk once you remember.

(69) Those who do their duty are not accountable for them in any way except to remind [them], so that they [in turn] may do their duty.

(70) Stay away from those who take their religion as a sport and amusement. Worldly life has lured them on. Remind [them] of it lest any soul become reckless because of what he has earned; he will have no patron nor any other intercessor besides God. Even if he were to proffer every alternative, such would not be accepted from him. Those who let themselves act recklessly concerning what they have earned must drink boiling water and suffer painful torment because of how they have disbelieved.

(71) SAY: "Should we appeal to something that can neither benefit nor harm us, instead of to God? Shall we turn on our heels now that God has guided us, bewildered like someone whom the devils have enticed away on earth, while his companions are calling him to guidance: 'Come to us!'?" SAY: "God's guidance means [real] guidance. We have been ordered to commit ourselves peacefully to the Lord of the Universe.

(72) 'Keep up prayer and heed Him!' He is the One

before Whom you will (all) be summoned.

(73) He is the One Who really created Heaven and Earth. Any day He says: 'Be!'; then it is! "His speech [means] the Truth and He will hold control on the day when the Trumpet is sounded. Knowing the Unseen and Visible, He is Wise, Informed."

(74) Thus Abraham said to his father Azar: "Do you accept idols as gods? I see you and your folk are in obvious error."

(75) Therefore We showed Abraham sovereignty over Heaven and Earth so he might feel reassured.

(76) When night descended on him, he saw a star. He said: "Will this be my lord?" So when it set, he said: "I do not like setting things."

(77) So then as he saw the moon rising, he said: "Will this be my lord?"; and when it set, he said: "If my Lord did not guide me, I would be a member of the lost folk."

(78) So when he saw the sun rising (again), he said: "Will this be my lord? This is [even] greater." As it set, he said: "My people, I am innocent of what you associate [with God]!

(79) I have turned my face enquiringly to Him Who originated Heaven and Earth . I am no associator."

(80) His people argued with him. He said: "Are you arguing with me concerning God, while He has guided me? I do not fear what you associate with Him, unless my Lord should wish for something else. My Lord comprises everything

in knowledge. Will you not be reminded?

(81) How should I fear what you associate [with Him] while you do not fear having associated something with God for which He has not sent you down any authority? Which of either group deserves more security, if you know anything?

(82) Those who believe and do not cloak their faith in wrongdoing will feel more secure and will be [better] guided."

(83) Such was Our argument which We furnished Abraham with against his folk: We raise anyone We wish to in rank. Your Lord is Wise, Aware.

(84) We bestowed Isaac and Jacob on him; each We guided. Noah We had guided before, and from his offspring [came] David, Solomon, Job, Joseph, Moses and Aaron; thus We reward those who act kindly.

(85) Zachariah, John, Jesus and Elijah were all honorable men.

(86) and Ishmael, Elisha, Jonah and Lot; each We preferred over [everybody else in] the Universe.

(87) We picked out some of their forefathers, their offspring and their brethren, and guided them to a Straight Road.

(88) Such is God's guidance: He thereby guides any of His servants He may wish. If they had associated [others with Him], whatever they were doing would have collapsed on them.

(89) Those are the ones to whom We have given the Book, along with discretion and prophethood; if such men should disbelieve in it, then We will entrust it to a folk who will not disbelieve in it.

(90) Such are the ones whom God has guided, so

copy their guidance. SAY: "I do not ask you any fee for it; it is only a Reminder to [everybody in] the Universe!"

(91) They do not value God the way He should be valued when they say: "God has not sent down anything to a human being." SAY: "Who sent down the Book which Moses came with, as Light and guidance for mankind? You publish it on (separate)sheets to show it around, while you (also) hide a great deal [of it]. You have been taught what neither you yourselves nor your forefathers ever knew." SAY: "God [has sent it];" then leave them toying away with their speculation.

(92) This is a blessed Book We have sent down to confirm whatever came before it, so you may warn the Mother of Towns and anyone around her. Those who believe in the Hereafter believe in it and attend to their prayer.

(93) Yet who is more in the wrong than someone who invents a lie about God? Or says: "Something has been revealed to me...", while nothing has been revealed to him; and who says: "I shall send down the same as God has sent down"? If you could only see when wrongdoers are in their death throes and the angels stretch forth their hands: "Away with your souls! Today you are awarded the torment of shame because you have been saying something that is not true about God. You have acted too proud for His signs."

(94) You have (all) come to Us individually, now,

just as We created you in the first place. You have left behind what We conferred on you, nor do We see your intercessors alongside you whom you claimed were associated with you. They have been cut off from you, and what you have been claiming has merely led you astray!"

(95) God is the One Who splits the seed and kernel, He brings the living from the dead, and is the One Who brings the dead from the living. Such is God; yet still you shrug Him off!

(96) Kindler of morn, He grants night for repose, and the sun and moon for telling time. Such is the measure of the Powerful, the Aware!

(97) He is the One Who has placed the stars to guide you through darkness on land and at sea. We have spelled out signs for people who know!

(98) It is he Who has reproduced you from a single soul, and [granted you] a settlement [on earth] and a resting place [after death]. We have spelled out signs for people who understand.

(99) It is He Who sends down water from the sky. Thus We bring forth plants of everytype with it; We produce green vegetation from it. We produce grain from it piled tight packed on one another, and from the datepalm, clusters close at hand produced from its pollen, as well as orchards full of grapes, olives and pomegranates, which are so similar and yet dissimilar. Look at their fruit as He causes it to grow and

ripen. In that are signs for folk who believe.

(100) They have set up sprites as associates with God, even though He created them! They have even dared to impute sons and daughters to Him without having any knowledge. Glory be to Him; Exalted is He over whatever they describe!

(101) Deviser of Heaven and Earth! How can He have a son while He has no consort? He created everything and is Aware of everything!

(102) Such is God, your Lord; there is no deity except Him, the Creator of everything so serve Him. He is a Trustee for everything!

(103) No powers of vision can comprehend Him, while He comprehends [all] vision; He is the Subtle, the Informed.

(104) Insights have come to you from your Lord; anyone who observes [them] does so for his own sake, while anyone who acts blindly has himself to blame. I am not [set up as] any guardian over you.

(105) Thus we spell out signs so they will say: "You have been studying!"; and so We may explain it to folk who know.

(106) Follow whatever has been revealed to you by your Lord; there is no deity except Him. Avoid anyone who associates [others with God].

(107) If God had so wished, they would not have associated [anything with Him]. We have not set you up as a guardian over them, nor are you an administrator for them.

(108) Do not insult those they appeal to instead of to God, lest they insult God as an

enemy without even realizing it. Thus We have made their action seem attractive to every nation; then their return shall be to their Lord, so He may notify them about how they have been acting.

(109) They swear by God with their stiffest oaths that if a sign were given them, they would believe in it. SAY: "Signs belong only to God." What will make you perceive that even when they are given them, they will still not believe?

(110) We upset their vital organs and their eyesight since they did not believe it in the first place. We will leave them groping along in their arrogance.

(111) Even though We were to send angels down to them and the dead were to speak to them, and We mustered everything against them, they still would not believe unless God so wishes; yet most of them act so out of ignorance.

(112) Thus We have granted each messenger an opponent, devils from humankind and sprites, some of whom have inspired others with seductive talk in order to deceive them. If your Lord had so wished, they would not have done so; so leave them alone as well as anything they may be inventing.

(113) Let the vital organs of those who do not believe in the Hereafter incline towards it, and let them feel satisfied with it and acquire whatever they may be acquiring.

(114) Should I crave someone besides God to settle matters? He is the One Who has sent the Book down to you

to set things forth in detail. Those whom We have given the Book recognize that it has been sent down from your Lord with the Truth, so do not be a doubter.

(115) Your Lord's word has been completed so far as [its] credibility and justice are concerned; there is no way to change His words. He is the Alert, the Aware.

(116) If you obeyed most of those who are on earth, they would lead you astray from God's path; they only follow conjecture and are merely guessing.

(117) Your Lord is quite Aware as to who is straying from His path, just as He is quite Aware as to who are guided.

(118) So eat whatever God's name has been mentioned over if you are believers in His signs.

(119) What is wrong with you that you do not eat something God's name has been mentioned over? He has spelled out for you what has been forbidden you-unless you are obliged to [eat it]. Many [people] lead others astray through their own passions without having any knowledge; your Lord is quite Aware as to who are disobedient.

(120) Leave off obvious vice and its inner source; those who acquire a vice will be rewarded for whatever they may have committed.

(121) Do not eat anything over which God's name has not been mentioned; it is so immoral! The devils inspire their adherents to argue with you; if you (all) obeyed them, you would become associators [of others in your worship of God Alone]

.

(122) Is someone who has been dead and whom We revived and granted light to so he may walk among people with it, to be compared to someone who is in such darkness he cannot leave it? Thus anything they have been doing seems attractive to disbelievers.

(123) Thus We have granted each town great men who are its criminals, to plot away in it. They merely plot against themselves and do not even notice it.

(124) Whenever some sign comes to them, they say: "We will never believe until we are given the same as God's messengers were given." God is quite Aware as to where He should place His message; belittlement by God and stern torment will strike those who commit crimes because of what they have been plotting.

(125) God lays anyone's breast open to Islam whom He wants to guide, while He makes the breast of anyone He wants to be led astray seem cramped, tight, just as if he were climbing up to Heaven. Thus God places a blight on those who do not believe.

(126) This is your Lord's Straight Road. We have spelled out signs for folk who remember:

(127) they will have a peaceful home with their Lord; He will be their Patron because of what they have been doing.

(128) Some day He will summon them all together: "O company of sprites, you have required too much from humankind." Their adherents among humanity will say: "Our Lord, some of us have taken advantage of one

another, and have [now] reached our deadline which You appointed for us." He will say: "The Fire will be your lodging to live in for ever, except for whatever God may wish. Your Lord is Wise, Aware."

(129) Thus We let some wrongdoers manage others because of what they had been earning.

(130) O company of sprites and humankind, have not messengers from among yourselves come to relate My signs to you and warn you about a meeting on this day of yours?" They will say: "We bear witness even against ourselves." Worldly life has lured them on and they bear witness against themselves for having been disbelievers.

(131) That is because your Lord will not destroy any towns unjustly while their people are heedless:

(132) everyone will have ranks according to what they have been doing. Your Lord is not oblivious of what they are doing.

(133) Your Lord is Transcendent, the Master of Mercy; if He so wished, He would remove you and bring replacements for you in any way He wishes, just as He has produced you from the offspring of other people.

(134) What you are promised is coming; you will never avert it.

(135) SAY: "My people, act according to your situation; I [too] am acting! You will know who will have the Home as a result. The fact is that wrongdoers will not prosper.

(136) They grant God a share in what He has produced such as crops and livestock , and they say: "This is God's," according to

their claim, and: "This is our associates'." Anything that is meant for their associates never reaches God, while what is God's reaches their associates (too);how evil is whatever they decide!

(137) Even so, their associates have made killing their children seem attractive to many associators, to lead them on to ruin and to confuse their religion for them. If God so wishes, they would not do so; so leave them alone and whatever they are inventing.

(138) They say: "This livestock and (these) crops are taboo; only someone we wish to may eat them!", according to their claim. There are some livestock whose backs one is forbidden to ride, as well as (other) livestock over which God's name has not been mentioned, as something invented despite Him. He will reward them according to what they have been inventing.

(139) They say: "What is in this livestock's bellies is reserved exclusively for our menfolk, and forbidden to our wives." Yet if it is stillborn, then they may be partners in it! He will reward them for their description; He is Wise, Aware.

(140) Those who have stupidly killed their own children without having any knowledge and forbidden something God has provided them with, have lost out through inventing things about God; they have gone astray and not accepted guidance.

(141) He it is Who has produced gardens, both trellised and untrellised, and datepalms and field crops whose food [tastes] different, as well as olives and pomegranates which are so alike and yet so unlike! Eat some

of their fruit as they ripen, and give away whatever they ought to on their harvest day. Yet do not overdo things for He does not love extravagant people.

(142) Some livestock is for transport and some meant for use at home. Eat anything God has provided you with and do not follow in Satan's footsteps, for he is an open enemy of yours.

(143) Eight exist in pairs: two [pairs] of sheep and two of goats. SAY: "Does He forbid both males or both females, or what the females' wombs contain? Inform me scientifically if you are so truthful!"

(144) Camels also [come] in twos and cattle in twos. SAY: "Did He forbid both males or both females, or what both females' wombs contain? Were you witnesses when God instructed you concerning this?" Who does more harm than someone who invents a lie about God, so he may lead mankind astray without having any knowledge? God does not guide wrongdoing folk.

(145) SAY: "I do not find anything forbidden in what has been revealed to me for anyone needing to eat something, unless it is something that has died[by itself] or it is blood which has already been shed, or pork-that is so filthy!-or a sinful offering that has been consecrated to something besides God. Concerning anyone who is obliged to do so, without either meaning to disobey nor exceeding his [barest]needs, your Lord is Forgiving, Merciful.

(146) We have forbidden those who are Jews everything having a claw, and in the case of

cattle, sheep and goats, We have forbidden them their tallow, unless it is located in their backs or intestines, or what is mingled with their bones. That is how We have rewarded them because of their insolence. We are Truthful;

(147) so if they should reject you, then say: "Your Lord possesses boundless Mercy. His might will not be withheld from criminal folk."

(148) Those who associate [others in their worship of God] will say: "If God had so wished, neither we nor our forefathers would have associated [anything with Him] nor have forbidden anything." Even so did those before them reject [Us] until they tasted Our might. SAY: "Have you (all) any knowledge? Then bring it here for us! Why, you only follow conjecture; you are merely guessing!"

(149) SAY: "God holds the convincing argument; if He so wished, He would have guided every one of you."

(150) SAY: "Produce your witnesses who will testify that God has forbidden this!" If they so testify, still do not testify along with them nor follow the whims of those who reject Our signs and do not believe in the Hereafter. They make all things equal to their Lord!

(151) SAY: "Come close, I will recite what your Lord has forbidden you: Do not associate anything with Him; And [show] kindness towards both [your] parents. Do not kill your children because of poverty; We shall provide for you as well as for them. Do not indulge in shocking acts which you may practise either openly or keep

secret. Do not kill any person whom God has forbidden, except through [due process of] law. He has instructed you in this so that you may use your reason.

(152) Do not approach an orphan's estate before he comes of age, except to improve it. Grant full measure and weight in all fairness . We do not assign any person to do more than he can cope with . Whenever you speak, be just even though it concerns a close relative. Fulfil God's agreement. Thus has He instructed you so that you may bear it in mind.

(153) This is My Straight Road, so follow it and do not follow [other] paths which will separate you from His path. Thus has He instructed you so that you may do your duty.

(154) Then We gave Moses the Book as a fulfilment for someone who acts kindly, and an analysis of everything, as well as for guidance and mercy so they may believe about meeting their Lord.

(155) This is a Blessed Book We have sent down, so follow it and do your duty so that you may receive mercy,

(156) lest you say: "The Book was sent down to only two factions before us. We have been unaware of what they study."

(157) Or you may say: "If the Book had been sent down to us, We would be better guided than they are." Evidence has now come to you from your Lord, as well as guidance and mercy. Who is more in the wrong

than someone who rejects God's signs and even evades them? We will reward those who evade Our signs with the worst torment because they have acted so evasive.

(158) Are they only waiting for angels to come to them or for your Lord to arrive, or for some of your Lord's signs to come? On the day when some of your Lord's signs arrive, belief in them will not benefit any person who has not believed in them already, nor earned some good through his [profession of] faith. SAY: "Wait; we too are waiting!"

(159) Concerning those who permit divisions in their religion and form sects, you should have nothing to do with them in any way. Their case rests entirely with God; soon He will notify them about whatever they have been doing.

(160) Anyone who comes with a fine deed will have ten more like it, while anyone who comes with an evil deed will only be rewarded with its like; they will not be treated unjustly.

(161) SAY: "As for me, my Lord has guided me along a Straight Road, [leading to] an established religion, the creed of Abraham the Enquirer. He was no associator."

(162) SAY: "My prayer and my devotion, my living and my dying, (all) belong to God, Lord of the Universe;

(163) no associate has He, with that am I commanded, and I am the first of the Muslims."

(164) SAY: "Should I seek some other lord than God, while He is Lord of Everything? Each soul is

responsible only for its own self, while no burdened [soul] shall bear another's burden. Soon your return will be unto your Lord, so He may advise you concerning whatever you have been differing over.

(165) "He is the One Who has placed you as overlords on earth and raised some of you higher than others in rank so He may test you by means of what He has given you. Your Lord is Swift in punishment; yet He is Forgiving, Merciful."

We sent down on thee a Book on parchment and so they touched it withtheir hands, yet the unbelievers would have said, `This is naught butmanifest sorcery.' (7)

`Why has an angel not been sent down on him?' they say; yet had We sent downan angel, the matter would have been determined, and then no respite would begiven them. (8)

And had We made him an angel, yet assuredly We would have made him a man,and confused for them the thing which they themselves are confusing. (9)

Messengers indeed were mocked at before thee; but those that scoffed at themwere encompassed by that they mocked at. (10)

Say: `Journey in the land, then behold how was the end of them thatcried lies.' (11)

Say: `To whom belongs what is in the heavens and in the earth?'Say: `It is God's. He has prescribed for Himself mercy. He will surely gatheryou to the Resurrection Day, of which is no doubt. Those who have lost theirsouls, they do not believe. (12)

And to Him belongs whatsoever inhabits the night and the day; and He isthe All-hearing, the All-knowing.' (13)

Say: `Shall I take to myself as protector other than God, the Originator ofthe heavens and of the earth, He who feeds and is not fed?' Say: `I havebeen commanded to be the first of them that surrender: "Be not thou of theidolaters." ' (14)

Say: `Indeed I fear, if I should rebel against my Lord, the chastisementof a dreadful day.' (15)

From whomsoever it is averted on that

day, He will have mercy on him; that isthe manifest triumph. (16)

And if God visits thee with affliction none can remove it but He; and if Hevisits thee with good, He is powerful over everything. (17)

He is Omnipotent over His servants, and He isthe All-wise, the All-aware. (18)

Say: `What thing is greatest in testimony?' Say: `God is witness between meand you, and this Koran has been revealed to me that I may warn you thereby,and whomsoever it may reach. Do you indeed testify that there are other godswith God?' Say: `I do not testify.' Say: `He is only One God, and I am quitof that you associate.' (19)

Those to whom We have given the Book recognize it as they recognize theirsons. Those who have lost their own souls, they do notbelieve. (20)

And who does greater evil than he who forges against God a lie, or cries liesto His signs? They shall not prosper, the evildoers. (21)

And on the day when We shall muster them all together, then We shall say untothose who associated other gods with God, `Where are your associates whom youwere asserting?' (22)

Then they shall have no proving, but to say, `By God our Lord, we neverassociated other gods with Thee.' (23)

Behold how they lie against themselves, and how that which they were forginghas gone astray from them! (24)

And some of them there are that listen to thee, and We lay veils upon theirhearts lest they understand it, and in their ears heaviness; and

if they seeany sign whatever, they do not believe in it, so that when they come to theethey dispute with thee, the unbelievers saying, "This is naught but thefairy-tales of the ancient ones.' (25)

And they forbid it, and keep afar from it, and it is only themselves theydestroy, but they are not aware. (26)

If thou couldst see when they are stationed before the Fire, and they say,`Would that we might be returned, and then not cry lies to the signs of ourLord, but that we might be among the believers!' (27)

No; that which they were concealing before has now appeared to them; and evenif they were returned, they would again commit the very thing they wereprohibited; they are truly liars. (28)

And they say, `There is only our present life; we shall not be raised.' (29)

If thou couldst see when they are stationed before their Lord! He will say,`Is not this the truth?' They will say, `Yes indeed, by our Lord!' He willsay, `Then taste the chastisement for your unbelief.' (30)

Lost indeed are they that cried lies to the encounter with God, so that whenthe Hour comes to them suddenly they shall say, `Also for us, that weneglected it!' On their backs they shall be bearing their loads; O how evilthe Loads they bear ! (31)

The present life is naught but a sport and a diversion; surely the Last Abodeis better for those that are godfearing. What, do you not understand? (32)

We know indeed that it grieves thee

the things they say; yet it is not theethey cry lies to, but the evildoers--it is the signs of God that they deny. (33)

Messengers indeed were cried lies to before thee, yet they endured patientlythat they were cried lies to , and were hurt, until Our help came unto them.No man can change the words of God; and there has already come to thee sometiding of the Envoys. (34)

And if their turning away is distressful for thee, why, if thou canst seekout a hole in the earth, or a ladder in heaven, to bring them some sign--buthad God willed, He would have gathered them to the guidance; so be not thouone of the ignorant. (35)

Answer only will those who hear; as for the dead, God will raise them up,then unto Him they will be returned. (36)

They also say, `Why has no sign been sent down upon him from his Lord?' Say:`Surely God is able to send down a sign, but most of them know not.' (37)

No creature is there crawling on the earth, no bird flying with its wings,but they are nations like unto yourselves. We have neglected nothing in theBook; then to their Lord they shall be mustered. (38)

And those who cry lies to Our signs are deaf and dumb, dwelling in theshadows. Whomsoever God will, He leads astray, and whomsoever He will, Hesets him on a straight path. (39)

Say: `What think you? If God's chastisement comes upon you, or the Hour comesupon you, will you call

upon any other than God if you speaktruly?' (40)

No; upon Him you will call, and He will remove that for which you call uponHim if He will, and you will forget that you associate with Him. (41)

Indeed We sent to nations before thee, and We seized them with misery andhardship that haply they might be humble; (42)

if only, when Our might came upon them, they had been humble! But theirhearts were hard, and Satan decked out fair to them what they were doing. (43)

So, when they forgot what they were reminded of, We opened unto them thegates of everything until, when they rejoiced in what they were given, Weseized them suddenly, and behold, they were sore confounded. (44)

So the last remnant of the people who did evil was cut off. Praise belongsto God the Lord of all Being. (45)

Say: `What think you? If God seizes your hearing and sight, and sets a sealupon your hearts, who is a god other than God to give it back to you?'Behold how We turn about the signs! Yet thereafter they are turning away. (46)

Say: `What think you? If God's chastisement comes upon you, suddenly oropenly, shall any be destroyed, except the people of the evildoers?' (47)

We do not send the Envoys, except good tidings to bear, and warning; whoeverbelieves and makes amends--no fear shall be on them, neither shall theysorrow. (48)

But those who cry lies to Our signs, them the chastisement shall visit, forthat they were ungodly. (49)

Say:

`I do not say to you, `I possess the treasuries of God'; I know notthe Unseen. And I say not to you, `I am an angel'; I only follow what isrevealed to me.' Say: `Are the blind and the seeing man equal? Will younot reflect?' (50)

And warn therewith those who fear they shall be mustered to their Lord; theyhave, apart from God, no protector and no intercessor; haply they will begodfearing. (51)

And do not drive away those who call upon their Lord at morning and eveningdesiring His countenance; nothing of their account falls upon thee, andnothing of thy account falls upon them, that thou shouldst drive them away,and so become one of the evildoers. (52)

Even so We have tried some of them by others that they may say, `Are thesethe ones God has been gracious to among us?' Knows not God very well thethankful? (53)

And when those who believe in Our signs come to thee, say, `Peace be uponyou. Your Lord has prescribed for Himself mercy. Whosoever of you does evilin ignorance, and thereafter repents and makes amends, He is All-forgiving,All-compassionate.' (54)

Thus We distinguish Our signs, that the sinners' way may bemanifest. (55)

Say: `I am forbidden to serve those you call on apart from God.' Say: `I donot follow your caprices, or else I had gone astray, and would not be of theright-guided.' (56)

Say: `I stand upon a clear sign from my Lord, and you have cried lies to it.Not with me is that you seek to hasten;

the judgment is God's alone. Herelates the truth, and He is the Best of deciders.' (57)

Say: `If what you seek to hasten were with me, the matter between you and mewould be decided; and God knows very well the evildoers.' (58)

With Him are the keys of the Unseen; none knows them but He.He knows what is in land and sea; not a leaf falls, but He knows it. Not agrain in the earth's shadows, not a thing, fresh or withered, but it is in abook Manifest. (59)

It is He who recalls you by night, and He knows what you work by day;then He raises you up therein, that a stated term may be determined;then unto Him shall you return, then He will tell you of whatyou have been doing. (60)

He is the Omnipotent over His servants. He sends recorders over you till,when any one of you is visited by death, Our messengers take himand they neglect not. (61)

Then they are restored to God their Protector, the True. Surely His is thejudgment; He is the swiftest Of reckoners. (62)

Say: `Who delivers you from the shadows of land and sea? You call upon Himhumbly and secretly, "Truly, if Thou deliverest from these, we shall beamong the thankful." ' (63)

Say: `God delivers you from them and from every distress; then you assignHim associates.' (64)

Say: `He is able to send forth upon you chastisement, from above you or fromunder your feet, or to confuse you in sects and to make you

taste theviolence of one another.' Behold how We turn about the signs ; haplythey will understand. (65)

Thy people have cried it lies; yet it is the truth. Say: `I am not aguardian over you. (66)

Every tiding has its time appointed; you will surely know.' (67)

When thou seest those who plunge into Our signs, turn away from them untilthey plunge into some other talk; or if Satan should make thee forget, do notsit, after the reminding, with the people of the evildoers. (68)

Nothing of their account falls upon those that are godfearing; but areminding; haply they will be godfearing. (69)

Leave alone those who take their religion for a sport and a diversion, andwhom the present life has deluded. Remind hereby, lest a soul should begiven up to destruction for what it has earned; apart from God, it has noprotector and no intercessor; though it offer any equivalent, it shall notbe taken from it. Those are they who are given up to destruction for whatthey have earned; for them awaits a draught of boiling water and a painfulchastisement, for that they were unbelievers. (70)

Say: `Shall we call, apart from God, on that which neither profits nor hurtsus, and shall we be turned back on our heels after that God has guided us?--Like one lured to bewilderment in the earth by Satans, though he has friendswho call him to guidance, `Come to us!' Say: `God's guidance is the trueguidance, and we are commanded to surrender to the Lord of all Being, (71)

and: "Perform the prayer, and fear Him; it is unto Him you shall bemustered." ' (72)

It is He who created the heavens and the earth in truth; and the day He says`Be', and it is; His saying is true, and His is the Kingdom the day theTrumpet is blown; He is Knower of the Unseen and the visible; He is theAll-wise, the All-aware. (73)

And when Abraham said to his father Azar,`Takest thou idols for gods? I see thee,and thy people, in manifest error.' (74)

So We were showing Abraham the kingdom of the heavens and earth, that hemight be of those having sure faith. (75)

When night outspread over him he saw a star and said, `This is my Lord.'But when it set he said, `I love not the setters.' (76)

When he saw the moon rising, he said, `This is my Lord.' But when it set hesaid, `If my Lord does not guide me I shall surely be of the peoplegone astray.' (77)

When he saw the sun rising, he said, `This is my Lord; this is greater!'But when it set he said, `O my people, surely I am quit of that youassociate. (78)

I have turned my face to Him who originated the heavens and the earth, a manof pure faith; I am not of the idolaters.' (79)

His people disputed with him. He said, `Do you dispute with me concerningGod, and He had guided me? I fear not what you associate with Him, except myLord will aught. My Lord embraces

all things in His knowledge; will you notremember? (80)

How should I fear what you have associated, seeing you fear not that you haveassociated with God that whereon He has not sent down on you any authority?'Which of the two parties has better title to security, if you have anyknowledge? (81)

Those who believe, and have not confounded their belief with evildoing--tothem belongs the true security; they are rightly guided. (82)

That is Our argument, which We bestowed upon Abraham as against his people.We raise up in degrees whom We will; surely thy Lord is All-wise,All-knowing. (83)

And We gave to him Isaac and Jacob--each one We guided, And Noah We guidedbefore; and of his seed David and Solomon, Job and Joseph, Moses and Aaron--even so We recompense the good-doers-- (84)

Zachariah and John, Jesus and Elias; each was of the righteous; (85)

Ishmael and Elisha, Jonah and Lot--each one We preferred above all beings; (86)

and of their fathers, and of their seed, and of their brethren;and We elected them, and We guided them to a straight path. (87)

That is God's guidance; He guides by it whom He will of His servants; hadthey been idolaters, it would have failed them, the things they did. (88)

Those are they to whom We gave the Book, the Judgment, the Prophethood; so ifthese disbelieve in it, We have already entrusted it to a people who do notdisbelieve in it. (89)

Those are they whom God has guided; so follow their guidance. Say: `I ask ofyou no

wage for it; it is but a reminder unto all beings.' (90)

They measured not God with His true measure when they said, `God has not sentdown aught on any mortal.' Say: `Who sent down the Book that Moses broughtas a light and a guidance to men ? You put it into parchments, revealingthem, and hiding much; and you were taught that you knew not, you and yourfathers.' Say: `God.' Then leave them alone, playing their gameof plunging. (91)

This is a Book We have sent down, blessed and confirming that which wasbefore it, and for thee to warn the Mother of Cities and those about her; andthose who believe in the world to come believe in it, and watch overtheir prayers. (92)

And who does greater evil than he who forges against God a lie, or says, `Tome it has been revealed', when naught has been revealed to him, or he whosays, `I will send down the like of what God has sent down'? If thou couldstonly see when the evildoers are in the agonies of death, and the angels arestretching out their hands: `Give up your souls! Today you shall berecompensed with the chastisement of humiliation for what you said untrulyabout God, waxing proud against His signs.' (93)

`Now you have come to Us one by one, as We created you upon the first time,and you have left what We conferred on you behind your backs. We do not seewith you your intercessors, those you asserted to be associates in you; thebond between

you is now broken; that which you ever asserted has now goneastray from you.' (94)

It is God who splits the grain and the date-stone, brings forth the livingfrom the dead; He brings forth the dead too from the living.So that then is God; then how are you perverted? (95)

He splits the sky into dawn, and has made the night for a repose, and the sunand moon for a reckoning. That is the ordaining of the All-mighty, theAll-knowing. (96)

It is He who has appointed for you the stars, that by them you might beguided in the shadows of land and sea. We have distinguished the signs fora people who know. (97)

It is He who produced you from one living soul, and then a lodging-place,and then a repository. We have distinguished the signs for a people whounderstand. (98)

It is He who sent down out of heaven water, and thereby We have brought forththe shoot of every plant, and then We have brought forth the green leaf ofit, bringing forth from it close-compounded grain, and out of the palm-tree,from the spathe of it, dates thick-clustered, ready to the hand, and gardensof vines, olives, pomegranates, like each to each, and each unlike to each.Look upon their fruits when they fructify and ripen! Surely, in all this aresigns for a people who do believe. (99)

Yet they ascribe to God, as associates, the jinn, though He created them; andthey impute to Him sons and daughters without any knowledge. Glory beto Him! (100)

High be He

exalted above what they describe! The Creator of the heavens andthe earth--how should He have a son, seeing that He has no consort, and Hecreated all things, and He has knowledge of everything? (101)

That then is God your Lord; there is no god but He, the Creator ofeverything. So serve Him, for He is Guardian over everything. (102)

The eyes attain Him not, but He attains the eyes; He is the All-subtle,the All-aware. (103)

Clear proofs have come to you from your Lord. Whoso sees clearly, it is hisown gain, and whoso is blind, it is to his own loss; I am not a watcherover you. (104)

So We turn about the signs, that they may say, `Thou hast studied'; and thatWe may make it clear to a people having knowledge. (105)

Follow thou what has been revealed to thee from thy Lord; there is no godbut He; and turn thou away from the idolaters. (106)

Had God willed, they were not idolaters; and We have not appointed thee awatcher over them, neither art thou their guardian. (107)

Abuse not those to whom they pray, apart from God, or they will abuse God inrevenge without knowledge. So We have decked out fair to every nationtheir deeds; then to their Lord they shall return, and He will tell themwhat they have been doing. (108)

They have sworn by God the most earnest oaths if a sign comes to them theywill believe in it. Say: `Signs are only with God. `What will make yourealize that, when

it comes, they will not believe? (109)

We shall turn about their hearts and their eyes, even as they believed not init the first time; and We shall leave them in their insolence wanderingblindly. (110)

Though We had sent down the angels to them, and the dead had spoken withthem, had We mustered against them every thing, face to face, yet they wouldnot have been the ones to believe, unless God willed; but most of them areignorant. (111)

So We have appointed to every Prophet an enemy--Satans of men and jinnrevealing tawdry speech to each other, all as a delusion; yet, had thy Lordwilled, they would never have done it. (112)

So leave them to their forging, and that the hearts of those who believe notin the world to come may incline to it, and that they may be well-pleasedwith it, and that they may gain what they are gaining. (113)

What, shall I seek after any judge but God? For it is He who sent down toyou the Book well-distinguished; and those whom We have given the Book knowit is sent down from thy Lord with the truth; so be not thou ofthe doubters. (114)

Perfect are the words of thy Lord in truthfulness and justice; no man canchange His words; He is the All-hearing, the All-knowing. (115)

If thou obeyest the most part of those on earth they will lead thee astrayfrom the path of God; they follow only surmise, merely conjecturing. (116)

They Lord knows very well who goes astray from His

path; He knows very wellthe right-guided. (117)

Eat of that over which God's Name has been mentioned, if you believe inHis signs. (118)

How is it with you, that you do not eat of that over which God's Name hasbeen mentioned, seeing that He has distinguished for you that He hasforbidden you, unless you are constrained to it? But surely, many leadastray by their caprices, without any knowledge; thy Lord knows verywell the transgressors. (119)

Forsake the outward sin, and the inward; surely the earners of sin shall berecompensed for what they have earned. (120)

And eat not of that over which God's Name has not been mentioned; it isungodliness. The Satans inspire their friends to dispute with you; if youobey them, you are idolaters. (121)

Why, is he who was dead, and We gave him life, and appointed for him a lightto walk by among the people as one whose likeness is in the shadows, andcomes not forth from them? So it is decked out fair to the unbelieversthe things they have done. (122)

And even so We appointed in every city great ones among its sinners, todevise there; but they devised only against themselves, and they were notaware. (123)

And when a sign came to them, they said, `We will not believe until we aregiven the like of what God's Messengers were given. God knows very wellwhere to place His Message; and humiliation in God's sight shall befall thesinners, and a terrible chastisement, for what they devised. (124)

Whomsoever God desires to guide,

He expands his breast to Islam; whomsoeverHe desires to lead astray, He makes his breast narrow, tight as if he wereclimbing to heaven. So God lays abomination upon those whobelieve not. (125)

This is the path of thy Lord; straight; We have distinguished the signs to apeople who remember. (126)

Theirs is the abode of peace with their Lord, and He is their Protector forthat they were doing. (127)

On the day when He shall muster them all together: `Company of jinn, you havemade much of mankind.' Then their friends among mankind will say, `Our Lord,we have profited each of the other, and we have reached the term determinedby Thee for us.' He will say: `The Fire is your lodging, therein to dwellforever'--except as God will; surely thy Lord is All-wise, All-knowing. (128)

So We make the evildoers friends of each other for what they have earned. (129)

`Company of jinn and mankind, did not Messengers come to you from among you,relating to you My signs and warning you of the encounter of this your day?'They shall say, `We bear witness against ourselves.' They were deluded bythe present life, and they bear witness against themselves that they wereunbelievers. (130)

That is because thy Lord would never destroy the cities unjustly, while theirinhabitants were heedless. (131)

All have degrees according to what they have done; thy Lord is not heedlessof the things they do. (132)

Thy Lord is All-sufficient, Merciful. If He will, He can put you away, andleave after you, to succeed you, what He

will, as He produced you from theseed of another people. (133)

The thing you are promised, that will surely come; you cannot frustrate it. (134)

Say: `O my people, act according to your station; I am acting. And assuredlyyou will know who shall possess the Abode Ultimate. Surely the evildoerswill not prosper.' (135)

They appoint to God, of the tillage and cattle that He multiplied, a portion,saying, `This is for God'--so they assert--`and this is for our associates.'So what is for their associates reaches not God; and what is for God reachestheir associates. Evil is their judgment! (136)

Thus those associates of theirs have decked out fair to many idolaters toslay their children, to destroy them, and to confuse their religion for them.Had God willed, they would not have done so; so leave them to their forging. (137)

They say, `These are cattle and tillage sacrosanct; none shall eat them, butwhom we will'--so they assert--`and cattle whose backs have been forbidden,and cattle over which they mention not the Name of God.'All that they say, forging against God; He will assuredly recompense them forwhat they were forging. (138)

And they say, `What is within the bellies of these cattle is reserved for ourmales and forbidden to our spouses; but if it be dead, then they all shall bepartners in it.' He will assuredly recompense them for their describing;surely He is All-wise, All-knowing. (139)

Losers are they who slay their children in folly, without knowledge, and haveforbidden what God has provided them, forging against God; they have

goneastray, and are not right-guided. (140)

It is He who produces gardens trellised, and untrellised, palm-trees, andcrops diverse in produce, olives, pomegranates, like each to each, and eachunlike to each. Eat of their fruits when they fructify, and pay the duethereof on the day of its harvest; and be not prodigal; God loves not theprodigal. (141)

And of the cattle, for burthen and for slaughter, eat of what God hasprovided you; and follow not the steps of Satan; he is a manifest foeto you. (142)

Eight couples: two of sheep, of goats two. Say: `Is it the two males He hasforbidden or the two females? Or what the wombs of the two females contain?Tell me with knowledge, if you speak truly.' (143)

Of camels two, of oxen two. Say: `Is it the two males He has forbiddenor the two females? Or what the wombs of the two females contain?Or were you witnesses when God charged you with this? Then who does greaterevil than he who forges against God a lie, in order that he may lead mankindastray without any knowledge? Surely God guides not the people of theevildoers.' (144)

Say: `I do not find, in what is revealed to me, aught forbidden to him whoeats thereof except it be carrion, or blood outpoured, or the flesh ofswine-- that is an abomination--or an ungodly thing that has been hallowedto other than God; yet whoso is constrained, not desiring nor transgressing,surely thy Lord is All-forgiving, All-compassionate.' (145)

And to those of Jewry We have forbidden every beast

with claws; and of oxenand sheep We have forbidden them the fat of them, save what their backscarry, or their entrails, or what is mingled with bone; that We recompensedthem for their insolence; surely We speak truly. (146)

So, if they cry thee lies, say: `Your Lord is of mercy all-embracing, and Hismight will never be turned back from the people of the sinners.' (147)

The idolaters will say, `Had God willed, we would not have been idolaters,neither our fathers, nor would we have forbidden aught.' Even so the peoplebefore them cried lies until they tasted Our might. (148)

Say: `Have you any knowledge, for you to bring forth for us? You follow onlysurmise, merely conjecturing.' (149)

Say: To God belongs the argument conclusive; for had He willed, He wouldhave guided you all.' Say: `Produce your witnesses, those who testify Godhas forbidden this.' Then if they testify, bear not witness with them; anddo not thou follow the caprices of those who cried lies to Our signs, andwho believe not in the world to come, and ascribe equals to theirLord. (150)

Say: `Come, I will recite what your Lord has forbidden you: that youassociate not anything with Him, and to be good to your parents, and not toslay your children because of poverty; We will provide you and them;and that you approach not any indecency outward or inward , and that you slaynot the soul God has forbidden, except by right. That then He has chargedyou with; haply you will understand. (151)

And that you approach

not the property of the orphan, save in the fairermanner, until he is of age. And fill up the measure and the balance withjustice. We charge not any soul save to its capacity. And when you speak,be just, even if it should be to a near kinsman. And fulfil God's covenant.That then He has charged you with; haply you will remember. (152)

And that this is My path, straight; so do you follow it, and follow notdivers paths lest they scatter you from His path. That then He has chargedyou with; haply you will be godfearing.' (153)

Then We gave Moses the Book, complete for him who does good, anddistinguishing every thing, and as a guidance and a mercy; haply they wouldbelieve in the encounter with their Lord. (154)

This is a Book We have sent down, blessed; so follow it, and be godfearing;haply so you will find mercy; (155)

lest you should say, `The Book was sent down only upon two parties before us,and we have indeed been heedless of their study'; (156)

or lest you say, `If the Book had been sent down upon us, we had surely beenmore rightly guided than they.' Yet indeed a clear sign has come to you fromyour Lord, and a guidance and a mercy; and who does greater evil than he whocries lies to God's signs, and turns away from them? We shall surelyrecompense those who turn away from Our signs with an evil chastisement fortheir turning away. (157)

What, do they look for the angels to

come to them, nothing less, or that thyLord should come, or that one of thy Lord's signs should come? On the daythat one of thy Lord's signs comes it shall not profit a soul to believe thatnever believed before, or earned some good in his belief. Say: `Watch andwait; We too are waiting.' (158)

Those who have made divisions in their religion and become sects, thou artnot of them in anything; their affair is unto God, then He will tell themwhat they have been doing. (159)

Whoso brings a good deed shall have ten the like of it; and whoso brings anevil deed shall only be recompensed the like of it; they shall not bewronged. (160)

Say: `As for me, my Lord has guided me to a straight path, a right religion,the creed of Abraham, a man of pure faith; he was no idolater.' (161)

Say: `My prayer, my ritual sacrifice, my living, my dying--all belongs toGod, the Lord of all Being. (162)

No associate has He. Even so I have been commanded, and I am the first ofthose that surrender.' (163)

Say: `Shall I seek after a Lord other than God, who is the Lord of allthings?' Every soul earns only to its own account; no soul laden bears theload of another. Then to your Lord shall you return, and He will tell you ofthat whereon you were at variance. (164)

It is He who has appointed you viceroys in the earth, and has raised some ofyou in rank above others, that He may

try you in what He has given you.Surely thy Lord is swift in retribution; and surely He is All-forgiving,All-compassionate. (165)

unto him? If We sent down an angel, then the matter would be judged; no further time would be allowed them (for reflection). (8)

Had We appointed an angel (Our messenger), We assuredly had made him (as) a man (that he might speak to men); and (thus) obscured for them (the truth) they (now) obscure. (9)

Messengers (of Allah) have been derided before thee, but that whereat they scoffed surrounded such of them as did deride. (10)

Say (unto the disbelievers): Travel in the land, and see the nature of the consequence for the rejecters! (11)

Say: Unto whom belongeth whatsoever is in the heavens and the earth? Say: Unto Allah. He hath prescribed for Himself mercy, that He may bring you all together to a Day whereof there is no doubt. Those who ruin their own souls will not believe. (12)

Unto Him belongeth whatsoever resteth in the night and the day. He is the Hearer, the Knower. (13)

Say: Shall I choose for a protecting friend other than Allah, the Originator of the heavens and the earth, who feedeth and is never fed? Say: I am ordered to be the first to surrender (unto Him) . And be not thou (O Muhammad) of the idolaters (14)

Say: I fear, if I rebel against my Lord, the retribution of an Awful Day. (15)

He from whom (such retribution) is averted on that day (Allah) hath in truth had mercy on him. That will be the signal triumph. (16)

If Allah touch thee with affliction,

there is none that can relieve therefrom save Him, and if He touch thee with good fortune (there is none that can impair it); for He is Able to do all things. (17)

He is the Omnipotent over His slaves, and He is the Wise, the Knower. (18)

Say (O Muhammad) : What thing is of most weight in testimony? Say: Allah is witness between you and me. And this Qur'an hath been inspired in me, that I may warn therewith you and whomsoever it may reach. Do ye in truth bear witness that there are gods beside Allah? Say : I bear no such witness. Say: He is only One God. Lo! I am innocent of that which ye associate (with Him). (19)

Those unto whom We gave the Scripture recognize (this Revelation) as they recognize their sons. Those who ruin their own souls will not believe. (20)

Who doth greater wrong than he who inventeth a lie against Allah and denieth His revelations? Lo! the wrong doers will not be successful (21)

And on the Day We gather them together We shall say unto those who ascribed partners (unto Allah): Where are (now) those partners of your make believe? (22)

Then will they have no contention save that they will say: By Allah, our Lord, we never were idolaters. (23)

See how they lie against themselves, and (how) the thing which they devised hath failed them! (24)

Of them are some who listen unto thee, but We have placed upon their hearts veils,

lest they should understand, and in their ears a deafness. If they saw every token they would not believe therein; to the point that, when they come unto thee to argue with thee, the disbelievers say: This is naught else than fables of the men of old. (25)

And they forbid (men) from it and avoid it, and they ruin none save themselves, though they perceive not. (26)

If thou couldst see when they are set before the Fire and say: Oh, would that we might return! Then would we not deny the revelations of our Lord but we would be of the believers! (27)

Nay, but that hath become clear unto them which before they used to hide. And if they were sent back they would return unto that which they are forbidden. Lo! they are liars. (28)

And they say: There is naught save our life of the world, and we shall not be raised (again). (29)

If thou couldst see when they are set before their Lord! He will say: Is not this real? They will say: Yea, verily, by our Lord! He will say: Taste now the retribution for that ye used to disbelieve. (30)

They indeed are losers who deny their meeting with Allah until, when the hour cometh on them suddenly, they cry: Alas for us, that we neglected it! They bear upon their back their burdens. Ah, evil is that which they bear! (31)

Naught is the life of the world save a pastime and a sport. Better

far is the abode of the Hereafter for those who keep their duty (to Allah). Have ye then no sense? (32)

We know well how their talk grieveth thee, though in truth they deny not thee (Muhammad) but evil-doers flout the revelations of Allah. (33)

Messengers indeed have been denied before thee, and they were patient under the denial and the persecution till Our succour reached them. There is none to alter the decisions of Allah. Already there hath reached thee (somewhat) of the tidings of the messengers (We sent before). (34)

And if their aversion is grievous unto thee, then, if thou canst, seek a way down into the earth or a ladder unto the sky that thou mayst bring unto them a portent (to convince them all)! If Allah willed, He could have brought them all together to the guidance So be not thou among the foolish ones. (35)

Only those can accept who hear. As for the dead, Allah will raise them up; then unto Him they will be returned. (36)

They say: Why hath no portent been sent down upon him from his Lord? Say: Lo! Allah is Able to send down a portent. But most of them know not. (37)

There is not an animal in the earth, nor a flying creature flying on two wings, but they are peoples like unto you. We have neglected nothing in the Book (of Our decrees). Then unto their Lord they will be gathered. (38)

Those who deny our revelations are deaf and

dumb in darkness. Whom Allah will He sendeth astray, and whom He will He placeth on a straight path. (39)

Say: Can ye see yourselves, if the punishment of Allah come upon you or the Hour come upon you, calling upon other than Allah? Do ye then call (for help) to any other than Allah? (Answer that) if ye are truthful. (40)

Nay, but unto Him ye call, and He removeth that because of which ye call unto Him, if He will, and ye forget whatever partners ye ascribed unto Him. (41)

We have sent already unto peoples that were before thee, and We visited them with tribulation and adversity, in order that they might grow humble. (42)

If only, when our disaster came on them, they had been humble! But their hearts were hardened and the devil made all that they used to do seem fair unto them! (43)

Then, when they forgot that whereof they had been reminded, We opened unto them the gates of all things till, even as they were rejoicing in that which they were given, We seized them unawares, and lo! they were dumbfounded. (44)

So of the people who did wrong the last remnant was cut off. Praise be to Allah, Lord of the Worlds! (45)

Say: Have ye imagined, if Allah should take away your hearing and your sight and seal your hearts, who is the God who could restore it to you save Allah? See how We display the revelations unto them? Yet still they turn

away. (46)

Say: Can ye see yourselves, if the punishment of Allah come upon you unawares or openly? Would any perish save wrongdoing folk? (47)

We send not the messengers save as bearers of good news and warners. Whoso believeth and doeth right, there shall no fear come upon them neither shall they grieve. (48)

But as for those who deny Our revelations, torment will afflict them for that they used to disobey. (49)

Say (O Muhammad, to the disbelievers): I say not unto you (that) I possess the treasures of Allah, nor that I have knowledge of the Unseen; and I say not unto you: Lo! I am an angel. I follow only that which is inspired in me. Say: Are the blind man and the seer equal? Will ye not then take thought? (50)

Warn hereby those who fear (because they know) that they will be gathered unto their Lord, for whom there is no protecting friend nor intercessor beside Him, that they may ward off (evil). (51)

Repel not those who call upon their Lord at morn and evening, seeking His countenance. Thou art not accountable for them in aught, nor are they accountable for thee in aught, that thou shouldst repel them and be of the wrong-doers. (52)

And even so do We try some of them by others, that they say: Are these they whom Allah favoureth among us? Is not Allah best aware of the thanksgivers? (53)

And when those who believe in Our revelations come unto thee, say:

Peace be unto you! Your Lord hath prescribed for Himself mercy, that whoso of you doeth evil and repenteth afterward thereof and doeth right, (for him) lo! Allah is Forgiving, Merciful. (54)

Thus do We expound the revelations that the way of the unrighteous may be manifest. (55)

Say: I am forbidden to worship those on whom ye call instead of Allah. Say: I will not follow your desires, for then should I go astray and I should not be of the rightly guided. (56)

Say: I am (relying) on clear proof from my Lord, while ye deny Him. I have not that for which ye are impatient. The decision is for Allah only. He telleth the truth and He is the Best of Deciders. (57)

Say: If I had that for which ye are impatient, then would the case (ere this) have been decided between me and you. Allah is best aware of the wrong doers. (58)

And with Him are the keys of the invisible. None but He knoweth them. And He knoweth what is in the land and the sea. Not a leaf falleth but He knoweth it, not a grain amid the darkness of the earth, naught of wet or dry but (it is noted) in a clear record. (59)

He it is Who gathereth you at night and knoweth that which ye commit by day. Then He raiseth you again to life therein, that the term appointed (for you) may be accomplished. And afterward unto Him is your return. Then

He will proclaim unto you what ye used to do. (60)

He is the Omnipotent over His slaves. He sendeth guardians over you until, when death cometh unto one of you, Our messengers receive him, and they neglect not. (61)

Then are they restored unto Allah, their Lord, the Just. Surely His is the judgment. And He is the most swift of reckoners. (62)

Say: Who delivereth you from the darkness of the land and the sea? Ye call upon Him humbly and in secret, (saying): If we are delivered from this (fear) we truly will be of the thankful. (63)

Say: Allah delivereth you from this and from all afflictions. Yet "ye attribute partners unto Him. (64)

Say: He is able to send punishment upon you from above you or from beneath your feet, or to bewilder you with dissension and make you taste the tyranny one of another. See how We display the revelations so that they may understand (65)

Thy people (O Muhammad) have denied it, though it is the Truth. Say: I am not put in charge of you. (66)

For every announcement there is a term, and ye will come to know. (67)

And when thou seest those who meddle with Our revelations, withdraw from them until they meddle with another topic. And if the devil cause thee to forget, sit not, after the remembrance, with the congregation of wrong doers. (68)

Those who ward off (evil) are not accountable for them in aught, but the Reminder (must be given

them) that haply they (too) may ward off (evil). (69)

And forsake those who take their religion for a pastime and a jest, and whom the life of the world beguileth. Remind (mankind) hereby lest a soul be destroyed by what it earneth. It hath beside Allah no friend nor intercessor, and though it offer every compensation it will not be accepted from It. Those are they who perish by their own deserts. For them is drink of boiling water and a painful doom, because they disbelieved. (70)

Say: Shall we cry, instead of unto Allah, unto that which neither profiteth us nor hurteth us, and shall we turn back after Allah hath guided us, like one bewildered whom the devils have infatuated in the earth, who hath companions who invite him to the guidance (saying): Come unto us? Say: Lo! the guidance of Allah is Guidance, and we are ordered to surrender to the Lord of the Worlds, (71)

And to establish worship and ward off (evil), and He it is unto Whom ye will be gathered. (72)

He it is Who created the heavens and the earth in truth. In that day when He saith: Be! it is.. His word is the truth, and His will be the Sovereignty on the day when the trumpet is blown. Knower of the invisible and the visible, He is the Wise, the Aware. (73)

(Remember) when Abraham said unto his father Azar: Takest thou idols for gods? Lo! I see thee and thy folk in error

manifest. (74)

Thus did We show Abraham the kingdom of the heavens and the earth that he mighty be of those possessing certainty: (75)

When the night grew dark upon him he beheld a star. He said: This is my Lord. But when it set, he said: I love not things that set (76)

And when he saw the moon uprising, he exclaimed: This my Lord. But when it set, he said: Unless my Lord guide me, I surely shall become one of the folk who are astray. (77)

And when he saw the sun uprising, he cried: This is my Lord! This is greater! And when it, set be exclaimed: O my people! Lo! I am free from all that ye associate (with Him). (78)

Lo! I have turned my face toward him Who created the heavens and the earth, as one by nature upright, and I am not of the idolaters. (79)

His people argued with him. He said: Dispute ye with me concerning Allah when He hath guided me? I fear not at a]] that which ye set beside Him unless my Lord willeth. My Lord includeth all things in His knowledge: Will ye not then remember? (80)

How should I fear that which ye set up beside Him, when ye fear not to set up beside Allah that for which He hath revealed unto you no warrant? `Which of the two factions hath more right to safety?, (Answer me that) if ye have knowledge. (81)

Those who believe and obscure not

their belief by wrong doing, theirs is safety; and they are rightly guided. (82)

That is Our argument. We gave it unto Abraham against his folk. We raise unto degrees of wisdom whom We will. Lo! thy Lord is Wise, Aware. (83)

And We bestowed upon him Isaac and Jacob; each of them We guided; and Noah did We guide aforetime; and of his seed (We guided) David and Solomon and Job and Joseph and Moses and Aaron. Thus do We reward the good. (84)

And Zachariah and John and Jesus and Elias. Each one (of them) was of the righteous. (85)

And Ishmael and Elisha and Jonah and Lot. Each one of them did We prefer above (Our) creatures, (86)

With some of their forefathers and thee offspring and thee brethren; and We chose them and guided them unto a straight path: (87)

Such is the guidance of Allah wherewith He guideth whom He will of His bondmen. But if they had set up (for worship ) aught beside Him, (all) that they did would have been vain. (88)

Those are they unto whom We gave the Scripture and command and prophethood. But if these disbelieve therein, then indeed We shall entrust it to a people who will not be disbelievers therein. (89)

Those are they whom Allah guideth, so follow their guidance. Say (O Muhammad, unto mankind): I ask of you no fee for it. Lo! it is naught but a Reminder to (His) creatures. (90)

And they measure not the power of

Allah its true measure when they say: Allah hath naught revealed unto a human being. Say (unto the Jews who speak thus): Who revealed the Book which Moses brought, a light and guidance for mankind, which ye have put on parchments which ye show, but ye hide much (thereof), and by which ye were taught that which ye knew not yourselves nor (did) your fathers (know it)? Say: Allah. Then leave them to their play of cavilling. (91)

And this is a blessed Scripture which We have revealed, confirming that which (was revealed) before it, that thou mayst warn the Mother of Villages and those around her. Those who believe in the Hereafter believe herein, and they are careful of their worship. (92)

Who is guilty of more wrong than he who forgeth a lie against Allah, or saith : I am inspired, when he is not inspired in aught; and who saith: I will reveal the like of that which Allah hath revealed? If thou couldst see, when the wrong doers reach the pangs of death and the angels stretch their hands out, saying: Deliver up your souls. This day ye are awarded doom of degradation for that ye spake concerning Allah other than the truth, and scorned, His portents. (93)

Now have ye come unto Us solitary as We did create you at the first, and ye have left behind you all that We bestowed upon you, and We behold not with you those your intercessors, of whom ye claimed that they possessed

a share in you. Now is the bond between you severed, and that which ye presumed hath failed you. (94)

Lo! Allah (it is) who splitteth the grain of corn and the datestone (for sprouting) . He bringeth forth the living from the dead, and is the bringer forth of the dead from the living. Such is Allah. How then are ye perverted? (95)

He is the Cleaver of the Daybreak, and He hath appointed the night for stillness, and the sun and the moon for reckoning. That is the measuring of the Mighty, the Wise.. (96)

And He it is Who hath set for you the stars that ye may guide your course by them amid the darkness of the land and the sea We have detailed Our revelations for a people who have knowledge. (97)

And He it is Who hath produced you from a single being, and (hath given you) a habitation and a repository. We have detailed Our revelations for a people who have understanding. (98)

He it is Who sendeth down water from the sky, and therewith We bring forth buds of every kind; We bring forth the green blade from, which we bring forth the thick clustered grain; and from the date palm, from the pollen thereof, spring pendant bunches; and (We bring forth) gardens of grapes, and the olive and the pomegranate, alike and unlike. Look upon the fruit thereof, when they bear fruit, and upon its ripening. Lo! herein verily are portents for a people who believe.

(99)

Yet they ascribe as partners unto Him the jinn, although He did create them, and impute falsely, without knowledge, sons and daughters unto Him. Glorified be He and high exalted above (all) that they ascribe (unto Him). (100)

The Originator of the heavens and the earth! How can He have a child, when there is for Him no consort, when He created all things and is Aware of all things? (101)

Such is Allah, your Lord. There is no God save Him, the Creator of all things, so worship Him. And He taketh care of all things. (102)

Vision comprehendeth Him not, but He comprehendeth (all) vision. He is the Subtile, the Aware. (103)

Proofs have come unto you from your Lord, so whoso seeth, it is for his own good, and whoso is blind is blind to his own hurt. And I am not a keeper over you. (104)

Thus do We display Our revelations that they may say (unto thee, Muhammad): "Thou hast studied," and that We may make (it) clear for people who have knowledge. (105)

Follow that which is inspired in thee from thy Lord; there is no God save Him; and turn away from the idolaters. (106)

Had Allah is willed, they had not been idolatrous. We have not set thee as a keeper over them, nor art thou responsible for them. (107)

Revile not those unto whom they pray beside Allah lest they wrongfully revile Allah through ignorance. Thus unto every nation have We made their deed seem

fair. Then unto their Lord is their return, and He will tell them what they used to do. (108)

And they swear a solemn oath by Allah that if there come unto them a portent they will believe therein. Say: Portents are with Allah and (so is) that which telleth you that if such came unto them they would not believe. (109)

We confound their hearts and their eyes. As they believed not therein at the first, We let them wander blindly on in their contumacy. (110)

And though We should send down the angels unto them, and the dead should speak unto them, and We should gather against them all things in array, they would not believe unless Allah so willed. Howbeit, most of them are ignorant. (111)

Thus have We appointed unto every Prophet an adversary devils of humankind and jinn who inspire in one another plausible discourse through guile. If thy Lord willed, they would not do so; so leave them alone with their devising; (112)

That the hearts of those who believe not in the Hereafter may incline thereto, and that they may take pleasure therein, and that they may earn what they are earning. (113)

Shall I seek other than Allah for judge, when He it is who hath revealed unto you (this) Scripture, fully explained? Those unto whom We gave the Scripture (aforetime) know that it is revealed from thy Lord in truth. So be not thou (O Muhammad) of the waverers. (114)

Perfected is the Word of thy

Lord in truth and justice. There is naught that can change His words. He is the Hearer, the Knower. (115)

If thou obeyedst most of those on earth they would mislead thee far from Allah's way. They follow naught but an opinion, and they do but guess. (116)

Lo! thy Lord, He knoweth best who erreth from His way; and He knoweth best (who are) the rightly guided. (117)

Eat of that over which the name of Allah hath been mentioned, if ye are believers in His revelations. (118)

How should ye not eat of that over which the name of Allah hath been mentioned, when He hath explained unto you that which is forbidden unto you, unless ye are compelled thereto. But lo! many are led astray by their own lusts through ignorance. Lo! thy Lord, He is best aware of the transgressors. (119)

Forsake the outwardness of sin and the inwardness thereof. Lo! those who garner sin will be awarded that which they have earned. (120)

And eat not of that whereon Allah's name hath not been mentioned, for lo! it is abomination. Lo! the devils do inspire thee minions to dispute with you. But if ye obey them, ye will be in truth idolaters. (121)

Is he who was dead and We have raised him unto life, and set for him a light wherein he walketh among men, as him whose similitude is in utter darkness whence he cannot emerge? Thus is their conduct made fad seeming for the disbelievers. (122)

And

thus have We made in every city great ones of its wicked ones, that they should plot therein. They do but plot against themselves, though they perceive not. (123)

And when a token cometh unto them, they say: We will not believe till we are given that which Allah's messengers are given. Allah knoweth best with whom to place His message. Humiliation from Allah and heavy punishment will smite the guilty for their scheming. (124)

And whomsoever it is Allah's will to guide, He expandeth his bosom unto the Surrender, and whomsoever it is His will to send astray, He maketh his bosom close and narrow as if he were engaged in sheer ascent. Thus Allah layeth ignominy upon those who believe not. (125)

This is the path of thy Lord, a straight path. We have detailed Our revelations for a people who take heed. (126)

For theme is the abode of peace with their Lord. He be their Protecting Friend because of what they used to do. (127)

In the day when He will gather them together (He will say): O ye assembly of the jinn! Many of humankind did ye seduce. And their adherents among humankind will say: Our Lord! We enjoyed one another, but now we have arrived at the appointed term which Thou appointedst for us. He will say: Fire is your home. Abide therein for ever, save him whom Allah willeth (to deliver). Lo! thy Lord is Wise, Aware. (128)

Thus We let some of the wrong-doers have power over

others because of what they are wont to earn. (129)

O ye assembly of the jinn and, humankind! Came there not unto you messengers of your own who recounted unto you My tokens and warned you of the meeting of this your Day? They will say: We testify against ourselves. And the life of the world beguiled them. And they testify against themselves that they were disbelievers. (130)

This is because thy Lard destroyeth not the townships arbitrarily while their people are unconscious (of the wrong they do). (131)

For all there will be ranks from what they did Thy Lord is not unaware of what they do. (132)

Thy Lord is the Absolute, the Lord of Mercy. If He will, He can remove you and can cause what He will to follow after you, even as He raised you from the seed of other folk. (133)

Lo! that which ye are promised will surely come to pass, and ye cannot escape. (134)

Say (O Muhammad) : O my people! Work according to your power. Lo! I too am working. Thus ye will come to know for which of us will be the happy sequel. Lo! the wrong- doers will not be successful. (135)

They assign unto Allah, of the crops and cattle which He created, a portion, and they say: "This is Allah's" in their make believe "and this is for (His) partners in regard to us." Thus that which (they assign) unto His partners in them reacheth not Allah and that which (they

assign) unto Allah goeth to thee (so called) partners. Evil is their ordinance. (136)

Thus have their (so called) partners (of Allah) made the killing of their children to seem fair unto many of the idolaters, that they may ruin them and make their faith obscure for them. Had Allah willed (it otherwise), they had not done so. So leave them alone with their devices. (137)

And they say: Such cattle and crops are forbidden. No one is to eat of them save whom We will in their make believe cattle whose backs are forbidden, cattle over which they mention not the name of Allah. (All that is) a lie against Him. He will repay them for that which they invent. (138)

And they say: That which is in the bellies of such cattle is reserved for our males and is forbidden to our wives; but if it be born dead, then they (all) may be partakers thereof He will reward them for their attribution (ordinances unto Him). Lo, He is Wise, Aware. (139)

They are losers who besottedly have slain their children without knowledge, and have forbidden that which Allah bestowed upon them, inventing a lie against Allah. They indeed have gone astray and are not guided. (140)

He it is Who produceth gardens trellised and untrellised, and the date palm, and crops of divers flavor, and the olive and the pomegranate, like and unlike. Eat ye of the fruit thereof when it fruiteth, and pay the due thereof upon the harvest day, and

be not prodigal. Lo! Allah loveth not the prodigals. (141)

And of the cattle (He produceth) some for burdens, some for food. Eat of that which Allah hath bestowed upon you, and follow not the footsteps of the devil, for lo! he is an open foe to you. (142)

Eight pairs: Of the sheep twain, and of the goats twain. Say: Hath He forbidden the two males or the two females, or that which the wombs of the two females contain? Expound to me (the case) with knowledge, if ye are truthful. (143)

And of the camels twain and of the oxen twain. Say: Hath He forbidden the two males or the two females, or that which the wombs of the two females contain; or were ye by to witness when Allah commanded you (all) this? Then who doth greater wrong than he who deviseth a lie concerning Allah, that he may lead mankind astray without knowledge. Lo! Allah guideth not wrongdoing folk. (144)

Say: I find not in that which is revealed unto me aught prohibited to an eater that he eat thereof, except it be carrion, or blood poured forth, or swineflesh for that verily is foul or the abomination which was immolated to the name of other than Allah. But whoso is compelled (thereto), neither craving nor transgressing, (for him) lo ! your Lord is Forgiving, Merciful. (145)

Unto those who are Jews We forbade every animal with claws. And of the oxen and the sheep forbade We unto them the fat

thereof save that upon the backs or the entrails, or that which is mixed with the bone. That We awarded them for their rebellion. And lot We verily are Truthful. (146)

So if they give the lie to thee (Muhammad), say: Your Lord is a Lord of all embracing mercy, and His wrath will never be withdrawn from guilty folk. (147)

They who are idolaters will say: Had Allah willed, we had not ascribed (unto Him) partners neither had our fathers, nor had we forbidden aught. Thus did those who were before them give the lie (to Allah's messengers) till they tasted of the fear of Us. Say: Have ye any knowledge that ye can adduce for us? Lo! ye follow naught but an opinion. Lo! ye do but guess. (148)

Say For Allah's is the final argument. Had He willed He could indeed have guided all of you. (149)

Say: Come, bring your witnesses who can bear witness that Allah forbade (all) this. And if they bear witness, do not thou bear witness with them. Follow thou not the whims of those who deny Our revelations, those who believe not in the Hereafter and deem (others) equal with their Lord. (150)

Say: Come, I will recite unto you that which your Lord hath made a sacred duty for you: that ye ascribe no thing as partner unto Him and that ye do good to parents, and that ye slay not your children because of penury. We provide for you and for them and that

ye draw not nigh to lewd things whether open or concealed. And that ye slay not the life which Allah hath made sacred, save in the course of justice. This He hath commanded you, in order that ye may discern. (151)

And approach not the wealth of the orphan save with that which is better; till he reach maturity. Give full measure and full weight, in justice. We task not any soul beyond its scope. And if ye give your word, do justice thereunto, even though it be (against) a kinsman; and fulfil the covenant of Allah. This He commandeth you that haply ye may remember. (152)

And (He commandeth you, saying) : This is My straight path, so follow it Follow not other ways, lest ye be parted from His way: This hath He ordained for you, that ye may ward off (evil). (153)

Again, We gave the Scripture unto Moses, complete for him who would do good, an explanation of all things, a guidance and a mercy, that they might believe in the meeting with their Lord. (154)

And this is a blessed Scripture which We have revealed So follow it and ward off (evil), that ye may find mercy (155)

Lest ye should say : The Scripture was revealed only to two sects before us, and we in truth were unaware of what they read; (156)

Or lest ye should say: If the Scripture had been revealed unto us, we surely had been better guided than are they. Now hath there come