سرشناسه:مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان،1388
عنوان و نام پدیدآور:شرح اصطلاحات فقهی در رساله ها/ واحد تحقیقات مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان .
مشخصات نشر:اصفهان:مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان ، 1388.
مشخصات ظاهری:نرم افزار تلفن همراه و رایانه
آبی است که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند آب چشمه وقنات
آبی است که از کر کمتر باشد و از زمین هم نجوشد
رجوع کنید به مساءله 61
آبی است که از چیزی گرفته شده مانند گلاب یا با چیزی دیگر به طوری مخلوط شده که به آن آب ( به طور مطلق ) نمی گویند مانندشربت
آبی است که با چیزی مخلوط نباشد و اگر هم هست طوری نباشدکه عرفا به آن آب گفته نشود
وسائل عیاشی و خوشگذرانی های نامشروع مانند تار و ساز وغیره
مسافری که در سفر خود درمانده باشد
با تقوی تر
قراردادی است که طی آن منافع مال یا کار کسی در برابر اجرت معین به دیگری واگذار می شود
هر امری که فقدانش به اصل یک چیز لطمه وارد کند جزء آن محسوب می شود و هر امری که فقدان آن صفت یا حالت مطلوب چیزی را تغییردهد شرط آن محسوب می شودمثلا فقدان رکوع و سجودبه دو اصل نمازلطمه می زند ولی فقدان طهارت و حضور قلب ، وصف ( ( ( صحت ) ) ) و ( ( ( کمال ) ) ) نماز را از بین می بردیعنی نماز هست ولی صحیح نیست یا کامل نیست پس رکوع و سجود جزء نماز وضوء شرط صحت نماز و حضور قلب شرط
ص: 1
کمال آن است
در برابر کاری که انجام می دهد کسی که طبق قرار مشخص اجرت دریافت می کند
به مرحله بلوغ رسیدن ( خارج شدن منی از انسان )
روشی که موجب احاطه کامل و اطمینان انسان به رسیدن به واقع است
احتیاط واجب است به کلمه لازم مراجعه شود
احتیاطی است غیر فتوای فقیه و لذا رعایت آن الزامی نیست
امری مطابق احتیاط است که فقیه همراه آن فتوی نداده درچنین مسائلی مقلد می تواند به فتوای مجتهد دیگر عمل کند
این اصطلاح در هر موردی که فتوائی از فقیه نسبت به آن مورد ذکر نشده به معنی احتیاط واجب است و الا اگر در همان مورد فتوائی ذکر شده باشد به معنی تاءکید بر حسن احتیاط است
ساختن ،ایجاد کردن
وجوب -حرمت -استحباب-کراهت- اباحه
مطابق با احتیاط
زنده کردن زمین
اینکه کسی با کشت و زرع و یا ساختمان و غیره زمین موات و غیر قابل استفاده ای را آماده بهره برداری کند
رفت و آمد صمیمانه با بیگانگان
پنهان کردن
آهسته خواندن
صاحبان خمس
کسانی که می توانند از خمس استفاده کنند
منافع کسب، هر نوع درآمدی که از طریق حرقه مخصوص کار و شرائط انسان به دست آید ( برای توضیحات بیشتر به مسائل خمس مراجعه شود
بالا رفتن قیمت جنس در بازار
28- ارتقای قیمت سوقی
ترقی قیمت جنس در بازار
فرو رفتن در آب ( به وضوء ارتماسی و غسل ارتماسی مراجعه شود )
مالی که از متوفی برای ورثه
ص: 2
باقی مانده است
کوشش در برائت و پاکی از آلودگی در سه مورد به کار رفته است : 1 -استبراء از بول که توضیح آن در مساءله شماره 27 ذکر شده است
2 -استبراء از منی یعنی ادرار کردن پس از خروج منی برای اطمینان ازاینکه ذرات منی در مجری نمانده است
3 - استبراء حیوان نجاستخوار یعنی بازداشتن حیوان نجاستخوار از خوردن نجاست انسان تا وقتی که به خوراک طبیعی خود عادت کند و کیفیت آن در مساءله شماره 022 ذکر شده است
نام یکی از سه نوع خونی است که زنها می بینند و علائم و حدود و نشانه های آن سه رقم باشد اگر خون زیاد باشد استحاضه کثیره است و اگرکم باشد استحاضه قلیله است و در صورت بینابین استحاضه متوسطه است
مساءله 393
پذیرش حالت جدید، تغییر یک چیز بطوری که چیز دیگر به حساب آیدمانند چوبی که بسوزد و خاکستر شودو یا سگی که در نمکزار فرورفته به نمک تبدیل شود
ربح جستن و فائده بردن
سئوال از نظر مجتهد درباره حکم شرعی مساءله، مطالبه فتوی
مال و راه توانائی انجام فریضه حج از نظر بدن. برای توضیح بیشتربه مساءله 6202 مراجعه شود
انجام دادن عملی با خود که موجب خروج منی شود
تسلط جوئی بر کشورهای اسلامی
چنین عملی موجب اسقاط تکلیف نیست نباید انجام داد و در این مورد می توان به مجتهد دیگر مراجعه کرد
ناچاری
روشنتر از نظر تطبیق با ادله فتوی بادلائل مربوط
مساعدتر
ظاهرتر
عادلتر
تصمیم انسان بر اینکه
ص: 3
برای همیشه وطنش را ترک کند
عالم تر
باز شدن یکی شدن مجرای بول و حیض یا مجرای حیض و غائط یاهرسه
شکستن روزه
به پا داشتن هر سنتی که از نظر شرعی به رسمیت شناخته شده است
فتوی اینست ( مگر اینکه در ضمن کلام قرینه ای یافت شود که حاکی ازعدم فتوی باشد )
نظر قوی بر این است ،فتوی اینست
همان اندازه که مجبور است اکتفاء کند و بیشتر از آن انجام ندهد
تنقیه
پیشوا
پیشوای جمع ، کسی که در نماز به او اقتداء می کنند
گذراندن زندگی
خواستن و وادار کردن دیگران به انجام احکام و سنتی که از نظر شارع به رسمیت شناخته شده است
خودداری کردن ، خود را باز داشتن
اموالی که بر اساس ضوابط اسلامی دارای احترام است
کارهائی از قبیل رسیدگی به اموال یتیمان و غیره که باید متصدی آنهامجتهدی عادل یا نماینده او باشد
دختران و پسران ، زنان و مردان
جابجا شدن ، جابجائی چیز نجس به گونه ای که دیگر شی ء اول محسوب نشود مانند انتقال خون انسان به پشه
سزاوارتر، بهتر
هر نوع قراری که با تصمیم یک طرف انجام گیرد و نیاز به قبول دیگری نداشته باشد مانند طلاق که احتیاجی به قبول زوجه ندارد
غیر مسلمانی که خود را تابع یکی از پیامبران ص
رسیده ، دختر یا پسری که به سن بلوغ رسیده باشند
ابتکار اعمال سلیقه شخصی و نوآوری در احکام الهی
کناره گیری - بیزاری رفع تکلیف شرعی در مورد
ص: 4
شک با رعایت ضوابط آن
فتوی بر طبق آن نیست
فتوی این است ( مگر اینکه قرینه ای بر خلاف آن در کلام باشد )
ظهور یکی از علائم سه گانه در انسان که در مساءله 2522 تشریح شده است
مبادله دو شی ء هم جنس مانند گندم با گندم
تاءکید بر حسن احتیاط ، ترغیب شدید به احتیاط
پیروی کردن . پاک شدن چیز نجس دیگر مانند پاک شدن ظرفی که در آن انگور جوشیده است پس از آنکه دو سوم آن تبخیر شده باشد
نیم خیز نشستن . نیم خیز نشستن ماءمومی که به رکعت اول نمازجماعت نرسیده در حال تشهد خواندن امام
زیر چانه قسمتی از عمامه که زیر گلو آویخته می شود
نجات دادن خود از آلودگی به ربا
خالی کردن ، به بیت الخلاء رفتن بول یا غائط کردن
یک پنجم کردن ، خمس مال را خارج کردن خمس مال را پرداختن
تفکر ، تفکر در موارد مشکوک رکعات یا افعال نماز برای کشف حقیقت
حیوانی که با رعایت موازین شرع کشته شده باشد
سبحان الله - الحمد لله- لا اله الا لله -الله اکبر
43 مرتبه الله اکبر - 33 مرتبه سبحان الله - 33 مرتبه الحمدالله
خود را پوشانیدن
اسم بردن ، جاری کردن نام خدا بر زبان
پاره کردن بدن مردگان جهت آگاهی های پزشکی و غیره
پاک کردن
دنبال کردن . پس از نماز خود را با ذکر دعا و قرآن مشغول کردن
قصاص کردن
ص: 5
. مال بدهکار را بابت طلب خود حساب کردن
پیروی از فتاوای مجتهد
الله اکبری که به قصد ورود به نماز گفته می شود
نطفه مرد را با وسیله ای نظیر سرنج به رحم زن وارد کردن
توانائی
مالک شدن با ضمانت مثلا پولی که انسان قرض می کند مالک می شودولی این مالکیت همراه با ضمانت اداء آن است
مبادله کردن سفته با مبلغی کمتر از اعتبار آن
کیفیت تیمم و در هفت مورد به جای وضوء و غسل باید تیمم کرد مواردآنرا در 846 به بعد بخوانید
تیمم کسی که بر اعضاء تیمم او جبیره باشد برای بیان کیفیت جبیره به مسائل 423 تا 443 مراجعه کنید
دو سوم . تبخیر شدن دو سوم آب انگور و کشمش جوشیده که مقدمه حلیت آن است
بهای کالا
کسی که قراردادی را منعقد می کند به کلمه جعاله رجوع شود
نادان
37- جاهل قاصر
جاهلی که در جهلش مقصر نیست یعنی در شرائط ی است که امکان دسترسی حکم خدا برای او وجود ندارد و یا اصلا خود را جاهل نمی داند
جاهلی که در جهلش مقصر است یعنی امکان آموختن مسائل را داشته ولی کوتاهی نموده است
داروئی که روی زخم می گذارند و یا پارچه دیگری که با آن زخم یاشکسته را می بندند برای توضیح احکام مخصوص آن به مسائل 423تا 443 مراجعه شود
جرح ، زخم ، جراحت
کسی که منی از او خارج شده یا با دیگری همبستر شده است
قراری که
ص: 6
طی آن انسان اعلام می کند که هر کس برای او کار مشخصی انجام دهداجرت معینی به او بپردازد مثلا می گوید هر کس گمشده مراپیدا کند ده تومان به او خواهم داد. به کسی که این قرار را می گذارد ( جاعل ) می گویند و به کسی که به آن عمل می کند ( عامل ) می گویند
حیوان حلال گوشتی است که به خوردن نجاست انسان عادت کرده است
آمیزش جنسی
صدای بلند . با صدای بلند چیزی را خواندن
زنی که در عادت ماهیانه است
مجتهدی که بر اساس موازین حکمش نافذ است
زیارت خانه خدا و انجام اعمالی که به آن مناسک حج می گویند
زیارت خانه خدا و انجام مناسک آن به نیابت دیگری
هرامری که موجب وضو برای نماز شود و آن هفت چیز است : 1 - بول 2-غائط 3 - ریح 4 - خواب کامل5 - اموری که زائل کننده عقل است 6-استحاضه 7- موجبات غسل
هر امری که موجب غسل برای نماز شود مانند احتلام و جماع
حدی از مسافت که در آن صدای اذان و دیوار محل اقامت تشخیص داده نشود
ممنوع . هر عملی که از نظر شرعی ترکش لازم است ( نباید انجام داد )
سختی ، مشقت
جائی که انسان در آنجا حضور دارد ( وطن )
مالیدن کافور به پیشانی ،کف دستها،سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای میت
ارجاع طلبکار به دیگری برای دریافت طلبش از او
عادت ماهیانه زنان ،قاعدگی نشانه
ص: 7
های آن در مساءله 534 ذکر شده است
زمان پدید آمدن شک
احب کتاب می دانندمانند یهود و نصاری
فتوی این است ( مگر اینکه در ضمن کلام قرینه ای بر غیر این معنی باشد )
فتوی این است ( مگر اینکه در ضمن کلام قرینه ای بر غیر معنی باشد )
یک پنجم . بیست در صد درآمد سالیانه و غیره که باید به حاکم اسلامی پرداخت شود ( برای توضیح موارد خمس به فصل مربوطه مراجعه شود )
بهتر گزینی . اختیار بر هم زدن معامله ، چنین اختیاری در 11 موردممکن است، موارد مذکور و شرائط آن برای طرفین معامله یا یکی از آنهارا درمساءله 4212 به بعد مطالعه کنید
زنی که طی عقدغیر موقت به همسری مردی در آمده است
نشیمنگاه، پشت، عقب
در برابر دشمن مقاومت کردن ، دشمن را دفع کردن
مالی که به جبران خون مسلمان یا نقص بدنی او پرداخت شود
کشتن حیوانات با رعایت ضوابط شرعی ( سگ و خوک و بعضی ازحیوانات دیگر قابل ذبح شرعی نیستند )
عهده . به ذمه گرفتن یعنی به عهده گرفتن
کافران اهل کتاب مانند یهود و نصاری که در بلاد مسلمین زندگی می کنند و در مقابل تعهدشان نسبت به رعایت قوانین اجتماعی اسلام ازامنیت و حمایت حکومت اسلامی برخوردارند
اضافه ای که پرداخت آن در ضمن قرض شرط شود
در آمد انسان در طول سال
شیری . خویشاوندی و نسبتی که در اثر شیر دادن بوجود می آید شرائط و توضیحات
ص: 8
مربوطه را در مسائل 1842 و 1742 ببیند
برطرف شدن حالت اضطرار و ناچاری
پایه اساسی ترین جزء هر عبادت . برای شناخت ارکان نماز و احکام آنها به مساءله 249 مراجعه کنید
ارکان ( جمع )
خم شدن . یکی از ارکان نماز است که طی آن شخص نمازگزار در برابرعظمت خداوند آن قدر خم شود که دستهایش به زانومی رسد
گرو گذاشتن . مقداری از دارائی خود نزد طلبکار به این منظور که اگرطلب خود را در موعد مقرر وصول نکرد بتواند از مال مزبور آنرا تدارک کند
بدگمانی،شبهه ،تردید
بیشتر از هزینه مربوطه ،اضافه بر مخارج
رشد ، پاکی از چرک و کثافت . مقدار معینی از اموال خاص انسان ( موارد نه گانه ) که به شرط رسیدن به حد نصاب باید در موارد مشخص خود مصرف شود ( به مساءله 5291 مراجعه شود )
حدود 3 کیلوگرم گندم ، جو، ذرت و غیره یا مبلغ معادل آن که باید به مناسبت عید فطر به فقرا بدهند و یا در مصارف دیگر زکوة صرف کنند
یک سال تمام که با نخستین رسیدگی انسان به حساب اموال خود برای تخمیس آن شروع می شود و باید هر سال همان تاریخ را مبداء رسیدگی مجدد قرار دهد
بر زمین گذاردن پیشانی و کف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها در برابر خداوند
سجده ای که نمازگزار در برابر اشتباهاتی که سهوا از او سر زده بجامی آورد برای شناختن کیفیت و موارد وجوب سجده سهو به 6321مساءله
ص: 9
مراجعه کنید
پیشانی بر زمین نهادن به منظور سپاسگزاری از نعمت های خدای متعال
در قرآن 5 1 آیه وجود دارد که انسان باید پس از خواندن یا شنیدن در آن بی درنگ در برابر عظمت الهی به خاک بیفتد و سجده کند چهارمورد از آنها سجده واجب و در یازده مورد دیگر مستحب است فهرست آیات سجده به ترتیب از این قرار است :
1 -جزء 9 سوره اعراف آیه آخر
2 -جزء 31 سوره رعدآیه 51
3 -جزء 41 سوره نحل آیه 94
4 -جزء 51 سوره اسراءآیه 701
5 -جزء 61 سوره مریم آیه 85
6 -جزء 71 سوره حج آیه 81
7 -جزء 71 سوره حج آیه 77
8 -جزء 91 سوره فرقان آیه 06
9 -جزء 91 سوره نمل آیه 52
10 -جزء 32 سوره ص آیه 42
11 -جزء 03 سوره انشقاق آیه 12
سجده های واجب قرآن :
1 -جزء 12 سوره سجده آیه 51
2- جزء 42 سوره فصلت آیه 73
3- جزء 72 سوره نجم آخرین آیه
4 -جزء 03 سوره علق آخرین آیه
افتاده ،جنینی که به طور نارس یا مرده از رحم خارج شده است
نیم خورده آب یا غذا
چوب یا چیز دیگری که برای تعیین وقت ظهر در زمین نصب می کنند
خداوند،پیغمبر اکرم ( ص ) بنیانگذار شریعت اسلام
شرائطی که اگر اهل کتاب در بلاد مسلمین به آنها عمل کنند جان ومالشان در پناه حکومت اسلامی محفوظ
ص: 10
خواهد بود
پیمانه ای که در حدود سه کیلوگرم گنجایش داشته باشد
سازش و توافق طرفین اینکه انسان مال یا حق خود را برای سازش به دیگری واگذار کند
کلماتی که وسیله تحقق عقد و ایقاع است
عهده دار برعهده گیرنده
ناچاری ، اضطرار، حتمیت
آنچه بدون تردید جزء دین است هر حکمی که مسلمانها آنرا جزء دین می دانند مانند وجوب نماز و روزه
ضعف شدید
رهائی ، گسستن پیمان زناشوئی با ضوابط خاص
طلاقی است که پس از آن مرد حق رجوع به همسرش را ندارد ( مگراینکه مجددا او را عقد کند ) برای شناخت موارد آن به باب طلاق مراجعه شود
طلاق زنی که به شوهرش مایل نیست و مهر یا مال دیگرش را به اومی بخشد تا طلاق بگیرد ( شرائط و کیفیت اجراء آنرا در مسائل طلاق مطالعه کنید
طلاقی است که مرد در عده زن می تواند به او رجوع کند شرائط وکیفیت آن را در مسائل طلاق مطالعه کنید
طلاقی است که در نتیجه تنفر زن و مرد از یکدیگر و دادن مقداری مال ازطرف زن به شوهر واقع می شود شرائط و کیفیت آن را در باب طلاق مطالعه کنید
آخرین طواف حج و عمره مفرده است که ترک آن موجب استمرارحرمت همبستری برای طواف کننده می شود
پاکی ، حالتی معنوی که در نتیجه وضوء و غسل یا تیمم در انسان حاصل می شود
فتوی این است ( مگر اینکه در کلام قرینه ای برای مقصود دیگرباشد )
وقت اذان ظهر که سایه شاخص محو
ص: 11
می شود یا به کمترین حد آن می رسد و ساعت آن نسبت به فصول مختلف و افق های گوناگون متفاوت است ( ساعت 12 ملاک نیست )
قاعدگی، حیض ،عادت وقتیه و عددیه به مسائل 974 و 784 و294 مراجعه کنید
دادن مال خود به دیگری برای استفاده موقت و بلا عوض از آن
کسی که نسبت به احکام الهی نافرمانی کند عصیان کننده
عمل کننده ، این کلمه در موارد ذیل بکار رفته است:
1- کسی که به قرارداد ( جاعل ) عمل می کند ( جعاله مراجعه کنید )
2- کسی که متصدی جمع آوری حسابرسی ، تقسیم و سایر امور مربوط به زکات است
3- کارگر
4- کارگزار
عرقی که پس از آمیزش نامشروع یا استمناء از بدن انسان خارج می شود
کنار گذاشتن :
1 - انزال نمودن در خارج از رحم برای جلوگیری از انعقاد نطفه
2 -برکنار کردن وکیل یا ماءمور خود از کار و یا نظائر آن مانند برکناری وصی یامتولی خائن توسط حاکم شرع
تنگدستی، سختی
گره ، پیمان ، پیوند زناشوئی
عقد ازدواجی که به منظور زندگی دائم بسته شده است
عقد ازدواجی که مقید به مدت و مهر معین باشد
قراردادهائی که در آن دو طرف وجود دارد مانند خریدوفروش ، ازدواج،مصالحه و غیره
کارگزاران
اعمال مخصوص خانه کعبه که تا حدودی شبیه زیارت خانه خدا حج است و با شرائط آن بر هر مکلفی یکبار در تمام عمر واجب می شود و آن بر دو قسم است عمره تمتع که قبل از
ص: 12
حج تمتع انجام می گیرد و عمره مفرده که پس از حج قران و افراد یا بدون حج انجام می گیرد بیان کیفیت و تفاوت آنها را در مناسک حج مطالعه فرمائید
مردی که از انجام عمل زناشوئی ناتوان است
آنچه انسان از ظاهر کردنش حیا می کند ( کنایه از عضو جنسی زن ومرد )
تعهد انسان در برابر خداوند با صیغه مخصوص برای انجام پیمان کارپسندیده یا ترک ناپسند
نخستین روز ماه شوال که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است
دهمین روز ماه ذی الحجه که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است
پنهان شدن :
1 -رجوع شود به مساءله 122 در مطهرات
2 -رجوع شودبه مساءله غائب شدن شوهر در احکام متفرقه طلاق
هدفی که از نظر عقلا قابل قبول و پسندیده باشد
آبی که معمولا پس از شستشوی چیزی خود به خود یا با فشارازآن می ریزد
شستشو ، شستشوی بدن با کیفیت مخصوصی که بر دو نوع است :ترتیبی و ارتماسی به مساءله 163 763 مراجعه شود
غسلی که انجام دادن آن الزامی است و آن عبارتست از: 1 -غسل جنابت 2 -غسل حیض3 -غسل نفاس 4 -غسل استحاضه 5 -غسل مس میت 6 -غسل میت7 -غسلی که به واسطه نذر و قسم و مانند اینهاواجب می شود
هر غسلی که به مناسبت ایام و لیالی خاص یا عبادات و زیارات مخصوص وارد شده است مانند غسل جمعه و غسل زیارت وغیره
به نیت غسل یک مرتبه در آب فرو رفتن
به نیت غسل ،اول سر و گردن بعد طرف
ص: 13
راست سپس طرف چپ راشستن
غسلی که با وجود جبیره بر اعضاء بدن انجام می گیرد و بنابراین الزاماباید به صورت غسل ترتیبی باشد
مخلوط کردن پنهانی جنس کم بها با گرانبها به منظور خیانت وفریب مردم
استیلاء ظالمانه بر مال یا حق دیگران
راءی مجتهد در مسائل شرعیه
سپیده صبح
فجر اول و دوم، نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سفیده ای رو به بالا حرکت می کند که آن را فجر اول می گویند موقعی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم ، واول وقت نماز صبح است
منظور همان فجر دوم است
منظور همان فجر اول است
نمازی که انسان به طور انفرادی و نه به جماعت می گذارد
عورت انسان ( زن و مرد قبل و دبر )
امر الزامی ( واجب )
نخستین روز ماه شوال که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است
زکوة فطره
آب جو
محتاج کسی که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و چیزی هم ندارد که به طور روزانه بتواند هزینه زندگیش را تاءمین کند
در راه خدا
هر کار خیری که نفعش به عموم مسلمانان می رسدمانندساختن مسجد،پل،جاده و غیره
پیش ( کنایه از عضو جنسی انسان است )
کشتن
کشتن انسانی که خونش از نظر شرعی محترم است و نباید او راکشت
خواندن خواندن حمد و سوره در نمازهای یومیه
آنچه در ضمن قرارداد مورد طرفین قرار گرفته است
شکل ظاهری قرارداد ( به مساءله 1922 مراجعه شود )
وام
ص: 14
قرضی که در آن شرط شده گیرنده با مبلغ اضافی آنرا بازگرداند
دمل ها
نزدیک ( به واقع و حقیقت )
علامت ،نشانه
سوگند . سوگند به یکی از اسامی خداوند برای انجام امور پسندیده یاترک ناپسند به صفحه 654 و 754 مراجعه شود
تصمیم مسافر به ماندن ده روز یا بیشتر در محل واحد
تصمیم به ایجاد یک امر اعتباری مانند بیع و شراء و غیره همراه با ادای کلمات مربوطه
تصمیم برای نزدیک شدن به مقام رضا و قرب الهی
قصد عنوان حکم خاص عمل مانند قصد وجوب نمازهای یومیه واستحباب نماز شب
1-قضاوت کردن
2 -بجا آوردن عملی که فوت شده است در خارج وقت آن
اطاعت ، تواضع در برابر خدا
در رکعت دوم نماز پس از قرائت ، دستهارا در مقابل صورت قرار و ذکر و دعا خواندن
محکم ( کنایه از فتوی است )
ایستادن
ایستادن در نماز
قیامی که باید نمازگزار در آخرین لحظه قبل از رکوع داشته باشد و رکن نماز است
استفراغ
سرپرست کسی که بر اساس وصیت یا حکم حاکم شرع مسئول اموریتیم و غیره می شود
یعنی :کسی که به توحید و نبوت یا هر دوی آنها معتقد نیست
1 -کسی که منکر وجود خدا است
2 -کسی که برای خدا شریک قرار می دهد
3 -کسی که پیغمبری اسلام ( ص ) را قبول ندارد
4 -کسی که در این امور شک دارد
5 -کسی که منکر ضروری دین
ص: 15
است به طوری که انکار او به انکار خدا ورسول ( ص ) می انجامد
کافری که با مسلمین در حال جنگ است
اهل کتابی که در بلاد اسلامی با شرائط مخصوص اهل ذمه در پناه حکومت اسلامی قرار گرفته است
کسی که زیاد شک می کند
معلوم شدن خلاف یک چیز
عملی که انسان باید برای جبران گناهش انجام دهد
کفاره سه گانه ، بنده ای راآزاد نمودن، 60 روز روزه گرفتن و60فقیر را سیر کردن . به مساءله 1665 مراجعه شود
کفیل کسی شدن ، در جای کسی عهده دار امری شدن
واجب . اگر مجتهد دلیل الزامی بودن امری را از آیات و روایت استفاده کند به طوری که بتواند آنرا به شارع نسبت دهد تعبیر به ( واجب ) می کند و اگر الزامی بودن آنرا از جای دیگر نظیر ادله عقلیه استفاده کندبه طوری که استناد آن به شارع میسر نباشد تعبیربه ( لازم ) می کند همین تفاوت را باید در احتیاط لازم و احتیاط واجب در نظر داشت بنابراین در مقام عمل برای مقلد تفاوت بین لازم و واجب نیست
چسبندگی یا لغزندگی همراه با چسبندگی که در محلی وجوددارد
آنچه که از متوفی باقی مانده مانند پول و خانه و غیره
مالی که باید مستاءجر بابت اجاره بپردازد
پیرو، کسی که در نماز به امام جماعت اقتدا می کند
مخارج یا هزینه
هر فعلی که از نظر شرعی نه ممدوح است و نه مذموم ( در برابر واجب وحرام و مستحب و مکروه
ص: 16
)
زن در حال نخستین عادت ماهیانه
اموری که باطل کننده عبادت است
زنی که طی عقد موقت به همسری مردی در آمده است
هر چیزی که ذاتا پاک است ولی در اثر برخورد مستقیم یا غیر مستقیم باشی ء نجس آلوده شده است
قیمت گذاری شده فروخته شده کالائی که در معرض فروش قرارگرفته است
کوشا کسی که در فهم احکام الهیی به درجه اجتهاد رسیده یعنی دارای قدرت علمی مناسبی است که می تواند احکام اسلام را از روی کتاب وسنت استنباط کند
مجتهدی که شرائط مرجعیت تقلید را داراست
مسیر طبیعی هر چیز
مالی که معلوم نیست به چه کسی تعلق دارد
کافی است ساقط کننده تکلیف است
کسی که در حال جان دادن است
کسی که در خواب از او منی خارج شده است
مانع ، کنار گذاشته شده ،آنچه از آن پرهیز شده است
اولین ماه از سال قمری
چیزی که حرام است
بستگان نزدیک انسان که ازدواج با آنها حرمت ابدی دارد
کسی که در حال احرام حج و یا عمره است
ممنوع
اشکال دارد . صحت و تمامیت آن مشکل است ( مقلد می تواند دراین مساءله به دیگری مراجعه کند )
باید احتیاط کند ( مقلد می تواند در این مساءله به دیگری مراجعه کند )
محل طبیعی خروج ادرار و مدفوع
مالی که خمس آن خارج شده است
پیمانه ای که تقریبا ده سیر ظرفیت دارد
رطوبتی که پس از ملاعبه از
ص: 17
انسان خارج می شود
مسلمانی که منکر خدا و رسول یا حکمی از ضروریات دین شده که انکارش به انکار خدا و رسول بر می گردد
کسی که از پدر یا مادر یا پدر و مادر مسلمان متولد شده و خودش نیزمسلمان بوده و سپس کافر شده است
کسی که از پدر و مادر غیر مسلمان متولد شده ولی خودش پس از اظهارکفر مسلمان شده و مجددا کافر شده است
حیوانی که خود به خود مرده یا بدون شرائط لازم کشته شده است
قراردادی که بین مالک زمین و زارع منعقد می شود که بر اساس آن مالک در صدی از محصول زارعی را دریافت می کند
لمس کردن
دست زدن به بدن انسان مرده
آبیاری کردن ، قراردادی که بین صاحب باغ و باغبان منعقد می شود که براساس آن باغبان در برابر آبیاری و تربیت درختان حق استفاده از مقدارمعینی میوه باغ را دارد
زنی که در حال استحاضه است
پسندیده، مطلوب . چیزی که مطلوب شارع است ولی الزامی و واجب نیست هر حکم شرعی که اطاعت آن موجب ثواب است ولی مخالفت آن عقاب ندارد
توانا ، کسی که امکانات و شرائط سفر حج را دارد
دست کشیدن روی چیزی دست کشیدن به فرق سر و روی پاها بارطوبت باقیمانده از شستشوی صورت و دستها در وضوء
مفلوک، بیچاره . کسی که از فقیر هم سخت تر می گذراند
چیزهائی که مست کننده است
سازش و توافق طرفین ( رجوع کنید به صلح )
آسیب
ص: 18
نا پذیری
ناگزیر،ناچار
زنی که عادت ماهیانه اش نامنظم است
چرخانیدن آب در دهان
تنگنائی و گرفتاری ،تنگدستی
پاک کننده ها
معامله ای که ثمن نقد و مثمن نسیه باشد: یعنی مشتری پول را نقدبپردازد تا فروشنده جنس را در مدت معین تحویل دهد ( بر عکس نسیه )
معمول و متداول آنچه به طور ضمنی مورد قبول شناخته شده بوده است
چیزی که روزه را می شکند
نزدیکی کردن آمیزش جنسی
آنچه از طرف خداوند به عنوان تکلیف شرعی معین شده است
نامطلوب، ناپسند .آنچه انجام دادن آن حرام نیست ولی ترکش بهتراست
هر انسانی که بالغ و عاقل است
بازی کردن معاشقه کردن
خردسالی که خوب و بد را تمیز می دهد
خود به خود بر کنار شده
پشت سر هم پی در پی انجام دادن
اجاره دهنده
صحیح نیست و در این مورد می توان به مجتهد دیگر مراجعه کرد
وکیل کننده
بخشیده شده
مرده، جسد بیجان انسان
زنی که وقت عادت ماهیانه خود را فراموش کرده است
نماز مستحبی
نمازهای مستحبی روزانه که هر شبانه روز 43 رکعت و در جمعه 83رکعت است برای توضیح بیشتر به صفحه 141 مراجعه شود
شکافتن قبر
حد مشخص ، حد یا مقدار تعیین شده
حد مشخصی که برای هر یک از موارد وجوب زکوة در نظر گرفته شده که در صورت رسیدن به آن حد باید زکوة آنرا بپردازند
نگاه کردن به گونه ای که دیگران
ص: 19
را بد گمان کند نگاهی که فتنه انگیزاست
ناپاک، پلید
واجب کردن انجام پسندیده یا ترک ناپسند شرعی توسط صیغه مخصوص ( به صفحه 450 مراجعه شود )
خونی که پس از زایمان از رحم زن خارج می شود
زنی که خون نفاس می بیند
ازدواج کردن
دو رکعت نماز مخصوص که در مواردی نظیر زلزله و کسوف و خسوف واجب است ( کیفیت و موارد وجوب آنرا در صفحه 152 به بعد مطالعه کنید )
نماز بدون سوره ای که به منظور جبران رکعات مورد شک بجا آورده می شود ( کیفیت و موارد وجوب آنرا در صفحه 312 به بعد مطالعه کنید )
نمازی که با کیفیت مخصوص برای طلب باران خوانده می شود
نماز واجبی که دو نفر یا بیشتر با امامت یکی از آنها بجامی آورند ( ولی در نماز جمعه حداقل جماعت 5 نفر است )
دو رکعت نماز مخصوص که در زوال جمعه به جای نماز ظهر و به طورجماعت برگزار می شود و با کمتر از 5 نفر انجام پذیر نیست
نماز یومیه انسان در حال جنگ و امثال آن که با کیفیت مخصوص و به طور مختصر بجا آورده می شود
هشت رکعت نماز مستحبی که به صورت 4 دو رکعتی در ثلث آخر شب بجا آورده می شود
دو رکعت نماز مستحبی که پس از هشت رکعت نافله های شب پیش ازنماز وتر خوانده می شود
دو رکعت نماز مخصوص که در مراسم حج و عمره پس از طواف خوانده می شود
ص: 20
دو رکعت نماز مخصوص که روز عید فطر و قربان می خوانند کیفیت آنرا در صفحه 255 مطالعه کنید
دو رکعت نماز مخصوص که پس از نماز مغرب تا وقتی که سرخی مغرب از بین نرفته استحباب دارد کیفیت آنرا در صفحه 143 مطالعه کنید
نماز کوتاه نمازهای چهار رکعتی که در سفر دو رکعت می شود
نمازی است که به جبران نمازهای فوت شده خوانده می شود
نماز قصر
هر نمازی که بجا آوردن آن مطلوب است ولی واجب نیست
نماز مخصوصی که باید بر جنازه مسلمان خوانده شود، کیفیت آنرادرصفحه 109 به بعد مطالعه کنید
نمازی که بجا آوردن آن بر هر مکلفی لازم است و اقسام آن عبارتست از: 1 - نمازهای یومیه
2 - نماز آیات
3 - نماز میت
4 - نماز طواف
5 - نمازقضای پدر و مادر
6 - نمازی که انسان با نذر و عهد و قسم بر خود موارد و وقت هر کدام را در صفحه 133 به واجب کرده است کیفیت بعدمطالعه کنید
یک رکعت نماز که پس از نماز شفع خوانده می شود و آخرین رکعت ازنماز شب محسوب می شود
دو رکعت نماز که برای شب اول قبر متوفی خوانده می شود ( کیفیت آنرادر صفحه 117 مطالعه کنید )
نماز روزانه نمازهای واجب در هر شبانه روز که مجموعا 71 رکعت است
باز داشتن دیگران از هر عملی که به حکم شارع ناپسنداست
قصد تصمیم انجام عمل دینی با هدف تقرب به خداوند
هر
ص: 21
امری که انجام آن از نظر شرعی الزامی است :
واجبی که در وجوب اصالت دارد مانند نماز
واجبی که ذاتا واجب نیست ولی به تبع واجب دیگر واجب می شودمانند غسل جنابت که ذاتا واجب نیست ولی به تبع وجوب نماز واجب می شود
واجبی است که در انجام آن قصد قربت لازم است ( عبادات )
واجبی که قصد قربت لازم ندارد مانند اداء دین و جواب سلام
واجبی که به طور مشخص وجوب به آن تعلق گرفته است مانند روزه ونماز
امری که وجوب بین آن و دیگری دوران دارد مانند کفاره روزه که مخیراست بین سه امر:
1- آزاد کردن برده
2 - شصت روز روزه گرفتن
3- شصت مسکین را طعام دادن
واجبی که بر هر فردی با قطع نظر از دیگران واجب است مانند نماز وروزه
واجبی است که اگر به حد کافی کسانی نسبت به آن اقدام کنند از دیگران ساقط می شود مانند غسل میت که بر همه واجب است ولی وقتی که عده ای اقدام نمایند از دیگران ساقط می شود
واجبی که زمان وجوب آن ( حال ) و زمان واجب ( آینده ) است یعنی وجوبش فعلی است ولی واجب را باید در شرائط مشخصی انجام داد مانند وجوب حج پس از تحقق شرائط استطاعت یعنی کسی که مستطیع شد حج بر او واجب است ولی باید صبر کند تا ایام مخصوص حج فرا رسد و آنگاه عمل کند
واجبی است که زمان وجوب و واجب یکی است مانند روزه که
ص: 22
درهمان وقتی که واجب می شود و در همان وقت هم باید آنرا انجام داد
واجبی که در هر شرائط ی وجوب دارد مانند نماز
واجبی است که تنها در شرائط خاصی واجب می شود مانند حج که تنهابا شرط استطاعت واجب می شود
واجبی است که وقت انجام آن وسیع است مانند نماز ظهر و عصر که ازظهر تا غروب وقت دارد
واجبی است که وقت انجام آن به اندازه خودآن است مانند روزه در
ماه رمضان
کسی که ارث می برد
وقف کننده
صورت ، دلیل ، عنوان
رطوبتی که گاهی پس از خروج بول مشاهده می شود
امانت
رطوبتی که گاهی پس از خروج منی مشاهده می شود
حرکت آخر کلمه ای را انداختن و بدون توقف آنرا به کلمه بعدچسباندن
کسی که مسئول انجام وصیتی شده است
سفارش ، توصیه هائی که انسان برای کارهای پس از مرگش به دیگری می کند
شستن صورت و دستها و مسح سر و پاها به تفصیلی که در صفحه 25 به بعد ذکر شده است
وضوئی که انسان به عوض آنکه آب را روی صورت و دستهایش بریزدصورت و دستهایش را در آب فرو می برد و در حال فرو بردن یا بیرون آوردن از آن قصد و وضوء می نماید
وضوئی که انسان با ریختن آب به قصد وضوء روی صورت و دستهایش آنها را می شوید
آنست که در محل وضوء جبیره باشد و انسان به ترتیبی که در باب جبیره گفته شده (
ص: 23
مسائل 423 و 443 ) وضوء بگیرد
جائی که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده است
لگدمال کردن، کنایه از عمل حنسی است
اصل مال را از مالکیت شخصی خارح کردن و منفعت آنرا برای افرادخاص یا امور خیریه اختصاص دادن
در عین اداء حرکت آخرین حرف یک کلمه بین آن و کلمه بعد فاصله انداختن
انسان کاری را که شرعا خود می تواند در آن دخالت کند برای انجام آن به دیگری واگذار کردن
کسی که به وکالت از طرف انسان متصدی انجام کاری می شود
سرپرستی
کسی که به دستور شارع مقدس سرپرست دیگری است مانند پدر و پدربزرگ و حاکم شرع
بخشش
ویرانی
ارمغان ، تحفه
زنی که سنش به حدی رسیده که از عادت ماهیانه افتاده است