لَكُمْ رَبُّكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ يُهَيِّئْ لَكُمْ مِنْ أَمْرِكُمْ مِرفَقاً (16)

وَ تَرَى الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتَزاوَرُ عَنْ كَهْفِهِمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ فِي فَجْوَةٍ مِنْهُ ذلِكَ مِنْ آياتِ اللَّهِ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً (17)

وَ تَحْسَبُهُمْ أَيْقاظاً وَ هُمْ رُقُودٌ وَ نُقَلِّبُهُمْ ذاتَ الْيَمِينِ وَ ذاتَ الشِّمالِ وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَيْهِ بِالْوَصِيدِ لَوِ اطَّلَعْتَ عَلَيْهِمْ لَوَلَّيْتَ مِنْهُمْ فِراراً وَ لَمُلِئْتَ مِنْهُمْ رُعْباً (18)

وَ كَذلِكَ بَعَثْناهُمْ لِيَتَسائَلُوا بَيْنَهُمْ قالَ قائِلٌ مِنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ قالُوا لَبِثْنا يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِما لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُمْ بِوَرِقِكُمْ هذِهِ إِلَى الْمَدِينَةِ فَلْيَنْظُرْ أَيُّها أَزْكى طَعاماً فَلْيَأْتِكُمْ بِرِزْقٍ مِنْهُ وَ لْيَتَلَطَّفْ وَ لا يُشْعِرَنَّ بِكُمْ أَحَداً (19)

إِنَّهُمْ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ يَرْجُمُوكُمْ أَوْ يُعِيدُوكُمْ فِي مِلَّتِهِمْ وَ لَنْ تُفْلِحُوا إِذاً أَبَداً (20)

وَ كَذلِكَ أَعْثَرْنا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ أَنَّ السَّاعَةَ لا رَيْبَ فِيها إِذْ يَتَنازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ فَقالُوا ابْنُوا عَلَيْهِمْ بُنْياناً رَبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً (21)

سَيَقُولُونَ ثَلاثَةٌ رابِعُهُمْ كَلْبُهُمْ وَ يَقُولُونَ خَمْسَةٌ سادِسُهُمْ كَلْبُهُمْ رَجْماً بِالْغَيْبِ وَ يَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَ ثامِنُهُمْ كَلْبُهُمْ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ بِعِدَّتِهِمْ ما يَعْلَمُهُمْ إِلاَّ قَلِيلٌ فَلا تُمارِ فِيهِمْ إِلاَّ مِراءً ظاهِراً وَ لا تَسْتَفْتِ فِيهِمْ مِنْهُمْ أَحَداً (22)

وَ لا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فاعِلٌ ذلِكَ غَداً (23)

إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللَّهُ وَ اذْكُرْ رَبَّكَ إِذا نَسِيتَ وَ قُلْ عَسى أَنْ يَهْدِيَنِ رَبِّي لِأَقْرَبَ مِنْ هذا رَشَداً (24)

وَ لَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَ ازْدَادُوا تِسْعاً (25)

قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما لَبِثُوا لَهُ

غَيْبُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَبْصِرْ بِهِ وَ أَسْمِعْ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَداً (26)

وَ اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ كِتابِ رَبِّكَ لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً (27)

وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً (28)

وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِينَ ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها وَ إِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغاثُوا بِماءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرابُ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقاً (29)

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً (30)

أُولئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خُضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّكِئِينَ فِيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً (31)

وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلاً رَجُلَيْنِ جَعَلْنا لِأَحَدِهِما جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنابٍ وَ حَفَفْناهُما بِنَخْلٍ وَ جَعَلْنا بَيْنَهُما زَرْعاً (32)

كِلْتَا الْجَنَّتَيْنِ آتَتْ أُكُلَها وَ لَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَيْئاً وَ فَجَّرْنا خِلالَهُما نَهَراً (33)

وَ كانَ لَهُ ثَمَرٌ فَقالَ لِصاحِبِهِ وَ هُوَ يُحاوِرُهُ أَنَا أَكْثَرُ مِنْكَ مالاً وَ أَعَزُّ نَفَراً (34)

وَ دَخَلَ جَنَّتَهُ وَ هُوَ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ قالَ ما أَظُنُّ أَنْ تَبِيدَ هذِهِ أَبَداً (35)

وَ ما أَظُنُّ السَّاعَةَ قائِمَةً وَ لَئِنْ رُدِدْتُ إِلى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْراً مِنْها مُنْقَلَباً (36)

قالَ لَهُ صاحِبُهُ وَ هُوَ يُحاوِرُهُ أَ كَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلاً (37)

لكِنَّا هُوَ

اللَّهُ رَبِّي وَ لا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَداً (38)

وَ لَوْ لا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالاً وَ وَلَداً (39)

فَعَسى رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ يُرْسِلَ عَلَيْها حُسْباناً مِنَ السَّماءِ فَتُصْبِحَ صَعِيداً زَلَقاً (40)

أَوْ يُصْبِحَ ماؤُها غَوْراً فَلَنْ تَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَباً (41)

وَ أُحِيطَ بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ يُقَلِّبُ كَفَّيْهِ عَلى ما أَنْفَقَ فِيها وَ هِيَ خاوِيَةٌ عَلى عُرُوشِها وَ يَقُولُ يا لَيْتَنِي لَمْ أُشْرِكْ بِرَبِّي أَحَداً (42)

وَ لَمْ تَكُنْ لَهُ فِئَةٌ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما كانَ مُنْتَصِراً (43)

هُنالِكَ الْوَلايَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ هُوَ خَيْرٌ ثَواباً وَ خَيْرٌ عُقْباً (44)

وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِراً (45)

الْمالُ وَ الْبَنُونَ زِينَةُ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ أَمَلاً (46)

وَ يَوْمَ نُسَيِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَى الْأَرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً (47)

وَ عُرِضُوا عَلى رَبِّكَ صَفًّا لَقَدْ جِئْتُمُونا كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ بَلْ زَعَمْتُمْ أَلَّنْ نَجْعَلَ لَكُمْ مَوْعِداً (48)

وَ وُضِعَ الْكِتابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَ يَقُولُونَ يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً إِلاَّ أَحْصاها وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً وَ لا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً (49)

وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلِيسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَ فَتَتَّخِذُونَهُ وَ ذُرِّيَّتَهُ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِي وَ هُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلاً (50)

ما أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لا

خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَ ما كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُداً (51)

وَ يَوْمَ يَقُولُ نادُوا شُرَكائِيَ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَ جَعَلْنا بَيْنَهُمْ مَوْبِقاً (52)

وَ رَأَى الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُواقِعُوها وَ لَمْ يَجِدُوا عَنْها مَصْرِفاً (53)

وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِي هذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ كانَ الْإِنْسانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلاً (54)

وَ ما مَنَعَ النَّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جاءَهُمُ الْهُدى وَ يَسْتَغْفِرُوا رَبَّهُمْ إِلاَّ أَنْ تَأْتِيَهُمْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذابُ قُبُلاً (55)

وَ ما نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ وَ يُجادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْباطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَ اتَّخَذُوا آياتِي وَ ما أُنْذِرُوا هُزُواً (56)

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِيَ ما قَدَّمَتْ يَداهُ إِنَّا جَعَلْنا عَلى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَى الْهُدى فَلَنْ يَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً (57)

وَ رَبُّكَ الْغَفُورُ ذُو الرَّحْمَةِ لَوْ يُؤاخِذُهُمْ بِما كَسَبُوا لَعَجَّلَ لَهُمُ الْعَذابَ بَلْ لَهُمْ مَوْعِدٌ لَنْ يَجِدُوا مِنْ دُونِهِ مَوْئِلاً (58)

وَ تِلْكَ الْقُرى أَهْلَكْناهُمْ لَمَّا ظَلَمُوا وَ جَعَلْنا لِمَهْلِكِهِمْ مَوْعِداً (59)

وَ إِذْ قالَ مُوسى لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُباً (60)

فَلَمَّا بَلَغا مَجْمَعَ بَيْنِهِما نَسِيا حُوتَهُما فَاتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ سَرَباً (61)

فَلَمَّا جاوَزا قالَ لِفَتاهُ آتِنا غَداءَنا لَقَدْ لَقِينا مِنْ سَفَرِنا هذا نَصَباً (62)

قالَ أَ رَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسِيتُ الْحُوتَ وَ ما أَنْسانِيهُ إِلاَّ الشَّيْطانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَ اتَّخَذَ سَبِيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَباً (63)

قالَ ذلِكَ ما كُنَّا نَبْغِ فَارْتَدَّا عَلى آثارِهِما قَصَصاً (64)

فَوَجَدا عَبْداً مِنْ عِبادِنا آتَيْناهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنا وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْماً

(65)

قالَ لَهُ مُوسى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً (66)

قالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْراً (67)

وَ كَيْفَ تَصْبِرُ عَلى ما لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْراً (68)

قالَ سَتَجِدُنِي إِنْ شاءَ اللَّهُ صابِراً وَ لا أَعْصِي لَكَ أَمْراً (69)

قالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِي فَلا تَسْئَلْنِي عَنْ شَيْءٍ حَتَّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْراً (70)

فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا رَكِبا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَها قالَ أَ خَرَقْتَها لِتُغْرِقَ أَهْلَها لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً إِمْراً (71)

قالَ أَ لَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْراً (72)

قالَ لا تُؤاخِذْنِي بِما نَسِيتُ وَ لا تُرْهِقْنِي مِنْ أَمْرِي عُسْراً (73)

فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا لَقِيا غُلاماً فَقَتَلَهُ قالَ أَ قَتَلْتَ نَفْساً زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَيْئاً نُكْراً (74)

قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْراً (75)

قالَ إِنْ سَأَلْتُكَ عَنْ شَيْءٍ بَعْدَها فَلا تُصاحِبْنِي قَدْ بَلَغْتَ مِنْ لَدُنِّي عُذْراً (76)

فَانْطَلَقا حَتَّى إِذا أَتَيا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ يُضَيِّفُوهُما فَوَجَدا فِيها جِداراً يُرِيدُ أَنْ يَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْراً (77)

قالَ هذا فِراقُ بَيْنِي وَ بَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ ما لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْراً (78)

أَمَّا السَّفِينَةُ فَكانَتْ لِمَساكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِيبَها وَ كانَ وَراءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْباً (79)

وَ أَمَّا الْغُلامُ فَكانَ أَبَواهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينا أَنْ يُرْهِقَهُما طُغْياناً وَ كُفْراً (80)

فَأَرَدْنا أَنْ يُبْدِلَهُما رَبُّهُما خَيْراً مِنْهُ زَكاةً وَ أَقْرَبَ رُحْماً (81)

وَ أَمَّا الْجِدارُ فَكانَ لِغُلامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَ كانَ تَحْتَهُ كَنْزٌ لَهُما وَ كانَ أَبُوهُما صالِحاً فَأَرادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغا أَشُدَّهُما وَ يَسْتَخْرِجا كَنزَهُما رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ وَ ما فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذلِكَ تَأْوِيلُ ما

لَمْ تَسْطِعْ عَلَيْهِ صَبْراً (82)

وَ يَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْراً (83)

إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَ آتَيْناهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَباً (84)

فَأَتْبَعَ سَبَباً (85)

حَتَّى إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْناً (86)

قالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذاباً نُكْراً (87)

وَ أَمَّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُ جَزاءً الْحُسْنى وَ سَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنا يُسْراً (88)

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً (89)

حَتَّى إِذا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَطْلُعُ عَلى قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً (90)

كَذلِكَ وَ قَدْ أَحَطْنا بِما لَدَيْهِ خُبْراً (91)

ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً (92)

حَتَّى إِذا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلاً (93)

قالُوا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجاً عَلى أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا (94)

قالَ ما مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً (95)

آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذا ساوى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّى إِذا جَعَلَهُ ناراً قالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْراً (96)

فَمَا اسْطاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَ مَا اسْتَطاعُوا لَهُ نَقْباً (97)

قالَ هذا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ وَ كانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا (98)

وَ تَرَكْنا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً (99)

وَ عَرَضْنا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِلْكافِرِينَ عَرْضاً (100)

الَّذِينَ كانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَ كانُوا لا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعاً (101)

أَ

فَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنْ يَتَّخِذُوا عِبادِي مِنْ دُونِي أَوْلِياءَ إِنَّا أَعْتَدْنا جَهَنَّمَ لِلْكافِرِينَ نُزُلاً (102)

قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالاً (103)

الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعاً (104)

أُولئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ وَ لِقائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَزْناً (105)

ذلِكَ جَزاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِما كَفَرُوا وَ اتَّخَذُوا آياتِي وَ رُسُلِي هُزُواً (106)

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلاً (107)

خالِدِينَ فِيها لا يَبْغُونَ عَنْها حِوَلاً (108)

قُلْ لَوْ كانَ الْبَحْرُ مِداداً لِكَلِماتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِماتُ رَبِّي وَ لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَداً (109)

قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً (110)

هر شب جمعه اين سوره را بخواند مرگش شهادت خواهد بود و در قيامت، با شهدا برانگيخته خواهد شد. (تفسير برهان ج 2 ص 455.)

نمونه، ج 12، ص 348؛ نمونه ى بينات، ص 517؛ مجمع البيان، ج 15، ص 9.

دلسوزى حتى براى گمراهان

شأن نزول آيه هاى 6 و 7 سوره ى كهف

گروهى از سران قريش، پيرامون كعبه گرد آمده بودند و در مخالفت با پيامبر سخن مى گفتند. عتبة بن ربيعه، شيب بن ربيعه، ابوجهل بن هشام، نضر بن حرث، اميد بن خلف، عاص بن وائل، اسود بن مطلب و ابوالبخترى، افراد اين گروه را تشكيل مى دادند كه هريك بدتر و گمراه تر از ديگرى بود. اينان به برخورد آرام با پيامبر، اعتقادى نداشتند و از هر فرصتى براى تحقير و آزار او سود مى جستند.

آن روز نيز پيامبر از آن جا گذشت. آنان براى آزار دادن پيامبر، با گفتارهاى ركيك به او ناسزا گفتند. يكى او را دروغ گو ناميد، ديگرى ساحر خواند و سومى شاعرش گفت و ديگران نيز ياوه گويى هايى كردند.

پيامبر مى خواست بى اعتنا از كنار آنان بگذرد، ولى با احساس مسؤوليت نسبت به فرجام آنان، ايشان را پند و اندرز داد. با اين حال، آن سنگ دلان هم چنان به سخنان زشت خود ادامه دادند. اين سخنان بر پيامبر گران آمد و او را در حزن و اندوه فرو برد.

در اين هنگام، آيه هاى زير نازل شد و پيامبر را از اين گونه غم و غصه بر حذر داشت:

شايد اگر به اين سخن ايمان نياورند، تو جان خود را از اندوه، در پى گيرى (كار)شان تباه كنى «» در حقيقت، ما آن چه را بر زمين است، زيورى براى آن قرار داديم، تا آنان را بيازماييم كه كدام يك از ايشان نيكوكارترند «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 12، ص 348؛ نمونه ى بينات، ص 517؛ مجمع البيان،

ج 15، ص 9.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز

بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در

روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح

سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود

و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده

است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛

زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم

كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو

تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت

سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى

پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد.

پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود

را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه

خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى

نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در

آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ

به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى

براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات

9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق

بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در

اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را

رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و

رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران

نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه

جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از

تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند

و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او

اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و

از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد.

مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را

انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد

يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از

تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى

و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به

مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و

سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن

نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه

سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به

غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر

داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين

گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان،

ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

هم نشينى با پابرهنگان

شأن نزول آيه هاى 28 و 29 سوره ى كهف

اشراف قريش با تشريفات فراوان، جايگاه هايى براى عيش و نوش و باده گسارى خود به پا كرده بودند و با اين كار، زندگى مؤمنان راستين، ولى فقير را به مسخره مى گرفتند.

روزى اين دنيا پرستان با لباس هاى گران بها و زينتى نزد پيامبر آمدند و ديدند ابوذر، سلمان، صهيب و خبّاب بر گرد ايشان نشسته اند. يكى از اشراف به نام عيينة بن حصين با قد كوتاه و بدنى فربه، پيش آمد و با اشاره به اطرافيان پيامبر گفت: «بوى بدن اين افراد، مشام ما را مى آزارد. اين چه لباس هايى است كه پوشيده اند. چرا اين قدر خشن و پشمينه و دل گير است؟ اى محمد صلى الله عليه و آله وسلم! چرا اين همه افراد فقير و بيچاره گرد تو جمع شده اند؟ چرا به ما اعتنا نمى كنى و ما را به مجلس خويش راه نمى دهى؟! اقرع بن حابس، يكى ديگر از آنان نزديك آمده و گفت: «ما تنها در يك صورت نزد تو مى آييم و در مجلست مى نشينيم كه اين پابرهنگان را از خود برانى. در حال حاضر، اوضاع به دلخواه ما نيست؛ زيرا با حضور اين افراد، به ما بى اعتنايى مى شود و اين براى ما تحمّل پذير نيست».

ياران پيامبر چون اين سخنان را شنيدند با ناراحتى از جاى برخاستند و به گوشه اى از مسجد پناه بردند. در اين هنگام، آيات زير نازل شد و به پيامبر هشدار داد كه مبادا تسليم سخنان فريبنده و پوچ گمراهان شود و افراد با ايمان و پاك دلى چون سلمان و ابوذر و... را از خود برنجاند. خداوند

فرمود: «هرچند آنان، ثروت ندارند و لباس شان پشمينه است، ولى براى خشنودى شمارى صدرنشين، از زندگى با محرومان چشم مپوش».

پس از نزول اين آيات، پيامبر در مسجد به جست و جوى ياران خود پرداخت و آنان را در گوشه اى از مسجد يافت. آنان به عبادت و راز و نياز مشغول بودند. پيامبر به ايشان نزديك شد و فرمود: «سپاس خداى را كه نمردم و خداوند براى بودن و حشر و نشر با شما به من فرمان داد. اين افتخار من است». آيات ياد شده بدين قرار است:

(با كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى خوانند (و) خشنودى او را مى خواهند، شكيبايى پيشه كن و دو ديده ات را از آنان برمگير كه زيور زندگى دنيا را بخواهى. از آن كس كه قلبش را از ياد خود غافل ساخته ايم و از هوس خود پيروى كرده و (اساس) كارش بر زياده روى است، پيروى مكن. «» و بگو: حق از پروردگارتان (رسيده) است. پس هركه بخواهد، بگرود و هركه نخواهد، انكار كند. ما براى ستم گران، آتشى آماده كرده ايم كه سراپرده هاى آنان را در بر مى گيرد و اگر فريادرسى جويند، به آبى چون مس گداخته كه چهره ها را بريان مى كند، يارى مى شوند. وه! چه بد شرابى و چه زشت جايگاهى است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 12، ص 414؛ مجمع البيان، ج 15، ص 51؛ شأن نزول آيات، ص 376؛ نمونه ى بينات، ص 519.

هم نشينى با پابرهنگان

شأن نزول آيه هاى 28 و 29 سوره ى كهف

اشراف قريش با تشريفات فراوان، جايگاه هايى براى عيش و نوش و باده گسارى خود به پا كرده بودند و با اين كار، زندگى مؤمنان راستين، ولى فقير را به

مسخره مى گرفتند.

روزى اين دنيا پرستان با لباس هاى گران بها و زينتى نزد پيامبر آمدند و ديدند ابوذر، سلمان، صهيب و خبّاب بر گرد ايشان نشسته اند. يكى از اشراف به نام عيينة بن حصين با قد كوتاه و بدنى فربه، پيش آمد و با اشاره به اطرافيان پيامبر گفت: «بوى بدن اين افراد، مشام ما را مى آزارد. اين چه لباس هايى است كه پوشيده اند. چرا اين قدر خشن و پشمينه و دل گير است؟ اى محمد صلى الله عليه و آله وسلم! چرا اين همه افراد فقير و بيچاره گرد تو جمع شده اند؟ چرا به ما اعتنا نمى كنى و ما را به مجلس خويش راه نمى دهى؟! اقرع بن حابس، يكى ديگر از آنان نزديك آمده و گفت: «ما تنها در يك صورت نزد تو مى آييم و در مجلست مى نشينيم كه اين پابرهنگان را از خود برانى. در حال حاضر، اوضاع به دلخواه ما نيست؛ زيرا با حضور اين افراد، به ما بى اعتنايى مى شود و اين براى ما تحمّل پذير نيست».

ياران پيامبر چون اين سخنان را شنيدند با ناراحتى از جاى برخاستند و به گوشه اى از مسجد پناه بردند. در اين هنگام، آيات زير نازل شد و به پيامبر هشدار داد كه مبادا تسليم سخنان فريبنده و پوچ گمراهان شود و افراد با ايمان و پاك دلى چون سلمان و ابوذر و... را از خود برنجاند. خداوند فرمود: «هرچند آنان، ثروت ندارند و لباس شان پشمينه است، ولى براى خشنودى شمارى صدرنشين، از زندگى با محرومان چشم مپوش».

پس از نزول اين آيات، پيامبر در مسجد به جست و جوى ياران خود پرداخت و آنان را در گوشه اى از مسجد يافت. آنان به عبادت و راز و نياز

مشغول بودند. پيامبر به ايشان نزديك شد و فرمود: «سپاس خداى را كه نمردم و خداوند براى بودن و حشر و نشر با شما به من فرمان داد. اين افتخار من است». آيات ياد شده بدين قرار است:

(با كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى خوانند (و) خشنودى او را مى خواهند، شكيبايى پيشه كن و دو ديده ات را از آنان برمگير كه زيور زندگى دنيا را بخواهى. از آن كس كه قلبش را از ياد خود غافل ساخته ايم و از هوس خود پيروى كرده و (اساس) كارش بر زياده روى است، پيروى مكن. «» و بگو: حق از پروردگارتان (رسيده) است. پس هركه بخواهد، بگرود و هركه نخواهد، انكار كند. ما براى ستم گران، آتشى آماده كرده ايم كه سراپرده هاى آنان را در بر مى گيرد و اگر فريادرسى جويند، به آبى چون مس گداخته كه چهره ها را بريان مى كند، يارى مى شوند. وه! چه بد شرابى و چه زشت جايگاهى است «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 12، ص 414؛ مجمع البيان، ج 15، ص 51؛ شأن نزول آيات، ص 376؛ نمونه ى بينات، ص 519.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را

پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به

او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد...

و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل

نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن

را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر

نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس

از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات

كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را

به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم

و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

بهانه جويى بى فرجام

شأن نزول آيه ى 64 سوره ى مريم

شأن نزول آيات 9 - 24 سوره ى كهف

شأن نزول آيات 83 - 87 سوره ى

كهف

شأن نزول آيه ى 85 سوره ى اسراء

تلاش مشركان براى يافتن اشتباه يا نقطه ضعفى از پيامبر، بى نتيجه ماند؛ زيرا پيامبر را از هرگونه خطا و لغزشى مصون مى يافتند. وقتى چنين شد، براى مشورت بيشتر نزد يهوديان رفتند تا بتوانند از لابه لاى آموزه هاى تورات، راه كارى براى مبارزه با محمد صلى الله عليه و آله وسلم بيابند. آنان، نقشه ى خود را با دو تن از دانشمندان يهود در ميان گذاشتند. يهوديان اين پيشنهاد را پذيرفتند و براى پاسخ دادن، مهلت خواستند. چند روزى بعد، يهوديان پس از مباحث فراوان، به اين نتيجه رسيدند كه با طرح سه پرسش مى توانند ضعف پيامبر اسلام را آشكار سازند و او را رسوا كنند. پرسش ها درباره ى موضوع هايى بود كه يهوديان درباره ى آن، اختلاف نظر داشتند و بدين قرار بود: ماجراى داستان اصحاب كهف، ذوالقرنين (1) و حقيقت روح.

مشركان پس از دريافت اين سه پرسش، بى درنگ به مكه آمدند و در حضور سران قريش، پيامبر اسلام را به مناظره فرا خواندند. هنگامى كه مشركان اين سه موضوع را از پيامبر پرسيدند، پيامبر دادن پاسخ خويش را به فردا نهاد. پيامبر منتظر بود فرشته ى وحى، پاسخ را بياورد، ولى جبرييل نازل نشد. مشركان كه درنگ محمد صلى الله عليه و آله وسلم را ديدند، او را دروغگو ناميدند و فرصت طلبان به او نسبت هاى ناروا دادند. پيامبر شتابى نداشت؛ زيرا مصلحتى را در اين تأخير نهفته مى ديد. وى مطمئن بود كه جبرييل، پاسخ او را خواهد آورد. با اين حال، گروهى سست ايمان در حقانيت پيامبر، ترديد و به مشركان پيوستند.

پانزده روز بعد، جبرييل نازل شد. پيامبر پرسيد: «برادرم! چرا دير كردى؟ من مشتاق بودم بى صبرانه تو را ببينم. مى دانى كه اين تأخير بر من

چه سخت گذشت». جبرييل گفت: «من نيز مشتاق ديدار تو هستم، ولى مأمور هستم و انجام وظيفه مى كنم. من براى آمدن دستورى نداشتم». اين هنگام، آيه ى 64 سوره ى مريم نازل شد و فرمود:

(پس از تأخير وحى، جبرييل به پيامبر عرض كرد:) ما جز به فرمان پروردگار تو، نازل نمى شويم. آن چه پيش روى ما و پشت سر ما و آن چه ميان اين دو قرار دارد، همه به او اختصاص دارد، و پروردگار هرگز فراموش كار نبوده (و نيست) «»

گفتنى است داستان اصحاب كهف از آيه ى 9 سوره ى كهف آغاز مى شود و تا آيه ى 24 ادامه پيدا مى كند.

آيا گمان كردى اصحاب كهف و رقيم از آيات عجيب ما بودند؟! زمانى را به خاطرآور كه اين گروه از جوانان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از سوى خودت به ما عطا كن و راه نجاتى براى ما فراهم ساز. ما (پرده ى خواب را) به گوش شان زديم و سال ها در خواب فرورفتند.... سپس آنان را برانگيختيم تا آشكار گردد كدام يك از آن دو گروه بهتر مدت خواب خود را حساب كرده اند.... و هرگز درباره ى كارى مگو من فردا آن را انجام مى دهم مگر اين كه خدا بخواهد و هرگاه فراموش كردى (جبران كن و) پروردگارت را به خاطر بياور و بگو: اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشن تر از اين هدايت كند. و از تو درباره ى ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد. ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم. او از اين اسباب پيروى (و استفاده) كرد تا

به غروب گاه آفتاب رسيد.(در آن جا) احساس كرد (و در نظرش مجسّم شد) كه خورشيد در چشمه ى تيره و گل آلودى فرو مى رود. در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: اى ذوالقرنين! يا (آنان را) مجازات كنى و يا روش نيكويى درباره ى آنان برمى گزينى گفت: اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد. سپس به سوى پروردگارش باز مى گردد و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد... و از تو درباره ى روح مى پرسند. بگو: روح از فرمان پروردگار من است و جز اندكى از دانش، به شما داده نشده است. «» (2)

پاورقى:

(1) روايت صحيح تر آن است كه او يكى از زمام داران نيكوكار ايرانى بوده است.

(2) تفسير نمونه، ج 13، ص 109؛ مجمع البيان، ج 15، ص 187؛ شأن نزول آيات، ص 381؛ نمونه ى بينات، ص 525.

دانش بى پايان خداوند

شأن نزول آيه ى 109 سوره ى كهف

خداوند، حضرت موسى را از ميان بنى اسراييل به پيامبر برگزيد و تورات را براى هدايت مردم فرو فرستاد. تورات، داستان پيامبران و اقوام گذشته و برخى رويدادهاى آينده را به تفصيل بيان كرده است. چون دانشمندان يهود از اين منبع وحى، آگاهى داشتند، بسيارى از قبايل عرب و حتى مشركان به آنان مراجعه مى كردند. به همين دليل، يهوديان به خود مى باليدند و به وجود تورات در ميان خود مباهات مى كردند. آنان خود را گنجينه ى دانش و برتر از ديگران مى دانستند. پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله وسلم در برابر فخرفروشى آنان مى فرمود: «شما از دانش بهره ى اندكى داريد». اين سخن پيامبر، آنان را بسيار مى آزرد و در پاسخ مى گفتند: «تو چگونه دانش ما را محدود مى دانى، با اين كه تورات نزد ماست و اين كتاب، گنجينه ى دانش الهى

است. هركه تورات را در اختيار داشته باشد، خير كثير را دارد و چون اين كتاب اكنون نزد ماست، بنابراين، دانش ما اندك نيست».

آنان، جهان هستى را به آن چه در تورات آمده بود و آن چه خود مى ديدند و حس مى كردند، محدود مى دانستند و بر اساس آن داورى مى كردند. در اين هنگام آيه ى 109 سوره ى كهف نازل شد و دانش بى پايان خداوند و ناچيز بودن دانش انسان ها را اين گونه ترسيم كرد:

بگو: اگر دريا براى (نوشتن) سخنان پروردگارم مركب شود، درياها پايان مى گيرند، پيش از آن كه سخنان پروردگارم پايان يابد، هرچند همانند آن (درياها) را به آن بيافزاييم «» (1)

پاورقى:

(1) تفسير نمونه، ج 12، ص 571؛ نمونه ى بينات، ص 521؛ مجمع البيان، ج 15، 137؛ شأن نزول آيات، ص 378.

اخلاص در كردار

شأن نزول آيه ى 110 سوره ى كهف

جنب و جوش عجيبى در مدينه برپا بود و هيچ كس سر از پا نمى شناخت، همه مى كوشيدند خود را به پيامبر برسانند و خشنودى پيامبر را به دست آورند؛ چون خشنودى خدا را در همين مى ديدند. آنان واجبات شان را به خوبى انجام مى دادند و از هر آن چه خداوند، بازداشته است، پرهيز مى كردند. مستحبات را نيز به جا مى آوردند و در نماز جمعه و جماعت پيش گام بودند.

در اين ميان، يكى از مسلمانان پيش از ديگران به مسايل عبادى و اجتماعى، علاقه مند بود و در هر محفلى، زودتر از ديگران حاضر مى شد. هرگاه سخن از انفاق به ميان مى آمد، او بر ديگران پيشى مى گرفت و براى حضور در ميدان جنگ و جهاد، ترديد نشان نمى داد. صله ى رحم را به خوبى به جا مى آورد، با همه دوست و مهربان بود

و همسايگان را يارى مى كرد. همه اين ويژگى ها، چهره ى خوب و برجسته اى از او نزد همگان ساخته بود و همه به او احترام مى گذاشتند. هدف او از اين عبادت ها و رفتارها، خشنودى الهى بود، ولى هر گاه مردم او را تحسين مى كردند، احساس شعف و شادى به او دست مى داد. در چنين حالتى، آرزو مى كرد كه مردم بيش از بيش، او را بستايند و از خوبى هايش سخن بگويند. وى فرد خويشتن دارى بود و مى كوشيد با هواهاى نفسانى بجنگد، ولى گاه در اين كار در مى ماند و با سكوت در برابر ستايش ديگران، لبخند رضايت بر لبانش نقش مى بست.

وى با احساس خطر از وجود اين روحيه در درون خويش، دريافت كه اگر وضع همين گونه ادامه يابد، همه ى تلاش هاى چندين ساله اش بر باد خواهد رفت. بنابراين تنها راه چاره را در اين ديد كه خود را بر طبيب نفوس عرضه كند و از او نسخه درمان بگيرد. وى نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم آمد و گفت: «من از انجام اين همه واجبات و ترك محرمات، جز خشنودى الهى، هدف ديگرى ندارم، ولى واى از آن هنگامى كه مردم از كردار من باخبر شوند و نزد من از آن سخن بگويند و مرا بستايند. در اين حالت، بى آن كه خود بخواهم، خوشحال مى شوم و به عجب و خودخواهى دچار مى گردم. خواستم بدانم پى آمد اين كردار من چگونه است؟ آيا اين خوشحالى به قصد اخلاص من، زيان مى رساند؟».

پيامبر اكرم، سكوت اختيار كرد و منتظر ماند تا آيه ى قرآن نازل شود و پاسخ اين فرد مسلمان را بگويد. پس از مدتى آيه ى زير نازل شد و گفت: «تنها كردارى پذيرفته ى

درگاه الهى است كه با اخلاص كامل همراه باشد». هرچند ممكن است هركارى، مدح و ثناى مردم را در پى داشته باشد، ولى فرد نبايد منتظر مدح و ثنا بماند؛ چون اين كار با اخلاص منافات خواهد داشت.

پس هر كس اميد ديدار پروردگارش را دارد، بايد به كردار شايسته بپردازد و كسى را در عبادت پروردگارش شريك نسازد «» (1)

پاورقى:

(1) مجمع البيان، ج 15، ص 138؛ نمونه ى بينات، ص 522؛ تفسير نمونه، ج 12، ص 579؛ شأن نزول آيات، ص 379.

محل نصب {شَدِيداً} نعت تابع {مِنْ} حرف جر {لَدُنْهُ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُبَشِّرَ} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْمُؤْمِنِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الَّذِينَ} نعت تابع {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر إنَّ محذوف {أَجْراً} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {حَسَناً} نعت تابع

{ماكِثِينَ} حال، منصوب {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَبَداً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{وَيُنْذِرَ} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الَّذِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {اتَّخَذَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَلَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{ما} حرف نفى غير عامل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر زائد {عِلْمٍ} مبتدا مؤخّر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {لِآبائِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل

جر، مضاف اليه {كَبُرَتْ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {كَلِمَةً} تمييز، منصوب {تَخْرُجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنْ} حرف جر {أَفْواهِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنْ} حرف نفى غير عامل {يَقُولُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {كَذِباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَلَعَلَّكَ} (ف) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم لعل {باخِعٌ} خبر لعل، مرفوع يا در محل رفع {نَفْسَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {آثارِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنْ} حرف شرط جازم {لَمْ} حرف جزم {يُؤْمِنُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهذَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحَدِيثِ} بدل تابع {أَسَفاً} مفعول لأجله، منصوب

{إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {جَعَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَلَى} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {زِينَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل

نصب {لَها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِنَبْلُوَهُمْ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَيُّهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحْسَنُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {عَمَلاً} تمييز، منصوب

{وَإِنَّا} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَجاعِلُونَ} (ل) حرف مزحلقه / خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَلَيْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صَعِيداً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {جُرُزاً} نعت تابع

{أَمْ} حرف عطف {حَسِبْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {أَصْحابَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {الْكَهْفِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالرَّقِيمِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {كانُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مِنْ} حرف جر {آياتِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَجَباً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر أنَّ محذوف

{إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَوَى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْفِتْيَةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {إِلَى} حرف جر {الْكَهْفِ} اسم مجرور يا در محل

جر {فَقالُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آتِنا} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْ} حرف جر {لَدُنْكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَحْمَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَهَيِّئْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَنا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {أَمْرِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَشَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَضَرَبْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَى} حرف جر {آذانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْكَهْفِ} اسم مجرور يا در محل جر {سِنِينَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {عَدَداً} نعت تابع

{ثُمَّ} حرف عطف {بَعَثْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِنَعْلَمَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {أَيُّ} مبتدا، مرفوع يا در محل

رفع {الْحِزْبَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَحْصى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لِما} (ل) حرف جر / (ما) حرف مصدرى {لَبِثُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَمَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{نَحْنُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {نَقُصُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {عَلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَبَأَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْحَقِّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {فِتْيَةٌ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِرَبِّهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَزِدْناهُمْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {هُدىً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَرَبَطْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {قُلُوبِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه)

ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قامُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فَقالُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبُّنا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَبُّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {لَنْ} حرف نصب {نَدْعُوَا} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلهاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {قُلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذاً} حرف جواب {شَطَطاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{هؤُلاءِ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {قَوْمُنَا} بدل تابع / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {اتَّخَذُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آلِهَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لَوْلا} حرف تحضيض {يَأْتُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در

محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بِسُلْطانٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَيِّنٍ} نعت تابع {فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {افْتَرى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَى} حرف جر {اللَّهِ} اسم مجرور يا در محل جر {كَذِباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{وَإِذِ} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {اعْتَزَلْتُمُوهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يَعْبُدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {اللَّهَ} مستثنى، منصوب {فَأْوُوا} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلَى} حرف جر {الْكَهْفِ} اسم مجرور يا در محل جر {يَنْشُرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبُّكُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {رَحْمَتِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُهَيِّئْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو)

در تقدير {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {أَمْرِكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِرفَقاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَتَرَى} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الشَّمْسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {طَلَعَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {تَتَزاوَرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {عَنْ} حرف جر {كَهْفِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذاتَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْيَمِينِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَإِذا} (و) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {غَرَبَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {تَقْرِضُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {ذاتَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الشِّمالِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {فَجْوَةٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مِنْهُ} حرف جر

و اسم بعد از آن مجرور {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {آياتِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {مَنْ} مفعولٌ به جازم {يَهْدِ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَهُوَ} (ف) رابط جواب براى شرط / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْمُهْتَدِ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَمَنْ} (و) حرف عطف / مفعولٌ به جازم {يُضْلِلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَلَنْ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نصب {تَجِدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلِيًّا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مُرْشِداً} نعت تابع

{وَتَحْسَبُهُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَيْقاظاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رُقُودٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَنُقَلِّبُهُمْ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {ذاتَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْيَمِينِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَذاتَ} (و) حرف عطف / ظرف يا

مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الشِّمالِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكَلْبُهُمْ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {باسِطٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {ذِراعَيْهِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْوَصِيدِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَوِ} حرف شرط غير جازم {اطَّلَعْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَوَلَّيْتَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِراراً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {وَلَمُلِئْتَ} (و) حرف عطف / (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رُعْباً} تمييز، منصوب

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَعَثْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِيَتَسائَلُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَيْنَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {قائِلٌ} فاعل، مرفوع يا

در محل رفع {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {لَبِثْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَبِثْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يَوْماً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَوْ} حرف عطف {بَعْضَ} معطوف تابع {يَوْمٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبُّكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {لَبِثْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {فَابْعَثُوا} (ف) حرف عطف / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَحَدَكُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِوَرِقِكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذِهِ} بدل تابع {إِلَى} حرف جر {الْمَدِينَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَلْيَنْظُرْ} (ف) حرف عطف / (ل) امر / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَيُّها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف

اليه / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {أَزْكى} خبر، مرفوع يا در محل رفع {طَعاماً} تمييز، منصوب {فَلْيَأْتِكُمْ} (ف) حرف عطف / (ل) امر / فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِرِزْقٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَلْيَتَلَطَّفْ} (و) حرف عطف / (ل) امر / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {يُشْعِرَنَّ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{إِنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {إِنْ} حرف شرط جازم {يَظْهَرُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَرْجُمُوكُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَوْ} حرف عطف {يُعِيدُوكُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِي} حرف جر {مِلَّتِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَنْ} (و) حرف عطف

/ حرف نصب {تُفْلِحُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذاً} حرف جواب {أَبَداً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{وَكَذلِكَ} (و) حرف استيناف / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَعْثَرْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِيَعْلَمُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {وَعْدَ} اسم أنّ، منصوب يا در محل نصب {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَقٌّ} خبر أنَّ، مرفوع يا در محل رفع {وَأَنَّ} (و) حرف عطف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {السَّاعَةَ} اسم أنّ، منصوب يا در محل نصب {لا} (لا)ى نفى جنس {رَيْبَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف / خبر أنَّ محذوف {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {يَتَنازَعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَيْنَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَمْرَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَقالُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ابْنُوا} فعل امر، مبنى بر

حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بُنْياناً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {رَبُّهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {غَلَبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {أَمْرِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَنَتَّخِذَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {عَلَيْهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَسْجِداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{سَيَقُولُونَ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {ثَلاثَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {رابِعُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كَلْبُهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَقُولُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {خَمْسَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {سادِسُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع

/ (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كَلْبُهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَجْماً} حال، منصوب {بِالْغَيْبِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَقُولُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل {سَبْعَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {وَثامِنُهُمْ} (و) حرف زائد / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {كَلْبُهُمْ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {رَبِّي} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِعِدَّتِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} حرف نفى غير عامل {يَعْلَمُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {إِلاَّ} حرف استثنا {قَلِيلٌ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تُمارِ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِيهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِلاَّ} حرف استثنا {مِراءً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {ظاهِراً} نعت تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَسْتَفْتِ} فعل مضارع مجزوم به حذف

حرف عله (ى) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِيهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَقُولَنَّ} فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لِشَيْءٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنِّي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {فاعِلٌ} خبر أنَّ، مرفوع يا در محل رفع {ذلِكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {غَداً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{إِلاَّ} حرف استثنا {أَنْ} حرف نصب {يَشاءَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / مستثنى محذوف {وَاذْكُرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {رَبَّكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {نَسِيتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَقُلْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَسى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَنْ} حرف نصب {يَهْدِيَنِ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل

در محل جر، مضاف اليه / فاعل (عسى) در محل رفع {لِأَقْرَبَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {هذا} اسم مجرور يا در محل جر {رَشَداً} تمييز، منصوب

{وَلَبِثُوا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {كَهْفِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثَلاثَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {مِائَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {سِنِينَ} بدل تابع {وَازْدَادُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {تِسْعاً} تمييز، منصوب

{قُلِ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {اللَّهُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَعْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {لَبِثُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {غَيْبُ} مبتدا مؤخّر {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَبْصِرْ} فعل ماضى (تعجب) {بِهِ} (ب) حرف جر زائد / فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَأَسْمِعْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى (تعجب) / فاعل محذوف {ما} حرف نفى غير عامل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف

اليه {مِنْ} حرف جر زائد {وَلِيٍّ} مبتدا مؤخّر {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {يُشْرِكُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {حُكْمِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَاتْلُ} (و) حرف استيناف / فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (و) / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أُوحِيَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلَيْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {كِتابِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} (لا)ى نفى جنس {مُبَدِّلَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {لِكَلِماتِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر لاى نفى جنس، محذوف {وَلَنْ} (و) حرف عطف / حرف نصب {تَجِدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُلْتَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَاصْبِرْ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {نَفْسَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر،

مضاف اليه {مَعَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الَّذِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {يَدْعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {بِالْغَداةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَالْعَشِيِّ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {يُرِيدُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَجْهَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَعْدُ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (و) {عَيْناكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {تُرِيدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {زِينَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْحَياةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {تُطِعْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مَنْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَغْفَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قَلْبَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَنْ} حرف جر {ذِكْرِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر،

مضاف اليه {وَاتَّبَعَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هَواهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَمْرُهُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فُرُطاً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَقُلِ} (و) حرف عطف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْحَقُّ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّكُمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَمَنْ} (ف) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَلْيُؤْمِنْ} (ف) رابط جواب براى شرط / (ل) امر / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَمَنْ} (و) حرف عطف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَلْيَكْفُرْ} (ف) رابط جواب براى شرط / (ل) امر / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى

ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَعْتَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر أنَّ محذوف {لِلظَّالِمِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ناراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَحاطَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {سُرادِقُها} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {يَسْتَغِيثُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يُغاثُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {بِماءٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَالْمُهْلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَشْوِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {الْوُجُوهَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بِئْسَ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم {الشَّرابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَساءَتْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى جامد براى انشاء ذم / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مُرْتَفَقاً} تمييز، منصوب

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَعَمِلُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در

محل نصب {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لا} حرف نفى غير عامل {نُضِيعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر إنَّ محذوف / خبر إنَّ محذوف {أَجْرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مَنْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَحْسَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَمَلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {جَنَّاتُ} مبتدا مؤخّر {عَدْنٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {تَجْرِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {مِنْ} حرف جر {تَحْتِهِمُ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْأَنْهارُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {يُحَلَّوْنَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {أَساوِرَ} اسم مجرور يا در محل جر {مِنْ} حرف جر {ذَهَبٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَيَلْبَسُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ثِياباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {خُضْراً} نعت تابع {مِنْ} حرف جر {سُنْدُسٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَإِسْتَبْرَقٍ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{مُتَّكِئِينَ} حال، منصوب {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَلَى} حرف جر {الْأَرائِكِ} اسم مجرور يا در محل جر {نِعْمَ} فعل ماضى جامد براى انشاء مدح {الثَّوابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَحَسُنَتْ} (و) حرف عطف / فعل ماضى جامد براى انشاء مدح / (ت) تأنيث / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مُرْتَفَقاً} تمييز، منصوب

{وَاضْرِبْ} (و) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَثَلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَجُلَيْنِ} بدل تابع {جَعَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِأَحَدِهِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جَنَّتَيْنِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {أَعْنابٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَحَفَفْناهُما} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِنَخْلٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَجَعَلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَيْنَهُما} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {زَرْعاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{كِلْتَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْجَنَّتَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {آتَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث

/ فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أُكُلَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَمْ} (و) حرف عطف / حرف جزم {تَظْلِمْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَفَجَّرْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {خِلالَهُما} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {نَهَراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَكانَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {ثَمَرٌ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {فَقالَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِصاحِبِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُحاوِرُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَكْثَرُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِنْكَ} حرف جر و اسم بعد از

آن مجرور {مالاً} تمييز، منصوب {وَأَعَزُّ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {نَفَراً} تمييز، منصوب

{وَدَخَلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {جَنَّتَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ظالِمٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {لِنَفْسِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} حرف نفى غير عامل {أَظُنُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {أَنْ} حرف نصب {تَبِيدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {هذِهِ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَبَداً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَظُنُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {السَّاعَةَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قائِمَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلَئِنْ} (و) حرف عطف / (ل) موطئه / حرف شرط جازم {رُدِدْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {إِلى} حرف جر {رَبِّي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَأَجِدَنَّ} (ل) حرف قسم / فعل مضارع، مبنى بر فتحه / نون تأكيد ثقليه / فاعل،

ضمير مستتر (أنا) در تقدير {خَيْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُنْقَلَباً} تمييز، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صاحِبُهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُوَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يُحاوِرُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَكَفَرْتَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {بِالَّذِي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَلَقَكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {تُرابٍ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {مِنْ} حرف جر {نُطْفَةٍ} اسم مجرور يا در محل جر {ثُمَّ} حرف عطف {سَوَّاكَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {رَجُلاً} تمييز، منصوب

{لكِنَّا} حرف استدراك / (انا) مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {هُوَ} مبتدا ثان (دوم) {اللَّهُ} مبتدا ثالث (سوم) {رَبِّي} خبر ثالث (سوم)، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر (هو) / خبر (انا) {وَلا} (و) حرف

عطف / حرف نفى غير عامل {أُشْرِكُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {بِرَبِّي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلَوْلا} (و) حرف عطف / حرف تحضيض {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {دَخَلْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {جَنَّتَكَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قُلْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لا} (لا)ى نفى جنس {قُوَّةَ} اسم لاى نفى جنس، منصوب {إِلاَّ} حرف استثنا {بِاللَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر لاى نفى جنس، محذوف {إِنْ} حرف شرط جازم {تَرَنِ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (ى) / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به {أَنَا} توكيد تابع {أَقَلَّ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مالاً} تمييز، منصوب {وَوَلَداً} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{فَعَسى} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبِّي} اسم عسى، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْ} حرف نصب {يُؤْتِيَنِ} فعل مضارع، منصوب به

فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر عسى محذوف {خَيْراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {جَنَّتِكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيُرْسِلَ} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَلَيْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حُسْباناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَتُصْبِحَ} (ف) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم أصبح، ضمير مستتر (هي) در تقدير {صَعِيداً} خبر أصبح، منصوب يا در محل نصب {زَلَقاً} نعت تابع

{أَوْ} حرف نصب {يُصْبِحَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {ماؤُها} اسم أصبح، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {غَوْراً} خبر أصبح، منصوب يا در محل نصب {فَلَنْ} (ف) حرف عطف / حرف نصب {تَسْتَطِيعَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {طَلَباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَأُحِيطَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِثَمَرِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَصْبَحَ} (ف) حرف عطف / فعل

ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم أصبح، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يُقَلِّبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر أصبح محذوف {كَفَّيْهِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عَلى} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {أَنْفَقَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَهِيَ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خاوِيَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {عُرُوشِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَقُولُ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يا} (يا) حرف ندا {لَيْتَنِي} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم ليت {لَمْ} حرف جزم {أُشْرِكْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير / خبر ليت محذوف {بِرَبِّي} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلَمْ} (و) حرف استيناف / حرف جزم {تَكُنْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فِئَةٌ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {يَنْصُرُونَهُ} فعل مضارع، مرفوع به

ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {دُونِ} اسم مجرور يا در محل جر {اللَّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مُنْتَصِراً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{هُنالِكَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / خبر مقدّم محذوف {الْوَلايَةُ} مبتدا مؤخّر {لِلَّهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحَقِّ} نعت تابع {هُوَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {ثَواباً} تمييز، منصوب {وَخَيْرٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {عُقْباً} تمييز، منصوب

{وَاضْرِبْ} (و) حرف استيناف / فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَثَلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْحَياةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {كَماءٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنْزَلْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنَ} حرف جر {السَّماءِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَاخْتَلَطَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَباتُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأَرْضِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {فَأَصْبَحَ} (ف) حرف عطف

/ فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم أصبح، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هَشِيماً} خبر أصبح، منصوب يا در محل نصب {تَذْرُوهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الرِّياحُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَكانَ} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {عَلى} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {مُقْتَدِراً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{الْمالُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {وَالْبَنُونَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {زِينَةُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {الْحَياةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {وَالْباقِياتُ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الصَّالِحاتُ} نعت تابع {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {عِنْدَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَبِّكَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ثَواباً} تمييز، منصوب {وَخَيْرٌ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أَمَلاً} تمييز، منصوب

{وَيَوْمَ} (و) حرف استيناف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نُسَيِّرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْجِبالَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَتَرَى} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْأَرْضَ} مفعولٌ به،

منصوب يا در محل نصب {بارِزَةً} حال، منصوب {وَحَشَرْناهُمْ} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَلَمْ} (ف) حرف عطف / حرف جزم {نُغادِرْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {مِنْهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَعُرِضُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {عَلى} حرف جر {رَبِّكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صَفًّا} حال، منصوب {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {جِئْتُمُونا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (و) حرف زائد براى اشباع ميم / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {كَما} (ك) حرف جر / حرف مصدرى {خَلَقْناكُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {أَوَّلَ} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {مَرَّةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {بَلْ} حرف اضراب {زَعَمْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَلَّنْ} حرف مشبه بالفعل (أن) مخففّه از مثقلّه / (لن) حرف نصب / اسم أنْ محذوف {نَجْعَلَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر أنْ محذوف {لَكُمْ} حرف جر و اسم

بعد از آن مجرور {مَوْعِداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَوُضِعَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْكِتابُ} نائب فاعل، مرفوع يا در محل رفع {فَتَرَى} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {الْمُجْرِمِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مُشْفِقِينَ} حال، منصوب {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَيَقُولُونَ} (و) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {وَيْلَتَنا} منادا، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لِهذَا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {الْكِتابِ} بدل تابع {لا} حرف نفى غير عامل {يُغادِرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {صَغِيرَةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كَبِيرَةً} معطوف تابع {إِلاَّ} حرف استثنا {أَحْصاها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَوَجَدُوا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {ما} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب {عَمِلُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل

در محل رفع و فاعل {حاضِراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {يَظْلِمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَإِذْ} (و) حرف استيناف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {قُلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِلْمَلائِكَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {اسْجُدُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِآدَمَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فَسَجَدُوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلاَّ} حرف استثنا {إِبْلِيسَ} مستثنى، منصوب {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنَ} حرف جر {الْجِنِّ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَفَسَقَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْ} حرف جر {أَمْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَفَتَتَّخِذُونَهُ} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در

محل نصب، مفعولٌ به {وَذُرِّيَّتَهُ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْلِياءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {دُونِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {لَكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَدُوٌّ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِئْسَ} فعل ماضى جامد براى انشاء ذم / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِلظَّالِمِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {بَدَلاً} تمييز، منصوب

{ما} حرف نفى غير عامل {أَشْهَدْتُهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {خَلْقَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {السَّماواتِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَالْأَرْضِ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {خَلْقَ} معطوف تابع {أَنْفُسِهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {كُنْتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {مُتَّخِذَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {الْمُضِلِّينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {عَضُداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَيَوْمَ} (و) حرف استيناف / فعل مقدّر يا محذوف / فاعل محذوف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَقُولُ} فعل مضارع، مرفوع به

ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {نادُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {شُرَكائِيَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الَّذِينَ} نعت تابع {زَعَمْتُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {فَدَعَوْهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَلَمْ} (ف) حرف عطف / حرف جزم {يَسْتَجِيبُوا} فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَجَعَلْنا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَيْنَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَوْبِقاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَرَأَى} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْمُجْرِمُونَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {النَّارَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَظَنُّوا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {مُواقِعُوها} خبر أنَّ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلَمْ} (و) حرف عطف / حرف جزم {يَجِدُوا}

فعل مضارع مجزوم به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مَصْرِفاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَلَقَدْ} (و) حرف قسم / (ل) حرف جواب / حرف تحقيق {صَرَّفْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {هذَا} اسم مجرور يا در محل جر {الْقُرْآنِ} بدل تابع {لِلنَّاسِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {مَثَلٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْإِنْسانُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {أَكْثَرَ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {جَدَلاً} تمييز، منصوب

{وَما} (و) حرف استيناف / حرف نفى غير عامل {مَنَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {النَّاسَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {يُؤْمِنُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَهُمُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْهُدى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {وَيَسْتَغْفِرُوا} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {رَبَّهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلاَّ} حرف

استثنا {أَنْ} حرف نصب {تَأْتِيَهُمْ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل (منع) در محل رفع {سُنَّةُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {الْأَوَّلِينَ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَوْ} حرف نصب {يَأْتِيَهُمُ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {الْعَذابُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قُبُلاً} حال، منصوب

{وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {نُرْسِلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {الْمُرْسَلِينَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِلاَّ} حرف استثنا {مُبَشِّرِينَ} حال، منصوب {وَمُنْذِرِينَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {وَيُجادِلُ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِالْباطِلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لِيُدْحِضُوا} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْحَقَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَاتَّخَذُوا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آياتِي} مفعولٌ به اول، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / معطوف تابع {أُنْذِرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل

رفع، نائب فاعل {هُزُواً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{وَمَنْ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {أَظْلَمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِمَّنْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذُكِّرَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَعْرَضَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَنَسِيَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قَدَّمَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {يَداهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {جَعَلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {عَلى} حرف جر {قُلُوبِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَكِنَّةً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {يَفْقَهُوهُ} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل

نصب، مفعولٌ به {وَفِي} (و) حرف عطف / حرف جر {آذانِهِمْ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَقْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَإِنْ} (و) حرف عطف / حرف شرط جازم {تَدْعُهُمْ} فعل مضارع مجزوم به حذف حرف عله (و) / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِلَى} حرف جر {الْهُدى} اسم مجرور يا در محل جر {فَلَنْ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف نصب {يَهْتَدُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِذاً} حرف جواب {أَبَداً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{وَرَبُّكَ} (و) حرف استيناف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {الْغَفُورُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {ذُو} خبر ثان (دوم)، مرفوع يا در محل رفع {الرَّحْمَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَوْ} حرف شرط غير جازم {يُؤاخِذُهُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {كَسَبُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَعَجَّلَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَهُمُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {الْعَذابَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بَلْ} حرف اضراب {لَهُمْ} حرف جر

و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {مَوْعِدٌ} مبتدا مؤخّر {لَنْ} حرف نصب {يَجِدُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {دُونِهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَوْئِلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَتِلْكَ} (و) حرف عطف / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الْقُرى} بدل تابع {أَهْلَكْناهُمْ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لَمَّا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ظَلَمُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَجَعَلْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لِمَهْلِكِهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَوْعِداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَإِذْ} (و) حرف استيناف / مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {لِفَتاهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لا} حرف نفى غير عامل {أَبْرَحُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {حَتَّى} حرف نصب {أَبْلُغَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل،

ضمير مستتر (أنا) در تقدير {مَجْمَعَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْبَحْرَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {أَوْ} حرف نصب {أَمْضِيَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {حُقُباً} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَلَغا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مَجْمَعَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {بَيْنِهِما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {نَسِيا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حُوتَهُما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَاتَّخَذَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبِيلَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْبَحْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {سَرَباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{فَلَمَّا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاوَزا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِفَتاهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور /

(ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آتِنا} فعل امر، مبنى بر حذف حرف عله (ى) / (نا) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {غَداءَنا} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {لَقِينا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {سَفَرِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هذا} بدل تابع {نَصَباً} تمييز، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَرَأَيْتَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {إِذْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَوَيْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {إِلَى} حرف جر {الصَّخْرَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَإِنِّي} (ف) حرف استيناف / حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ي) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {نَسِيتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {الْحُوتَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {وَما} (و) حرف اعتراض / حرف نفى غير عامل {أَنْسانِيهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به (اول) / (ه) ضمير متصل در محل

نصب، مفعولٌ به ثان (دوم) {إِلاَّ} حرف استثنا {الشَّيْطانُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {أَنْ} حرف نصب {أَذْكُرَهُ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {وَاتَّخَذَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبِيلَهُ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْبَحْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {عَجَباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ما} خبر، مرفوع يا در محل رفع {كُنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {نَبْغِ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير {فَارْتَدَّا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَلى} حرف جر {آثارِهِما} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَصَصاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{فَوَجَدا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَبْداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {عِبادِنا} اسم مجرور يا در محل جر /

(نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {آتَيْناهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَحْمَةً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْ} حرف جر {عِنْدِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَعَلَّمْناهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {لَدُنَّا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عِلْماً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مُوسى} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {هَلْ} حرف استفهام {أَتَّبِعُكَ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلى} حرف جر {أَنْ} حرف نصب {تُعَلِّمَنِ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) محذوف در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِمَّا} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عُلِّمْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل در محل رفع، نائب فاعل {رُشْداً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا

حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنْ} حرف نصب {تَسْتَطِيعَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {مَعِيَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَكَيْفَ} (و) حرف عطف / حال، منصوب {تَصْبِرُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلى} حرف جر {ما} اسم مجرور يا در محل جر {لَمْ} حرف جزم {تُحِطْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خُبْراً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَتَجِدُنِي} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنْ} حرف شرط جازم {شاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {اللَّهُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {صابِراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {وَلا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {أَعْصِي} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَمْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى /

فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَإِنِ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف شرط جازم {اتَّبَعْتَنِي} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تَسْئَلْنِي} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَنْ} حرف جر {شَيْءٍ} اسم مجرور يا در محل جر {حَتَّى} حرف نصب {أُحْدِثَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذِكْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَانْطَلَقا} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {رَكِبا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {السَّفِينَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {خَرَقَها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَخَرَقْتَها} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع

و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {لِتُغْرِقَ} (ل) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {أَهْلَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {جِئْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {إِمْراً} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {أَقُلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنْ} حرف نصب {تَسْتَطِيعَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {مَعِيَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لا} حرف جزم {تُؤاخِذْنِي} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَسِيتُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {وَلا} (و) حرف عطف /

حرف جزم {تُرْهِقْنِي} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {مِنْ} حرف جر {أَمْرِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عُسْراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{فَانْطَلَقا} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {لَقِيا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {غُلاماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَقَتَلَهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَقَتَلْتَ} همزه (أ) حرف استفهام / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {نَفْساً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {زَكِيَّةً} نعت تابع {بِغَيْرِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَفْسٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَقَدْ} (ل) حرف قسم / حرف تحقيق {جِئْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {شَيْئاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {نُكْراً} نعت تابع

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر

(هو) در تقدير {أَلَمْ} همزه (أ) حرف استفهام / حرف جزم {أَقُلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {إِنَّكَ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ك) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {لَنْ} حرف نصب {تَسْتَطِيعَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير / خبر إنَّ محذوف {مَعِيَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِنْ} حرف شرط جازم {سَأَلْتُكَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَنْ} حرف جر {شَيْءٍ} اسم مجرور يا در محل جر {بَعْدَها} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلا} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جزم {تُصاحِبْنِي} فعل مضارع، مجزوم به سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {قَدْ} حرف تحقيق {بَلَغْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {مِنْ} حرف جر {لَدُنِّي} اسم مجرور يا در محل جر / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {عُذْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل

نصب

{فَانْطَلَقا} (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَتَيا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَهْلَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قَرْيَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {اسْتَطْعَما} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَهْلَها} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَأَبَوْا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يُضَيِّفُوهُما} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فَوَجَدا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {جِداراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يُرِيدُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَنْ} حرف نصب {يَنْقَضَّ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَأَقامَهُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو)

در تقدير {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لَوْ} حرف شرط غير جازم {شِئْتَ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {لاَتَّخَذْتَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَجْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فِراقُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بَيْنِي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنِكَ} حرف عطف و اسم بعد از آن معطوف / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَأُنَبِّئُكَ} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {بِتَأْوِيلِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَمْ} حرف جزم {تَسْتَطِعْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{أَمَّا} حرف شرط غير جازم {السَّفِينَةُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَكانَتْ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث / اسم كان، ضمير مستتر (هي) در تقدير {لِمَساكِينَ}

حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَعْمَلُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {فِي} حرف جر {الْبَحْرِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَأَرَدْتُ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {أَعِيبَها} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {وَراءَهُمْ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير {مَلِكٌ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {يَأْخُذُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {كُلَّ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {سَفِينَةٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {غَصْباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{وَأَمَّا} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {الْغُلامُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَكانَ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَبَواهُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مُؤْمِنَيْنِ} خبر كان، منصوب يا در محل نصب / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {فَخَشِينا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى

بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يُرْهِقَهُما} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {طُغْياناً} حال، منصوب {وَكُفْراً} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{فَأَرَدْنا} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يُبْدِلَهُما} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {رَبُّهُما} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خَيْراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {زَكاةً} تمييز، منصوب {وَأَقْرَبَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع {رُحْماً} تمييز، منصوب

{وَأَمَّا} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {الْجِدارُ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {فَكانَ} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {لِغُلامَيْنِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {يَتِيمَيْنِ} نعت تابع {فِي} حرف جر {الْمَدِينَةِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {تَحْتَهُ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / خبر كان، محذوف يا در تقدير {كَنْزٌ} اسم كانَ، مرفوع

يا در محل رفع {لَهُما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {أَبُوهُما} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {صالِحاً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {فَأَرادَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {رَبُّكَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَنْ} حرف نصب {يَبْلُغا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَشُدَّهُما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَيَسْتَخْرِجا} (و) حرف نصب / فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (ا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {كَنزَهُما} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَحْمَةً} مفعول لأجله، منصوب {مِنْ} حرف جر {رَبِّكَ} اسم مجرور يا در محل جر / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَما} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {فَعَلْتُهُ} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ت) ضمير متصل، در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَنْ} حرف جر {أَمْرِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {ذلِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {تَأْوِيلُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {ما} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {لَمْ} حرف جزم {تَسْطِعْ} فعل

مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {صَبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{وَيَسْئَلُونَكَ} (و) حرف استيناف / فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {عَنْ} حرف جر {ذِي} اسم مجرور يا در محل جر {الْقَرْنَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {سَأَتْلُوا} (س) حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلَيْكُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {ذِكْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {مَكَّنَّا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر إنَّ محذوف {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {وَآتَيْناهُ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {مِنْ} حرف جر {كُلِّ} اسم مجرور يا در محل جر {شَيْءٍ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {سَبَباً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{فَأَتْبَعَ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

/ فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبَباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَلَغَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَغْرِبَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الشَّمْسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَجَدَها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {تَغْرُبُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {فِي} حرف جر {عَيْنٍ} اسم مجرور يا در محل جر {حَمِئَةٍ} نعت تابع {وَوَجَدَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عِنْدَها} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَوْماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {قُلْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {ذَا} منادا، منصوب يا در محل نصب {الْقَرْنَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِمَّا} حرف تخيير {أَنْ} حرف نصب {تُعَذِّبَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {وَإِمَّا} (و) حرف عطف / حرف تخيير {أَنْ} حرف نصب {تَتَّخِذَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {فِيهِمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حُسْناً} مفعولٌ به، منصوب

يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {أَمَّا} حرف شرط غير جازم {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {ظَلَمَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فَسَوْفَ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف استقبال {نُعَذِّبُهُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير / خبر (مَن) {ثُمَّ} حرف عطف {يُرَدُّ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / نائب فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {إِلى} حرف جر {رَبِّهِ} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَيُعَذِّبُهُ} (ف) حرف عطف / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {عَذاباً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب {نُكْراً} نعت تابع

{وَأَمَّا} (و) حرف عطف / حرف شرط غير جازم {مَنْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {آمَنَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {وَعَمِلَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {صالِحاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {فَلَهُ} (ف) رابط جواب براى شرط / حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر مقدّم محذوف {جَزاءً} حال، منصوب {الْحُسْنى} مبتدا مؤخّر / خبر (مَنْ) {وَسَنَقُولُ} (و) حرف عطف / (س)

حرف استقبال / فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {أَمْرِنا} اسم مجرور يا در محل جر / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُسْراً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{ثُمَّ} حرف عطف {أَتْبَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبَباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَلَغَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مَطْلِعَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الشَّمْسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَجَدَها} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {تَطْلُعُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هي) در تقدير {عَلى} حرف جر {قَوْمٍ} اسم مجرور يا در محل جر {لَمْ} حرف جزم {نَجْعَلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {مِنْ} حرف جر {دُونِها} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سِتْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{كَذلِكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {وَقَدْ} (و) حرف استيناف / حرف تحقيق {أَحَطْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و

فاعل {بِما} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لَدَيْهِ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خُبْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{ثُمَّ} حرف عطف {أَتْبَعَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {سَبَباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{حَتَّى} حرف ابتدا {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {بَلَغَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَيْنَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {السَّدَّيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَجَدَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {مِنْ} حرف جر {دُونِهِما} اسم مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {قَوْماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {لا} حرف نفى غير عامل {يَكادُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كاد {يَفْقَهُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كاد محذوف {قَوْلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {يا} (يا) حرف ندا {ذَا} منادا، منصوب يا در محل نصب {الْقَرْنَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {يَأْجُوجَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {وَمَأْجُوجَ} (و) حرف عطف / معطوف تابع

{مُفْسِدُونَ} خبر إنَّ، مرفوع يا در محل رفع {فِي} حرف جر {الْأَرْضِ} اسم مجرور يا در محل جر {فَهَلْ} (ف) حرف عطف / حرف استفهام {نَجْعَلُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَكَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {خَرْجاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {عَلى} حرف جر {أَنْ} حرف نصب {تَجْعَلَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {بَيْنَنا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (نا) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنَهُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {سَدًّا} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ما} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {مَكَّنِّي} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {فِيهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّي} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {خَيْرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {فَأَعِينُونِي} (ف) رابط جواب براى شرط / فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {بِقُوَّةٍ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَجْعَلْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {بَيْنَكُمْ} ظرف

يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَبَيْنَهُمْ} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {رَدْماً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{آتُونِي} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {زُبَرَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {الْحَدِيدِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {حَتَّى} حرف غايه {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {ساوى} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بَيْنَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الصَّدَفَيْنِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {انْفُخُوا} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {حَتَّى} حرف غايه {إِذا} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جَعَلَهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {ناراً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {آتُونِي} فعل امر، مبنى بر حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ن) حرف وقايه / (ي) ضمير متصل در محل نصب،

مفعولٌ به {أُفْرِغْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنا) در تقدير {عَلَيْهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {قِطْراً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{فَمَا} (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {اسْطاعُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يَظْهَرُوهُ} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {وَمَا} (و) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {اسْتَطاعُوا} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {لَهُ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نَقْباً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قالَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {هذا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {رَحْمَةٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِنْ} حرف جر {رَبِّي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَإِذا} (ف) حرف عطف / ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {جاءَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {وَعْدُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جَعَلَهُ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {دَكَّاءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)،

منصوب يا در محل نصب {وَكانَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {وَعْدُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {حَقًّا} خبر كان، منصوب يا در محل نصب

{وَتَرَكْنا} (و) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بَعْضَهُمْ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يَوْمَئِذٍ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (إذ) مضاف إليه {يَمُوجُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {فِي} حرف جر {بَعْضٍ} اسم مجرور يا در محل جر {وَنُفِخَ} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {فِي} حرف جر {الصُّورِ} اسم مجرور يا در محل جر / نائب فاعل محذوف {فَجَمَعْناهُمْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / (ه) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به {جَمْعاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{وَعَرَضْنا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {جَهَنَّمَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {يَوْمَئِذٍ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب / (إذ) مضاف إليه {لِلْكافِرِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {عَرْضاً} مفعول مطلق يا نائب مفعول، منصوب

{الَّذِينَ} بدل تابع {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى

/ (ت) تأنيث {أَعْيُنُهُمْ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {غِطاءٍ} اسم مجرور يا در محل جر / خبر كان، محذوف يا در تقدير {عَنْ} حرف جر {ذِكْرِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَكانُوا} (و) حاليه / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع، اسم كان {لا} حرف نفى غير عامل {يَسْتَطِيعُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر كان، محذوف يا در تقدير {سَمْعاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{أَفَحَسِبَ} همزه (أ) حرف استفهام / (ف) حرف استيناف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الَّذِينَ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {أَنْ} حرف نصب {يَتَّخِذُوا} فعل مضارع، منصوب به حذف نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عِبادِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مِنْ} حرف جر {دُونِي} اسم مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَوْلِياءَ} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب {إِنَّا} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (نا) ضمير متصل در محل نصب، اسم إنّ {أَعْتَدْنا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر أنَّ محذوف {جَهَنَّمَ} مفعولٌ به، منصوب يا

در محل نصب {لِلْكافِرِينَ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {نُزُلاً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {هَلْ} حرف استفهام {نُنَبِّئُكُمْ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / (ك) ضمير متصل در محل نصب، مفعولٌ به / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {بِالْأَخْسَرِينَ} (ب) حرف جر / اسم مجرور يا در محل جر {أَعْمالاً} تمييز، منصوب

{الَّذِينَ} بدل تابع {ضَلَّ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {سَعْيُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فِي} حرف جر {الْحَياةِ} اسم مجرور يا در محل جر {الدُّنْيا} نعت تابع {وَهُمْ} (و) حاليه / مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {يَحْسَبُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {أَنَّهُمْ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ / (ه) ضمير متصل در محل نصب، اسم أنّ {يُحْسِنُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {صُنْعاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / خبر أنَّ محذوف

{أُولئِكَ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {الَّذِينَ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِآياتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّهِمْ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَلِقائِهِ} (و) حرف عطف /

معطوف تابع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَحَبِطَتْ} (ف) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {أَعْمالُهُمْ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلا} (ف) حرف عطف / حرف نفى غير عامل {نُقِيمُ} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (نحن) در تقدير {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {يَوْمَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {الْقِيامَةِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر {وَزْناً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{ذلِكَ} مبتدا مقدّر يا محذوف يا در محل / خبر، مرفوع يا در محل رفع {جَزاؤُهُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {جَهَنَّمُ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {بِما} (ب) حرف جر / حرف مصدرى {كَفَرُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَاتَّخَذُوا} (و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {آياتِي} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {وَرُسُلِي} (و) حرف عطف / معطوف تابع / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {هُزُواً} مفعولٌ به ثان (دوم)، منصوب يا در محل نصب

{إِنَّ} حرف مشبه بالفعل يا حرف نفى ناسخ {الَّذِينَ} اسم إنّ، منصوب يا در محل نصب {آمَنُوا} فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {وَعَمِلُوا}

(و) حرف عطف / فعل ماضى، مبنى بر ضمه / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {الصَّالِحاتِ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {كانَتْ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / (ت) تأنيث {لَهُمْ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / خبر كان، محذوف يا در تقدير {جَنَّاتُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {الْفِرْدَوْسِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / خبر إنَّ محذوف {نُزُلاً} حال، منصوب

{خالِدِينَ} حال، منصوب {فِيها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {لا} حرف نفى غير عامل {يَبْغُونَ} فعل مضارع، مرفوع به ثبوت نون / (و) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {عَنْها} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {حِوَلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {لَوْ} حرف شرط غير جازم {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْبَحْرُ} اسم كانَ، مرفوع يا در محل رفع {مِداداً} خبر كان، منصوب يا در محل نصب {لِكَلِماتِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {لَنَفِدَ} (ل) حرف جواب / فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى {الْبَحْرُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {قَبْلَ} ظرف يا مفعولٌ فيه، منصوب يا در محل نصب {أَنْ} حرف نصب {تَنْفَدَ} فعل مضارع، منصوب به فتحه ظاهرى يا تقديرى {كَلِماتُ} فاعل، مرفوع يا در محل رفع {رَبِّي} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ي) ضمير متصل

در محل جر، مضاف اليه {وَلَوْ} (و) حاليه / حرف شرط غير جازم {جِئْنا} فعل ماضى، مبنى بر سكون / (نا) ضمير متصل در محل رفع و فاعل {بِمِثْلِهِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {مَدَداً} تمييز، منصوب

{قُلْ} فعل امر مبنى بر سكون / فاعل، ضمير مستتر (أنت) در تقدير {إِنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {أَنَا} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع {بَشَرٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع {مِثْلُكُمْ} نعت تابع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {يُوحى} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى {إِلَيَّ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {أَنَّما} حرف مكفوف (كافّه و مكفوفه) {إِلهُكُمْ} مبتدا، مرفوع يا در محل رفع / (ك) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {إِلهٌ} خبر، مرفوع يا در محل رفع / نائب فاعل محذوف {واحِدٌ} نعت تابع {فَمَنْ} (ف) حرف استيناف / اسم شرط جازم در محل رفع و مبتدا {كانَ} فعل ماضى، مبنى بر فتحه ظاهرى يا تقديرى / اسم كان، ضمير مستتر (هو) در تقدير {يَرْجُوا} فعل مضارع، مرفوع به ضمه ظاهرى يا تقديرى / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير / خبر كان، محذوف يا در تقدير / خبر در تقدير يا محذوف يا در محل {لِقاءَ} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {فَلْيَعْمَلْ} (ف) رابط جواب براى شرط / (ل) امر / فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در

تقدير {عَمَلاً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب {صالِحاً} نعت تابع {وَلا} (و) حرف عطف / حرف جزم {يُشْرِكْ} فعل مضارع، مجزوم به سكون / فاعل، ضمير مستتر (هو) در تقدير {بِعِبادَةِ} حرف جر و اسم بعد از آن مجرور {رَبِّهِ} مضاف اليه، مجرور يا در محل جر / (ه) ضمير متصل در محل جر، مضاف اليه {أَحَداً} مفعولٌ به، منصوب يا در محل نصب

wayuhayyi/ lakum min amrikum mirfaqan

17.Watara alshshamsa itha talaAAat tazawaru AAan kahfihim thata alyameeni wa-itha gharabat taqriduhum thata alshshimali wahum fee fajwatin minhu thalika min ayati Allahi man yahdi Allahu fahuwa almuhtadi waman yudlil falan tajida lahu waliyyan murshidan

18.Watahsabuhum ayqathan wahum ruqoodun wanuqallibuhum thata alyameeni wathata alshshimali wakalbuhum basitun thiraAAayhi bialwaseedi lawi ittalaAAta AAalayhim lawallayta minhum firaran walamuli/ta minhum ruAAban

19.Wakathalika baAAathnahum liyatasaaloo baynahum qala qa-ilun minhum kam labithtum qaloo labithna yawman aw baAAda yawmin qaloo rabbukum aAAlamu bima labithtum faibAAathoo ahadakum biwariqikum hathihi ila almadeenati falyanthur ayyuha azka taAAaman falya/tikum birizqin minhu walyatalattaf wala yushAAiranna bikum ahadan

20.Innahum in yathharoo AAalaykum yarjumookum aw yuAAeedookum fee millatihim walan tuflihoo ithan abadan

21.Wakathalika aAAtharna AAalayhim liyaAAlamoo anna waAAda Allahi haqqun waanna alsaAAata la rayba feeha ith yatanazaAAoona baynahum amrahum faqaloo ibnoo AAalayhim bunyanan rabbuhum aAAlamu bihim qala allatheena ghalaboo AAala amrihim lanattakhithanna AAalayhim masjidan

22.Sayaqooloona thalathatun rabiAAuhum kalbuhum wayaqooloona khamsatun sadisuhum kalbuhum rajman bialghaybi wayaqooloona sabAAatun wathaminuhum kalbuhum qul rabbee aAAlamu biAAiddatihim ma yaAAlamuhum illa qaleelun fala tumari feehim illa miraan thahiran wala tastafti feehim minhum ahadan

23.Wala taqoolanna lishay-in innee faAAilun thalika ghadan

24.Illa an yashaa Allahu waothkur rabbaka itha naseeta waqul AAasa an yahdiyani rabbee li-aqraba min hatha rashadan

25.Walabithoo fee kahfihim thalatha mi-atin sineena waizdadoo tisAAan

26.Quli Allahu aAAlamu bima labithoo lahu ghaybu alssamawati waal-ardi absir bihi waasmiAA ma lahum min doonihi min waliyyin wala yushriku fee hukmihi ahadan

27.Waotlu ma oohiya ilayka min kitabi rabbika la mubaddila likalimatihi walan tajida min doonihi multahadan

28.Waisbir nafsaka maAAa allatheena yadAAoona rabbahum bialghadati waalAAashiyyi

yureedoona wajhahu wala taAAdu AAaynaka AAanhum tureedu zeenata alhayati alddunya wala tutiAA man aghfalna qalbahu AAan thikrina waittabaAAa hawahu wakana amruhu furutan

29.Waquli alhaqqu min rabbikum faman shaa falyu/min waman shaa falyakfur inna aAAtadna lilththalimeena naran ahata bihim suradiquha wa-in yastagheethoo yughathoo bima-in kaalmuhli yashwee alwujooha bi/sa alshsharabu wasaat murtafaqan

30.Inna allatheena amanoo waAAamiloo alssalihati inna la nudeeAAu ajra man ahsana AAamalan

31.Ola-ika lahum jannatu AAadnin tajree min tahtihimu al-anharu yuhallawna feeha min asawira min thahabin wayalbasoona thiyaban khudran min sundusin wa-istabraqin muttaki-eena feeha AAala al-ara-iki niAAma alththawabu wahasunat murtafaqan

32.Waidrib lahum mathalan rajulayni jaAAalna li-ahadihima jannatayni min aAAnabin wahafafnahuma binakhlin wajaAAalna baynahuma zarAAan

33.Kilta aljannatayni atat okulaha walam tathlim minhu shay-an wafajjarna khilalahuma naharan

34.Wakana lahu thamarun faqala lisahibihi wahuwa yuhawiruhu ana aktharu minka malan waaAAazzu nafaran

35.Wadakhala jannatahu wahuwa thalimun linafsihi qala ma athunnu an tabeeda hathihi abadan

36.Wama athunnu alssaAAata qa-imatan wala-in rudidtu ila rabbee laajidanna khayran minha munqalaban

37.Qala lahu sahibuhu wahuwa yuhawiruhu akafarta biallathee khalaqaka min turabin thumma min nutfatin thumma sawwaka rajulan

38.Lakinna huwa Allahu rabbee wala oshriku birabbee ahadan

39.Walawla ith dakhalta jannataka qulta ma shaa Allahu la quwwata illa biAllahi in tarani ana aqalla minka malan wawaladan

40.FaAAasa rabbee an yu/tiyani khayran min jannatika wayursila AAalayha husbanan mina alssama-i fatusbiha saAAeedan zalaqan

41.Aw yusbiha maoha ghawran falan tastateeAAa lahu talaban

42.Waoheeta bithamarihi faasbaha yuqallibu kaffayhi AAala ma anfaqa feeha wahiya khawiyatun AAala AAurooshiha wayaqoolu ya laytanee lam oshrik birabbee ahadan

43.Walam takun lahu fi-atun yansuroonahu min dooni Allahi wama kana muntasiran

44.Hunalika alwalayatu lillahi alhaqqi huwa khayrun

thawaban wakhayrun AAuqban

45.Waidrib lahum mathala alhayati alddunya kama-in anzalnahu mina alssama-i faikhtalata bihi nabatu al-ardi faasbaha hasheeman tathroohu alrriyahu wakana Allahu AAala kulli shay-in muqtadiran

46.Almalu waalbanoona zeenatu alhayati alddunya waalbaqiyatu alssalihatu khayrun AAinda rabbika thawaban wakhayrun amalan

47.Wayawma nusayyiru aljibala watara al-arda barizatan wahasharnahum falam nughadir minhum ahadan

48.WaAAuridoo AAala rabbika saffan laqad ji/tumoona kama khalaqnakum awwala marratin bal zaAAamtum allan najAAala lakum mawAAidan

49.WawudiAAa alkitabu fatara almujrimeena mushfiqeena mimma feehi wayaqooloona ya waylatana ma lihatha alkitabi la yughadiru sagheeratan wala kabeeratan illa ahsaha wawajadoo ma AAamiloo hadiran wala yathlimu rabbuka ahadan

50.Wa-ith qulna lilmala-ikati osjudoo li-adama fasajadoo illa ibleesa kana mina aljinni fafasaqa AAan amri rabbihi afatattakhithoonahu wathurriyyatahu awliyaa min doonee wahum lakum AAaduwwun bi/sa lilththalimeena badalan

51.Ma ashhadtuhum khalqa alssamawati waal-ardi wala khalqa anfusihim wama kuntu muttakhitha almudilleena AAadudan

52.Wayawma yaqoolu nadoo shuraka-iya allatheena zaAAamtum fadaAAawhum falam yastajeeboo lahum wajaAAalna baynahum mawbiqan

53.Waraa almujrimoona alnnara fathannoo annahum muwaqiAAooha walam yajidoo AAanha masrifan

54.Walaqad sarrafna fee hatha alqur-ani lilnnasi min kulli mathalin wakana al-insanu akthara shay-in jadalan

55.Wama manaAAa alnnasa an yu/minoo ith jaahumu alhuda wayastaghfiroo rabbahum illa an ta/tiyahum sunnatu al-awwaleena aw ya/tiyahumu alAAathabu qubulan

56.Wama nursilu almursaleena illa mubashshireena wamunthireena wayujadilu allatheena kafaroo bialbatili liyudhidoo bihi alhaqqa waittakhathoo ayatee wama onthiroo huzuwan

57.Waman athlamu mimman thukkira bi-ayati rabbihi faaAArada AAanha wanasiya ma qaddamat yadahu inna jaAAalna AAala quloobihim akinnatan an yafqahoohu wafee athanihim waqran wa-in tadAAuhum ila alhuda falan yahtadoo ithan abadan

58.Warabbuka alghafooru thoo alrrahmati law yu-akhithuhum bima kasaboo laAAajjala lahumu alAAathaba bal lahum mawAAidun lan yajidoo min doonihi

maw-ilan

59.Watilka alqura ahlaknahum lamma thalamoo wajaAAalna limahlikihim mawAAidan

60.Wa-ith qala moosa lifatahu la abrahu hatta ablugha majmaAAa albahrayni aw amdiya huquban

61.Falamma balagha majmaAAa baynihima nasiya hootahuma faittakhatha sabeelahu fee albahri saraban

62.Falamma jawaza qala lifatahu atina ghadaana laqad laqeena min safarina hatha nasaban

63.Qala araayta ith awayna ila alssakhrati fa-innee naseetu alhoota wama ansaneehu illa alshshaytanu an athkurahu waittakhatha sabeelahu fee albahri AAajaban

64.Qala thalika ma kunna nabghi fairtadda AAala atharihima qasasan

65.Fawajada AAabdan min AAibadina ataynahu rahmatan min AAindina waAAallamnahu min ladunna AAilman

66.Qala lahu moosa hal attabiAAuka AAala an tuAAallimani mimma AAullimta rushdan

67.Qala innaka lan tastateeAAa maAAiya sabran

68.Wakayfa tasbiru AAala ma lam tuhit bihi khubran

69.Qala satajidunee in shaa Allahu sabiran wala aAAsee laka amran

70.Qala fa-ini ittabaAAtanee fala tas-alnee AAan shay-in hatta ohditha laka minhu thikran

71.Faintalaqa hatta itha rakiba fee alssafeenati kharaqaha qala akharaqtaha litughriqa ahlaha laqad ji/ta shay-an imran

72.Qala alam aqul innaka lan tastateeAAa maAAiya sabran

73.Qala la tu-akhithnee bima naseetu wala turhiqnee min amree AAusran

74.Faintalaqa hatta itha laqiya ghulaman faqatalahu qala aqatalta nafsan zakiyyatan bighayri nafsin laqad ji/ta shay-an nukran

75.Qala alam aqul laka innaka lan tastateeAAa maAAiya sabran

76.Qala in saaltuka AAan shay-in baAAdaha fala tusahibnee qad balaghta min ladunnee AAuthran

77.Faintalaqa hatta itha ataya ahla qaryatin istatAAama ahlaha faabaw an yudayyifoohuma fawajada feeha jidaran yureedu an yanqadda faaqamahu qala law shi/ta laittakhathta AAalayhi ajran

78.Qala hatha firaqu baynee wabaynika saonabbi-oka bita/weeli ma lam tastatiAA AAalayhi sabran

79.Amma alssafeenatu fakanat limasakeena yaAAmaloona fee albahri faaradtu an aAAeebaha wakana waraahum malikun ya/khuthu kulla

safeenatin ghasban

80.Waamma alghulamu fakana abawahu mu/minayni fakhasheena an yurhiqahuma tughyanan wakufran

81.Faaradna an yubdilahuma rabbuhuma khayran minhu zakatan waaqraba ruhman

82.Waamma aljidaru fakana lighulamayni yateemayni fee almadeenati wakana tahtahu kanzun lahuma wakana aboohuma salihan faarada rabbuka an yablugha ashuddahuma wayastakhrija kanzahuma rahmatan min rabbika wama faAAaltuhu AAan amree thalika ta/weelu ma lam tastiAA AAalayhi sabran

83.Wayas-aloonaka AAan thee alqarnayni qul saatloo AAalaykum minhu thikran

84.Inna makkanna lahu fee al-ardi waataynahu min kulli shay-in sababan

85.FaatbaAAa sababan

86.Hatta itha balagha maghriba alshshamsi wajadaha taghrubu fee AAaynin hami-atin wawajada AAindaha qawman qulna ya tha alqarnayni imma an tuAAaththiba wa-imma an tattakhitha feehim husnan

87.Qala amma man thalama fasawfa nuAAaththibuhu thumma yuraddu ila rabbihi fayuAAaththibuhu AAathaban nukran

88.Waamma man amana waAAamila salihan falahu jazaan alhusna wasanaqoolu lahu min amrina yusran

89.Thumma atbaAAa sababan

90.Hatta itha balagha matliAAa alshshamsi wajadaha tatluAAu AAala qawmin lam najAAal lahum min dooniha sitran

91.Kathalika waqad ahatna bima ladayhi khubran

92.Thumma atbaAAa sababan

93.Hatta itha balagha bayna alssaddayni wajada min doonihima qawman la yakadoona yafqahoona qawlan

94.Qaloo ya tha alqarnayni inna ya/jooja wama/jooja mufsidoona fee al-ardi fahal najAAalu laka kharjan AAala an tajAAala baynana wabaynahum saddan

95.Qala ma makkannee feehi rabbee khayrun faaAAeenoonee biquwwatin ajAAal baynakum wabaynahum radman

96.Atoonee zubara alhadeedi hatta itha sawa bayna alsadafayni qala onfukhoo hatta itha jaAAalahu naran qala atoonee ofrigh AAalayhi qitran

97.Fama istaAAoo an yathharoohu wama istataAAoo lahu naqban

98.Qala hatha rahmatun min rabbee fa-itha jaa waAAdu rabbee jaAAalahu dakkaa wakana waAAdu rabbee haqqan

99.Watarakna baAAdahum yawma-ithin yamooju fee baAAdin wanufikha fee alssoori fajamaAAnahum jamAAan

100.WaAAaradna jahannama

yawma-ithin lilkafireena AAardan

101.Allatheena kanat aAAyunuhum fee ghita-in AAan thikree wakanoo la yastateeAAoona samAAan

102.Afahasiba allatheena kafaroo an yattakhithoo AAibadee min doonee awliyaa inna aAAtadna jahannama lilkafireena nuzulan

103.Qul hal nunabbi-okum bial-akhsareena aAAmalan

104.Allatheena dalla saAAyuhum fee alhayati alddunya wahum yahsaboona annahum yuhsinoona sunAAan

105.Ola-ika allatheena kafaroo bi-ayati rabbihim waliqa-ihi fahabitat aAAmaluhum fala nuqeemu lahum yawma alqiyamati waznan

106.Thalika jazaohum jahannamu bima kafaroo waittakhathoo ayatee warusulee huzuwan

107.Inna allatheena amanoo waAAamiloo alssalihati kanat lahum jannatu alfirdawsi nuzulan

108.Khalideena feeha la yabghoona AAanha hiwalan

109.Qul law kana albahru midadan likalimati rabbee lanafida albahru qabla an tanfada kalimatu rabbee walaw ji/na bimithlihi madadan

110.Qul innama ana basharun mithlukum yooha ilayya annama ilahukum ilahun wahidun faman kana yarjoo liqaa rabbihi falyaAAmal AAamalan salihan wala yushrik biAAibadati rabbihi ahadan

كه بر زمين است، زيورى براى آن قرار داديم، تا آنان را بيازماييم كه كدام يك از ايشان نيكوكارترند. (7)

و ما آنچه را كه بر آن است، قطعاً بيابانى بى گياه خواهيم كرد. (8)

مگر پنداشتى اصحاب كهف و رقيم [=خفتگان غار لوحه دار] از آيات ما شگفت بوده است؟ (9)

آنگاه كه جوانان به سوى غار پناه جستند و گفتند: «پروردگار ما! از جانب خود به ما رحمتى بخش و كار ما را براى ما به سامان رسان.» (10)

پس در آن غار، ساليانى چند بر گوشهايشان پرده زديم. (11)

آنگاه آنان را بيدار كرديم، تا بدانيم كدام يك از آن دو دسته، مدت درنگشان را بهتر حساب كرده اند. (12)

ما خبرشان را بر تو درست حكايت مى كنيم: آنان جوانانى بودند كه به پروردگارشان ايمان آورده بودند و بر هدايتشان افزوديم. (13)

و دلهايشان را استوار گردانيديم آنگاه كه [به قصد مخالفت با شرك برخاستند و گفتند: «پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمين است. جز او هرگز معبودى را نخواهيم خواند، كه در اين صورت قطعاً ناصواب گفته ايم.» (14)

اين قوم ما جز او معبودانى اختيار كرده اند. چرا بر [حقّانيّت آنها برهانى آشكار نمى آورند؟ پس كيست ستمكارتر از آن كس كه بر خدا دروغ بندد؟ (15)

و چون از آنها و از آنچه كه جز خدا مى پرستند كناره گرفتيد، پس به غار پناه جوييد، تا پروردگارتان از رحمت خود بر شما بگستراند و براى شما در كارتان گشايشى فراهم سازد. (16)

و آفتاب را مى بينى كه چون برمى آيد، از غارشان به سمت راست مايل است، و چون فرو مى شود از سمت چپ دامن

برمى چيند، در حالى كه آنان در جايى فراخ از آن [غار قرار گرفته اند. اين از نشانه هاى [قدرت خداست. خدا هر كه را راهنمايى كند او راه يافته است، و هر كه را بى راه گذارد، هرگز براى او يارى راهبر نخواهى يافت. (17)

و مى پندارى كه ايشان بيدارند، در حالى كه خفته اند و آنها را به پهلوى راست و چپ مى گردانيم، و سگشان بر آستانه [غار] دو دست خود را دراز كرده [بود]. اگر بر حال آنان اطلاع مى يافتى، گريزان روى از آنها برمى تافتى و از [مشاهده آنها آكنده از بيم مى شدى. (18)

و اين چنين بيدارشان كرديم، تا ميان خود از يكديگر پرسش كنند. گوينده اى از آنان گفت: «چقدر مانده ايد؟» گفتند: «روزى يا پاره اى از روز را مانده ايم.» [سرانجام گفتند: «پروردگارتان به آنچه مانده ايد داناتر است، اينك يكى از خودتان را با اين پول خود به شهر بفرستيد، تا ببيند كدام يك از غذاهاى آن پاكيزه تر است و از آن، غذايى برايتان بياورد، و بايد زيركى به خرج دهد و هيچ كس را از [حال شما آگاه نگرداند. (19)

چرا كه اگر آنان بر شما دست يابند، سنگسارتان مى كنند يا شما را به كيش خود بازمى گردانند، و در آن صورت هرگز روى رستگارى نخواهيد ديد. (20)

و بدين گونه [مردم آن ديار را] بر حالشان آگاه ساختيم تا بدانند كه وعده خدا راست است و [در فرا رسيدن قيامت هيچ شكى نيست، هنگامى كه ميان خود در كارشان با يكديگر نزاع مى كردند، پس [عده اى ]گفتند: «بر روى آنها ساختمانى بنا كنيد، پروردگارشان به [حال آنان داناتر است.» [سرانجام

كسانى كه بر كارشان غلبه يافتند گفتند: «حتماً بر ايشان معبدى بنا خواهيم كرد.» (21)

به زودى خواهند گفت: «سه تن بودند [و] چهارمين آنها سگشان بود.» و مى گويند: «پنج تن بودند [و] ششمين آنها سگشان بود.» تير در تاريكى مى اندازند. و [عده اى مى گويند: «هفت تن بودند و هشتمين آنها سگشان بود.» بگو: «پروردگارم به شماره آنها آگاه تر است، جز اندكى [كسى شماره آنها را نمى داند.» پس در باره ايشان جز به صورت ظاهر جدال مكن و در مورد آنها از هيچ كس جويا مشو. (22)

و زنهار در مورد چيزى مگوى كه من آن را فردا انجام خواهم داد. (23)

مگر آنكه خدا بخواهد، و چون فراموش كردى پروردگارت را ياد كن و بگو: «اميد كه پروردگارم مرا به راهى كه نزديكتر از اين به صواب است، هدايت كند.» (24)

و سيصد سال در غارشان درنگ كردند و نه سال [نيز بر آن افزودند. (25)

بگو: «خدا به آنچه درنگ كردند داناتر است. نهان آسمانها و زمين به او اختصاص دارد. وه! چه بينا و شنواست. براى آنان ياورى جز او نيست و هيچ كس را در فرمانروايى خود شريك نمى گيرد.» (26)

و آنچه را كه از كتاب پروردگارت به تو وحى شده است بخوان. كلمات او را تغييردهنده اى نيست، و جز او هرگز پناهى نخواهى يافت. (27)

و با كسانى كه پروردگارشان را صبح و شام مى خوانند [و] خشنودى او را مى خواهند، شكيبايى پيشه كن، و دو ديده ات را از آنان برمگير كه زيور زندگى دنيا را بخواهى، و از آن كس كه قلبش را از ياد خود غافل ساخته ايم

و از هوس خود پيروى كرده و [اساس كارش بر زياده روى است، اطاعت مكن. (28)

و بگو: «حق از پروردگارتان [رسيده است. پس هر كه بخواهد بگرود و هر كه بخواهد انكار كند، كه ما براى ستمگران آتشى آماده كرده ايم كه سراپرده هايش آنان را در بر مى گيرد، و اگر فريادرسى جويند، به آبى چون مس گداخته كه چهره ها را بريان مى كند يارى مى شوند. وه! چه بد شرابى و چه زشت جايگاهى است.» (29)

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند [بدانند كه ما پاداش كسى را كه نيكوكارى كرده است تباه نمى كنيم. (30)

آنانند كه بهشتهاى عدن به ايشان اختصاص دارد كه از زير [قصرها]شان جويبارها روان است. در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مى شوند و جامه هايى سبز از پرنيان نازك و حرير ستبر مى پوشند. در آنجا بر سريرها تكيه مى زنند. چه خوش پاداش و نيكو تكيه گاهى! (31)

و براى آنان، آن دو مرد را مَثَل بزن كه به يكى از آنها دو باغ انگور داديم و پيرامون آن دو [باغ را با درختان خرما پوشانديم، و ميان آن دو را كشتزارى قرار داديم. (32)

هر يك از اين دو باغ محصول خود را [به موقع مى داد و از [صاحبش چيزى دريغ نمى ورزيد، و ميان آن دو [باغ نهرى روان كرده بوديم. (33)

و براى او ميوه فراوان بود. پس به رفيقش -در حالى كه با او گفت و گو مى كرد- گفت: «مال من از تو بيشتر است و از حيث افراد از تو نيرومندترم.» (34)

و در حالى كه او به خويشتن ستمكار بود، داخل

باغ شد [و] گفت: «گمان نمى كنم اين نعمت هرگز زوال پذيرد.» (35)

و گمان نمى كنم كه رستاخيز بر پا شود، و اگر هم به سوى پروردگارم بازگردانده شوم قطعاً بهتر از اين را در بازگشت، خواهم يافت. (36)

رفيقش -در حالى كه با او گفت و گو مى كرد- به او گفت: «آيا به آن كسى كه تو را از خاك، سپس از نطفه آفريد، آنگاه تو را [به صورت مردى درآورد، كافر شدى؟» (37)

اما من [مى گويم:] اوست خدا، پروردگار من، و هيچ كس را با پروردگارم شريك نمى سازم. (38)

و چون داخل باغت شدى، چرا نگفتى: ماشاء الله، نيرويى جز به [قدرت خدا نيست. اگر مرا از حيث مال و فرزند كمتر از خود مى بينى، (39)

اميد است كه پروردگارم بهتر از باغ تو به من عطا فرمايد، و بر آن [باغ تو] آفتى از آسمان بفرستد، تا به زمينى هموار و لغزنده تبديل گردد؛ (40)

يا آب آن [در زمين فروكش كند تا هرگز نتوانى آن را به دست آورى.» (41)

[تا به او رسيد آنچه را بايد برسد] و [آفت آسمانى ميوه هايش را فرو گرفت. پس براى [از كف دادن آنچه در آن [باغ هزينه كرده بود، دستهايش را بر هم مى زد در حالى كه داربستهاى آن فرو ريخته بود. و [به حسرت مى گفت: «اى كاش هيچ كس را شريك پروردگارم نمى ساختم.» (42)

و او را در برابر خدا گروهى نبود، تا ياريش كنند، و توانى نداشت كه خود را يارى كند. (43)

در آنجا [آشكار شد كه يارى به خداىِ حق تعلق دارد.

اوست بهترين پاداش و [اوست بهترين فرجام. (44)

و براى آنان زندگى دنيا را مَثَل بزن كه مانند آبى است كه آن را از آسمان فرو فرستاديم؛ سپس گياه زمين با آن درآميخت و [چنان خشك گرديد كه بادها پراكنده اش كردند، و خداست كه همواره بر هر چيزى تواناست. (45)

مال و پسران زيور زندگى دنيايند، و نيكيهاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر اميد [نيز] بهتر است. (46)

و [ياد كن روزى را كه كوهها را به حركت درمى آوريم، و زمين را آشكار [و صاف مى بينى، و آنان را گرد مى آوريم و هيچ يك را فرو گذار نمى كنيم. (47)

و ايشان به صف بر پروردگارت عرضه مى شوند [و به آنها مى فرمايد:] به راستى همان گونه كه نخستين بار شما را آفريديم [باز] به سوى ما آمديد، بلكه پنداشتيد هرگز براى شما موعدى مقرر قرار نخواهيم داد. (48)

و كارنامه [عمل شما در ميان نهاده مى شود، آنگاه بزهكاران را از آنچه در آن است بيمناك مى بينى، و مى گويند: «اى واى بر ما، اين چه نامه اى است كه هيچ [كار] كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته، جز اينكه همه را به حساب آورده است.» و آنچه را انجام داده اند حاضر يابند، و پروردگار تو به هيچ كس ستم روا نمى دارد. (49)

و [ياد كن هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم: «آدم را سجده كنيد،» پس [همه -جز ابليس- سجده كردند، كه از [گروه جن بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد. آيا [با اين حال،] او و نسلش را به جاى من دوستان خود مى گيريد،

و حال آنكه آنها دشمن شمايند؟ و چه بد جانشينانى براى ستمگرانند. (50)

[من آنان را نه در آفرينش آسمانها و زمين به شهادت طلبيدم و نه در آفرينش خودشان. و من آن نيستم كه گمراهگران را همكار خود بگيرم. (51)

و [ياد كن روزى را كه [خدا] مى گويد: «آنهايى را كه شريكان من پنداشتيد، ندا دهيد»، پس آنها را بخوانند و[لى اجابتشان نكنند، و ما ميان آنان ورطه اى قرار دهيم. (52)

و گناهكاران آتش [دوزخ را مى بينند و درمى يابند كه در آن خواهند افتاد، و از آن راه گريزى نيابند. (53)

و به راستى در اين قرآن، براى مردم از هر گونه مَثَلى آورديم، و[لى انسان بيش از هر چيز سرِ جدال دارد. (54)

و چيزى مانع مردم نشد از اينكه وقتى هدايت به سويشان آمد ايمان بياورند، و از پروردگارشان آمرزش بخواهند، جز اينكه [مستحق شوند] تا سنت [خدا در مورد عذاب پيشينيان، در باره آنان [نيز] به كار رود، يا عذاب رويارويشان بيايد. (55)

و پيامبران [خود] را جز بشارت دهنده و بيم رسان گسيل نمى داريم، و كسانى كه كافر شده اند، به باطل مجادله مى كنند تا به وسيله آن، حق را پايمال گردانند، و نشانه هاى من و آنچه را [بدان بيم داده شده اند به ريشخند گرفتند. (56)

و كيست ستمكارتر از آن كس كه به آيات پروردگارش پند داده شده، و از آن روى برتافته، و دستاورد پيشينه خود را فراموش كرده است؟ ما بر دلهاى آنان پوششهايى قرار داديم تا آن را درنيابند و در گوشهايشان سنگينى [نهاديم . و اگر آنها را به سوى هدايت

فراخوانى باز هرگز به راه نخواهند آمد. (57)

و پروردگار تو آمرزنده [و] صاحب رحمت است. اگر به [جرم آنچه مرتكب شده اند، آنها را مؤاخذه مى كرد، قطعاً در عذاب آنان تعجيل مى نمود [ولى چنين نمى كند] بلكه براى آنها سر رسيدى است كه هرگز از برابر آن راه گريزى نمى يابند. (58)

و [مردم آن شهرها چون بيدادگرى كردند، هلاكشان كرديم، و براى هلاكتشان موعدى مقرر داشتيم. (59)

و [ياد كن هنگامى را كه موسى به جوانِ [همراه خود گفت: «دست بردار نيستم تا به محل برخورد دو دريا برسم، هر چند سالها[ى سال سير كنم.» (60)

پس چون به محل برخورد دو [دريا] رسيدند، ماهىِ خودشان را فراموش كردند، و ماهى در دريا راه خود را در پيش گرفت [و رفت . (61)

و هنگامى كه [از آنجا] گذشتند [موسى به جوان خود گفت: «غذايمان را بياور كه راستى ما از اين سفر رنج بسيار ديديم.» (62)

گفت: «ديدى؟ وقتى به سوى آن صخره پناه جستيم، من ماهى را فراموش كردم، و جز شيطان، [كسى آن را از ياد من نبرد، تا به يادش باشم، و به طور عجيبى راه خود را در دريا پيش گرفت.» (63)

گفت: «اين همان بود كه ما مى جستيم.» پس جستجوكنان ردّ پاى خود را گرفتند و برگشتند. (64)

تا بنده اى از بندگان ما را يافتند كه از جانب خود به او رحمتى عطا كرده و از نزد خود بدو دانشى آموخته بوديم. (65)

موسى به او گفت: «آيا تو را -به شرط اينكه از بينشى كه آموخته شده اى به من ياد دهى-

پيروى كنم؟» (66)

گفت: «تو هرگز نمى توانى همپاى من صبر كنى. (67)

و چگونه مى توانى بر چيزى كه به شناخت آن احاطه ندارى صبر كنى؟» (68)

گفت: «ان شاء الله مرا شكيبا خواهى يافت و در هيچ كارى تو را نافرمانى نخواهم كرد.» (69)

گفت: «اگر مرا پيروى مى كنى، پس از چيزى سؤال مكن، تا [خود] از آن با تو سخن آغاز كنم.» (70)

پس رهسپار گرديدند، تا وقتى كه سوار كشتى شدند، [وى آن را سوراخ كرد. [موسى گفت: «آيا كشتى را سوراخ كردى تا سرنشينانش را غرق كنى؟ واقعاً به كار ناروايى مبادرت ورزيدى.» (71)

گفت: «آيا نگفتم كه تو هرگز نمى توانى همپاى من صبر كنى؟» (72)

[موسى گفت: «به سبب آنچه فراموش كردم، مرا مؤاخذه مكن و در كارم بر من سخت مگير.» (73)

پس رفتند تا به نوجوانى برخوردند. [بنده ما] او را كشت. [موسى به او ] گفت: «آيا شخص بى گناهى را بدون اينكه كسى را به قتل رسانده باشد كشتى؟ واقعاً كار ناپسندى مرتكب شدى.» (74)

گفت: «آيا به تو نگفتم كه هرگز نمى توانى همپاى من صبر كنى؟» (75)

[موسى گفت: «اگر از اين پس چيزى از تو پرسيدم، ديگر با من همراهى مكن [و] از جانب من قطعاً معذور خواهى بود.» (76)

پس رفتند تا به اهل قريه اى رسيدند. از مردم آنجا خوراكى خواستند، و[لى آنها] از مهمان نمودن آن دو خوددارى كردند. پس در آنجا ديوارى يافتند كه مى خواست فرو ريزد، و [بنده ما] آن را استوار كرد. [موسى گفت: «اگر مى خواستى [مى توانستى براى آن مزدى بگيرى.» (77)

گفت: «اين [بار،

ديگر وقت جدايى ميان من و توست. به زودى تو را از تأويل آنچه كه نتوانستى بر آن صبر كنى آگاه خواهم ساخت»: (78)

اما كشتى، از آنِ بينوايانى بود كه در دريا كار مى كردند، خواستم آن را معيوب كنم، [چرا كه پيشاپيش آنان پادشاهى بود كه هر كشتى [درستى را به زور مى گرفت. (79)

و اما نوجوان، پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند، پس ترسيديم [مبادا] آن دو را به طغيان و كفر بكِشد. (80)

پس خواستيم كه پروردگارشان آن دو را به پاكتر و مهربانتر از او عوض دهد. (81)

و اما ديوار، از آنِ دو پسر [بچه يتيم در آن شهر بود، و زير آن، گنجى متعلق به آن دو بود، و پدرشان [مردى نيكوكار بود، پس پروردگار تو خواست آن دو [يتيم به حد رشد برسند و گنجينه خود را -كه رحمتى از جانب پروردگارت بود- بيرون آورند. و اين [كارها] را من خودسرانه انجام ندادم. اين بود تأويل آنچه كه نتوانستى بر آن شكيبايى ورزى. (82)

و از تو در باره «ذوالقرنين» مى پرسند. بگو: «به زودى چيزى از او براى شما خواهم خواند.» (83)

ما در زمين به او امكاناتى داديم و از هر چيزى وسيله اى بدو بخشيديم. (84)

تا راهى را دنبال كرد. (85)

تا آنگاه كه به غروبگاه خورشيد رسيد، به نظرش آمد كه [خورشيد] در چشمه اى گِل آلود و سياه غروب مى كند، و نزديك آن طايفه اى را يافت. فرموديم: «اى ذوالقرنين، [اختيار با توست يا عذاب مى كنى يا در ميانشان [روش نيكويى پيش مى گيرى.» (86)

گفت: «اما هر كه

ستم ورزد عذابش خواهيم كرد، سپس به سوى پروردگارش بازگردانيده مى شود، آنگاه او را عذابى سخت خواهد كرد.» (87)

و اما هر كه ايمان آورد و كار شايسته كند، پاداشى [هر چه نيكوتر خواهد داشت، و به فرمان خود، او را به كارى آسان واخواهيم داشت. (88)

سپس راهى [ديگر] را دنبال كرد. (89)

تا آنگاه كه به جايگاه برآمدن خورشيد رسيد. [خورشيد] را [چنين يافت كه بر قومى طلوع مى كرد كه براى ايشان در برابر آن پوششى قرار نداده بوديم. (90)

اين چنين [مى رفت ، و قطعاً به خبرى كه پيش او بود احاطه داشتيم. (91)

باز راهى را دنبال نمود. (92)

تا وقتى به ميان دو سد رسيد، در برابر آن دو [سد]، طايفه اى را يافت كه نمى توانستند هيچ زبانى را بفهمند. (93)

گفتند: «اى ذوالقرنين، يأجوج و مأجوج سخت در زمين فساد مى كنند، آيا [ممكن است مالى در اختيار تو قرار دهيم تا ميان ما و آنان سدى قرار دهى؟» (94)

گفت: «آنچه پروردگارم به من در آن تمكّن داده، [از كمك مالى شما] بهتر است. مرا با نيرويى [انسانى يارى كنيد [تا] ميان شما و آنها سدى استوار قرار دهم.» (95)

براى من قطعات آهن بياوريد، تا آنگاه كه ميان دو كوه برابر شد، گفت: «بدميد» تا وقتى كه آن [قطعات را آتش گردانيد، گفت: «مس گداخته برايم بياوريد تا روى آن بريزم.» (96)

[در نتيجه، اقوام وحشى نتوانستند از آن [مانع بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ كنند. (97)

گفت: «اين رحمتى از جانب پروردگار من است، و[لى چون وعده پروردگارم

فرا رسد، آن [سد] را درهم كوبد، و وعده پروردگارم حق است.» (98)

و در آن روز آنان را رها مى كنيم تا موج آسا بعضى با برخى درآميزند و [همين كه در صور دميده شود، همه آنها را گرد خواهيم آورد. (99)

و آن روز، جهنم را آشكارا به كافران بنماييم. (100)

[به همان كسانى كه چشمان [بصيرت شان از ياد من در پرده بود، و توانايى شنيدن [حق نداشتند. (101)

آيا كسانى كه كفر ورزيده اند، پنداشته اند كه [مى توانند] به جاى من، بندگانم را سرپرست بگيرند؟ ما جهنم را آماده كرده ايم تا جايگاه پذيرايى كافران باشد. (102)

بگو: «آيا شما را از زيانكارترين مردم آگاه گردانم؟» (103)

[آنان كسانى اند كه كوشش شان در زندگى دنيا به هدر رفته و خود مى پندارند كه كار خوب انجام مى دهند. (104)

[آرى،] آنان كسانى اند كه آيات پروردگارشان و لقاى او را انكار كردند، در نتيجه اعمالشان تباه گرديد، و روز قيامت براى آنها [قدر و] ارزشى نخواهيم نهاد. (105)

اين جهنم سزاى آنان است، چرا كه كافر شدند و آيات من و پيامبرانم را به ريشخند گرفتند. (106)

بى گمان كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند، باغهاى فردوس جايگاه پذيرايى آنان است. (107)

جاودانه در آن خواهند بود، و از آنجا درخواست انتقال نمى كنند. (108)

بگو: «اگر دريا براى كلمات پروردگارم مركب شود، پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان پذيرد، قطعاً دريا پايان مى يابد، هر چند نظيرش را به مدد [آن بياوريم.» (109)

بگو: «من هم مِثل شما بشرى هستم و[لى به من وحى مى شود كه خداى شما خدايى يگانه است. پس هر كس

به لقاى پروردگار خود اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد، و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد.» (110)

آنان را برانگيختيم تا بدانيم [و اين امر آشكار گردد كه] كدام يك از آن دو گروه، مدّت خواب خود را بهتر حساب كرده اند.

«13» ما داستان آنان را بحق براى تو بازگو مى كنيم؛ آنها جوانانى بودند كه به پروردگارشان ايمان آوردند، و ما بر هدايتشان افزوديم.

«14» و دلهايشان را محكم ساختيم در آن موقع كه قيام كردند و گفتند: (پروردگار ما، پروردگار آسمانها و زمين است؛ هرگز غير او معبودى را نمى خوانيم؛ كه اگر چنين كنيم، سخنى بگزاف گفته ايم.

«15» اين قوم ما هستند كه معبودهايى جز خدا انتخاب كرده اند؛ چرا دليل آشكارى [بر اين كار] نمى آورند؟! و چه كسى ظالمتر است از آن كس كه بر خدا دروغ ببندد؟!)

«16» و [به آنها گفتيم:] هنگامى كه از آنان و آنچه جز خدا مى پرستند كناره گيرى كرديد، به غار پناه بريد؛ كه پروردگارتان [سايه] رحمتش را بر شما مى گستراند؛ و در اين امر، آرامشى براى شما فراهم مى سازد!

«17» و [اگر در آنجا بودى] خورشيد را مى ديدى كه به هنگام طلوع، به سمت راست غارشان متمايل مى گردد؛ و به هنگام غروب، به سمت چپ؛ و آنها در محل وسيعى از آن [غار] قرار داشتند؛ اين از آيات خداست! هر كس را خدا هدايت كند، هدايت يافته واقعى اوست؛ و هر كس را گمراه نمايد، هرگز ولى و راهنمايى براى او نخواهى يافت!

«18» و [اگر به آنها نگاه مى كردى] مى پنداشتى بيدارند؛ در حالى كه در خواب فرو رفته بودند! و ما آنها را به سمت راست و چپ ميگردانديم [تا بدنشان سالم بماند]. و سگ آنها دستهاى خود را بر دهانه غار گشوده بود

[و نگهبانى مى كرد]. اگر نگاهشان مى كردى، از آنان مى گريختى؛ و سر تا پاى تو از ترس و وحشت پر مى شد!

«19» اين گونه آنها را [از خواب] برانگيختيم تا از يكديگر سؤال كنند؛ يكى از آنها گفت: (چه مدّت خوابيديد؟!) گفتند: (يك روز، يا بخشى از يك روز!) [و چون نتوانستند مدّت خوابشان را دقيقاً بدانند] گفتند: (پروردگارتان از مدّت خوابتان آگاهتر است! اكنون يك نفر از خودتان را با اين سكّه اى كه داريد به شهر بفرستيد، تا بنگرد كدام يك از آنها غذاى پاكيزه ترى دارند، و مقدارى از آن براى روزى شما بياورد. امّا بايد دقّت كند، و هيچ كس را از وضع شما آگاه نسازد...

«20» چرا كه اگر آنان از وضع شما آگاه شوند، سنگسارتان مى كنند؛ يا شما را به آيين خويش بازمى گردانند؛ و در آن صورت، هرگز روى رستگارى را نخواهيد ديد!)

«21» و اينچنين مردم را متوّجه حال آنها كرديم، تا بدانند كه وعده خداوند [در مورد رستاخيز] حقّ است؛ و در پايان جهان و قيام قيامت شكّى نيست! در آن هنگام كه ميان خود درباره كار خويش نزاع داشتند، گروهى مى گفتند: (بنايى بر آنان بسازيد [تا براى هميشه از نظر پنهان شوند! و از آنها سخن نگوييد كه] پروردگارشان از وضع آنها آگاهتر است!) ولى آنها كه از رازشان آگاهى يافتند [و آن را دليلى بر رستاخيز ديدند] گفتند: (ما مسجدى در كنار [مدفن] آنها مى سازيم [تا خاطره آنان فراموش نشود.])

«22» گروهى خواهند گفت: (آنها سه نفر بودند، كه چهارمين آنها سگشان بود!) و گروهى مى گويند: (پنچ نفر بودند، كه ششمين آنها سگشان بود.) - همه اينها سخنانى بى دليل

است - و گروهى مى گويند: (آنها هفت نفر بودند، و هشتمين آنها سگشان بود.) بگو: (پروردگار من از تعدادشان آگاهتر است!) جز گروه كمى، تعداد آنها را نمى دانند. پس درباره آنان جز با دليل سخن مگو؛ و از هيچ كس درباره آنها سؤال مكن!

«23» و هرگز در مورد كارى نگو: (من فردا آن را انجام مى دهم)...

«24» مگر اينكه خدا بخواهد! و هرگاه فراموش كردى، [جبران كن] و پروردگارت را به خاطر بياور؛ و بگو: (اميدوارم كه پروردگارم مرا به راهى روشنتر از اين هدايت كند!)

«25» آنها در غارشان سيصد سال درنگ كردند، و نه سال [نيز] بر آن افزودند.

«26» بگو: (خداوند از مدّت توقفشان آگاهتر است؛ غيب آسمانها و زمين از آن اوست! راستى چه بينا و شنواست! آنها هيچ ولى و سرپرستى جز او ندارند! و او هيچ كس را در حكم خود شركت نمى دهد!)

«27» آنچه را از كتاب پروردگارت به تو وحى شده تلاوت كن! هيچ چيز سخنان او را دگرگون نمى سازد؛ و هرگز پناهگاهى جز او نمى يابى!

«28» با كسانى باش كه پروردگار خود را صبح و عصر مى خوانند، و تنها رضاى او را مى طلبند! و هرگز بخاطر زيورهاى دنيا، چشمان خود را از آنها برمگير! و از كسانى كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم اطاعت مكن! همانها كه از هواى نفس پيروى كردند، و كارهايشان افراطى است.

«29» بگو: (اين حقّ است از سوى پروردگارتان! هر كس مى خواهد ايمان بياورد [و اين حقيقت را پذيرا شود]، و هر كس ميخواهد كافر گردد!) ما براى ستمگران آتشى آماده كرديم كه سراپرده اش آنان را از هر

سو احاطه كرده است! و اگر تقاضاى آب كنند، آبى براى آنان مياورند كه همچون فلز گداخته صورتها را بريان مى كند! چه بد نوشيدنى، و چه بد محل اجتماعى است!

«30» مسلّماً كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، ما پاداش نيكوكاران را ضايع نخواهيم كرد!

«31» آنها كسانى هستند كه بهشت جاودان براى آنان است؛ باغهايى از بهشت كه نهرها از زير درختان و قصرهايش جارى است؛ در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مى شوند؛ و لباسهايى [فاخر] به رنگ سبز، از حرير نازك و ضخيم، دربر مى كنند؛ در حالى كه بر تختها تكيه كرده اند. چه پاداش خوبى، و چه جمع نيكويى!

«32» [اى پيامبر!] براى آنان مثالى بزن: آن دو مرد، كه براى يكى از آنها دو باغ از انواع انگورها قرار داديم؛ و گرداگرد آن دو [باغ] را با درختان نخل پوشانديم؛ و در ميانشان زراعت پر بركتى قرارداديم.

«33» هر دو باغ، ميوه آورده بود، [ميوه هاى فراوان،] و چيزى فروگذار نكرده بود؛ و ميان آن دو، نهر بزرگى جارى ساخته بوديم.

«34» صاحب اين باغ، درآمد فراوانى داشت؛ به همين جهت، به دوستش - در حالى كه با او گفتگو مى كرد - چنين گفت: (من از نظر ثروت از تو برتر، و از نظر نفرات نيرومندترم!)

«35» و در حالى كه نسبت به خود ستمكار بود، در باغ خويش گام نهاد، و گفت: (من گمان نمى كنم هرگز اين باغ نابود شود!

«36» و باور نمى كنم قيامت برپا گردد! و اگر به سوى پروردگارم بازگردانده شوم [و قيامتى در كار باشد]، جايگاهى بهتر از اين جا خواهم يافت!)

«37» دوست

[با ايمان] وى - در حالى كه با او گفتگو مى كرد - گفت: (آيا به خدايى كه تو را از خاك، و سپس از نطفه آفريد، و پس از آن تو را مرد كاملى قرار داد، كافر شدى؟!

«38» ولى من كسى هستم كه (اللّه) پروردگار من است؛ و هيچ كس را شريك پروردگارم قرارنمى دهم!

«39» چرا هنگامى كه وارد باغت شدى، نگفتى اين نعمتى است كه خدا خواسته است؟! قوّت [و نيرويى] جز از ناحيه خدا نيست! و اگر مى بينى من از نظر مال و فرزند از تو كمترم [مطلب مهمّى نيست]!

«40» شايد پروردگارم بهتر از باغ تو به من بدهد؛ و مجازات حساب شده اى از آسمان بر باغ تو فروفرستد، بگونه اى كه آن را به زمين بى گياه لغزنده اى مبدّل كند!

«41» و يا آب آن در اعمال زمين فرو رود، آن گونه كه هرگز نتوانى آن را به دست آورى!)

«42» [به هر حال عذاب الهى فرا رسيد،] و تمام ميوه هاى آن نابود شد؛ و او بخاطر هزينه هايى كه در آن صرف كرده بود، پيوسته دستهاى خود را به هم مى ماليد - در حالى كه تمام باغ بر داربستهايش فرو ريخته بود - و مى گفت: (اى كاش كسى را همتاى پروردگارم قرار نداده بودم!)

«43» و گروهى نداشت كه او را در برابر [عذاب] خداوند يارى دهند؛ و از خودش [نيز] نمى توانست يارى گيرد.

«44» در آنجا ثابت شد كه ولايت [و قدرت] از آن خداوند بر حق است! اوست كه برترين ثواب، و بهترين عاقبت را [براى مطيعان] دارد!

«45» [اى پيامبر!] زندگى دنيا را براى آنان به آبى تشبيه

كن كه از آسمان فرو مى فرستيم؛ و بوسيله آن، گياهان زمين [سرسبز مى شود و] در هم فروميرود. امّا بعد از مدتى مى خشكد؛ و بادها آن را به هر سو پراكنده مى كند؛ و خداوند بر همه چيز تواناست!

«46» مال و فرزند، زينت زندگى دنياست؛ و باقيات صالحات [= ارزشهاى پايدار و شايسته] ثوابش نزد پروردگارت بهتر و اميدبخش تر است!

«47» و روزى را به خاطر بياور كه كوه ها را به حركت درآوريم؛ و زمين را آشكار [و مسطح] مى بينى؛ و همه آنان [= انسانها] را برمى انگيزيم، و احدى از ايشان را فروگذار نخواهيم كرد!

«48» آنها همه در يك صف به [پيشگاه] پروردگارت عرضه مى شوند؛ [و به آنان گفته مى شود:] همگى نزد ما آمديد، همان گونه كه نخستين بار شما را آفريديم! اما شما گمان مى كرديد ما هرگز موعدى برايتان قرار نخواهيم داد!

«49» و كتاب [= كتابى كه نامه اعمال همه انسانهاست] در آن جا گذارده مى شود، پس گنهكاران را مى بينى كه از آنچه در آن است، ترسان و هراسانند؛ و مى گويند: (اى واى بر ما! اين چه كتابى است كه هيچ عمل كوچك و بزرگى را فرونگذاشته مگر اينكه آن را به شمار آورده است؟! و [اين در حالى است كه] همه اعمال خود را حاضر مى بينند؛ و پروردگارت به هيچ كس ستم نمى كند.

«50» به ياد آريد زمانى را كه به فرشتگان گفتيم: (براى آدم سجده كنيد!) آنها همگى سجده كردند جز ابليس - كه از جن بود - و از فرمان پروردگارش بيرون شد آيا [با اين حال،] او و فرزندانش را به جاى من اولياى خود انتخاب مى كنيد، در حالى

كه آنها دشمن شما هستند؟! [فرمانبردارى از شيطان و فرزندانش به جاى اطاعت خدا،] چه جايگزينى بدى است براى ستمكاران!

«51» من هرگز آنها [= ابليس و فرزندانش] را به هنگام آفرينش آسمانها و زمين، و نه به هنگام آفرينش خودشان، حاضر نساختم! و من هيچ گاه گمراه كنندگان را دستيار خود قرار نمى دهم!

«52» به خاطر بياوريد روزى را كه [خداوند] مى گويد: (همتايانى را كه براى من مى پنداشتيد، بخوانيد [تا به كمك شما بشتابند!]) ولى هر چه آنها را مى خوانند، جوابشان نمى دهند؛ و در ميان اين دو گروه، كانون هلاكتى قرارداده ايم!

«53» و گنهكاران، آتش [دوزخ] را مى بينند؛ و يقين مى كنند كه با آن درمى آميزند، و هيچ گونه راه گريزى از آن نخواهند يافت.

«54» و در اين قرآن، از هر گونه مثلى براى مردم بيان كرده ايم؛ ولى انسان بيش از هر چيز، به مجادله مى پردازد!

«55» و چيزى مردم را بازنداشت از اينكه - وقتى هدايت به سراغشان آمد - ايمان بياورند و از پروردگارشان طلب آمرزش كنند، جز اينكه [خيره سرى كردند؛ گويى مى خواستند] سرنوشت پيشينيان براى آنان بيايد، يا عذاب [الهى] در برابرشان قرار گيرد!

«56» ما پيامبران را، جز بعنوان بشارت دهنده و انذار كننده، نمى فرستيم؛ اما كافران همواره مجادله به باطل مى كنند، تا [به گمان خود،] حق را بوسيله آن از ميان بردارند! و آيات ما، و مجازاتهايى را كه به آنان وعده داده شده است، به باد مسخره گرفتند!

«57» چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه آيات پروردگارش به او تذكّر داده شده، و از آن روى گرداند، و آنچه را با دستهاى خود پيش فرستاد فراموش كرد؟!

ما بر دلهاى اينها پرده هايى افكنده ايم تا نفهمند؛ و در گوشهايشان سنگينى قرار داده ايم [تا صداى حق را نشنوند]! و از اين رو اگر آنها را به سوى هدايت بخوانى، هرگز هدايت نمى شوند!

«58» و پروردگارت، آمرزنده و صاحب رحمت است؛ اگر مى خواست آنان را به خاطر اعمالشان مجازات كند، عذاب را هر چه زودتر براى آنها مى فرستاد؛ ولى براى آنان موعدى است كه هرگز از آن راه فرارى نخواهند داشت!

«59» اين شهرها و آباديهايى است كه ما آنها را هنگامى كه ستم كردند هلاك نموديم؛ و براى هلاكتشان موعدى قرار داديم! [آنها ويرانه هايش را با چشم مى بينند، و عبرت نمى گيرند!]

«60» به خاطر بياور هنگامى را كه موسى به دوست خود گفت: دست از جستجو برنمى دارم تا به محل تلاقى دو دريا برسم؛ هر چند مدت طولانى به راه خود ادامه دهم!

«61» [ولى] هنگامى كه به محل تلاقى آن دو دريا رسيدند، ماهى خود را [كه براى تغذيه همراه داشتند] فراموش كردند؛ و ماهى راه خود را در دريا پيش گرفت [و روان شد].

«62» هنگامى كه از آن جا گذشتند، [موسى] به يار همسفرش گفت: (غذاى ما را بياور، كه سخت از اين سفر خسته شده ايم!)

«63» گفت: (به خاطر دارى هنگامى كه ما [براى استراحت] به كنار آن صخره پناه برديم، من [در آن جا] فراموش كردم جريان ماهى را بازگو كنم - و فقط شيطان بود كه آن را از خاطر من برد - و ماهى بطرز شگفت آورى راه خود را در دريا پيش گرفت!)

«64» [موسى] گفت: (آن همان بود كه ما مى خواستيم!) سپس از همان راه بازگشتند،

در حالى كه پى جويى مى كردند.

«65» [در آن جا] بنده اى از بندگان ما را يافتند كه رحمت [و موهبت عظيمى] از سوى خود به او داده، و علم فراوانى از نزد خود به او آموخته بوديم.

«66» موسى به او گفت: (آيا از تو پيروى كنم تا از آنچه به تو تعليم داده شده و مايه رشد و صلاح است، به من بياموزى؟)

«67» گفت: (تو هرگز نمى توانى با من شكيبايى كنى!

«68» و چگونه مى توانى در برابر چيزى كه از رموزش آگاه نيستى شكيبا باشى؟!

«69» [موسى] گفت: (به خواست خدا مرا شكيبا خواهى يافت؛ و در هيچ كارى مخالفت فرمان تو نخواهم كرد!)

«70» [خضر] گفت: (پس اگر مى خواهى بدنبال من بيايى، از هيچ چيز مپرس تا خودم [به موقع] آن را براى تو بازگو كنم.)

«71» آن دو به راه افتادند؛ تا آن كه سوار كشتى شدند، [خضر] كشتى را سوراخ كرد. [موسى] گفت: (آيا آن را سوراخ كردى كه اهلش را غرق كنى؟! راستى كه چه كار بدى انجام دادى!)

«72» گفت: (آيا نگفتم تو هرگز نمى توانى با من شكيبايى كنى؟!)

«73» [موسى] گفت: (مرا بخاطر اين فراموشكاريم مؤاخذه مكن و از اين كارم بر من سخت مگير!)

«74» باز به راه خود ادامه دادند، تا اينكه نوجوانى را ديدند؛ و او آن نوجوان را كشت. [موسى] گفت: (آيا انسان پاكى را، بى آنكه قتلى كرده باشد، كشتى؟! براستى كار زشتى انجام دادى!)

«75» [باز آن مرد عالم] گفت: (آيا به تو نگفتم كه تو هرگز نمى توانى با من صبر كنى؟!)

«76» [موسى] گفت: (بعد از اين اگر درباره چيزى از

تو سؤال كردم، ديگر با من همراهى نكن؛ [زيرا] از سوى من معذور خواهى بود!)

«77» باز به راه خود ادامه دادند تا به مردم قريه اى رسيدند؛ از آنان خواستند كه به ايشان غذا دهند؛ ولى آنان از مهمان كردنشان خوددارى نمودند؛ [با اين حال] در آن جا ديوارى يافتند كه مى خواست فروريزد؛ و [آن مرد عالم] آن را برپا داشت. [موسى] گفت: ([لااقل] مى خواستى در مقابل اين كار مزدى بگيرى!)

«78» او گفت: (اينك زمان جدايى من و تو فرا رسيده؛ اما بزودى راز آنچه را كه نتوانستى در برابر آن صبر كنى، به تو خبر مى دهم.

«79» اما آن كشتى مال گروهى از مستمندان بود كه با آن در دريا كار مى كردند؛ و من خواستم آن را معيوب كنم؛ [چرا كه] پشت سرشان پادشاهى [ستمگر] بود كه هر كشتى [سالمى] را بزور ميگرفت!

«80» و اما آن نوجوان، پدر و مادرش با ايمان بودند؛ و بيم داشتيم كه آنان را به طغيان و كفر وادارد!

«81» از اين رو، خواستيم كه پروردگارشان به جاى او، فرزندى پاكتر و با محبت تر به آن دو بدهد!

«82» و اما آن ديوار، از آن دو نوجوان يتيم در آن شهر بود؛ و زير آن، گنجى متعلق به آن دو وجود داشت؛ و پدرشان مرد صالحى بود؛ و پروردگار تو مى خواست آنها به حد بلوغ برسند و گنجشان را استخراج كنند؛ اين رحمتى از پروردگارت بود؛ و من آن [كارها] را خودسرانه انجام ندادم؛ اين بود راز كارهايى كه نتوانستى در برابر آنها شكيبايى به خرج دهى!)

«83» و از تو درباره (ذو القرنين) مى پرسند؛ بگو: (بزودى

بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد.)

«84» ما به او در روى زمين، قدرت و حكومت داديم؛ و اسباب هر چيز را در اختيارش گذاشتيم.

«85» او از اين اسباب، [پيروى و استفاده] كرد...

«86» تا به غروبگاه آفتاب رسيد؛ [در آن جا] احساس كرد [و در نظرش مجسّم شد] كه خورشيد در چشمه تيره و گل آلودى فرو مى رود؛ و در آن جا قومى را يافت؛ گفتيم: (اى ذو القرنين! آيا مى خواهى [آنان] را مجازات كنى، و يا روش نيكويى در مورد آنها انتخاب نمايى؟)

«87» گفت: (اما كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد؛ سپس به سوى پروردگارش بازمى گردد، و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد!

«88» و اما كسى كه ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پاداشى نيكوتر خواهد داشت؛ و ما دستور آسانى به او خواهيم داد.)

«89» سپس [بار ديگر] از اسبابى [كه در اختيار داشت] بهره گرفت...

«90» تا به خاستگاه خورشيد رسيد؛ [در آن جا] ديد خورشيد بر جمعيّتى طلوع مى كند كه در برابر [تابش] آفتاب، پوششى براى آنها قرار نداده بوديم [و هيچ گونه سايبانى نداشتند].

«91» [آرى] اينچنين بود [كار ذو القرنين]! و ما بخوبى از امكاناتى كه نزد او بود آگاه بوديم!

«92» [باز] از اسباب مهمّى [كه در اختيار داشت] استفاده كرد...

«93» [و همچنان به راه خود ادامه داد] تا به ميان دو كوه رسيد؛ و در كنار آن دو [كوه] قومى را يافت كه هيچ سخنى را نمى فهميدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود]!

«94» [آن گروه به او] گفتند: (اى ذو القرنين يأجوج و مأجوج

در اين سرزمين فساد مى كنند؛ آيا ممكن است ما هزينه اى براى تو قرار دهيم، كه ميان ما و آنها سدّى ايجاد كنى؟!)

«95» [ذو القرنين] گفت: (آنچه پروردگارم در اختيار من گذارده، بهتر است [از آنچه شما پيشنهاد مى كنيد]! مرا با نيرويى يارى دهيد، تا ميان شما و آنها سدّ محكمى قرار دهم!

«96» قطعات بزرگ آهن برايم بياوريد [و آنها را روى هم بچينيد]!) تا وقتى كه كاملاً ميان دو كوه را پوشانيد، گفت: ([در اطراف آن آتش بيفروزيد، و] در آن بدميد!) [آنها دميدند] تا قطعات آهن را سرخ و گداخته كرد، و گفت: ([اكنون] مس مذاب برايم بياوريد تا بر روى آن بريزم!)

«97» [سرانجام چنان سدّ نيرومندى ساخت] كه آنها [= طايفه يأجوج و مأجوج] قادر نبودند از آن بالا روند؛ و نمى توانستند نقبى در آن ايجاد كنند.

«98» [آنگاه] گفت: (اين از رحمت پروردگار من است! امّا هنگامى كه وعده پروردگارم فرا رسد، آن را در هم مى كوبد؛ و وعده پروردگارم حق است!)

«99» و در آن روز [كه جهان پايان مى گيرد]، ما آنان را چنان رها مى كنيم كه درهم موج مى زنند؛ و در صور [= شيپور] دميده مى شود؛ و ما همه را جمع مى كنيم!

«100» در آن روز، جهنم را بر كافران عرضه مى داريم!

«101» همانها كه پرده اى چشمانشان را از ياد من پوشانده بود، و قدرت شنوايى نداشتند!

«102» آيا كافران پنداشتند مى توانند بندگانم را به جاى من اولياى خود انتخاب كنند؟! ما جهنم را براى پذيرايى كافران آماده كرده ايم!

«103» بگو: (آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين [مردم] در كارها، چه كسانى هستند؟

«104» آنها كه

تلاشهايشان در زندگى دنيا گم [و نابود] شده؛ با اين حال، مى پندارند كار نيك انجام مى دهند!)

«105» آنها كسانى هستند كه به آيات پروردگارشان و لقاى او كافر شدند؛ به همين جهت، اعمالشان حبط و نابود شد! از اين رو روز قيامت، ميزانى براى آنها برپا نخواهيم كرد!

«106» [آرى،] اين گونه است! كيفرشان دوزخ است، بخاطر آنكه كافر شدند، و آيات من و پيامبرانم را به سخريه گرفتند!

«107» امّا كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، باغهاى بهشت برين محل پذيرايى آنان خواهد بود.

«108» آنها جاودانه در آن خواهند ماند؛ و هرگز تقاضاى نقل مكان از آن جا نمى كنند!

«109» بگو: (اگر درياها براى [نوشتن] كلمات پروردگارم مركّب شود، درياها پايان مى گيرد. پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان يابد؛ هر چند همانند آن [درياها] را كمك آن قرار دهيم!)

«110» بگو: (من فقط بشرى هستم مثل شما؛ [امتيازم اين است كه] به من وحى مى شود كه تنها معبودتان معبود يگانه است؛ پس هر كه به لقاى پروردگارش اميد دارد، بايد كارى شايسته انجام دهد، و هيچ كس را در عبادت پروردگارش شريك نكند!

(3)

و [نيز] كسانى را كه گفتند: خدا [براى خود] فرزندى گرفته است، [به آتش دوزخ] بيم دهد. (4)

نه آنان به اين [سخن خرافى و بى پايه] يقين و دانشى دارند و نه پدرانشان [بلكه گفتارشان از روى جهل و نادانى است] چه بزرگ سخنى است كه [از روى افترا] از دهانشان بيرون مى آيد؛ آنان جز دروغ نمى گويند. (5)

شايد تو مى خواهى اگر [اين معاندان لجوج] به اين سخن [كه قرآن كريم است] ايمان نياورند، خود را از شدت اندوه هلاك كنى!! (6)

مسلماً ما آنچه را [از درخت، نبات، حيوان، دريا و ديگر آثار] روى زمين است، زينت زمين قرار داديم تا آنان را آزمايش كنيم كه كدامشان از جهت عمل نيكوترند. (7)

و بى ترديد ما آنچه را روى زمين است، سرانجام، خاك بىگياه خواهيم كرد. (8)

آيا گمان كردى كه اصحاب كهف و رقيم از نشانه هاى شگفت انگيز ما بودند؟ [چنين نيست؛ زيرا ما را در پهن دشت هستى نشانه هايى شگفت انگيزتر از اصحاب كهف است.] (9)

[ياد كن] هنگامى را كه [آن] جوانان در غار پناه گرفتند و گفتند: پروردگارا! رحمتى از نزد خود به ما عطا كن، و براى ما در كارمان زمينه هدايتى فراهم آور. (10)

پس ساليانى چند در آن غار، خواب را بر گوش هايشان چيره ساختيم. (11)

سپس آنان را [از خواب] برانگيختيم تا مشخص كنيم كدام يك از آن دو گروه، مدت درنگشان را [در غار] به شمار مى آورند؟ (12)

ما خبر [عبرت آموز]شان را به حق و درستى براى تو بيان مى كنيم: آنان جوانمردانى بودند كه به پروردگارشان ايمان آوردند، و ما بر هدايتشان افزوديم. (13)

و دل هايشان

را [با يقين به حقايق،] محكم و استوار ساختيم؛ آن گاه [كه در برابر شرك و بت پرستى] به پا خاستند و گفتند: پروردگار ما پروردگار آسمان ها و زمين است، هرگز جز او معبودى را نمى پرستيم كه اگر بپرستيم سخنى گزاف و دور از حق گفته ايم: [كه با خدا معبودى ديگر وجود دارد.] (14)

اينان قوم [نادان و بىمنطق] ما هستند كه به جاى خدا معبودانى برگرفتند، چرا بر حقّانيّت معبودانشان دليلى روشن نمى آورند؟ پس ستمكارتر از كسى كه بر خدا دروغ بندد [كه خدا داراى شريك است] كيست؟ (15)

و [پس از مشورت و گفتگو با يكديگر چنين گفتند:] اكنون كه از آنان و آنچه غير خدا مى پرستند، كناره گرفته ايد، پس به اين غار پناه گيريد تا پروردگارتان از رحمتش بر شما بگستراند و در كارتان آسايش و آسانى فراهم آورد. (16)

و خورشيد را مى بينى كه وقتى طلوع مى كند، از سمت راست غارشان متمايل مى شود، و وقتى غروب مى كند، سمت چپشان را ترك مى كند، و آنان در محل وسيعى از آن غارند [كه نسيم مطبوعش آنان را فرامى گيرد]؛ اين از نشانه هاى [قدرتِ] خداست. خدا هر كه را هدايت كند، راه يافته است و هر كه را گمراه نمايد، هرگز براى او ياور و دوست هدايت كننده اى نخواهى يافت. (17)

و آنان را گمان مى كنى كه بيدارند، در حالى كه خوابند، و آنان را به جانب راست و جانب چپ مى گردانيم، و سگشان دو دستش را در آستانه غار گسترانيده است. اگر بر آنان آگاه مى شدى از آنان روى برتافته و مى گريختى و همه وجودت از [ديدن] آنان پر از ترس مى شد. (18)

و

همان گونه [كه با قدرت خود خوابشان كرديم، از خواب] بيدارشان نموديم تا ميان خود از يكديگر [از حادثه اتفاق افتاده] بپرسند. گوينده اى از آنان گفت: چه مقدار [در خواب] مانده ايد؟ [برخى] گفتند: يك روز يا پاره اى از روز را [در خواب] مانده ايم. [و برخى ديگر] گفتند: پروردگارتان به مقدارى كه [در خواب] مانده ايد، داناتر است، پس يكى از خودتان را با اين پولتان به شهر روانه كنيد و او بايد با تأمل بنگرد كدام يك [از مغازه داران شهر] غذايش پاكيزه تر است؟ پس غذايى از آن برايتان بياورد، و او بايد [در رفت، برگشت و داد و ستد] دقت و نرمى و لطف نشان دهد و احدى را از حال شما آگاه نكند. (19)

زيرا اگر بر شما دست يابند، سنگسارتان مى كنند يا شما را به آيين خود برمى گردانند، و در آن صورت هرگز رستگار نخواهيد شد. (20)

و اين گونه [مردم آن شهر را به وسيله آن سكه قديمى] از حال آنان آگاه كرديم تا بدانند كه وعده خدا [در برانگيختن مردگان در روز قيامت] حق است و در برپا شدن قيامت هيچ ترديدى نيست. هنگامى كه [كاشفانِ غار] ميان خودشان در كار آنان نزاع و ستيز داشتند، پس [يك گروه] گفتند: ساختمانى به روى [جايگاه] آنان بنا كنيد [تا از ديده ها پنهان بمانند] البته پروردگارشان به آنان داناتر است. ولى آنان كه بر كارشان [نسبت به اصحاب كهف] پيروز شدند، گفتند: به يقين مسجدى بر روى [جايگاه] آنان بنا خواهيم كرد. (21)

به زودى خواهند گفت: سه نفر بودند، چهارمين آنان سگشان بود. و مى گويند: پنج نفر بودند، و ششمين آنان سگشان

بود، در حالى كه [اين اظهار نظرهاى بىدليل] تير به تاريكى انداختن است. و مى گويند: هفت نفر بودند، هشتمين آنان سگشان بود. بگو: پروردگارم به شماره آنان آگاه تر است، جز اندكى كسى شماره آنان را نمى داند. پس درباره آنان بحث و مجادله مكن مگر بحث و مجادله اى ظاهر، و در مورد آنان از هيچ كس نظر مخواه. (22)

و هرگز درباره چيزى مگو كه من فردا آن را انجام مى دهم، (23)

مگر اينكه [بگويى: اگر] خدا بخواهد. و هرگاه [گفتن ان شاءالله را] از ياد بردى، پروردگات را ياد كن و بگو: اميد است پروردگارم مرا به چيزى كه از اين به صواب و مصلحت نزديك تر باشد، راهنمايى كند. (24)

[اصحاب كهف] سيصد سال در غارشان ماندند و نُه سال به آن افزودند. (25)

بگو: خدا به مدتى كه ماندند داناتر است، [براى اينكه] غيب آسمان ها و زمين ويژه اوست، چه بينا و چه شنواست، براى اهل آسمان ها و زمين سرپرست و ياورى جز او نيست و احدى را در فرمانروايى اش بر جهان هستى شريك نمى گيرد. (26)

و آنچه از كتاب پروردگارت به تو وحى شده است، بخوان. براى كلماتش تبديل كننده اى نيست، و هرگز جز او ملجأ و پناهى نخواهى يافت. (27)

با كسانى كه صبح و شام، پروردگارشان را مى خوانند در حالى كه همواره خشنودى او را مى طلبند، خود را پايدار و شكيبا دار، و در طلب زينت و زيور زندگى دنيا ديدگانت [از التفات] به آنان [به سوى ثروتمندان] برنگردد، و از كسى كه دلش را [به سبب كفر و طغيانش] از ياد خود غافل كرده ايم و از هواى نفسش پيروى كرده

و كارش اسراف و زياده روى است، اطاعت مكن. (28)

و بگو: [سخن] حق [كه قرآن است] فقط از سوى پروردگار شماست؛ پس هر كه خواست ايمان بياورد، و هر كه خواست كافر شود، به يقين ما براى ستمكاران آتشى آماده كرده ايم كه سراپرده هايش بر آنان احاطه دارد، و اگر [از شدت تشنگى] استغاثه كنند با آبى چون مس گداخته كه چهره ها را بريان مى كند [به استغاثه آنان] جواب گويند، بد آشاميدنى و بد جايگاهى است. (29)

مسلماً كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند [پاداششان داده خواهد شد] زيرا ما پاداش كسانى را كه كار نيكو كرده اند، تباه نمى كنيم. (30)

براى آنان بهشت هاى جاودانى است كه از زيرِ درختانِ [آن] نهرها جارى است، در حالى كه در آنجا بر تخت ها تكيه دارند با دستبندهايى از طلا آراسته مى شوند، و جامه هايى سبز از ديباى نازك و سِتبر مى پوشند، چه پاداش خوبى و چه آسايش گاه نيكويى. (31)

و براى مشركان [كه از معبودان باطل دم مى زنند و دل به دنياى فانى بسته اند] مَثَلى بزن: دو مرد را كه به يكى از آنان دو باغ انگور داديم و اطراف آن دو باغ را با درختان خرما پوشانديم و فاصله ميان آن دو باغ را كشتزارى قرار داديم؛ (32)

هر يك از اين دو باغ ميوه اش را مى داد و چيزى از آن ميوه نمى كاست، و ميان آن دو باغ، نهرى [پر آب] روان كرديم. (33)

و براى او ميوه [فراوان] بود، پس [مغرورانه] به رفيقش در حالى كه با او گفتگو مى كرد، گفت: من مال و ثروتم از تو بيشتر است و از جهت نَفَرات

نيرومندترم. (34)

و در حالى كه [به سبب غرور و عصيان] بر خويشتن ستمكار بود، به باغش وارد شد [و] گفت: گمان نمى برم كه اين باغ هرگز نابود شود؛ (35)

و گمان نمى كنم كه قيامت برپا شود، و اگر هم [بر فرض] به پروردگارم بازگردانده شوم، يقيناً در بازگشت، جايگاهى بهتر از اين را خواهم يافت. (36)

رفيقش در حالى كه با او گفتگو مى كرد به او گفت: آيا به آنكه تو را از خاك سپس از نطفه آفريد، آن گاه تو را به صورت مردى درست و نيكو درآورد، كافر شده اى؟ (37)

من [اقرار قلبى دارم كه] اوست خدا، پروردگار من و هيچ كس را با پروردگارم شريك نمى گيرم؛ (38)

و چرا وقتى به باغ خود، وارد شدى، نگفتى: آنچه خدا بخواهد [صورت مى پذيرد] و هيچ نيرويى جز به وسيله خدا نيست؛ اگر مرا از جهت ثروت و فرزند كمتر از خودت مى بينى. (39)

اميد است پروردگارم بهتر از باغ تو را به من عطا كند و از آسمان آسيبى دقيق و حساب شده بر باغ تو فرستد تا به صورت زمينى صاف و بىگياه و لغزنده شود؛ (40)

يا آب آن در زمين فرو رود كه هرگز نتوانى آن را به دست آورى. (41)

[عاقبت آن مغرور مشرك، به عذاب خدا دچار شد] و تمام ميوه هايش از بين رفت، پس در حالى كه همه داربست ها فرو ريخته [و تاك ها روى آن بود] و در [حسرت] هزينه هاى [فراوانى كه] متحمل شده بود، دو دستش را زير و رو مى كرد، مى گفت: اى كاش من احدى را با پروردگارم شريك نگرفته بودم. (42)

و برايش گروهى

نبود كه او را در برابر خدا يارى دهند، و خودش هم قدرت نداشت كه عذاب را از خود برطرف كند. (43)

در آنجا [كه گرفتارى از همه سو انسان را احاطه مى كند] يارى دادن ويژه خداى به حقّ است. او از جهت پاداش بهتر و از نظر تأمين كردن عاقبت نيكوتر است. (44)

و زندگى دنيا را براى آنان وصف كن كه [در سرعت زوال و ناپايدارى] مانند آبى است كه آن را از آسمان نازل كنيم، پس گياه زمين به وسيله آن [به طور انبوه و در هم پيچيده] برويد، [و طراوت و سرسبزى شگفت انگيزى پديد آورد] آن گاه [در مدتى كوتاه] خشك و ريز ريز شود كه بادها آن را به هر سو پراكنده كنند؛ و خدا بر هر كارى تواناست. (45)

مال و فرزندان، آرايش و زيور زندگى دنيا هستند، ولى اعمال شايسته پايدار نزد پروردگارت از جهت پاداش بهتر و از لحاظ اميد داشتن به آنها نيكوتر است. (46)

و [ياد كن] روزى را كه كوه ها را [از محل استقرارشان] برانيم و نابود كنيم، و زمين را هموار و آشكار ببينى، و همه آنان را [براى ورود به عرصه قيامت] محشور مى كنيم، و هيچ يك از آنان را وانمى گذاريم. (47)

و صف كشيده بر پروردگارت عرضه مى شوند [به آنان گويند:] همانا [تنها] نزد ما آمديد، همان گونه كه نخستين بار شما را [تنها] آفريديم [شما در توانمندى ما نسبت به زنده كردن مردگان ترديد داشتيد]، بلكه مى پنداشتيد براى حسابرسى اعمال شما موعدى قرار نخواهيم داد. (48)

كتاب [اعمال] هر كسى [در برابر ديدگانش] نهاده مى شود، پس مجرمان را مى بينى كه

از آنچه در آن است هراسان و بيمناكند و مى گويند: اى واى بر ما، اين چه كتابى است كه هيچ عمل كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته است مگر آنكه آن را به حساب آورده؟! و هر عملى را انجام داده اند، حاضر مى يابند، و پروردگارت به هيچ كس ستم نخواهدكرد. (49)

و [ياد كن] هنگامى را كه به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده كنيد. پس همه سجده كردند، جز ابليس كه از گروه جن بود، پس او از دايره فرمان پروردگارش بيرون رفت. [با اين حال] آيا او و نسلش را به جاى من سرپرست و ياور خود مى گيريد، در حالى كه آنها دشمن شمايند؟! [ابليس ونسلش] براى ستمكاران، بد جايگزينى [به جاى خدا] هستند. (50)

من ابليس و نسلش را در آفرينش آسمان ها و [در پديد آوردن]، زمين و در آفرينش خودشان شاهد و گواه نگرفتم [تا ياريم دهند]؛ و من گمراه كنندگان را يار و مددكار خود نگرفته ام. (51)

و [ياد كن] روزى را كه [خدا به مشركان] مى گويد: كسانى [چون فرشتگان، جنّ و بت ها را] كه مى پنداشتيد شريكان من [در قدرت و ربوبيّت] هستند، صدا بزنيد [تا شما را از عذاب نجات دهند] پس آنان را صدا مى زنند، ولى پاسخشان را نمى دهند و ميان آنان و معبودهايشان هلاكت گاهى قرار مى دهيم [كه هر نوع رابطه اى را بين آنان ناممكن خواهد ساخت.] (52)

مجرمان، آتش را مى بينند ويقين مى كنند كه در آن خواهند افتاد و راه بازگشتى از آن نمى يابند. (53)

بى ترديد در اين قرآن از هر گونه مثلى براى مردم بيان كرديم [ولى مردم به انكار آنها برخاستند]؛ و انسان از هر

چيزى [با اصرار بر يك اعتقاد بى پايه] برخوردش [خصمانه تر و] ستيزه جو تر است. (54)

و هنگامى كه هدايت به سوى مردم آمد، چيزى مانع ايمان آوردن آنان و درخواست آمرزش از پروردگارشان نشد، مگر [كبر و دشمنى آنان با حق كه در چنان فضايى آكنده از كبر و دشمنى گويى انتظار مى بردند] كه روش هاى [جارى ما در عذاب] پيشينيان [متكبّر كفرپيشه] به سراغشان آيد، يا عذاب روياروى به آنان رسد [تا آن زمان ايمان بياورند و درخواست آمرزش كنند.] (55)

و ما پيامبران را جز مژده رسان و بيم دهنده نمى فرستيم، و آنان كه كافرند به وسيله سخن باطل، ستيزه جويى و نزاع مى كنند تا به وسيله آن حق را تباه كنند! و آيات من و عذاب هايى كه به آن بيمشان داده اند، به مسخره گرفتند. (56)

و كيست ستمكارتر از كسى كه به وسيله آيات پروردگارش پند داده شود، ولى از آنها روى برگرداند و دست آورد پيشين خود را [كه كفر، جدال و ستيز با حق است] فراموش كند؟ به راستى ما بر دل هاى آنان پوشش هايى قرار داده ايم تا قرآن را نفهمند، و در گوش هايشان سنگينى نهاديم [تا آن را نشنوند]؛ و اگر آنان را به راه هدايت فراخوانى، هرگز و هيچ گاه هدايت نيابند. (57)

و پروردگارت بسيار آمرزنده [و] صاحب رحمت است. اگر مى خواست آنان را به كيفر گناهانى كه مرتكب شده اند، مؤاخذه كند، قطعاً در عذابشان شتاب مى نمود [اما چنين نمى كند]، بلكه آنان را وعده گاهى است كه هرگز در برابر آن كمترين پناهگاهى نخواهند يافت. (58)

و آن شهرها[يى كه داستانشان را بر تو خوانديم] هنگامى كه اهل آنها [با كفر

و تكذيب آيات خدا] به خود ستم ورزيدند، هلاكشان كرديم، و براى هلاكتشان وقتى معلوم مقرّر نموديم. (59)

و [ياد كن] هنگامى را كه موسى به جوان [خدمت گزار] خود گفت: همواره مى روم تا به محل برخورد آن دو دريا برسم [چه اينكه زود برسم] يا روزگارى طولانى به سفرم ادامه دهم، [در هر حال مى روم تا براى تحصيل دانش بيشتر، عبد صالح حق را بيابم.] (60)

پس هنگامى كه به محل برخورد دو دريا رسيدند، ماهى خود را [كه براى خوردن فراهم كرده بودند] از ياد بردند، [آن] ماهى راه خود را [به طور سرازير] در دريا پيش گرفت. (61)

وقتى [از آنجا] گذشتند، موسى به خدمت گزارش گفت: غذاى صبح گاهى ما را بياور كه از اين سفرمان سختى و خستگىِ بسيار ديديم. (62)

خدمت گزارش گفت: آيا ندانستى چون كنار آن سنگ جاى گرفتيم، من ماهى را از ياد بردم و آن با وضعى شگفت انگيز راه خود را در دريا گرفت و رفت، و جز شيطان از خاطرم نبرد كه آن را به ياد داشته باشم. (63)

موسى گفت: اين [جاى فراموش كردن ماهى] همان است كه ما در طلبش بوديم. پس با پى گرفتن جاى پاى خود [از راهى كه آمده بودند] برگشتند. (64)

پس بنده اى از بندگان ما را يافتند كه او را از نزد خود رحمتى داده و از پيشگاه خود دانشى ويژه به او آموخته بوديم. (65)

موسى به او گفت: آيا [اذن مى دهى كه] من تو را [به اين هدف] پيروى كنم كه از آنچه به تو آموخته اند، مايه رشدى به من بياموزى؟ (66)

گفت: [اى موسى!]

تو هرگز نمى توانى بر همراهى من شكيبايى ورزى. (67)

و چگونه مى توانى بر چيزى كه به آن احاطه [علمى] ندارى شكيبايى ورزى؟ (68)

گفت: اگر خدا بخواهد، مرا شكيبا خواهى يافت، و هيچ فرمانى را از تو مخالفت نخواهم كرد. (69)

گفت: [اى موسى!] اگر دنبال من آمدى، از هيچ چيز از من مپرس تا خودم درباره [حقيقتِ] آن با تو آغاز سخن كنم. (70)

پس هر دو به راه افتادند تا وقتى كه در كشتى سوار شدند، او شكافى در كشتى ايجاد كرد. موسى گفت: آيا آن را شكافتى تا سرنشينانش را غرق كنى؟ به راستى كه كارى بسيار زشت كردى! (71)

گفت: [اى موسى!] آيا نگفتم كه تو هرگز نمى توانى بر همراهى من شكيبايى ورزى؟ (72)

گفت: مرا بر آنچه از ياد بردم، مؤاخذه مكن و در كارم به من سخت مگير. (73)

پس [هر دو] به راه افتادند تا [زمانى كه] به نوجوانى برخوردند؛ پس [بنده ما] او را كشت. موسى گفت: آيا شخص بىگناهى را بدون آنكه كسى را كشته باشد، كُشتى؟ به راستى كه كارى بسيار ناپسند مرتكب شدى! (74)

گفت: [اى موسى!] آيا نگفتم كه تو هرگز نمى توانى بر همراهى من شكيبايى كنى؟ (75)

گفت: بعد از اين اگر چيزى از تو پرسيدم، ديگر با من مصاحبت مكن [براى آنكه] از جانب من به عذر قابل قبولى رسيده اى [و براى جدا شدن از من دليل قاطعى دارى.] (76)

پس [هر دو] به راه افتادند تا هنگامى كه به مردم شهرى رسيدند، از مردمش خوراك خواستند و آنان از اينكه آن دو را مهمان كنند، خوددارى كردند. پس در آن

شهر، ديوارى يافتند كه مى خواست فرو ريزد، پس او آن را [به گونه اى] استوار كرد [كه فرو نريزد]. موسى گفت: اگر مى خواستى براى تعمير آن ديوار، مزدى مى گرفتى [كه براى خود خوراك فراهم آوريم.] (77)

گفت: [اى موسى!] اكنون زمان جدايى ميان من و توست؛ به زودى تو را به تفسير و علت آنچه نتوانستى بر آن شكيبايى ورزى، آگاه مى كنم. (78)

اما آن كشتى، از بىنوايانى بود كه [با آن] در دريا كار مى كردند و در برابرشان پادشاهى بود كه هر كشتى سالم و بىعيبى را غاصبانه تصرف مى كرد، من خواستم معيوبش كنم [تا به دست آن ستم گر نيفتد.] (79)

و اما [آن] نوجوان [كه او را كُشتم]، پدر و مادرش مؤمن بودند، پس ترسيدم كه آن دو را [در آينده] به طغيان و كفر بكشاند. (80)

پس خواستيم پروردگارشان پاك تر و مهربان تر از او را به آنان عوض دهد. (81)

و اما آن ديوار از دو نوجوان يتيم در اين شهر بود، و زيرش گنجى متعلق به آن دو قرار داشت، و پدرشان مردى شايسته بود، پس پروردگارت خواست كه آن دو يتيم به حد رشد رسند وگنجشان را به سبب مِهر[ى كه] پروردگارت [به آن دو] داشت بيرون آورند؛ و من اين را از پيش خود انجام ندادم. اين است تفسير و علت آنچه نتوانستى بر آن شكيبايى ورزى. (82)

و از تو درباره ذوالقرنين مى پرسند؛ بگو: به زودى بخشى از سرگذشت او را [به وسيله آياتى از قرآن] براى شما مى خوانم. (83)

ما به او در زمين، قدرت و تمكّن داديم و از هر چيزى [كه براى رسيدن به هدف هايش نيازمند

به آن بود] وسيله اى به او عطا كرديم. (84)

پس [با توسل به وسيله،] راهى را [براى سفر به غرب] دنبال كرد. (85)

تا زمانى كه به محل غروب خورشيد رسيد [منظره غروب] خورشيد را چنين يافت كه در چشمه اى گرم و لجن آلود غروب مى كند، و نزد آن قومى را يافت [كه فساد و ستم مى كردند]. گفتيم: اى ذوالقرنين! يا [اين قوم را به كيفر فساد و ستمشان] عذاب مى كنى و يا در ميانشان شيوه اى نيك در پيش مى گيرى. (86)

ذوالقرنين گفت: اما هر كه [با كفر، فساد و گناه] ستم كرده، عذابش مى كنيم، آن گاه به سوى پروردگارش بازگردانده مى شود، پس او را عذابى سخت خواهد كرد. (87)

و اما هر كه ايمان آورده و كار شايسته انجام داده است، پس بهترين پاداش براى اوست، و ما هم از سوى خود تكليفى آسان به او خواهيم داد. (88)

پس [باز هم با توسل به وسيله] راهى را [براى سفر به شرق] دنبال كرد. (89)

تا زمانى كه به محل طلوع خورشيد رسيد، آن را يافت كه بر قومى طلوع مى كند كه در برابر آن پوششى [از مسكن و لباس] براى آنان قرار نداده ايم. (90)

[سرگذشت ذوالقرنين و ملت ها] اين گونه [بود]، و يقيناً ما به آنچه [از وسايل و امكانات مادى و معنوى] نزد او بود، احاطه [علمى] داشتيم. (91)

سپس [با توسل به وسيله،] راهى را [براى سفر ديگر] دنبال كرد. (92)

تا زمانى كه ميان دو كوه رسيد، نزد آن دو كوه، قومى را يافت كه هيچ سخنى را به آسانى نمى فهميدند. (93)

[آنان با رمز، اشاره و با هر وسيله اى

كه ممكن بود] گفتند: اى ذوالقرنين! يأجوج و مأجوج [با كشتن و غارت و تخريب] در اين سرزمين فساد مى كنند؛ آيا مى پذيرى كه ما مزدى برايت قرار دهيم تا ميان ما و آنان سدّى بسازى؟ (94)

گفت: آنچه پروردگارم مرا در آن تمكّن و قدرت داده [از مزد شما] بهتر است؛ پس شما مرا با نيرويى يارى دهيد [تا] ميان شما و آنان سدّى سخت و استوار قرار دهم. (95)

براى من قطعه هاى [بزرگ] آهن بياوريد [و در شكاف اين دو كوه بريزيد، پس آوردند و ريختند] تا زمانى كه ميان آن دو كوه را هم سطح و برابر كرد، گفت: [در كوره ها] بدميد تا وقتى كه آن [قطعه هاى آهن] را چون آتش سرخ كرد. گفت: برايم مس گداخته شده بياوريد تا روى آن بريزم. (96)

[هنگامى كه سد ساخته شد] يأجوج و مأجوج نتوانستند بر آن بالا روند، و نتوانستند در آن رخنه اى وارد كنند. (97)

[ذوالقرنين پس از پايان يافتن كار سد] گفت: اين رحمتى است از پروردگار من، ولى زمانى كه وعده پروردگارم فرا رسد، آن را درهم كوبد [و به صورت خاكى مساوى با زمين قرار دهد]، و وعده پروردگارم حق است. (98)

و در آن روز كه برخى با برخى ديگر درهم و مخلوط، موج مى زنند، رهايشان مى كنيم و در صور دميده شود، پس همه آنان را [در عرصه قيامت] گرد مى آوريم. (99)

و دوزخ را در آن روز [به صورتى بسيار ترسناك] براى كافران آشكار مى كنيم. (100)

همان كسانى كه ديده [بصيرت]شان از ياد من در پرده [غفلت] بود، و نمى توانستند [سخن خدا را] بشنوند. (101)

آيا كسانى كه

كافرند، پنداشته اند كه بندگانم را، به جاى من سرپرستان خود مى گيرند [براى آنان در دنيا و آخرت كارى انجام مى دهند؟! چنين نيست قطعاً] ما دوزخ را براى پذيرايى كافران آماده كرده ايم. (102)

بگو: آيا شما را از زيانكارترين مردم از جهت عمل آگاه كنم؟ (103)

[آنان] كسانى هستند كه كوششان در زندگى دنيا به هدر رفته [و گم شده است] در حالى كه خود مى پندارند، خوب عمل مى كنند. (104)

آنان كسانى هستند كه آيات پروردگارشان و ديدار [قيامت و محاسبه اعمال] را به وسيله او منكر شدند، در نتيجه اعمالشان تباه و بى اثر شده است، پس روز قيامت ميزانى براى [محاسبه اعمال] آنان برپا نمى كنيم. (105)

اين است [وضع و حال زيانكاران] به سبب آنكه كفر ورزيدند و آيات من و پيامبرانم را به مسخره گرفتند. (106)

مسلماً كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده اند، بهشت هاى فردوس جاى پذيرايى آنان است. (107)

در آن جاودانه اند و از آن درخواست انتقال به جاى ديگر نمى كنند. (108)

بگو: اگر دريا براى [نوشتن] كلمات پروردگارم [كه مخلوقات او هستند] مركب شود، پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان يابد، يقيناً دريا پايان مى يابد، و اگرچه مانند آن دريا را به كمك بياوريم. (109)

بگو: جز اين نيست كه من هم بشرى مانند شمايم كه به من وحى مى شود كه معبود شما فقط خداى يكتاست؛ پس كسى كه ديدار [پاداش و مقام قرب] پروردگارش را اميد دارد، پس بايد كارى شايسته انجام دهد و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نكند. (110)

(ص) اين كتاب بزرگ قرآن را نازل كرد و در كمال صورت و معناى آن هيچ نقص و عوجى ننهاد (1)

تا باين كتاب بزرگ خلق را از عذاب سخت خدا بترساند و اهل ايمان را كه اعمال آنها نيكوست به اجر بسيار نيكو در عالم آخرت بشارت دهد (2)

كه در آن سرمنزل پرنعمت بهشتى زندگانى ابدى خواهند داشت (3)

و بترسان از عذاب آنان را كه گفتند خدا فرزندى براى خود برگرفته است يعنى مردمى را كه عيسى يا عزير يا فرشتگان را فرزندان خدا گويند بر اين شرك آنها را از قهر خداى يكتا بترسان (4)

كه آنها كه به اين سخن جاهلانه باطل قائلند نه خود نه پدرانشان از روى علم و دانش سخن نميگويند اين كلمه كذب و افتراء بزرگ كه از دهنشان خارج ميشودجز شرك و دروغ چيزى نيست (5)

اى رسول نزديكست كه اگر امت تو به قرآن ايمان نياورند جان عزيزت را از شدتحزن و تاسف بر آنان هلاك سازى تو بعد از انجام رسالت ابدا از كفر و عصيانامت غمگين مباش كه جزاى هر كس با ماست (6)

ما آنچه در زمين جلوه گر است زينت و آرايش ملك زمين قرار داديم تا مردم را به آن امتحان كنيم كه كدام يك در طاعت و حب خدا عملشان نيكوتر خواهد بود (7)

و ما آنچه را زيور زمين گردانيديم باز همه را به دست ويرانى و فنا ميدهيم (8)

اى رسول ما، تو پندارى كه قصه اصحاب كهف و رقيم در مقابل اين همه آيات قدرت و عجايب حكمتهاى ما واقعه عجيبى است؟ (9)

آنگاه كه

آن جوانان كهف از بيم دشمن در غار كوه پنهان شدند از درگاه خدا مسئلت كردند بار الها تو در حق ما بلطف خاص خود رحمتى عطا فرما و بر ما وسيله رشد و هدايتى كامل مهيا ساز (10)

پس ما در آن غار از خواب بر گوش و هوش آنها تا چند سالى پرده بيهوشى آديم (11)

پس از آن خواب آنان را برانگيختيم تا معلوم گردانيم كدام يك از آن دو گروه مومنان اهل كتاب كه در خواب اصحاب كهف اختلاف داشتند مدت درنگ در آن غار را بهتر احصا خواهند كرد و پى به قدرت خدا ميبرند (12)

ما قصه آنان را بر تو بدرستى حكايت خواهيم كرد آنها جوانمردانى بودند كه به خداى خود ايمان آوردند و ما به لطف خاص خود بر مقام ايمان و هدايتشان بيفزوديم (13)

ما بر دلهاى پاك آنها علاقه محبت و توحيد و ايمان به خدا را محكم ساختيم كه آنها در ميان مشركان و كافران عالم قيام كرده و گفتند خداى ما پروردگار آسمانها و زمين است و ما هرگز جز خداى يكتا هيچكس را به خدائى نميخوانيم كه اگر بخوانيم چون شما مشركان سخت راه خطا و ظلم پيموده ايم و مستحق قهر و عقاب خدا ميشويم (14)

اينان قوم ما هستند كه خدايانى غير خداى يگانه برگرفتند در صورتى كه هيچ دليلى روشن بر خدائى آنها ندارند چه ظلمى بالاتر از اين افترا و دروغى است كه بر خدا مى بندند؟ (15)

و آنگاه اصحاب كهف با يكديگر گفتند كه شما چون از اين مشركان و خدايان باطلشان دورى جستيد براى آنكه

از شر و بيداد اينان ايمن باشيد بايد به غار كوه گريخته و پنهان شويد تا خدا از رحمت خود در همان غار تنگ بشما گشايش و توسعه بخشد و اسباب كار شما را با روزى حلال و آسايش مهيا سازد آنگاه به غار كوه رفته و به خواب شدند (16)

و گردش آفتاب را چنان مشاهده ميكنى كه هنگام طلوع از سمت راست غار آنها بر كنار و هنگام غروب نيز از جانب چپ ايشان بدور ميگرديد و آنها كاملا از حرارت خورشيد در آسايش بودند شايد در آن اشاره هم باشد كه بناى عمارت رو به جنوب بهتر است براى استفاده نور و آسايش اين حكايت جوانمردان كهف يكى از آيات الهى است هر كس را خدا راهنمائى كند او به حقيقت هدايت يافته و هر كه را گمراه گرداند ديگر هرگز براى چنين كس هيچ يار و راهنمائى نخواهد بود (17)

و آنها يعنى اصحاب كهف را بيدار پنداشتى و حال آنكه در خواب بودند و ما براى رفع خستگى آنان را به پهلوى راست و چپ ميگردانيديم و سگ آنها دو دست بر در آن غار گسترده داشت و اگر كسى بر حال ايشان مطلع شدى از آنها گريختى و از هيبت و عظمت آنان بسيار هراسان گرديدى (18)

باز ما آنان را از خواب برانگيختيم و زمان خوابشان بر خود آنها مشتبه و نامعلوم بود تا ميان خودشان صحبت و بحث از مقدار زمان خواب پيش آمد يكى پرسيد چندمدت در غار درنگ كرديد جواب دادند يك روز تمام يا كه برخى از روز. ديگر بار در شك و انديشه

شدند و گفتند خدا داناتر است كه چند مدت در غار بوده ايم بارى شما درهمهاتان را به شهر بفرستيد تا مشاهده شود كه كدام طعام پاكيزه تر و حلالتر است تا از آن روزى خود فراهم آريد و بايد با دقت و ملاحپه زود بطورى كه هيچ كس شما را نشناسد و از كار شما آگاه نشود برويد و برگرديد (19)

زيرا كه محققا اگر اين مردم كافر بر شما آگهى و ظفر يابند شما را يا سنگسار خواهند كرد يا به آئين خودشان برميگردانند و هرگز ديگر روى رستگارى نخواهيد ديد (20)

و باز ما مردم را بر حال اصحاب كهف آگاه ساختيم تا خلق بدانند كه وعده خدا بروز معاد و زنده كردن مردگان بحق بوده و ساعت قيامت البته بى هيچ شك خواهد آمد. تا مردمى كه ميانشان تنازع و خلاف در امر آنها بود يعنى در عدد يا آئين آنها كه قائل به معاد و قيامت بودند رفع نزاعشان بشود پس اين همه بعضى گفتند بايد گرد آنها حصار و بنائى بسازيم كه در حبس از خلق مستور و ممنوع شوند تا كسى را به دين خود نخوانند خدا به احوال آنها آگاه تر است و آنانكه بر واقع احوال آنها ظفر و اطلاع يافتند يعنى خداپرستان و نيكان امت با خود گفتند البته برايشان مسجدى بنا كنيم كه در آن نماز آيند و خلق را به دين خود كه راه حق و خداپرستى است هدايت كنند (21)

بعضى خواهند گفت كه عده آن اصحاب كهف سه نفر بود و چهارمين هم سگ آنها و برخى ديگر از روى خيال

بافى و غيب گوئى ميگويند عده آنها پنج نفر بود و ششمين سگ آنها و برخى ديگر گويند هفت نفر بودند و هشتمين سگ آنها اى رسول ما، تو با مردمى كه اين اختلاف بى نتيجه را برپا ميكنند بگو خدا من به عده آنها آگاه تر از خلق است كه بر عدد آنها از خلق بجز افراد قليلى مانند انبياء و اولياء كه از طرف حق به وحى دانسته اند هيچكس آگاه نيست پس تو با اهل كتاب در اين موضوع مجادله مكن جز آنكه هر چه به ظاهر وحى دانستى اظهار كن و ديگر هرگزفتوى از احدى در اين باب مپرس (22)

و اى رسول ما تو هرگز مگو كه من اين كار را فردا خواهم كرد (23)

مگر آنكه بگوئى ان شاء الله اگر خدا بخواهد و لحظه اى خدا را فراموش مكن و به خلق بگو اين قدر بر سر قصه ياران كهف بحث و جدل برپا مكنيد كه اميد است خداى من مرا به حقايقى بهتر و علومى برتر از اين قصه هدايت فرمايد (24)

و آنها در كهف كوه سيصد سال، نه سال هم افزون درنگ كردند يهود بر على ع در اين آيه اعتراض كردند كه نه سال زياده در تورات ما نيست حضرت پاسخ داد كه اين نه سال بر اينست كه سال شما شمسى و سال ما قمريست (25)

بگو خدا به زمان اقامت آنان در كوه داناتر است كه او به همه اسرار غيب آسمانها و زمين محيط است و چقدر هم بينا و شنواست و هيچ كس جز او نگهبان خلق نيست (26)

و

آنچه از كتاب خدا بر تو وحى شد بر خلق تلاوت كن كه كلمات خدا را هيچ كس تغيير نتواند داد و هرگز جز درگاه او پناهى نخواهى يافت (27)

و هميشه خويش را با كمال شكيبائى به محبت آنان كه صبح و شام خدا را ميخوانند و رضاى او را ميطلبند وادار كن و يك لحظه از آن فقيران چشم مپوش كه به زينتهاى دنيا مايل شوى و هرگز با آنانكه ما دلهاى آنها را از ياد خود غافل كرده ايم و تابع هواى نفس خود شدند و به تبه كارى پرداختند متابعت مكن يعنى با اشراف و ثروتمندان ظالم هواپرست نپيوند (28)

و بگو دين حق همانست كه از جانب پروردگار شما آمد پس هر كه ميخواهد ايمان آرد و هر كه ميخواهد كافر شود ما براى كافران ستمكار آتشى مهيا ساخته ايم كه شعله هاى آن مانند خيمه هاى بزرگ گرد آنها احاطه كند و اگر از شدت عطش شربت آبى درخواست كنند آبى مانند مس گداخته سوزان بانها دهند كه رويها را بسوزاند و آن آب بسياربد شربتى و آن دوزخ بسيار بد آسايشگاهى خواهد بود (29)

آنان كه به خدا ايمان آوردند و نيكوكار شدند ما هم اجر نيكوكاران را ضايع نخواهيم گذاشت (30)

بلكه اجر عظيم بهشتهاى عدن كه نهرها زير درختانش جاريست خاص آنهاست در حالى كه در آن بهشت بر تن زيورهاى زرين بيارايند و لباسهاى سبز حرير و ديبا درپوشند و بر تختها به عزت و نشاط تكيه زنند كه آن بهشت نيكو اجرى و خوش آرامگاهى است (31)

اى رسول ما حكايت دو مرد مومن

و كافر را براى امت مثل آر كه به يكى از آنها دو باغ انگور داديم و به نخل خرما اطرافش را پوشانيديم و عرصه ميان آنها را كشت زار براى گندم و ساير حبوبات مخصوص گردانيديم (32)

آن دو باغ كاملا ميوه هاى خود را بى هيچ آفت و نقصان بداد و در وسط آنها جوى آبى نيز روان ساختيم (33)

و اين مرد را كه در باغ ميوه بسيار بود به رفيق خود كه مردى مومن و فقير بود در مقام گفتگو و مفاخرت برآمد و گفت من از تو به دارائى بيشتر و از حيث خدم و حشم نيز محترم و عزيزترم (34)

و روزى به باغ در حالى كه به نفس خود ستمكار بود چون عمر را به كفر و گناه و غفلت از خدا مى گذرانيد با كمال غرور داخل شد و گفت گمان ندارم هرگز اينباغ و دارائى من نابود شود (35)

و نيز گمان نميكنم كه روز قيامتى بپاشود و اگر به فرض هم خدا و قيامتى باشد و من به سوى خداى خود بازگردم البته در آن جهان نيز از اين باغ دنيا منزلى بهتر خواهم يافت (36)

رفيق با ايمان و فقير در مقام گفتگو و اندرز بدو گفت آيا به خدائى كه نخست از خاك و بعد از نطفه تو را آفريد و آنگاه مردى كامل و آراسته خلقتت ساخت تشكيك كرده و كافر شدى؟ آهى جهل و نادانى (37)

ليكن من كه پروردگارم آن خداى يكتاست و هرگز به خداى خود احدى را شريك نخواهم ساخت (38)

اى رفيق تو چرا وقتى به باغ

خود درآمدى نگفتى كه همه چيز به خواست خداست و جز قدرت خدا قوه اى نيست و اگر تو مرا از خود به مال و فرزند كمتر دانى به خود مغرور مشو (39)

كه اميد است خدا مرا بهتر از باغ تو در آخرت و دنيا بدهد و بر بوستان تو مرد كافركيش شبى آتشى فرستد كه چون صبح شود باغت يكسره نابود و با خاك صرف يكسان گردد (40)

يا صبحگاهى جوى آبش به زمين فرورود و ديگر هرگز نتوانى آب بدست آرى و باغتاز بى زبى خشك شود (41)

يا آنكه ثمره و ميوه هايش همه نابود گردد تا صبحدمى از شدت حزن و اندوه بر آنچه در باغ خرج كردى دست بر دست زنى كه بنا و اشجارش همه ويران و خشك شده است آنگاه از كفر خود پشيمان شوى و گوئى اى كاش من به خداى خود مشرك نمى شدم و بخودپرستى و غرور و معصيت نمى پرداختم (42)

و ابدا جز خدا هيچكس نباشد كه آن گنه كار كافر را از قهر و خشم خدا يارى و حمايت تواند كرد (43)

آنجا ولايت و حكمفرمائى خاص خداست كه بحق فرمان دهد و بهترين اجر و ثواب و عاقبت نيكو را هم او بهر كه خواهد عطا كند (44)

اى رسول ما براى امت چنين زندگانى تمام دنيا را مثل آن كه خلق در يك باغ و مزرعه حال دنيا به چشم مينگرند كه ما آب بارانى از آسمان نازل كرديم و به آن آب درختان و نباتات گوناگون زمين درهم پيچيده و خرم برويد سپس صبحگاهى همه در هم شكسته

و خشك شود و بدست بادهاى حوادث زير و زبر و فانى گردد و خدا بر هر چيز در عالم اقتدار كامل دارد (45)

مال و فرزندان زيب و زينت حيات دنياست و ليكن اعمال صالح كه تا قيامت باقى است مانند نماز و تهجد و ذكر خدا و صدقات جارى چون بناى مسجد و مدرسه و موقوفات و خيرات در راه خدا نزد پروردگار بس بهتر و عاقبت آن نيكوتر است (46)

و ياد كن اى محمد (ص) روزى را كه ما كوه ها را به رفتار آريم و زمين را صاف و بدون پست و بلندى آشكارا ببينى و همه را در صف محشر از قبرها برانگيزيم و يكى را فرونگذاريم (47)

و خلايق را در صفى بر خدا عرضه كنند و به كافران گفته شود ديديد همان گونه كه اول بار شما را آفريديم باز به سوى ما امروز باز آمديد و آن معادى را كه به خيال باطل خود منكر بوديد به چشم مشاهده كرديد؟ (48)

و در آن روز كتاب اعمال نيك و بد خلق را پيش نهند و اهل عصيان را از آنچه در نامه عمل آنهاست ترسان و هراسان بينى در حالى كه با خود گويند اى واى بر ما اين چگونه كتابى است كه اعمال كوچك و بزرگ ما را سر موئى فرونگذاشته جز آنكه همه را احصار كرده است و در آن كتاب همه اعمال خود را حاضر بينند و جزاى آن را بيابند و خدا به هيچكس ستم نخواهد كرد (49)

و اى رسول ياد آر وقتى را كه به فرشتگان فرمان داديم كه بر

آدم صفى الله همه سجده كنيد و آنها تمام سر به سجده فرود آوردند جز شيطان كه از جنس جن ديو بود بدين جهت از طاعت خداى سرپيچيد آيا شما فرزندان آدم مرا فراموش كرده و شيطان و فرزندانش را دوست خود گرفتيد؟ در صورتى كه آنها شما را سخت دشمنند؟ و ظالمان كه به جاى خدا شيطان را به طاعت برگزيدند بسيار بد مبادله كردند (50)

من در وقت آفرينش آسمان و زمين و يا خلقت خود اين مردم آنها را حاضر و گواه نساختم و كمك از كسى نخواستم و هرگز گمراهان را بمددكارى نگرفتم پس مردم از آفرينش جهان بلكه از خلقت خويش هم به حقيقت بى خبرند و هر چه گويند و شنوند تصور و گمانى بيش نيست (51)

و ياد آور روزى را كه خدا به كافران برگويد كه اكنون آنان را كه شريك من گمان داشتيد بخوانيد تا بفرياد شما رسند آنها بخوانند و يكى اجابت نكند پس ميان همه آنها يعنى مشركان و معبودانشان جايگاهى سخت مهلك مقرر سازيم (52)

و آنگاه مردم بدكار آتش دوزخ را به چشم مشاهده كنند و پندارند كه در آن خواهند افتاد و از آن ابدا مفرى ندارند (53)

و ما در اين قرآن هر گونه مثال و بيان براى هدايت خلق آورديم و ليكن آدمى بيشتراز هر چيز با سخن حق به جدال و خصومت برخيزد (54)

و چون هدايت الهى قرآن راهنماى بزرگ به خلق رسيد چه منع كرد كه مردم آن هدايت را بپذيرند و به درگاه پروردگار خود توبه و استغفار كنند به جز آنكه خواستند مستحق شوند

تا سنت عقوبت و هلاك پيشينيان به اينان هم برسد و يا با مجازات و عذاب خدا روبرو شوند (55)

و ما رسولان را جز براى بشارت نيكان و ترسانيدن بدان نفرستاديم و كافران با سخنان بيهوده باطل ميخواهند جدل كرده و حق را پايمال كنند و آيات مرا آنچه براى تنبيه و انذارشان آمد از جهل و غرور به استهزاء گرفتند (56)

و كيست ستمكارتر از آن كسى كه متذكر آيات خدا شده و باز از او اعراض كرد و از اعمال زشتى كه كرده بود به جاى آنكه توبه و انابه كند از همه بكلى فراموش كرد و ما پس از اتمام حجت بر دلهايشان پرده جهل و قساوت انداختيم تا ديگر آيات ما را فهم نكنند و گوش آنها را از شنيدن سخن حق سنگين ساختيم و اگر به هدايتشان بخوانى ديگر ابدا هدايت نخواهند يافت (57)

خداى تو بسيار آمرزنده و بى نهايت داراى كرم و رحمت است و اگر خواهد تا خلق را بكردارشان مواخذه كند همانا در عذابشان تعجيل و تسريع كند و ليكن براى آن عذاب وقت معين در عالم قيامت مقرر است كه از آن هرگز پناه و گريزگاهى نخواهند يافت (58)

و اينست شهر و ديارهائى كه اهل آن را چون ظلم و ستم كردند هلاك ساختيم و برجايگه هلاكشان كه آتش دوزخست موعدى در قيامت مقرر گردانيديم (59)

و اى محمد (ص) امت را بياد آر وقتى را كه موسى برفيق جوانمردش يوشع كه وصى و خليفه او بود گفت من دست از طلب برندارم تا به مجمع البحرين به محل دو درياى مشرق و

مغرب يا مرد كامل الهى خضر وقت كه جمع بين درياى مشرق معرفت و مغرب عبادت كرده برسم يا قرنها عمر در طلب بگذرانم (60)

و چون موسى و رفيقش بدان مجمع البحرين رسيدند ماهى غذاى خود را فراموش كردند آن ماهى، راه بدريا برگرفت و رفت (61)

پس آنگاه كه از آن مكان بگذشتند موسى به آن جوان گفت غذاى چاشت ما را بياور كه ما در اين سفر رنج بسيار ديديم (62)

يوشع گفت در نظر دارى آنجا كه بر سر سنگى منزل گرفتيم من آنجا ماهى را فراموش كردم و شيطان از يادم برد و شگفت آنكه ماهى بريان راه دريا گرفت و برفت (63)

موسى به فراست دريافت و يوشع را گفت آنجا همان مقصدى است كه ما در طلب آنيم و از آن راهى كه آمدند به آنجا برگشتند (64)

در آنجا بنده اى از بندگان خاص ما را كه جوياى او بودند يافتند كه او را رحمت و لطف خاصى عطا كرديم و هم از نزد خود وى را علم لدنى و اسرار غيب الهى بياموختيم (65)

موسى به آن شخص دانا و خضر زمان گفت آيا اگر من تبعيت و خدمت تو كنم از علملدنى خود مرا خواهى آموخت؟ (66)

آن عالم پاسخ داد كه تو اى موسى ظرفيت ندارى و هرگز نميتوانى كه تحمل اسرار كرده و با من صبر پيشه كنى (67)

و چگونه صبر توانى كرد بر چيزى كه اصلا از علم آن آگهى نيافته اى (68)

موسى باز گفت به خواست خدا مرا با صبر و تحمل خواهى يافت و هرگز در هيچ امر

با تو مخالفت نخواهم كرد (69)

آن عالم باز گفت پس اگر تابع من شدى ديگر از هر چه من كنم هيچ سوال مكن تاوقتى كه از آن راز من خود تو را آگاه سازم (70)

موسى قبول شرط كرد و سپس هر دو با هم برفتند تا وقتى كه در كشتى سوار شدند آن عالم كشتى را در ميان دريا بشكست موسى شرط و عهد خود را فراموش كرد و گفتاى مرد چرا كشتى شكستى تا اهل آن را بدريا غرق كنى؟ بسيار كار منكر و زشتى به جاى آوردى؟ (71)

آن عالم به موسى گفت آيا من با تو نگفتم كه هرگز ظرفيت و توانائى آنكه با منصبر كنى ندارى؟ (72)

موسى متذكر شرط خود شد و گفت اين يك بار بر من مگير كه شرط خود را فراموش كردم و فراموشى اختيارى نيست ببخش و مرا تكليف سخت طاقت فرسا نفرما (73)

خضر عذرش را پذيرفت و باز هم روان شدند تا از دريا گذشته در ساحل به پسرى برخوردند او پسر را بى گفتگو بقتل رسانيد باز موسى شرط رفاقت خود را فراموش كرده تندشد و گفت آيا نفس محترمى كه كسى را نكشته بود بيگناه كشتى؟ همانا كار بسيار منكر ناپسندى كردى؟ (74)

باز آن عالم به موسى گفت آيا با تو نگفتم كه تو هرگز پرفيت و مقام آنكه با من و اسرار كار من صبر كنى نخواهى داشت (75)

موسى گفت اين دفعه را هم ببخش اگر بار ديگر از تو مواخذه و اعتراضى كردم از آن بعد با من ترك صحبت و رفاقت كن كه از تقصير

من عذر موجه بر متاركه دوستى بدست خواهى داشت (76)

خضر عذر موسى را پذيرفت و باز هم روان شدند تا وارد بر قريه اى شدند و از اهل آن شهر طعام خواستند مردم از طعام دادن و مهمانى آنها با كردند و هيچ كس آنها را مهمان نكرد آنها هم از آن شهر به عزم خروج رفتند تا نزديكى دروازه آن شهر بديوارى كه نزديك به انهدام بود رسيدند خضر آن ديوار را ديده و به استحكام و تعمير آن پرداخت باز موسى زبان به اعتراض گشود و گفت روا بود كه تو كه اين زحمت را بخود دادى جائى اين تعمير را ميكردى كه بر آن اجرتى ميگرفتى تا از آن اجرت بر خود تهيه غذا ميكرديم (77)

خضر گفت اين سه بار كم پرفى و بى صبرى و اعتراض عذر مفارقت بين من و تو است و من همين ساعت تو را بر اسرار كارهايم كه بر فهم آن صبر و ظرفيت نداشتى آگاه ميسازم (78)

اما آن كشتى را كه بشكستم صاحبش خانواده فقيرى بود كه از آن كشتى كسب و ارتزاق ميكردند خواستم چون كشتيهاى بى عيب را پادشاه به غصب ميگرفت اين كشتى را ناقص كنم تا براى آن فقيران باقى بماند (79)

و اما آن غلام را كه بقتل رساندم چون كافر بود و پدر و مادر او مومن بودند از آن باك داشتم كه آن پسر آنها را فريفته خود سازد و به خوى كفر و طغيان خود درآورد (80)

خواستم تا به جاى او خدا فرزندى بهتر و صالحتر و مهذبتر و نزديكتر به ارحامپرستى به

آن پدر و مادر بخشد (81)

اما آن ديوار را كه تعمير كردم در اين شهر بدين جهت بود كه زير آن گنجى از دو طفل يتيمى كه پدرى صالح داشتند نهفته بود خدا خواست تا آن اطفال بحد رشد رسند و گنج تا آن زمان بر آنان زير ديوار بماند تا بلطف خدا خودشان گنج را استخراج كنند و من اينكارها نه از پيش خود بلكه به امر خدا كردم اينست مال و باطن كارهائى كه تو طاقت و ظرفيت بر انجام آن نداشتى مفسرين برخى طبق اخبار گفتند آن گنج از جواهر علوم بود نه آر و گوهر (82)

و از تو اى رسول سوال از ذوالقرنين ميكنند پاسخ ده كه من بزودى حكايت او را بشما تذكر خواهم داد (83)

ما او را در زمين رسالت و سلطنت و تمكن و قدرت بخشيديم و در علم و هنر از هرچيزى رشته اى بدست او داديم (84)

او هم از آن رشته و وسيله حق پيروى كرده و موفقيتها مييافت (85)

تا هنگامى كه در سير خود ذوالقرنين به مغرب رسيد جائى كه خورشيد را كه در درياى محيط غروب ميكرد چنين مى يافت كه در چشمه آب تيره اى رخ نهان ميكند و آنجا قومى را يافت كه ما چون كافر بودند به ذوالقرنين دستور داديم كه درباره اين قوم يا قهر و عذاب اگر ايمان نياوردند يا لطف و رحمت اگر ايمان آرند به جاى آور (86)

ذو القرنين به آن قوم گفت اما هر كس از شما ظلم و ستم كرده او را به كيفر خواهم رسانيد و سپس هم

كه بعد از مرگ به سوى خدا باز گردد خدا او را به عذابى بسيار سخت كيفر خواهد كرد (87)

و اما هر كس به خدا ايمان آورد و نيكو كردار شد نيكوترين اجر كه سعادت دنيا و بهشت آخرت است خواهد يافت و هم ما امر را بر او سهل و آسان گيريم و از هر جهت وسايل آسايش او فراهم سازيم (88)

ذوالقرنين باز با همان وسايل و اسباب سفر را ادامه داد و تعقيب كرد (89)

تا آنكه به مشرق زمين رسيد آنجا قومى را يافت كه ما ميان آنها و آفتاب ساترى قرار نداديم يعنى لباس و خيمه و مسكنى كه از حرارت خورشيد سايبان كنند نداشتند (90)

همچنين بود و البته ما از احوال آن كاملا باخبر بوديم (91)

باز از جنوب به سمت شمال سفر را ادامه داد و با وسائل تعقيب ميكرد (92)

تا رسيد ميان دو سد دو كوه بين دو كشور در شمال يا جنوب خاك تركستان آنجا قومى را يافت كه سخنى فهم نمى كردند و سخت وحشى و زبان نفهم بودند (93)

آنان گفتند اى ذوالقرنين بدان كه قومى بنام يجوج و مجوج پشت اين كوه فساد و خونريزى و وحشى گرى بسيار ميكنند آيا چنانكه ما خرج آن را به عهده گيريم سدى ميان ما و آنها مى بندى؟ كه ما از شر آنان آسوده شويم؟ (94)

ذو القرنين گفت تمكن و ثروتى كه خدا به من عطا فرموده از هزينه شما بهتر است نيازى به كمك مادى شما ندارم اما شما با من به قوت بازو كمك كنيد مرد و كارگر از

شما، وسايل و هزينه آن با من تا سدى محكم براى شما بسازم كه بكلى مانع دستبرد آنها شود (95)

و گفت قطعات آهن بياوريد آنگاه دستور داد كه زمين را تا به آب بكنند و از عمقزمين تا مساوى دو كوه از سنگ و آهن ديوارى بسازند و سپس آتش افروخته تا آهن گداخته شود آنگاه مس گداخته بر خلل و فرج آن آهن و سنگ ريختند (96)

از آن پس آن قوم نه هرگز بر شكستن آن سد و نه بر بالاى آن شدن و رخنه در آن توانائى يافتند (97)

ذوالقرنين گفت كه اين قدرت و تمكن بر بستن سد از لطف و رحمت خداى منست و آنگاه كه وعده خدا فرا رسد كه در روز قيامت يا روز ظهور حضرت ولى الله اعظم است آن سد را متلاشى و پاره پاره گرداند و البته وعده خدا محقق و راست خواهد بود (98)

و روز آن وعده كه فرا رسد طايفه ياجوج و ماجوج يا همه خلايق محشر چون موج مضطرب و سرگردان باشند و نفخه صور دميده شود و همه خلق در صحراى قيامت جمع آيند (99)

و دوزخ را كه انكار ميكردند اشكار به كافران بنمائيم (100)

آن كافرانى كه بر چشم قلبشان پرده غفلت بود و از ياد من غافل بودند و از فرطهواى نفس هيچ توانائى بر شنيدن آيات و كلمه الهى نداشتند (101)

آيا كافران پندارند كه بندگان باخلوص من، غير من كسى را دوست و ياور خود خواهند گرفت آهى پندار باطل. بندگان من هرگز از من بغير نپردازند و ما براى كافران دوزخ را منزلگاه

قرار داده ايم (102)

اى رسول ما به امت بگو كه ميخواهيد شما را بر زيانكارترين مردم آگاه سازم؟ (103)

زيانكارترين مردم آنها هستند كه عمرشان را در راه دنياى فانى تباه كردند و به خيال باطل مى پنداشتند كه نيكوكارى ميكنند (104)

همين دنيا طلبانند كه به آيات خداى خود كافر شدند و روز ملاقات خدا را انكار كردند لذا اعمالشان همه تباه گشته و روز قيامت آنها را هيچ وزن و ارزشى نخواهيم داد زيرا آنها كارى كه در آن جهان ارزشى دارد نكرده اند (105)

اينان چون كافر شده و آيات و پيمبران مرا استهزاء كردند باتش دوزخ كيفر خواهند يافت (106)

و آنان كه به خدا ايمان آورده و نيكوكار شدند البته آنها در بهشت فردوس منزل خواهند يافت (107)

هميشه در آن بهشت ابد منزل يافته و هرگز از آنجا انتقال نخواهند يافت (108)

اى رسول ما به امت بگو كه اگر دريا براى نوشتن كلمات پروردگار من مركب شود پيش از آنكه كلمات الهى به آخر رسد دريا خشك خواهد شد هر چه دريائى ديگر باز ضميمه آن كنند يعنى عوالم وجود كه كلمات تكوينى الهى است بيحد و نامتناهى است (109)

اى رسول بگو به امت كه من مانند شما بشرى هستم دعوى احاطه به جهانهاى نامتناهى و كليه كلمات الهى نكنم تنها فرق من با شما اينست كه به من وحى ميرسد كه خداى شما خداى يكتاست و هر كس به لقاى رحمت او اميدوار است بايد نيكوكار شود و هرگز در پرستش خدا احدى را با او شريك نگرداند (110)

مخصوص خدايى است كه كتاب (آسمانى قرآن را) بر بنده ى خود نازل كرد و براى آن هيچگونه انحرافى قرار نداد. (1)

(كتابى كه) استوار و نگهبان (كتابهاى آسمانى ديگر) است، تا از عذاب شديدى كه از سوى اوست بترساند و به مؤمنانى كه كارهاى شايسته انجام مى دهند، بشارت دهد كه براى آنان پاداشى نيكوست. (2)

براى هميشه در آن (اجر الهى و بهشت) ماندگارند. (3)

و تا (كتاب الهى و پيامبر) به آنان كه گويند: خداوند براى خود فرزندى گرفته است، هشدار دهد. (4)

آنان و پدرانشان هيچ علمى به اين سخن (يا به خداوند) ندارند. اين كلمه اى كه از دهانشان بيرون مى آيد، تهمت بزرگى است و جز دروغ نمى گويند. (5)

پس بيم آن مى رود كه اگر به اين حديث (قرآن) ايمان نياورند، تو در پى آنان خود را هلاك كنى.! (6)

البتّه ما آنچه را روى زمين است، زينت براى آن قرار داديم تا آنان را بيازماييم كه كدامشان بهتر و نيكوتر عمل مى كنند. (7)

و ما (سرانجام) آنچه را روى آن است، به صورت خاك و زمينى بى گياه قرار مى دهيم. (8)

آيا پنداشته اى كه اصحاب كهف و رقيم، از نشانه هاى شگفت ما بودند.؟ (9)

آنگاه كه آن جوانمردان به غار پناه بردند، گفتند: پروردگارا! از سوى خود رحمتى به ما عطا كن و براى ما رشدى در كارمان فراهم ساز. (10)

پس ما تا چند سالى كه در آن غار بودند، بر گوش هاى آنان (پرده ى خواب و بيهوشى) زديم. (11)

سپس آنان را برانگيختيم (و بيدارشان كرديم) تا معلوم سازيم كدام يك از آن دو گروه، مدّت خواب و درنگ خود را

دقيقتر شماره مى كند. (12)

ما داستان آنان (اصحاب كهف) را به درستى براى تو حكايت مى كنيم. آنان جوانمردانى بودند كه به پروردگارشان ايمان آوردند و ما بر هدايتشان افزوديم. (13)

و ما به دلهايشان نيرو و استحكام بخشيديم، آنگاه كه آنان بپاخاستند و (برخلاف عموم مردم) گفتند: پروردگار ما همان پروردگار آسمان ها و زمين است، هرگز جز او (كسى را به) خدايى نخواهيم خواند، چرا كه در اين صورت حرف خطايى گفته ايم. (14)

آنان قوم مايند كه به جز او، خدايان ديگرى گرفته اند. چرا آنان دليل آشكارى بر خدايان خود نمى آورند؟ پس كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند، دروغى افترا بندد؟ (15)

و آنگاه كه از مشركان و آنچه جز خداى مى پرستند فاصله گرفتيد، پس به غار پناه بريد، تا پروردگارتان از رحمت خود براى شما گشايشى بخشد و برايتان در كار (و سرنوشت) شما گشايشى فراهم آورد. (16)

و (اگر آنجا بودى) خورشيد را مى ديدى كه هنگام طلوع، به سمت راست آنان متمايل مى شود و چون غروب كند، ايشان را وامى گذارد و به چپ متمايل مى گردد و آنان در محلّى وسيع از آن غار قرار داشتند. اين از آيات و نشانه هاى خداست. هر كس را خدا هدايت كند، او هدايت يافته ى واقعى است و هر كه را به بيراهه واگذارد و گمراه كند، هرگز براى او ياورى راهنما نخواهى يافت. (17)

و (اگر به آنان نگاه مى كردى) آنان را بيدار مى پنداشتى (زيرا چشمانشان باز بود،) در حالى كه آنان خواب بودند و ما آنان را به پهلوى راست و چپ مى گردانديم (تا بدنشان سالم بماند) و سگشان دست هاى خود را بر

آستانه ى غار نهاده بود (و نگهبانى مى داد) اگر نگاهشان مى كردى، پشت كرده و از آنان مى گريختى و سرتاپا، پراز ترس از آنان مى شدى. (18)

و ما آنگونه (كه خوابشان كرديم)، آنان را (از خوابى كه شبيه مرگ بود) برانگيختيم تا ميان خود از يكديگر پرسش كنند. يكى از آنان گفت: چه مدّت (در اين غار) مانده ايد؟ گفتند: يك روز يا بخشى از روز. (سرانجام) گفتند: پروردگارتان داناتر است كه چه مقدار مانده ايد. پس يكى از خودتان را با اين پولتان به شهر بفرستيد تا ببيند كدام يك غذاى پاكيزه ترى دارد، پس غذايى از آن برايتان بياورد و بايد (در اين كار) زيركى و دقّت به خرج دهد، و مبادا كسى را از شما آگاه كند! (19)

زيرا اگر آنان (مشركان) بر شما دست يابند، سنگسارتان خواهند كرد، يا شما را به آيين خودشان باز خواهند گرداند و در اين صورت هرگز رستگار نخواهيد شد. (20)

و بدين گونه (مردم را) بر حالشان آگاه كرديم تا زمانى كه ميانشان درباره كارشان (معاد و قيامت) گفتگو بود، بدانند كه وعده ى خدا (درباره ى رستاخيز) حق است و اينكه در فرارسيدن قيامت ترديدى نيست، پس (از آشكار شدن اين حقيقت) عدّه اى گفتند: بر روى آنان بناى يادبودى بنا كنيد، پروردگارشان به حال آنان داناتر است، آنان كه بر كارشان آگاهى و دسترسى يافته بودند گفتند: ما بر آنان معبد و مسجدى مى سازيم (تا نشان حركت توحيدى آنان باشد). (21)

بزودى خواهند گفت: (اصحاب كهف) سه نفر بودند، چهارمينشان سگشان بود و (عدّه اى) گويند: پنج نفر بودند، ششمين آنان سگشان بود. (اين سخنى بى دليل و) پرتاب تير گمان به گذشته اى

ناپيداست. و (عدّه اى ديگر) گويند: هفت تن بودند و هشتمين آنان سگشان بود. بگو: پروردگارم به تعدادشان داناتر است (و شمار) آنان را جز اندكى، كسى نمى داند. پس درباره ى آنان جز به ظاهر (و آنچه آشكار كرده ايم)، مجادله مكن و درباره ى ايشان از هيچ كس از (اهل كتاب) نظر مخواه. (22)

درباره ى هيچ چيز و هيچ كار، مگو كه من آن را فردا انجام مى دهم، (23)

مگر آنكه (بگويى:) اگر خدا بخواهد. و اگر فراموش كردى (گفتن: ان شاء اللّه، همين كه يادت آمد) پروردگارت را ياد كن و بگو: اميد است كه پروردگارم مرا به راهى كه نزديكتر است، راهنمايى كند. (24)

و آنان در غارشان سيصد سال ماندند و نه سال (نيز بر آن) افزودند. (25)

بگو: خداوند به مدّتى كه در غار ماندند، داناتر است. غيب آسمان ها و زمين از آن اوست. چه بينا و شنواست! جز او براى مردم هيچ يار و ياورى نيست و هيچ كس را در حكم و فرمانروايى خود شريك نمى گيرد. (26)

و آنچه را كه از كتاب پروردگارت به تو وحى شده است (بر مردم) بخوان، (سنّت ها و) كلمات الهى را تغيير دهنده اى نيست و هرگز جز او پناهگاهى نخواهى يافت (كه به آن پناهنده شوى). (27)

و با كسانى كه پروردگارشان را (همواره و در هر) صبحگاه و شامگاه مى خوانند و خشنودى او را مى جويند، خود را شكيبا ساز و ديدگانت را از آنان برمگير كه زيور دنيا را بطلبى و از كسانى كه دلشان را از ياد خود غافل كرده ايم و در پى هوس خويشند و كارشان بر گزافه و زياده روى

است، پيروى مكن. (28)

و بگو: حق از سوى پروردگار شما رسيده است، پس هر كه خواست ايمان آورد و هر كه خواست كافر شود. همانا ما براى ستمگران آتشى مهيّا كرده ايم كه (شعله هايش) همچون سراپرده اى آنان را فراگرفته و چون پناه خواهند، با آبى (مانند مس) گداخته كه چهره ها را بريان مى كند يارى مى شوند! چه بد نوشيدنى و چه بد جايگاهى است! (29)

همانا آنان كه ايمان آورده و كارهاى نيك انجام داده اند (بدانند كه) همانا ما پاداش كسى را كه عمل خوب انجام داده تباه نمى كنيم. (30)

آنان برايشان باغهاى جاودانه اى است كه نهرها از زير (قصرها و تخت هايشان) جارى است. در آنجا با دستبندهايى طلايى آراسته مى شوند و جامه هاى سبز از حرير نازك و ضخيم مى پوشند، درحالى كه در آنجا بر تخت ها(ى بهشتى) تكيه داده اند. چه نيكو پاداشى و چه خوش جايگاهى! (31)

(اى پيامبر!) براى آنان (سرگذشت) دو مردى را مثل بزن كه براى يكى از آن دو، دو باغ انگور قرار داديم و دور آنها را با نخل پوشانديم و ميان آن دو باغ را كشتزار قرار داديم. (32)

هر دو باغ، محصول خود را داد و چيزى از آن نكاست و ميان آن دو، نهرى روان ساختيم. (33)

و براى آن مرد ميوه اى (فراوان) بود. پس به دوستش در حالى كه با او گفتگو مى كرد، گفت: من از تو مالدارتر و از نظر نفرات، نيرومندترم. (34)

و او در حالى كه بر خويش ستمكار بود، به درون باغ خود آمد (و با غرور و سرمستى) گفت: گمان ندارم كه هرگز اين (باغ، يا دنيا) نابود شود! (35)

و گمان نمى كنم كه قيامت برپا شود و اگر هم به سوى پروردگارم بازگردانده شوم، يقينا بهتر از اين (باغ) را در بازگشت، خواهم يافت. (36)

دوستش در حالى كه با او گفتگو مى كرد گفت: آيا به آن (خدايى) كه تو را از خاك، سپس از نطفه آفريد، آنگاه تو را مردى كامل و تمام اندام قرار داد، كافر شده اى!؟ (37)

ولى من (گويم:) اوست خداوند، پروردگار من و هيچ كس را با پروردگارم شريك نمى سازم. (38)

و چرا آنگاه كه وارد باغت شدى، نگفتى: ما شاء اللّه (آنچه خدا بخواهد)، هيچ نيرويى جز به (قدرت) خدا نيست؟ اگر مرا از نظر مال و فرزند، كمتر از خويش مى بينى! (39)

پس اميد است كه پروردگارم بهتر از باغ تو را به من عطا كند و مجازات (صاعقه و عذابى) حساب شده بر باغ تو از آسمان فرستد تا به زمينى هموار و بى گياه و لغزنده تبديل شود. (40)

يا آب آن (باغ به زمين) فروكش كند، پس هرگز نتوانى آن را بازيابى. (41)

و (سرانجام) فرآورده هاى آن (مرد مغرور، با قهر الهى) احاطه شد، پس او چنان شد كه دو دست خويش را به خاطر خرجهايى كه در باغ كرده بود (از شدّت حسرت) برهم مى ماليد، در حالى كه آن (باغ و تاكستان) بر داربست هايش فروريخته بود و مى گفت: اى كاش كسى را شريك پروردگارم قرار نمى دادم. (42)

و هيچ گروهى نداشت كه او را در برابر (قهر) خدا يارى كنند و نمى توانست خودش را يارى كند. (43)

آنجا (ثابت شد كه) ولايت و قدرت تنها از آن خداى حق است و (نزد) اوست

بهترين پاداش و نيكوترين فرجام. (44)

و (اى پيامبر!) براى آنان زندگى دنيا را مثل بزن كه (در ناپايدارى) همچون آبى است كه از آسمان فرو فرستاديم، پس گياه زمين به وسيله ى آن (چنان رشد كند و انبوه شود كه) در هم فرو رود، پس ناگهان خشك شود، آن چنان كه بادها پراكنده اش كنند و خداوند بر هر چيزى تواناست. (45)

مال و فرزندان، زينت زندگى دنيايند و كارهاى ماندگار شايسته، نزد پروردگارت پاداشى بهتر دارند و اميد داشتن به آنها نيكوتر است. (46)

و (ياد كن) روزى كه كوه ها را به حركت درآوريم و زمين را آشكار (صاف و هموار) مى بينى در حالى كه همگان را برانگيخته يم، پس هيچ يك از آنان را فروگذار نمى كنيم. (47)

و (در آن روز) همه ى مردم صف كشيده، بر پروردگارت عرضه مى شوند. (خدا به آنان مى فرمايد:) همان گونه كه نخستين بار شما را آفريديم، (امروز هم) به سوى ما آمديد، بلكه پنداشتيد كه هرگز ما برايتان موعدى مقرّر نخواهيم داشت؟ (48)

و كتاب (و نامه اعمال) در ميان نهاده مى شود، پس مجرمان را مى بينى كه از آنچه در آن است بيمناك اند و مى گويند: واى بر ما، اين چه نوشته اى است كه هيچ (گفتار و كردار) كوچك و بزرگى را فروگذار نكرده مگر اينكه برشمرده است! و آنچه انجام داده اند (مقابل خود) حاضر مى يابند و پروردگارت به هيچ كس ستم نمى كند. (49)

و (ياد كن) هنگامى كه به فرشتگان گفتيم: براى آدم سجده كنيد. پس همه به جز ابليس سجده كردند! او از جن بود و از فرمان پروردگارش سر بر تافت. آيا (با اين حال) او

و نسل او را به جاى من سرپرستان خود مى گيريد؟ در حالى كه آنان براى شما دشمنند! ستمگران بد چيزى را به جاى خدا برگزيدند. (50)

من آنان (ابليس و فرزندانش) را نه در آفرينش آسمان ها و زمين و نه در آفرينش خودشان به شهادت نطلبيدم و من گمراه كنندگان را دستيار خود نمى گيرم. (51)

و (ياد كن روز قيامتى را) روزى كه (خداوند به مشركان) مى گويد: آنان را كه شريك من مى پنداشتيد فرا بخوانيد (تا كمكتان كنند)، پس (مشركان) آنها را مى خوانند ولى پاسخى به آنان نمى دهند و ما ميانشان ورطه ى هلاكت قرار مى دهيم. (52)

و گناهكاران (در قيامت) آتش دوزخ را مى بينند، پس درمى يابند كه در آن خواهند افتاد و راه فرارى از آن نمى يابند. (53)

و البتّه ما در اين قرآن از هر مثلى براى مردم متنوّع بيان كرديم، و(لى) انسان بيش از هر چيز جدال كننده است. (54)

و چه چيزى مردم را پس از آنكه هدايت براى آنان آمد، از ايمان آوردن و آمرزش خواهى از پروردگارشان باز داشت؟ جز آنكه (خواستند) سنّت خداوند درباره ى پيشينيان (كه عذاب الهى بود) براى آنان (نيز) بيايد، يا آنكه عذاب، روياروى آنان قرار گيرد! (55)

و ما پيامبران را جز بشارت دهندگان (براى مؤمنان) و بيم دهندگان (براى مجرمان) نمى فرستيم، ولى كافران به باطل مجادله و ستيز مى كنند تا به وسيله ى آن حق را در هم كوبند. و آنان نشانه ها و آيات مرا و آنچه را كه به آن بيم داده شدند، به مسخره گرفتند. (56)

و كيست ستمكارتر از آنكه به آيات پروردگارش تذكّر دهند، پس (به جاى پذيرش) از آنها اعراض كند

و (گناهان و) دستاورد پيشينه ى خويش را فراموش كند!؟ البتّه ما بر دلهايشان پرده هايى نهاديم تا آيات قرآن را نفهمند و در گوشهايشان سنگينى قرار داديم كه اگر به سوى هدايتشان فراخوانى، هرگز به راه نخواهند آمد. (57)

و پروردگارت آمرزنده ى صاحب رحمت است، اگر مردم را به خاطر آنچه كسب كرده اند مجازات كند، هرچه زودتر عذاب برايشان مى فرستد، (ولى چنين نمى كند) بلكه براى آنان موعدى قرار داده كه (با فرارسيدنش) جز به لطف خداوند هرگز راه بازگشتى نمى يابند. (58)

و (مردم) آن آبادى ها را هنگامى كه ستم كردند، هلاكشان كرديم و براى نابود كردنشان (از پيش) زمانى را قرار داديم. (59)

و (به ياد آور) زمانى كه موسى به جوان (همراهش) گفت: من دست از جستجو برنمى دارم تا به محلّ برخورد دو دريا برسم، حتّى اگر سال ها (به راه خود) ادامه دهم. (60)

پس چون به محلّ تلاقى آن دو (دريا) رسيدند، ماهى خود را (كه براى غذا همراه داشتند) فراموش كردند. ماهى هم راه خود را به دريا برگرفت و رفت. (61)

پس همين كه (از كنار دريا) گذشتند، موسى به جوان (همراه) خود گفت: غذاى چاشت ما را بياور، به راستى كه از اين سفر رنج بسيار ديده ايم. (62)

(آن جوان) گفت: آيا به ياد دارى وقتى كه به صخره پناه برديم و من (پريدن) ماهى (به دريا) را فراموش كردم (كه براى تو بگويم) و كسى جز شيطان آن را از ياد من نبرد، تا آن را يادآورى كنم. و (در كمال) شگفتى ماهى راه خود را در دريا پيش گرفت (و رفت). (63)

(موسى) گفت: اين همان (محلّ قرارى)

بود كه در پى آن بوديم. پس از همان راه برگشتند، در حالى كه ردّ پاى خود را (به دقّت) دنبال مى كردند. (64)

پس (در آنجا) بنده اى از بندگان ما را يافتند كه از جانب خود، رحمتى (عظيم) به او عطا كرده بوديم و از نزد خود علمى (فراوان) به او آموخته بوديم. (65)

موسى به او (خضر) گفت: آيا (اجازه مى دهى) در پى تو بيايم، تا از آنچه براى رشد و كمال به تو آموخته اند، به من بياموزى؟ (66)

(خضر) گفت: تو هرگز نمى توانى بر همراهى من صبر كنى. (67)

و چگونه بر چيزى كه آگاهى كامل به (راز) آن ندارى صبر مى كنى؟ (68)

(موسى) گفت: به خواست خدا مرا شكيبا خواهى يافت و در هيچ كارى، تو را نافرمانى نخواهم كرد. (69)

(خضر) گفت: پس اگر در پى من آمدى، از چيزى (از كارهاى شگفت من) مپرس، تا آنكه خودم درباره ى آن سخن آغاز كنم. (70)

پس آن دو (موسى و خضر) به راه افتادند، تا آنكه سوار كشتى شدند. (خضر) آن را سوراخ كرد. موسى (از روى اعتراض يا تعجّب) گفت: آيا آن را سوراخ كردى تا سرنشينان آن را غرق كنى؟ راستى كه كار ناروايى انجام دادى! (71)

(خضر) گفت: آيا نگفتم تو هرگز نمى توانى همراه من شكيبا باشى؟ (72)

(موسى) گفت: مرا به خاطر فراموشى ام مؤاخذه مكن و از اين كارم بر من سخت مگير. (73)

پس به راه خود ادامه دادند تا به نوجوانى برخورد كردند، پس خضر او را كشت. موسى گفت: آيا بى گناهى را بدون آنكه كسى را كشته باشد، كشتى؟ به راستى كار زشت و منكرى

انجام دادى! (74)

گفت: آيا نگفتمت كه نمى توانى همپاى من صبر كنى؟ (75)

(موسى) گفت: اگر از اين پس چيزى از تو پرسيدم، ديگر با من همراه مباش، قطعا از سوى من معذور خواهى بود (و اگر رهايم كنى حق دارى). (76)

پس آن دو به راه خود ادامه دادند تا به اهل يك آبادى رسيدند، از اهل آنجا غذا خواستند، آنان از مهمان كردن آن دو سرباز زدند. پس آن دو در آنجا ديوارى را يافتند كه در حال ريزش بود. خضر، ديوار را برپا كرد. (موسى با تعجّب) گفت: اگر مى خواستى براى اين كار مزد مى گرفتى! (77)

(خضر) گفت: اين (بار) جدايى ميان من و توست، بزودى تو را از تأويل و راز آنچه نتوانستى بر آن صبر كنى آگاه خواهم ساخت. (78)

اما آن كشتى (كه سوراخ كردم) از آن بينوايانى بود كه در دريا كار مى كردند. خواستم آن را معيوبش كنم، (چون) در كمين آنان پادشاهى بود كه غاصبانه و به زور، هر كشتى (سالمى) را مى گرفت. (79)

و امّا نوجوان (كه او را كشتم) پدر و مادرش هر دو مؤمن بودند. ترسيديم كه او آن دو را به كفر و طغيان وا دارد. (80)

(از اين رو) خواستيم كه پروردگارشان به جاى او (فرزندى) پاكتر و بهتر و با محبّت تر به آن دو بدهد. (81)

و امّا آن ديوار، از آن دو نوجوان يتيم در آن شهر بود و زير آن ديوار، گنجى براى آن دو بود و پدرشان مردى صالح بود. پس پروردگارت اراده كرد كه آن دو به حدّ رشد (و بلوغ) خود برسند و گنج خويش را

كه رحمتى از سوى پروردگارت بود استخراج كنند و من اين كارها را خودسرانه انجام ندادم. اين بود تأويل و راز آنچه نتوانستى بر آن صبر و شكيبايى ورزى. (82)

و از تو درباره ذوالقرنين مى پرسند. بگو: به زودى از او يادى بر شما خواهم كرد. (83)

همانا ما در زمين به او (ذوالقرنين) قدرت داديم و از هر چيزى وسيله اى به او عطا كرديم. (84)

پس او در پى سبب رفت (و سفر خود را آغاز كرد). (85)

تا آنگاه كه به (منطقه ى) غروب خورشيد رسيد، چنان يافت كه آن در چشمه اى تيره و گل آلود فرو مى رود و نزد آن قومى را يافت. گفتيم: اى ذوالقرنين! يا آنها را عذاب مى كنى يا ميان آنان راه نيكى پيش مى گيرى (و همه را مى بخشايى). (86)

(ذوالقرنين) گفت: امّا هر كس ستم كند، او را عذاب خواهيم كرد، سپس به سوى پروردگارش باز گردانده مى شود، او هم وى را به سختى عذاب مى كند. (87)

و امّا هر كس ايمان آورده و عمل شايسته انجام دهد، پس پاداش بهتر براى اوست و براى او از سوى خود، آسانى مقرّر خواهيم داد. (88)

سپس (ذوالقرنين براى سفر ديگر) سبب (ديگرى) را پيگيرى كرد. (89)

تا آنكه به محلّ طلوع خورشيد رسيد، آن را چنان يافت كه بر قومى طلوع مى كند كه جز خورشيد براى آنان پوشش و سايه بانى قرار نداده بوديم. (90)

و ما اينگونه به آنچه از امكانات و برنامه نزد او (ذوالقرنين) بود، احاطه داشتيم (و كارهايش زير نظر ما بود). (91)

سپس (براى سفرى ديگر از اسبابى كه در اختيار داشت) سببى را پيگيرى كرد. (92)

تا آنگاه كه به ميان دو سد (كوه) رسيد، پشت آن دو كوه مردمى را يافت كه گويا هيچ سخنى را نمى فهميدند. (93)

(آن مردم) گفتند: اى ذوالقرنين! همانا (قوم) يأجوج و مأجوج در اين سرزمين فساد مى كنند، آيا ما براى تو خرج و هزينه اى قرار دهيم تا ميان ما و آنان سدّى ايجاد كنى (تا از شرّشان ايمن شويم)؟ (94)

(ذوالقرنين در پاسخ) گفت: آنچه پروردگارم در آن به من قدرت داده، (از كمك مالى شما) بهتر است. پس مرا با نيرويى كمك كنيد تا ميان شما و آنان سدّى محكم بسازم. (95)

پاره هاى آهن براى من بياوريد تا آنگاه كه ميان دو كوه (با انباشتن پاره هاى آهن) برابر شد، گفت: بدميد؛ تا وقتى كه آن را (مانند) آتشى گرداند، گفت: مس گداخته و آب شده بياوريد تا روى آهن ها بريزم. (96)

(پس از ساختن اين ديوار آهنى، يأجوج و مأجوج) نتوانستند از آن بالا روند و نتوانستند در آن رخنه اى پديد آورند. (97)

(ذوالقرنين) گفت: اين رحمت بزرگى از پروردگارم است (و تا موعد مقرّر پابرجاست) پس هرگاه وعده ى پروردگار من فرارسد، آن (سد) را خورد و هموار مى كند و وعده ى پروردگارم حق است. (98)

و در آن روز (پايان جهان)، مردم را رها مى كنيم تا بعضى در بعضى همچون موج درآميزند و (چون) در صور دميده شود، همه را يكجا گرد خواهيم آورد. (99)

و آن روز، دوزخ را چنان كه بايد، بر كافران عرضه خواهيم كرد. (100)

آنان كه چشمانشان از ياد من در پرده ى غفلت بود و (از شدّت تعصّب و لجاجت) توان شنيدن (سخن حق) را نداشتند. (101)

آيا آنان كه كفر ورزيدند، پنداشتند كه بندگان مرا به جاى من به سرپرستى بگيرند؟ قطعا ما جهنّم را براى پذيرايى از كافران مهيّا كرده ايم. (102)

بگو: آيا شما را خبر دهم كه زيانكارترين مردم كيست؟ (103)

آنان كه در زندگى دنيا تلاششان گم و نابود مى شود، در حالى كه مى پندارند (همچنان) كار شايسته و نيك انجام مى دهند. (104)

آنان، كسانى اند كه به آيات پروردگارشان و ديدار او (در قيامت) كفر ورزيدند، پس كارهايشان تباه و نابود شد. پس ما براى آنان در قيامت، ميزانى برپا نخواهيم كرد، (چون كارشان وزن و ارزشى ندارد تا نياز به ميزان باشد.) (105)

اين است كه كيفر آنان دوزخ است، به خاطر كفرى كه ورزيدند و آيات من و فرستادگانم را به مسخره گرفتند. (106)

يقينا آنان كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته كردند، بهشت برين برايشان منزلگاه پذيرايى است. (107)

همواره در آن جاودانه اند و درخواست دگرگونى و جابه جايى نمى كنند. (108)

بگو: اگر دريا براى (نوشتن) كلمات پروردگارم مركب شود، پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان پذيرد، دريا پايان مى پذيرد، هر چند درياى ديگرى همانند را به كمك آن آوريم. (109)

بگو: همانا من بشرى همچون شمايم (جز اينكه) به من وحى مى شود كه خداى شما خداى يگانه است. پس هر كه به ديدار پروردگارش (در قيامت و به دريافت الطاف او) اميد و ايمان دارد، كارى شايسته انجام دهد. و هيچ كس را در عبادت پروردگارش شريك نسازد. (110)

و استوار تا از عذابى سخت از نزد خويش بيم كند و مومنان را كه كارهاى نيك و شايسته مى كنند نويد دهد كه ايشان را مزدى نيكوست - بهشت - (2)

در حالى كه هميشه در آن خواهند ماند، (3)

و كسانى را كه گفتند: خداوند فرزندى گرفت، بترساند. (4)

آنان را هيچ دانشى بدان نيست و نه پدرانشان را [دانشى بود]. بزرگ سخنى است كه از دهانشان بيرون مى آيد، نمى گويند مگر دروغى را. (5)

شايد تو بر پى [اعراض] آنان اگر به اين سخن - قرآن - ايمان نياورند خود را از اندوه خواهى كشت! (6)

ما آنچه را بر زمين است - از معادن و گياهان و حيوانات - آرايش آن ساخته ايم تا آنان را بيازماييم كه كدامشان نيكوكارترند. (7)

و ما آنچه را بر روى آن است - از درختان و بناها - خاكى هموار و بيابانى بى گياه خواهيم ساخت - پس از آنكه آن را آباد و آراسته كرديم -. (8)

مگر پنداشته اى كه ياران آن غار - كهف - و آن سنگ نبشته - رقيم - از نشانه هاى شگفت انگيز ما بوده اند؟ - يعنى داستان ايشان نسبت به آيات قدرت ما چندان شگفت نيست -. (9)

آنگاه كه آن جوانمردان به غار پناه بردند و گفتند: پروردگارا، به ما از نزد خويش بخشايشى ارزانى دار و براى ما در كارمان رهيابى [به صلاح و كمال] را فراهم ساز. (10)

پس در آن غار سالهايى چند بر گوشهاشان [پرده] زديم - به خوابشان فرو برديم -، (11)

سپس آنان را برانگيختيم - بيدارشان كرديم - تا معلوم كنيم كه كدام يك از

آن دو گروه مدتى را كه درنگ كردند درستتر شمار كرده است. (12)

ما سرگذشت آنان را براستى و درستى بر تو بر مى گوييم: آنان جوانانى - يا جوانمردانى - بودند كه به پروردگار خود ايمان آوردند و ما بر هدايتشان افزوديم. (13)

و دلهاى آنان را بربستيم - نيرومند و استوار ساختيم - آنگاه كه به پا خاستند و گفتند: پروردگار ما خداوند آسمانها و زمين است، هرگز جز او خدايى نمى خوانيم، كه آنگاه - اگر چنين كنيم - هرآينه سخنى ناروا و گزاف گفته باشيم (14)

اين قوم ما به جاى او خدايانى گرفته اند. چرا بر خدايان خود حجتى روشن نمى آورند؟ پس كيست ستم كارتر از آن كه بر خدا دروغى بر بست - كه خدا شريك گرفته است - (15)

و اينك كه از آنان و از آنچه جز خداى يكتا مى پرستيدند كناره گرفتيد، پس به غار پناه بريد تا پروردگارتان از مهر و بخشايش خويش بر شما بگستراند و از كارتان سودمندى و آسايشى براى شما فراهم سازد. (16)

و آفتاب را بينى كه چون برآيد، از غارشان به سوى راست ميل كند، و چون فرو شود آنان را از سوى چپ واگذارد، و ايشان در فراخناى غارند - در گشادگى غار از گرماى آفتاب و تعفن ايمنند -. اين از نشانه هاى خداست. هر كه را خداى راه نمايد پس او راه يافته است، و هر كه را گمراه كند هرگز براى او دوست و كارسازى راهنما نيابى. (17)

و آنان را پندارى كه بيدارند - زيرا چشمانشان باز است - و حال آنكه خفتگانند، و ايشان را به جانب راست و

جانب چپ مى گردانيم، و سگشان دو بازوى خويش به آستانه غار گسترانيده است، اگر بر ايشان ديده ور مى گشتى هرآينه به آنها پشت كرده مى گريختى و از بيمشان آكنده مى شدى. (18)

و همچنان [كه خوابشان كرديم] آنان را [از خواب] برانگيختيم تا ميان خود از يكديگر بپرسند، گوينده اى از ايشان گفت: چه مدت [در اين غار] درنگ كرده ايد؟ [برخى] گفتند: روزى يا پاره اى از روزى درنگ كرده ايم. [و برخى ديگر] گفتند: پروردگارتان داناتر است بدانچه درنگ كرديد، پس يكى از خود را با اين پولتان به شهر بفرستيد و بنگرد كه كدامشان طعام پاكتر دارند و خوردنيى از آن برايتان بيارد، و [در رفت و آمد و خريد] مدارا و نرمى نمايد [تا شما را نشناسند] و كسى را به [حال] شما آگاه نكند (19)

زيرا اگر بر شما آگاهى و دست يابند سنگسارتان كنند يا شما را در كيش خويش درآرند و آنگاه هرگز رستگار نخواهيد شد. (20)

و اينچنين [آن مردم را] بر آنان آگاه كرديم تا بدانند كه وعده خدا - برانگيختن و رستاخيز - راست است و در رستاخيز هيچ شك نيست، آنگاه كه با يكديگر در كار خويش - مساله معاد - گفت وگو و ستيزه مى كردند، پس گفتند: بر آنان بنائى بسازيد - تا كسى بر آنان آگاه نشود -. پروردگارشان به حالشان داناتر است. كسانى كه بر كارشان آگاهى و دست يافتند - يكتاپرستان - گفتند: ما بر آنان نمازگاهى مى سازيم. (21)

خواهند گفت: سه تن بودند چهارميشان سگشان بود، و گويند: پنج تن بودند ششميشان سگشان بود، تيرى به ناپيدا پرتاب مى كنند - پندارى بى تحقيق دارند -، و نيز

گويند: هفت تن بودند و هشتميشان سگشان بود. بگو: پروردگار من به شمار آنها داناتر است، [و شمار] آنان را ندانند مگر اندكى، پس درباره ايشان ستيزه مكن مگر ستيزه اى ظاهر - يعنى آنچه را ظاهر كرده ايم و آگاهى داده ايم، پس تنها تلاوت كتاب بر آنها درباره كارشان كافى است - و درباره آنان از هيچ كس نظر مخواه. (22)

و هيچ چيز و هيچ كارى را مگوى كه من فردا كننده ام آن را، (23)

مگر آنكه [گويى اگر] خداى خواهد، و چون فراموش كنى [كه بگويى: اگر خداى خواهد] پروردگارت را ياد كن - يعنى وقتى به ياد آوردى، كلمه استثنا، را بر زبان آر - و بگو: اميد است كه پروردگارم مرا به راه صوابى كه نزديكتر از اين باشد راه نمايد. (24)

و آنان در غار خود سيصد سال درنگ كردند و نه سال افزودند. (25)

بگو: خدا داناتر است بدانچه - به مدتى كه - درنگ كردند، او راست نهان و ناپيداى آسمانها و زمين، چه بيناست او و چه شنواست! آنان - اهل آسمانها و زمين - را جز او هيچ يار و سرپرستى نيست، و هيچ كس را در حكم و فرمان خويش انباز نسازد. (26)

و از كتاب پروردگارت - قرآن يا لوح محفوظ - آنچه به تو وحى مى شود برخوان، سخنان او را دگرگون كننده اى نيست، و جز او هيچ پناه گاهى هرگز نيابى. (27)

و خودت را با كسانى شكيبا بدار كه پروردگارشان را بامداد و شبانگاه مى خوانند و او - ذات يا خشنودى او - را مى خواهند، و ديدگانت از آنان برنگردد [از آن رو] كه آرايش

زندگانى اين جهان بخواهى، و از آن كس فرمان مبر كه دل او را از يادمان غافل كرده ايم و از خواهش و هوس خويش پيروى كرده و كارش گزافكارى است. (28)

و بگو: سخن راست و درست از پروردگار شماست، پس هر كه بخواهد ايمان بياورد و هر كه بخواهد كافر شود، همانا براى ستم كاران آتشى آماده كرده ايم كه سرا پرده هايش آنها را فراگيرد، و اگر فريادرسى خواهند آنان را به آبى چون مس گداخته فرياد رسند كه چهره ها را بريان كند، بد آشاميدنى و بد آسايشگاهى است. (29)

همانا كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند، ما مزد كسى را كه كار نيكو كرده تباه نكنيم. (30)

ايشانند كه بهشتهاى پاينده دارند كه از زير [كوشكهاى] آنان جوى هاى فراخ روان است، در آنجا با دستبندهايى از زر آرايش يابند و جامه هايى از ديباى نازك و ديباى ستبر پوشند [و] بر تختها تكيه زنند. نيكو پاداش و نيكو آسايشگاهى است. (31)

و براى آنان [داستان] دو مردى را مثل بزن كه به يكى از آنها دو بوستان از تاكها داديم و بر گرد آنها خرمابنها و در ميان آنها كشتزارى پديد كرديم (32)

كه هر دو بوستان ميوه خود را مى داد و چيزى از آن نمى كاست، و ميان آن دو بوستان جويى فراخ روان ساختيم، (33)

و او را ميوه ها - انواع فراورده ها - بود، پس به يار خود كه با وى گفت وگو مى كرد گفت: من به مال از تو بيشتر و به افراد - فرزندان و غلامان و خادمان و حشم - توانمندترم. (34)

و به بوستان خويش درآمد در حالى

كه بر خويشتن ستم كار بود، گفت: نپندارم كه اين بوستان هيچگاه تباه و نابود گردد، (35)

و نپندارم كه رستاخيز برپا شود، و اگر هم به سوى خداوندم بازگردانده شوم هرآينه بهتر از اين بازگشت گاهى بيابم. (36)

يارش كه با او گفت و شنود مى كرد گفت: آيا به آن [خداى] كه تو را از خاك و سپس از نطفه آفريد و آنگاه مردى راست بالا و تمام اندام كرد كافر شده اى؟! (37)

ليكن من [گويم:] اوست خداى يكتا، پروردگار من، و هيچ كس را با پروردگارم انباز نگيرم، (38)

و چرا آنگاه كه به بوستانت درآمدى نگفتى: هر چه خداى خواهد [همان شود]، هيچ نيرويى نيست مگر به خداى؟ اگر مرا به مال و فرزند كمتر از خود مى بينى (39)

اميد است كه پروردگارم مرا بهتر از بوستان تو دهد و بر بوستان تو از آسمان عذابى آتشبار - صاعقه - بفرستد تا زمينى هموار و بى گياه گردد (40)

يا آب آن به زمين فرو شود تا جستن آن هرگز نتوانى. (41)

و ميوه او تباه و نابود گشت، پس بامداد دو دست خويش [به پشيمانى و اندوه] بر آنچه در آن (بوستان) هزينه كرده بود مى گردانيد و به هم مى ماليد در حالى كه داربستهاى تاكهايش فروريخته بود، و مى گفت: اى كاش كسى را با پروردگارم انباز نگرفته بودم. (42)

و او را جز خدا گروهى نبود كه ياريش كنند و نه خود يارى كننده خويش بود. (43)

آنجا - يعنى به هنگام زوال نعمت يا در روز رستاخيز - يارى كردن و كارسازى از آن خداى حق است و بس، كه او به پاداش،

بهتر و به سرانجام، نيكوتر است - يعنى سرانجام طاعت او بهتر است از سرانجام طاعت غير او -. (44)

و براى آنان زندگانى اين جهان را مثل بزن كه مانند آبى است كه آن را از آسمان فرو فرستاديم پس گياه زمين با آن بياميخت [و روييد]، سپس [چنان] خشك و شكسته شد كه بادها آن را پراكنده مى گرداند. و خداى بر هر چيزى تواناست. (45)

مال و فرزندان آرايش زندگانى اين جهان است، و كارهاى نيك پايدار به نزد پروردگار تو به پاداش، بهتر و اميد داشتن به آنها نيكوتر است. (46)

و [ياد كن] روزى كه كوه ها را روان گردانيم - از جا بركنيم و پراكنده سازيم - و زمين را آشكار بينى - زيرا كوه ها از ميان رفته و زمين هموار شده - و همه را برانگيزيم و گرد آوريم و هيچ يك از آنان را فرو نگذاريم. (47)

و همگى صف كشيده بر پروردگارت عرضه شوند، [و خداى گويد:] هرآينه نزد ما آمده ايد - تنها و تهيدست - همان گونه كه نخستين بار شما را بيافريديم، بلكه پنداشتيد كه هرگز شما را وعده گاهى ننهيم. (48)

و نامه [اعمال در ميان] نهاده شود، پس بزه كاران را بينى كه از آنچه در آن است ترسان و نگرانند و گويند: اى واى بر ما، اين چه نامه اى است كه هيچ [گفتار و كردار] كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته مگر آن را در شمار آورده است، و هر چه كرده اند پيش رو بيابند، و پروردگار تو به هيچ كس ستم نكند. (49)

و [ياد كن] آنگاه كه به فرشتگان گفتيم كه آدم

را سجده كنيد، پس سجده كردند مگر ابليس كه از پريان بود و از فرمان پروردگارش بيرون شد. پس آيا او و فرزندانش را به جاى من دوستان و سرپرستان [خود] مى گيريد و حال آنكه شما را دشمنند؟! [و ابليس] ستم كاران را بد بدلى - به جاى خداوند - است. (50)

من آنان - شيطان و فرزندان او - را هنگام آفرينش آسمانها و زمين حاضر و گواه نساختم و نه به هنگام آفرينش خودشان، و من هرگز گمراه كنندگان را يار و مددكار نگرفتم. (51)

و روزى كه گويد: بخوانيد آنها را كه انبازان من مى پنداشتيد، پس بخوانندشان اما آنان را پاسخ ندهند، و ميانشان جايگاه هلاكت - از دوزخ - ساختيم. (52)

و بزه كاران آتش دوزخ را ببينند و بى گمان بدانند كه در آن خواهند افتاد و از آنجا راه برگشتى نيابند. (53)

و هرآينه در اين قرآن براى مردم از هرگونه مثالى آورديم، و آدمى بيش از همه چيز در ستيز و چون و چراست. (54)

و مردم را، آنگاه كه رهنمونى - پيامبر و قرآن - بديشان آمد، باز نداشت از اينكه ايمان بياورند و از پروردگارشان آمرزش بخواهند مگر [طلب و انتظار] اينكه روش و نهاد [ما درباره] پيشينيان بديشان آيد يا عذاب روياروى به آنان رسد. (55)

و ما پيامبران را جز مژده دهندگان و بيم كنندگان نمى فرستيم، و آنان كه كافر شدند به [سخنان] باطل و بيهوده ستيزه مى كنند تا [سخن] حق را بدان پايمال سازند، و آيات مرا و هشدارها را به ريشخند گرفتند. (56)

و ستم كارتر از آن كس كيست كه به آيات پروردگارش پند داده شود پس،

از آنها روى بگرداند و آنچه را دو دستش پيش فرستاده - كردارهاى زشتش - فراموش كند. ما بر دلهاشان پوششها نهاده ايم تا آن (قرآن) را درنيابند و در گوشهاشان گرانى [تا آن را نشنوند]، و اگر به راه راست بخوانيشان هيچگاه راه نيابند. (57)

و پروردگار تو آمرزگار و خداوند مهر و بخشايش است، اگر آنان را به سزاى آنچه كرده اند بازخواست مى كرد هرآينه در عذابشان شتاب مى نمود، اما آنان را هنگامى و وعده گاهى است كه از آن گريزگاه و پناه گاهى نيابند. (58)

و [مردم] آن آبادى ها و شهرها را چون ستم كردند هلاك كرديم و براى هلاكتشان وعده گاهى نهاديم. (59)

و [ياد كن] آنگاه كه موسى شاگرد خود - يوشع پسر نون - را گفت: من پيوسته خواهم رفت تا به جاى به هم آمدن دو دريا برسم، يا سالهايى دراز راه پويم. (60)

پس چون به جاى به هم آمدن آن دو دريا رسيدند ماهى خود را فراموش كردند و آن (ماهى) راه خويش را در دريا پيش گرفت و در آب رفت. (61)

و چون از آنجا گذشتند، به شاگرد خود گفت: چاشتمان را بيار، كه در اين سفرمان رنجى سخت ديده ايم. (62)

[شاگردش] گفت: آيا به ياد دارى آنگاه كه به آن سنگ جاى گرفته بوديم؟ من [داستان به دريا افتادن] ماهى را فراموش كردم [كه با تو بگويم]، و جز شيطان فراموشم نساخت از اينكه آن را ياد كنم، و به شيوه اى شگفت راه خود را در دريا پيش گرفت. (63)

[موسى] گفت: آن همان است كه مى جستم - يعنى جاى فراموش شدن ماهى همان جايگاه خضر

است -، پس بر نشانه گامهاى خويش پى جويان بازگشتند. (64)

پس بنده اى از بندگان ما را يافتند كه او را از نزد خويش بخشايشى داده بوديم و او را از نزد خود دانشى آموخته بوديم. (65)

موسى به او گفت: آيا [اجازه مى دهى كه] تو را پيروى كنم بر اينكه مرا از آنچه به تو آموخته اند بياموزى تا به راه راست و كمال راه يابم (66)

گفت: تو همراه من نتوانى شكيبايى كرد، (67)

و چگونه بر آنچه بدان آگاهى و دانشى ندارى شكيبايى كنى؟ (68)

گفت: اگر خدا خواهد مرا شكيبا خواهى يافت و تو را در هيچ كارى نافرمانى نكنم. (69)

گفت: اگر از من پيروى خواهى كرد، پس مرا از چيزى مپرس تا خود براى تو سخنى از آن پديد آرم. (70)

پس برفتند تا آنگاه كه به كشتى سوار شدند، آن را سوراخ كرد. [موسى] گفت: آيا آن را سوراخ كردى تا مردمش را غرق كنى؟ بى گمان كارى ناروا و شگفت كردى. (71)

گفت: نگفتم كه تو همراه من نتوانى شكيبايى كرد؟ (72)

گفت: مرا بدانچه فراموش كردم بازخواست مكن و كارم را بر من سخت مگير. (73)

پس روانه شدند تا آنگاه كه نوجوانى را ديدار كردند و او را كشت، [موسى] گفت: آيا جان پاكى - بى گناهى - را بى آنكه كسى را كشته باشد كشتى؟ براستى كارى زشت و ناشايسته كردى. (74)

گفت: آيا تو را نگفتم كه همراه من نتوانى شكيبايى كرد؟ (75)

گفت: اگر از اين پس تو را از چيزى بپرسم با من همراهى مكن، كه از سوى من هرآينه به عذرى رسيده اى - در

ترك مصاحبت من معذور باشى -. (76)

پس برفتند تا چون به مردم شهرى رسيدند از مردمش طعام خواستند، ولى از مهمان كردن آنها سر باززدند، آنگاه ديوارى يافتند كه مى خواست فرو ريزد، پس آن را راست كرد، [موسى] گفت: اگر مى خواستى در برابر اين كار مزدى مى گرفتى! (77)

گفت: اينك جدايى ميان من و توست. اكنون تو را به معنى و فرجام آنچه بر آن نتوانستى شكيبايى كرد آگاه مى كنم. (78)

اما آن كشتى از آن بينوايانى بود كه در دريا كار مى كردند. خواستم كه آن را معيوب كنم زيرا در پيش راهشان پادشاهى بود كه هر كشتى را به ناروا و ستم مى گرفت. (79)

و اما آن نوجوان، پدر و مادرش مومن بودند، پس ترسيديم كه آنان را به سركشى و كفر وادارد. (80)

از اين رو خواستيم تا پروردگارشان به جايش آن دهدشان كه به پاكى بهتر از او و به مهربانى - يا: رعايت خويشاوندى - نزديكتر از وى باشد. (81)

و اما آن ديوار از آن دو پسر يتيم در آن شهر بود و زير آن گنجى براى آنان بود و پدرشان مردى نيك بود، پروردگار تو خواست كه آنها به نيرو و جوانى خود برسند و گنج خويش را بيرون آورند، از روى مهر و بخشايشى از پروردگار تو، و من آن را از پيش خود نكردم. اين است تاويل - توضيح و تبيين حقيقت و راز و سرانجام - آنچه نتوانستى بر آن شكيبايى كرد. (82)

و تو را از ذوالقرنين پرسند، بگو: اينك از وى خبرى و سخنى بر شما مى خوانم. (83)

ما او را در زمين

نيرو و توان داديم، و وسيله [رسيدن به] هر چيزى را به وى داديم. (84)

او هم وسيله اى را پى گرفت، (85)

تا چون به جاى فروشدن خورشيد رسيد آن را چنين يافت كه در چشمه اى - يا دريايى - گل آلود فرو مى رود و نزديك آن قومى را يافت. گفتيم - به او الهام كرديم - اى ذوالقرنين، يا اينان را عذاب مى كنى و يا ميانشان رفتارى نيكو پيش مى گيرى. (86)

گفت: اما هر كه ستم كند - كفر ورزد - او را عذاب خواهيم كرد، سپس به سوى پروردگارش بازگردانده شود آنگاه او را عذابى سخت و ناشناخته كند - عذاب دشوارى كه مانند آن ديده و شناخته نشده -. (87)

و اما هر كه ايمان آورد و كار نيك و شايسته كند او را پاداش، نيكويى است، و زودا كه براى او از فرمان خويش سخنى آسان گوييم - كارى آسان فراخور توان او فرماييم -. (88)

سپس وسيله اى [ديگر] را پى گرفت، (89)

تا چون به جاى برآمدن آفتاب رسيد، آن را ديد كه بر قومى مى تابد كه براى آنان در برابر آن پوششى قرار نداده بوديم. (90)

چنين بود، و ما به آنچه نزد او بود آگاهى فراگير داشتيم. (91)

سپس وسيله اى [ديگر] را پى گرفت، (92)

تا چون به ميان دو كوه رسيد، در پيش آن دو كوه گروهى را يافت كه هيچ سخنى را در نمى يافتند، (93)

گفتند: اى ذوالقرنين، همانا ياجوج و ماجوج در اين سرزمين تبهكارى مى كنند، آيا تو را هزينه اى قرار دهيم كه ميان ما و آنها سدى بسازى (94)

گفت: آنچه پروردگارم مرا در آن

توانايى داده بهتر است. مرا به نيرو يارى كنيد تا ميان شما و آنان سدى استوار بسازم، (95)

پاره هاى آهن براى من بياوريد، تا چون ميان آن دو كوه را برابر ساخت - پر كرد -، گفت: بدميد، تا آنگاه كه آن را مانند آتشى بگداخت، گفت: مس گداخته برايم بياوريد تا بر آن فرو ريزم. (96)

پس نه توانستند بر آنها بالا روند و نه آن را سوراخ كنند. (97)

گفت: اين بخشايشى است از پروردگار من، پس چون وعده پروردگارم فرارسد، آن (سد) را خرد و هموار سازد و وعده پروردگارم راست است. (98)

و در آن روز واگذاريم كه درهم آميزند، و در صور دميده شود پس همه آنها را فراهم آوريم. (99)

و در آن روز دوزخ را آشكارا به كافران بنماييم، (100)

آنان كه ديدگانشان از ياد من در پوشش بود و شنيدن نمى توانستند. (101)

آيا كسانى كه كافر شدند پنداشته اند كه بندگان مرا به جاى من دوست و كارساز مى گيرند؟! همانا ما دوزخ را براى كافران جايگاه - يا وسيله - پذيرايى ساخته ايم. (102)

بگو: آيا شما را به زيان كارترين [مردم] در كردار، آگاه كنيم؟ (103)

آنهايند كه كوشش آنان در زندگى اين جهان گم و تباه شده و خود مى پندارند كه كار نيكو مى كنند. (104)

آنانند كه به آيات پروردگارشان و ديدار او كافر شدند، پس كارهاشان تباه و نابود شد و از اين رو در روز رستاخيز براى آنها هيچ ترازويى ننهيم. (105)

اين است كه پاداش آنان دوزخ است به سزاى آنكه كفر ورزيدند و آيات و فرستادگان مرا به ريشخند گرفتند. (106)

همانا كسانى كه

ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند بهشتهاى فردوس جايگاه - يا وسيله - پذيرايى ايشان است، (107)

در آنجا جاودانه اند و دگرگونى از آن نخواهند. (108)

بگو: اگر دريا براى [نوشتن] كلمات - آفريده هاى - پروردگار من مركب بود هرآينه دريا به پايان مى رسيد پيش از آنكه كلمات پروردگارم به پايان رسد هر چند مانند آن را به يارى بياريم. (109)

بگو: همانا من آدميى هستم همچون شما كه به من وحى مى شود كه خداى شما خداى يگانه است. پس هر كه اميد ديدار پروردگار خويش دارد بايد كار نيك و شايسته كند و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد. (110)

كرد. (8)

آيا پنداشته اي كه اصحاب كهف و رقيم از نشانه هاي شگفتانگيز ما بوده اند. (9)

آنگاه كه آن جوانمردان به غارها پناه بردند و گفتند: اي پروردگار ما، ما را از سوي خود رحمت عنايت كن و كار ما را به راه رستگاري انداز. (10)

سالي چند در آن غار به خوابشان كرديم. (11)

سپس بيدارشان كرديم تا بدانيم كدام يك از آن دو گروه حساب مدت آرميدنشان را داشته اند. (12)

ما خبرشان را به راستي براي تو حكايت مي كنيم: آنها جوانمرداني بودند كه به پروردگارشان ايمان آورده بودند و ما نيز بر هدايتشان افزوديم. (13)

بر دلهايشان نيرو بخشيديم، آنگاه كه برخاستند و گفتند: پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمين است. جز او كسي را خدا نخوانيم كه هر گاه چنين كنيم، سخني سخت كفرآميز گفته باشيم. (14)

اينان كه قوم ما هستند، به جز او خداياني اختيار كرده اند. چرا براي اثبات خدايي آنها دليل روشني نمي آورند؟ كيست ستمكارتر از كسي كه به خدا دروغ مي بندد. (15)

اگر از قوم خود كناره جسته ايد و جز خداي يكتا خداي ديگري را نمي پرستيد، به غار پناه بريد و خدا رحمت خويش بر شما ارزاني دارد و نعمتتان را در آن مهيا دارد. (16)

و خورشيد را مي بيني كه چون بر مي آيد، از غارشان به جانب راست ميل مي كند و چون غروب كند ايشان را واگذارد و به چپ گردد. و آنان در صحنه غارند. و اين از آيات خداست. هر كه را خدا هدايت كند هدايت يافته است و هر كه را گمراه

سازد هرگز كارسازي راهنما براي او نخواهي يافت. (17)

مي پنداشتي كه بيدارند حال آنكه در خواب بودند و ما آنان را به دست راست و دست چپ مي گردانيديم، و سگشان بر درگاه غار دو دست خويش دراز كرده بود. اگر به سر وقتشان مي رفتي گريزان باز مي گشتي و از آنها سخت مي ترسيدي . (18)

همچنين بيدارشان كرديم تا با يكديگر گفت و شنود كنند. يكي از آنها پرسيد: چند وقت است كه آرميده ايد؟ گفتند: يك روز يا پاره اي از روز را آرميده ايم. گفتند: پروردگارتان بهتر داند كه چند وقت آرميده ايد. يكي را از خود با اين پولتان به شهر بفرستيد تا بنگرد كه غذاي پاكيزه كدام است و برايتان از آن روزيتان را بياورد. و بايد كه به مهرباني رفتار كند تا كسي به شما آگاهي نيابد. (19)

زيرا اگر شما را بيابند سنگسار خواهند كرد، يا به كيش خويش درآورند. و اگر چنين شود تا ابد رستگار نخواهيد شد. (20)

بدينسان مردم را به حالشان آگاه كرديم تا بدانند كه وعده خدا راست است و در قيامت ترديدي نيست. آنگاه درباره آنها با يكديگر به گفت و گو پرداختند و گفتند: بر روي آنها بنايي برآوريد - پروردگارشان به كارشان آگاه تر است- و آنان كه بر حالشان آگاه تر شده بودند، گفتند: نه ، اينجا را مسجدي مي كنيم. (21)

خواهند گفت: سه تن بودند و چهارميشان سگشان بود و مي گويند: پنج تن بودند و ششميشان سگشان بود -تير به تاريكي مي افكنند- و مي گويند: هفت تن بودند و هشتميشان سگشان بود.

بگو: پروردگار من به عدد آنها داناتر است و شمار ايشان را جز اندك كسان نمي دانند. و تو درباره آنها جز به ظاهر مجادله مكن و از كس نظر مخواه . (22)

هرگز مگوي : فردا چنين مي كنم. (23)

مگر خداوند بخواهد. و چون فراموش كني ، پروردگارت را به ياد آر و بگو: شايد پروردگار من مرا از نزديكترين راه هدايت كند. (24)

و آنان در غار خود سيصد سال آرميدند و نه سال بدان افزوده اند. (25)

بگو: خداوند داناتر است كه چند سال آرميدند. غيب آسمانها و زمين از آن اوست. چه بيناست و چه شنواست. جز او دوستي ندارند و كس را در فرمان خود شريك نسازد. (26)

از كتاب پروردگارت هر چه بر تو وحي شده است تلاوت كن. سخنان او را تغييردهنده اي نيست. و تو جز او پناهگاهي نمي يابي . (27)

و همراه با كساني كه هر صبح و شام پروردگارشان را مي خوانند و خشنودي او را مي جويند، خود را به صبر وادار. و نبايد چشمان تو براي يافتن پيرايه هاي اين زندگي دنيوي از اينان منصرف گردد. و از آن كه دلش را از ذكر خود بي خبر ساخته ايم، و از پي هواي نفس خود مي رود و در كارهايش اسراف مي ورزد، پيروي مكن. (28)

بگو: اين سخن حق از جانب پروردگار شماست. هر كه بخواهد ايمان بياورد و هر كه بخواهد كافر شود. ما براي كافران آتشي كه لهيب آن همه را در بر مي گيرد، آماده كرده ايم و چون به استغاثه آب خواهند از آبي چون مس

گداخته كه از حرارتش چهره ها كباب مي شود بخورانندشان، چه آب بدي و چه آرامگاهي بد. (29)

كساني كه ايمان آورده اند و كارهاي شايسته كرده اند، بدانند كه ما پاداش نيكوكاران را ضايع نمي كنيم. (30)

برايشان بهشتهاي جاويد است. از زير پاهاشان نهرها جاري است. بهشتيان را به دستبندهاي زر مي آرايند و جامه هايي سبز از ديباي نازك و ديباي ستبر مي پوشند و در آنجا بر تختها تكيه مي زنند. چه پاداش نيكويي و چه آرامگاه نيكويي . (31)

برايشان داستان دو مرد را بيان كن كه به يكي دو تاكستان داده بوديم و بر گرد آنها نخلها و در ميانشان كشتزار كرده بوديم. (32)

آن دو تاكستان، ميوه خود را مي دادند بي هيچ كم و كاست. و نهري بين آن دو جاري گردانيديم. (33)

حاصل از آن او بود. به دوستش كه با او گفت و گو مي كرد گفت: من به مال از تو بيشتر و به افراد پيروزترم. (34)

و آن مرد ستم بر خويشتن كرده به باغ خود درآمد و گفت: نپندارم كه اين باغ هرگز از ميان برود. (35)

و نپندارم كه قيامت هم بيايد. و اگر هم مرا نزد خدا برند، جايگاهي بهتر از اين باغ خواهم يافت. (36)

دوستش كه با او گفت و گو مي كرد گفت: آيا بر آن كس كه تو را از خاك و سپس از نطفه بيافريد و مردي راست بالا كرد، كافر شده اي . (37)

ولي او خداي يكتا پروردگار من است و من هيچ كس را شريك پروردگارم نمي سازم. (38)

چرا آنگاه كه

به باغ خود در آمدي نگفتي : هر چه خداوند خواهد، و هيچ نيرويي جز نيروي خدا نيست؟ اگر مي بيني كه دارايي و فرزند من كمتر از تو است (39)

شايد پروردگار من مرا چيزي بهتر از باغ تو دهد. شايد بر آن باغ صاعقه اي بفرستد و آن را به زميني صاف و لغزنده بدل سازد. (40)

يا آب آن بر زمين فرو رود و هرگز به يافتن آن قدرت نيابي . (41)

به ثمره اش آفت رسيد و بامدادان دست حسرت بر دست مي ساييد كه چه هزينه اي كرده بود و اكنون همه بناهايش فرو ريخته است. و مي گويد: اي كاش كسي را شريك پروردگارم نساخته بودم. (42)

جز خدا گروهي كه به ياريش برخيزند نبود و خود قدرت نداشت. (43)

آنجا ياري كردن خداي حق را سزد. پاداش او بهتر و سرانجامش نيكوتر است. (44)

برايشان زندگي دنيا را مثل بزن كه چون باراني است كه از آسمان ببارد و با آن گياهان گوناگون به فراواني برويد. ناگاه خشك شود و باد بر هر سو پراكنده اش سازد. و خدا بر هر كاري تواناست. (45)

دارايي و فرزند پيرايه هاي اين زندگاني دنياست و كردارهاي نيك كه همواره بر جاي مي مانند نزد پروردگارت بهتر و اميد بستن به آنها نيكوتر است. (46)

روزي كه كوهها را به راه مي اندازيم و زمين را بيني كه هر چه در اندرون دارد بيرون افكنده است و همه را براي حساب گرد مي آوريم و يك تن از ايشان را هم رها نمي كنيم. (47)

همه در يك صف به پروردگارت

عرضه مي شوند. اكنون نزد ما آمديد همچنان كه نخستين بار شما را بيافريديم. آيا مي پنداشتيد كه هرگز برايتان وعده گاهي قرار نخواهيم داد. (48)

دفتر اعمال گشوده شود. مجرمان را بيني كه از آنچه در آن آمده است بيمناكند و مي گويند: واي بر ما، اين چه دفتري است كه هيچ گناه كوچك و بزرگي را حساب ناشده رها نكرده است. آنگاه اعمال خود را در مقابل خود بيابند و پروردگار تو، به كسي ستم نمي كند. (49)

و آنگاه كه به فرشتگان گفتيم كه آدم را سجده كنيد، همه جز ابليس كه از جن بود و از فرمان پروردگارش سر بتافت سجده كردند. آيا شيطان و فرزندانش را به جاي من به دوستي مي گيريد، حال آنكه دشمن شمايند؟ ظالمان بد چيزي را به جاي خدا برگزيدند. (50)

آنگاه كه آسمانها و زمين و خودشان را مي آفريدم، از آنها ياري نخواستم. زيرا من گمراه كنندگان را به ياري نمي گيرم. (51)

و روزي كه مي گويد: آنهايي را كه مي پنداشتيد شريكان منند ندا دهيد. ندا دهند و شريكان پاسخ ندهند. آنگاه هلاكتگاه را ميانشان قرار دهيم. (52)

چون مجرمان آتش را ببينند بدانند كه در آن خواهند افتاد و راه رهايي از آن نيست. (53)

در اين قرآن براي مردم هر گونه داستاني بيان كرده ايم، ولي آدمي بيش از همه به جدل بر مي خيزد. (54)

مردمان را چون به راه هدايت فرا خواندند، هيچ چيز از ايمان آوردن و آمرزش خواستن، بازنداشت مگر آنكه مي بايست به شيوه پيشينيان گرفتار عذاب شوند يا آنكه عذاب روياروي و آشكارا

بر آنان فرود آيد. (55)

و ما پيامبران را نفرستاديم جز آنكه به مردم مژده دهند يا بيم. و كافراني كه مي خواهند به نيروي باطل، حق را از ميان ببرند جدال مي كنند و آيات و هشدارهاي مرا به ريشخند مي گيرند. (56)

كيست ستمكارتر از آن كه آيات پروردگارش را برايش بخوانند و او اعراض كند و كارهايي را كه از پيش مرتكب شده فراموش كند. بر دل ايشان پرده افكنديم تا آيات را در نيابند و گوشهايشان را كر ساختيم كه اگر به راه هدايتشان فرا خواني ، هرگز راه نيابند. (57)

پروردگارت آمرزنده و مهربان است. اگر مي خواست به سبب كردارشان در اين جهان بازخواستشان كند، بي درنگ به عذابشان مي سپرد. اما عذاب را زماني معين است كه چون فراز آيد، پناهگاهي نيابند. (58)

و آن قريه ها را چون كافر شدند به هلاكت رسانيديم و براي هلاكتشان وعده اي نهاديم. (59)

و موسي به شاگرد خود گفت: من همچنان خواهم رفت تا آنجا كه دو دريا به هم رسيده اند. يا مي رسم، يا عمرم به سر مي آيد. (60)

چون آن دو به آنجا كه دو دريا به هم رسيده بودند رسيدند، ماهيشان را فراموش كردند و ماهي راه دريا گرفت و در آب شد. (61)

چون از آنجا گذشتند، به شاگرد خود گفت: چاشتمان را بياور كه در اين سفرمان رنج فراوان ديده ايم. (62)

گفت: آيا به ياد داري آنگاه را كه در كنار آن صخره مكان گرفته بوديم؟ من ماهي را فراموش كرده ام. و اين شيطان بود كه سبب شد فراموشش كنم و

ماهي به شيوه اي شگفتانگيز به دريا رفت. (63)

گفت: آنجا همان جايي است كه در طلبش بوده ايم. و به نشان قدمهاي خود جستجوكنان بازگشتند. (64)

در آنجا بنده اي از بندگان ما را كه رحمت خويش بر او ارزاني داشته بوديم و خود بدو دانش آموخته بوديم، بيافتند. (65)

موسي گفتش: آيا با تو بيايم تا از آنچه به تو آموخته اند به من كمالي بياموزي . (66)

گفت: تو را شكيب همراهي با من نيست. (67)

و چگونه در برابر چيزي كه بدان آگاهي نيافته اي صبر خواهي كرد. (68)

گفت: اگر خدا بخواهد، مرا صابر خواهي يافت آنچنان كه در هيچ كاري تو را نافرماني نكنم. (69)

گفت: اگر از پي من مي آيي ، نبايد كه از من چيزي بپرسي تا من خود تو را از آن آگاه كنم. (70)

پس به راه افتادند تا به كشتي سوار شدند. كشتي را سوراخ كرد. گفت: كشتي را سوراخ مي كني تا مردمش را غرقه سازي ؟ كاري كه مي كني كاري سخت بزرگ و زشت است. (71)

گفت: نگفتم كه تو را شكيب همراهي با من نيست. (72)

گفت: اگر فراموش كرده ام مرا بازخواست مكن و بدين اندازه بر من سخت مگير. (73)

و رفتند تا به پسري رسيدند، او را كشت، موسي گفت: آيا جان پاكي را بي آنكه مرتكب قتلي شده باشد مي كشي ؟ مرتكب كاري زشت گرديدي . (74)

گفت: نگفتم كه تو را شكيب همراهي با من نيست. (75)

گفت: اگر از اين پس از تو چيزي پرسم با من همراهي مكن، كه از جانب

من معذور باشي . (76)

پس برفتند تا به دهي رسيدند. از مردم آن ده طعامي خواستند. از ميزبانيشان سر برتافتند. آنجا ديواري ديدند كه نزديك بود فرو ريزد. ديوار را راست كرد. موسي گفت: كاش در برابر اين كار مزدي مي خواستي . (77)

گفت: اكنون زمان جدايي ميان من و توست و تو را از راز آن كارها كه تحملشان را نداشتي آگاه مي كنم: (78)

اما آن كشتي از آن بينواياني بود كه در دريا كار مي كردند. خواستم معيوبش كنم، زيرا در آنسوترشان پادشاهي بود كه كشتيها را به غصب مي گرفت. (79)

اما آن پسر، پدر و مادرش مومن بودند. ترسيديم كه آن دو را به عصيان و كفر دراندازد. (80)

خواستيم تا در عوض او پروردگارشان چيزي نصيبشان سازد به پاكي بهتر از او و به مهرباني نزديكتر از او. (81)

اما ديوار از آن دو پسر يتيم از مردم اين شهر بود. در زيرش گنجي بود، از آن پسران. پدرشان مردي صالح بود. پروردگار تو مي خواست آن دو به حد رشد رسند و گنج خود را بيرون آرند. و من اين كار را به ميل خود نكردم. رحمت پروردگارت بود. اين است راز آن سخن كه گفتم: تو را شكيب آن نيست. (82)

و از تو درباره ذوالقرنين مي پرسند. بگو: براي شما از او چيزي مي خوانم. (83)

ما او را در زمين مكانت داديم و راه رسيدن به هر چيزي را به او نشان داديم. (84)

او نيز راه را پي گرفت. (85)

تا به غروبگاه خورشيد رسيد. ديد كه در چشمه اي گلآلود و

سياه غروب مي كند و در آنجا مردمي يافت. گفتيم: اي ذوالقرنين. مي خواهي عقوبتشان كن و مي خواهي با آنها به نيكي رفتار كن. (86)

گفت: اما هر كس كه ستم كند ما عقوبتش خواهيم كرد. آنگاه او را نزد پروردگارش مي برند تا او نيز به سختي عذابش كند. (87)

و اما هر كس كه ايمان آورد و كارهاي شايسته كند، اجري نيكو دارد. و درباره او فرمانهاي آسان خواهيم راند. (88)

بازهم راه را پي گرفت. (89)

تا به مكان بر آمدن آفتاب رسيد. ديد بر قومي طلوع مي كند كه غير از پرتو آن برايشان هيچ پوششي قرار نداده ايم. (90)

چنين بود. و ما بر احوال او احاطه داريم. (91)

بازهم راه را پي گرفت. (92)

تا به ميان دو كوه رسيد. در پس آن دو كوه مردمي را ديد كه گويي هيچ سخني را نمي فهمند. (93)

گفتند: اي ذوالقرنين، ياجوج و ماجوج در زمين فساد مي كنند. مي خواهي خراجي بر خود مقرر كنيم تا تو ميان ما و آنها سدي برآوري . (94)

گفت: آنچه پروردگار من مرا بدان توانايي داده است بهتر است. مرا به نيروي خويش مدد كنيد، تا ميان شما و آنها سدي بر آورم. (95)

براي من تكه هاي آهن بياوريد. چون ميان آن دو كوه انباشته شد. گفت: بدميد. تا آن آهن را بگداخت. و گفت: مس گداخته بياوريد تا بر آن ريزم. (96)

نه توانستند از آن بالا روند و نه در آن سوراخ كنند. (97)

گفت: اين رحمتي بود از جانب پروردگار من، و چون وعده پروردگار من در رسد،

آن را زير و زبر كند و وعده پروردگار من راست است. (98)

و در آن روز واگذاريم تا چون موج روان گردند، و چون در صور دميده شود همه را يكجا گرد آوريم. (99)

و در آن روز جهنم را به كافران، چنان كه بايد، نشان خواهيم داد: (100)

آن كسان كه ديدگانشان از ياد من در حجاب بوده و توان شنيدن نداشته اند. (101)

آيا كافران پندارند كه به جاي من بندگان مرا به خدايي گيرند؟ ما جهنم را آماده ساخته ايم تا منزلگاه كافران باشد. (102)

بگو: آيا شما را آگاه كنيم كه كردار چه كساني بيش از همه به زيانشان بود. (103)

آنهايي كه كوشششان در زندگي دنيا تباه شد و مي پنداشتند كاري نيكو مي كنند. (104)

آنان به آيات پروردگارشان و به ملاقات با او ايمان نياوردند، پس اعمالشان ناچيز شد و ما در روز قيامت بر ايشان منزلتي قائل نيستيم. (105)

همچنين كيفر آنان به سبب كفرشان و نيز بدان سبب كه آيات و پيامبران مرا مسخره مي كردند، جهنم است. (106)

كساني كه ايمان آوردند و كارهاي شايسته كردند مهمانسرايشان باغهاي فردوس است. (107)

در آنجا جاويدانند و هرگز هواي انتقال نكنند. (108)

بگو: اگر دريا براي نوشتن كلمات پروردگار من مركب شود، دريا به پايان مي رسد و كلمات پروردگار من به پايان نمي رسد، هرچند درياي ديگري به مدد آن بياوريم. (109)

بگو: من انساني هستم همانند شما. به من وحي مي شود. هر آينه خداي شما خدايي است يكتا. هر كس ديدار پروردگار خويش را اميد مي بندد، بايد كرداري شايسته داشته باشد و

در پرستش پروردگارش هيچ كس را شريك نسازد. (110)

[در نهان] به پروردگارشان ايمان آورده بودند و ما بر هدايتشان افزوديم (13)

و دلهايشان را استوار داشتيم كه برخاستند و گفتند پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمين است، ما جز او خدايى نمى پرستيم كه در غير اين صورت هر چه بگوييم باطل است (14)

اينان قوم ما هستند كه به جاى او خدايانى را به پرستش گرفته اند، چرا برهانى آشكار [بر حقانيت] آنان نمى آورند؟ پس كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد (15)

و چون از ايشان و آنچه جز خداوند مى پرستند، كناره گرفتيد، در آن غار جاى گيريد تا پروردگارتان رحمت خويش را بر شما بگستراند و كار شما را به سامان آورد (16)

و خورشيد را چون طلوع مى كرد مى ديدى كه از غارشان به سوى دست راست مى گرايد و چون غروب مى كرد از دست چپ آنان بر مى گذشت و آنان در گستره غار بودند، اين از آيات الهى است، هر كس كه خداوند هدايتش كند ره يافته است و هر كس كه او بيراه واگذارد، هرگز برايش سرور و راهنمايى نمى يابى (17)

و آنان را بيدار مى انگاشتى و حال آنكه خفته بودند، و ايشان را [از چپ] به راست و [از راست] به چپ مى گردانيم و سگشان بازوانش را بر درگاه غار گشوده بود، چون به ايشان مى نگريستى، پشت مى كردى و مى گريختى و از ايشان هراسان مى شدى (18)

و بدينسان بود كه آنان را از خواب بيدار كرديم تا در ميان خويش همپرسى كنند، [چنانكه] يكى از آنان گفت چه مدت در اينجا مانده ايد؟ [در پاسخش] گفتند به اندازه يك روز يا بخشى از روز [در اينجا] مانده ايم، [ديگران] گفتند پروردگارتان

آگاه تر است كه چه مدت مانده ايد، حال يكى از خودتان را با اين درهمتان به سوى شهر بفرستيد تا ببيند كه خوراك بهتر كجاست، و خوراكى از آن برايتان [بخرد و] بياورد و پنهانكارى كند و هيچ كس را از حال شما آگاه نگرداند (19)

چرا كه آنان اگر بر شما دست يابند سنگسارتان مى كنند يا شما را [با زور] به آيين خويش در مى آورند و در آن صورت هرگز رستگار نخواهيد شد (20)

و بدينسان ديگران را از حال ايشان با خبر گردانديم تا بدانند كه وعده الهى راست و درست است و در قيامت ترديدى نيست، و هنگامى كه در ميان خويش بگومگو كردند و [عده اى] گفتند بر جايگاه آنان يادمانى بسازيد، پروردگارشان به احوال آنان آگاه تر است، و كسانى كه مهار كار ايشان را در دست داشتند گفتند بر جايگاه آنان [زيارتگاه و] معبدى خواهيم ساخت (21)

زودا كه بگويند آنان سه تن بودند، چهارمينشان سگشان بود، و بگويند پنج تن بودند، ششمينشان سگشان بود كه همه از روى حدس و گمان است، و گويند هفت تن بودند و هشتمينشان سگشان بود، بگو پروردگار من به عده آنان داناتر است، هيچ كس عده آنان را نمى داند جز معدودى، پس در كار و بار آنان جز در حدى سطحى بگومگو مكن و از احد از آنان درباره آنان نظر مخواه (22)

و هرگز در هيچ كارى مگو كه من فردا كننده آن هستم (23)

[و بگو] مگر آنكه خدا بخواهد، و چون [ان شاء الله گفتن را] فراموش كردى [هنگامى كه به ياد آوردى] پروردگارت را ياد كن و بگو باشد كه

پروردگارم مرا به راهى نزديكتر از اين به صواب هدايت كند (24)

و در غارشان سيصد سال ماندند و نه سال هم بر آن افزودند (25)

بگو خداوند به مدت ماندنشان داناتر است، علم غيب آسمانها و زمين خاص اوست، چقدر بينا و چقدر شنواست، ايشان را جز او سرورى نيست، و در فرمانروايى خود كسى را شريك نمى سازد (26)

و آنچه از كتاب پروردگارت بر تو وحى شده است بخوان، [و بدان كه] كلمات [/ وعده هاى] او دگرگون كننده اى ندارد، و هرگز جز او پشت و پناهى نخواهى يافت (27)

و با كسانى كه بامدادان و شامگاهان، پروردگارشان را [به دعا و نيايش] مى خوانند و در طلب خشنودى او هستند، مدارا كن، و در هواى تجمل زندگى دنيوى، چشم از ايشان بر مگير، و از كسى كه دلش را از ياد خويش غافل داشته ايم، و در پى هوى و هوس خويش است و كارش تباه است، پيروى مكن (28)

و بگو اين حق و از سوى پروردگارتان است، هر كس كه خواهد ايمان بياورد، و هر كس كه خواهد كفرورزد، [و بدانند كه] ما براى ستمكاران [مشرك] آتشى فراهم آورده ايم كه سراپرده هاى آن آنان را فراخواهد گرفت، و چون به استغاثه آبى طلب كنند، به ايشان آبى چون فلز گداخته دهند كه [حرارتش] چهره هايشان را بريان كند، هم نوشابه اى بد است و هم مجلسى بد (29)

كسانى كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند [بدانند كه] ما پاداش كسى را كه نيكوكارى كرده است، فرو نمى گذاريم (30)

اينانند كه بهشت[هاى] عدن دارند كه جويباران از فرودستشان جارى است، و در آنجا به دستبندهاى زرين آراسته

شوند و جامه هاى سبزرنگ از پرنيان [نازك] و ابريشم ستبر بپوشند، و در آنجا بر تختها تكيه زنند، هم پاداشى نيكوست و هم مجلسى نيكو (31)

و براى آنان مثلى بزن از دو مرد كه به يكى از آنان دو تاكستان داده بوديم، و پيرامون آن را درخت خرما و در ميانه آنها كشتزارى قرار داده بوديم (32)

و هر دو باغ ميوه اش را مى داد و از صاحبش چيزى دريغ نمى ورزيد و در ميانه آنها جويبارى روان كرده بوديم (33)

و بدينسان دارايى اى داشت، و [يك روز] به دوستش كه با او گفت و گو مى كرد گفت من از تو مالدارتر و با خدم و حشمترم (34)

و در حالى كه در حق خويش ستمكار بود، داخل باغش شد و گفت گمان ندارم كه اين [نعمت] هرگز نابود شود (35)

و گمان ندارم كه قيامت بر پا شود، و اگر هم به سوى پروردگارم باز گردانده شوم، در آنجا جايگاهى بهتر از اين خواهم يافت (36)

دوستش كه با او گفت و گو مى كرد گفت آيا به كسى كه تو را از خاك و سپس از نطفه آفريده است و سپس در هيئت انسانى [معتدل] سامان داده است، كفر مى ورزى (37)

ولى من مى گويم او كه خداوند است، پروردگار من است و با پروردگارم احدى را شريك نمى آورم (38)

و چرا چون وارد باغت شدى، نگفتى ما شاء الله لا قوه الا بالله، اگر مرا كم مالتر و كمزاد و رودتر مى بينى، (39)

چه بسا پروردگارم بهتر از باغ تو به من ببخشد و بر باغ تو صاعقه اى از آسمان فرود فرستد و به صورت خاك

و خاشاكى سترون در آيد (40)

يا آب آن [به اعماق زمين] فرو رود، و هرگز نتوانى بازش يافت (41)

و [سرانجام] دارايى اش بر باد رفت، و او به خاطر هزينه اى كه در آن كرده بود، دست [حسرت] بر دست مى زد، و آن باغ سقفها و ديوارهايش فرو ريخته بود، و مى گفت كاش من هيچ كس را با پروردگارم شريك نمى انگاشتم (42)

و براى او گروهى نبودند كه او را در برابر خداوند يارى دهند و انتقام گيرنده نبود (43)

آنجاست كه ولايت از آن خداوند بر حق است، هموست كه خوش پاداشتر و بهترين بخشنده نيك سرانجامى است (44)

و براى آنان زندگى دنيوى را به آبى مثل بزن كه آن را از آسمان نازل كنيم و به آن گل و گياه زمين آميزد، و سرانجام خرد و خوار شود كه بادها پراكنده اش كنند، و خداوند بر هر كارى تواناست (45)

اموال و پسران، تجمل زندگى دنيوى است، و كارهاى ماندگار شايسته، نزد پروردگارت خوش پاداشتر و اميدبخشتر است (46)

و روزى [آيد] كه كوه ها را به حركت در آوريم و زمين را آشكار و هموار بينى و آنان را گرد آوريم و هيچ كس از آنان را فرو نگذاريم (47)

و [آنان را] بر پروردگارت به صف عرضه دارند [فرمايد] همچنانكه نخست بار شما را آفريده بوديم [تنها و برهنه] نزد ما آمديد، ولى گمان مى كرديد كه براى شما موعد [ديدارى] نمى گذاريم (48)

و كارنامه ها را در ميان آورند، آنگاه گناهكاران را از آنچه در آن است هراسان بينى، و گويند واى بر ما اين چه كتابى است كه هيچ خرد و بزرگى

را فرو نگذاشته مگر آنكه بر شمرده است، و آنچه را انجام داده اند حاضر يابند و پروردگارت بر هيچ كس ستم روا نمى دارد (49)

و چنين بود كه به فرشتگان گفتيم به آدم سجده بريد، همه سجده بردند مگر ابليس كه از جنيان بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد، آيا شما او و زاد و رودش را به جاى من به دوستى مى گيريد، و حال آنكه ايشان دشمنان شما هستند، ستمكاران [مشرك] بد جانشينى [به جاى خدا] دارند (50)

آنان را در هنگام آفرينش آسمانها و زمين و آفرينش خودشان گواه نگرفتم و من آن نيستم كه گمراه كنندگان را به يارى بگيرم (51)

و روزى كه فرمايد شركايى را كه براى من مى انگاشتيد فراخوانيد، آنگاه ايشان را بخوانند و پاسخى به ايشان ندهند، و در ميان آنان مهلكه اى فاصله اندازيم (52)

و گناهكاران آتش دوزخ را ببينند و بدانند كه در آن خواهند افتاد و از آن گريزى نيابند (53)

و در اين قرآن براى مردم هر گونه مثلى را گونه گون بيان داشته ايم و انسان از هر موجودى جدل پيشه تر است (54)

و مردمان را به هنگامى كه هدايت به سويشان آمد، چيزى از ايمان آوردن و آمرزش خواهى از پروردگارشان باز نداشت، مگر آنكه سنت پيشينيان براى آنان نيز پيش آمد، يا عذاب رويا رويشان آمد (55)

و ما پيامبران را جز مژده آور و هشداردهنده نمى فرستيم و كافران از باطل دفاع مى كنند كه حق را با آن ابطال كنند، و آيات من و هشدار خويش را به ريشخند گرفتند (56)

و كيست ستمكارتر از كسى كه به آيات پروردگارش پند داده شود و از

آن روى بگرداند و كار و كردار پيشين خود را فراموش كند، ما بر دلهايشان پرده هايى كشيده ايم كه آن [پيام] را در نيابند و در گوشهاى آنان سنگينى اى [نهاده ايم] و اگر ايشان را به سوى هدايت فراخوانى، هرگز و به هيچ وجه راه نيابند (57)

و پروردگار تو آمرزگار صاحب رحمت است، اگر آنان را به خاطر آنچه كرده اند، فرو مى گرفت، عذابشان را پيش مى انداخت، ولى براى آنان ميعادى مقرر است كه در برابر آن پناهگاهى نمى يابند (58)

و اين شهرهايى است كه چون [اهلش] ستم ورزيدند، نابودشان كرديم، و براى نابوديشان ميعادى مقرر داشتيم (59)

و چنين بود كه موسى به شاگردش گفت دست از سير و طلب برندارم تا به مجمع البحرين برسم، يا آنكه روزگارانى دراز راه بپيمايم (60)

و چون به مجمع بين آن دو [دريا] رسيدند ماهيشان را فراموش كردند كه راهش را به ميان دريا در پيش گرفته بود و روانه شده بود (61)

و چون چندى از آنجا گذشتند [موسى] به شاگردش گفت غذايمان را بياور كه از اين سفرمان خستگى و ماندگى ديده ايم (62)

گفت ملاحظه كن، وقتى كه در كنار آن تخته سنگ آرام گرفتيم، من [داستان] ماهى را فراموش كردم و جز شيطان آن را از ياد من نبرد كه [به شما] بگويم و [آن ماهى] با كمال شگفتى راهش را به ميان دريا در پيش گرفت (63)

گفت اين همانجاست كه ما جستجويش مى كرديم، لذا پى جويانه بازگشتند (64)

آنگاه بنده اى از بندگان ما [خضر] را يافتند كه به او رحمتى از سوى خويش ارزانى داشته و از پيشگاه خود به او علم [لدنى]

آموخته بوديم (65)

موسى به او گفت آيا مى توانم از شما پيروى كنم كه از بينشى كه آموخته اى به من نيز بياموزى؟ (66)

[خضر] گفت تو هرگز همپاى من صبر نتوانى كرد (67)

و چگونه درباره چيزى كه به آن علم و احاطه ندارى، صبر ورزى؟ (68)

[موسى] گفت ان شاء الله مرا شكيبا خواهى يافت، و از امر تو سرپيچى نمى كنم (69)

گفت اگر از من پيروى مى كنى از هيچ چيز از من سوال مكن تا آنكه درباره آن با تو سخن بگويم (70)

پس رهسپار شدند تا آنكه سوار كشتى اى شدند [و خضر] آن را سوراخ كرد. [موسى] گفت سوراخش كردى كه سرنشينانش را غرق كنى؟ عجب كار هول انگيزى كردى (71)

[خضر] گفت مگر نگفتمت كه تو همپاى من صبر نتوانى كرد (72)

گفت مرا به خاطر آنچه فراموش كردم مواخذه مكن و كار را بر من سخت مگير (73)

باز رهسپار شدند تا آنكه به جوانى برخوردند و [خضر] او را كشت [موسى] گفت آيا انسان بيگناهى را بدون آنكه قصاصى در بين باشد، كشتى، به راستى كار ناپسنديده اى كردى (74)

[خضر] گفت مگر نگفتمت كه تو همپاى من صبر نتوانى كرد؟ (75)

گفت اگر بعد از اين از تو درباره چيزى پرس و جو كردم با من همراهى مكن، كه ديگر [در تركم] معذور خواهى بود. (76)

باز رهسپار شدند تا آنكه به اهل شهرى رسيدند و از مردمش خوراكى خواستند، آنان از مهمان كردنشان، ابا كردند، سپس ديوارى را ديدند كه مى خواست فرو ريزد [خضر] آن را برپا داشت. [موسى] گفت اگر مى خواستى براى اين كار از آنان مزدى مى گرفتى

(77)

[خضر] گفت اينجا ديگر [هنگام] جدايى من و توست، هماكنون تو را از معناى آنچه بر آن صبر نتوانستى كرد، آگاه مى سازم (78)

اما كشتى متعلق به بينوايانى بود كه خود [يا براى آنان] در دريا كار مى كردند، پس خواستم آن را عيبناك كنم، و پادشاهى در پيشاروى آنان بود كه هر كشتى [سالمى] را به زور مى گرفت (79)

و اما آن جوان، پدر و مادرش مومن بودند و ما بيمناك شديم كه مبادا كفر و طغيانى بر آنان تحميل كند (80)

و خواستيم كه پروردگارشان به جاى او براى ايشان فرزندى پاكنهادتر و مهربانتر جانشين گرداند (81)

و اما ديوار متعلق به دو جوان يتيم در آن شهر بود و زير آن گنجى از آن ايشان بود و پدرشان مردى صالح بود، و پروردگارت خواست كه آنان به كمال بلوغشان برسند و آنگاه گنجشان را [از آنجا] بيرون آوردند، كه رحمتى از پروردگارت [در حق آنان] بود، و من آن كار را از پيش خود نكردم، اين معناى چيزى است كه نتوانستى بر آن صبر كنى (82)

و از تو درباره ذوالقرنين مى پرسند، بگو هماكنون يادى از او براى شما مى خوانم (83)

ما به او در روى زمين تمكن داده بوديم و سررشته هر كارى را به او بخشيده بوديم (84)

و او سررشته [كار خود] را دنبال گرفت (85)

تا آنكه به سرزمين مغرب [خورشيد] رسيد و چنين يافت كه در چشمه اى گل آلود [و گرم] غروب مى كند. و در نزديكى آن قومى را يافت. گفتيم اى ذوالقرنين [اختيار با توست] يا آنان را عذاب مى كنى، يا با آنان نيكى مى كنى (86)

گفت

هر كس شرك ورزد، زودا كه عذابش كنيم، سپس به سوى پروردگارش باز برده مى شود، و او به عذابى سخت معذبش مى دارد (87)

و اما هر كس ايمان آورد و نيكوكارى كند، او را پاداش نيكو باشد و كار را بر او آسان مى گيريم (88)

آنگاه سررشته [كار خود] را دنبال گرفت (89)

تا آنكه به سرزمين مشرق [خورشيد] رسيد و آن را چنين يافت كه بر مردمانى كه در برابر [تابش] آن پوششى برايشان نگذاشته بوديم، مى تافت (90)

بدينسان از كار و بار او آگاهى داشتيم (91)

آنگاه سررشته [كار خود] را دنبال گرفت (92)

تا به فاصله ميان دو كوه سدآسا رسيد و در پيش آن مردمانى را يافت كه زبانى نمى فهميدند. (93)

گفتند اى ذوالقرنين قوم ياجوج و ماجوج در اين سرزمين فتنه و فساد برپا مى كنند، آيا [مى خواهى] خراجى به تو بپردازيم كه بين ما و آنان سدى بسازى (94)

گفت تمكنى كه پروردگارم به من داده است بهتر [از خراج شما] است، ولى مرا به نيرو[ى انسانى] يارى دهيد كه بين شما و ايشان حايلى بسازم (95)

[آنگاه كه شالوده را ريختند گفت:] برايم پاره هاى آهن بياوريد [و برهم بينباريد] تا آنكه بين دو كوه را انباشت و همسطح ساخت. گفت [در كوره هاى آتش] بدميد [و دميدند] تا آنكه آن [آهن] را [گداخته و] آتش گونه ساخت. گفت اينك برايم روى گداخته بياوريد تا بر آن بريزم (96)

[سد سكندرى ساخته شد و ياجوج و ماجوج] نتوانستند بر آن دست يابند و نتوانستند در آن رخنه كنند (97)

گفت اين رحمتى از سوى پروردگار من است. چون وعده پروردگارم [قيامت]

فرارسد، آن را پخش و پريشان كند و وعده پروردگار من حق است (98)

و آن روز آنان را رها كنيم كه در هم و برهم شوند، [و آنگاه] در صور دميده شود و آنان را چنانكه بايد گرد آوريم (99)

و در آن روز جهنم را بر كافران چنانكه بايد و شايد بنمايانيم (100)

همان كسانى كه ديدگانشان در پرده [غفلت] از آيات من بود، و نمى توانستند [حق را] بشنوند (101)

آيا كافران پنداشته اند كه بندگان مرا [به ناحق] به جاى من به دوستى بگيرند، [بايد بدانند كه] ما جهنم را چون منزلگاهى براى كافران آماده كرده ايم (102)

بگو آيا از زيانكارترين انسانها آگاهتان كنيم؟ (103)

كسانى [اند] كه كوشش آنان در راه زندگانى دنيا، نقش بر آب شده است و ايشان چنين مى انگارند كه نيكو كردارند (104)

اينان كسانى هستند كه آيات پروردگارشان و لقاى او را انكار كرده اند، و اعمالشان تباه شده، لذا روز قيامت وزنى براى آنان قائل نيستيم (105)

اين چنين است كه به خاطر كفرى كه ورزيده اند و آيات و پيامبران مرا به ريشخند گرفته اند، جزاى آنان جهنم است (106)

بى گمان منزلگاه كسانى كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته كرده اند، باغهاى فردوس است (107)

كه جاودانه در آنند [و] از آنجا گرايش به هيچ جا ندارند (108)

بگو اگر دريا براى [نوشتن] كلمات پروردگارم مركب باشد، بى شك آن دريا، پيش از به پايان رسيدن كلمات پروردگارم، به پايان مى رسد، ولو آنكه مددى همانند آن به ميان آوريم (109)

بگو من بشرى همانند شما هستم، با اين تفاوت كه به من وحى مى شود كه خداى شما خداى يگانه است، حال

هر آن كس كه اميد در لقاى پروردگارش بسته است، كار نيكو پيشه كند و در پرستش پروردگارش كسى را شريك نياورد (110)

برخاستند پس گفتند پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمين است نخوانيم جز او خدائى هر آينه گوئيم در آن هنگام بيهوده را (14)

اينان قوم ما برگرفتند جز او خدايانى چرا نمى آورند بر ايشان فرمانروائيى آشكار پس كيست ستمگرتر از آنكه بست بر خدا دروغى را (15)

و هنگامى كه كنار گرفتيد از ايشان و آنچه مى پرستند جز خدا پس پناه آريد به غار مى گستراند براى شما پروردگار شما از رحمت خود و آماده كند براى شما از كار شما آسايش را (16)

و بينى خورشيد را گاهى كه برايد كج شود از غار ايشان بسوى راست و گاهى كه فرورود مى برّدشان بسوى چپ و ايشانند در پهناورى از آن اين از آيتهاى خدا است آن را كه رهبرى كند خدا او است هدايت شده و آن را كه گمراه كند نيابى برايش دوستى راهنما (17)

و پنداريشان بيداران حالى كه خفتگانند و مى گردانيمشان بسوى راست و چپ و سگ ايشان پهن كننده است بازوهاى خود را در آستانه اگر سرمى كشيدى بر آنان همانا پشت مى كردى از ايشان گريزان و هر آينه پرمى شدى از ايشان ترس را (18)

و بدينسان برانگيختيمشان تا بپرسند ميان خويش (از همديگر) گفت گوينده اى از ايشان چند مانديد گفتند مانديم روزى يا پاره اى از روز گفتند پروردگار شما داناتر است بدانچه مانديد بفرستيد يكيتان را با برگ بهاى خود اين بسوى شهر تا ببيند كدامين پاكيزه تر است در خوراك پس بيارد شما را روزيى از آن و بايد به نرمى رفتار كند و آگاه نسازد بر شما كسى را (19)

همانا ايشان اگر دست يابند بر شما سنگسارتان كنند يا برگردانند شما

را در كيش خود و هرگز رستگار نشويد در آن هنگام هيچگاه (20)

و بدينسان آگاه ساختيم بر ايشان تا بدانند كه وعده خدا است حقّ و آنكه ساعت نيست شكّى در آن هنگامى كه ستيزه مى كردند با همديگر در كار خويش پس گفتند بسازيد بر ايشان سازمانى را پروردگار ايشان داناتر است بديشان گفتند آنان كه دست يافتند بر كار ايشان همانا برگيريم بر ايشان پرستشگاهى را (21)

بزودى گويند سه تنند چهارميشان سگشان و گويند پنج تنند ششمى ايشان سگشان انداختنى به ناپيدا و گويند هفت تنند و هشتمينشان سگشان بگو پروردگار من داناتر است به شمار آنان نداندشان مگر كمى پس نستيز در آنان مگر ستيزه اى به ظاهر و نپرس در آنان از ايشان احدى را (22)

و نگوى به چيزى كه منم كننده آن فردا (23)

مگر آنكه بخواهد خدا و ياد كن پروردگار خويش را گاهى كه فراموش كردى و بگو اميد است آنكه هدايتم كند پروردگار من به نزديكتر از اين راه را (24)

و ماندند در غار خود سيصد سال و بيفزودند نُه را (25)

بگو خدا داناتر است بدانچه ماندند وى را است ناپيداى آسمانها و زمين چه بينا و چه شنوا است نيستشان جز او دوستى و شريك نگرداند در حكم خويش كسى را (26)

و بخوان آنچه وحى شده است بسوى تو از كتاب پروردگارت نيست برگرداننده اى براى سخنانش و هرگز نيابى جز او پناهگاهى را (27)

و شكيبا ساز خويش را با آنان كه مى خوانند پروردگار خويش را بامداد و شب خواهند روى او را و تجاوز نكنند (يا برمگردان) ديدگان تو از ايشان

كه بخواهى زيور زندگانى دنيا را و فرمانبردار مشو آن را كه غافل كرديم دلش را از ياد ما و پيروى كرد هوس خويش را و شد كار او از دست رفته (28)

و بگو حقّ از پروردگار شما است پس هر كه خواهد ايمان آورد و هر كه خواهد كافر شود همانا آماده كرديم براى ستمكاران آتشى كه فراگرفته است بديشان سراپرده آن و اگر فرياد كنند فريادرسى شوند به آبى چون آهن گداخته بريان كند چهره ها را چه زشت نوشابه است و چه زشت آسايشگاهى (29)

همانا آنان كه ايمان آوردند و كردار شايسته كردند ما تباه نمى سازيم پاداش آنكه نكو كرد كار را (30)

ايشان را است بهشتهاى جاودان جارى است زير آنان جوى ها زيب داده شوند در آن با دستبندها از زر و پوشند جامه هاى سبزى از سُندس و اِستبرق تكيه كننده اند در آن بر تختها چه خوب پاداشى است و چه نكو است آن آسايشگاه (31)

و بزن براى ايشان مثَلى دو مرد را كه قرار داديم براى يكيشان دو باغ از انگورها و پيچيده داشتيم آنها را با درخت خرما و نهاديم ميان آنها كشتزارى (32)

هردو باغ دادند ميوه خود را و ستم نكرد از آن چيزى را و شكافتيم ميان آنها جوئى (33)

و بود او را ميوه اى پس گفت به يار خويش حالى كه با او گفتگو مى كرد من بيشترم از تو در مال و نيرومندتر در گروه (34)

و درآمد به باغ خويش حالى كه ستم كننده بود خويشتن را گفت نپندارم نابود شود اين هيچگاه (35)

و نپندارم ساعت را برپا شونده و اگر بازگردم بسوى پروردگار

خويش هر آينه بيابم بهتر از اين جايگاه را (36)

گفت بدو يار او حالى كه با وى سخن مى گفت آيا كافر شدى بدانكه بيافريدت از خاكى سپس از چكّه آبى پس بياراستت مردى (37)

ليكن همانا خدا است پروردگارم و شرك نورزم به پروردگارم كسى را (38)

و چرا گاهى كه در باغ خويش درآمدى نگفتى چه خواسته است خدا نيست نيروئى جز با خدا اگر مرا بينى كمترم از تو درخواسته و فرزند (39)

اميد است پروردگار من بدهدم بهتر از باغ تو و بفرستد بر آن آفتى از آسمان تا بامداد كند خشكزارى لغزنده (40)

يا بامداد كند آب آن فرورفته كه هرگز نتوانى براى آن جستنى را (41)

و نابود شد ميوه آن پس بامداد كرد مى گردانيد دستهاى خويش را بر آنچه هزينه كرده بود در آن و آن فرود آمده بود بر پايه ها (يا پوشها)ى خود و مى گفت كاش شرك نمى ورزيدم به پروردگار خود كسى را (42)

و نبودش دسته كه ياريش كنند جز خدا و نبود يارى شده (يا يارى جوينده) (43)

در آنجا فرمانروائى از آن خداست حقّ او است بهتر به پاداش و بهتر در فرجام (44)

و بزن براى ايشان مثَل زندگانى دنيا را مانند آبى كه فرستاديمش از آسمان پس بياميخت با آن رستنى زمين پس گرديد خُرد كه پراكنده مى سازندش بادها و خدا است بر همه چيز توانا (45)

خواسته و فرزندان زيب زندگانى دنيا است و بازمانده هاى شايسته بهتر است نزد پروردگار تو به پاداش و بهتر است در آرزو (46)

و روزى كه برانيم كوه ها را و بينى زمين را نمودار (يا

برآمده) و گردشان آورديم پس بجاى نگذاشتيم از ايشان كسى را (47)

و عرض شدند بر پروردگار تو صفى همانا آمديد ما را چنانكه آفريديمتان نخستين بار بلكه پنداشتيد كه هرگز نگذاريم براى شما وعده گاهى را (48)

و نهاده شد كتاب پس بينى گنهكاران را شوريده از آنچه در آن است و گويند اى واى بر ما چه شود اين كتاب را كه نگذارد كوچك و نه بزرگى را مگر آنكه برشمردش و يافتند آنچه را كردند حاضر و ستم نكند پروردگار تو كسى را (49)

و هنگامى كه گفتيم به فرشتگان سجده كنيد براى آدم پس سجده كردند جز ابليس بود از جنّ پس سرپيچيد از فرمان پروردگار خويش آيا گيريدش او و نژادش را دوستانى جز از من حالى كه ايشانند براى شما دشمن چه زشت است ستمگران را بدلى (50)

گواه نگرفتم ايشان را بر آفرينش آسمانها و زمين و نه آفرينش خودشان و نبودم هرگز گيرنده گمراهان بازوئى (51)

و روزى كه گويد بخوانيد شريكانم را آنان كه مى پنداشتيد پس خواندندشان پس پاسخشان نگفتند و نهاديم ميانشان پرتگاهى را (52)

و ديدند گنهكاران آتش را پس پنداشتند كه افتادگانند در آن و نيافتند از آن كنارگاهى را (53)

و همانا گردانيديم در اين قرآن براى مردم از هر مثَلى و انسان بيشتر از هر چيز است ستيزه گرى را (54)

و بازنداشت مردم را از آنكه ايمان آرند گاهى كه بيامدشان هدايت و از آنكه آمرزش خواهند از پروردگار خويش جز آنكه بيايدشان شيوه پيشينيان يا بيايدشان عذاب روى بروى (55)

و نفرستيم پيمبران را مگر بشارت دهندگان و ترسانندگان و مى ستيزند كافران

با باطل تا تباه كنند بدان حقّ را و برگرفتند آيتهاى مرا و آنچه بيم داده شدند مسخره (56)

و كيست ستمگرتر از آنكه يادآورى شد به آيتهاى خدا پس روى گردانيد از آنها و فراموش كرد آنچه را پيش فرستاد دستهايش همانا نهاديم بر دلهاى ايشان پوششهائى از آنكه دريابندش و در گوشهاى ايشان سنگينى را و اگر خوانيشان بسوى هدايت هرگز هدايت نشوند هيچگاه (57)

و پروردگار تو است آمرزنده صاحب رحمت اگر گرفتارشان كند بدانچه فراهم كردند هر آينه بشتابد براى ايشان در عذاب بلكه ايشان را است وعده گاهى كه هرگز نيابند جز آن پناهگاهى را (58)

و اينك شهرها نابود كرديم آنها را گاهى كه ستم كردند و نهاديم براى نابوديشان وعده گاهى را (59)

و هنگامى كه گفت موسى به جوان خويش نروم (دست برندارم) تا نرسم ملتقاى (رسيدنگاه) دو دريا را يا راه سپرم هفتاد سال (60)

پس هنگامى كه رسيدند مجمع (رسيدنگاه) آن دو را فراموش كردند ماهى خويش را تا برگرفت راه خويش را در دريا شكافنده (61)

پس هنگامى كه گذشتند گفت به جوان خود بياور براى ما چاشت ما را همانا رسيديم از سفر خويش اين رنجى را (62)

گفت آيا ديدى گاهى كه جاى گرفتيم نزديك آن سنگ همانا فراموش كردم ماهى را و فراموشم نكرد جز شيطان از آنكه به ياد آرمش و برگرفت راه خود را در دريا شگفت (63)

گفت اين است آنچه مى خواستيم پس بازگشتند بر جاى پاى هاى خويش پى جويان (64)

تا يافتند بنده اى از بندگان ما را كه داده بوديمش رحمتى را از نزد خود و آموخته بوديمش از نزد

خود دانش را (65)

گفت بدو موسى آيا پيرويت كنم بر آنكه بياموزيم از آنچه آموخته شدى رهبرى را (66)

گفت همانا تو نتوانى با من صبركردن (67)

و چگونه صبر كنى بر آنچه فرانگرفتى بر آن آگاهى را (68)

گفت زود است بيابيم شكيبا اگر خدا خواهد و نافرمانى نكنمت امرى را (69)

گفت پس اگر پيرويم كردى نپرس مرا از چيزى تا پديد آرم براى تو از آن سخنى را (70)

پس برفتند تا گاهى كه سوار شدند در كشتى بشكافتش گفت آيا سوراخ كرديش كه غرق كنى مردمش را همانا بياوردى چيزى زشت را (71)

گفت آيا نگفتم كه تو نتوانى با من صبركردن (72)

گفت مرا نگير بدانچه فراموش كردم و نرسان به من از كارم سختى را (73)

پس برفتند تا گاهى كه به كودكى رسيدند بكشتش گفت آيا كشتى تنى پاك را نه در برابر تنى همانا آوردى چيزى ناپسند را (74)

گفت آيا نگفتم به تو كه نتوانى هرگز با من صبركردن (75)

گفت اگر پرسيدمت از چيزى پس از اين همراهم نگير به درست رسيدى از نزدم بهانه اى را (76)

پس برفتند تا گاهى كه رسيدند مردم شهرى را خوراك خواستند از مردمش پس خوددارى كردند از آنكه مهمانشان كنند پس يافتند در آن ديوارى را كه مى خواست فرو ريزد پس بپاى داشتش گفت اگر مى خواستى مى گرفتى بر اين مزدى را (77)

گفت اين است جدائى ميان من و تو بزودى آگهيت دهم به سرانجام آنچه نتوانستى بر آن صبركردن را (78)

اما كشتى پس از آنِ بينوايانى بود كه كار مى كردند در دريا خواستم آسيبى بدان

رسانم و بود پشت سر ايشان پادشاهى كه مى گرفت هر كشتى را به ستم (بيگارى) (79)

و امّا كودك بودند پدر و مادرش مؤمنان پس ترسيديم كه واداردشان (يا تنگ آوردشان) به سركشى و ناسپاسى (80)

پس خواستيم تا بازدهد ايشان را پروردگارشان به جاى او بهتر از او را به پاكى و نزديكتر به رحم آوردن (81)

و اما ديوار پس از آن دو كودك يتيم بود در شهر و بود زير آن گنجى از براى ايشان و بود پدر ايشان شايسته پس خواست پروردگار تو كه برسند نيروى (جوانى) خود را و برون آرند گنج خويش را مهربانيى از پروردگار تو و من نكردمش به فرمان خود اين است سرانجام آنچه نتوانستى بر آن صبركردن را (82)

و پرسندت از ذوالقرنين بگو زود است بخوانم بر شما از او سخنى را (83)

همانا فرمانروايش ساختيم در زمين و داديمش از هرچيز دستاويزى (84)

پس پيروى كرد دستاويزى را (85)

تا گاهى كه رسيد فرودگاه خورشيد را يافتش فرو مى رود در چشمه گل آلودى و يافت نزد آن گروهى را گفتيم اى ذوالقرنين آيا يا شكنجه مى كنى و يا برمى گيرى در ايشان نكوئى را (86)

گفت اما آنكه ستم كند زود است عذابش كنيم و سپس بازگردانيده شود بسوى پروردگار خويش پس عذابش كند عذابى زشت (87)

و اما آنكو ايمان آرد و كردار شايسته كند پس او را است پاداش نيك و زود است گوئيم برايش از امر خويش گشايش را (88)

پس پيروى كرد وسيلتى را (89)

تا گاهى كه رسيد برآمدنگاه خورشيد را يافتش برمى آيد بر گروهى نگذارده ايم براى ايشان جز آن

پوششى را (90)

چنين و همانا فراگرفتيم بدانچه نزد او است به دانش (91)

پس پيروى كرد وسيلتى را (92)

تا گاهى كه رسيد ميان دو بند را يافت نارسيده بدانها گروهى را كه نيارند دريابند گفتارى را (93)

گفتند اى ذوالقرنين همانا يأجوج و مأجوج تبهكارى كنند در زمين آيا بگذاريم براى تو هزينه اى بر آنكه بگذارى ميان ما و آنان بندى را (94)

گفت آنچه فرمانروا كرده است مرا در آن پروردگارم بهتر است پس كمك دهيدم به نيروئى تا بنهم ميان شما و ايشان بندى انبوه را (95)

بياريد مرا خرده هاى آهن تا گاهى كه يكسان شد ميان دو كوه گفت بدهيد تا گاهى كه گردانيدش آتش گفت بياريد مرا بريزم بر آن آهن يا مس گداخته را (96)

پس نتوانستند چيره شوند بر آن و نتوانستندش سوراخ كردن را (97)

گفت اين است رحمتى از پروردگارم تا گاهى بيايد وعده پروردگارم بگرداندش خرد و بوده است وعده پروردگارم درست (98)

و گذارديم گروهى از ايشان را در آن روز موج زنند در گروهى و دميده شد در صور پس گردشان آورديم گردآوردنى (99)

و عرض كرديم دوزخ را آن روز بر كافران عرض كردنى (100)

آنان كه بود ديدگانشان در پرده از ياد من و بودند نمى توانستند شنيدن را (101)

آيا پنداشتند آنان كه كفر ورزيدند كه برگيرند بندگانم را جز من دوستانى همانا آماده كرديم دوزخ را براى كافران پيشكشى (102)

بگو آيا آگهيتان دهم به زيانكارتران در كردار (103)

آنان كه تباه شده است كوشش ايشان در زندگانى دنيا و مى پندارند كه ايشان نكو مى كنند عمل را (104)

آنانند كه كفر

ورزيدند به آيتهاى پروردگار خويش و ملاقات او پس تباه شد اعمال ايشان پس بپاى نداريم براى آنان روز قيامت وزنى (ترازوئى) را (105)

اين است پاداش ايشان دوزخ بدانچه كفر ورزيدند و برگرفتند آيتهاى مرا و پيمبران مرا ريشخند (106)

همانا آنان كه ايمان آوردند و كردار شايسته كردند بوده است ايشان را باغهاى بهشت پيشكشى (107)

جاودانند در آن نجويند از آن جابجاشدن را (108)

بگو اگر مى شد دريا مدادى براى سخنان پروردگارم همانا پايان مى يافت دريا پيش از آنكه پايان يابند سخنان پروردگارم و هر چند بياريم همانند آن كمك را (109)

بگو جز اين نيست كه من بشرى هستم مانند شما وحى مى شود به سويم كه خداى شما است خداوند يكتا پس آنكه اميد دارد ملاقات پروردگار خويش را بايد بكند كردارى شايسته و شريك نگرداند به پرستش پروردگار خويش كسى را (110)

to imperil your life for their sake, if they should not believe this dis-course, out of grief.

7 Indeed We have made whatever is on the earth an adornment for it that We may test them [to see] which of them is best in conduct.

8 And indeed We will turn whatever is on it into a barren plain.

9 Do you suppose that the Companions of the Cave and the Inscription were among Our wonderful signs?

10 When the youths took refuge in the Cave, they said, ‘Our Lord! Grant us a mercy from Yourself, and help us on to rectitude in our affair.’

11 So We put them to sleep in the Cave for several years.

12 Then We aroused them that We might know which of the two groups better reck-oned the period they had stayed.

13 We relate to you their account in truth. They were indeed youths who had faith in their Lord, and We had enhanced them in guidance,

14 and fortified their hearts, when they stood up and said, ‘Our Lord is the Lord of the heavens and the earth. We will never invoke any god besides Him, for then we shall certainly have said an atrocious lie.

15 These—our people—have taken gods besides Him. Why do they not bring any clear authority touching them? So who is a greater wrongdoer than he who fabricates a lie against Allah?

16 When you have dissociated yourselves from them and from what they worship except Allah, then take refuge in

the Cave. Your Lord will unfold His mercy for you, and He will help you on to ease in your affair.’

17 You may see the sun, when it rises, slanting toward the right of their cave, and, when it sets, cut across them towards the left, while they are in a cavern within it. That is one of Allah’s signs. Whomever Allah guides is rightly guided, and whomever He leads astray, you will never find for him any guardian or guide.

18 You will suppose them to be awake, although they are asleep. We turn them to the right and to the left, and their dog [lies] stretching its forelegs at the threshold. If you come upon them, you will surely turn to flee from them, and you will surely be filled with a terror of them.

19 So it was that We aroused them [from sleep] so that they might question one an-other. One of them said, ‘How long have you stayed [here]?’ They said, ‘We have stayed a day, or part of a day.’ They said, ‘Your Lord knows best how long you have stayed. Send one of you to the city with this money. Let him observe which of them has the purest food, and bring you provisions from there. Let him be attentive, and let him not make anyone aware of you.

20 Indeed should they prevail over you, they will [either] stone you [to death], or force you back into their creed, and then you will never be saved.’

21 So it was that We let them come upon them, that they might know that Allah’s promise is true, and that there is no doubt in the Hour. As they were disputing among themselves about their matter, they said, ‘Build a building over them. Their Lord knows them best.’ Those who had the say in their matter said, ‘We will set up a place of worship over them.’

22 They will say, ‘[They are] three; their dog is the fourth of them. They will say, ‘[They are] five, their dog is the sixth of them,’ taking a shot at the invisible. They will say, ‘[They are] seven, their dog is the eighth of them.’ Say, ‘My Lord knows best their number, and none knows them except a few.’ So do not dispute concerning them, except for a seeming dispute, and do not question about them any of them.

23 Do not say about anything, ‘I will indeed do it tomorrow,’

24 without [adding], ‘if Allah wishes.’ And when you forget, remember your Lord, and say, ‘Maybe my Lord will guide me to [something] more akin to rectitude than this.’

25 They remained in the Cave for three hundred years, and added nine more [to that number].

26 Say, ‘Allah knows best how long they remained. To Him belongs the Unseen of the heavens and the earth. How well does He see! How well does He hear! They have no guardian besides Him, and none shares with Him in His judgement.’

27 Recite what has

been revealed to you from your Lord’s Book. Nothing can change His words, and you will never find any refuge besides Him.

28 Content yourself with the company of those who supplicate their Lord morning and evening, desiring His Face, and do not loose sight of them, desiring the glitter of the life of this world. And Do not obey him whose heart We have made oblivious to Our remembrance, and who follows his own desires, and whose conduct is [mere] profli-gacy.

29 And say, ‘[This is] the truth from your Lord: let anyone who wishes believe it, and let anyone who wishes disbelieve it.’ Indeed We have prepared for the wrongdoers a Fire whose curtains will surround them [on all sides]. If they cry out for help, they will be helped with a water like molten copper which will scald the faces. What an evil drink, and how ill a resting place!

30 As for those who have faith and do righteous deeds—indeed We do not waste the reward of those who are good in deeds.

31 For such there will be the Gardens of Eden with streams running in them. They will be adorned therein with bracelets of gold and wear green garments of silk and brocade, reclining therein on couches. How excellent a reward, and how good a resting place!

32 Draw for them the parable of two men for each of whom We had made two gar-dens of vines, and We had surrounded them with date palms, and placed crops be-tween

them.

33 Both gardens yielded their produce without stinting anything of it. And We had set a stream gushing through them.

34 He had abundant fruits, so he said to his companion, as he conversed with him: ‘I have more wealth than you, and am stronger with respect to numbers.’

35 He entered his garden while he wronged himself. He said, ‘I do not think that this will ever perish,

36 and I do not think that the Hour will ever set in. And even if I am returned to my Lord I will surely find a resort better than this.’

37 His companion said to him, as he conversed with him: ‘Do you disbelieve in Him who created you from dust, then from a drop of [seminal] fluid, then fashioned you as a man?

38 But I [say], ‘‘He is Allah, my Lord,’’ and I do not ascribe any partner to my Lord.

39 Why did you not say, when you entered your garden, ‘‘[This is] as Allah has wished! There is no power except by Allah!’’ If you see that I have lesser wealth than you and children,

40 maybe my Lord will give me [something] better than your garden, and He will unleash upon it bolts from the sky, so that it becomes a bare plain.

41 Or its water will sink down, so that you cannot obtain it.’

42 And ruin closed in on his produce, and he began to wring his hands for what he had spent on it, as

it lay fallen on its trellises. He was saying, ‘I wish I had not ascribed any partner to my Lord.’

43 He had no party to help him, besides Allah, nor could he help himself.

44 There, all authority belongs to Allah, the Real. He is best in rewarding, and best in requiting.

45 Draw for them the parable of the life of this world: [It is] like the water We send down from the sky. Then the earth’s vegetation mingles with it. Then it becomes chaff, scattered by the wind. And Allah is omnipotent over all things.

46 Wealth and children are an adornment of the life of the world, but lasting righteous deeds are better with your Lord in reward and better in hope.

47 The day We shall set the mountains moving and you will see the earth in full view, We shall muster them, and We will not leave out anyone of them.

48 They will be presented before your Lord in ranks: ‘Certainly you have come to Us just as We created you the first time. Rather you maintained that We shall not appoint a tryst for you.’

49 The Book will be set up. Then you will see the guilty apprehensive of what is in it. They will say, ‘Woe to us! What a book is this! It omits nothing, big or small, without enumerating it.’ They will find present whatever they had done, and your Lord does not wrong anyone.

50 When We said to the angels, ‘Prostrate

before Adam,’ they prostrated, but not Iblis. He was one of the jinn, so he transgressed against his Lord’s command. Will you then take him and his offspring for guardians in My stead, though they are your enemies? How evil a substitute for the wrongdoers!

51 I did not make them a witness to the creation of the heavens and the earth, nor to their own creation, nor do I take those who mislead as assistants.

52 The day He will say, ‘Call those whom you maintained to be My partners,’ they will call them, but they will not respond to them, for We shall place an abyss between them.

53 The guilty will sight the Fire and know that they will fall into it, for they will find no means to circumvent it.

54 Certainly We have made this Qur’an interspersed with every kind of parable for mankind. But man is the most disputatious of creatures.

55 People do not refuse to have faith when guidance comes to them and to plead to their Lord for forgiveness, without being overtaken by the precedent of the ancients, or confronting the punishment.

56 We do not send the apostles except as bearers of good news and as warners, but those who are faithless dispute fallaciously to refute thereby the truth, having taken My signs and what they are warned of in derision.

57 Who is a greater wrongdoer than he who is reminded of the signs of his Lord, whereat he disregards them and forgets what

his hands have sent ahead? Indeed We have cast veils on their hearts lest they should understand it, and a deafness into their ears; and if you invite them to guidance they will never [let themselves] be guided.

58 Your Lord is the All-forgiving dispenser of mercy. Were He to take them to task because of what they have committed, He would have surely hastened their punish-ment. But they have a tryst, [when] they will not find a refuge besides Him.

59 Those are the towns that We destroyed when they were wrongdoers, and We ap-pointed a tryst for their destruction.

60 When Moses said to his lad, ‘I will go on [journeying] until I have reached the con-fluence of the two seas, or have spent a long time [travelling].’

61 So when they reached the confluence between them, they forgot their fish, which found its way into the sea, sneaking away.

62 So when they had passed on, he said to his lad, ‘Bring us our meal. We have cer-tainly encountered much fatigue on this journey of ours.’

63 He said, ‘Did you see?! When we took shelter at the rock, indeed I forgot about the fish—and none but Satan made me forget to mention it!—and it made its way into the sea in an amazing manner!’

64 He said, ‘That is what we were after!’ So they returned, retracing their footsteps.

65 [There] they found one of Our servants whom We had granted a mercy from Our-selves, and taught him a knowledge from

Our own.

66 Moses said to him, ‘May I follow you for the purpose that you teach me some of the probity you have been taught?’

67 He said, ‘Indeed you cannot have patience with me!

68 And how can you have patience about something you are not in the know of?’

69 He said, ‘You will find me, God willing, to be patient, and I will not disobey you in any matter.’

70 He said, ‘If you follow me, do not question me concerning anything until I [myself] make a mention of it to you.’

71 So they went on. When they boarded the boat, he made a hole in it. He said, ‘Did you make a hole in it to drown its people? You have certainly done a monstrous thing!’

72 He said, ‘Did I not say, indeed you cannot have patience with me?’

73 He said, ‘Do not take me to task for my forgetting, and do not be hard upon me.’

74 So they went on. When they encountered a boy, he slew him. He said, ‘Did you slay an innocent soul, without [his having slain] anyone? You have certainly done a dire thing!’

75 He said, ‘Did I not tell you, indeed you cannot have patience with me?’

76 He said, ‘If I question you about anything after this, do not keep me in your com-pany. You have already got sufficient excuse on my part.’

77 So they went on. When they came to the people of a town, they

asked its people for food, but they refused to extend them any hospitality. There they found a wall which was about to collapse, so he erected it. He said, ‘Had you wished, you could have taken a wage for it.’

78 He said, ‘This is where you and I shall part. I will inform you about the interpreta-tion of that over which you could not maintain patience.

79 As for the boat, it belonged to some poor people who work on the sea. I wanted to make it defective, for behind them was a king seizing every ship usurpingly.

80 As for the boy, his parents were faithful [persons], and We feared he would over-whelm them with rebellion and unfaith.

81 So We desired that their Lord should give them in exchange one better than him in respect of purity and closer in mercy.

82 As for the wall, it belonged to two boy orphans in the city. Under it there was a treasure belonging to them. Their father had been a righteous man. So your Lord desired that they should come of age and take out their treasure—as a mercy from your Lord. I did not do that out of my own accord. This is the interpretation of that over which you could not maintain patience.’

83 They question you concerning Dhul Qarnayn. Say, ‘I will relate to you an account of him.’

84 Indeed We had granted him power in the land and given him the means to all things.

85 So he

followed a means.

86 When he reached the place where the sun sets, he found it setting in a muddy spring, and by it he found a people. We said, ‘O Dhul Qarnayn! You may either punish them, or treat them with kindness.’

87 He said, ‘As for him who is a wrongdoer, we will punish him. Then he shall be returned to his Lord and He will punish him with a dire punishment.

88 But as for him who has faith and acts righteously, he shall have the best reward, and we will speak to him gently of our command.’

89 Then he followed a means.

90 When he reached the place where the sun rises, he found it rising on a people for whom We had not provided any shield against it.

91 So it was, and We comprehended whatever pertained to him.

92 Then he followed a means.

93 When he reached [the place] between the two barriers, he found between them a people who could hardly understand a word.

94 They said, ‘O Dhul Qarnayn! Indeed Gog and Magog are causing corruption in the land. Shall we pay you a tribute on condition that you build a barrier between them and us?’

95 He said, ‘What my Lord has furnished me is better. Yet help me with some power, and I will make a bulwark between you and them.

96 Bring me pieces of iron!’ When he had levelled up between the flanks, he said, ‘Blow!’ When he had turned it

into fire, he said, ‘Bring me molten copper to pour over it.’

97 So they could neither scale it, nor could they make a hole in it.

98 He said, ‘This is a mercy from my Lord. But when the promise of my Lord is ful-filled, He will level it; and my Lord’s promise is true.’

99 That day We shall let them surge over one another, and the Trumpet will be blown, and We shall gather them all,

100 and that day We shall bring hell into view visibly for the faithless.

101 —Those whose eyes were blindfolded to My remembrance and who could not hear.

102 Do the faithless suppose that they have taken My servants for guardians in My stead? Indeed We have prepared hell for the hospitality of the faithless.

103 Say, ‘Shall we inform you about the biggest losers in regard to works?

104 Those whose endeavour goes awry in the life of the world, while they suppose they are doing good.’

105 They are the ones who deny the signs of their Lord and the encounter with Him. So their works have failed. On the Day of Resurrection We will not set for them any weight.

106 That is their requital—hell—because of their faithlessness and taking My signs and My apostles in derision.

107 As for those who have faith and do righteous deeds they shall have the gardens of Firdaws for abode,

108 to remain [forever] in them, from where they will not seek to shift.

109 Say,

‘If the sea were ink for the words of my Lord, the sea would be spent before the words of my Lord are spent, though We brought another like it for replenishment.’

110 Say, ‘I am just a human being like you. It has been revealed to me that your God is the One God. So whoever expects to encounter his Lord—let him act righteously, and not associate anyone with the worship of his Lord.’

When the youths sought refuge in the cave, they said: Our Lord! grant us mercy from Thee, and provide for us a right course in our affair. (10)

So We prevented them from hearing in the cave for a number of years. (11)

Then We raised them up that We might know which of the two parties was best able to compute the time for which they remained. (12)

We relate to you their story with the truth; surely they were youths who believed in their Lord and We increased them in guidance. (13)

And We strengthened their hearts with patience, when they stood up and said: Our Lord is the Lord of the heavens and the earth; we will by no means call upon any god besides Him, for then indeed we should have said an extravagant thing. (14)

These our people have taken gods besides Him; why do they not produce any clear authority in their support? Who is then more unjust than he who forges a lie against Allah? (15)

And when you forsake them and what they worship save Allah, betake yourselves for refuge to the cave; your Lord will extend to you largely of His mercy and provide for you a profitable course in your affair. (16)

And you might see the sun when it rose, decline from their cave towards the right hand, and when it set, leave them behind on the left while they were in a wide space thereof. This is of the signs of Allah; whomsoever

Allah guides, he is the rightly guide (17)

And you might think them awake while they were asleep and We turned them about to the right and to the left, while their dog (lay) outstretching its paws at the entrance; if you looked at them you would certainly turn back from them in flight, and you wou (18)

And thus did We rouse them that they might question each other. A speaker among them said: How long have you tarried? They said: We have tarried for a day or a part of a day. (Others) said: Your Lord knows best how long you have tarried. Now send one of y (19)

For surely if they prevail against you they would stone you to death or force you back to their religion, and then you will never succeed. (20)

And thus did We make (men) to get knowledge of them that they might know that Allah's promise is true and that as for the hour there is no doubt about it. When they disputed among themselves about their affair and said: Erect an edifice over them-- their (21)

(Some) say: (They are) three, the fourth of them being their dog; and (others) say: Five, the sixth of them being their dog, making conjectures at what is unknown; and (others yet) say: Seven, and the eighth of them is their dog. Say: My Lord best knows t (22)

And do not say of anything: Surely I will do it tomorrow, (23)

Unless Allah pleases; and remember your

Lord when you forget and say: Maybe my Lord will guide me to a nearer course to the right than this. (24)

And they remained in their cave three hundred years and (some) add (another) nine. (25)

Say: Allah knows best how long they remained; to Him are (known) the unseen things of the heavens and the earth; how clear His sight and how clear His hearing! There is none to be a guardian for them besides Him, and He does not make any one His associate (26)

And recite what has been revealed to you of the Book of your Lord, there is none who can alter His words; and you shall not find any refuge besides Him. (27)

And withhold yourself with those who call on their Lord morning and evening desiring His goodwill, and let not your eyes pass from them, desiring the beauties of this world's life; and do not follow him whose heart We have made unmindful to Our remembranc (28)

And say: The truth is from your Lord, so let him who please believe, and let him who please disbelieve; surely We have prepared for the iniquitous a fire, the curtains of which shall encompass them about; and if they cry for water, they shall be given wat (29)

Surely (as for) those who believe and do good, We do not waste the reward of him who does a good work. (30)

These it is for whom are gardens of perpetuity beneath which rivers flow, ornaments shall be given

to them therein of bracelets of gold, and they shall wear green robes of fine silk and thick silk brocade interwoven with gold, reclining therein on raised (31)

And set forth to them a parable of two men; for one of them We made two gardens of grape vines, and We surrounded them both with palms, and in the midst of them We made cornfields. (32)

Both these gardens yielded their fruits, and failed not aught thereof, and We caused a river to gush forth in their midst, (33)

And he possessed much wealth; so he said to his companion, while he disputed with him: I have greater wealth than you, and am mightier in followers. (34)

And he entered his garden while he was unjust to himself. He said: I do not think that this will ever perish (35)

And I do not think the hour will come, and even if I am returned to my Lord I will most certainly find a returning place better than this. (36)

His companion said to him while disputing with him: Do you disbelieve in Him Who created you from dust, then from a small seed, then He made you a perfect man? (37)

But as for me, He, Allah, is my Lord, and I do not associate anyone with my Lord. (38)

And wherefore did you not say when you entered your garden: It is as Allah has pleased, there is no power save in Allah? If you consider me to be inferior to you in

wealth and children, (39)

Then maybe my Lord will give me what is better than your garden, and send on it a thunderbolt from heaven so that it shall become even ground without plant, (40)

Or its waters should sink down into the ground so that you are unable to find it. (41)

And his wealth was destroyed; so he began to wring his hands for what he had spent on it, while it lay, having fallen down upon its roofs, and he said: Ah me! would that I had not associated anyone with my Lord. (42)

And he had no host to help him besides Allah nor could he defend himself. (43)

Here is protection only Allah's, the True One; He is best in (the giving of) reward and best in requiting. (44)

And set forth to them parable of the life of this world: like water which We send down from the cloud so the herbage of the earth becomes tangled on account of it, then it becomes dry broken into pieces which the winds scatter; and Allah is the holder of (45)

Wealth and children are an adornment of the life of this world; and the ever-abiding, the good works, are better with your Lord in reward and better in expectation. (46)

And the day on which We will cause the mountains to pass away and you will see the earth a levelled plain and We will gather them and leave not any one of them behind. (47)

And they shall be

brought before your Lord, standing in ranks: Now certainly you have come to Us as We created you at first. Nay, you thought that We had not appointed to you a time of the fulfillment of the promise. (48)

And the Book shall be placed, then you will see the guilty fearing from what is in it, and they will say: Ah! woe to us! what a book is this! it does not omit a small one nor a great one, but numbers them (all); and what they had done they shall find pres (49)

And when We said to the angels: Make obeisance to Adam; they made obeisance but Iblis (did it not). He was of the jinn, so he transgressed the commandment of his Lord. What! would you then take him and his offspring for friends rather than Me, and they ar (50)

I did not make them witnesses of the creation of the heavens and the earth, nor of the creation of their own souls; nor could I take those who lead (others) astray for aiders. (51)

And on the day when He shall say: Call on those whom you considered to be My associates. So they shall call on them, but they shall not answer them, and We will cause a separation between them. (52)

And the guilty shall see the fire, then they shall know that they are going to fall into it, and they shall not find a place to which to turn away from it. (53)

And certainly

We have explained in this Quran every kind of example, and man is most of all given to contention. (54)

And nothing prevents men from believing when the guidance comes to them, and from asking forgiveness of their Lord, except that what happened to the ancients should overtake them, or that the chastisement should come face to face with them. (55)

And We do not send messengers but as givers of good news and warning, and those who disbelieve make a false contention that they may render null thereby the truth, and they take My communications and that with which they are warned for a mockery. (56)

And who is more unjust than he who is reminded of the communications of his Lord, then he turns away from them and forgets what his two hands have sent before? Surely We have placed veils over their hearts lest they should understand it and a heaviness in (57)

And your Lord is Forgiving, the Lord of Mercy; were He to punish them for what they earn, He would certainly have hastened the chastisement for them; but for them there is an appointed time from which they shall not find a refuge. (58)

And (as for) these towns, We destroyed them when they acted unjustly, and We have appointed a time for their destruction. (59)

And when Musa said to his servant: I will not cease until I reach the junction of the two rivers or I will go on for years. (60)

So when they had reached

the junction of the two (rivers) they forgot their fish, and it took its way into the sea, going away. (61)

But when they had gone farther, he said to his servant: Bring to us our morning meal, certainly we have met with fatigue from this our journey. (62)

He said: Did you see when we took refuge on the rock then I forgot the fish, and nothing made me forget to speak of it but the Shaitan, and it took its way into the river; what a wonder! (63)

He said: This is what we sought for; so they returned retracing their footsteps. (64)

Then they found one from among Our servants whom We had granted mercy from Us and whom We had taught knowledge from Ourselves. (65)

Musa said to him: Shall I follow you on condition that you should teach me right knowledge of what you have been taught? (66)

He said: Surely you cannot have patience with me (67)

And how can you have patience in that of which you have not got a comprehensive knowledge? (68)

He said: If Allah pleases, you will find me patient and I shall not disobey you in any matter. (69)

He said: If you would follow me, then do not question me about any thing until I myself speak to you about it (70)

So they went (their way) until when they embarked in the boat he made a hole in it. (Musa) said: Have you made a hole in it to drown its

inmates? Certainly you have done a grievous thing. (71)

He said: Did I not say that you will not be able to have patience with me? (72)

He said: Blame me not for what I forgot, and do not constrain me to a difficult thing in my affair. (73)

So they went on until, when they met a boy, he slew him. (Musa) said: Have you slain an innocent person otherwise than for manslaughter? Certainly you have done an evil thing. (74)

He said: Did I not say to you that you will not be able to have patience with me? (75)

He said: If I ask you about anything after this, keep me not in your company; indeed you shall have (then) found an excuse in my case. (76)

So they went on until when they came to the people of a town, they asked them for food, but they refused to entertain them as guests. Then they found in it a wall which was on the point of falling, so he put it into a right state. (Musa) said: If you had (77)

He said: This shall be separation between me and you; now I will inform you of the significance of that with which you could not have patience. (78)

As for the boat, it belonged to (some) poor men who worked on the river and I wished that I should damage it, and there was behind them a king who seized every boat by force. (79)

And as for the boy,

his parents were believers and we feared lest he should make disobedience and ingratitude to come upon them: (80)

So we desired that their Lord might give them in his place one better than him in purity and nearer to having compassion. (81)

And as for the wall, it belonged to two orphan boys in the city, and there was beneath it a treasure belonging to them, and their father was a righteous man; so your Lord desired that they should attain their maturity and take out their treasure, a mercy (82)

And they ask you about Zulqarnain. Say: I will recite to you an account of him. (83)

Surely We established him in the land and granted him means of access to every thing. (84)

So he followed a course. (85)

Until when he reached the place where the sun set, he found it going down into a black sea, and found by it a people. We said: O Zulqarnain! either give them a chastisement or do them a benefit. (86)

He said: As to him who is injust, we will chastise him, then shall he be returned to his Lord, and He will chastise him with an exemplary chastisement: (87)

And as for him who believes and does good, he shall have goodly reward, and We will speak to him an easy word of Our command. (88)

Then he followed (another) course. (89)

Until when he reached the land of the rising of the sun, he found it rising on a people to

whom We had given no shelter from It; (90)

Even so! and We had a full knowledge of what he had. (91)

Then he followed (another) course. (92)

Until when he reached (a place) between the two mountains, he found on that side of them a people who could hardly understand a word. (93)

They said: O Zulqarnain! surely Gog and Magog make mischief in the land. Shall we then pay you a tribute on condition that you should raise a barrier between us and them (94)

He said: That in which my Lord has established me is better, therefore you only help me with workers, I will make a fortified barrier between you and them; (95)

Bring me blocks of iron; until when he had filled up the space between the two mountain sides, he said: Blow, until when he had made it (as) fire, he said: Bring me molten brass which I may pour over it. (96)

So they were not able to scale it nor could they make a hole in it. (97)

He said: This is a mercy from my Lord, but when the promise of my Lord comes to pass He will make it level with the ground, and the promise of my Lord is ever true. (98)

And on that day We will leave a part of them in conflict with another part, and the trumpet will be blown, so We will gather them all together; (99)

And We will bring forth hell, exposed to view, on that day

before the unbelievers. (100)

They whose eyes were under a cover from My reminder and they could not even hear. (101)

What! do then those who disbelieve think that they can take My servants to be guardians besides Me? Surely We have prepared hell for the entertainment of the unbelievers. (102)

Say: Shall We inform you of the greatest losers in (their) deeds? (103)

(These are) they whose labor is lost in this world's life and they think that they are well versed in skill of the work of hands. (104)

These are they who disbelieve in the communications of their Lord and His meeting, so their deeds become null, and therefore We will not set up a balance for them on the day of resurrection. (105)

Thus it is that their recompense is hell, because they disbelieved and held My communications and My messengers in mockery. (106)

Surely (as for) those who believe and do good deeds, their place of entertainment shall be the gardens of paradise, (107)

Abiding therein; they shall not desire removal from them. (108)

Say: If the sea were ink for the words of my Lord, the sea would surely be consumed before the words of my Lord are exhausted, though We were to bring the like of that (sea) to add (109)

Say: I am only a mortal like you; it is revealed to me that your god is one Allah, therefore whoever hopes to meet his Lord, he should do good deeds, and not join any one in

the service of his Lord. (110)

long a stretch they had remained [there].

(13) We shall relate their story to you correctly: They were young men who believed in their Lord, and We gave them extra guidance.

(14) We strengthened their hearts when they stood up and said: "Our Lord is Lord of Heaven and Earth. We will never appeal to any deity except Him; should we say [such a thing], then it would be an outrage.

(15) These people of ours have adopted other gods besides Him. If they would only bring some clear authority to support them!" Who is more in the wrong than someone who invents a lie about God?

(16) When you withdraw from them and whatever they serve instead of God, then seek shelter in the Cave . Your Lord will spread some of His mercy over you and make fitting arrangements for you in your affair.

(17) You should have seen how the sun as it rose, swerved away from their Cave toward the right; and as it set, slanted off toward the left of them, while they lay in a space in between. That was one of God's signs. Anyone whom God guides, remains guided; while anyone He lets go astray will never find any patron to set him straight.

(18) You would reckon they were awake, while they [really] lay there asleep. We turned them over on the right and on the left, while their dog lay stretched out with his forepaws over the threshold. If you had chanced upon them, you would

have turned and fled from them; you would have been filled with awe of them!

(19) Even so We raised them up again so they might question one another. One of them spoke up and said: "How long have you stayed [here] ?" They said: "We have stayed a day, or part of a day." They said: "Your Lord is quite Aware of how long you have stayed [here], so send one of your men to the city with this coin of yours. Let him see which food is the most suitable and bring you [back] a supply of it. Let him act discreetly and not make anyone aware of you.

(20) If they should find out about you, they will stone you or make you turn back to their sect. You would never succeed then!"

(21) Thus We disclosed things to them so they might know that God's promise has come true and there is no doubt about the Hour. So [people] debated their case among themselves, and they said: "Build a monument over them. Their Lord is quite Aware of them." Those who won out in the end said: "Let us erect a shrine for them."

(22) They will say: "[They were] three, the fourth of them being their dog; " while [others] will say: "Five, the sixth of them is their dog," guessing at the Unseen. [Still others] say: "Seven, and the eighth of them is their dog." SAY: "My Lord is quite Aware as to how many they were. Only a

few know about them." Do not discuss them except in a discussion that is obvious, nor seek anyone else's opinion about them.

(23) Do not say about anything: "I am doing that tomorrow,"

(24) unless [you add]: "Should God so wish!" Remember your Lord whenever you might forget, and SAY: "Perhaps my Lord will guide me even closer than this to proper behavior.")

(25) And they stayed in their Cave for three hundred years plus nine more.

(26) SAY: "God is quite Aware as to how long they stayed [there]. He holds the Unseen in Heaven and Earth; He is quite Observant of it, and quite Alert as well. They have no patron besides Him, nor does He let anyone else share in His discretion."

(27) Quote whatever has been revealed to you from your Lord's book: there is no one who may change His words, nor will you ever find any sanctuary except in Him.

(28) Restrain yourself concerning those who appeal to their Lord in the morning and evening, wanting His presence; yet do not let your eyes wander too far from them, desiring the attraction of worldly life. Do not obey anyone whose heart We allow to neglect remembering Us, so he pursues his own whim. His case results in dissipation.

(29) SAY: "Truth comes from your Lord. Let anyone who wishes to, believe, and let anyone who wishes to, disbelieve." We have reserved a fire for wrongdoers whose sheets will hem them in. If they should ask for some relief, then

water like molten brass will be showered on them to scorch their faces. How awful such a drink will be and how evil is such a couch!

(30) As for those who believe and perform honorable deeds, well We shall not waste the earnings of anyone whose action has been kind.

(31) Those shall have the gardens of Eden through which rivers will flow. They will be decked out with gold bracelets there and wear green silk clothing and brocade, as they lean back on sofas in it. How superb will such a recompense be and how handsome is the couch!

(32) Set forth a comparison between two men for them: We granted two vineyards to one of them, and bordered them with datepalms and planted field crops in between.

(33) Each garden produced its food and did not fail to yield its best; We even caused a river to spring forth in the midst of them.

(34) One man had fruit and told his companion while he was discussing things with him: "I am wealthier than you are, and have a bigger following!"

(35) He entered his garden while he was thus harming his own soul. He said: "I do not think that this will ever disappear!

(36) I do not think the Hour is at hand; if I am ever sent back to my Lord, I shall find something better than it in exchange."

(37) His companion told him while he was discussing things with him: "Have you disbelieved in the One Who

created you from dust, then from a drop of semen; then fashioned you into a man?

(38) However so far as we are concerned, He is God my Lord, and I do not associate anyone with my Lord!

(39) Why, as you entered your garden, did you not say: 'Whatever God may wish; there is no strength except through God [Alone]!'? Even if you see how I am less wealthy than you are and have fewer children,

(40) perhaps my Lord will still give me something better than your garden and send a reckoning down from Heaven on it, so it will eventually become a bald hilltop,

(41) or its water will sink down some morning and you will never manage to find it again."

(42) He was caught short with his fruit, and one morning he began to wring his hands over what he had spent on it, since it had tumbled down from its trellisses. He kept saying: "It's too bad for me; I should never have associated anyone with my Lord!"

(43) He had no party to support him against God, so he was not supported.

(44) That is how patronage lies with the True God. He is Best as a recompense and Best in results.

(45) Set forth an example for them about worldly life being like water We send down from the sky. The plants on the Earth swell up with it; yet some morning they will become dry weeds which the winds will blow away. God is Competent to

do everything!

(46) Wealth and children are an attraction during worldly life. Yet honorable deeds that last for ever are better as a recompense from your Lord and even better to hope for.

(47) Some day We shall set the mountains travelling along and you will see the earth lying exposed. We will summon them and not one of them shall We omit;

(48) they will be marshalled in ranks before your Lord: "You have come to Us just as We created you in the first place even though you claimed We would never make any appointment for you."

(49) The Book will be produced and you will see criminals apprehensive about its contents. They will say: "It's too late for us! What does this book mean for me? It omits nothing either small nor large unless it is accounted for." They will find whatever they have done presented there, even though your Lord will not harm anyone.

(50) When We told the angels: "Bow down on your knees before Adam," they [all] knelt down except for Diabolis; he was a sprite and acted contrary to his Lord's command. Will you (all) adopt him and his offspring as patrons instead of Myself? They are enemies of yours! How wretched is such an alternative for wrongdoers.

(51) I did not have them as witnesses at the creation of Heaven and Earth, nor even at their own creation. I am not about to adopt those who lead [others] astray as [My] attendants.

(52) Some day He will

say: "Call on My associates whom you claim to have, and appeal to them." They will not respond to them, while We shall place a chasm between them.

(53) Criminals will see the Fire and think they are falling into it. They will not find any way to avert it.

(54) We have spelled out every sort of example for mankind in this Qur'an, yet every man uses it just for argument in most cases.

(55) What has prevented men from believing and seeking forgiveness from their Lord, once guidance has come to them, except [they may wish] that the practice of primitive people should come along with them, or that torment come face to face with them.

(56) We have sent emissaries merely as heralds and warners while those who disbelieve idly argue away so they may refute the Truth by means of it. They treat My signs and what they are warned of as a joke!

(57) Who is more in the wrong than someone who has been reminded about his Lord's signs and then avoids them, and forgets anything his hands may have sent on ahead? We have placed wrappings over their hearts and dullness in their ears lest they understand it. Even if you called them to guidance, they still would never consent to be guided.

(58) Your Lord is the Forgiving, the Possessor of Mercy. If He were to take them to task for what they have earned, He would hasten torment for them; instead they have their appointment from

which they will never find any asylum.

(59) Such towns have We destroyed whenever they did wrong, and We fixed the time for their destruction.

(60) And so Moses told his young man: "I shall not give up until I reach the place where both seas meet, even though I spend ages doing so."

(61) So when they reached the place where they had met, they forgot their fish, which took its way to the sea as if it went out through a drain

(62) When they had gone still further, he told his young man: "Bring us our lunch; we have experienced so much strain along our journey."

(63) He said: "Did you see when we were resting by the rock, that I forgot the fish? Unless it was Satan who made me forget it so I did not remember it. It took its way through the sea like something marvellous!"

(64) He said: "That is just what we've been searching for." So they retraced their steps the way they had come.

(65) They found one of Our servants to whom We had given mercy from Ourself and taught him knowledge from Our very presence.

(66) Moses said to him: "May I follow you so you may teach me some of the common sense you have been taught?"

(67) He said:" You will never have any patience with me!

(68) How can you show any patience with something that is beyond your experience?"

(69) He said: "You will find me patient, if God so

wishes. I will not disobey you in any matter."

(70) He said: "If you follow me, do not ask me about anything until I tell you something to remember it by."

(71) So they both started out until, as they boarded the ship, he bored a hole in her. He said: "Have you scuttled her to drown her crew? You have done such a weird thing!"

(72) He said: "Didn't I say that you would not manage to show any patience with me?"

(73) He said: "Do not take me to task for what I have forgotten, nor weigh me down by making my case too difficult for me."

(74) They journeyed on until when they met a youth, he killed him. He said: "Have you killed an innocent soul without any previous murder [on his part]? You have committed such a horrible deed!"

(75) He said: "Did I not tell you that you would never manage to have any patience with me?"

(76) He said: "If I ever ask you about anything after this, do not let me accompany you. You have found an excuse so far as I am concerned."

(77) They both proceeded further till when they came to the people of a [certain] town, they asked its inhabitants for some food, and they refused to treat either of them hospitably. They found a wall there which was about to tumble down, so he set it straight. He said: "If you had wished, you might have accepted some payment for it."

(78)

He said: "This [means] a parting between you and me. Yet I shall inform you about the interpretation of what you had no patience for.

(79) As for the ship, it belonged to some poor men who worked at sea. I wanted to damage it because there was a king behind them seizing every ship by force.

(80) The young man's parents were believers, and we dreaded lest he would burden them with arrogation and disbelief.

(81) We wanted their Lord to replace him for them with someone better than him in purity and nearer to tenderness.

(82) The wall belonged to two orphan boys [living] in the city, and a treasure of theirs lay underneath it. Their father had been honorable, so your Lord wanted them to come of age and claim their treasure as a mercy from your Lord. I did not do it of my own accord. That is the interpretation of what you showed no patience for."

(83) They will ask you about Double Horns. SAY: "I shall render an account of him for you."

(84) We established things on earth for him, and gave him access to everything;

(85) so he followed a [certain]course

(86) until when he reached the place where the sun sets, he found it setting in a mucky spring alongside which he (also) found some people. We said: "Double Horns, either you will punish [them] or else act kindly towards them."

(87) He said: "Anyone who has done wrong we shall punish; then he will be

sent back to his Lord, and He will punish him with horrible torment.

(88) Anyone who believes and acts honorably will have the finest reward and we will tell him gently about our command."

(89) Then he followed [another] course

(90) until when he reached the place where the sun rises, he found it rising on a folk whom We had not granted any protection against it.

(91) That was how We controlled information about whatever lay before him.

(92) Then he followed [still another] course

(93) until when he reached two barriers, he found a folk on the nearer side of them who scarcely understood any speech.

(94) They said: "Double Horns, Gog and Magog are ravaging the earth. Shall we pay you tribute on condition that you place a barrier between us and them?"

(95) He said: "Whatever my Lord has empowered me to do is even better, so help me with some [man] power: I'll place a rampart between you and them.

(96) Bring me blocks of iron." When he had levelled off [the space] between both cliffs, he said: "Blow on it!", until when he had built it up into a fire, he said: "Bring me molten brass so I may pour some over it."

(97) They neither managed to climb over it nor were they able to tunnel through it.

(98) He said: "This is a mercy from my Lord. Whenever my Lord's promise comes, he will make it crumble. My Lord's promise is true!"

(99) We will leave some

of them surging over others on that day. The Trumpet shall be blown, and We will gather them all together.

(100) On that day We will spread Hell out on display for disbelievers

(101) whose eyes have been under blinders against [seeing] My reminder. They have not even managed to hear!

(102) Do those who disbelieve reckon they will adopt My servants as patrons instead of Me? We have reserved Hell as a lodging for disbelievers!

(103) SAY: "Shall We announce to you those who have lost the most through [their] actions?"

(104) Those whose effort led them astray during worldly life, while they reckoned they were producing something fine,

(105) are the ones who have disbelieved in their Lord's signs and about meeting Him; their actions will prove to be useless, and We shall set up no weighing-in for them on Resurrection Day.

(106) Such will be their reward- Hell, because of how they have disbelieved and taken My signs and My messengers for a laughingstock.

(107) Those who believe and perform honorable deeds will have the gardens of Paradise as a lodging

(108) to live in for ever; they will never seek any transfer from it.

(109) SAY: "If the sea were an inkwell for the words of my Lord, the sea would be drained before my Lord's words would be spent even though we brought the same again to replenish it.

(110) SAY: "I am only a human being like yourselves; it has been revealed to me that your deity is God

Alone. Anyone who is expecting to meet his Lord should act honorably and not associate anyone in the worship due his Lord."

tarried. (12)

We will relate to thee their tidings truly. They were youths who believedin their Lord, and We increased them in guidance. (13)

And We strengthened their hearts, when they stood up and said, `Our Lord isthe Lord of the heavens and earth; we will not call upon any god, apartfrom Him, or then we had spoken outrage. (14)

These our people have taken to them other gods, apart from Him. Ah, if onlythey would bring some clear authority regarding them! But who does greaterevil than he who forges against God a lie? (15)

So, when you have gone apart from them and that they serve, excepting God,take refuge in the Cave, and your Lord will unfold to you of His mercy, andwill furnish you with a gentle issue of your affair.' (16)

And thou mightest have seen the sun, when it rose, inclining from their Cavetowards the right, and, when it set, passing them by on the left, while theywere in a broad fissure of the Cave. That was one of God's signs; whomsoeverGod guides, he is rightly guided, and whomsoever He leads astray, thou wiltnot find for him a protector to direct. (17)

Thou wouldst have thought them awake, as they lay sleeping, while We turnedthem now to the right, now to the left, and their dog stretching its paws onthe threshold. Hadst thou observed them surely thou wouldst have turned thyback on them in flight, and been filled with terror of them. (18)

And even so We raised them up again

that they might question one another.One of them said, `How long have you tarried?' They said, `We have tarrieda day, or part of a day.' They said, `Your Lord knows very well how longyou have tarried. Now send one of you forth with this silver to the city,and let him look for which of them has purest food, and bring you provisionthereof; let him be courteous, and apprise no man of you. (19)

If they should get knowledge of you they will stone you, or restore you totheir creed, then you will not prosper ever.' (20)

And even so We made them stumble upon them, that they might know that God'spromise is true, and that the Hour--there is no doubt of it. When they werecontending among themselves of their affair then they said, `Build over thema building; their Lord knows of them very well.' Said those who prevailedover their affair, `We will raise over them a place of worship.' (21)

They will say, `Three; and their dog was the fourth of them.' They will say,`Five; and their dog was the sixth of them.' guessing at the Unseen. Theywill say, `Seven; and their dog was the eighth of them.' Say: `My Lord knowsvery well their number, and none knows them, except a few.' So do notdispute with them, except in outward disputation, and ask not any of them fora pronouncement on them. (22)

And do not say, regarding anything, `I am going to do that tomorrow,' (23)

but only, `If God will'; and mention thy Lord,

when thou forgettest, andsay, `It may be that my Lord will guide me unto something nearer torectitude than this.' (24)

And they tarried in the Cave three hundred years, and to that they addednine more. (25)

Say: `God knows very well how long they tarried. To Him belongs the Unseenin the heavens and in the earth. How well He sees! How well He hears!They have no protector, apart from Him, and He associates in His governmentno one.' (26)

Recite what has been revealed to thee of the Book of thy Lord; no man canchange His words. Apart from Him, thou wilt find no refuge. (27)

And restrain thyself with those who call upon their Lord at morning andevening, desiring His countenance, and let not thine eyes turn away fromthem, desiring the adornment of the present life; and obey not him whoseheart We have made neglectful of Our remembrance so that he follows his ownlust, and his affair has become all excess. (28)

Say: `The truth is from your Lord; so let whosoever will believe, and letwhosoever will disbelieve.' Surely We have prepared for the evildoers afire, whose pavilion encompasses them; if they call for succour, they will besuccoured with water like molten copper, that shall scald their faces--howevil a potion, and how evil a resting-place! (29)

Surely those who believe, and do deeds of righteousness--surely We leave notto waste the wage of him who does good works; (30)

those--their shall be Gardens of Eden, underneath which rivers flow; thereinthey shall be adorned with bracelets of

gold, and they shall be robed ingreen garments of silk and brocade, therein reclining upon couches--O, howexcellent a reward! And O, how fair a resting-place! (31)

And strike for them a similitude: two men. To one of them We assigned twogardens of vines, and surrounded them with palm-trees, and between them Weset a sown field; (32)

each of the two gardens yielded its produce and failed naught in any wise;and We caused to gush amidst them a river. (33)

So he had fruit; and he said to his fellow, as he was conversing with him,`I have more abundance of wealth than thou and am mightier inrespect of men.' (34)

And he entered his garden, wronging himself; he said, `I do not think thatthis will ever perish; (35)

I do not think that the Hour is coming; and if I am indeed returned to myLord, I shall surely find a better resort than this.' (36)

Said his fellow, as he was conversing with him, `What, disbelievest thou inHim who created thee of dust, then of a sperm-drop, then shaped thee asa man? (37)

But lo, He is God, my Lord, and I will not associate with my Lord any one. (38)

Why, when thou wentest into thy garden, didst thou not say, "As God will;there is no power except in God"? If thou seest me, that I am less than thouin wealth and children, (39)

yet it may be that my Lord will give me better than thy garden, and loose onit a thunderbolt out of

heaven, so that in the morning it will be a slopeof dust, (40)

or in the morning the water of it will be sunk into the earth, so that thouwilt not be able to seek it out.' (41)

And his fruit was all encompassed, and in the morning he was wringinghis hands for that he had expended upon it, and it was fallen down uponits trellises, and he was saying, `Would I had not associated with my Lordany one!' (42)

But there was no host to help him, apart from God, and he was helpless. (43)

Thereover protection belongs only to God the True; He is best rewarding, bestin the issue. (44)

And strike for them the similitude of the present life: it is as water thatWe send down out of heaven, and the plants of the earth mingle with it; andin the morning it is straw the winds scatter; and God is omnipotent overeverything. (45)

Wealth and sons are the adornment of the present world; but the abidingthings, the deeds of righteousness, are better with God in reward, and betterin hope. (46)

And on the day We shall set the mountains in motion, and thou seest the earthcoming forth, and We muster them so that We leave not so much as one ofthem behind; (47)

and they shall be presented before their Lord in ranks--`You have come to Us,as We created you upon the first time; nay, you asserted We should notappoint for you a tryst.' (48)

And the Book shall be set in

place; and thou wilt see the sinners fearful atwhat is in it, and saying, `Alas for us! How is it with this Book, that itleaves nothing behind, small or great, but it has numbered it?' And theyshall find all they wrought present, and thy Lord shall not wrong anyone. (49)

And when We said to the angels, `Bow yourselves to Adam'; so they bowedthemselves, save Iblis; he was one of the jinn, and committed ungodlinessagainst his Lord's command. What, and do you take him and his seedto be your friends, apart from Me, and they an enemy to you? How evilis that exchange for the evildoers! (50)

I made them not witnesses of the creation of the heavens and earth,neither of the creation of themselves; I would not ever take those who leadothers astray to be My supporters. (51)

And on the day He shall say, `Call on My associates whom you asserted'; andthen they shall call on them, but they will not answer them, and We shallset a gulf between them. (52)

Then the evildoers will see the Fire, and think that they are about to fallinto it, and will find no escape from it. (53)

We have indeed turned about for men in this Koran every manner of similitude;man is the most disputatious of things. (54)

And naught prevented men from believing when the guidance came unto them,and seeking their Lord's forgiveness, but that the wont of the ancientsshould come upon them, or that the chastisement should come upon themface to face. (55)

And We send not the Envoys, but good tidings to bear, and warning. Yet dothe unbelievers dispute with falsehood, that they may rebut thereby thetruth. They have taken My signs, and what they are warned of, in mockery. (56)

And who does greater evil than he who, being reminded of the signs of hisLord, turns away from them and forgets what his hands have forwarded?Surely We have laid veils on their hearts lest they understand it, and intheir ears heaviness; and though thou callest them to the guidance, yet theywill not be guided ever. (57)

But thy Lord is the All-forgiving, full of mercy. If He should take themto task for that they have earned, He would hasten for them the chastisement;but they have a tryst, from which they will find no escape. (58)

And those cities, We destroyed them when they did evil, and appointed fortheir destruction a tryst. (59)

And when Moses said to his page, `I will not give up until I reach themeeting of the two seas, though I go on for many years.' (60)

Then, when they reached their meeting, they forgot their fish, and it tookits way into the sea, burrowing. (61)

When they had passed over, he said to his page, `Bring us our breakfast;indeed, we have encountered weariness from this our journey.' (62)

He said, `What thinkest thou? When we took refuge in the rock, then I forgotthe fish--and it was Satan himself that made me forget it so that I shouldnot remember it--and so it took

its way into the sea in a mannermarvellous.' (63)

Said he, `This is what we were seeking!' And so they returned upon theirtracks, retracing them. (64)

Then they found one of Our servants unto whom We had given mercy from Us, andWe had taught him knowledge proceeding from Us. (65)

Moses said to him, `Shall I follow thee so that thou teachest me, of whatthou hast been taught, right judgment?' (66)

Said he, `Assuredly thou wilt not be able to bear with me patiently. (67)

And how shouldst thou bear patiently that thou hast never encompassedin thy knowledge? (68)

`He said, `Yet thou shalt find me, if God will, patient; and I shall notrebel against thee in anything.' (69)

Said he, `Then if thou followest me, question me not on anythinguntil I myself introduce the mention of it to thee.' (70)

So they departed; until, when they embarked upon the ship, he made a hole init. He said, `What, hast thou made a hole in it so as to drown itspassengers? Thou hast indeed done a grievous thing.' (71)

Said he, `Did I not say that thou couldst never bear with me patiently?' (72)

He said, `Do not take me to task that I forgot, neither constrain me to do athing too difficult.' (73)

So they departed; until, when they met a lad, he slew him. He said, `What,hast thou slain a soul innocent, and that not to retaliate for a soul slain?Thou hast indeed done a horrible thing.' (74)

Said he, `Did I not

say that thou couldst never bear with mepatiently?' (75)

He said, `If I question thee on anything after this, then keep me company nomore; thou hast already experienced excuse sufficient on my part.' (76)

so they departed; until, when they reached the people of a city, they reachedthe people of a city, they asked the people for food, but they refused toreceive them hospitably. There they found a wall about to tumble down, andso he set it up. He said, `If thou hadst wished, thou couldst have taken awage or that.' (77)

Said he, `This is the parting between me and thee. Now I will tell theethe interpretation of that thou couldst not bear patiently. (78)

As for the ship, it belonged to certain poor men, who toiled upon the sea;and I desired to damage it, for behind them there was a king who was seizingevery ship by brutal force. (79)

As for the lad, his parents were believers; and we were afraid he wouldimpose on them insolence and unbelief; (80)

so we desired that their Lord should give to them in exchange one better thanhe in purity, and nearer in tenderness. (81)

As for the wall, it belonged to two orphan lads in the city, and under it wasa treasure belonging to them. Their father was a righteous man; and thy Lorddesired that they should come of age and then bring forth their treasure as amercy from thy Lord. I did it not of my own bidding. This is theinterpretation of that thou couldst

not bear patiently.' (82)

They will question thee concerning Dhool Karnain. Say: `I will recite to youa mention of him.' (83)

We established him in the land, and We gave him a way to everything; (84)

and he followed a way (85)

until, when he reached the setting of the sun, he found it setting in a muddyspring, and he found nearby a people. We said, `O Dhool Karnain, either thoushalt chastise them, or thou shalt take towards them a way of kindness.' (86)

He said, `As for the evildoer, him we shall chastise, then he shall bereturned to his Lord and He shall chastise him with a horrible chastisement. (87)

But as for him who believes, and does righteousness, he shall receive asrecompense the reward most fair, and we shall speak to him, of ourcommand, easiness.' (88)

Then he followed a way (89)

until, when he reached the rising of the sun, he found it rising upon apeople for whom we had not appointed any veil to shade themfrom it. (90)

So; and We encompassed in knowledge what was with him. (91)

Then he followed a way (92)

until, when he reached between the two barriers, he found this side of them apeople scarcely able to understand speech. (93)

They said, `O Dhool Karnain, behold, Gog and Magog are doing corruption inthe earth; so shall we assign to thee a tribute, against thy setting up abarrier between us and between them?' (94)

He said, `That wherein my Lord has established me is better; so

aid meforcefully, and I will set up a rampart between you andbetween them. (95)

Bring me ingots of iron!' Until, when he had made all level between the twocliffs, he said, `Blow!' Until, when he had made it a fire, he said, `Bringme, that I may pour molten brass on it.' (96)

So they were unable either to scale it or pierce it. (97)

He said, `This is a mercy from my Lord. But when the promise of my Lordcomes to pass, He will make it into powder; and my Lord's promise isever true.' (98)

Upon that day We shall leave them surging on one another, and the Trumpetshall be blown, and We shall gather them together, (99)

and upon that day We shall present Gehenna (Hell) to theunbelievers (100)

whose eyes were covered against My remembrance, and they were not ableto hear. (101)

What, do the unbelievers reckon that they may take My servants as friends,apart from Me? We have prepared Gehenna (Hell) for the unbelievers'hospitality. (102)

Say: `Shall We tell you who will be the greatest losers in their works? (103)

Those whose striving goes astray in the present life, while they thinkthat they are working good deeds. (104)

Those are they that disbelieve in the signs of their Lord and the encounterwith Him, their works have failed, and on the Day of Resurrection We shallnot assign to them any weight. (105)

That is their recompense--Gehenna (Hell) for that they were unbelievers andtook My signs and My messengers in mockery. (106)

But those

who believe, and do deeds of righteousness--the Gardens of Paradiseshall be their hospitality, (107)

therein to dwell forever, desiring no removal out of them.' (108)

Say: `If the sea were ink for the Words of my Lord, the sea would be spentbefore the Words of my Lord are spent, though We brought replenishment thelike of it.' (109)

Say: `I am only a mortal the like of you; it is revealed to me that your Godis One God. So let him, who hopes for the encounter with his Lord workrighteousness, and not associate with his Lord's service anyone.' (110)

in conduct. (7)

And lo! We shall make all that is therein a barren mound. (8)

Or deemest thou that the People of the Cave and the Inscription are a wonder among Our portents? (9)

When the young men Red for refuge to the Cave and said: Our Lord! Give us mercy from Thy presence and shape for us right conduct in our plight (10)

Then We sealed up their hearing in the Cave for a number of years. (11)

And afterward We raised them up that We might know which of the two parties would best calculate the time that they had tarried. (12)

We narrate unto thee their story with truth. Lo! they were young men who believed in their Lord, and We increased them in guidance. (13)

And We made firm their hearts when they stood forth and said: Our Lord is the Lord of the heavens and the earth. We cry unto no god beside Him, for then should we utter an enormity. (14)

These, our people, have chosen (other) gods beside Him though they bring no clear warrant (vouchsafed) to them. And who doth greater wrong than he who inventeth a lie concerning Allah? (15)

And when ye withdraw from them and that which they worship except Allah, then seek refuge in the Cave; your Lord will spread for you of His mercy and will prepare for you a pillow in your plight. (16)

And thou mightest have seen the sun when it rose move away from their cave to

the right, and when it set go past them on the left, and they were in the cleft thereof. That was (one) of the portents of Allah. He whom Allah guideth, he indeed is led aright, and he whom He sendeth astray, for him thou wilt not find a guiding friend. (17)

And thou wouldst have deemed them waking thou they were asleep, and we caused them to turn over to the right and the left, and their dog stretching out his paws on the threshold. If thou hadst observed them closely thou hadst assuredly turned away from them in flight, and hadst been filled with awe of them. (18)

And in like manner We awakened them that they might question one another. A speaker from among them said : How long have ye tarried? They said: We have tarried a day or some part of a day, (Others) said: Your Lord best knoweth what ye have tarried. Now send one of you with this your silver coin unto the city, and let him see what food is purest there and bring you a supply thereof. Let him be courteous and let no man know of you. (19)

For they, if they should come to know of you, will stone you or turn you back to their religion; then ye will never prosper. (20)

And in like manner We disclosed them (to the people of the city) that they might know that the promise of Allah is true, and that, as for the Hour, there

is no doubt concerning it. When (the people of the city) disputed of their case among themselves, they said: Build over them a building; their Lord knoweth best concerning them. Those who won their point said: We verity shall build a place of worship over them. (21)

(Some) will say: They were three, their dog the fourth, and (some) say: Five, their dog the sixth, guessing at random; and (some) say: Seven, and their dog the eighth. Say (O Muhammad): My Lord is best aware of their number. None knoweth them save a few. So contend not concerning them except with an outward contending, and ask not any of them to pronounce concerning them. (22)

And say not of anything: Lo! I shall do that tomorrow, (23)

Except if Allah will. And remember thy Lord when thou forgettest, and say: It may be that my Lord guideth me unto a nearer way of truth than this. (24)

And (it is said) they tarried in their Cave three hundred years and add nine. (25)

Say: Allah is best aware how long they tarried. His is the Invisible of the heavens and the earth. How clear of sight is He and keen of hearing! They have no protecting friend beside Him, and He maketh none to share in His government. (26)

And recite that which hath been revealed unto thee of the scripture of thy Lord. There is none who can change His words, and thou wilt find no refuge beside Him. (27)

Restrain thyself along with

those who cry unto their Lord at morn and evening, seeking His countenance; and let not thine eyes overlook them, desiring the pomp of the life of the world; and obey not him whose heart We have made heedless of Our remembrance, who followeth his own lust and whose case hath been abandoned. (28)

Say: (It is) the truth from the Lord of you (all). Then whosoever will, let him believe, and whosoever will, let him disbelieve. Lo! We have prepared for disbelievers Fire. Its tent encloseth them. If they ask for showers, they will be showered with water like to molten lead which burneth the faces. Calamitous the drink and ill the resting place! (29)

Lo! as for those who believe and do good works, Lo! We suffer not the reward of one whose work is goodly to be lost. (30)

As for such, theirs will be Gardens of Eden, wherein rivers flow beneath them; therein they will be given armlets of gold and will wear green robes of finest silk and gold embroidery, reclining upon thrones therein. Blest the reward, and fair the resting place! (31)

Coin for them a similitude: Two men, unto one of whom We had assigned two gardens of grapes, and We had surrounded both with date palms and had put between them tillage. (32)

Each of the gardens gave its fruit and withheld naught thereof. And We caused a river to gush forth therein. (33)

And he had fruit. And he said unto his comrade, when he spake

with him: I am more than thee in wealth, and stronger in respect of men. (34)

And he went into his garden, while he (thus) wronged himself. He said: I think not that all this will ever perish. (35)

I think not that the Hour will ever come, and if indeed I am brought back unto my Lord I surely shall find better than this as a resort. (36)

And his comrade, while he disputed with him, ex claimed: Disbelievest thou in Him Who created thee of dust, then of a drop (of seed), and then fashioned thee a man? (37)

But He is Allah, my Lord, and I ascribe unto my Lord no partner. (38)

If only, when thou enteredst thy garden, thou hadst said: That which Allah wilteth (will come to pass)! There is no strength save in Allah! Though thou seest me as less than thee in wealth and children. (39)

Yet it may be that my Lord will give me better than thy garden, and will send on it a bolt from heaven, and some morning it will be a smooth hillside, (40)

Or some morning the water thereof will he lost in the earth so that thou canst not make search for it. (41)

And his fruit was beset (with destruction). Then began he to wring his hands for all that he had spent upon it, when (now) it was all ruined on its trellises, and to say: Would that I had ascribed no partner to my Lord! (42)

And

he had no troop of men to help him as against Allah, nor could he save himself. (43)

In this case is protection only from Allah, the True. He is best for reward, and best for consequence. (44)

And coin for them the similitude of the life of the world as water which We send down from the sky, and the vegetation of the earth mingleth with it and then becometh dry twigs that the winds scatter. Allah is Able to do all things. (45)

Wealth and children are an ornament of life of the world. But the good deeds which endure are better in thy Lord's sight for reward, and better in respect of hope. (46)

And (bethink you of) the Day when We remove the hills and ye see the earth emerging, and We gather them together so as to leave not one of them behind. (47)

And they are set before thy Lord in ranks (and it is said unto them): Now verily have ye come unto Us as We created you at the first. But ye thought that We had set no tryst for you. (48)

And the Book is placed, and thou seest the guilty fearful of that which is therein, and they say: What Kind of a book is this that leaveth not a small thing nor a great thing but hath counted it! And they find all that they did confronting them, and thy Lord wrongeth no one. (49)

And (remember) when We said unto the angels: Fall

prostrate before Adam, and they fell prostrate, all save Ibis. He was of the Jinn, so he rebelled against his Lord's command. Will ye choose him and his seed for your protecting friends instead of Me, when they are an enemy unto you? Calamitous is the exchange for evil doers! (50)

I made them not to witness the creation of the heavens and the earth, nor their own creation; nor choose I misleaders for (My) helpers. (51)

And (be mindful of) the Day when He will say: Call those partners of Mine whom ye pretended. Then they will cry unto them, but they will not hear their prayer, and We shall set a gulf of doom between them. (52)

And the guilty behold the Fire and know that they are about to fall therein, and they find no way of escape thence: (53)

And verily We have displayed for mankind in this Quran all manner of similitudes, but man is more than anything contentious. (54)

And naught hindereth mankind from believing when the guidance cometh unto them, and from asking for forgiveness of their Lord, unless (it be that they wish) that the judgment of the men of old should come upon them or (that) they should be confronted with the Doom. (55)

We send not the messengers save as bearers of good news and warners. Those who disbelieve contend with falsehood in order to refute the Truth thereby. And they take Our revelations and that wherewith they are threatened as a jest (56)

And

who doth greater wrong than he who hath been reminded of the revelations of his Lord, yet turneth away from them and forgetteth what his hands send forward (to the Judgment)? Lo! on their hearts We have placed coverings so that they understand not, and in their ears a deafness. And though thou call them to the guidance, in that case they can never be led aright. (57)

Thy Lord is the Forgiver, Full of Mercy. If He took them to task (now) for what they earn, He would hasten on the doom for them; but their is an appointed term from which they will find no escape (58)

And (all) those townships! We destroyed them when they did wrong, and We appointed a fixed time for their destruction. (59)

And when Moses said unto his servant: I will not give up until I reach the point where the two rivers meet, though I march on for ages. (60)

And when they reached the point where the two met, they forgot their fish, and it took its way into the waters, being free. (61)

And when they had gone further, he said unto his servant: Bring us our breakfast. Verily we have found fatigue in this our journey. (62)

He said: Didst thou see, when we took refuge on the rock, and I forgot the fish and none but Satan caused me to forget to mention it, it took its way into the waters by a marvel. (63)

He said: This is that which we

have been seeking they retraced their steps again. (64)

Then found they one of Our slaves, unto whom We had given mercy from Us, and had taught him knowledge from Our presence. (65)

Moses said unto him: May I follow thee, to the end that thou mayst teach me right conduct of that which thou hast been taught? (66)

He said: Lo! thou canst not bear with me. (67)

How canst thou bear with that whereof thou canst not compass any knowledge? (68)

He said: Allah willing, thou, shalt find me patient and I shall not in aught gainsay thee: (69)

He said: Well, if thou go with me, ask me not concerning aught till I myself mention of it unto thee. (70)

So the twain set out till, when they were in the ship, be made a hole therein. (Moses) said: Hast thou made a hole therein to drown the folk thereof? Thou verily hast done a dreadful thing. (71)

He said: Did I not tell thee thou couldst not bear with me? (72)

(Moses) said: Be not wroth with me that I forgot, and be not hard upon me for my fault. (73)

So the twain journeyed on till, when they met a lad, he slew him. (Moses) said: What! Hast thou slain an innocent soul who hath slain no man? Verily thou hast done a horrid thing. (74)

He said: Did I not tell thee that thou couldst not bear with me?' ` (75)

(Moses) said: If I ask thee after this

concerning aught, keep not company with `me. Thou hast received an excuse from me. (76)

So they twain journeyed on till, when they came unto the folk of a certain township, they asked its folk for food, but they refused to make them guests. And they found therein a wall upon the point of falling into ruin, and he repaired it. (Moses) said : If thou hadst wished, thou couldst have taken payment for it. (77)

He said: This is the parting between thee and me! I will announce unto thee the interpretation of that thou couldst not bear with patience. (78)

As for the ship, it belonged to poor people working on the river, and I wished to mar it, for there was a king behind them who is taking every ship by force. (79)

And as for the lad, his parents were believers and We feared lest he should oppress them by rebellion and disbelief. (80)

And We intended that their Lord should change him for them for one better in purity and nearer to mercy. (81)

And as for the wall, it belonged to two orphan boys in the city, and there was beneath it a treasure belonging to them and their father had been righteous, and thy Lord intended that they should come to their full strength and should bring forth their treasure as a mercy from their Lord; and I did it not upon my own command. Such is the interpretation of that wherewith thou couldst not bear. (82)

They

will ask thee of Dhul-Qarneyn. Say: I shall recite unto you a remembrance of him. (83)

Lo! We made him strong in the land and gave unto every thing a road. (84)

And he followed a road (85)

Till, when he reached the setting place of the sun, he found it setting in a muddy spring, and found a people thereabout: We said: O Dhul-Qarneyn! Either punish or show them kindness. (86)

He said: As for him who doeth wrong, we shall punish him, and then he will be brought back unto, his Lord, who will punish him with awful punishment! (87)

But as for him who believeth and doeth right, good will be his reward, and We shall speak unto him a mild command.! (88)

Then he followed a road (89)

Till, when he reached the rising place of the sun, he found it rising on a people for whom We had appointed no helper therefrom. (90)

So (it was). And We knew all concerning him. (91)

Then he followed a road (92)

Till, when he came between the two mountains, he found upon their hither side a folk that scarce could understand a saying. (93)

They said: O Dhul-Qarneyn! Lo! Gog and Magog are spoiling the land. So may we pay thee tribute on condition that thou set a barrier between us and them? (94)

He said: That wherein my Lord hath established me better (than your tribute). Do but help me with strength (of men), I will set between you and them

a bank. (95)

Give me pieces of iron till, when he had levelled up (the gap) between the cliffs, he said: Blow! till, when he had made it a fire, he said: Bring me molten copper to pour thereon. (96)

And (Gog and Magog) were not able to surmount, nor could they pierce (it). (97)

He said: This is a mercy from my Lord; but when the promise of my Lord cometh to pass, He will lay it low, for the promise of my Lord is true. (98)

And on that day We shall let some of them surge against others, and the Trumpet will be blown. Then We shall gather them together in one gathering. (99)

On that day We shall present hell to the disbelievers, plain to view, (100)

Those whose eyes were hoodwinked from My reminder, and who could not bear to hear. (101)

Do the disbelievers reckon that they can choose My bondmen as protecting friends beside Me? Lo! We have prepared hell as a welcome for the disbelievers. (102)

Say: Shall We inform you who will be the greatest losers by their works? (103)

Those whose effort goeth astray in the life of the world, and yet they reckon that they do good work. (104)

Those are they who disbelieve in the revelations of their Lord and in the meeting with Him. Therefor their works are vain, and on the Day of Resurrection We assign no weight to them. (105)

That is their reward: hell, because they disbelieved, and made

a jest of Our revelations and Our messengers. (106)

Lo! those who believe and do good works, theirs are the Gardens of Paradise, for welcome, (107)

Wherein they will abide, with no desire to be removed from thence. (108)

Say: Though the sea became ink for the Words of my Lord, verily the sea would be used up before the Words of my Lord were exhausted, even though We brought the like thereof to help. (109)

Say: I am only a mortal like you. My Lord inspireth in me that your God is only One God. And whoever hopeth for the meeting with his Lord, let him do righteous work, and make none sharer of the worship due unto his Lord. (110)

following after them in grief if they believe not in this Message. (6)

That which is on earth We have made but as a glittering show for the earth in order that We may test them as to which of them are best in conduct. (7)

Verily what is on earth We shall make but as dust and dry soil (without growth or herbage). (8)

Or dost thou reflect that the Companions of the Cave and of the Inscription were wonders among Our Signs? (9)

Behold the youths betook themselves to the Cave: they said "Our Lord! bestow on us Mercy from Thyself and dispose of our affair for us in the right way! (10)

Then We drew (a veil) over their ears for a number of years in the cave (so that they heard not): (11)

Then We roused them in order to test which of the two parties was best at calculating the term of years they had tarried! (12)

We relate to thee their story in truth: they were youths who believed in their Lord and We advanced them in guidance: (13)

We gave strength to their hearts: Behold they stood up and said: "Our Lord is the Lord of the heavens and of the earth: never shall we call upon any god other than Him: if we did; we should indeed have uttered an enormity!" (14)

"These our people have taken for worship gods other than Him: why do they not bring forward an authority clear (and convincing) for what they

do? Who doth more wrong than such as invent a falsehood against Allah? (15)

"When ye turn away from them and the things they worship other than Allah betake yourselves to the Cave: your Lord will shower his mercies on you and dispose of your affair towards comfort and ease." (16)

Thou wouldst have seen the sun when it rose declining to the right from their Cave and when it set turning away from them to the left while they lay in the open space in the midst of the Cave. Such are among the Signs of Allah: he whom Allah guided; but he whom Allah leaves to stray for him wilt thou find no protector to lead him to the Right Way. (17)

Thou wouldst have deemed them awake whilst they were asleep and We turned them on their right and their left sides: their dog stretching forth his two forelegs on the threshold: if thou hadst come up on to them thou wouldst have certainly turned back from them in flight and wouldst certainly have been filled with terror of them. (18)

Such (being their state) We raised them up (from sleep) that they might question each other. Said one of them "How long have ye stayed (here)?" They said "We have stayed (perhaps) a day or part of a day." (At length) they (all) said "Allah (alone) knows best how long ye have stayed here... Now send ye then one of you with this money of yours to the town: let him

find out which is the best food (to be had) and bring some to you that (ye may) satisfy hunger herewith: and let him behave with care and courtesy and let him not inform anyone about you. (19)

"For if thy should come upon you they would stone you or force you to return to their cult and in that case ye would never attain prosperity." (20)

Thus did We make their case known to the people that they might know that the promise of Allah is true and that there can be no doubt about the Hour of Judgment. Behold they dispute among themselves as to their affair. (Some) said "Construct a building over them": their Lord knows best about them: those who prevailed over their affair said "Let us surely build a place of worship over them." (21)

(Some) say they were three the dog being the fourth among them; (others) say they were five the dog being the sixth doubtfully guessing at the unknown; (yet others) say they were seven the dog being the eighth. Say thou: "My Lord knoweth best their number; it is but few that know their (real case)." Enter not therefore into controversies concerning them except on a matter that is clear nor consult any of them about (the affair of) the Sleepers. (22)

Nor say of anything "I shall be sure to do so and so tomorrow" (23)

Without adding "So please Allah!" And call thy Lord to mind when thou forgettest and say "I hope that

my Lord will guide me ever closer (even) than this to the right road." (24)

So they stayed in their Cave three hundred years and (some) add nine (more). (25)

Say: "Allah knows best how long they stayed: with Him is (the knowledge of) the secrets of the heavens and the earth: how clearly He sees how finely He hears (everything)! They have no protector other than Him; nor does He share His Command with any person whatsoever. (26)

And recite (and teach) what has been revealed to thee of the Book of thy Lord: none can change His Words and none wilt thou find as a refuge other than Him. (27)

And keep thy soul content with those who call on their Lord morning and evening seeking his Face; and let not thine eyes pass beyond them seeking the pomp and glitter of this Life; nor obey any whose heart We have permitted to neglect the remembrance of Us one who follows his own desires whose case has gone beyond all bounds. (28)

Say "The Truth is from your Lord": let him who will believe and let him who will reject (it): for the wrongdoers We have prepared a Fire whose (smoke and flames) like the wall and roof of a tent will hem them in: if they implore relief they will be granted water like melted brass that will scald their faces. How dreadful the drink! How uncomfortable a couch to recline on! (29)

As to those who believe and work righteousness verily

We shall not suffer to perish the reward of any who do a (single) righteous deed. (30)

For them will be Gardens of Eternity; beneath them rivers will flow; they will be adorned therein with bracelets of gold and they will wear green garments of fine silk and heavy brocade; they will recline therein on raised thrones. How good the recompense! How beautiful a couch to recline on! (31)

Set forth to them the parable of two men: for one of them We provided two gardens of grapevines and surrounded them with date-palms: in between the two We placed corn-fields. (32)

Each of those gardens brought forth its produce and failed not in the least therein: in the midst of them We caused a river to flow. (33)

(Abundant) was the produce this man had: he said to his companion in the course of a mutual argument: "More wealth have I than you and more honor and power in (my following of) men." (34)

He went into his garden in a state (of mind) unjust to his soul: He said "I deem not that this will ever perish. (35)

"Nor do I deem that the Hour (of Judgment) will (ever) come: even if I am brought back to my Lord I shall surely find (there) something better in exchange." (36)

His companion said to him in the course of the argument with him: "Dost thou deny Him Who created thee out of dust then out of a sperm- drop then fashioned thee into a man?

(37)

"But (I think) for my part that He is Allah my Lord and none shall I associate with my Lord. (38)

"Why didst thou not as thou wentest into thy garden say: `Allahs Will (be done)! There is no power but with Allah! If thou dost see me less than thee in wealth and sons (39)

"It may be that my Lord will give me something better than thy garden and that He will send on thy garden thunderbolts (by way of reckoning) from heaven making it (but) slippery sand! (40)

"Or the water of the garden will run off underground so that thou wilt never be able to find it." (41)

So his fruits (and enjoyment) were encompassed (with ruin) and he remained twisting and turning his hands over what he had spent on his property which had (now) tumbled to pieces to its very foundations and he could only say "Woe is me! would I had never ascribed partners to my Lord and Cherisher!" (42)

Nor had he numbers to help him against Allah nor was he able to deliver himself. (43)

There the (only) protection comes from Allah the True One. He is the Best to reward and the Best to give success. (44)

Set forth to them the similitude of the life of this world: it is like the rain which We send down from the skies: the earths vegetation absorbs it but soon it becomes dry stubble which the winds do scatter: it is (only) Allah Who prevails over

all things. (45)

Wealth and sons are allurements of the life of this world: but the things that endure Good Deeds are best in the sight of thy Lord as rewards and best as (the foundation for) hopes. (46)

One Day We shall remove the mountains and thou wilt see the earth as a level stretch and We shall gather them all together nor shall We leave out any one of them. (47)

And they will be marshalled before thy Lord in ranks (with the announcement) "Now have ye come to Us (bare) as We created you first: aye ye thought We shall not fulfil the appointment made to you to meet (Us)!": (48)

And the Book (of Deeds) will be placed (before you); and thou wilt see the sinful in great terror because of what is (recorded) therein; they will say "Ah! woe to us! what a book is this! It leaves out nothing small or great but takes account thereof!" They will find all that they did placed before them: and not one will thy Lord treat with injustice. (49)

Behold! We said to the angels "Bow down to Adam": they bowed down except Iblis. He was one of the Jinns and he broke the Command of his Lord. Will ye then take him and his progeny as protectors rather than Me? And they are enemies to you! Evil would be the exchange for the wrongdoers! (50)

I called them not to witness the creation of the heavens and the earth nor (even)

their own creation: nor is it for Me to take as helpers such as lead (men) astray! (51)

One Day He will say "Call on those whom ye thought to be My partners" and they will call on them but they will not listen to them; and We shall make for them a place of common perdition. (52)

And the Sinful shall see the Fire and apprehend that they have to all therein; no means will they find to turn away therefrom. (53)

We have explained in detail in this Quran for the benefit of mankind every kind of similitude: but man is in most things contentious. (54)

And what is there to keep back men from believing now that Guidance has come to them nor from praying for forgiveness from their Lord but that (they ask that) the ways of the ancients be repeated with them or the Wrath be brought to them face to face? (55)

We only send the Apostles to give glad tidings and to give warnings: but the Unbelievers dispute with vain argument in order therewith to weaken the truth and they treat My Signs as a jest as also the fact that they are warned! (56)

And who doth more wrong than one who is reminded of the Signs of his Lord but turns away from them forgetting the (deeds) which his hands have sent forth? Verily We have set veils over their hearts lest they should understand this and over their ears deafness. If thou callest them to

guidance even then will they never accept guidance. (57)

But your Lord is Most Forgiving Full of Mercy. If He were to call them (at once) to account for what they have earned then surely He would have hastened their Punishment: but they have their appointed time beyond which they will find no refuge. (58)

Such were the populations We destroyed when they committed iniquities; but We fixed an appointed time for their destruction. (59)

Behold Moses said to his attendant "I will not give up until I reach the junction of the two seas or (until) I spend years and years in travel." (60)

But when they reached the Junction they forgot (about) their Fish which took its course through the sea (straight) as in a tunnel. (61)

When they had passed on (some distance) Moses said to his attendant: "Bring us our early meal; truly we have suffered much fatigue at this (stage of) our journey." (62)

He replied: "Sawest thou (what happened) when we betook ourselves to the rock? I did indeed forget (about) the Fish: none but Satan made me forget to tell (you) about it: it took its course through the sea in a marvelous way!" (63)

Moses said: "That was what we were seeking after": so they went back on their footsteps following (the path they had come). (64)

So they found one of Our servants on whom We had bestowed Mercy from Ourselves and whom We had taught knowledge from Our own presence. (65)

Moses said to him:

"May I follow thee on the footing that thou teach me something of the (Higher) Truth which thou hast been taught?" (66)

(The other) said: "Verily thou wilt not be able to have patience with me! (67)

"And how canst thou have patience about things about which thy understanding is not complete?" (68)

Moses said: "Thou wilt find me if Allah so will (truly) patient: nor shall I disobey thee in aught." (69)

The other said: "If then thou wouldst follow me ask me no questions about anything until I myself speak to thee concerning it." (70)

So they both proceeded: until when they were in the boat he scuttled it. Said Moses: "Hast thou scuttled it in order to drown those in it? Truly a strange thing hast thou done!" (71)

He answered: "Did I not tell thee that thou canst have no patience with me?" (72)

Moses said: "Rebuke me not for forgetting nor grieve me by raising difficulties in my case." (73)

Then they proceeded: until when they met a young man he slew him. Moses said: "Hast thou slain an innocent person who had slain none? Truly a foul (unheard-of) thing hast thou done!" (74)

He answered: "Did I not tell thee that thou canst have no patience with me?" (75)

(Moses) said: "If ever I ask thee about anything after this keep me not in thy company: then wouldst thou have received (full) excuse from my side." (76)

Then they proceeded: until when they came to the inhabitants of a

town they asked them for food but they refused them hospitality. They found there a wall on the point of falling down but he set it up straight. (Moses) said: "If thou hadst wished surely thou couldst have exacted some recompense for it!" (77)

He answered: "This is the parting between me and thee: now will I tell thee the interpretation of (those things) over which thou wast unable to hold patience. (78)

As for the boat it belonged to certain men in dire want: they plied on the water: I but wished to render it unserviceable for there was after them a certain king who seized on every boat by force. (79)

"As for the youth his parents were people of Faith and we feared that he would grieve them by obstinate rebellion and ingratitude (to Allah and man). (80)

"So we desired that their Lord would give them in exchange (a son) better in purity (of conduct) and closer in affection. (81)

"As for the wall it belonged to two youths orphans in the Town; there was beneath it a buried treasure to which they were entitled: their father had been a righteous man: so thy Lord desired that they should attain their age of full strength and get out their treasure a mercy (and favor) from thy Lord. I did it not of my own accord. Such is the interpretation of (those things) over which thou wast unable to hold patience." (82)

They ask thee concerning Zul-qarnain. Say "I will rehearse to

you something of his story." (83)

Verily We established his power on earth and We gave him the ways and the means to all ends. (84)

One (such) way he followed (85)

Until when he reached the setting of the sun He found it set in a spring of murky water: near it he found a People: We said: "O Zul-qarnain! (thou hast authority) either to punish them or to treat them with kindness." (86)

He said: "Whoever doth wrong him shall we punish; then shall he be sent back to his Lord; and He will punish him with a punishment unheard-of (before). (87)

"But whoever believes and works righteousness he shall have a goodly reward and easy will be his task as we order it by our command." (88)

Then followed he (another) way. (89)

Until when he came to the rising of the sun he found it rising on a people for whom We had provided no covering protection against the sun. (90)

(He left them) as they were: We completely understood what was before him. (91)

Then followed he (another) way (92)

Until when he reached (a tract) between two mountains he found beneath them a people who scarcely understood a word. (93)

They said: "O Zul-qarnain! the Gog and Magog (people) do great mischief on earth: shall we then render thee tribute in order that thou mightest erect a barrier between us and them?" (94)

He said: "(The power) in which my Lord has established me is better (than tribute): help

me therefore with strength (and labor): I will erect a strong barrier between you and them: (95)

"Bring me blocks of iron." At length when he had filled up the space between the two steep mountain sides he said "Blow (with your bellows)." Then when he had made it (red) as fire he said: "Bring me that I may pour over it molten lead." (96)

Thus were they made powerless to scale it or to dig through it. (97)

He said: "This is a mercy from my Lord: but when the promise of my Lord comes to pass He will make it into dust; and the promise of My Lord is true." (98)

On that day We shall leave them to surge like waves on one another; the trumpet will be blown and We shall collect them all together. (99)

And We shall present Hell that day for Unbelievers to see all spread out (100)

(Unbelievers) whose eyes had been under a veil from Remembrance of Me and who had been unable even to hear. (101)

Do the Unbelievers think that they can take my servants as protectors besides Me? Verily We have prepared Hell for the Unbelievers for (their) entertainment. (102)

Say: "Shall we tell you of those who lose most in respect of their deeds? (103)

"Those whose efforts have been wasted in this life while they thought that they were acquiring good by their works?" (104)

They are those who deny the Signs of their Lord and the fact of their having

to meet Him (in the Hereafter): vain will be their works nor shall We on the Day of Judgment give them any Weight. (105)

That is their reward Hell; because they rejected Faith and took My Signs and My Messengers by way of jest. (106)

As to those who believe and work righteous deeds they have for their entertainment the Gardens of Paradise (107)

Wherein they shall dwell (for aye): no change will they wish for from them. (108)

Say: "If the ocean were ink (wherewith to write out) the words of my Lord sooner would the ocean be exhausted than would the words of my Lord even if we added another ocean like it for its aid." (109)

Say: "I am but a man like yourselves (but) the inspiration has come to me that your Allah is one Allah: whoever expects to meet his Lord let him work righteousness and in the worship of his Lord admit no one as partner." (110)

parole que celle qui sort de leurs bouches! Ce qu'ils disent n'est que mensonge.

6. Tu vas peut-être te consumer de chagrin parce qu'ils se détournent de toi et ne croient pas en ce discours!

7. Nous avons placé ce qu'il y a sur la terre pour l'embellir, afin d'éprouver (les hommes et afin de savoir) qui d'entre eux sont les meilleurs dans leurs actions.

8. Puis, Nous allons sûrement transformer sa surface en sol aride.

9. Penses-tu que les gens de la Caverne et d'ar-Raquim ont constitué une chose extraordinaire d'entre Nos prodiges?

10. Quand les jeunes se furent réfugiés dans la caverne, ils dirent : ‹ش notre Seigneur, donne nous de Ta part une miséricorde; et assure nous la droiture dans tout ce qui nous concerne›.

11. Alors, Nous avons assourdi leur oreilles, dans la caverne pendant nombreuses années.

12. Ensuite, Nous les avons ressuscités, afin de savoir lequel des deux groupes saurait le mieux calculer la durée exacte de leur séjour.

13. Nous allons te raconter leur récit en toute vérité. Ce sont des jeunes gens qui croyaient en leur Seigneur; et Nous leurs avons accordé les plus grands moyens de se diriger [dans la bonne voie].

14. Nous avons fortifié leurs coeurs lorsqu'ils s'étaient levés pour dire: ‹Notre Seigneur est le Seigneur des cieux et de la terre: jamais nous n'invoquerons de divinité en dehors de Lui, sans quoi, nous transgresserions dans nos paroles.

15. Voilà que nos concitoyens ont adopté en dehors de Lui des divinités. Que n'apportent-ils sur elles

une preuve évidente? Quel pire injuste, donc que celui qui invente un mensonge contre Allah?

16. Et quand vous vous serez séparés d'eux et de ce qu'ils adorent en dehors d'Allah, réfugiez-vous donc dans la caverne: votre Seigneur répandra de Sa miséricorde sur vous et disposera pour vous un adoucissement à votre sort›.

17. Tu aurais vu le soleil, quand il se lève, s'écarter de leur caverne vers la droite, et quant il se couche, passer à leur gauche, tandis qu'eux-mêmes sont là dans une partie spacieuse (de la caverne)... Cela est une des merveilles d'Allah. Celui qu'Allah guide, c'est lui le bien-guidé. Et quiconque Il égare, tu ne trouvera alors pour lui aucun allié pour le mettre sur la bonne voie.

18. Et tu les aurais cru éveillés, alors qu'ils dorment. Et Nous les tournons sur le cٍté droit et sur le cٍté gauche, tandis que leur chien est à l'entrée, pattes étendues. Si tu les avais aperçus, certes tu leur aurais tourné le dos en fuyant; et tu aurais été assurément rempli d'effroi devant eux.

19. Et c'est ainsi que Nous les ressuscitâmes, afin qu'ils s'interrogent entre eux. L'un parmi eux dit: ‹Combien de temps avez-vous demeuré là?› Ils dirent: ‹Nous avons demeuré un jour ou une partie d'un jour›. D'autres dirent: ‹Votre Seigneur sait mieux combien [de temps] vous y avez demeuré. Envoyez donc l'un de vous à la ville avec votre argent que voici, pour qu'il voit quel aliment est le plus pur et qu'il vous apporte de quoi vous nourrir.

Qu'il agisse avec tact; et qu'il ne donne l'éveil à personne sur vous.

20. Si jamais ils vous attrapent, ils vous lapideront ou vous feront retourner à leur religion, et vous ne réussirez alors plus jamais›.

21. Et c'est ainsi que Nous fîmes qu'ils furent découverts, afin qu'ils [les gens de la cité] sachent que la promesse d'Allah est vérité et qu'il n'y ait point de doute au sujet de l'Heure. Aussi se disputèrent-ils à leur sujet et déclarèrent-ils: ‹Construisez sur eux un édifice. Leur Seigneur les connaît mieux›. Mais ceux qui l'emportèrent [dans la discussion] dirent: ‹Elevons sur eux un sanctuaire›.

22. Ils diront: ‹ils étaient trois et le quatrième était leur chien›. Et ils diront en conjecturant sur leur mystère qu'ils étaient cinq, le sixième étant leur chien et ils diront: ‹sept, le huitième étant leur chien›. Dis: ‹Mon Seigneur connaît mieux leur nombre. Il n'en est que pue qui le savent›. Ne discute à leur sujet que d'une façon apparente et ne consulte personne en ce qui les concerne.

23. Et ne dis jamais, à propos d'une chose: ‹Je la ferai sûrement demain›.

24. sans ajouter: ‹Si Allah le veut›, et invoque ton Seigneur quand tu oublies et dis: ‹Je souhaite que mon Seigneur me guide et me mène plus près de ce qui est correct›.

25. Or, ils demeurèrent dans leur caverne trois cent ans et en ajoutèrent neuf (années).

26. Dis: ‹Allah sait mieux combien de temps ils demeurèrent là. A Lui appartient l'Inconnaissable des cieux et de la terre.

Comme Il est Voyant et Audient! Ils n'ont aucun allié en dehors de Lui et Il n'associe personne à Son commandement.

27. Et récite ce qui t'a été révélé du Livre de ton Seigneur. Nul ne peut changer Ses paroles. Et tu ne trouvera, en dehors de Lui, aucun refuge.

28. Fais preuve de patience [en restant] avec ceux qui invoquent leur Seigneur matin et soir, désirant Sa Face. Et que tes yeux ne se détachent point d'eux, en cherchant (le faux) brillant de la vie sur terre. Et n'obéis pas à celui dont Nous avons rendu le coeur inattentif à Notre Rappel, qui poursuit sa passion et dont le comportement est outrancier.

29. Et dis: ‹La vérité émane de votre Seigneur›. Quiconque le veut, qu'il croit, et quiconque le veut qu'il mécroie›. Nous avons préparé pour les injustes un Feu dont les flammes les cernent. Et s'ils implorent à boire on les abreuvera d'une eau comme du métal fondu brûlant les visages. Quelle mauvaise boisson et quelle détestable demeure!

30. Ceux qui croient et font de bonnes oeuvres... vraiment Nous ne laissons pas perdre la récompense de celui qui fait le bien.

31. Voilà ceux qui auront les jardins du séjour (éternel) sous lesquels coulent les ruisseaux. Ils y seront parés de bracelets d'or et se vêtiront d'habits verts de soie fine et de brocart, accoudés sur des divans (bien ornés). Quelle bonne récompense et quelle belle demeure!

32. Donne-leur l'exemple de deux hommes: à l'un d'eux Nous avons assigné deux jardins de vignes

que Nous avons entourés de palmiers et Nous avons mis entre les deux jardins des champs cultivés.

33. Les deux jardins produisaient leur récolte sans jamais manquer. Et Nous avons fait jaillir entre eux un ruisseau.

34. Et il avait des fruits et dit alors à son compagnon avec qui il conversait: ‹Je possède plus de bien que toi, et je suis plus puissant que toi grâce à mon clan›.

35. Il entra dans son jardin coupable envers lui-même [par sa mécréance]; il dit: ‹Je ne pense pas que ceci puisse jamais périr,

36. et je ne pense pas que l'Heure viendra. Et si on me ramène vers mon Seigneur, je trouverai certes meilleur lieu de retour que ce jardin.

37. Son compagnon lui dit, tout en conversant avec lui: ‹Serais-tu mécréant envers Celui qui t'a créé de terre, puis de sperme et enfin t'a façonné en homme?

38. Quant à moi, c'est Allah qui est mon Seigneur; et je n'associe personne à mon Seigneur?

39. En entrant dans ton jardin, que ne dis-tu: ‹Telle est la volonté (et la grâce) d'Allah! Il n'y a de puissance que par Allah›. Si tu me vois moins pourvu que toi en biens et en enfants,

40. il se peut que mon Seigneur, bientٍt, me donne quelque chose de meilleur que ton jardin, qu'Il envoie sur [ce dernier], du ciel, quelque calamité, et que son sol devienne glissant,

41. ou que son eau tarisse de sorte que tu ne puisses plus la retrouver›.

42. Et sa récolte fut

détruite et il se mit alors à se tordre les deux mains à cause de ce qu'il y avait dépensé, cependant que ses treilles étaient complètement ravagées. Et il disait: ‹Que je souhaite n'avoir associé personne à mon Seigneur!›.

43. Il n'eut aucun groupe de gens pour le secourir contre (la punition) d'Allah. Et il ne put se secourir lui-même.

44. En l'occurrence, la souveraine protection appartient à Allah, le Vrai. Il accorde la meilleure récompense et le meilleur résultat.

45. Et propose-leur l'exemple de la vie ici-bas. Elle est semblable à une eau que Nous faisons descendre du ciel; la végétation de la terre se mélange à elle. Puis elle devient de l'herbe desséchée que les vents dispersent. Allah est certes Puissant en toutes choses!

46. Les biens et les enfants sont l'ornement de la vie de ce monde. Cependant, les bonnes oeuvres qui persistent ont auprès de ton Seigneur une meilleure récompense et [suscitent] une belle espérance.

47. Le jour où Nous ferons marcher les montagnes et où tu verras la terre nivelée (comme une plaine) et Nous les rassemblerons sans en omettre un seul.

48. Et ils seront présentés en rangs devant ton Seigneur. ‹Vous voilà venus à Nous comme Nous vous avons créés la première fois. Pourtant vous prétendiez que Nous ne remplirions pas Nos promesses›.

49. Et on déposera le livre (de chacun). Alors tu verras les criminels, effrayés à cause de ce qu'il y a dedans, dire: ‹Malheur à nous, qu'a donc ce livre à n'omettre de mentionner ni

pêché véniel ni pêché capital?› Et ils trouveront devant eux tout ce qu'ils ont oeuvré. Et ton Seigneur ne fait du tort à personne.

50. Et lorsque Nous dîmes aux Anges: ‹Prosternez-vous devant Adam›, ils se prosternèrent, excepté Iblis [Satan] qui était du nombre des djinns et qui se révolta contre le commandement de son Seigneur. Allez-vous cependant le prendre, ainsi que sa descendance, pour alliés en dehors de Moi, alors qu'ils vous sont ennemis? Quel mauvais échange pour les injustes!

51. Je ne les ai pas pris comme témoins de la création des cieux et de la terre, ni de la création de leurs propres personnes. Et Je n'ai pas pris comme aides ceux qui égarent.

52. Et le jour où Il dira: ‹Appelez ceux que vous prétendiez être Mes associés›. Ils les invoqueront; mais eux ne leur répondront pas, Nous aurons placé entre eux une vallée de perdition.

53. Et les criminels verront le Feu. Il seront alors convaincus qu'ils y tomberont et n'en trouveront pas d'échappatoire.

54. Et assurément, Nous avons déployé pour les gens, dans ce Coran, toutes sortes d'exemples. L'homme cependant, est de tous les êtres le plus grand disputeur.

55. Qu'est-ce qui a donc empêché les gens de croire, lorsque le guide leur est venu, ainsi que de demander pardon à leur Seigneur, si ce n'est qu'ils veulent subir le sort des Anciens, ou se trouver face à face avec le châtiment.

56. Et Nous n'envoyons les messagers que pour annoncer la bonne nouvelle et avertir. Et ceux qui

ont mécru disputent avec de faux arguments, afin d'infirmer la vérité et prennent en raillerie Mes versets (le Coran) ainsi que ce (châtiment) dont on les a avertis.

57. Quel pire injuste que celui à qui on a rappelé les versets de son Seigneur et qui en détourna le dos en oubliant ce que ses deux mains ont commis? Nous avons placé des voiles sur leurs coeurs, de sorte qu'ils ne comprennent pas (le Coran), et mis une lourdeur dans leurs oreilles. Même si tu les appelles vers la bonne voie, jamais il ne pourront donc se guider.

58. Et ton Seigneur est le Pardonneur, le Détenteur de la miséricorde. S'il s'en prenait à eux pour ce qu'ils ont acquis. Il leur hâterait certes le châtiment. Mais il y a pour eux un terme fixé (pour l'accomplissement des menaces) contre lequel ils ne trouveront aucun refuge.

59. Et voilà les villes que Nous avons fait périr quand leurs peuples commirent des injustices et Nous avons fixé un rendez-vous pour leur destruction.

60. (Rappelle-toi) quand Moïse dit à son valet: ‹Je n'arrêterai pas avant d'avoir atteint le confluent des deux mers, dussé-je marcher de longues années›.

61. Puis, lorsque tous deux eurent atteint le confluent, ils oublièrent leur poisson qui prit alors librement son chemin dans la mer.

62. Puis, lorsque tous deux eurent dépassé [cet endroit,] il dit son valet: ‹Apporte-nous notre déjeuner: nous avons rencontré de la fatigue dans notre présent voyage›.

63. [Le valet lui] dit: ‹Quand nous avons pris refuge près du

rocher, vois-tu, j'ai oublié le poisson - le Diable seul m'a fait oublier de (te) le rappeler - et il a curieusement pris son chemin dans la mer›.

64. [Moïse] dit: ‹Voilà ce que nous cherchions›. Puis, ils retournèrent sur leurs pas, suivant leurs traces.

65. Ils trouvèrent l'un de Nos serviteurs à qui Nous avions donné une grâce, de Notre part, et à qui Nous avions enseigné une science émanant de Nous.

66. Moïse lui dit: ‹Puis-je suivre, à la condition que tu m'apprennes de ce qu'on t'a appris concernant une bonne direction?›.

67. [L'autre] dit: ‹Vraiment, tu ne pourras jamais être patient avec moi.

68. Comment endurerais-tu sur des choses que tu n'embrasses pas par ta connaissance?›.

69. [Moïse] lui dit: ‹Si Allah veut, tu me trouvera patient; et je ne désobéirai à aucun de tes ordres›.

70. ‹Si tu me suis, dit [l'autre,] ne m'interroge sur rien tant que je ne t'en aurai pas fait mention›.

71. Alors les deux partirent. Et après qu'ils furent montés sur un bateau, l'homme y fit une brèche. [Moïse] lui dit: ‹Est-ce pour noyer ses occupants que tu l'as ébréché? Tu as commis, certes, une chose monstrueuse!›.

72. [L'autre] répondit: ‹N'ai-je pas dit que tu ne pourrais pas garder patience en ma compagnie?›.

73. ‹Ne t'en prend pas à moi, dit [Moïse,] pour un oubli de ma part; et ne m'impose pas de grande difficulté dans mon affaire›.

74. Puis ils partirent tous deux; et quand ils eurent rencontré un enfant, [l'homme] le tua. Alors [Moïse]

lui dit: ‹As-tu tué un être innocent, qui n'a tué personne? Tu as commis certes, une chose affreuse!›

75. [L'autre] lui dit: ‹Ne t'ai-je pas dit que tu ne pourrais pas garder patience en ma compagnie?›

76. ‹Si, après cela, je t'interroge sur quoi que ce soit, dit [Moïse,] alors ne m'accompagne plus. Tu seras alors excusé de te séparer de moi›.

77. Ils partirent donc tous deux; et quand ils furent arrivés à un village habité, ils demandèrent à manger à ses habitants; mais ceux-ci refusèrent de leur donner l'hospitalité. Ensuite, ils y trouvèrent un mur sur le point de s'écrouler. L'homme le redressa. Alors [Moïse] lui dit: ‹Si tu voulais, tu aurais bien pu réclamer pour cela un salaire›.

78. ‹Ceci [marque] la séparation entre toi et moi, dit [l'homme,] Je vais t'apprendre l'interprétation de ce que tu n'as pu supporter avec patience.

79. Pour ce qui est du bateau, il appartenait à des pauvres gens qui travaillaient en mer. Je voulais donc le rendre défectueux, car il y avait derrière eux un roi qui saisissait de force tout bateau.

80. Quant au garçon, ses père et mère étaient des croyants; nous avons craint qu'il ne leur imposât la rébellion et la mécréance.

81. Nous avons donc voulu que leur Seigneur leur accordât en échange un autre plus pur et plus affectueux.

82. Et quant au mur, il appartenait à deux garçons orphelins de la ville, et il y avait dessous un trésor à eux; et leur père était un homme vertueux. Ton

Seigneur a donc voulu que tous deux atteignent leur maturité et qu'ils extraient, [eux- mêmes] leur trésor, par une miséricorde de ton Seigneur. Je ne l'ai d'ailleurs pas fait de mon propre chef. Voilà l'interprétation de ce que tu n'as pas pu endurer avec patience›.

83. Et ils t'interrogent sur Zul-Qarnayn. Dis: ‹Je vais vous en citer quelque fait mémorable›.

84. Vraiment, Nous avons affermi sa puissance sur terre, et Nous lui avons donné libre voie à toute chose.

85. Il suivit donc une voie.

86. Et quand il eut atteint le Couchant, il trouva que le soleil se couchait dans une source boueuse, et, après d'elle il trouva une peuplade [impie]. Nous dîmes: ‹ش Zul-Qarnayn! ou tu les châties, ou tu uses de bienveillance à leur égard›.

87. Il dit: ‹Quant à celui qui est injuste, nous le châtierons; ensuite il sera ramené vers son Seigneur qui le punira d'un châtiment terrible.

88. Et quant à celui qui croit et fait bonne oeuvre, il aura, en retour, la plus belle récompense. Et nous lui donnerons des ordres faciles à exécuter›.

89. Puis, il suivit (une autre) voie.

90. Et quand il eut atteint le Levant, il trouva que le soleil se levait sur une peuplade à laquelle Nous n'avions pas donné de voile pour s'en protéger.

91. Il en fut ainsi et Nous embrassons de Notre Science ce qu'il détenait.

92. Puis, il suivit (une autre) voie.

93. Et quant il eut atteint un endroit situé entre les Deux Barrières (montagnes), il trouva derrière

elles une peuplade qui ne comprenait presque aucun langage.

94. Ils dirent: ‹ش Zul-Qarnayn, les Yajuj et les Majuj commettent du désordre sur terre. Est-ce que nous pourrons t'accorder un tribut pour construire une barrière entre eux et nous?›

95. Il dit: ‹Ce que Mon Seigneur m'a conféré vaut mieux (que vos dons). Aidez-moi donc avec force et je construirai un remblai entre vous et eux.

96. Apportez-moi des blocs de fer›. Puis, lorsqu'il en eut comblé l'espace entre les deux montagnes, il dit: ‹Soufflez!› Puis, lorsqu'il l'eut rendu une fournaise, il dit: ‹Apportez-moi du cuivre fondu, que je le déverse dessus›.

97. Ainsi, ils ne purent guère l'escalader ni l'ébrécher non plus.

98. Il dit: ‹C'est une miséricorde de la part de mon Seigneur. Mais, lorsque la promesse de mon Seigneur viendra, Il le nivellera. Et la promesse de mon Seigneur est vérité›.

99. Nous les laisserons, ce jour-là, déferler comme les flots les uns sur les autres, et on soufflera dans la Trompe et Nous les rassemblerons tous.

100. Et ce jour-là Nous présenterons de près l'Enfer aux mécréants,

101. dont les yeux étaient couverts d'un voile qui les empêchait de penser à Moi, et ils ne pouvaient rien entendre non plus.

102. Ceux qui ont mécru, comptent-ils donc pouvoir prendre, pour alliés, Mes serviteurs en dehors de Moi? Nous avons préparé l'Enfer comme résidence pour les mécréants.

103. Dis: ‹Voulez-vous que Nous vous apprenions lesquels sont les plus grands perdants, en oeuvres?

104. Ceux dont l'effort, dans la vie présente, s'est égaré,

alors qu'ils s'imaginent faire le bien.

105. Ceux-là qui ont nié les signes de leur Seigneur, ainsi que Sa rencontre. Leurs actions sont donc vaines›. Nous ne leur assignerons pas de poids au Jour de la Résurrection.

106. C'est que leur rétribution sera l'Enfer, pour avoir mécru et pris en raillerie Mes signes (enseignements) et Mes messagers.

107. Ceux qui croient et font de bonnes oeuvres auront pour résidence les Jardins du ‹Firdaws,› (Paradis),

108. où ils demeureront éternellement, sans désirer aucun changement.

109. Dis: ‹Si la mer était une encre [pour écrire] les paroles de mon Seigneur, certes la mer s'épuiserait avant que ne soient épuisées les paroles de mon Seigneur, quand même Nous lui apporterions son équivalent comme renfort›.

110. Dis: ‹Je suis en fait un être humain comme vous. Ils m'a été révélé que votre Dieu est un Dieu unique! Quiconque, donc, espère rencontrer son Seigneur, qu'il fasse de bonnes actions et qu'il n'associe dans son adoration aucun à son Seigneur›.

sino mentira.

6. Tú quizá te consumas de pena, si no creen en esta historia, por las huellas que dejan.

7. Hemos adornado la tierra con lo que en ella hay para probarles y ver quién de ellos es el que mejor se porta

8. Y, ciertamente, haremos de su superficie un sequeral.

9. ¿Crees que los de la caverna y de ar-Raqim constituyen una maravilla entre Nuestros signos?

10. Cuando los jóvenes, al refugiarse en la caverna, dijeron: «¡Señor! ¡Concédenos una misericordia de Ti y haz que nos conduzcamos correctamente!»

11. Y les hicimos dormir en la caverna por muchos años.

12. Luego, les despertamos para saber cuál de los dos grupos calculaba mejor cuánto tiempo habían permanecido.

13. Nosotros vamos a contarte su relato verdadero. Eran jóvenes que creían en su Señor y a quienes habíamos confirmado en la buena dirección.

14. Fortalecimos su ánimo cuando se levantaron y dijeron: «Nuestro Señor es el Señor de los cielos y de la tierra. No invocaremos a más dios que a Él. Si no, diríamos una solemne mentira.

15. Este pueblo nuestro ha tomado dioses en lugar de tomarle a Él. ¿Por qué no presentan alguna autoridad clara en su favor? ¿Hay alguien que sea más impío que quien inventa una mentira contra Alá?

16. Cuando os hayáis alejado de ellos y de lo que, en lugar de Dios, sirven, ¡refugiaos en la caverna! Vuestro Señor extenderá, sobre vosotros algo de Su misericordia y dispondrá de la mejor manera de vuestra suerte».

17. Habrías visto

que el sol, al salir, se desviaba de su caverna hacia la derecha y, al ponerse, los rebasaba hacia la izquierda, mientras ellos estaban en una oquedad de ella. Ése es uno de los signos de Alá. Aquél a quien Alá dirige está bien dirigido,

18. Les hubieras creído despiertos cuando, en realidad, dormían. Les dábamos vuelta a derecha e izquierda, mientras su perro estaba en el umbral con las patas delanteras extendidas. Si les hubieras visto, te habrías escapado de ellos, lleno de miedo.

19. Así estaban cuando les despertamos para que se preguntaran unos a otros. Uno de ellos dijo: «¿Cuánto tiempo habéis permanecido?» Dijeron: «Permanecimos un día o menos». Dijeron: «Vuestro Señor sabe bien cuánto tiempo habéis permanecido. Enviad a uno d

20. pues, si se enteraran de vuestra existencia, os lapidarían u os harían volver a su religión y nunca más seríais felices».

21. Y así los descubrimos para que supieran que lo que Alá promete es verdad y que no hay duda respecto a la Hora. Cuando discutían entre sí sobre su asunto. Dijeron: «¡Edificad sobre ellos! Su Señor les conoce bien». Los que prevalecieron en su asunto di

22. Unos dirán: «Eran tres, cuatro con su perro». Otros dirán: «Eran cinco, seis con su perro», conjeturando sobre lo oculto. Otros dirán: «Eran siete, ocho con su perro». Di: «Mi Señor sabe bien su número, sólo pocos les conocen». No discutas, pues, sobr

23. Y no digas a propósito de nada: «Lo haré mañana»,

24. sin: «si Alá quiere». Y,

si te olvidas de hacerlo, recuerda a tu Señor, diciendo: «Quizá mi Señor me dirija a algo que esté más cerca que eso de lo recto».

25. Permanecieron en su caverna trescientos años, a los que se añaden nueve.

26. Di: «Alá sabe bien cuánto tiempo permanecieron. Suyo es lo oculto de los cielos y de la tierra. ¡Qué bien ve y qué bien oye! Fuera de Él, los hombres no tienen amigo. Y Él no asocia a nadie en Su decisión».

27. Recita lo que se te ha revelado de la Escritura de tu Señor. No hay quien pueda cambiar Sus palabras y no encontrarás asilo fuera de Él.

28. ¡No rehúyas estar con los que invocan a su Señor mañana y tarde por deseo de agradarle! ¡No quites los ojos de ellos por deseo del ornato de la vida de acá! ¡No obedezcas a aquél cuyo corazón hemos hecho que se despreocupe de Nuestro recuerdo, que sig

29. Y di: «La Verdad viene de vuestro Señor. ¡Que crea quien quiera, y quien no quiera que no crea!» Hemos preparado para los impíos un fuego cuyas llamas les cercarán. Si piden socorro, se les socorrerá con un líquido como de metal fundido, que les abras

30. Quienes, en cambio, crean y obren bien... No dejaremos de remunerar a quienes se conduzcan bien.

31. Para ésos serán los jardines del edén, por cuyos bajos fluyen arroyos. Se les adornará allí con brazaletes de oro, se les vestirá de satén y brocado verdes, estarán allí reclinados

en divanes. ¡Qué agradable recompensa y qué bello lugar de descanso!

32. Propónles la parábola de dos hombres, a uno de los cuales dimos dos viñedos, que cercamos de palmeras y separamos con sembrados.

33. Ambos viñedos dieron su cosecha, no fallaron nada, e hicimos brotar entre ellos un arroyo.

34. Uno tuvo frutos y dijo a su compañero, con quien dialogaba: «Soy más que tú en hacienda y más fuerte en gente».

35. Y entró en su viñedo, injusto consigo mismo. Dijo: «No creo que éste perezca nunca.

36. Ni creo que ocurra la Hora. Pero, aun si soy llevado ante mi Señor, he de encontrar, a cambio, algo mejor que él».

37. El compañero con quien dialogaba le dijo: «¿No crees en Quien te creó de tierra, luego, de una gota y, luego, te dio forma de hombre?

38. En cuanto a mí, Él es Alá, mi Señor, y no asocio nadie a mi Señor.

39. Si, al entrar en tu viñedo, hubieras dicho: '¡Que sea lo que Alá quiera! ¡La fuerza reside sólo en Alá!' Si ves que yo tengo menos que tú en hacienda e hijos,

40. quizá me dé Alá algo mejor que tu viñedo, lance contra él rayos del cielo y se convierta en compo pelado,

41. o se filtre su agua por la tierra y no puedas volver a encontrarla».

42. Su cosecha fue destruida y, a la mañana siguiente, se retorcía las manos pensando en lo mucho que había gastado en él: sus cepas estaban arruinadas. Y

decía: «¡Ojalá no hubiera asociado nadie a mi Señor!»

43. No hubo grupo que, fuera de Alá, pudiera auxiliarle, ni pudo defenderse a sí mismo.

44. En casos así sólo Alá, la Verdad, ofrece amistad. Él es el Mejor en recompensar y el Mejor como fin.

45. Propónles la parábola de la vida de acá. Es como agua que hacemos bajar del cielo y se empapa de ella la vegetación de la tierra, pero se convierte en hierba seca, que los vientos dispersan. Alá es potísimo en todo.

46. La hacienda y los hijos varones son el ornato de la vida de acá. Pero las obras perdurables, las buenas obras, recibirán una mejor recompensa ante tu Señor, constituyen una esperanza mejor fundada.

47. El día que pongamos en marcha las montañas, veas la tierra allanada, congreguemos a todos sin excepción,

48. y sean presentados en fila ante tu Señor. «Venís a Nosotros como os creamos por vez primera. Y ¿pretendíais que no íbamos a citaros?»

49. Se expondrá la Escritura y oirás decir a los pecadores, temiendo por su contenido: «¡Ay de nosotros! ¿Qué clase de Escritura es ésta, que no deja de enumerar nada, ni grande ni pequeño?» Allí encontrarán ante ellos lo que han hecho. Y tu Señor no será

50. Y cuando dijimos a los ángeles: «¡Prosternaos ante Adán!» Se prosternaron, excepto Iblis, que era uno de los genios y desobedeció la orden de su Señor. ¿Cómo? ¿Les tomaréis, a él y a sus descendientes, como amigos, en lugar de tomarme a

Mí, siendo así

51. No les he puesto como testigos de la creación de los cielos y de la tierra ni de su propia creación, ni he tomado como auxiliares a los que extravían a otros.

52. El día que diga: «¡Llamad a aquéllos que pretendíais que eran Mis asociados!», les invocarán, pero no les ecucharán. Pondremos un abismo entre ellos.

53. Los pecadores verán el Fuego y creerán que se precipitan en él, sin encontrar modo de escapar.

54. En este Corán hemos expuesto a los hombres toda clase de ejemplos, pero el hombre es, de todos los seres, el más discutidor.

55. Lo único que impide a los hombres creer cuando les llega la Dirección y pedir el perdón de su Señor, es el no admitir que les alcanzará la misma suerte que a los antiguos o que deberán afrontar el castigo.

56. No mandamos a los enviados sino como nuncios de buenas nuevas y para advertir. Los que no creen discuten con argucias para derribar, así, la Verdad, y toman a burla Mis signos y las advertencias.

57. ¿Hay alguien que sea más impío que quien, habiéndosele recordado los signos de su Señor, se desvía luego de ellos y olvida lo que sus manos obraron? Hemos velado sus corazones y endurecido sus oídos para que no lo entiendan. Aunque les llames hacia la

58. Tu Señor es el Indulgente, el Dueño de la Misericordia. Si les diera su merecido, les adelantaría el castigo. Tienen, sin embargo, una cita a la que no

podrán faltar.

59. Hicimos perecer esas ciudades cuando obraron impíamente, habiendo fijado por anticipado cuándo iban a perecer.

60. Y cuando Moisés dijo a su mozo: «No cejaré hasta que alcance la confluencia de las dos grandes masas de agua, aunque tenga que andar muchos años».

61. Y, cuando alcanzaron su confluencia, se olvidaron de su pez, que emprendió tranquilamente el camino hacia la gran masa de agua.

62. Y, cuando pasaron más allá dijo a su mozo: «¡Trae la comida, que nos hemos cansado con este viaje!»

63. Dijo: «¿Qué te parece? Cuando nos refugiamos en la roca, me olvidé del pez -nadie sino el Demonio hizo olvidarme de que me acordara de él- y emprendió el camino hacia la gran masa de agua. ¡Es asombroso!»

64. Dijo: «Eso es lo que deseábamos», y regresaron volviendo sobre sus pasos,

65. encontrando a uno de Nuestros, siervos a quien habíamos hecho objeto de una misericordia venida de Nosotros y enseñado una ciencia de Nosotros.

66. Moisés le dijo: «¿Te sigo para que me enseñes algo de la buena dirección que se te ha enseñado?»

67. Dijo: «No podrás tener paciencia conmigo.

68. ¿Y cómo vas a tenerla en aquello de que no tienes pleno conocimiento?»

69. Dijo: «Me encontrarás, si Alá quiere, paciente, y no desobedeceré tus órdenes».

70. Dijo: «Si me sigues, pues, no me preguntes nada sin que yo te lo sugiera».

71. Y se fueron ambos hasta que, habiendo subido a la nave, hizo en ella un boquete. Dijo: «¿Le has hecho

un boquete para que se ahoguen sus pasajeros? ¡Has hecho algo muy grave!»

72. Dijo: «¿No te he dicho que no podrías tener paciencia conmigo?»

73. «No lleves a mal mi olvido», dijo, «y no me sometas a una prueba demasiado difícil».

74. Y reanudaron ambos la marcha, hasta que encontraron a un muchacho y le mató. Dijo: «¿Has matado a una persona inocente que no había matado a nadie? ¡Has hecho algo horroroso!»

75. Dijo: «¿No te he dicho que no podrías tener paciencia conmigo?»

76. Dijo: «Si en adelante te pregunto algo, no me tengas más por compañero. Y acepta mis excusas».

77. Y se pusieron de nuevo en camino hasta que llegaron a una ciudad a cuyos habitantes pidieron de comer, pero éstos les negaron la hospitalidad. Encontraron, luego, en ella un muro que amenazaba derrumbarse y lo apuntaló. Dijo: «Si hubieras querido, hab

78. Dijo: «Ha llegado el momento de separarnos. Voy a informarte del significado de aquello en que no has podido tener paciencia.

79. En cuanto a la nave, pertenecía a unos pobres que trabajaban en el mar y yo quise averiarla, pues detrás de ellos venía un rey que se apoderaba por la fuerza de todas las naves.

80. Y en cuanto al muchacho, sus padres eran creyentes y tuvimos miedo de que les impusiera su rebeldía e incredulidad,

81. y quisimos que su Señor les diera a cambio uno más puro que aquél y más afectuoso.

82. Y en cuanto al muro, pertenecía a dos muchachos huérfanos

de la ciudad. Debajo de él había un tesoro que les pertenecía. Su padre era bueno y tu Señor quiso que descubrieran su tesoro cuando alcanzaran la madurez, como muestra de misericordia venida d

83. Te preguntarán por el Bicorne. Di: «Voy a contaros una historia a propósito de él».

84. Le habíamos dado poderío en el país y le habíamos facilitado todo.

85. Siguió, pues, un camino

86. hasta que, a la puesta del sol, encontró que éste se ocultaba en una fuente pecinosa, junto a la cual encontró a gente. Dijimos:«Bicorne! Puedes castigarles o hacerles bien».

87. Dijo: «Castigaremos a quien obre impíamente y, luego, será llevado a su Señor, que le infligirá un castigo horroroso.

88. Pero quien crea y obre bien tendrá como retribución lo mejor y le ordenaremos cosas fáciles».

89. Luego, siguió otro camino

90. hasta que, a la salida del sol, encontró que éste aparecía sobre otra gente a la que no habíamos dado refugio para protegerse de él.

91. Así fue. Nosotros teníamos pleno conocimiento de lo que él tenía.

92. Luego, siguió otro camino

93. hasta que, llegado a un espacio entre los dos diques, encontró del lado de acá a gente que apenas comprendía palabra.

94. Dijeron: «¡Bicorne! Gog y Magog corrompen en la tierra. ¿Podríamos retribuirte a cambio de que colocaras un dique entre nosotros y ellos?»

95. Dijo: «El poderío que mi Señor me ha dado es mejor. ¡Ayudadme esforzadamente y levantaré una muralla entre vosotros y ellos!

96. ¡Traedme bloques de hierro!»

Hasta que, habiendo rellenado el espacio vacío entre las dos laderas, dijo: «¡Soplad!» Hasta que, habiendo hecho del hierro fuego, dijo: «¡Traedme bronce fundido para derramarlo encima!»

97. Y no pudieron escalarla, ni pudieron abrir brecha en ella.

98. Dijo: «Ésta es una misericordia venida de mi Señor, pero, cuando venga la promesa de mi Señor, Él la demolerá. Lo que mi Señor promete es verdad».

99. Ese día dejaremos que unos y otros se entremezclen. Se tocará la trompeta y los reuniremos a todos.

100. Ese día mostraremos plenamente la gehena a los incrédulos,

101. cuyos ojos estaban cerrados a Mi recuerdo y que no podían oír.

102. ¿Piensan, acaso, quienes no creen, que podrán tomar a Mis siervos como amigos en lugar de tomarme a Mí? Hemos preparado la gehena como alojamiento para los infieles

103. Di: «¿Os daré a conocer quiénes son los que más pierden por sus obras,

104. aquéllos cuyo celo se pierde en la vida de acá mientras creen obrar bien?»

105. Son ellos los que no creen en los signos de su Señor, ni en que Le encontrarán. Vanas habrán sido sus obras y el día de la Resurrección no les reconoceremos peso.

106. Su retribución será la gehena por no haber creído y por haber tomado a burla Mis signos y a Mis enviados.

107. En cambio, los que hayan creído y obrado bien se alojarán en los jardines del paraíso,

108. eternamente, y no desearán mudarse.

109. Di: «si fuera el mar tinta para las palabras

de mi Señor, se agotaría el mar antes de que se agotaran las palabras de mar Señor, aun si añadiéramos otro mar de tinta».

110. Di: «Yo soy sólo un mortal como vosotros, a quien se ha revelado que vuestro Dios es un Dios Uno. Quien cuente con encontrar a su Señor, que haga buenas, obras y que cuando adore a su Señor, no Le asocie nadie».

«Unser Herr, gewنhre uns Barmherzigkeit von Dir aus und bereite uns einen Weg in unserer Sache.»

11. AIso versiegelten Wir ihre Ohren in der Hِhle auf eine Anzahl von Jahren.

12. Dann erweckten Wir sie, auf daك Wir erführen welche von den beiden Scharen die Zeit ihres Verweilens am besten berechnet hatte.

13. Wir wollen dir ihre Geschichte der Wahrheit gemنك berichten: Sie waren Jünglinge, die an ihren Herrn glaubten, und Wir liesscn sie zunehmen an Führung.

14. Und Wir stنrkten ihre Herzen, als sie aufstanden und sprachen: «Unser Herr ist der Herr der Himmel und der Erde. Nie werden wir einen Gott anrufen auكer Ihm: sonst würden wir ja eine Ungeheuerlichkeit aussprechen.

15. Dieses unser Volk hat Gِtter statt Ihn angenommen. Warum bringen sie dann nicht einen klaren Beweis dafür? Und wer verübt grِكeren Frevel, als wer eine Lüge gegen Allah erdichtet?

16. Und wenn ihr euch nun von ihnen und dem, was sie statt Allah anbeten, zurückzieht, so suchet Zuflucht in der Hِhle; euer Herr wird Seine Barmherzigkeit über euch breiten und euch einen trِstlichen Ausweg aus eurer Lage weisen.»

17. Und du hنttest sehen kِnnen, wie die Sonne, da sie aufging, sich von ihrer Hِhle rechtshin wegneigte, und da sie unterging, sich von ihnen linkshin abwandte; und sie waren in einem Hohlraum inmitten. Das gehِrt zu den Zeichen Allahs. Wen Allah leitet, der ist rechtgeleitet; doch wen Er irregehen lنكt, für den wirst du auf keine Weise einen Helfer (und) Führer finden.

18. Du kِnntest sie für wach halten, indes sie schlafen;

und Wir werden sie auf die rechte Seite und auf die linke sich umdrehen lassen, wنhrend ihr Hund seine Vorderpfoten auf der Schwelle ausstreckt. Hنttest du sie so erblickt, du würdest dich gewiك vor ihnen zur Flucht gewandt haben und wنrest mit Grausen vor ihnen erfüllt gewesen.

19. Und so erweckten Wir sie, damit sie einander befragen mِchten. Ein Sprecher unter ihnen sprach: «Wie lange habt ihr verweilt?» Sie sprachen: «Wir verweilten einen Tag oder den Teil eines Tages.» (Andere) sprachen: «Euer Herr kennt am besten die (Zeit), die ihr verweilt habt. Nun entsendet einen von euch mit dieser eurer Silbermünze zur Stadt; und er soll sehen, wer von ihren (Bewohnern) die reinste Speise hat, und soll euch davon Vorrat bringen. Er muك aber geschmeidig sein und soll ja keinem über euch Kunde geben.

20. Denn wenn sie von euch erfahren sollten, sie werden euch steinigen oder euch zu ihrem Glauben zurückbringen, und ihr werdet dann nimmermehr glücklich sein.»

21. Und so entdeckten Wir sie (den Menschen), damit sie erkennen mِchten, daك Allahs Verheiكung wahr ist und daك über die «Stunde» kein Zweifel ist. (Und gedenke der Zeit) als die Leute untereinander stritten über sie und sprachen: «Bauet ein Gebنude über ihnen.» Ihr Herr wuكte sie am besten. Jene, deren Ansicht obsiegte, sprachen: «Wir wollen unbedingt ein Bethaus über ihnen errichten.»

22. Manche sagen: «(Sie waren ihrer) drei, ihr vierter war ihr Hund», und (andere) sagen: «(Sie waren) fünf, ihr sechster war ihr Hund», indem sie herumraten im Dunkel, und (wieder andere) sagen: «(Sie waren)

sieben, ihr achter war ihr Hund.» Sprich: «Mein Herr kennt am besten ihre Zahl. Niemand weiك sie, auكer einigen wenigen » So streite nicht über sie, es sei denn durch zwingendes Beweisen, und suche nicht Kunde über sie bei irgendeinem von ihnen.

23. Und sprich nie von einer Sache: «Ich werde es morgen tun»,

24. Es sei denn: «So Allah will» Und gedenke deines Herrn, wenn du es vergessen hast, und sprich: «Ich hoffe, mein Herr wird mich noch nنher als dies zum rechten Wege führen.»

25. Und sie blieben dreihundert Jahre lang in ihrer Hِhle, noch neun hinzugefügt

26. Sprich: «Allah weiك am besten, wie lange sie verweilten.» Sein sind die Geheimnisse der Himmel und der Erde. Wie sehend ist Er! und wie hِrend! Sie haben keinen Helfer auكer Ihm, und Er teilt Seine Befehlsgewalt mit keinem.

27. Und verlies, was dir von dem Buche deines Herrn offenbart ward. Da ist keiner, der Seine Worte verنndern kِnnte, und du wirst auكer Ihm keine Zuflucht finden.

28. Halte dich zu denen, die ihren Herrn anrufen des Morgens und des Abends, im Trachten nach Seinem Wohlgefallen; und laك deine Blicke nicht über sie hinauswandern, indem du nach dem Geprنnge des irdischen Lebens begehrst; und gehorche nicht dem, dessen Herz Wir achtlos machten der Erinnerung an Uns, der seinen bِsen Gelüsten folgt und dessen Fall ein نuكerster ist.

29. Und sprich: «Die Wahrheit ist es von eurem Herrn: darum laك den glنubig sein, der will, und den unglنubig sein, der will.» Siehe, Wir haben für die Frevler

ein Feuer bereitet, dessen Zelt sie umschlieكen wird. Wenn sie dann um Hilfe schreien, so wird ihnen geholfen werden mit Wasser gleich geschmolzenem Blei, das die Gesichter verbrennt. Wie schrecklich ist der Trank, und wie schlimm ist das (Feuer) als Lagerstatt!

30. Wahrlich, die da glauben und gute Werke tun - wahrlich, Wir lassen den Lohn derjenigen, die gute Werke tun, nicht verloren gehn.

31. Sie sind es, die Gنrten der Ewigkeit besitzen werden, durch welche Strِme flieكen. Darinnen werden sie geschmückt sein mit Armspangen von Gold und gekleidet in grüne Gewنnder aus feiner Seide und schwerem Brokat, darin lehnend auf erhِhten Sitzen. Wie herrlich der Lohn und wie schِn die Stنtte der Rast!

32. Und stelle ihnen das Gleichnis von zwei Mنnnern: für den einen von ihnen schufen Wir zwei Rebengنrten und umgaben sie mit Dattelpalmen, und dazwischen legten Wir Kornfelder an.

33. Beide Gنrten brachten ihre Früchte hervor und versagten in nichts. Und in ihrer Mitte lieكen Wir einen Strom flieكen.

34. Und es ward ihm Frucht. Er sprach zu seinem Gefنhrten, indem er (prahlerisch) mit ihm redete: «Ich bin reicher als du an Besitz und mنchtiger an Gefolgschaft.»

35. Und er betrat seinen Garten, wنhrend er sündig gegen die eigene Seele war. Er sprach: «Ich kann mir nicht vorstellen, daك dieser je zugrunde gehen wird,

36. Noch glaube ich, daك die "Stunde" heraufkommen wird. Selbst wenn ich zu meinem Herrn zurückgebracht werde, so werde ich ganz gewiك einen besseren Aufenthalt als diesen finden.»

37. Sein Gefنhrte sprach zu ihm, indem er sich

mit ihm auseinandersetzte: «Glaubst du denn nicht an Ihn, Der dich aus Erde erschaffen hat, dann aus einem Samentropfen, dann dich zu einem vollkommenen Manne bildete?

38. Was jedoch mich betrifft - Allah ist mein Herr allein, und nie will ich meinem Herrn etwas andere zur Seite stellen.

39. Warum hast du nicht damals, als du deinen Garten betratest, gesagt: "Wie Allah will; es gibt keine Macht, auكer bei Allah''? Wenn du mich auch geringer siehst als dich selbst an Besitz und Nachkommenschaft,

40. So wird vielleicht mein Herr mir Besseres geben als deinen Garten und wird auf ihn Donnerkeile vom Himmel niedersenden, so daك er zu einem ِden, schlüpfrigen Grunde wird,

41. Oder sein Wasser versiegt in den Boden so tief, daك du nimmer imstande bist, es zu finden.»

42. Da ward seine Frucht verwüstet, und er begann die Hنnde zu ringen ob all dessen, was er für den (Garten) ausgegeben, dessen Spaliere mit ihm eingestürzt waren. Er sprach: «Hنtte ich doch meinem Herrn niemanden zur Seite gestellt!»

43. Und er hatte keine Schar, ihm zu helfen gegen Allah, und er konnte sich selbst nicht wehren.

44. In solchem Falle (kommt) Schutz nur von Allah, dem Wahren. Er ist der Beste im Belohnen und der Beste, was den Ausgang anlangt

45. Gib ihnen das Gleichnis vom irdischen Leben: Es ist wie das Wasser, das Wir vom Himmel niedersenden, mit dem die Pflanzen der Erde sich sنttigen, und dann werden sie dürre Spreu, die der Wind verweht. Allah hat Macht über alle Dinge.

46. Besitz

und Kinder sind Schmuck irdischen Lebens. Die bleibenden guten Werke aber sind lohnender bei deinem Herrn und hoffnungsvoller.

47. Und (gedenke) des Tags, da Wir die Berge vergehen lassen werden, und du wirst die (Vِlker der) Erde (gegeneinander) hervorkommen sehen, und Wir werden sie versammeln und werden keinen von ihnen zurücklassen.

48. Und sie werden vor deinem Herrn aufgestellt werden in Reihen: «Nun seid ihr zu Uns gekommen, so wie Wir euch erstmals erschufen. Ihr aber wنhntet, Wir würden euch nie einen Tag der Erfüllung bestimmen.»

49. Und das Buch wird (ihnen) vorgelegt, und du wirst die Schuldigen in ؤngsten sehen ob dessen, was darin ist; und sie werden sprechen: «O wehe uns! was für ein Buch ist das! Es lنكt nichts aus, klein oder groك, sondern hنlt alles aufgezeichnet.» Und sie werden alles gegenwنrtig finden, was sie getan; und dein Herr tut keinem Unrecht.

50. Und (gedenke der Zeit) da Wir zu den Engeln sprachen: «Bezeuget Adam Ehrerbietung», und sie bezeugten Ehrerbietung. Nur Iblis nicht. Er war einer der Dschinn, so war er ungehorsam gegen den Befehl seines Herrn. Wollt ihr nun ihn und seine Nachkommenschaft zu Freunden nehmen statt Mich, und sie sind eure Feinde? Schlimm ist der Eintausch für die Frevler.

51. Ich nahm sie nicht zu Zeugen bei der Schِpfung der Himmel und der Erde, noch auch bei ihrer eigenen Schِpfung; nie ja nehme Ich die Verführer zum Beistand.

52. Und (gedenke) des Tags, da Er sprechen wird: «Rufet die herbei, von denen ihr vorgabt, sie seien Meine Teilhaber.» Dann werden

sie sie rufen, doch sie werden ihnen nicht antworten; und Wir werden eine Schranke zwischen sie setzen.

53. Und die Schuldigen sollen das Feuer sehen und ahnen, daك sie hineinstürzen werden; und sie sollen kein Entrinnen daraus finden.

54. Wahrlich, Wir haben in diesem Koran für die Menschen Gleichnisse aller Art ausführlich erlنutert, doch von allen Dingen ist der Mensch am streitsüchtigsten.

55. Und nichts hinderte die Menschen daran, zu glauben, als die Führung zu ihnen kam, und ihren Herrn um Verzeihung zu bitten, (sie warteten) denn, bis das Beispiel der Früheren über sie kنme oder die Strafe ihnen offen vor Augen gestellt würde.

56. Und Wir schicken die Gesandten ja nur als Bringer froher Botschaft und als Warner. Die aber, die unglنubig sind, streiten mit Falschheit, damit sie dadurch die Wahrheit widerlegen. Und sie verspotten Meine Zeichen und das, womit sie gewarnt werden.

57. Und wer ist ungerechter als der, der an die Zeichen seines Herrn gemahnt wurde, er wandte sich aber ab von ihnen und vergaك, was seine Hنnde vorausgeschickt hatten? Wahrlich, Wir haben Schleier über ihre Herzen gelegt, so daك sie es nicht begreifen, und Taubheit in ihre Ohren. Und selbst wenn du sie zum rechten Weg rufst, werden sie nie den rechten Weg einschlagen.

58. Dein Herr aber ist der Vergebungsreiche, voll der Barmherzigkeit. Wollte Er sie zur Rechenschaft zichen für das, was sie verdienen, dann würde Er gewiك ihre Bestrafung beschleunigen. Allein sie haben eine festgesetzte Frist, gegen die sie keine Zuflucht finden werden.

59. Und diese Stنdte! Wir zerstِrten

sie, als sie Frevel begingen. Und Wir setzten eine Frist zu ihrer Zerstِrung.

60. Und (gedenke der Zeit) da Moses zu seinem Jünger sprach: «Ich will nicht eher rasten, als bis ich den Zusammenfluك der beiden Meere erreicht habe, und sollte ich jahrhundertelang wandern.»

61. Doch als sie den Zusammenfluك der beiden (Meere) erreicht hatten, da vergaكen sie ihren Fisch; und er nahm seinen Weg (und) entschlüpfte ins Meer.

62. Und als sie weitergegangen waren, sprach er zu seinem Jünger: «Bring uns unseren Imbiك. Wir haben wahrlich auf dieser unserer Reise viel Mühsal gelitten.»

63. Er antwortete: «Hast du nicht gesehen, als wir auf dem Felsen rasteten und ich den Fisch vergaك - und keiner als Satan machte es mich vergessen, seiner zu erwنhnen - da nahm er seinen Weg ins Meer auf wundersame Weise.»

64. Er sprach: «Das ist's, was wir suchten.» Da kehrten sie beide um und schritten zurück auf ihren Spuren.

65. Dann fanden sie einen Unserer Diener, dem Wir Unsere Barmherzigkeit verliehen und den Wir Wissen gelehrt hatten von Uns Selbst.

66. Moses sprach zu ihm: «Darf ich dir folgen, auf daك du mich belehrest über den rechten Weg, wie du ihn gelehrt worden bist?»

67. Er antwortete: «Du vermagst nimmer bei mir auszuharren in Geduld.

68. Und wie vermِchtest du geduldig zu sein bei Dingen, die über dein Begreifen sind?»

69. Er sprach: «Du wirst mich, so Allah will, geduldig finden, und ich werde gegen keinen deiner Befehle ungehorsam sein.»

70. Er sprach: «Wohlan, werm du mir folgen willst, so

frage mich nach nichts, bis ich selbst zu dir darüber rede.»

71. So schritten sie beide fürbaك, bis sie in ein Boot stiegen, in das er ein Loch hineinschlug. (Moses) sprach: «Schlugst du ein Loch hinein, um seine Mannschaft zu ertrنnken? Fürwahr, du hast etwas Schreckliches getan!»

72. Er antwortete: «Habe ich nicht gesagt, du würdest es nimmer vermِgen, bei mir auszuharren in Geduld?»

73. (Moses) sprach: «Stelle mich nicht zur Rede ob meines Vergessens und sei deswegen nicht streng mit mir.»

74. So zogen sie weiter, bis sie einen Jüngling trafen, den er erschlug (Moses) sprach: «Hast du einen unschuldigen Menschen erschlagen, ohne daك (er) einen andern (erschlagen)?» Fürwahr, du hast etwas Entsetzliches getan!»

75. Er antwortete: «Habe ich dir nicht gesagt, du würdest es nimmer vermِgen, bei mir auszuharren in Geduld?»

76. (Moses) sprach: «Wenn ich dich hernach noch über etwas befrage, so begleite mich nicht weiter; von mir aus wنrest du dann zu entschuldigen.»

77. So zogen sie weiter, bis sie zum Volk einer Stadt gelangten und Gastfreundschaft von ihrem Volk erbaten, diese aber weigerten sich, sie zu bewirten. Nun fanden sie dort eine Mauer, die einzustürzen drohte. und er richtete sie auf. (Moses) sprach: «Wenn du es gewollt, du hنttest eine Belohnung dafür erhalten kِnnen.»

78. Er sprach: «Dies ist die Trennung zwischen mir und dir. Doch will ich dir die Deutung von dem sagen, was du nicht in Geduld zu ertragen vermochtest.

79. Was das Boot anlangt, so gehِrte es armen Leuten, die auf dem Meer arbeiteten, und ich wollte

es schadhaft machen, denn hinter ihnen war ein Kِnig, der jedes Boot kaperte

80. Und was den Jüngling anlangt, so waren seine Eltern Glنubige, und wir fürchteten, er mِchte Schmach über sie bringen durch Widersetzlichkeit und Unglauben.

81. So wünschten wir daك ihr Herr ihnen zum Tausch (ein Kind) gebe, besser als dieser an Lauterkeit und nنher in (kindlicher) Zuneigung.

82. Und was nun die Mauer anlangt, so gehِrte sie zwei Waisenknaben in der Stadt, und darunter lag ein Schatz für sie, und ihr Vater war ein Rechtschaffener gewesen; so wünschte dein Herr, daك sie ihre Volljنhrigkeit erreichen und ihren Schatz heben mِchten, als eine Barmherzigkeit von deinem Herrn; und ich tat es nicht aus eignem Ermessen. Das ist die Deutung dessen, was du nicht in Geduld zu ertragen vermochtest.»

83. Und sie fragen dich nach Dhulqarnنn. Sprich: «Ich will euch etwas von seiner Geschichte erzنhlen.»

84. Wir setzten ihn fest auf Erden und gaben ihm die Mittel zu aüem.

85. So folgte er einem Wege,

86. Bis er den Ort des Sonnenuntergangs erreichte; er fand sie in einem Quell von schlammigem Wasser untergehen, und nahebei fand er ein Volk. Wir sprachen: «O Dhulqarnنn, entweder strafe oder behandle sie mit Güte.»

87. Er sprach: «Wer da frevelt, den werden wir sicherlich bestrafen; dann soll er zu seinem Herrn zurückgebracht werden, und Er wird ihn mit furchtbarer Strafe strafen.

88. Wer aber glنubig ist und das Gute tut, dem wird herrlicher Lohn werden; und Wir werden zu ihm (Worte) der Erleichterung Unseres Gebotes sprechen.»

89. Darauf

folgte er einem Wege,

90. Bis er den Ort des Sonnenaufgangs erreichte; er fand sie über einem Volk aufgehen, dem Wir keinen Schutz gegen sie gemacht hatten.

91. Also (war es); und Wir umfaكen mit Wissen, wie es um ihn bestellt war.

92. Hierauf folgte er einem Weg,

93. Bis er zwischen die beiden Berge gelangte; er fand an ihrem Fuك ein Volk, das kaum ein Wort verstehen konnte.

94. Sie sprachen: «O Dhulqarnنn, Gog und Magog stiften Unordnung im Lande; sollen wir dir nun Tribut zahlen unter der Bedingung, daك du zwischen uns und ihnen eine Schranke errichtest?»

95. Er antwortete: «Die Macht, die mein Herr mir dafür gegeben hat, ist besser, doch ihr mِgt mir den Arm leihen, so will ich zwischen euch und ihnen eine starke Schranke errichten.

96. Bringt mir Eisenstüke.» Als er die Kluft zwischen den beiden Bollwerken ausgefüllt hatte, sprach er: «Blaset!» Als er es feurig gemacht hatte, sprach er: «Bringt mir geschmolzenes Kupfer, ich will es darüber gieكen!»

97. So vermochten sie (Gog und Magog) nicht, sie (die Schranke) zu erklimmen, noch konnten sie sie durchlِchern.

98. Er sprach: «Das ist die Gnade meines Herrn; doch wenn die Verheiكung meines Herrn in Erfülluns geht, Er wird sie zu Staub zerbrechens und die Verheiكung meines Herrn ist wahr.»

99. An jenem Tage werden Wir die einen von ihnen wie Wogen gegen die andern anstürmen lassen, und in die Trompete wird geblasen werden. Dann werden Wir sie versammeln allzumal.

100. Und vor Augen stellen Wir an jenem Tage den Unglنubigen

die Hِlle,

101. Ihnen, deren Augen vor Meiner Mahnung verhüllt waren und die nicht einmal hِren konnten.

102. Wنhnen die Unglنubigen etwa, sie kِnnten Meine Diener zu Beschützern nehmen statt Mich? Wahrlich, Wir haben den Unglنubigen die Hِlle zur Gaststنtte bereitet.

103. Sprich: «Sollen Wir euch die nennen, die in ihren Werken die grِكten Verlierer sind?

104. Die, deren Mühe verloren ist in irdischem Leben; und sie denken, sie tنten gar Gutes.»

105. Das sind jene, die die Zeichen ihres Herrn und die Begegnung mit Ihm leugnen. Darum sind ihre Werke nichtig, und am Tage der Auferstehung werden Wir ihnen kein Gewicht geben.

106. Dies ist ihr Lohn - die Hِlle -, weil sie unglنubig waren und Spott trieben mit Meinen Zeichen und Meinen Gesandten.

107. Wahrlich, jene, die da glauben und gute Werke tun, sie werden des Paradieses Gنrten zur Gaststنtte haben,

108. Darin sie weilen werden immerdar; von diesen werden sie keinen Wechsel begehren.

109. Sprich: «Wنre das Meer Tinte für die Worte meines Herrn, wahrlich, das Meer würde versiegen, ehe die Worte meines Herrn zu Ende gingen, auch wenn Wir noch ein gleiches zur Hilfe brنchten.»

110. Sprich: «Ich bin nur ein Mensch wie ihr, doch mir ist es offenbart worden, daك euer Gott ein Einiger Gott ist. Mِge denn der, der auf die Begegnung mit seinem Herrn hofft, gute Werke tun und keinen andern einbeziehen in den Dienst an seinem Herrn.»

sul Suo schiavo senza porvi alcuna tortuosità.

2. [Un Libro] retto, per avvertire di un rigore proveniente da parte di Allah, per annunciare ai credenti che compiono il bene una ricompensa bella,

3. nella quale dimoreranno perpetuamente

4. e per ammonire coloro che dicono: « Allah si è preso un figlio».

5. Non hanno scienza alcuna, come del resto i loro avi. E' mostruosa la parola che esce dalle loro bocche. Non dicono altro che menzogne.

6. Ti struggerai seguendoli, se non credono in questo Discorso?

7. In verità abbiamo voluto abbellire la terra di tutto quel che vi si trova per verificare chi di loro opera al meglio;

8. e in verità, poi ridurremo tutto quanto in suolo arido.

9. Non ti sembra che il caso dei compagni della caverna e di ar-Raqîm sia tra i Nostri segni meraviglioso ?

10. Quando quei giovani si rifugiarono nella caverna, dissero: «Signor nostro, concedici la Tua misericordia, concedici retto comportamento nel nostro agire».

11. Rendemmo sorde le loro orecchie, [rimasero] nella caverna per molti anni.

12. Li resuscitammo poi, per vedere quale delle due fazioni meglio computasse il tempo che avevano trascorso.

13. Ti racconteremo la loro storia secondo verità: erano giovani che credevano nel loro Signore e Noi li rafforzammo sulla retta via;

14. fortificammo i loro cuori quando si levarono a dire: «Il nostro Signore è il Signore dei cieli e della terra: mai invocheremo dio all'infuori di Lui, ché allora pronunceremmo un'aberrazione.

15. Ecco che la nostra gente si è presa degli dei

all'infuori di Lui. Perchè non adducono una prova evidente su di loro? Qual peggior iniquo di chi inventa menzogne contro Allah?

16. Quando vi sarete allontanati da loro e da ciò che adorano all'infuori di Allah, rifugiatevi nella caverna: il vostro Signore spargerà su di voi la Sua misericordia e deciderà del vostro caso nel migliore dei modi» .

17. Avresti visto il sole, al levarsi sfiorare a destra la loro caverna, e scostarsi a sinistra, al calare mentre loro erano in un ampio spazio . Questi sono i segni di Allah. Colui che Allah guida è ben guidato, ma per colui che Egli svia non troverai patrono alcuno che lo diriga.

18. Avresti creduto che fossero svegli e invece dormivano. Li giravamo sul lato destro e su quello sinistro , mentre il loro cane era sulla soglia, le zampe distese. Se li avessi scorti saresti certamente fuggito volgendo le spalle e certo saresti stato preso dal terrore vedendoli .

19. Li resuscitammo infine perché si interrogassero a vicenda. Disse uno di loro: «Quanto tempo siete rimasti?» Dissero: «Siamo rimasti una giornata o parte di una giornata». Dissero: « Il vostro Signore sa meglio quanto siete rimasti. Mandate uno di voi alla città con questo vostro denaro, ché cerchi il cibo più puro e ve ne porti per nutrirvi. Si comporti con gentilezza e faccia sì che nessuno si accorga di voi.

20. Se s'impadronissero di voi vi lapiderebbero o vi riporterebbero alla loro religione e, in tal caso, non avreste alcun successo » .

21. Facemmo sì che fossero scoperti, affinché si sapesse che la promessa di Allah è verità e che non c'è dubbio alcuno a proposito dell'Ora. Discutevano sul caso loro e dicevano: « Innalzate su di loro un edificio. Il loro Signore meglio li conosce ». Quelli che infine prevalsero dissero: « Costruiamo su di loro un santuario» .

22. Diranno: « Erano tre, e il quarto era il cane». Diranno congetturando sull'ignoto: « Cinque, sesto il cane » e diranno: «Sette, e l'ottavo era il cane» Di': «Il mio Signore meglio conosce il loro numero. Ben pochi lo conoscono» Non discutere di ciò eccetto per quanto è palese e non chiedere a nessuno un parere in proposito .

23. Non dire mai di nessuna cosa: « Sicuramente domani farò questo...»,

24. senza dire "se Allah vuole" . Ricordati del tuo Signore quando avrai dimenticato [di dirlo] e di': "Spero che il mio Signore mi guidi su una direzione ancora migliore".

25. Rimasero trecento anni nella loro caverna, e ne aggiungono altri nove .

26. Di': «Allah sa meglio quanto rimasero». Appartiene a Lui il segreto dei cieli e della terra . Ha il miglior udito e la migliore vista. All'infuori di Lui non avranno patrono alcuno ed Egli non associa nessuno al Suo giudizio.

27. Recita quello che ti è stato rivelato del Libro del tuo Signore. Nessuno può cambiare le Sue parole e non troverai , all'infuori di Lui, alcun rifugio.

28. E persevera insieme con coloro che invocano il loro Signore al mattino

e alla sera, desiderando il Suo Volto. Non vadano oltre loro i tuoi occhi, in cerca degli agi di questa vita. Non dar retta a colui il cui cuore abbiamo reso indifferente al Ricordo di Noi, che si abbandona alle sue passioni ed è oltraggioso nel suo agire .

29. Di': « La verità [proviene] dal vostro Signore: creda chi vuole e chi vuole neghi ». In verità abbiamo preparato per gli ingiusti un fuoco le cui fiamme li circonderanno, e quando imploreranno da bere, saranno abbeverati da un'acqua simile a metallo fuso che ustionerà i loro volti. Che terribile bevanda, che atroce dimora!

30. Quanto a coloro che credono e compiono il bene, non lasceremo andar perduta la ricompensa di chi avrà agito per il bene.

31. Ecco coloro che avranno i Giardini dell'Eden dove scorrono i ruscelli. Saranno ornati di bracciali d'oro e vestiranno verdi abiti di seta finissima e di broccato e staranno appoggiati su alti divani. Che eccellente ricompensa, che splendida dimora!

32. Proponi loro la metafora dei due uomini : ad uno di loro demmo due giardini di vigna circondati da palme da datteri, separati da un campo coltivato.

33. Davano il loro frutto i due giardini senza mancare in nulla e in mezzo a loro facemmo sgorgare un ruscello.

34. Alla raccolta disse al suo compagno: «Ti sono superiore per beni e più potente per clan! ».

35. Entrò nel suo giardino e, ingiusto nei suoi stessi confronti, disse: « Non credo che tutto questo possa giammai perire;

36.

non credo che l'Ora sia imminente, e se mi si condurrà al mio Signore, certamente troverò qualcosa di meglio che questo giardino!».

37. Gli rispose il suo compagno argomentando con lui: «Vorresti rinnegare Colui che ti creò dalla polvere e poi dallo sperma e ti ha dato forma d'uomo?

38. Per quanto mi concerne è Allah il mio Signore e non assocerò nessuno al mio Signore.

39. Conveniva che entrando nel tuo giardino dicessi: "Così Allah ha voluto! Non c'è potenza se non in Allah !" Sebbene tu mi veda inferiore a te nei beni e nei figli

40. può darsi che presto il mio Signore mi dia qualcosa di meglio del tuo giardino e che invii dal cielo una calamità contro di esso riducendolo a nudo suolo,

41. o che l'acqua che l'irriga scenda a tale profondità che tu non possa più raggiungerla».

42. Fu distrutto il suo raccolto, ed egli si torceva le mani per quello che aveva speso: i pergolati erano distrutti. Diceva: « Ah! Se non avessi associato nessuno al mio Signore! ».

43. E non ci fu schiera che potesse essergli d'aiuto contro Allah ed egli stesso non potè aiutarsi.

44. Ché in tal caso [spetta] ad Allah, il Vero, la protezione. Egli è il migliore nella ricompensa e nel [giusto] esito .

45. Proponi loro la metafora di questa vita: è simile ad un'acqua che facciamo scendere dal cielo; la vegetazione della terra si mescola ad essa, ma poi diventa secca stoppia che i venti disperdono. Allah ha potenza

su tutte le cose.

46. Ricchezze e figli sono l'ornamento di questa vita. Tuttavia le buone tracce che restano sono, presso Allah, le migliori quanto a ricompensa e [suscitano] una bella speranza.

47. Nel Giorno in cui faremo muovere le montagne vedrai la terra spianata e tutti li riuniremo senza eccezione.

48. Compariranno in file schierate davanti al tuo Signore: «Eccovi ritornati a Noi come vi creammo la prima volta. E invece pretendevate che mai vi avremmo fissato un termine?

49. E vi si consegnerà il Registro . Allora vedrai gli empi, sconvolti da quel che contiene. Diranno: «Guai a noi! Cos'è questo Registro che non lascia passare azione piccola o grande senza computarla! ». E vi troveranno segnato tutto quello che avranno fatto. Il tuo Signore non farà torto ad alcuno.

50. E quando dicemmo agli angeli: « Prosternatevi davanti ad Adamo», si prosternarono, eccetto Iblis, che era uno dei démoni e che si rivoltò all'Ordine di Allah . Prenderete lui e la sua progenie come alleati in luogo di Me, nonostante siano i vostri nemici? Un pessimo scambio per gli ingiusti.

51. Non li presi a testimoni della creazione dei cieli e della terra e neppure della creazione di loro stessi e certamente non accetterei l'aiuto dei corruttori!

52. Nel Giorno in cui dirà: «Chiamate coloro che pretendevate Miei consimili», li invocheranno, ma essi non risponderanno e tra loro avremo posto un abisso.

53. Gli iniqui vedranno il fuoco. Allora capiranno di stare per cadervi e non avranno nessuno scampo.

54. Certamente, in

questo Corano, abbiamo offerto alle genti ogni sorta di esempi. Ciononostante l'uomo è la più polemica delle creature.

55. Cosa mai impedisce agli uomini di credere, dopo che è giunta loro la Guida, e di chiedere perdono al loro Signore? [Vogliono] subire il destino dei loro avi e [che] li colpisca in pieno il castigo?

56. Non inviammo i profeti se non per annunciare ed ammonire. I miscredenti usano le menzogne per indebolire la verità. Deridono i Nostri segni e ciò di cui li si avverte.

57. Quale peggior ingiusto di colui che si allontana dai segni di Allah, dopo che essi gli sono stati ricordati, e che dimentica quello che ha commesso ? Anche se li richiami alla retta via, essi non la seguiranno mai.

58. Il tuo Signore è il Perdonatore, Colui che detiene la misericordia. Se considerasse quello che hanno fatto, certamente affretterebbe il castigo; ma ognuno di loro ha un termine e nessuno potrà sfuggirvi.

59. Quelle città le facemmo perire quando [i loro abitanti] furono ingiusti; per ognuna avevamo stabilito un termine per la loro distruzione.

60. [Ricorda] quando Mosè disse al suo garzone : «Non avrò pace finché non avrò raggiunto la confluenza dei due mari , dovessi anche camminare per degli anni! ».

61. Quando poi giunsero alla confluenza, dimenticarono il loro pesce che, miracolosamente, riprese la sua via nel mare.

62. Quando poi furono andati oltre, disse al suo garzone: « Tira fuori il nostro pranzo, ché ci siamo affaticati in questo nostro viaggio!».

63. Rispose: «

Vedi un po' [cos'è accaduto], quando ci siamo rifugiati vicino alla roccia, ho dimenticato il pesce - solo Satana mi ha fatto scordare di dirtelo - e miracolosamente ha ripreso la sua via nel mare.

64. Disse [Mosè]: « Questo è quello che cercavamo». Poi entrambi ritornarono sui loro passi.

65. Incontrarono uno dei Nostri schiavi , al quale avevamo concesso misericordia da parte Nostra e al quale avevamo insegnato una scienza da Noi proveniente.

66. Chiese [Mosè]: « Posso seguirti per imparare quello che ti è stato insegnato [a proposito] della retta via?». 67 Rispose: « Non potrai essere paziente con me.

67. Rispose: « Nonpotrai essere paziente con me.

68. Come potresti resistere dinnanzi a fatiche che non potrai comprendere?».

69. Disse [Mosè]: « Se Allah vuole sarò paziente e non disobbedirò ai tuoi ordini»;

70. [e l'altro] ribadì: « Se vuoi seguirmi, non dovrai interrogarmi su alcunché prima che io te ne parli».

71. Partirono entrambi e, dopo essere saliti su una nave, quello vi produsse una falla. Chiese [Mosè]: « Hai prodotto la falla per far annegare tutti quanti? Hai certo commesso qualcosa di atroce!».

72. Rispose: « Non ti avevo detto che non avresti avuto pazienza insieme con me?».

73. Disse: « Non essere in collera per la mia dimenticanza e non impormi una prova troppo difficile».

74. Continuarono insieme e incontrarono un giovanetto che [quello] uccise. Insorse [Mosè]: « Hai ucciso un incolpevole, senza ragione di giustizia? Hai certo commesso un'azione orribile».

75. Rispose: « Non ti avevo detto

che non avresti avuto pazienza insieme con me?».

76. Disse [Mosè]: « Se dopo di ciò ancora ti interrogherò, non mi tenere più insieme con te. Ti prego di scusarmi. »

77. Continuarono insieme e giunsero nei pressi di un abitato. Chiesero da mangiare agli abitanti, ma costoro rifiutarono l'ospitalità. S'imbatterono poi in un muro che minacciava di crollare e [quello] lo raddrizzò. Disse [Mosè]: «Potresti ben chiedere un salario per quello che hai fatto».

78. Disse: « Questa è la separazione. Ti spiegherò il significato di ciò che non hai potuto sopportare con pazienza.

79. Per quel che riguarda la nave, apparteneva a povera gente che lavorava sul mare. L'ho danneggiata perché li inseguiva un tiranno che l'avrebbe presa con la forza.

80. Il giovane aveva padre e madre credenti, abbiamo voluto impedire che imponesse loro ribellione e miscredenza

81. e abbiamo voluto che il loro Signore desse loro in cambio [un figlio] più puro e più degno di affetto.

82. Il muro apparteneva a due orfani della città e alla sua base c'era un tesoro che apparteneva loro. Il loro padre era uomo virtuoso e e il tuo Signore volle che raggiungessero la loro età adulta e disseppellissero il loro tesoro; segno questo della misericordia del tuo Signore. Io non l'ho fatto di mia iniziativa. Ecco quello che non hai potuto sopportare con pazienza.

83. Ti interrogheranno a proposito del Bicorne . Di': « Vi racconterò qualcosa sul suo conto».

84. In verità gli abbiamo dato ampi mezzi sulla terra e modo di

riuscire in ogni impresa.

85. Egli seguì una via .

86. Quando giunse all'[estremo] occidente , vide il sole che tramontava in una sorgente ribollente e nei pressi c'era un popolo. Dicemmo: « O Bicorne, puoi punirli oppure esercitare benevolenza nei loro confronti».

87. Disse: « Puniremo chi avrà agito ingiustamente e poi sarà ricondotto al suo Signore che gli infliggerà un terribile castigo.

88. E chi crede e compie il bene avrà la migliore delle ricompense e gli daremo ordini facili».

89. Seguì poi una via.

90. Quando giunse dove sorge il sole, trovò che sorgeva su di un popolo cui non avevamo fornito alcunché per ripararsene.

91. Così avvenne e Noi abbracciavamo nella Nostra scienza tutto quello che era presso di lui.

92. Seguì poi una via.

93. Quando giunse alle due barriere , trovò tra di loro un popolo che quasi non comprendeva alcun linguaggio.

94. Dissero: « O Bicorne, invero Gog e Magog portano grande disordine sulla terra! Ti pagheremo un tributo se erigerai una barriera tra noi e loro.

95. Disse: « Ciò che il mio Signore mi ha concesso è assai migliore . Voi aiutatemi con energia e porrò una diga tra voi e loro.

96. Portatemi masse di ferro» . Quando poi ne ebbe colmato il valico [tra le due montagne] disse: « Soffiate!». Quando fu incandescente, disse: «Portatemi rame, affinché io lo versi sopra» .

97. Così non poterono scalarlo e neppure aprirvi un varco

98. Disse: « Ecco una misericordia che proviene dal mio Signore. Quando

verrà la promessa del mio Signore, sarà ridotta in polvere; e la promessa del mio Signore è veridica ».

99. In quel Giorno lasceremo che calino in ondate gli uni sugli altri. Sarà soffiato nel Corno e li riuniremo tutti insieme.

100. In quel Giorno mostreremo l'Inferno ai miscredenti

101. che hanno avuto gli occhi velati di fronte al Mio Monito e che non potevano udire.

102. I miscredenti credono di potersi scegliere per patroni i Miei servi all'infuori di Me? In verità abbiamo preparato l'Inferno come dimora dei miscredenti.

103. Di': «Volete che vi citiamo coloro le cui opere sono più inutili,

104. coloro il cui sforzo in questa vita li ha sviati, mentre credevano di fare il bene?

105. Sono coloro che negarono i segni del loro Signore e l'Incontro con Lui. Le loro azioni falliscono e non avranno alcun peso nel Giorno della Resurrezione.

106. La loro retribuzione sarà l'Inferno, per la loro miscredenza e per essersi burlati dei Miei segni e dei Miei Messaggeri».

107. Coloro che credono e compiono il bene avranno per dimora i giardini del Paradiso,

108. dove rimarranno in perpetuo senza desiderare alcun cambiamento.

109. Di': « Se il mare fosse inchiostro per scrivere le Parole del mio Signore, di certo si esaurirebbe prima che fossero esaurite le Parole del mio Signore, anche se ne Noi ne aggiungessimo altrettanto a rinforzo».

110. Di': «Non sono altro che un uomo come voi. Mi è stato rivelato che il vostro Dio è un Dio Unico. Chi spera di incontrare

il suo Signore compia il bene e nell'adorazione non associ alcuno al suo Signore ».

нeбec и зeмли, мы нe бyдeм пpизывaть вмecтe c Hим никaкoгo бoжecтвa. Mы cкaзaли бы тoгдa выxoдящee зa пpeдeл".

15. Этo - Haш нapoд, oни взяли пoмимo Heгo дpyгиx бoжecтв. Ecли бы oни пpишли c явнoй влacтью oтнocитeльнo ниx! Kтo жe бoлee нecпpaвeдлив, чeм тoт, ктo выдyмaл нa Aллaxa лoжь?

16. И paз вы oтдeлилиcь oт ниx и тoгo, чeмy oни пoклoняютcя, кpoмe Aллaxa, тo cкpoйтecь в пeщepy. Гocпoдь вaш пpocтpeт вaм Cвoю милocть и yгoтoвит вaм пoддepжкy для вaшeгo дeлa.

17. И ты видишь, кaк coлнцe, кoгдa oнo вocxoдилo, yклoнялocь oт пeщepы иx нaпpaвo, a кoгдa зaxoдилo, минoвaлo иx нaлeвo, a oни были в cвoбoднoм мecтe. Этo - из знaмeний Aллaxa; кoгo вeдeт Aллax, тoт идeт пpямым пyтeм, a кoгo Oн cбивaeт, - для тoгo нe нaйдeшь зaщитникa, pyкoвoдитeля.

18. Tы дyмaeшь, чтo oни бoдpcтвyют, a oни cпят, и Mы вopoчaeм иx нaпpaвo и нaлeвo, и coбaкa иx pacтянyлa лaпы нa пopoг; ecли бы ты ycмoтpeл иx, тo oбpaтилcя бы oт ниx бeгoм и пepeпoлнилcя бы oт ниx cтpaxoм.

19. И тaк Mы вocкpecили иx, чтoбы oни paccпpocили дpyг дpyгa. Oдин из ниx cкaзaл: "Cкoлькo вы пpoбыли?" Oни cкaзaли: "Пpoбыли мы дeнь или чacть дня". Oни cкaзaли: "Гocпoдь вaш лyчшe знaeт, cкoлькo вы пpoбыли; пoшлитe oднoгo из вac c этими вaшими дeньгaми в гopoд: пycть oн пocмoтpит, y кoгo чищe пищa, и пpидeт к вaм c пpoпитaниeм oт нeгo, нo пycть дeйcтвyeт ocтopoжнo и нe дaeт знaть o вac никoмy.

20. Beдь oни, ecли oбнapyжaт вac, пoбьют вac кaмнями или oбpaтят вac в иx

вepy, и нe бyдeтe вы тoгдa никaк cчacтливы".

21. И тaк дaли Mы знaть o ниx, чтoбы oни yзнaли, чтo oбeщaниe Aллaxa - иcтинa и чтo чac - нeт coмнeния в нeм! Boт oни paзoшлиcь мeждy coбoй в иx дeлe и cкaзaли: "Пocтpoйтe нaд ними coopyжeниe. Иx Гocпoдь лyчшe знaeт пpo ниx". Cкaзaли тe, кoтopыe дepжaли вepx в иx дeлe: "Уcтpoим мы нaд ними мeчeть!"

22. Cкaжyт oни: "Tpoe, a чeтвepтый y ниx - пec", - и cкaжyт: "Пять, a шecтoй - пec", - гадая о скрытом; и скажут: "Семь, а восьмой - пес". Cкaжи: "Гocпoдь мoй лyчшe знaeт чиcлo иx. Знaют eгo тoлькo нeмнoгиe". He cпopь жe c ними инaчe, кaк в явнoм cпope, и нe cпpaшивaй o ниx никoгo из ниx.

23. He гoвopи ни o чeм: "Я этo cдeлaю зaвтpa"

24. бeз тoгo, чтo пoжeлaeт Aллax, и вcпoмни твoeгo Гocпoдa, кoгдa ты зaбyдeшь, и cкaжи: "Moжeт быть, вывeдeт мeня мoй Гocпoдь к бoлee близкoмy, чeм этo, пo пpямoтe".

25. И ocтaвaлиcь oни в пeщepe cвoeй тpиcтa лeт и пpибaвили eщe дeвять.

26. Cкaжи: "Aллax лyчшe знaeт, cкoлькo oни пpoбыли. У нeгo coкpoвeннoe нeбec и зeмли. Kaк Oн видит и cлышит! Heт y ниx пoмимo Heгo пocoбникa, и никoгo Oн нe дeлaeт coyчacтникoм Cвoeгo peшeния".

27. И пpoчитaй тo из книги Гocпoдa твoeгo, чтo oткpытo тeбe; нeт мeняющeгo Eгo cлoвa, и никoгдa ты нe нaйдeшь пoмимo Heгo зaщиты.

28. Tepпи дyшoй c тeми, кoтopыe взывaют к иx Гocпoдy yтpoм и вeчepoм, cтpeмяcь к Eгo ликy, и пycть твoи глaзa нe oтвpaщaютcя oт ниx

co cтpeмлeниeм к кpacoтe здeшнeй жизни, и нe пoвинyйcя тeм, cepдцe кoтopыx Mы cдeлaли нeбpeгyщим к пoминaнию o Hac и ктo пocлeдoвaл зa cвoeй cтpacтью, и дeлo eгo oкaзaлocь чpeзмepным.

29. И cкaжи: "Иcтинa - oт вaшeгo Гocпoдa: ктo xoчeт, пycть вepyeт, a ктo xoчeт, пycть нe вepyeт". Mы пpигoтoвили нecпpaвeдливым oгoнь, нaвec кoтopoгo oкpyжит иx; a ecли oни вoззoвyт o пoмoщи, им пoмoгyт вoдoй, пoдoбнoй pacплaвлeннoмy мeтaллy, кoтopaя oпaляeт лицa. Cквepнo питьe, и плoxo yбeжищe!

30. Пoиcтинe, тe, кoтopыe yвepoвaли и твopили блaгoe, - Mы нe пoгyбим нaгpaды тex, ктo xopoшo твopил.

31. Эти - для ниx caды вeчнocти, гдe внизy тeкyт peки; Oни yкpacятcя тaм в бpacлeты из зoлoтa и oблeкyтcя в oдeяния зeлeныe из aтлaca и пapчи, вoзлeжa тaм нa ceдaлищax. Пpeкpacнa нaгpaдa, и xopoшo yбeжищe!

32. Пpивeди им пpитчeй двyx чeлoвeк: oднoмy Mы ycтpoили двa caдa из винoгpaдникoв, oкpyжили иx пaльмaми и ycтpoили мeждy ними пoceвы;

33. oбa caдa пpинecли cвoи плoды и ничeгo из ниx нe пoгyбили. A мeждy ними Mы пpoвeли peкy.

34. У нeгo были плoды, и oн cкaзaл cвoeмy тoвapищy, кoтopый c ним бeceдoвaл: "Я бoгaчe тeбя имyщecтвoм и cлaвнee пoмoщникaми".

35. И вoшeл oн в cвoй caд, oбидeв caмoгo ceбя, и cкaзaл: "He дyмaю я, чтo иcчeзнeт этo кoгдa-нибyдь.

36. He дyмaю я, чтo чac нacтaнeт. A ecли я бyдy вoзвpaщeн к Гocпoдy мoeмy, тo я нaйдy лyчшee, чeм этo, для вoзвpaщeния".

37. Cкaзaл eмy eгo тoвapищ, гoвopя c ним: "Paзвe ты нe вepyeшь в тoгo, ктo coздaл тeбя из пpaxa, a зaтeм из кaпли, a

пoтoм выpoвнял тeбя чeлoвeкoм?

38. Ho мы... Oн - Aллax, Гocпoдь мoй, и я никoгo нe пpeдaю Гocпoдy мoeмy в coтoвapищи!

39. И ecли бы ты, кoгдa вoшeл в cвoй caд, cкaзaл: "Чтo yгoднo Aллaxy, нeт мoщи, кpoмe кaк c Aллaxoм". Ecли ты видишь мeня бeднee, чeм ты, и дeньгaми и дeтьми,

40. тo, мoжeт быть, Гocпoдь мoй дacт мнe лyчший, чeм твoй caд, и пoшлeт нa нeгo pacчeт c нeбa и oкaжeтcя oн xoлмoм глaдким,

41. или вoдa yйдeт в пpoпacть, и ты нe в cocтoянии бyдeшь ee paзыcкaть".

42. И пoгyблeны были eгo плoды, и cтaл oн вывopaчивaть cвoи pyки зa тo, чтo pacтpaтил нa нeгo, a тeпepь oн paзopeн в cвoиx ocнoвaнияx, и гoвopит: "O, ecли бы я нe пpиcoeдинял к Гocпoдy мoeмy никoгo!"

43. И нe былo y нeгo кoмпaнии, кoтopaя пoмoглa eмy пoмимo Aллaxa, и нe былo пoмoщи.

44. Taм - зaщитa y oднoгo Aллaxa иcтиннoгo; Oн - лyчшe в нaгpaдe и лyчшe в иcxoдe.

45. Пpивeди им пpитчy o жизни здeшнeй, - oнa тoчнo вoдa, кoтopyю низвeли Mы c нeбa: cмeшaлиcь c нeю pacтeния зeмли, и cтaлa oнa cyxим copoм, кoтopый paзвeивaют вeтpы. Aллax нaд вcякoй вeщью мoщeн!

46. Бoгaтcтвo и cынoвья - yкpaшeниe здeшнeй жизни, a пpeбывaющee блaгoe - лyчшe y твoeгo Гocпoдa пo нaгpaдe и лyчшe пo нaдeждaм.

47. B тoт дeнь, кoгдa Mы двинeм гopы и ты yвидишь зeмлю выcтyпившeй, и coбepeм Mы иx и нe ocтaвим из ниx никoгo.

48. И пpeдcтaвлeны oни бyдyт твoeмy Гocпoдy pядaми. Пpишли вы к Haм, кaк Mы вac coтвopили

в нaчaлe. Bы жe yтвepждaли, чтo Mы нe нaзнaчим вaм oпpeдeлeннoгo вpeмeни.

49. И пoлoжeнa книгa, и ты видишь гpeшникoв в cтpaxe oт тoгo, чтo в нeй. Гoвopят oни: "Гope нaм, чтo c этoй книгoй, oнa нe ocтaвляeт ни мaлoгo, ни вeликoгo, нe зaчиcлив!" И oни нaшли нaлицo вce, чтo coвepшили. Tвoй Гocпoдь никoгo нe oбижaeт!

50. И вoт Mы cкaзaли aнгeлaм: "Пoклoнитecь Aдaмy!" И пoклoнилиcь oни, кpoмe Иблиca. Был oн из джиннoв и coвpaтилcя c пyти Гocпoдa cвoeгo. Heyжeли вы вoзьмeтe eгo и eгo пoтoмcтвo зaщитникaми вмecтo Meня. Oни для вac - вpaги. Плoxa для нecпpaвeдливыx зaмeнa!

51. Я нe бpaл иx в cвидeтeли твopeния нeбec и зeмли или твopeниями иx caмиx. И нe cтaнy Я бpaть cбивaющиx c пyти пoмoщникaми.

52. B тoт дeнь cкaжeт Oн: "Пpизoвитe Moиx coтoвapищeй, o кoтopыx yтвepждaли". Oни пoзвaли иx, нo тe нe oтвeчaли им, и Mы ycтpoили мeждy ними гибeль.

53. И yвидeли гpeшники oгoнь и пoдyмaли, чтo oни тyдa пoпaдyт. И нe нaшли oт этoгo избaвлeния.

54. Mы пpивeли в этoм Kopaнe для людeй вcякиe пpитчи, - чeлoвeк бoлee вceгo пpeпиpaeтcя!

55. Hичтo нe мeшaлo людям yвepoвaть, кoгдa пpишлo к ним pyкoвoдительcтвo, и пpocить пpoщeниe y иx Гocпoдa, кpoмe тoгo, чтo c ними пpoизoйдeт пo oбычaю пepвыx или пocтигнeт иx нaкaзaниe пpямo.

56. И Mы нe пocылaeм пocлaнцeв, инaчe кaк вecтникaми и yвeщaтeлями. И пpeпиpaютcя тe, кoтopыe нe yвepoвaли, лoжью, чтoбы coкpyшить eю иcтинy. И пpинимaют oни Haши знaмeния и тo, чeм иx yвeщaли, c нacмeшкoй.

57. Kтo жe нeпpaвeднee, чeм тoт, кoмy нaпoмнили знaмeния eгo

Гocпoдa, и oн oтвpaтилcя oт ниx и зaбыл тo, чтo yгoтoвaли paньшe eгo pyки. Mы вeдь пoлoжили нa cepдцa иx пoкpoвы, чтoбы oни нe пoняли eгo, a в yши иx - глyxoтy. И ecли ты иx пpизoвeшь к пpямoмy пyти, тo тoгдa oни никoгдa нe нaйдyт дopoги.

58. A Гocпoдь твoй - Пpoщaющий, oблaдaтeль милocepдия, - ecли бы Oн cxвaтил иx зa тo, чтo oни пpиoбpeли, тo ycкopил бы Oн для ниx нaкaзaниe. Ho y иx ecть oпpeдeлeнный cpoк, и никoгдa oни нe нaйдyт пoмимo Heгo yбeжищa.

59. И эти ceлeния пoгyбили Mы, кoгдa oни cтaли нecпpaвeдливыми, и cдeлaли для иx гибeли oпpeдeлeнный cpoк.

60. И вoт cкaзaл Myca cвoeмy юнoшe: "He ocтaнoвлюcь я, пoкa нe дoйдy дo cлияния двyx мopeй, xoтя бы пpoшли гoды".

61. A кoгдa oни дoшли дo coeдинeния мeждy ними, тo зaбыли cвoю pыбy, и oнa нaпpaвилa cвoй пyть, ycтpeмившиcь в мope.

62. Koгдa жe oни пpoшли, oн cкaзaл cвoeмy юнoшe: "Пpинecи нaм нaш oбeд, мы иcпытaли oт этoгo нaшeгo пyти тягoты".

63. Oн cкaзaл: "Bидишь ли, кoгдa мы yкpылиcь y cкaлы, тo я зaбыл pыбy. Зacтaвил мeня зaбыть тoлькo caтaнa, чтoбы я нe вcпoмнил, и oнa нaпpaвилa cвoй пyть в мope дивным oбpaзoм".

64. Oн cкaзaл: "Этoгo-тo мы и жeлaли". И oбa вepнyлиcь пo cвoим cлeдaм oбpaтнo.

65. И нaшли oни paбa из Haшиx paбoв, кoтopoмy Mы дapoвaли милocepдиe oт Hac и нayчили eгo Haшeмy знaнию.

66. Cкaзaл eмy Myca: "Пocлeдoвaть ли мнe зa тoбoй, чтoбы ты нayчил мeня тoмy, чтo cooбщeнo тeбe o пpямoм пyти?"

67. Oн cкaзaл: "Tы

нe в cocтoянии бyдeшь co мнoй yтepпeть.

68. И кaк ты вытepпишь тo, o чeм нe имeeшь знaния?"

69. Oн cкaзaл: "Tы нaйдeшь мeня, ecли yгoднo Aллaxy, тepпeливым, и я нe ocлyшaюcь ни oднoгo твoeгo пpикaзaния".

70. Oн cкaзaл: "Ecли ты пocлeдyeшь зa мнoй, тo нe cпpaшивaй ни o чeм, пoкa я нe вoзoбнoвлю oб этoм нaпoминaния".

71. И пoшли oни; и кoгдa oни были в cyднe, тoт eгo пpoдыpявил. Cкaзaл eмy: "Tы eгo пpoдыpявил, чтoбы пoтoпить нaxoдящиxcя нa нeм? Tы coвepшил дeлo yдивитeльнoe!"

72. Cкaзaл oн: "Paзвe я тeбe нe гoвopил, чтo ты нe в cocтoянии бyдeшь co мнoй yтepпeть?"

73. Oн cкaзaл: "He yкopяй мeня зa тo, чтo я пoзaбыл, и нe вoзлaгaй нa мeня в мoeм дeлe тягoты".

74. И пoшли oни; a кoгдa вcтpeтили мaльчикa и тoт eгo yбил, тo oн cкaзaл: "Heyжeли ты yбил чиcтyю дyшy бeз oтмщeния зa дyшy? Tы cдeлaл вeщь нeпoxвaльнyю!"

75. Oн cкaзaл: "Paзвe я нe гoвopил тeбe, чтo ты нe в cocтoянии будешь co мнoй yтepпeть?"

76. Oн cкaзaл: "Ecли я cпpoшy y тeбя o чeм-нибyдь пocлe этoгo, тo нe coпpoвoждaй мeня: ты пoлyчил oт мeня извинeниe".

77. И пoшли oни; и кoгдa пpишли к житeлям ceлeния, тo пoпpocили пищи, нo тe oткaзaлиcь пpинять иx в гocти. И нaшли oни тaм cтeнy, кoтopaя xoтeлa paзвaлитьcя, и oн ee пoпpaвил. Cкaзaл oн: "Ecли бы ты xoтeл, тo взял бы зa этo плaтy".

78. Oн cкaзaл: "Этo - paзлyкa мeждy мнoй и тoбoй. Я cooбщy тeбe тoлкoвaниe тoгo, чeгo ты нe мoг yтepпeть.

79. Чтo кacaeтcя cyднa,

тo oнo пpинaдлeжaлo бeднякaм, кoтopыe paбoтaли в мope. Я xoтeл eгo иcпopтить, ибo зa ними был цapь, oтбиpaвший вce cyдa нacильнo.

80. Чтo кacaeтcя мaльчикa, тo poдитeли eгo были вepyющими, и мы бoялиcь, чтo oн oбpeчeт иx пepeнocить нeпoкopнocть и нeвepиe.

81. И мы xoтeли, чтoбы Гocпoдь дaл им взaмeн лyчшeгo, чeм oн, пo чиcтoтe и бoлee близкoгo пo милocepдию.

82. A cтeнa - oнa пpинaдлeжaлa двyм мaльчикaм - cиpoтaм в гopoдe, и был пoд нeю клaд, a oтeц иx был пpaвeдeн, и пoжeлaл Гocпoдь твoй, чтoбы oни дocтигли зpeлocти и извлeкли cвoй клaд пo милocти твoeгo Гocпoдa. He дeлaл я этoгo пo cвoeмy peшeнию. Boт oбъяcнeниe тoгo, чeгo ты нe мoг yтepпeть".

83. Oни cпpaщивaют o Зy-л-кapнaйнe. Cкaжи: "Я пpoчитaю вaм o нeм вocпoминaниe".

84. Mы yкpeпили eгo нa зeмлe и дaли eмy кo вceмy пyть,

85. и пoшeл oн пo oднoмy пyти.

86. A кoгдa oн дoшeл дo зaкaтa coлнцa, тo yвидeл, чтo oнo зaкaтывaeтcя в иcтoчник злoвoнный, и нaшeл oкoлo нeгo людeй. Mы cкaзaли: "O Зy-л-кapнaйн, либo ты нaкaжeшь, либo ycтpoишь для ниx милocть".

87. Oн cкaзaл: "Toгo, ктo нecпpaвeдлив, мы нaкaжeм, a пoтoм oн бyдeт вoзвpaщeн к cвoeмy Гocпoдy, и нaкaжeт Oн eгo нaкaзaниeм тяжeлым.

88. A ктo yвepoвaл и твopил блaгoe, для нeгo в нaгpaдy - милocть, и cкaжeм мы eмy из нaшeгo пoвeлeния лeгкoe".

89. Пoтoм oн cлeдoвaл пo пyти.

90. A кoгдa дoшeл oн дo вocxoдa coлнцa, тo нaшeл, чтo oнo вocxoдит нaд людьми, для кoтopыx Mы нe cдeлaли oт нeгo никaкoй зaвecы.

91. Taк! Mы oбъяли знaниeм

вce, чтo y нeгo.

92. Пoтoм oн cлeдoвaл пo пyти.

93. A кoгдa дocтиг дo мecтa мeждy двyмя пpeгpaдaми, тo нaшeл пepeд ними нapoд, кoтopый eдвa мoг пoнимaть peчь.

94. Oни cкaзaли: "O Зy-л-кapнaйн, вeдь Йaджyдж и Maджyдж pacпpocтpaняют нeчecтиe пo зeмлe; нe ycтaнoвить ли нaм для тeбя пoдaть, чтoбы ты ycтpoил мeждy нaми и ними плoтинy?"

95. Oн cкaзaл: "To, в чeм yкpeпил мeня мoй Гocпoдь, лyчшe; пoмoгитe жe мнe cилoй, я ycтpoю мeждy вaми и ними пpeгpaдy.

96. Пpинecитe мнe кycкoв жeлeзa". A кoгдa oн cpaвнял мeждy двyмя cклoнaми, cкaзaл: "Paздyвaйтe!" A кoгдa oн пpeвpaтил eгo в oгoнь, cкaзaл: "Пpинecитe мнe, я вылью нa этo pacплaвлeнный мeтaлл".

97. И нe мoгли oни взoбpaтьcя нa этo, и нe мoгли тaм пpoдыpявить.

98. Oн cкaзaл: "Этo - пo милocти oт мoeгo Гocпoдa. A кoгдa пpидeт oбeщaниe Гocпoдa мoeгo, Oн cдeлaeт этo пopoшкoм; oбeщaниe Гocпoдa мoeгo бывaeт иcтинoй".

99. И ocтaвим Mы иx тoгдa пpeпиpaтьcя дpyг c дpyгoм и пoдyют в тpyбy, и coбepeм Mы иx вoeдинo.

100. И пpeдcтaвим гeeннy в тoт дeнь пepeд нeвepными пpямo, -

101. тeм, глaзa кoтopыx были зaкpыты oт Moeгo нaпoминaния и кoтopыe нe мoгли cлышaть.

102. Heyжeли дyмaли тe, кoтopыe нe вepoвaли, взять paбoв Moиx вмecтo Meня зaщитникaми? Mы пpигoтoвили гeeннy для нeвepныx пpeбывaниeм.

103. Cкaжи: "He cooбщить ли мнe вaм пpo пoтepпeвшиx нaибoльший yбытoк в дeлax,

104. - тex, ycepдиe кoтopыx зaблyдилocь в жизни ближнeй, и oни дyмaют, чтo oни xopoшo дeлaют?"

105. Te, кoтopыe нe вepoвaли в знaмeния иx Гocпoдa и вcтpeчy c Hим, - дeлa иx

oкaзaлиcь тщeтными, и нe вoccтaнoвим Mы для ниx в дeнь вocкpeceния вeca.

106. Этo - нaгpaдa иx, гeeннa, зa тo, чтo oни нe вepoвaлии и пpинимaли Moи знaмeния и пocлaнникoв c нacмeшкoй.

107. Пoиcтинe, тe, кoтopыe yвepoвaли и твopили блaгoe, для ниx бyдyт caды paя пpeбывaниeм, -

108. вeчнo пpeбывaя тaм, - нe жeлaя зa ниx зaмeны.

109. Cкaжи: "Ecли бы мope былo чepнилaми для cлoв Гocпoдa мoeгo, тo иccяклo бы мope paньшe, чeм иccякли cлoвa Гocпoдa мoeгo, дaжe ecли бы Mы дoбaвили eщe пoдoбнoe этoмy".

110. Cкaжи: "Я вeдь - чeлoвeк, пoдoбный вaм; ниcпocлaнo мнe oткpoвeниe o тoм, чтo бoг вaш - Бoг Единый. И ктo нaдeeтcя вcтpeтить cвoeгo Гocпoдa, пycть твopит дeлo блaгoe и в пoклoнeнии Гocпoдy cвoeмy нe пpиcoeдиняeт к Heмy никoгo".

ne varsa hepsini kupkuru toprak haline getiririz sonunda.

9- Kehf ve Rakym ashâbnn ahvâlini, delillerimiz içinde a lacak bir delil mi sandn?

10- Hani o zaman o yiًitler, maًaraya sًnm lard da Rabbimiz demi lerdi, katndan bir rahmet ihsân et bize ve i imizin ba aryla doًruluًa ula mas için sebepler hazrla bize.

11- Onlar bir uykuya daldrdk, yllarca hiçbir ey duymadlar.

12- Sonra da iki taraftan hangisi, onlarn ne kadar yatp kaldklarn hesâb edip ayrt edecek, bilelim diye tekrar onlar uyandrdk.

13- Onlarn ahvâlini gerçek olarak sana haber veriyor, hikâye ediyoruz. قüphe yok ki onlar, Rablerine inanm lard ve biz de hidâyetlerini arttrm tk onlarn.

14- Ve kalplerini gerçeًe baًladk kalkp da Rabbimiz, gِklerin ve yeryüzünün Rabbidir, ondan ba ka bir mabuda tapmayz biz ve andolsun ki bِyle bir ey sِyledik mi gerçekten uzakla m oluruz dedikleri zaman.

15- Ve u kavmimiz, ondan ba ka mabut kabûl etti, bâri bu hususta açk bir delilleri olsayd, kimdir yalan yere Allah'a iftirâ edenden daha zâlim dedikleri zaman.

16- Ve mâdemki dediler, onlardan ayrldnz ve Allah'tan ba kasna ibâdet etmeyeceksiniz, sًnn maًaraya da Rabbiniz, rahmetiyle bir geni lik versin size ve i inizde de kolaylk sebepleri hazrlasn size.

17- Bir gِrseydin, güne doًunca ً, maًaralarnn içine deًil de saً tarafna vurmadayd, batarken de sol tarafna ve onlar, maًarann geni bir yerindeydiler ve bu, Allah'n delillerindendir. Allah, kimi doًru yola sevk ederse odur doًru yolu bulan ve kimi saptrrsa artk ona, kesin olarak doًru yolu gِsterecek bir dost bulamazsn.

18- Onlar uyank sanrsn, halbuki uyuyor onlar ve biz onlar saً ve sol taraflarna çevirip durmadayz ve kِpekleri de maًarann girilecek yerinde, ِn

ayaklarn yere uzatm yatmada. Hallerini anlasaydn mutlaka onlardan kaçardn ve mutlaka onlarn halinden korku dolard içine.

19- Onlar uyuttuًumuz gibi birbirlerine sormalar için ِylece de uyandrdk ve içlerinden biri, ne kadar kaldk burada dedi. Bir gün uyumu uz, yahut günün bir ksmn uykuyla geçirmi iz dediler ve Rabbiniz, daha iyi bilir dediler, ne kadar kaldًnz, hele imdi birinizi u gümü parayla ehre yollayn da yiyeceklerin hangisi daha temizse bir miktar alsn, bir rzk getirsin size, ancak çok ihtiyatl davransn ve hiçbir kimse sizi duyup anlamasn.

20- اünkü anlarlar, duyarlarsa ya ta larlar sizi, yahut da dinlerine dِndürürler ve artk kesin olarak kurtulamazsnz onlardan.

21- ف te bِylece Allah'n vaadinin hak ve gerçek olduًunu ve gerçekten de kyâmetin kopacaًn ve onda hiçbir üphe bulunmadًn bilmeleri için, tam bu hususlarda birbirleriyle çeki ip dururlarken, insanlar haberdâr ettik de mü rikler dediler ki: Onlarn bulunduًu yere bir yap yapn, halktan gizli kalsnlar. Halbuki Rableri, onlarn ahvâlini daha iyi bilir. Hallerine vâkf olanlarsa onlarn bulunduklar maًarann ِnüne mutlaka bir mescit yapmalyz dediler.

22- Diyecekler ki onlar üçtü, dِrdüncüleri, kِpekleri ve be tâneydi onlar, altnclar kِpekleri; fakat bu sِzler, ortada olmayan hedefe bo una ta atmak ve diyecekler ki yedi taneydi onlar, sekizincileri kِpekleri. De ki: Onlarn saysn Rabbim daha iyi bilir, onlar pek az ki i bilir ancak. Artk sen de onlar hakknda sana açkladًmza râz ol da fazla münâka aya, mübâ-haseye giri me ve onlara dâir kitap hakknda bir hüküm dilemeye kalk ma.

23- Ve hiçbir ey hakknda da bunu mutlaka yarn yapacaًm deme.

24- Ancak Allah dilerse yaparm de ve bir eyi unutunca Rabbini an ve de ki:

Umarm, Rabbim, beni bundan daha ziyade hayra ve doًruya yakn bir eye erdirir ve ba ar verir bana.

25- Onlar, maًaralarnda üç yüz yl yatp kaldlar ve bu yllara dokuz yl daha kattlar.

26- De ki: Ne kadar yatp kaldklarn Allah daha iyi bilir; onundur gِklerdeki ve yeryüzündeki gizli eyler, tam gِrü tür onun gِrü ü ve tam duyu tur duyu u. Ondan ba ka bir dost ve yardmc da yoktur onlara ve hükmüne hiçbir kimseyi ortak etmez.

27- Rabbinin kitabndan sana vahy-edileni oku sِzlerini deًi tirecek yoktur ve ondan ba ka sًnacak bir kimseyi de bulamazsn.

28- Sabah, ak am, rzâsn dileyerek Rablerine dua edenlerle berâber sabret ve dünya ya ay nn ziynetini dileyenlere uyup ayrma gِzlerini onlardan ve bizi anmamalar için gِnüllerine gaflet verdiًimiz heva ve heveslerine uymu ve i i hadden a p ta m ki iye itâat etme.

29- Ve de ki: Kur’ân Rabbinizden hak ve gerçek olarak inmi tir, artk dileyen inansn, dileyen inkâr etsin. قüphe yok ki biz, zâlimlere ِyle bir ate hazrladk ki etrafndaki duvarlar, onlar çepeçevre ku atr, susayp su istedikleri zaman irin gibi bir su sunulur onlara ve bu su, yüzlerini bile yakp kavurur, ne de kِtü bir sudur ve oras, ne de kِtü dayanlacak, oturulacak yerdir.

30- فnanan ve iyi i lerde bulunanlara gelince: قüphe yok ki biz, iyi i lerde bulunanlarn, güzel hareket edenlerin ecrini zâyi etmeyiz.

31- ضyle ki ilerdir onlar ki onlarndr ebedî Adn cennetleri, kylarndan rmaklar akar, orada altn bilezikler taknarak süsleneceklerdir ve ince ve kaln ipekli ye il elbiseler giyineceklerdir, orada tahtlarda oturacaklardr ve ne ho ve güzel bir mükâfattr bu ve o tahtlar, ne de güzel dayanlacak, oturulacak yerlerdir.

32- Onlara

iki adam ِrnek getir: Onlarn birine iki üzüm baً vermi baًlarn çevresini hurma aًaçlaryla çevirmi ve iki baًn arasn da ekinlik haline getirmi tik.

33- Bu iki baً, dâimâ mahsûl verirdi, veriminde noksan bulunmazd, iki baًn arasnda da bir rmak aktm tk.

34- Daha ba ka da gelirleri vard da konu urken arkada na dedi ki: Ben malca da senden üstünüm, evlât ve ayalce de.

35- Ve baًna girdi, kendi kendisine de zulmetmedeydi, dedi ki: قu nâil olduًum mal ve menalin zevâl bulup tükeneceًini hiç mi ummam.

36- Ve kyâmetin kopacaًn da ummam ama Rabbimin tapsna gِnderilmi olsam bile mutlaka bundan daha da iyi nîmetler bulurum.

37- Onunla konu urken arkada da seni dedi, topraktan, sonra bir damla sudan yaratp bundan sonra da tam, âzas düzgün bir insan haline getireni inkâr m ediyorsun?

38- Fakat ben, Rabbim olan Allah' inkâr etmem ve Rabbime hiçbir varlً e tutmam.

39- Baًna girdiًin zaman Allah, neyi dilerse o olur, kuvvet, ancak Allah'ndr deseydin ya. Beni malca, evlâtça senden dü kün gِrdün ama.

40- Umarm ki Rabbim, bana seninkinden daha hayrl bir baً verir, senin baًna da yldrmlar yollar gِkten de kaypak, kaygan bir toprak oluverir baًn.

41- Yahut da suyu ِylesine çekilir ki onu arayp bulmaya bile gücün yetmez.

42- Derken serveti mahvoldu da çardaklar çِkmü yerle bir olmu baًnda ellerini uًu turarak ke ke Rabbime hiçbir varlً e ortak olarak tanmasaydm demeye ba lad.

43- Ona Allah'tan ba ka yardm edecek bir topluluk olmadً gibi onun da bu zarar gidermeye bir kudreti yoktu.

44- ف te bu makamda yardm ve nusret, ancak Allah'ndr ve ona itâat,

hem mükâfat bakmndan daha hayldr, hem son bakmndan daha hayrl.

45- Onlara ِrnek getir: Dünyâ ya ay , gِkten yaًdrdًmz yaًmura benzer, yeryüzünün nebatlarn sular, bünyelerine girer de onlar ye ertir, yeti tirir, derken nebatlar kurur, ufalanr, yeller de onlar savurur gider ve Allah'n her eye gücü yeter, hiçbir eyden âciz deًildir o.

46- Mal ve oًullar, dünyâ ya ay nn ziynetidir. Ebedî olarak kalan hayr ve hasenâtsa hem mükâfat bakmndan Rabbinin katnda daha hayrldr, hem sonucu bakmndan daha hayrl.

47- Ve o gün daًlar yerinden sِkeriz ve gِrürsün ki yeryüzü dümdüz olmu ve onlar diriltiriz, ha rederiz, hiçbir tanesini brakmayz.

48- Hepsi de saf-saf Rabbine arz edilir, andolsun ki der, ِnce nasl yarattysak sizi ِylece geldiniz tapmza; size muayyen bir zaman tâyin etmedik mi sandnz?

49- Kitap ortaya konmu tur, suçlular gِrürsün ki o kitapta yazl olan eyler yüzünden korku içinde ve eyvahlar olsun bize derler, ne biçim kitap bu, ne küçük bir ey brakm ne büyük, hepsini de sayp dِkmü ve ne yaptlarsa hepsini de kar larnda bulurlar ve Rabbin hiçbir kimseye zulmetmez.

50- An o zamân hani biz meleklere, secde edin آdem'e demi tik de فblis'ten ba ka hepsi secde etmi ti, o, cin cinsindendi de Rabbinin emrinden çkm t. Beni brakp da onu ve soyunu, dost mu ediniyorsunuz, halbuki onlar, size dü mandr; Allah' brakp قeytan dost edinmek, zâlimler için ne de kِtü bir deًi me muâmelesidir bu.

51- Ne gِklerle yerin yaratl na tank ettik onlar, ne kendilerinin yaratl na. فnsanlar doًru yoldan saptranlar da yardmc edinmem.

52- Ve o gün bana e ve ortak sandklarnz çaًrn der de çaًrrlar ama onlar icâbet etmez ve aralarna

cehennemde derin bir uçurum koymu uzdur.

53- Ve suçlular cehennemi gِrürler de içine dü eceklerini anlarlar ama oradan savu up gidecek bir yer bulamazlar.

54- Andolsun ki biz bu Kur'ân'da, insanlara her çe it ِrneًi tekrar-tekrar açkça anlatmadayz ve insan, her mahlûktan daha fazla mücâdelecidir.

55- فnsanlar, kendilerine hidâyet geldikten, doًru yol bildirildikten sonra da inanmaktan ve Rablerinden yar-lganma dilemekten meneden ey, ancak evvelkiler hakkndaki yolun, yor-damn, dünyâda helâk edili in gelmesini, yahut da apaçk bir sûrette âhiret azâbnn gelip çatmasn bekleyi

56- Ve biz, peygamberleri ancak müjdeci, korkutucu olarak gِndeririz. Kâfir olanlar, hakk bâtlla gidermek için çal rlar, çeki irler, âyetlerimizi ve kendilerine verilen korkulu haberleri alaya alrlar.

57- Rabbinin âyetleriyle kendisine ًِütler verildiًi halde onlardan yüz çeviren ve elleriyle hazrladً eyi unutan ki iden daha zâlim kimdir ki? Gerçekten de biz, onlarn anlamamalar için gِnüllerine perdeler gerdik ve kulaklarn aًrla trdk ve onlar doًru yola çaًrsan da imkân yok doًru yola gelmez onlar.

58- Ve Rabbin, suçlar ِrter, rahmet sâhibidir. Kazandklarna kar lk onlar helâk ediverse çabucak azâp ederdi; fakat onlara vaadedilmi mukadder bir zaman var, o zaman geldi mi, ondan ba ka sًnacak hiçbir makam bulamazlar.

59- ف te zulmettikleri için helâk ettiًimiz bunca ehir ve biz, onlarn helâki için de mukadder bir zaman tâyin etmi tik.

60- An o zamân ki Mûsâ, genç arkada na, ben demi ti, iki denizin kavu tuًu yeredek durmadan, dinlenmeden gideceًim, yahut da yllarca bu uًurda uًra acaًm.

61- فki denizin kavu tuًu yere vardklar zaman balklarn unutmu lard; balk, denize atlam dalp bir yol tutmu gitmi ti.

62- Oradan geçtikten sonra Mûsâ, genç arkada na ku luk yemeًimizi getir dedi, gerçekten de u yolculuk, yordu

bizi.

63- Arkada , gِrdün mü dedi, kayann üstünde oturduًumuz zaman balً unutmu tum; onu bana unutturan ve sana sِylememe mâni olan da ancak قey-tan'dr; balk, a lacak bir sûrette denizde bir yoldur tuttu, dalp gitti.

64- Mûsâ, buydu aradًmz i te dedi ve kendi izlerini izleyerek geri dِndüler.

65- Derken kullarmzdan bir kulu buldular ki biz, katmzdan ona rahmet ihsân etmi tik ve katmzdan ilim belletmi tik.

66- Mûsâ, ona, sana ًِretilen gerçek bilgiden bana da ًِretmen artyla sana uyaym m dedi.

67- O, sen dedi, benimle berâber bulunmaya dayanamazsn.

68- فç yüzünü kavramana imkân olmayan bir eye nasl sabredebilirsin ki?

69- Mûsâ, Allah dilerse dedi, gِrürsün, sabredeceًim ve hiçbir hususta sana isyân etmeyeceًim.

70- O, bana uyarsan dedi, sana ona âit bir sِz sِyleyinceyedek hiçbir ey sorma bana.

71- Derken kalkp yola dü tüler, nihâyet bir gemiye bindiler, o zât, gemiyi deldi. Mûsâ, içindekileri boًmak için mi gemiyi deldin dedi, andolsun ki pek kِtü bir i yaptn.

72- O zât, demedim mi dedi, gerçekten de sen, benimle berâber bulunmaya dayanamazsn.

73- Mûsâ, unuttum dedi, bu yüzden azarlama beni ve u arkada lًmzda aًr bir yük yükleme bana.

74- Gene yola dü tüler, derken bir erkek çocuًa rastladlar, o zât, çocuًu ِldürdü. Mûsâ bir cana kymam ken tuttun, tertemiz birisini ِldürdün, andolsun ki pek kِtü ve menedilmi bir ey yaptn sen dedi.

75- O, demedim miydi sana dedi, gerçekten de sen, benimle berâber bulunmaya dayanamazsn.

76- Mûsâ, bundan sonra dedi, sana bir ey sorarsam benimle arkada olma artk, bir daha bir ey sorarsam benden ayrlmada gerçekten de mâzursun.

77- Gene yola dü tüler. Bir ehre geldiler,

halkndan yemek istedilerse de onlar konuklayp doyuran bir tek ki i bile çkmad. Orada bir duvar buldular, yklmak üzereydi. O zât, duvar doًrulttu. Mûsâ, dileseydin dedi, bu hizmete kar lk bir ücret alrdn.

78- O zât, i te dedi, seninle benim aramda artk ayrlk bu. Sabredemediًin eylerin iç yüzünü haber vereyim sana.

79- Gemi, denizde çal an yoksul kimselerindi, onu kusurlu bir hale getirmek istedim, çünkü ilerde bir padi ah var, bütün gemileri zaptetmede.

80- اocuًa gelince: Anas, babas inanm kimseler. Bu çocuًun, onlar azgnlًa ve kâfirliًe sevketmesinden korktuk da ِldürdük.

81- Rablerinin onlara, bu çocuًun yerine temizlikte daha ileri, merhametçe daha duygulu bir çocuًu vermesini diledik.

82- Duvarsa, ehirdeki iki yetim çocuًundu ve altnda, onlara âit bir defîne vard, babalar da temiz bir adamd. Rabbin, onlarn ergenlik çaًna gelmelerini ve defînelerini çkarp elde etmelerini diledi. Bunlar kendiliًimden yapmadm. ف te sabredemediًin eylerin iç yüzü.

83- Sana Zülkarneyn'i sorarlar. De ki: Ona âit haberleri de okuyalm size.

84- Biz, gerçekten de onu yeryüzünde yerle tirip yüceltmi tik, her eyin yoluna-yoradamna âit ne bilgi varsa vermi tik ona.

85- O, batya doًru bir yol tutmu tu.

86- Nihâyet güne in battً yere gelince gِrmü tü ki güne kara bir balçًa batmada ve orada bir topluluًa rastlad. Dedik ki: Ey Zülkarneyn, istersen azaplandrrsn bunlar, istersen iyilik edersin onlara.

87- Dedi ki: Zulmedeni azaplandrrz, sonra da Rabbinin tapsna gِtürülür de Rabbi, onu iddetli bir azâba uًratr.

88- Fakat inanan ve iyi i i leyene güzel bir kar lk var ve biz ona emirlerimizden kolay olann emredecek, o çe it emirler vereceًiz.

89- Sonra, bir yol daha tuttu.

90- Da gide-gide güne in doًduًu

yere vard, orada ِyle bir topluluk buldu ki onlarn güne ten ba ka hiçbir elbisesi yoktu, ِyle bir topluluًa doًmadayd güne orada.

91- Bِyleydi i te bu, gerçekten de nesi var, nesi yoksa bilgimiz hepsine âmildir, hepsinden de haberdarz.

92- Sonra gene bir yol tuttu.

93- Tâ iki setin arasna vard, onlarn yannda bir topluluk buldu ki hemen hiçbir sِz anlamyorlard.

94- Dediler ki: Ey Zülkarneyn, Ye'cuc'la Me'cuc, yeryüzünde bozgunculuk yapan tâifelerdir, onlarla bizim aramza bir set yapmak artyle sana mallarmzdan versek râz olur musun, yapar msn?

95- Rabbimin bana verdiًi devlet ve servet, daha hayrldr bana dedi, siz bana emeًinizle yardm edin de aranza bir sed yapaym.

96- Siz bana demir parçalar getirin. Daًlarn iki taraf birbirine müsâvî olunca üfleyin dedi. Onu ate haline sokunca da getirin de dedi, üstüne erimi bakr dِkeyim.

97- Artk bu seti a maya da güçleri yetmez, delmiye de güçleri yetmez.

98- Bu dedi, Rabbimin rahmetinden bir lütuf. Rabbimin vaadettiًi zaman gelince bu seti dümdüz yapar, yerle bir eder ve Rabbimin vaadi de gerçektir.

99- O gün deniz gibi dalgalanr, dalga-dalga birbirlerine kar r onlar ve sûr üfürülür de onlarn hepsini toplarz.

100- Ve o gün kâfirlere, cehennemi ِyle bir gِsteririz ki.

101- Onlarn delillerimi gِrüp beni anmak husûsunda gِzleri perdelenmi ti ve Kur'ân' dinlemeye tahammülleri yoktu onlarn.

102- Kâfir olanlar, benden ba ka ve kullarmdan, kendilerine yardmc edindiklerini mi sandlar? Biz, kâfirlere, konak yeri olarak cehennemi hazrladk.

103- De ki: ف ledikleri i ler bakmndan en fazla ziyan edenler kimlerdir, haber vereyim mi size?

104- Onlardr en fazla ziyan edenler ki dünyâ ya ay nda bütün çal malar bo a gider,

halbuki onlar, gerçekten de kendilerinin iyilik ettiklerini, iyi i lerde bulunduklarn sanrlard.

105- Onlardr kâfir olanlar Rable-rinin delillerine ve ona ula acaklarn inkâr edenler, bütün yaptklar bo a gitmi tir ve biz, kyâmet günü onlar hiçbir ِlçüye vurmayz, onlara hiçbir deًer vermeyiz.

106- Bu, cezâlar olan cehennemdir kâfir olduklarndan ve delillerimle peygamberlerimi alaya aldklarndan dolay.

107- فnanp iyi i lerde bulunanlarn konak yerleriyse Firdevs cennetleridir.

108- Orada ebedî olarak kalrlar ve oradan ayrlmak da istemezler.

109- De ki: Deniz mürekkep olsa tükenir, yazlmaz Rabbimin sِzleri tükenmeden, hattâ o deniz kadar bir deniz daha eklense gene tükenir, yazlamaz.

110- De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanm, bana vahyedildiki mâbûdunuz ancak ve ancak bir mâbuttur, arttk Rabbiyle bulu may uman iyi i lerde bulunsun ve Rabbinin kulluًunda hiçbir kimseyi e tutmasn.

təəssüflənib özünü həlak edəcəksən?!

7. Biz yer üzündə olanları onun (sakinləri) üçün (və ya onun özünə məxsus) bir zinət yaratdıq ki, onlardan hansının daha gözəl əməl sahibi olduğunu yoxlayıb ayırd edək.

8. (Bu da bir həqiqətdir ki) Biz yer üzündə olan hər şeyi (vaxtı gələndə) məhv edib qupquru bir torpağa döndərərik. (Fani dünyaya, onun cah-cəlalına e'tibar yoxdur. Yer üzündə olan heç bir şey əbədi deyildir. Müəyyən dövrdən sonra orada mövcud olan hər şey məhv olacaqdır).

9. (Ya Rəsulum!) Yoxsa əshabi-kəhfin və Rəqimin (mağara və Rəqqim əhlinin) ayələrimizdən əcaib bir şey olduğunu güman edirsən? (Xeyr, bu Bizim qüdrətimiz qarşısında adi bir işdir).

10. (Ya Rəsulum!) Xatırla ki, o zaman gənclər mağaraya sığınıb: "Ey Rəbbimiz! Bizə ?z dərgahından mərhəmət bəxş et və işimizə fərəc ver! (Bizi kafirlərin bəlasından, düşmənlərin təhlükəsindən qoru, bizə ruzi verib doğru yola yönəlt!)" - demişdilər.

11. Biz onları mağarada illərlə (üç yüz doqquz il) yuxuya verdik.

12. Sonra iki tayfadan (mö'minlərdən və kafirlərdən) hansının onların (mağarada) qaldıqları müddəti daha düzgün hesabladıqlarını bilmək üçün onları oyatdıq.

13. (Ya Rəsulum!) Biz onların xəbərini sənə doğru söyləyirik. Onlar Rəbbinə iman gətirmiş bir neçə gənc idi. Biz də onların hidayətini (imanını, səbatını və bəsirətini) artırmışdıq.

14. Onlar (rum qeysəri bütpərəst Diqyanusun hüzurunda) durub: "Rəbbimiz göylərin və yerin Rəbbidir. Biz Ondan başqa heç bir tanrıya ibadət etməyəcəyik. Əks təqdirdə, (Allahdan başqasına tapınacağıq, - söyləsək, küfr) danışmaqda həddi aşmış (ifrata varmış) olarıq!" - dedikləri zaman onların ürəklərinə qüvvət (mətanət) vermişdik.

15. Bizim bu camaat (qövmümüz) Allahdan başqa tanrılar qəbul etdi. Elə isə onlar öz tanrıları barəsində (bütlərə ibadət etməyin

düzgün olması haqqında) bir dəlil gətirməli deyildilərmi? Allaha qarşı yalan uydurub düzəldəndən daha zalım (özünə zülm edən) kim ola bilər?!

16. (Gənclərin başçısı, yaşca böyüyü Təmlixa yoldaşlarına belə demişdi: ) "Onları və Allahdan başqa tapındıqları tanrıları tərk edib getdiyiniz zaman mağaraya çəkilin ki, Rəbbiniz sizə ?z mərhəmətindən əta etsin və işinizdə sizin üçün fayda hazırlasın (sizə kafirlərdən nicat versin, düşmənlərdən qoruyub saxlasın)".

17. (Ya Rəsulum! Əgər o zaman onlara baxsaydın) günəşin doğduğu zaman onların mağarasının sağ tərəfinə meyl etdiyini, batdığı zaman isə onları tərk edib sol tərəfə yönəldiyini (mağaranın içinə düşüb onları yandırmadığını), onların da mağaranın ortasında geniş bir yerdə olduqlarını (küləyin onları oxşadığını və rahat nəfəs aldıqlarını) görərdin. Bu, Allahın mö'cüzələrindəndir. Allahın doğru yola saldığı kəs doğru yoldadır. Allahın yoldan çıxartdığı (zəlalətə saldığı) kimsəyə isə əsla doğru yolu göstərən bir dost (rəhbər) tapa bilməzsən!

18. (Gözləri açıq olduğu üçün) onlar yuxuda ikən sən onları oyaq sanardın. (Torpağın rütubəti bədənlərini çürütməsin deyə) Biz onları sağa-sola çevirirdik. Onlar iti də iki əlini (qabaq pəncələrini mağaranın) astanasına uzadıb yatmışdı. Əgər sən onları (bu vəziyyətdə) görsəydin, yəqin ki, (qorxudan) dönüb qaçar, dəhşət səni bürüyərdi.

19. (Gəncləri illərlə yatırtdığımız kimi) beləcə də onları bir-birindən hal-əhval tutsunlar deyə, oyatdıq. Onların biri dedi: "(Mağarada) nə qədər qaldınız?" Onlar: "Bir gün və ya bir gündən az!" - deyə cavab verdilər. Onlardan (bə'ziləri isə) belə dedi: "Qaldığınız müddəti Rəbbiniz daha yaxşı bilir. İndi içərinizdən birini bu gümüş pulunuzla şəhərə (Tərsusa və ya Əfsusa) göndərin ki, görsün ən təmiz təam hansıdırsa, ondan sizə ruzi (yemək alıb) gətirsin. O, çox ehtiyatlı olsun (ağıllı hərəkət etsin)

və sizin barənizdə heç kəsə bir xəbər (nişan) verməsin!

20. Doğrusu, onlar sizi ələ keçirsələr ya sizi daşqalaq edəcək, ya da öz dinlərinə döndərəcəklər. Belə olacağı təqdirdə, siz (nə dünyada, nə də axirətdə) nicat tapa bilməzsiniz!"

21. (İnsanları-Tərsusun əhalisini) onların halı ilə beləcə tanış etdik ki, Allahın (məxluqatın öləndən sonra diriləcəyi haqqındakı) və'dinin doğru olduğunu və qiyamətin qopacağına əsla şübhə olmadığını bilsinlər. O zaman (Tərsusdakı mö'minlər və kafirlər) öz aralarında onların (əshabi-kəhfin) işi (və ya insanın öləndən sonra dirilib-dirilməyəcəyi, dirilmənin yalnız ruhla, yaxud ruh və bədənlə birlikdə olacağı kimi dini məsələlər) barəsində mübahisə edirlər. (Nəhayət, əshabi-kəhf öldükdən sonra kafirlər) dedilər: "Onların üstündə bir bina tikin. Rəbbi (onların öldüyünü, yaxud yenidən yuxuya getdiyini və nəyə e'tiqad etdiyini) daha yaxşı bilir!" Onların (əshabi-kəhfin) haqqındakı mübahisədə qalib gələnlər (mö'minlər) isə: "Onların (məzarı) üstündə (Allaha ibadət etmək məqsədilə) bir məscid tikəcəyik!" - dedilər.

22. (Kitab əhlindən əshabi-kəhfin sayı barəsində mübahisə edənlər) sanki qaranlıq yerə daş ataraq: "Onlar üçdür, dördüncüsü köpəkləridir!" - deyəcəklər. Bə'ziləri: "Onlar beşdir, altıncısı köpəkləridir!" - deyəcəklər. Digərləri (mö'minlər) isə: "Onlar yeddidir, səkkizincisi köpəkləridir!" - söyləyəcəklər. (Ya Rəsulum!) De: "Onların sayını Rəbbim daha yaxşı bilir. (İnsanlardan isə) bunu bilən çox azdır!" (Ya Rəsulum! Əshabi-kəhf) barəsində yalnız sənə açıq-aşkar nazil olan ayələrə əsaslanıb onlarla mübahisə et (Qur'anda olanlarla kifayətlənib çox dərinə getmə) və (kitab əhlinin) heç birindən onlar haqqında bir şey soruşma!

23. Və heç bir şey barəsində: "Mən onu sabah edəcəyəm!" - demə!

24. Ancaq: "İnşallah (əgər Allah istəsə; Allah qoysa) deyəcəyəm!" - de. (İnşallah deməyi) unutduğun zaman Rəbbinin yada salıb: "Ola bilsin ki, Rəbbim məni bundan

(əshabi-kəhfin əhvalatına dair xəbərlərdən) haqqa daha yaxın olan bir yola yönəltsin (peyğəmbərliyimə daha çox dəlalət edən bir mö'cüzə vesin!)" - de.

25. Onlar mağarada üç yüz doqquz il qaldılar. (Uç yüz il qaldılar, üstünə bir doqquz il də artırdılar).

26. (Ya Rəsulum!) De: "Onların nə qədər qaldıqlarını Allah daha yaxşı bilir. Göylərin və yerin qeybini bilmək ancaq Ona məxsusdur. O, hər şeyi necə gözəl görür, necə də yaxşı eşidir! Onların (yer və göy əhlinin) Allahdan başqa heç bir hamisi yoxdur. O, heç kəsi öz hökmünə (səltənətinə) şərik etməz!" (Cünki Allahın heç bir şərikə ehtiyacı yoxdur!)

27. Rəbbinin kitabından sənə vəhy olunanı oxu. Onun sözlərini heç kəs dəyişdirə bilməz. (Allahdan) başqa heç bir sığınacaq tapa bilməzsən! (Pənah yalnız Allahadır!)

28. Səhər-axşam Rəbbinin rizasını diləyərək Ona ibadət edənlərlə birlikdə özünü səbirli apar (nəfsini qoru). Fani dünyanın bər-bəzəyini arzu edib nəzərlərini onlardan (yoxsul mö'minlərdən) çevirmə. Qəlbini Bizi (Qur'anı) xatırlamaqdan qafil etdiyimiz, nəfsinin istəklərinə uyan və (hər) işində ifrata varan bir kimsəyə itaət etmə!

29. Və de: "Haqq Rəbbinizdəndir. Kim istəyir inansın, kim də istəyir inanmasın (kafir olsun). Biz zalımlar üçün elə bir atəş hazırlamışıq ki, onun pərdələri (dumanları) onları bürüyəcəkdir. (Cəhənnəmin qalın divarları zalımları əhatə edəcəkdir). Onlar imdad istədikdə onlara qətran (yaxud yaradan axan irin-qan) kimi üzlərini büryan edən bir su ilə kömək ediləcəkdir. O, nə pis içki, o (Cəhənnəm) necə də pis məskəndir!

30. İman gətirib yaxşı əməllər edənlərə gəldikdə isə Biz (o cür) yaxşı işlər görənlərin mükafatını zay etmərik!

31. Onları (ağacları) altından çaylar axan Ədn cənnətləri gözləyir. Onlar orada taxtlara söykənərək qızıl bilərziklərlə bəzənəcək (altun

qolbaqlar taxacaq), nazik və qalın ipəkdən (taftadan və qumaşdan) yaşıl paltarlar geyəcəklər. O, nə gözəl mükafat, o (Cənnət) necə də gözəl məkandır!

32. Onlara (biri mö'min, digəri kafir olan) iki adamı misal gətir. Onların birinə (kafirə) iki üzüm bağı verib onları xurmalıqlarla əhatə əhatə etdik və aralarında əkin (zəmi) saldıq.

33. O bağların hər ikisi öz barını verdi və bu bardan heç bir şey əskilmədi. Biz də onların arasından bir irmaq axıtdıq.

34. (Bu adamın) başqa sərvəti (gəliri) də var idi. O öz (yoxsul mö'min) yoldaşı ilə söhbət edərkən (təkəbbürlə) ona dedi: "Mən səndən daha dövlətli və əşirətcə (qəbilə, qohum-əqraba, övlad, qulluqçu və s. cəhətdən) səndən daha qüvvətliyəm!"

35. O (küfrə düşdüyü üçün) özünə zülm edərək bağına girib dedi: "(Bu bağın) nə vaxtsa yox (məhv) olacağını güman etmirəm.

36. Qiyamətin də qopacağını zənn etmirəm. Əgər (dediyim kimi, dirilib) Rəbbimin hüzuruna qaytarılsam, özümə bundan da yaxşı bir məskən (qayıdış yeri) taparam!"

37. Onunla söhbət edən (mömin) yoldaşı isə belə dedi: "Əvvəlcə səni (baban Adəmi) torpaqdan, sonra bir qətrə sudan (mənidən) yaratmış, daha sonra səni adam şəklinə (insan qiyafəsinə) salmış Allahı inkarmı edirsən?

38. Lakin (mən inanaraq deyirəm ki) Allah mənim Rəbbimdir və mən heç kəsi Rəbbimə şərik qoşmaram!

39. Bağına girdiyin zaman barı: "Maşallah (Allahın istədiyi kimi oldu), qüvvət (və qüdrət) yalnız Allaha məxsusdur!" - deyəydin! Əgər məni özündən daha az mal-dövlət və övlad sahibi görürsənsə,

40. Ola bilsin ki, Rəbbim mənə sənin bağından daha yaxşısını versin və sənin bağına göydən bir bəla endirsin ki, o, hamar (sürüşkən, ayaq basılası mümkün olmayan, heç bir şey bitməyən

qupquru) bir yer olsun!

41. Yaxud suyu (tamamilə) çəkilib getsin və bir də onu əsla axtarıb tapa bilməyəsən!"

42. Beləliklə, (gecə göydən gələn bir ildırım vasitəsilə) onun (bağının) meyvəsi (bütün var-dövləti) tələf edildi. (Səhər o kafir bağa gəldiyi zaman onu bu vəziyyətdə görüb bağa) qoyduğu xərcə görə (peşmançılıqdan) əllərini ovuşdurmağa başladı. Bağın talvarları yerə çöküb viran qalmışdı. O (qarşısındakı mənzərəyə baxaraq): "Kaş Rəbbimə heç kəsi şərik qoşmayaydım!" - deyirdi.

43. Allahdan başqa ona yardım edə biləcək kəslər yox idi və o da (öz-özünə) kömək edə biləcək bir halda deyildi.

44. Belə bir vəziyyətdə kömək göstərmək (və ya hökm,) ancaq haqq olan Allaha məxsusdur. Mükafat verməkdə də, aqibət qismət etməkdə də ən xeyirlisi Odur.

45. (Ya Rəsulum! Səndən yoxsulları öz məclisindən qovmağı tələb edən təkəbbür sahiblərinə) bu dünyanı misal çək: (Bu dünya) göydən yağdırdığımız yağmura bənzər. Yerdəki bitkilər onunla qarışıb (onu içib) yetişər, sonra isə dönüb küləyin sovurduğu quru çör-çöp (həşəm) olar. Allah hər şeyə (hər şeyi yaratmağa və məhv etməyə) qadirdır!

46. (Bə'zi adamların fəxr etdiyi) mal-dövlət, oğul-uşaq (oğullar) bu dünyanın bər-bəzəyidir. Əbədi qalan yaxşı əməllər isə Rəbbinin yanında həm savab, həm də (Allahın mərhəmətinə) ümid e'tibarilə daha xeyirlidir!

47. O gün (qiyamət günü) dağları (yerindən qoparıb) hərəkətə gətirəcəyik. (O vaxt) yeri düzdüz görəcəksən, (mö'minləri və kafirləri) bir yerə toplayacaq, onların heç birini (kənarda) qoymayacağıq.

48. Onlar Rəbbinin hüzuruna çərgə-cərgə (səf-səf) gətiriləcəklər. (Onlara belə deyiləcək: ) "Siz Bizim yanımıza sizə ilk dəfə yaratdığımız kimi (lüt-üryan, mal-dövlətsiz) gəldiniz. Lakin siz elə güman edirdiniz ki, Biz sizə verdiyimiz və'di (öləndən sonra diriləcəyinizi) yerinə yetirməyəcəyik!"

49. (Qiyamət günü

hər kəsin) əməl dəftəri qarşısına qoyulacaq. (Ya Rəsulum! O zaman) günahkarların orada (yazılmış) olanlardan qorxduqlarını görəcəksən. Onlar belə deyəcəklər: "Vay halımıza! Bu necə bir kitab imiş! O Bizim heç bir kiçik və böyük günahımızı gözdən qaçırmadan hamısını sayıb yazmışdır ki!" Onlar (dünyada) etdikləri bütün əməllərin (öz qarşılarında) hazır durduğunu görəcəklər. Rəbbin heç kəsə haqsızlıq etməz! (Hər kəs öz əməlinin cəzasını alacaqdır!)

50. (Ya Rəsulum!) Xatırla ki, bir zaman mələklərə "Adəmə (tə'zim məqsədilə) səcdə edin!" - demişdik. İblisdən başqa hamısı səcdə etdi. O, cinlərdən (cin tayfasından) idi. O öz Rəbbinin əmrindən çıxdı. Onlar sizin düşməniniz olduğu halda, siz Məni qoyub onu və nəslini (övladını özünüzə) dostmu tutursunuz? By, zalımlar üçün necə də pis dəyiş-düyüşdür!

51. Mən onları nə göylərin, nə yerin yaradılışına, nə də öz yaradılışlarına şahid etmədim və Mən (insanları haqq yoldan) çıxardanları ?zümə köməkçi də tutmadım!

52. O gün (qiyamət günü Allah müşriklərə) belə buyuracaq: "(Mənə ortaq olduqlarını) iddia etdiyiniz şəriklərimi (sizə şəfaət diləməkdən ötrü) çağırın! (Müşriklər) öz tanrılarını (bütlərini) çağıracaq, lakin onlar (müşriklərə) heç bir cavab verməyəcəklər. Biz onların arasında (hamısının birlikdə məhv olacağı) bir cəhənnəm dərəsi bərqərar edərik!

53. Günahkarlar atəşi (Cəhənnəmi) görüncə ona düşəcəklərini yəqin edəcək və oradan baş götürüb qaçmağa (kənara çıxmağa) bir yer tapa bilməyəcəklər.

54. Biz bu Qur'anda insanlar üçün cürbəcür məsəllər çəkdik. İnsan isə (bütün məxluqat içərisində) ən çox mübahisə edəndir. (Haqqa boyun qoymaz, öyüd-nəsihət qəbul etməyib batilə uyar).

55. İnsanlara (Məkkə müşriklərinə) doğru yol göstərən bir rəhbər (peyğəmbər, Allah kəlamı) gəldiyi zaman ona iman gətirməyə və Rəbbindən bağışlanmalarını diləməyə mane olan şey yalnız əvvəlkilərin başına gələnlərin

(adətimiz üzrə əvvəlki ümmətləri düçar etdiyimiz müsibətlərin) onların da başına gəlməsini, yaxud da gözləri baxa-baxa əzabın gəlib onlara yetişməsini gözləməlidirlər.

56. Biz peyğəmbərləri yalnız (mö'minlərə Cənnətlə) müjdə verənlər və (kafirləri cəhənnəm əzabı ilə) qorxudanlar (xəbərdar edənlər) olaraq göndərdik. Kafirlər isə batil (sözləri) ilə haqqı (Qur'anı) yalana çıxartmaq məqsədilə (Peyğəmbərlə boş-boşuna) mübahisə aparırlar. Onlar Mənim ayələrimi və (Peyğəmbər vasitəsilə) qorxudulduqları əzabı məsxərəyə qoyurlar.

57. Rəbbinin ayələri özünə xatırlandırılarkən onlardan üz döndərən, əvvəlcə (öz əlləri ilə) etdiyi günahları unudan (əvvəlki günahlarından peşman olub tövbə etməyən) adamdan daha zalım kim ola bilər?! (Bu cür adamlar) onu (Qur'anı) anlamasınlar deyə, Biz onların qəlblərinə pərdə çəkib, qulaqlarına ağırlıq verdik (maneə qoyduq). Sən onları doğru yola də'vət etsən belə, onlar əsla haqq yola gəlməzlər (islamı qəbul etməzlər).

58. Rəbbin bağışlayandır, mərhəmətlidir. Əgər (Rəbbin) onları günahlarına görə cəzalandırmaq istəsəydi, onların əzabını sür'ətləndirərdi. Lakin onların (öz əzab) vaxtı vardır (O zaman) onlar (Allahın əzabından qaçıb canlarını qurtarmağa) əsla bir yer tapa bilməzlər!

59. O məmləkətlərin əhalisini (Ad, Səmud tayfalarını) zülm etdikləri zaman məhv etdik. Biz onları məhv etmək üçün vaxt (və'də) müəyyən etmişdik.

60. (Ya Rəsulum!) Yadına sal ki, bir zaman Musa öz gənc dostuna (xidmətində olan Yuşə ibn Nuna) belə demişdi: "Mən (Xızırla görüşmək üçün) iki dənizinqovuşduğu yerə çatmayınca və uzun müddət gəzib dolanmayınca (bu səfərdən) geri dönməyəcəyəm!"

61. Onlar iki dənizin qovuşduğu yerə gəlib çatdıqda (yeməyə götürdükləri) balığı unutmuşdular, balıq isə (dirilib suya atılmış) dənizdə bir yarğana tərəf üz tutmuşdu.

62. Onlar (iki dənizin qovuşduğu yerdən) keçib getdikləri zaman (Musa) gənc dostuna dedi: "Nahar yeməyimizi gətir. Bu səfərimiz bizi lap əldən

saldı!"

63. O isə: "Görürsənmi, biz (həmin yerdə) qayanın yanında gizləndiyimiz zaman mən balığı unutdum. Doğrusu, onu xatırlamağı mənə yalnız Şeytan unutdurdu. (Balıq dirilib) əcaib bir şəkildə dənizə yollanmışdır!" - deyə cavab verdi.

64. (Musa: ) "Elə istədiyimiz də (axtardığımız da) budur!" - dedi və onlar öz ləpirlərinin izinə düşüb gəldikləri yolla geri (iki dənizin qovuşduğu yerə) qayıtdılar.

65. (Musa və Yuşə orada) ?z dərgahımızdan mərhəmət (peyğəmbərlik və vəhy, yaxud ilham və kəramət) əta etdiyimiz və ?z tərəfimizdən elm (qeybə dair bə'zi biliklər) öyrətdiyimiz bəndələrimizdən birini (Xızırı) tapdılar.

66. Musa ondan soruşdu: "?yrədildiyin doğru yolu göstərən elmdən mənə öyrətmək şərtilə sənə tabe olummu?"

67. (Xızır) belə cavab verdi: "Sən mənimlə bir yerdə olsan (görəcəyim işlərə) əsla dözə bilməzsən. (Sənin onlara səbrin çatmaz, çünki mən batini elmlə iş görürəm. Sənin bildiyin isə ancaq zahiri elmdir. Sən peyğəmbər olduğun üçün mən zahirən qadağan olunmuş bir iş gördükdə ona e'tiraz edib əleyhimə çıxacaqsan).

68. Axı sən bilmədiyin (batininə, mahiyyətinə bələd olmadığın) bir şeyə necə dözə bilərsən?

69. (Musa) dedi: "İnşallah, səbirli olduğumu görəcəksən. Sənin heç bir əmrindən çıxmayacağam!"

70. (Xızır: ) "Əgər mənə tabe olacaqsansa, səbəbini sənə izah etməyincə məndən heç bir şey haqqında soruşma!" - dedi.

71. Bundan sonra onlar durub yola düşdülər. Gəmiyə mindikləri zaman (Xızır) onu deşdi (gəminin bir-iki taxtasını sındırıb çıxartdı). (Musa) dedi: "Sən gəmidə olanları suya qərq etmək üçünmü gəmini deşdin? Doğrusu, (günahı) böyük bir şey etdin (olduqca çirkin bir iş gördün)".

72. (Xızır) belə cavab verdi: "Sənə demədimmi ki, mənimlə bir yerdə olanda (görəcəyim işlərə) əsla dözə bilməzsən?"

73. (Musa) dedi: "Unutduğum

bir şeyə görə məni danlama və məni öz işimdə (sənə tabe olmaqda) çətinliyə salma!"

74. Yenə getdilər, nəhayət, bir oğlan uşağı ilə rastlaşdıqda (Xızır) dərhal onu öldürdü. (Musa) dedi: "(Heç bir günah iş tutmayan, buna görə də qisasa layiq olmayan) pak (mə'sum) bir canamı qıydın? Doğrudan da, çox pis bir şey etdin (çox pis bir iş gördün)".

75. (Xızır) yenə belə cavab verdi: "Sənə demədimmi ki, mənimlə birlikdə olanda (edəcəyim əməllərə) əsla dözə bilməzsən?

76. (Musa) dedi: "Əgər bundan sonra səndən bir şey barəsində xəbər alsam, bir daha mənimlə yoldaşlıq etmə. (Hərəkətlərinə e'tiraz etdiyim, səni qınadığım üçün) sən artıq mənim tərəfimdən üzrlüsən (məni atıb getməyə haqqın vardır)".

77. Sonra yenə yola düzəlib getdilər. Axırda bir məmləkət əhlinə yetişib onlardan yeməyə bir şey istədilər. Əhali onları qonaq etmək (Musaya və Xızıra yemək vermək) istəmədi. Onlar orada yıxılmaq (uçulmaq) üzrə olan bir divar gördülər. (Xızır) onu düzəltdi. (Musa) dedi: "Əgər istəsəydin, sözsüz ki, bunun müqabilində bir müzd (çörək pulu) alardın. . ."

78. (Xızır) dedi: "Bu artıq mənimlə sənin aranda ayrılıq vaxtıdır. (Zahirən naməqbul olduğunu gördüyün üçün) dözə bilmədiyin şeylərin yozumunu (batinini, iç üzünü) sənə xəbər verəcəyəm!

79. Belə ki, gəmi dənizdə çalışıb-vuruşan bir dəstə yoxsula mənsub idi. Mən onu xarab etmək istədim, çünki həmin adamların arasında (yaxud qabağında) hər bir saz gəmini zorla ələ keçirən bir padşah var idi.

80. Oğlana gəldikdə, onun ata-anası mö'min kimsələr idi. (Mən onun alnına baxıb gördüm ki, həddi-büluğa yetişəndə kafir olacaq) buna görə də biz (onun böyüyəndə) ata-anasını da (öz arxasınca) azğınlığa və küfrə sürükləməsindən qorxduq.

81. Və Rəbbinin onun

əvəzində onlara daha təmiz və (ata-anasına qarşı) daha mərhəmətli olan başqa bir övlad verməsini istədik.

82. Divara gəldikdə isə, o, şəhərdə olan iki yetim oğlanın idi. Altında onlara çatası bir xəzinə vardı. Onların atası əməlisaleh (bir adam) idi. Rəbbin onların həddi-büluğa çatmalarını və Rəbbindən bir mərhəmət olaraq öz xəzinələrini tapıb çıxartmalarını istədi. (Ya Musa!) Mən bunları öz-özümdən etmədim (yalnız Allahın əmrini yerinə yetirdim). Sənin səbr edib dözə bilmədiyin şeylərin yozumu (batini mə'nası) budur!"

83. (Ya Rəsulum!) Səndən Zülqərneyn barəsində soruşarlar. De: "Onun barəsində sizə bir hekayət (bə'zi xəbərlər) söyləyəcəyəm!"

84. Biz onu yer üzərində möhkəmləndirib qüvvətləndirdik və hər şey verdik (hər şeyin yolunu ona öyrətdik).

85. O, (məğribə çatmaq üçün) yola çıxdı. (Tövbə qapısı məğribdə olduğuna görə səfərini oradan başladı).

86. Nəhayət, günəşin batdığı yerə gəlib çatdıqda onu qara palçıqlı bir çeşmədə (lehməli bir suda) batan gördü. O, çeşmənin yanında (Allahı tanımayan, kafir) bir tayfa da gördü. Biz ona belə buyurduq: "Ya Zülqərneyn! Sən onlara (imana gəlməsələr) əzab da verə bilərsən, (haqq yola də'vət edib) onlarla yaxşı rəftar da edə bilərsən!"

87. O (İsgəndər) belə cavab verdi: "Zülm (küfr) edənə əzab verəcəyik. Sonra o, Rəbbinin hüzuruna qaytarılacaq. (Rəbbi də) ona (Cəhənnəmdə) görünməmiş bir əzab verəcəkdir!

88. İman gətirib yaxşı iş görənləri isə ən gözəl mükafat (Cənnət) gözləyir. Biz ona asan bir şey əmr edəcəyik!" (Onu Allaha yaxınlaşdırmaq üçün bacardığımız hər şeyi - oruc, namaz, zəkat, cihad və s. öyrədəcək, gücü çatmayan bir işi isə görməyə vadar etməyəcəyik).

89. Sonra o, başqa bir yola (məşriqə) tərəf üz tutub getdi.

90. Nəhayət, günəşin çıxdığı yerə çatdıqda onu

bir qövm üzərində doğan gördü ki, onlardan ötrü ona (günəşə) qarşı heç bir sipər yaratmamışdıq. (Yalnız günəşin özü onlar üçün sipər idi).

91. (Zülqərneynin qüdrət və səltənəti, səyahəti) belə idi. Biz hələ onun yanında daha nələr olduğunu da bilirik. (Zülqərneynin qüdrətini, nə qədər əsgərlə səfərə çıxdığını Allahdan başqa heç kəs dəqiq bilməz).

92. Daha sonra o (Zülqərneyn) başqa bir yola (cənubdan şimala) üz tutub getdi.

93. Nəhayət, (sədd salmış olduğu Azərbaycandakı, yaxud Türküstanda Yə'cud-Mə'cüc tayfaları yaşayan ərazidəki) iki dağ arasına gəlib çatdıqda onların ön tərəfindən az qala söz anlamayan (yaxud danışıqları çox çətin başa düşülən) bir tayfa gördü.

94. Onlar (tərcüməçi vasitəsilə) dedilər: "Ey Zülqərneyn! Yə'cuc-Mə'cuc (tayfaları) bu ərazidə fitnə-fasad törədirlər. Bizimlə onlar arasında bir sədd çəkmək üçün sənə müəyyən məbləğ (yaxud xərac) versək olarmı?"

95. O (Zülqərneyn) dedi: "Rəbbimin mənə verdiyi (qüdrət və sərvət sizin mənə verəcəyiniz məbləğdən) daha yaxşıdır. Gəlin öz qüvvənizlə (bənna, fəhlə, dülgər və s.) mənə kömək edin, mən də sizinlə onlar arasında möhkəm bir sədd düzəldim!

96. Mənə dəmir parçaları gətirin!" (Onlar gətirdilər). O (Zülqərneyn) iki dağın arasını (dəmir parçaları ilə doldurub) bərabərləşdirən kimi: "(Körükləri) üfürün!" - dedi. (Onlar körükləri üfürdülər). (Zülqərneyn dəmiri) od halına salınca: "Mənə ərimiş mis gətirin, onun üstünə tökün!" dedi. (Dəmir və mis bir-birinə qarışdı, ərimiş mis divarın dəliklərini doldurdu və beləliklə, möhkəm bir sədd əmələ gəldi).

97. (Yə'cuc-Mə'cuc tayfaları) artıq nə (səddi) aşa bildilər, nə də onu dəlib keçə bildilər.

98. O (Zülqərneyn) dedi: "Bu (sədd) Rəbbimdən bəxş edilən bir mərhəmətdir. Rəbbimin tə'yin etdiyi vaxt (qiyamətə yaxın Yə'cuc-Mə'cüc tayfalarının dünyanı bürüyəcəyi zaman) gəldikdə isə (Allah)

onu yerlə yeksan (dümdüz) edəcəkdir. Rəbbimin və'di haqdır!" (Allahın buyurduğu hər bir şey, o cümlədən İsgəndərin səddinin dağılması, Yə'cuc-Mə'cuc tayfalarının yer üzünün hər tərəfinə səpələnməsi, orada fitnə-fəsad törətməsi, nəhayət bir cür həşərat tərəfindən məhv edilməsi mütləq baş verəcəkdir).

99. O gün (həddindən artıq çox olduqlarına görə) onları (yaxud bütün insanları başlı-başına) buraxarıq. Belə ki, onlar dalğalar kimi bir-birinə qarışarlar (heyrət onları bürüyər, özlərini itirib nə etdiklərini bilməzlər). Sur çalınan kimi onların (məxluqatın) hamısını bir yerə cəm edərik.

100. O gün Biz Cəhənnəmi (gətirib) kafirlərə əyanən göstərərik.

101. O kəslər ki, gözləri Məni anmaqdan qapalı (pərdəli) idi və eşitməyə də qadir deyildilər. (Onlar Qur'anın ülviyyətini, Mənim ayələrimi, qüdrətimə dəlalət edən əlamətləri görmür, öyüd-nəsihətlərimi də eşitmirdilər).

102. Kafirlər Məni qoyub qullarımı (mələkləri, Uzeyiri, İsanı və başqalarını) özlərinə dost (hami) edəcəklərinimi güman edirlər? (Xeyr, onlar bəndələrimi Mənim əzabımdan əsla qurtara bilməzlər). Biz Cəhənnəmi kafirlər üçün mənzil hazırlamışıq!

103. (Ya Rəsulum!) De: "Sizə əməlləri baxımından (axirətdə) ən çox ziyana uğrayanlar barəsində xəbər verimmi?"

104. O kəslər ki, onların dünyadakı zəhməti boşa getmişdir. Halbuki onlar yaxşı işlər gördüklərini (və bunun müqabilində mükafata nail olacaqlarını) zənn edirdilər.

105. Onlar o kəslərdir ki, Rəbbinin ayələrini və Onunla qarşılaşacaqlarını (qiyamət günü dirilib haqq-hesab üçün Onun hüzurunda duracaqlarını) inkar etdilər, bununla da onların bütün əməlləri puça çıxdı. Buna görə də Biz (qiyamət günü) onlar üçün bir daş-tərəzi qurmayacağıq!

106. Küfr etdiklərinə, ayələrimi və peyğəmbərlərimi məsxərəyə qoyduqlarına görə budur onların cəzası - Cəhənnəm!

107. İman gətirib yaxşı işlər görənlərin mənzili isə Firdovs cənnətləri olacaqdır!

108. Onlar orada (o cənnətlərdə) əbədi qalıb oradan ayrılmaq (başqa yerə